REHABILITACJA OSÓB
NIEDOSŁYSZĄCYCH I GŁUCHYCH

Głuchota

• Prelingwalna / perilingwalna
• Postlingwalna

K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu

 Prelingwalny lub perilingwalny okres - istniejący od urodzenia lub bardzo wczesnego

dzieciństwa

 Postlingwalny okres – gdy człowiek opanował już w sposób naturany mowę

Prelingwalny / perilingwalny

 Zmniejszenie liczby bodźców dźwiękowych docierających do kory mózgowej
 Ograniczenie możliwości rozwojowych (powstawanie zmian i odchyleń w psychice)

K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu

 Zahamowanie naturalnego rozwoju mowy
 Zahamowanie rozwoju słownictwa i myślenia słowno-pojęciowego
 Negatywne konsekwencje dla rozwoju kontaktów społecznych
 Utrudnia czynności odruchowe, koordynację sensoryczno-motoryczną
 Kompensacja ze strony innych zmysłów (wzroku, percepcji dotykowo-wibracyjnej)
 Niższy poziom dojrzałości społecznej

Charakterystyka mowy
Przypadku ukształtowania mowy występują charkterystyczne zaburzenia

 Nieprawidłowe oddychanie (zbyt krótki, mowa nieekonomiczna)
 Zła jakość głosu (zbyt wyoski lub niski, chrapliwy, bez modulacji)
 Nieprawidłowa artkulacja (zniekształcenie głosek przednio- i średniojęzykowych,

mylenie dźwięczności i bezdźwięczności)

 Ograniczone słownictwo
 Zaburzenia składni (zdania proste, budowa niezgodna z językiem polskim)
 Zaburzenia tempa mowy
 Brak intonacji i akcntu zdaniowego

K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu:

Wpływ na rozwój kontaktów interpersolnalnych

 Naturalna potrzba przebywania we własnym środowisku (poczucie wspólnoty,

wspólne srodki porozumiewania się, czują się równi i równoprawni)

 W świecie otaczającym (słyszących) czują się garstką, niezrozumini i upośledzeniu

w kontaktach

 Przebywanie w środowisku dzieci niesłyszących powoduje spontaniczny rozwój

mowy (języka migowego)

 Satysfakcja ze swobodnych kontaktów ze środowiskiem

Pojęcie głuchoty kulturowej

2

 Nietypowe, hermtyczne środowisko (własny jężyk, kultura, własne formy twórczości)
 Mniejszość językowa (z historią, kulturą, językiem, sztuką i strukturą społeczną)
 Niedostateczne opanowanie języka polskiego (tzn. Ojczystego) powoduje brak

dostatecznj wymiany informacji i myśli, ograniczenia edukacyjne, wykonywnia zawodu

 Postrzeganie ludzi głuchych jako mniej inteligentnych,
 Język migowy był postrzegany jako mniej wartościowy, użytkowy, nie mający

możliwości przekazywania wartości abstrakcyjnych (niesłusznie)

 Porozumiewanie się na piśmie jest niezrozumiałe (odmienność gramatyki)

Znaczenie tożsamości środowiskowej społeczności głuchych

 Kontakty towarzyskie, małżeństwa, nawet system kastowości („dynastie’” głuchych

rodzin od pokoleń, dzieci głuche i ich rodzice porozumiewający się językiem migowym,
słyszące dzieci rodziców głuchych, pozostali to osoby z zewnątrz)

 Odrywanie dziecka głuchego od naturalnego środowiska pociąga za sobą opóźnienia w

rozwoju społecznym, zaburzenia osobowości, mozliwość odzrucenia przez oba
środowiska słyszących i głuchych (nigdzie nie jest u siebie)

Czyli

 Dziecko niesłyszące ma szanse stać się osobą dwukultuową i dwujęzyczną, zdolnym

posługiwać się językiem ojczystym i językiem migowym, w zależności od tego, gdzie
znajduje się i pod warunkiem, że będzie miało szanse na przyswojenie obu tych
języków

