1Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Badanie dermatologiczne – wywiad – przebieg obecnej choroby
•
Kiedy i jak choroba się zaczęła (wrodzona/nabyta, stopniowo/nagle?)
•
Jak długo utrzymują się zmiany na skórze?
•
Jak zmiany wyglądały na początku?
•
W jaki sposób się zachowują – ewolucja zmian?
•
Czy zmiany pojawiały się w innych miejscach?
•
Co wpływa na pojawianie się zmian (zmienność sezonowa, po
pokarmach, związek z miesiączką?)
•
Czy przyjmował Pan/Pani jakieś nowe leki, kosmetyki; kontakt z
środkami chemicznymi; ostatnio przebyte infekcje
bakteryjne/wirusowe?
•
Czy kiedykolwiek wcześniej występowały podobne zmiany?
•
Objawy subiektywne: czy występuje ból, świąd, pieczenie?
•
Objawy współistniejące z innych narządów/układów?
•
Dotychczasowe leczenie?
2Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Badanie dermatologiczne – wywiad ogólny
•
Wiek
o
Niemowlęta:
wrodzone malformacje (znamiona), pieluszkowe
zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie
skóry, genetyczne zapalenia skóry;
o
Dzieci:
atopowe zapalenie skóry, choroby wirusowe, (ospa, odra,
różyczka, brodawki wirusowe), choroby bakteryjne (liszajec),
wszawica;
o
Okres pokwitania:
trądzik;
o
Wiek podeszły:
suchość skóry, objawy związane z przewlekłą
ekspozycją na słońce, pemfigoid pęcherzowy;
•
Choroby przebyte
•
Wywiad ginekologiczny (kobiety)
•
Zawód – narażenia związane z pracą (alergie, podrażnienia)
•
Warunki społeczne, mieszkaniowe, kontakt ze zwierzętami
•
Nałogi
3Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Typy wykwitów skórnych – wykwity pierwotne
Wykwity pierwotne powstają w początkowym okresie schorzenia,
na skórze poprzednio niezmienionej, jako pierwsza manifestacja
choroby
•
Plamka (macula)/ plama (patch)
•
Bąbel (pokrzywkowy, urtica)
•
Grudka (papula)
•
Tarczka (plaque)
•
Guzek (nodulus)
•
Guz (nodus, tumor)
•
Pęcherzyk (vesiculum)
•
Pęcherz (bulla)
•
Krosta (pustula)
PLAMKA (
macula
)/ PLAMA (patch)
4Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Wykwit polegający na zmianie zabarwienia skóry na
ograniczonej przestrzeni, leżący na poziomie skóry
(nie wyczuwalny dotykiem)
•
mogą być lekko wyniosłe – plama obrzękowa, plama naciekowa
•
granice ostre lub niewyraźne
•
wrodzone lub nabyte
•
PLAMKA ø <1 cm
•
PLAMA ø > 1 cm
5Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMKA (
macula
)/ PLAMA (patch) – rodzaje
•
barwnikowe
o
odkładanie się barwnika
(melaniny), np. znamiona, piegi, przebarwienia
w rumieniu trwałym lub tatuażu
o
odbarwienia
(zmniejszenie barwnika) - bielactwo(virtiligo). Powstają pod wpływem
antybiotyków, promieni UV, w ciąży pod wpływem progesteronu.
•
zaburzenia ukrwienia skóry
o
plamy z przekrwienia
(np. rumień – erythema; związane z przekrwieniem wywołanym
stanem zapalnym; osutki)
o
plamy z niedokrwienia
(Plamy mają barwę siną i spowodowane są odtlenowaniem krwi
na poziomie tkankowym, np. niewydolność żylna)
•
zaburzenia unaczynienia
o
Związane są z trwałym rozszerzeniem naczyń włosowatych.
wynaczynienia (petechiae)
trwałe rozszerzenia naczyń (teleangiektazje)
nowotworzenie drobnych naczyń (naczyniaki płaskie)
•
wybroczynowe
o
Powstają wskutek wylewu krwi do skóry. Cechą charakterystyczną jest to, że nie bledną
przy ucisku. Barwa plam zależy od głębokości, na której one występują (powierzchowne
- barwa czerwona, głębsze - barwa sina) i od upływu czasu (początkowo są czerwone,
następnie sine a później przybierają kolor brunatny).
Plamy z przekrwienia
6Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
•
Rozszerzenie naczyń krwionośnych tętniczych lub żylnych
•
Przeważnie na tle zapalnym lub alergicznym
•
Często z komponentą obrzękową (
↑ przepuszczalności poszerzonych naczyń)
•
Ustępują pod wpływem ucisku! -
Wyjątek stanowią plamy w osutce kiłowej!!!