Resztki słuchu

Znaczenie resztek słuchu

 Nieprzydatne do komunikacji językowej
 Pomoc w odczytywaniu mowy z ruchu warg
 Pomoc w orientacji przestrzennej, ostrzeganie,
 Bardzo ważne oprotezowanie (aparaty, różne środki techniczne przetwarzające i

wzmacniające dźwięki)

W przypadku głuchoty postlingwalnej postępowanie rehabilitacyjne wiąże się z

 Zachowaniem posiadanej umięjętności emisji głosu
 Kształtowaniem jej odbioru drogą wzrokową lub wzrokowo-słuchową

Wyrównywanie szans
Najwcześniejszy okres życia
Dziecko niesłyszące w rodzinie

 Wstrząs dla rodziców (szok, kryzys emocjonalny, niechęć, obawa, lęk, ocena

porozumiewania się w języku migowym jako coś prymitywnego, ocena dziecka
głuchego jako mniej inteligentnego, żałoba po „zdrowym dziecku”, pozorne
przystosowanie – bezpodstawna wiara w „cudowny lek”

 Problemy rodziny – rozpad małżeństwa, „uprzywilejowana pozycja dziecka w rodzinie)
 Okres konstruktywnego przystosowania (realna ocena sytuacji dziecka i rodziny,

dostrzeganie pozytywnych przeżyć, radości z sukcesów dziecka

Faza prelingwalna

 Ograniczenie dopływu informacji
 Rozwój osobowości dziecka (wykształcanie cech osobowości: samodzielność,

odporność emocjonalna, samoakceptacja, optymizm, gotowość do komunikowania się z

3

otoczeniem i umiejętność tejże komunikacji, umiejętność współpracy, zachowania
prospołeczne)

 Kluczowy moment w rozwoju dziecka to chwila w którym naturalna, intuicyjna

komunikacja niewerbalna pomiędzy matką a dzieckiem poszerza się o
komunikację słowną.

 Brak możliwości komunikacji FONICZNEJ wymaga zastosowania środków

zastępczych (zapobieganie zaburzeniom relacji emocjonalnych i więzi komunikacyjnej
pomiędzy matką i dzieckiem)

Wyrównywanie szans - diagnoza

Najwcześniejszy okres życia
Wczesna diagnoza uszkodzenia słuchu

 Diagnoza medyczna
 BADANIA PRZESIEWOWE SŁUCHU NOWORODKÓW
 BADANIA OBIEKTYWNE
 BADANIA SUBIEKTYWNE
 Diagnoza psychologiczna
 Diagnoza logopedyczna
 Diagnoza pedagogiczna

Wyrównywanie szans - rehabilitacja

Wczesna diagnoza uszkodzenia słuchu

 Cele wczesnej rehabilitacji
 Kształtowanie i rozwijanie odpowiedniej formy komunikowania się z dzieckiem (w

pierwszych miesiącach życia do zaspokojenia potrzeb emocjonalnych wystarcza
komunikacja niewerbalna)

 Kształtowanie i rozwijanie resztek słuchu, które dziecko posiada (wczesne

zaaparatowania obustronne)

Komunikacja z dzieckiem

Najwcześniejszy okres życia Niesłyszące dziecko słyszących rodziców

 Początkowo brak jakiegokolwiek środka komunikacji
 Elementarne środki porozumiewania się (gesty wskazujące i życzeniowe)
 Komunikacja tylko za pomocą werbalną (nauka czytania z ruchu warg) nie sprzyja

rozwojowi emocjonalnemu dziecka, każdy kontakt to „nauka”, brak miejsca na pytania
o istotę świata i wieczne „po co?”, „dlaczego?”.