W zależności od wielkości wyróżniamy:
o
Plamy rumieniowe
(Obserwuje się je często w przebiegu chorób zakaźnych (orda,
różyczka, płonica) i w osutkach polekowych) najmniejsze średnicą
o
Rumienie
(najczęściej w wyniku przekrwienia związanego ze stanem zapalnym np.:
odczyn fototoksyczny i fotoalergiczny, róża)
o
Erytrodermia
(jest uogólnionym stanem zapalnym skóry. Skóra jest zaczerwieniona
jednolicie na większej powierzchni, obrzęknięta z nadmiernym złuszczaniem naskórka)
Przyczyny:
•
Wirusowe i bakteryjne choroby zakaźne (różyczka, odra, płonica, róża, borelioza)
•
Reakcje polekowe; Kiła
•
Wypryski alergiczne/ z podrażnienia
•
Oparzenia słoneczne, rekcje fototoksyczne i fotoalergiczne
•
Choroby układowe (toczeń rumieniowaty, zespół rakowiaka)
7Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Plamy z przekrwienia – ERYTRODERMIA
Jest uogólnionym stanem zapalnym skóry. Skóra jest
zaczerwieniona jednolicie na większej powierzchni, obrzęknięta
z nadmiernym złuszczaniem naskórka. Częstymi objawami
towarzyszącymi są świąd, niekiedy powiększenie węzłów
chłonnych, podwyższona temperatura, dreszcze, złe samopoczucie.
•
Stan poważny, następstwa ogólnoustrojowe (utrata ciepła, płynów, elektrolitów,
białka)
Przyczyny:
o
Dermatozy wypryskowe, atopowe zapalenie skóry, alergiczne kontaktowe
zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry;
o
Łuszczyca
o
Chłoniaki skórne T-komórkowe (Zespół Sezary’ego)
o
Leki (barbiturany, sole Au, penicyliny)
o
Liszaj płaski
o
Łupież czerwony mieszkowy
o
Pęcherzyca liściasta
Plamy z niedokrwienia
8Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Powstają na skutek zmniejszonego napływu krwi tętniczej
(np. w skutek zimna), utrudnionego odpływ krwi żylnej
(niewydolność żylna), zmian hematologicznych (poliglobulia,
kriofibrynogenemia). Plamy mają barwę siną (plamy sine)
i spowodowane są odtlenowaniem krwi na poziomie tkankowym.
Przyczyny:
•
Zmniejszony napływ krwi tętniczej (angiopatia cukrzycowa,
miażdżyca tętnic) lub hipoksemia
•
Utrudniony odpływ krwi żylnej (niewydolność żylna, zmiany
zakrzepowe)
•
Zaburzenia regulacji nerwowej (np. objaw Reynaud)
•
Zmiany w układzie krwi (poliglobulia, zimne aglutyniny,
krioglobuliny)
9Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Plamy z niedokrwienia – ZNAMIĘ BLADE
(naevus anaemicus)
•
Znamię farmakologiczne lub czynnościowe
•
Zaburzenia wrodzone: miejscowa, nadmierna reakcja naczyń na katecholaminy
(naczynia w stanie utrwalonej wazokonstrykcji)
•
Bladosine dobrze odgraniczone o nieregularnych kształtach
•
Przy ucisku szkiełkiem podstawowym zanik granicy pomiędzy znamieniem a skórą
zdrową
•
Najczęściej na tułowiu
•
Różnicowanie z plamami bielaczymi oraz znamieniem odbarwionym
10Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Plamy z niedokrwienia –
siateczkowate rozszerzenia naczyń (livedo reticularis)
Skóra marmurkowata (cutis marmorata)
•
Plamy z niedokrwienia na tle samoistnej sinicy kończyn (poszerzenie żył +
skurcz tętniczek)
•
Układ siateczkowaty plam
•
Powstają pod wpływem
ekspozycji na niską temperaturę
•
Głównie w dystalnych częściach
kończyn
•
Są w zakresie normy
fizjologicznej
11Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Plamy z niedokrwienia – SINOŚĆ SIATECZKOWATA (
livedo racemosa)
•
Zmiany strukturalne w naczyniach głębokiego splotu skóry
(zapalenie, niedrożność), np.:
o
Guzkowe zapalenie tętnic
o
Zespół antyfosfolipidowy
o
Miażdżycowe stwardnienie tętnic
o
Bakteryjne zapalenie wsierdzia
o
koagulopatie
•
Bardziej trwałe, niezależne od ekspozycji na zimno
•
Bolesne
•
Mogą współistnieć owrzodzenia
12Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMY Z ZABURZEŃ UNACZYNIENIA = PLAMY NACZYNIASTE
•
Trwałe poszerzenie naczyń prawidłowych oraz nowoutworzonych
(teleangiektazje)
•
Chwilowo zanikają pod wpływem ucisku
•
Wrodzone:
o
Naczyniaki (haemangioma) – łagodne
zmiany rozrostowe endotelium
o
Rodzinne dziedziczne krwotoczne
teleangiekatazje (Zespół Rendu-Webera-
Oslera)
•
Nabyte:
o
Samoistne (naczyniaki gwiaździste,
naczyniaki starcze)
o
Objawowe (trądzik różowaty, rumieniec
cukrzycowy, marskość wątroby, uszkodzenia
popromienne, twardzina układowa)
13Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMY WYBROCZYNOWE
•
Wynaczynienie krwi do skóry, tkanki podskórnej lub błony śluzowej
o
Zaburzenia ściany naczyniowej, płytek krwi lub osoczowych czynników
krzepnięcia
o
Samoistne lub objawowe
•
NIE ZANIKAJĄ POD WPŁYWEM UCISKU!