 Brak dialogu, skromny zakres komunikacji
 Rozmowa sytuacyjna, brak aktów przekazywania wiedzy, wprowadzania pojęć

abstrakcyjnych

 Nie ma możliwości rozmowy o marzeniach, przeszłości, przyszłości
 Ubogi zasób słów, gestów, komunikacja dotyczy jedynie realizacji podstawowych

potrzeb życiowych

 Brak więzi ze środowiskiem niesłyszących (utożsamienie kulturowe)
 Konieczne jest wprowadzanie obok języka mówionego języka gestów (podejście

komplementarne a nie konkurencyjne)

 Utrzymuje prawidłową komunikację rodziców i dziecka (prawidłowy rozwój dziecka,

lepsze przygotowanie do społecznego funkcjonowania w obu środowiskach, możliwość
utrzymania kontaktu ze środowiskiem dzieci niesłyszących)

4

 Ułatwia odczytywania z ruchu warg „trudnych artykulacyjnie” słów

Najwcześniejszy okres życia Niesłyszące dziecko niesłyszących rodziców

 Język gestów jest „naturalnym” językiem w rodzinie
 Zapewnia prawidłowy rozwój emocjonalny (analogiczne do rozwoju zdrowego dziecka

w zdrowej rodzinie)

 Problem z komunikacją poza rodziną, w kontaktach z innymi dziećmi, personelem

medycznym, nauczycielami

Kształcenie resztek słuchu
Aparaty słuchowe – jak najwcześniej, obustronnie

Wychowanie słuchowe (celem maksymalnego rozwoju sprawności resztek słuchu)

 Wychowanie akustyczne – budzenie zainteresowań dźwiękami z otoczenia i stwarzania

warunków do ich odbioru

 Wprowadzenie dziecka w środowisko akustyczne, orientacja w świecie dźwięków i ich

różnicowanie

 Kształcenie wrażliwości na dźwięk – różne dźwięki i mowa ludzka (matka!!!)
 Rozbudzanie zainteresowania głosem (w I fazie głos matki), mową dźwiękową i jej

rozumienie

 Kształcenie rozpoznawania przedmiotów i wydarzeń na podstawie dźwięków

 Zwraca uwagę na bodźce dźwiękowe

 Zwraca uwagę na różnice między bodźcami dźwiękowymi
 Rozpoznaje przedmioty i wydarzenia po odgłosach
 Jest ostrzegane przez powstające odgłosy

 Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do percepcji przestrzennej

 Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do percepcji językowej
 Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do kontrolowania własnej mowy

Zajęcia logopedyczne

Ćwiczenia aparatu mowy i żucia
Gryzienie pokarmu stałego
Karminie łyżeczką
Nie przedłużanie okresu karmienia smoczkiem

Implanty ślimakowe

 Implant ślimakowy –urządzenie elektroniczne, wszczepiane podczas operacji

chirurgicznej osobom z obustronną głuchotą lub obustronnym głębokim niedosłuchem
zmysłowo-nerwowym.

 Implant ślimakowy pozwala na rehabilitację osoby z głębokim niedosłuchem

zmysłowo-nerwowym. Pacjent zyskuje nie słuch fizjologiczny, ale słuch do niego
jakościowo zbliżony.

 Wszczep ślimakowy - mikroelektroniczne urządzenie biomedyczne przekształca

dźwięk w prąd elektryczny i omija uszkodzony narząd zmysłu słuchu doprowadzając
bodziec bezpośrednio do zachowanych włókien nerwu słuchowego.

 Powstała w ten sposób aktywność nerwowa wędruje szlakami drogi słuchowej do

kory mózgowej.

5

Całość systemu implantu ślimakowego składa się z dwóch części:

 wewnętrznej, wszczepianej pod skórę, umieszczanej w loży kostnej przygotowanej

przez chirurga w zagłębieniu kości czaszki,

 zewnętrznej, przetwarzającej sygnały akustyczne w sygnały elektryczne, przekazywane

dalej do części wewnętrznej. Elektroda części wewnętrznej umieszczona w ślimaku
bezpośrednio pobudza nerw słuchowy, wywołując wrażenia słuchowe.

 Osoby, które posiadają doświadczenia słuchowe i dysponują pamięcią, odbierają w ten

sposób bezpośrednio wrażenia słuchowe.

 Trudno jest przewidywać, jak te odczucia są interpretowane początkowo przez dzieci z

głuchotą wrodzoną, które nie odbierały wcześniej bodźców akustycznych i nie mają
doświadczeń słuchowych.

Pierwsze dopasowanie systemu implantu ślimakowego u dzieci

 aktywacja implantu (bioakustyk) – rozpoczęcie stymulacji elektrycznej nerwu

słuchowego, dopasowania procesora

 wykonanie badań (audiologicznych, elektrofizjologicznych, otolaryngologicznych)

Implanty ślimakowe Rehabilitacja

 Zastosowanie implantu - możność wykrywania, różnicowania, identyfikacji i

rozumienia dźwięków mowy.

 Nadrzędny cel rehabilitacji - rozwinięcie przez dziecko systemowej sprawności

językowej (i to w takim zakresie, w jakim nie było to możliwe za pomocą klasycznych
aparatów słuchowych)

Rehabilitacja - elementy

 percepcja dźwięków
 wieloetapowy trening słuchowy = wychowanie słuchowe (dźwięki przedmiotowe, lecz

przede wszystkim i jak najszybciej o dźwięki mowy)

Rehabilitacja - etapy

 wykrywanie dźwięków -dziecko uczy się reagować na dźwięk, zwracać na niego

uwagę i nie reagować wtedy, gdy go nie ma

 różnicowanie (dyskryminacja) - postrzeganie podobieństw i różnic pomiędzy dwoma

lub więcej bodźcami słuchowymi, zwłaszcza w oparciu o mowę. Dziecko uczy się je
dostrzegać i odpowiadać w zróżnicowany sposób na dostarczane dźwięki.

 Rozpoznawanie (identyfikacja) -możliwość określania poprzez powtórzenie,

wskazanie, bądź napisanie usłyszanych dźwięków mowy

 Rozumienie - rozpoznawania znaczenia mowy poprzez odpowiadanie na pytania,

wykonywanie poleceń, uczestniczenie w rozmowie, nawet w niezbyt doskonały sposób.
Odpowiedzi dziecka mogą różnić się jakością, ważne jest to, że przekaz słowny został
przez nie zrozumiany.

 Integracja jest przez nas rozumiana jako cel, do którego zmierza całe postępowanie

związane z implantacją.

 Pacjenci dorośli, którzy utracili słuch, mogą powrócić do swych miejsc pracy, do

rozmów ze słyszącymi, do roli pełnosprawnych partnerów w wielu dziedzinach życia
społecznego.

 Dzieci mają szansę pójścia do szkół masowych oraz pełnego rozwoju, którego podstawę

daje rozwój systemu językowego.

 integracja środowisk: medycznego i edukacyjnego, które szczególnie wyraźnie w

Polsce skupiły się we wspólnych wysiłkach wokół programu wszczepów ślimakowych.

Komunikacja z osobami z upośledzeniem słuchu
Praktyczne rady

6

 Aby nie przestraszyć osoby niesłyszącej, niedosłyszącej, nie zbliżajmy się do niej

w sposób nagły z tyłu.

 W czasie rozmowy nie podchodźmy zbyt blisko, najlepsza jest odległość około

jednego metra.

 Rozmawiając z człowiekiem z upośledzeniem słuchu skierujmy ku niemu twarz,

aby mógł odczytać z ruchu naszych ust, to co mówimy.
Z tego powodu nie mówmy z papierosem w ustach, nie trzymajmy ręki w okolicy
ust

 Starajmy się rozmawiać przy dobrym oświetleniu. W ten sposób będzie lepiej

widziała naszą twarz. Nie stawajmy na tle okna, gdyż poprzez kontrast nasza
sylwetka jest wówczas widziana jako ciemniejsza.

 W czasie rozmowy nie wolno krzyczeć. Dźwięki stają się wówczas bardziej

przenikliwe i wywołują niepożądane wibracje w aparacie słuchowym, co może
doprowadzić do bólu.

 Głośne otoczenie irytuje niedosłyszącego i utrudnia mu zrozumienie naszych

wypowiedzi. Dlatego rozmawiając z taka osobą wyłączmy lub wyciszmy
maksymalnie radio, telewizor.