•
W zależności od wielkości:
o
PETOCJE
o
PLAMY WYBROCZYNOWE WŁAŚCIWE
(WYLEWY KRWAWE)
•
Barwa zależy od głębokości wynaczynienia (czerwone sine)
•
Przechodzą charakterystyczną zmianę barwy w związku z przemianą
hemoglobiny w hemosyderynę
•
Jeżeli bardzo liczne to PLAMICA
14Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMY WYBROCZYNOWE – plamice naczyniowe
•
Plamice naczyniowe
wyczuwalne
palpacyjnie
o
Plamica hiperergiczna (purupra hyperergica) = leukocytoklastyczne zapalenie
naczyń (reakcja alergiczna typu III leki, czynniki infekcyjne)
Plamica Henocha – Schoenleina
W przebiegu układowych chorób tkanki łącznej (toczeń układowy, RZS)
Zakażenia wirusowe (WZW, CMV, EBV)
•
Plamice naczyniowe
niewyczuwalne
palpacyjnie
o
W przebiegu zakażeń bakteryjnych
(Neisseria meningitidis),
wirusowych,
riketsjozach (Gorączka plamista Gór
Skalistych)
o
Plamice pourazowe
o
Plamica posłoneczna (starcza)
15Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMY BARWNIKOWE
•
Plamy hiperpigmentacyjne:
o
Nadmierne odkładanie się barwnika skóry (melanina)
•
Plamy hipopigmentacyjne (bielacze):
o
Niedobór lub całkowity brak barwnika skóry
Bielactwo wrodzone (albinizm)
Bielactwo nabyte (vitiligo)
Pozapalne (leukoderma)
•
Plamy barwnikowe złogowe:
o
Odkładanie barwnika endogennego innego niż melanina
(np. hemosyderyna)
o
Odkładanie barwnika egzogennego (np. tatuaże dekoracyjne,
proch, grafit)
16Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PLAMY BARWNIKOWE – HIPERPIGMENTACYJNE
•
Naskórkowe
(czarne do jasnobrązowych)
o
Zwiększona ilość melanocytów i/lub zwiększona produkcja melaniny
o
Piegi, plamy soczewicowate, ostuda, znamiona melanocytowe,
hiperpigmentacja pozapalna
•
Skórne
(niebieskie, niebieskoszare,
szare)
o
Melanina w skórze właściwej
w melanocytach lub
makrofagach (melanofagach)
o
Znamiona melanocytowe
skórne, znamiona błękitne
17Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
UOGÓLNIONE HIPERPIGMENTACJE
•
Karotenemia
•
Żółtaczka
•
Choroba Wilsona (wrodzony defekt metabolizmu miedzi)
•
Hemochromatoza
•
Choroba Addisona
18Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
BĄBEL POKRZYWKOWY (
urtica
)
•
Bąbel pokrzywkowy to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry,
który szybko powstaje i ustępuje (do 48-72h) bez pozostawiania
śladów. Istotą jest obrzęk skóry właściwej. Występuje w pokrzywce
(urticaria) i oparzeniu pokrzywą. Gdy zlewają się zmiany i utrzymują
dłużej to mamy do czynienia ze schorzeniem układowym, np. obrzęk
naczynioruchowy Quinckego.
•
Miejscowy obrzęk skóry
łaściwej
(rozszerzenie
i wzrost
przepuszczalności naczyń
włosowatych
skóry)
•
Tworzy się szybko,
bladoróżowy lub
porcelanowy
•
Swędzący
•
Bez predylekcji do
określonej okolicy ciała
•
Utrzymuje się krótko
(kilka godzin) i ustępuje bez śladu
19Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
GRUDKA (
papula)
•
Wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry
•
Wyraźnie odgraniczony
•
O dość znacznej spoistości i wielkości do 1 cm
•
Płaskie, płasko-wyniosłe, wyniosłe,
brodawkujące
•
Mogą się zlewać, tworząc TARCZKI
•
Ustępują bez pozostawienia blizny
Wyróżniamy:
•
Grudki zapalne/niezapalne
o
Zapalne
nagromadzenie w naskórku i/lub skórze właściwej komórek
zapalnych (głównie w warstwie brodawkowatej); duże znaczenie ma
komponent naczyniowy
o
Niezapalne
nagromadzenie się w naskórku i/lub skórze właściwej
komórek hiperplastycznych (hiperplacja naskórka i/lub skóry), endo- lub
egzogennych złogów
•
Grudki naskórkowe/skórno-naskórkowe
20Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
GRUDKA NASKÓRKOWA
•
Wynikiem zmian toczących się w naskórku (nadmierna proliferacja
keratynocytów)
•
Powierzchnia grudki:
o
Zwykle nierówna
o
Nadmiernie zrogowaciała
o
Może być pokryta łuskami
•
Przykłady:
o
Brodawki wirusowe (HPV)
o
Mięczak zakaźny
21Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
GRUDKA SKÓRNO-NASKÓRKOWA
•
Komponenta naskórkowa i skórna
•
Gładka powierzchnia grudki wskazuje na proces toczący się
przede wszystkim w skórze właściwej
Przykłady:
o
Wyprysk
o
Liszaj płaski
o
Łuszczyca
22Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
GUZEK (
nodulus
)
•
Wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry
•
Średnica <1 cm;
dobrze odgraniczone
•
Powstaje w wyniku zmian w skórze właściwej (z głębszych warstw niż grudki)
o
Choroby ziarniniakowe
o
Zaburzenia metaboliczne (nagromadzenie materiału depozytowego)
o
Rozplem nowotworowy
•
Często wykazują tendencję do rozpadu
•
Ustępuje z powstaniem blizny
Przykłady:
•
Gruźlica, sarkoidoza
•
Ziarniniak obrączkowaty
•
Kępki żółte (hiperlipoproteinemie)
•
Amyloidoza guzkowa
•
Stwardnienie guzowate
•
Raki skóry, czerniak
23Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
GUZ (
nodus; tumor
)
•
Wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry
•
Wywodzący się z głębokich warstw skóry i tkanki podskórnej
Średnica > 1 cm
•
Powierzchnia gładka, brodawkująca lub wrzodziejąca
•
Zwykle barwy czerwonej lub koloru skóry
•
Ustępują z pozostawieniem blizny
(z wyj. Rumienia guzowatego)
•
Zapalne/nowotworowe
24Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZYK
(vesicula)/
PĘCHERZ (
bulla
)
Wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, wypełniony cieczą,
powstający w skutek odklejenia się części lub całości naskórka, płyn skupia
się w obrębie lub pod naskórkiem.