 Jeśli niedosłyszący ma brać udział w jakiejś dyskusji, to przed rozpoczęciem

spotkania zapoznajmy go z głównym tematem i ewentualną możliwością
rozwinięcia dyskusji, aby mógł w niej aktywnie uczestniczyć,

 Mówmy spokojnie, nie za szybko i wypowiadajmy się precyzyjnie. Zdania muszą

być krótkie, a pytania powinny zawierać zaimki pytające, (kto, co, kiedy, dlaczego,
gdzie, ile).

 Dobrze, aby rozmowie towarzyszyły naturalne gesty. Odpowiednia mimika i

gestykulacja pozwolą łatwiej zrozumieć czy domyślić się sensu naszej wypowiedzi.

 Jeśli nie jesteśmy pewni, czy nasz rozmówca zrozumiał wszystko dobrze poprośmy

go o powtórzenie najważniejszych faktów. Nie róbmy tego zbyt często.

 Nie wolno nam nie doceniać osób niesłyszących lub niedosłyszących, ze względu na

swą niepełnosprawność mówią oni często monotonnie, niemelodyjnie, wręcz
niezrozumiale. Nie jest to jednak dowód braku inteligencji, lecz tylko i wyłącznie
niemożności kontrolowania własnego głosu.

 Bądźmy cierpliwi i w razie nie zrozumienia powtórzmy określone zdanie lub słowo.

Trudniejsze dane (adres, nazwisko) można w razie potrzeby napisać na kartce.

 Dbajmy, aby osoby te brały czynny udział w życiu grupy, w której się znajdują. One

też mają prawo do rozmowy i uśmiechu.

 Jeśli w gronie ludzi słyszących znajduje się osoba z upośledzeniem słuchu,

przerywajmy od czasu do czasu rozmowę i tłumaczmy niepełnosprawnemu, co
zostało do tej pory powiedziane. W ten sposób uwalniamy go od samotności i
izolacji.

 Nie wolno śmiać się, jeśli źle zrozumiała wymianę zdań i wypowiedziała uwagę

zupełnie niepasującą do całej rozmowy.

 Odczytywanie z ruchu ust jest bardziej męczące niż normalne słuchanie, dlatego

rozmawiając róbmy przerwy

Komunikacja z osobami z upośledzeniem słuchu

 Język migowy jest to zbiór konwencjonalnych znaków gestykulacyjnych (zwanych

znakami migowymi) określających poszczególne litery, liczby lub całe słowa (a czasem
nawet krótkie zwroty), przy czym elementem charakterystycznym dla danego znaku jest
zarówno układ palców i dłoni u obu rąk, położenie rąk w stosunku do ciała oraz ruch
wchodzący w skład całości znaku.

7

 Jak wynika z tej definicji, w języku migowym występują nie tylko znaki określające

całe pojęcia słowne (tzw. znaki migowe ideograficzne), lecz również znaki określające
poszczególne litery (zaliczane do znaków migowych daktylograficznych)

 Daktylogramy (litery) i ideogramy (pojęcia słowne)
 Gestuno
 Język domowy
 Odrębności środowiska
 Niemożliwe zapisywanie

daktylogramy

 Znaki ideograficzne stanowią podstawową cześć języka migowego. W praktyce

ideogramy są najczęściej używaną grupą znaków (kilka tysięcy znaków).
Charakterystyczną cecha tych znaków jest dynamika, czyli występowanie w znaku
elementu ruchu. Pojęcie dynamiki w znakach ideograficznych różni się zdecydowanie
gdyż nie jest to już prosty ruch ograniczający się do przemieszczania całego układu, a
również zmianę układu palców w trakcie wykonywania ruch.