•
PĘCHERZYK:
o
Średnica do 1 cm
o
W wyniku gromadzenia płynu w naskórku
•
PĘCHERZ:
o
Średnica powyżej 1 cm
o
W wyniku gromadzenia się płynu
w obrębie naskórka (p. śródnaskórkowe)
pod naskórkiem (p. podnaskórkowe)
25Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZYK (vesicula) / PĘCHERZ (bulla) – czynniki przyczynowe
Czynniki przyczynowe:
•
Infekcje wirusowe (wirus opryszczki)
•
Infekcje bakteryjne (liszajec zakaźny, liszajec pęcherzykowy
noworodków)
•
Defekty genetyczne (pęcherzowe oddzielanie się naskórka)
•
Zjawiska immunologiczne (autoimmunologiczne choroby
pęcherzowe – pęcherzyce, pemfigoid)
•
Uszkodzenia fizyczne, chemiczne (oparzenia) i mechaniczne
•
Idiopatyczne
26Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZYK
Mechanizm powstawania:
•
Stan gąbczasty (spongiosis), czyli gromadzenie się płynu w przestrzeniach
międzykomórkowych naskórka
pęcherzyki wielokomorowe
•
Typowe dla wyprysku
•
Zwyrodnienie balonowate, czyli obrzęk śródkomórkowy (płyn obrzękowy
gromadzi się wewnątrz komórek górnych warstw naskórka) pęcherzyk
jednokomorowy
•
Typowe dla chorób wirusowych z grupy opryszczki (ospa wietrzna, półpasiec)
27Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZYKI – CECHY
•
Mogą zlewać się w większe wykwity
•
Dobrze napięte
•
Mogą mieć pępkowate zagłębienie na szczycie) wirus opryszczki
•
Początkowo wypełnione treścią surowiczą
•
Po pęknięciu – nadżerka
•
Goją się zasychając w strupy po odpadnięciu plamy z
przekrwienia
28Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZE
Mechanizmy powstawania:
•
Rozwarstwienie warstw naskórka
pęcherze śródnaskórkowe
•
Rozwarstwienie między naskórkiem a skórą właściwą
pęcherze podnaskrókowe
29Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZE ŚRÓDNASKÓRKOWE
•
W mechanizmie AKANTOLIZY
•
Uszkodzenie cząsteczek kontaktu międzykomórkowego (desmosomów)
warunkujących przyleganie komórek kolczystych powstanie szczelin
•
Głównie w mechanizmie autoimmunologicznym (autoimmunologiczne choroby
pęcherzowe)
Mogą powstawać na różnym poziomie naskórka:
o
Podrogowe (pęcherzyca liściasta, liszajec)
o
Nad warstwą podstawną (suprabazalne) (pęcherzyca zwykła)
•
Wiotkie (słabo napięte), bardzo nietrwałe (szybko ulegają przerwaniu);
•
Klinicznie: objaw Nikolskiego (spełzanie naskórka pod wpływem potarcia skóry
pozornie niezmienionej)
•
Wymaz z dna pęcherza – dodatni test Tzanka
30Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘCHERZ PODNASKÓRKOWY
•
Pokrywę stanowi cały naskórek
•
Dobrze napięte, dość trwałe
•
Mogą być wypełnione treścią krwistą
Mechanizm powstawania:
•
Zmiany w keratynocytach warstwy podstawnej (zwyrodnienie
wodniczkowe, toksyczne uszkodzenie komórek) – np. liszaj
płaski, reakcje pęcherzowe polekowe
•
Uszkodzenia granicy skórno-naskórkowej, np. pemfigoid
pęcherzowy
•
Uszkodzenia górnych warstw skóry właściwej, np. pęcherzowe
oddzielanie się naskórka
31Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PRZYKŁADY INNYCH DERMATOZ, W KTÓRYCH PODSTAWOWYM WYKWITEM JEST PĘCHERZ
•
Porfiria skórna późna
•
Rumień wielopostaciowy pęcherzowy, toksyczna nekroliza
naskórka
•
Toksyczne zapalenia skóry (oparzenia termiczne i chemiczne)
•
Opryszczkowe zapalenia skóry (choroba Dhuringa)
32Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
KROSTA (
pustula
)
•
Drobny wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry,
zawierający od początku treść ropną
•
Przyczyny:
o
Bezpośrednie zakażenie skóry bakteriami ropotwórczymi (gronkowece,
paciorkowce)
o
Nadkażenie bakteryjne zmian w przebiegu chorób świądowych
o
Nadkażenie pęcherzyków w przebiegu chorób pęcherzowych
o
Gromadzenie się leukocytów wielojądrzastych (neutrofili) w naskórku
w odpowiedzi na różne czynniki nieinfekcyjne (krosty jałowe)
33Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
KROSTA – RODZAJE
•
Podrogowa
o
Bardzo powierzchowne; Otoczone zapalną obwódką
o
Początkowo dobrze napięte, szybko stają się wiotkie
Krostowe osutki polekowe
Choroba Sneddona-Wilkinsoma
•
Przymieszkowa
o
Znajduje się w ujściu mieszka włosowego, zwykle przebite włosem
o
Kopulaste, otoczone zapalną obwódką, zasychają w strupy
o
Liszajec Bockharta (powierzchowne zapalenie mieszków włosowych, zapalenie ujść
mieszków włosowych)
Zapalanie mieszków włosowych (gronkowiec złocisty, bakterie Gram ujemne)
Trądzik
•
Gąbczasta (Kogoja)
o
Śródnaskórkowa; jałowa
o
Wypełnione neutrofilami
Gromadzą się w przestrzeniach międzykomórkowych rozdzielając keratynocyty
Powodują znaczny obrzęk śródkomórkowy uszkodzenie wnętrza komórek z
zachowaniem ścian komórkowych (stan gąbczasty)
Powstanie komory wypełnionej neutrofilami
•
Łuszczyca krostowa
34Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
INNE DERMATOZY, W KTÓRYCH WYKWITEM PIERWOTNYM JEST KROSTA
•
Trądzik zwykły
•
Trądzik różowaty
•
Grzybice skóry gładkiej
•
Osutki nawrotowe w kile II okresu
•
Rozsiane zakażenie rzeżączkowe
35Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
WYKWITY WTÓRNE
•
Zmiany, które pojawiają się w trakcie trwania choroby
•
Powstają z wykwitów pierwotnych wskutek ich dalszego rozwoju
(ewolucja zmian) lub w trakcie ich ustępowania
Przykłady:
•
Łuska (squama)
•
Nadżerka (erosio)
•
Rozpadlina (rhagas)
•
Owrzodzenie (ulcus; ulceratio)
•
Strup (crusta)
•
Blizna (cicatrix)
36Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
ŁUSKA
(squama)
•
Łuska to złuszczająca się warstwa rogowa skóry.
•
Powstaje jako zejście stanu zapalnego, w następstwie:
o
nadmiernego rogowacenia-
hiperkeratozy, np. rybia łuska
o
parakeratozy
– niepełnego przyspieszonego rogowacenia,
np. w łuszczycy,
o
dyskeratozy
–nieprawidłowego
rogowacenia pojedynczych komórek,
np.
choroba Doriera (pod wpływem
promieni UVB).
•
Fizjologiczny proces złuszczania
przebiega w sposób niewidoczny
37Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
TYPY ZŁUSZCZANIA
•
Łusczycopodobne (tzw. właściwe)
o
Białe, szare lub srebrne łuski
o
Luźno związane keratynocyty (podwójnie załamują światło)
•
Łupieżowate (otrębiaste)
o
Znacznie drobniejsze
o
Palpacyjnie wyczuwalne jako szorstkość powierzchni wykwitu
o
Uwidaczniają się dopiero po zeskrobaniu powierzchni wykwitu
o
Przypominają puder
•
Liszajowate
o
Ściśle przylegają do powierzchni wykwitu
o
Odbijają światło – lśniąca powierzchnia wykwitu
38Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PRZYCZYNY POWSTAWANIA ŁUSEK
•
Stan zapalny naskórka (złuszczenia pozapalne)
•
Nadmierne lub nieprawidłowe rogowacenie
o
Hiperkeratozy retencyjne
o
Hiperkeratozy proliferacyjne
39Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
ZŁUSZCZANIE POZAPALNE
•
Oparzenia słoneczne
•
Dermatozy zapalne (atopowe zapalenie skóry, osutki polekowe)
•
Osutki wirusowe (odra, płonica)
•
Osutki grudkowe w kile II okresu (charakterystyczne
kołnierzykowate złuszczanie)
40Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
DERMATOZY PRZEBIEGAJĄCE Z TWORZENIEM ŁUSEK
•
Łuszczyca
•
Łupież zwykły
•
Łupież różowy Giberta
•
Łojotokowe zapalenie skóry
•
Rybie łuski
41Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
NADŻERKA (
erosio
)
•
Nadżerka to ubytek naskórka powstający w wyniku jego zniszczenia.
•
Ustępuje
bez pozostawienia blizny
,
•
np. po przerwaniu pokrywy pęcherza lub maceracja w fałdach
skórnych.
•
Mogą ulegać nadkażeniom bakteryjnym
•
Pokrywają się strupem
•
Po odpadnięciu plama z przekrwienia lub hiperpigmentacyjna
42Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PRZECZOS (
excoratio)
Przeczos jest to w istocie nadżerka, o wyglądzie linijnego ubytku
w skórze uprzednio niezmienionej, powstaje najczęściej pod
wpływem drapania, np. świerzb, wszawica, świerzbiączka.