Słownik języka migowego

 Aparaty słuchowe
 Pętle indukofoniczne

Komunikacja z osobami z upośledzeniem wzroku i
słuchu
(głuchoniewidomi)

 Kreślenie liter w dłoni, na przedramieniu
 Daktylogramy
 Język migowy odbierany dotykiem – wykonywanie znaków języka migowego, które

osoba głuchoniewidoma odbiera trzymając „mówiącego” za nadgarstki

 Litery braille stawiane na dłoni (Jednoręczny brail na palcach – dotykanie

odpowiednich punktów na palcu wskazującym i środkowym, które odpowiadają danej
literze w piśmie braila)

 LORM (alfabet głuchoniewidomych)


Lorm
 Lorm polega na kreśleniu linii lub stawianiu punktów na dłoni. Może to być jej

wewnętrzna bądź zewnętrzna strona. Ręka może być prawa lub lewa. Piszemy jednym
palcem albo - gdy osiągniemy już dużą biegłość - wszystkimi na raz

 Jest to alfabet stworzony przez głuchoniewidomego dla głuchoniewidomych i stanowi

uniwersalną metodę komunikacji, wspólną dla nich wszystkich. Jako podstawowy lub
przejściowy sposób porozumiewania się, jest to najbardziej praktyczny ze wszystkich
używanych w środowisku, i znanych mi z praktyki, form komunikacji dotykowej

 Lorm polega na kreśleniu linii lub stawianiu punktów na dłoni. Może to być jej

wewnętrzna bądź zewnętrzna strona.

 Ręka może być prawa lub lewa. Piszemy jednym palcem albo - gdy osiągniemy już

dużą biegłość - wszystkimi na raz.

 potwierdzenie: kilka szybkich dotknięć dłonią złożoną w piąstkę,

8

 zaprzeczenie: kilkakrotne potarcie wewnętrzną stroną otwartej dłoni,
 zamazanie błędu: jak zaprzeczenie - nie powtarzaj jednej litery, ale cały wyraz,
 koniec wyrazu: klepnięcie otwartą dłonią,
 niezrozumienie wyrazu, prośba o powtórzenie: zamknięcie dłoni w pięść.

Lorm ma wiele zalet:

 prostota
 małe ryzyko błędu
 szybkie tempo przekazu
 wzajemna komunikacja największej liczby osób głuchoniewidomych
 komfort pracy tłumaczy

 Samogłoski
 Spółgłoski
 Znaki polskie
 Dwuznaki
 Sygnały

Komunikacja z osobami z upośledzeniem wzroku i słuchu – ustalanie planu dnia
(zależność zajęć od czasu, kolejność zdarzeń) – pudełko z przegródkami, do których
wkładamy przedmioty symbolizujące daną czynność lub zdarzenie
Każda czynność jest poprzedzona podaniem dziecku do ręki przedmiotu ,który daje
informacje, że dana czynność zaraz będzie wykonywana

• gąbka – idziemy się myć,
• strzykawka –karmienie,
• klocek –układanie, zajęcia

ogólnorozwojowe,

• jeżyk - rehabilitację
• włosy konia- hipoterapię,
• kawałek pampersa - zmianę pieluchy,
• kółko - wyjście na spacer

laska dla niewidomych

 laska - sięga do mostka
 laska jednolita dla dziecka

9

 laska składana – dla dorosłych

 Przechodzenie na drugą stronę ulicy
 Przewodnik pierwszy (ulica, schody, pomiędzy przeszkodami, w tłumie)
 Wąskie przejścia
 Tłum
 Schodami w górę, schodami w dół – zatrzymać się przed przeszkodą


Inne problemy:
 Przeszkody (wysokość, szerokość, przeszkody poniżej poziomu wzroku)
 Zakupy – pieniądze
 Czy polubiłem przewodnika?
 Bałagan? Jaki bałagan? Ja wiem, gdzie co leży z wyjątkiem tego plecaka i butów na

podłodze.

 Czy będzie mi w tym do twarzy? Porady, jak dobrać ubranie
 Sam sobie zamówię danie

i sam sobie wezmę swój płaszcz!



REHABILITACJA I SPRZĘT
POMOCNICZY DLA OSÓB
NIEDOWIDZĄCYCH

REHABILTACJA

• Wspieranie rozwoju dziecka – rozwój psychoruchowy, poznawanie schematu ciała,

nauka otwierania oczu

• Usprawnianie (resztek) wzroku – uwrażliwianie na zjawisko światła, kontrast
• Doskonalenie innych zmysłów (słuchu, dotyku)
• Program niezależnego funkcjonowania z niepełnosprawnością (nauka samodzielnego

funkcjonowania, poruszania się z białą laską, orientacji przestrzennej, przygotowywanie
posiłków i czynności dnia codziennego, korzystania ze sprzętu ułatwiającego
funkcjonowanie)

• Nauka pisma Braille`a
• Nauka posługiwania się komputerem (programy powiększające druk, lektorskie)

Zabawki
Pokój dydaktyczny
Poznawanie świata dotykiem
Przybory szkolne - mapa
Przybory szkolne – mapa i globus wypukły
Sport, rekreacja, Goalball

SPRZĘT POMOCNICZY DLA OSÓB NIEDOWIDZĄCYCH

10

• Metr krawiecki
• miara brailowska
• mówiąca miara
• poziomica dźwiękowa
• mówiący Ciśnieniomierz
• mówiący kroplomierz
• mówiący gleukometr
• mówiąca waga łazienkowa
• mówiący zegarek / zegarek brajlowski – Budzik, zegarek brajlowski na rękę
• detektor kolorów
• Duże, wyraźne, wypukłe: telefony
• minutnik z dużymi cyframi
• ramka do podpisów
• Przechowywanie bilonu
• Przechowywanie banknotów, banknotówka
• Karty do gry, domino, gry planszowe (oznakowane brejlem)
• Książeczki dla dzieci, „labirynty wypukłe”

• Termometr z powiększającym szkłem w opakowaniu
• Folia powiększająca (np. druk w gazecie)
• Sprzęt pomocniczy do prac kuchennych i sortowania skarpet

Praktyczne rady:
W przypadku osób słabowidzących – dostosowanie otoczenia do ich możliwości:
• właściwe oświetlenie (światło górne i punktowe), (efekt olśnienia)
• duże, dobrze widoczne napisy, kontrastowe kolory (szlaki komunikacyjne) (dobór

tapicerki mebli, dywanów, kolor ścian, mebli, sprzętu w łazience)

• Właściwe oznakowanie przeszklonych ścian, przesuwanych szklanych drzwi
• Cienie i półcienie
przypadku osób słabowidzących – dostosowanie otoczenia do ich możliwości:
• Informacja o przeszkodach (stałych i ruchomych)
• oznakowanie przeszkód, zmiany konfiguracji terenu (taśma fosofryzująca, taśma z

uwypukleniami, oznakowanie brailem pomieszczeń, pięter w windzie)

• Informować o zamierzonych lub wykonywanych czynnościach.
• Informować o tym, że wychodzimy lub że jesteśmy z powrotem
• Nie dotykać pacjenta bez uprzedzenia.

czytanie dotykiem

 Maszyna do pisania w języku Braille`a
 Notatnik brajlowski
 Maszyna do pisania brajlowska
 Terminal brajlowski (linijka brajlowska)
 Klawiatura brajlowska
 Drukarka brajlowska
 Niewidomy Stanowisko pracy na komputerze

Braile interpreter

 Specjalna rękawiczka zaprojektowana przez Hyung Jin Lim, dzięki której osoby

niewidome, które nigdy w życiu nie miały styczności z Braile’m będą miały
możliwość odczytania danego języka.

 Za pomocą rękawiczki przeszukujemy tekst, który zostanie przesłany dla

niewidomych przez bluetooth do słuchawek i odtworzony w postaci dźwięku.

 Lupa elektroniczna

11

 Powiększalniki telewizyjne oraz wykorzystujący ekran komputera
 Powiększalniki
 komunikatory

Sherlock – rozpoznający breloki
1. Przyczepiamy brelok i po włączeniu nagrywamy komunikat jaki chcemy usłyszeć
po przyłożeniu czujnik
2. Szukając danej rzeczy po przyłożeniu sherlock’a do breloka otrzymamy zapisaną
informację