Dermatozy przebiegające z intensywnym świądem:
o
Bez innych uchwytnych zmian skórnych (świąd jest jedynym objawem)
Cukrzyca
Mocznica
Cholestaza
o
Z towarzyszącymi innymi wykwitami typowymi dla danej dermatozy
Świerzb
Wszawica
AZS
Liszaj płaski
43Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
PĘKNIĘCIE (SZCZELINA) I ROZPADLINA
•
Szczelina (fissura)
o
Linijne przerwanie ciągłości naskórka
•
Rozpadlina (rhagas)
o
Linijne przerwanie ciągłości skóry obejmujące naskórek i skórę właściwą
•
W okolicach skóry mało odpornych na rozciąganie
o
Pięty, okolice otworów naturalnych
Stany chorobowe predysponujące:
•
Choroby przebiegające z nadmiernym rogowaceniem (rogowce dłoni i stóp)
•
Suchość skóry związana z zaburzeniami wydzielania łoju (asteatotic dermatitis)
•
Stany zapalne skóry
•
Wyprysk przewlekły
•
Zajady
•
Wyprzenia drożdżakowe (przestrzenie międzypalcowe rąk i stóp)
•
Grzybica stóp
44Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
OWRZODZENIE (
ulcus; exulceratio
)
•
Owrzodzenie to ubytek naskórka i skóry właściwej, który ustępuje pozostawiając
blizny.
•
Powstaje z guzków, guzów, krost, pod wpływem czynników chemicznych (kwasy),
fizycznych (odmrożenia, odparzenia), mechanicznych(odleżyny) lub w wyniku
zmian naczyniowych tętniczych lub żylnych.
•
Jest głęboki, może sięgać do tkanki podskórnej i tkanek leżących poniżej
•
Niewielka tendencja do samoistnego gojenia
•
Goją się przez ziarninowanie
Przyczyny powstawania owrzodzeń:
•
Choroby naczyń (żylnych, tętniczych, limfatycznych)
•
Choroby krwi (np. z nadkrzepliwością)
•
Zakażenia skóry (niesztowice)
•
Choroby ziarniniakowe skóry (gruźlica, sarkoidoza)
•
Procesy npl
•
Działanie czynników ficzynych, chemicznych, mechanicznych, itp.
CO UWZGLĘDNIAMY PRZY OPISIE OWRZODZENIA?
•
Wielkość
45Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
•
Kształt
•
Głębokość
•
Dno (żywoczerwone/blade (atoniczne); nierówne,
brodawkujące; pokryte ziarniną)
•
Brzegi (wałowate – podejrzenie npl)
•
Rodzaj i ilość wydzieliny (surowicza, krwista, ropna)
•
Bolesność
•
Skórę otaczającą
•
Umiejscowienie
46Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
OWRZODZENIA PODUDZI – ŻYLNE
•
Na podłożu przewlekłej niewydolności żylnej lub zakrzepowego
zapalenie żył
•
Najczęściej przyśrodkowa powierzchnia dolnej 1/3 podudzia lub
nad i poza kostką boczną
•
Rozległe, nieregularny kształt
•
Wokół owrzodzenia – zmiany troficzne
o
Obrzęk, brunatne przebarwienia
o
Stwardnienie skóry
o
Zmiany wypryskowe
•
Ulgę przynosi elewacja kończyny
47Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
OWRZEDZENIA PODUDZI – TĘTNICZE
•
Niedrożność tętnic (miażdżyca)
•
Na paluchu, palcach stopy,
przedniej powierzchni goleni
•
Zazwyczaj liczne, głębokie
•
O ostro ściętych
(wysztancowanych) brzegach
•
Zwykle atoniczne z szarym lub
martwiczym dnem
•
Skąpa wydzielina
•
Wokół owrzodzenia – skóra blada, bladosine lub rumieniowa
(zaczerwienienie grawitacyjne; blednie po ucisku)
•
Ulgę przynosi opuszczenie kończyn
INNE DERMATOZY PRZEBIEGAJĄCE Z TWORZENIEM OWRZODZEŃ
48Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
•
Niesztowice bakteryjne
•
Niesztowice kiłowe
•
Piodermia zgorzelinowa
•
Martwicze zapalenie tkanki podskórnej/powięzi
•
Odleżyny
49Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STRUP (crust)
•
Strup powstaje w wyniku zasychania na powierzchni skóry
płynu wysiękowego, krwi albo treści ropnej pęcherzyków
i pęcherzy, lub na podłożu nadżerek albo owrzodzenia.
•
Może zawierać domieszki rozpadłych komórek i bakterii – one
determinują barwę strupa.
50Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STRUP – BRUDŹCE
•
Wielowarstwowe strupy
o charakterystycznym stożkowatym
kształcie
•
Występują np. w kile wtórnej
nawrotowej (brudźce kiłowe)
51Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STRUP ZGORZELINOWY – WĄGLIK
•
Powstaje po pęknięciu pęcherzyka wypełnionego treścią krwistą
•
Posiada barwę czarną
•
Otoczony naciekiem zapalnym
•
Demarkacja z oddzieleniem się martwicy (po ok. tygodniu)
52Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
BLIZNA (
cicatrix)
Blizna powstaje w następstwie uszkodzenia skóry właściwej i zastąpienia
jej tkanką łączną włóknistą. Najczęściej jest zejściem owrzodzenia
lub powstaje z guzków nie ulegających rozpadowi, np. sarkoidoza.
•
Powstaje w miejscu uszkodzenia skóry właściwej
o
Pozbawiona jest włókien sprężystych
(elastycznych)
o
Zanik charakterystycznego poletkowania
skóry
o
Brak przydatków skóry
•
Świeża – czerwona/czerwono-sina
•
Stara – porcelanowo biała
Blizny mogą być:
•
Przerosłe/przerostowe - po zabiegach operacyjnych,
pooparzeniowe.
•
Zanikowe, np. toczeń rumieniowaty, liszaj twardzinowy i zanikowy.
•
Bliznowce (keloidy)
•
Blizny mostkowate
BLIZNA ZANIKOWA
53Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
•
Zwykle jako następstwo stanu zapalnego i
włóknienia
•
Często bez przerwania ciągłości skóry
o
DLE
o
Trądzik zwykły
o
Rozstępy
o
Grzybica woszczynowa
o
Gruźlica toczniowa
o
W przewlekłej niewydolności żylnej
(atrophie
blanche)
54Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
BLIZNA PRZEROSTOWA
•
Zaburzony proces gojenia
•
Nadmierna synteza kolagenu i upośledzenie jego degradacji
•
Znaczny rozrost tkanki bliznowatej ponad poziom otaczającej skóry
•
Nie przekraczają obszaru pierwotnego uszkodzenia
55Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
BLIZNOWIEC = KELOID
•
Znaczny rozrost tkanki bliznowatej
•
Przekracza granicę pierwotnego uszkodzenia i
zajmuje
wcześniej klinicznie niezmienione tkanki
•
Powstaje po pewnym czasie od zagojenia się
rany
56Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
BLIZNY MOSTKOWATE
•
Wynik gojenia owrzodzeń
i przetok
•
Uniesione ponad powierzchnię
skóry
•
Niezrośnięte z podłożem
w części środkowej (mostki)
•
Typowe dla gruźlicy rozpływnej
57Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
WYGLĄD WYKWITÓW – CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
•
Wielkość
•
Barwa
•
Kształt
•
Powierzchnia
•
Konsystencja (spoistość)
•
Brzegi (odgraniczenie)
•
Otoczenie
(skóra otaczająca) – stan zapalny, przeczosy
58Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
WYGLĄD WYKWITÓW – KSZTAŁT
•
Regularny (symetryczne – okrągłe, owalne)
•
Nieregularny
•
Obrączkowaty
•
Policykliczny
59Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
WYGLĄD WYKWITÓW – WIELKOŚĆ
•
Dla zmian okrągłych oznaczamy średnicę
•
Dla innych zmian oznaczamy oś długą i oś krótką
•
Niekiedy decyduje
o zakwalifikowaniu wykwitu do danej grupy morfologicznej
(guzek/guz; pęcherzyk/pęcherz; plamy wybroczynowe)
•
Istotne znaczenie dla określenia progresji zmian
60Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
WYGLĄD WYKWITÓW – POWIERZCHNIA
•
Gładka
•
Lśniąca
•
Szorstka
o
nadmierne rogowacenie
o
złuszczanie
o
strupy
•
Brodawkująca
61Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
INNE CECHY WYKWITÓW
•
Rozmieszczenie wykwitów:
o
Symetryczne/asymetryczne
o
Liczne dermatozy wykazują typowe rozmieszczenie wykwitów w określonych
okolicach ciała (trądzik, łuszczyca, rumień guzowaty, wyprzenia)
•
Wzajemne ułożenie wykwitów:
o
Liniowe, obrączkowate, zgrupowane, zlewające się
•
Powiększanie się wykwitów:
o
Odśrodkowo – często z ustępowaniem w części centralnej i aktywnym
obwodem (grzybica skóry gładkiej, rumień wędrujący)
62Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STANY NARZUCONE
Stany chorobowe, w których zmiany odpowiadają wykwitom
pierwotnym lub wtórnym , a stanowią one powikłanie innych
dermatoz
•
Zliszajcowacenie (impetiginizacja)
•
Zliszajowacenie (lichenifikacja)
•
Spryszczenie (eczematisatio)
63Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STANY NARZUCONE – ZLISZAJCOWACENIE
•
Wtórne nadkażenie zmian skórnych przez bakterie,
najczęściej paciorkowce
•
Miodowożółte, nawarstwione miękkie strupy upodabniają stan do liszajca
zakaźnego (impetigo)
•
Powikłanie zmian sączących się i świądowych:
o
Atopowe zapalenie skóry
o
Wyprysk
o
Świerzb, wszawica
64Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STANY NARZUCONE – ZLISZAJOWACENIE
•
Zgrubienie, stwardnienie
i przebarwienie skóry
•
Wzmożone poletkowanie
•
Skóra szorstka, sucha, łuszcząca się
•
Obraz przypomina liszaja płaskiego
(lichen planus)
•
W przewlekłych chorobach skóry,
najczęściej zapalnych lub świądowych
o
Atopowe zapalenie skóry, wyprysk,
neurodermit, erytrodermia,
wszawica, świerzb
o
Wynikiem drażnienia
mechanicznego (drapania)
o
Może maskować zmiany pierwotne
65Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
STANY NARZUCONE – SPRYSZCZENIE
•
Stan upodabniający do wyprysku (eczema)
•
Wielopostaciowość zmian skórnych
•
Najbardziej charakterystyczne – pęcherzyki na rumieniowym
podłożu
•
Może być powikłaniem:
o
Liszajca
o
Świerzbu
o
Łuszczycy
•
Od wyprysku różni się
brakiem nawrotów
66Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
OBJAWY DODATKOWE
•
Objaw Koebnera
•
Objaw Nikolskiego
•
Objaw Dariera
•
Dermografizm
67Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Badania diagnostyczne
•
Laboratoryjne
o
histopatologiczne
o
immunofluorescencyjne
o
bakteriologiczne
o
mikologiczne
•
Test Tzanka
•
Diaskopia
•
Badanie w lampie Wood’a
•
Kapilaroskopia
•
Dermoskopia
•
Próby świetlne
•
68Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Objawy dodatkowe – objaw Koebnera = izomorficzny
•
Wysiew zmian chorobowych w miejscu urazu naskórka
•
Objaw Köbnera (ang. Köbner's phenomenon) jest
charakterystyczną cechą łuszczycy aktywnej (nie występuje w
przypadku remisji).
•
Objaw Köbnera polega na tym, że nawet drobny, miejscowy
uraz naskórka, na przykład zadrapanie, wywołuje, po około 8-14
dniach, powstanie w uszkodzonym miejscu zmian
łuszczycowych
Występowanie:
•
Aktywna łuszczyca
•
Liszaj płaski
•
Mięczak zakaźny
•
Brodawki płaskie
69Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Objaw Nikolskiego
•
Spełzanie pozornie niezmienionego naskórka w otoczeniu
zmian chorobowych pod wpływem potarcia
•
Występuje w aktywnym procesie choroby
o
Subkliniczne uszkodzenie połączeń międzykomórkowych
o
Autoimmunologiczne choroby pęcherzowe śródnaskórkowe
o
Toksyczna nekroliza naskórka (TEN)
70Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Objaw Dariera
•
Pod wpływem potarcia wykwitu powstaje bąbel
pokrzywkowy
•
W mastocytozach
•
71Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Dermografizm
•
Wynik reakcji naczyń na silne potarcie/zadrapanie skóry
•
Czerwony 0 linijne zaczerwienienie
•
Biały – zblednięcie (typowy dla AZS)
•
Pokrzywkowy – bąbel
•
72Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
Badanie diagnostyczne – badanie w świetle lampy Wood’a
•
Emituje promienie UV 320-400 nm (360 nm)
•
W diagnostyce
o
Grzybic (grzybica drobnozarodnikowa, łupież pstry)
o
Zaburzeń barwnikowych (bielactwo)
o
Łupieżu rumieniowego (erythrasma)
o
Porfirii
73Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
TEST TZANKA
•
Badanie cytologiczne z dna świeżo otwartego pęcherzyka/pęcherza
•
Barwiony May-Grunwald-Giemza
•
Ocenia się:
o
Obecność komórek wielojądrzastych olbrzymich (balonowatych)
choroby wirusowe wywołane przez HSV
o
Obecność komórek akantolitycznych (luźno ułożone kompleksy
keratynocytów, kształtu okrągłego, zawierających pojedyncze
duże ciemno zabarwione jądro i charakterystyczny ciemno
zabarwiony obwód cytoplazmy choroby pęcherzowe
akantolityczne
74Dermatologia 2013 r. ćwiczenie 1 - semiotyka
DIASKOPIA
•
Uciśnięcie szkiełkiem podstawowym wykwitu skórnego
•
Pozwala na:
o
Odróżnienie plam będących wynikiem rozszerzenia naczyń
od plam wybroczynowych
o
Rozróżnianie nacieków o charakterze ziarniniakowym (np.
gruźlica, sarkoidoza) po uciśnięciu wykwit zmienia kolor na
barwę karmelu (palonego cukru/galaretki jabłkowej)
świadczy to o obecności lipidów i lipochromów w komórkach
nabłonkowatych
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
semiologia, Etnologia i Antropologia kultury, Etnologia i Antropologia kultury, Semiotyka kultury
szkoła semiotyczna i szkoła procesu komunikacyjnego
Otrzymywanie mocznika (1cw)
JĘZYKOZNAWSTWO A SEMIOTYKA zag 5
Tradycja semiotyczna
semiotyka jako nauka o jzyku
1ćw współ filtracji na podst krzywej uziarnienia (materiały)
Ajdukiewicz epistemologia i semiotyka
ozp 1cw
Defekty semanyczne semiotyka
SEMIOTYKA(1), STUDIA, poetyka i teoria literatury
12) Semiotyka, współczesne koncepcje
semiotyka, teoria literatury
semiotyka, teoria literatury
11) Semiotyka, szkoła praska
Semiotyka, semiologia, struktura, strukturalizm, pragmatyzm znak i inne
logika odcinek 4 , Dziennikarstwo i komunikacja społeczna (KUL) I stopień, Rok 1, semestr 2, Logika,
więcej podobnych podstron