Rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego, pomocy
ortopedycznych i technicznych w
usprawnianiu osób niepełnosprawnych

Zaopatrzenie ortopedyczne

 Zaopatrzenie ortopedyczne oznacza całokształt działań uzasadnionych względami

leczniczymi i społecznymi dla zmniejszenia stopnia niepełnosprawności i poprawy
jakości życia.

 W leczeniu uszkodzeń, zniekształceń i dysfunkcji narządu ruchu niejednokrotnie

zachodzi konieczność:

 okresowego

lub

 stałego
 używania różnorodnych konstrukcji umożliwiających realizację profilaktyki i leczenia

(ortezy),

 a także uzupełniających brakujące części (protezy kończyn, protezy piersi)

PROTEZA sztuczny element anatomiczny zastępujący brakujący element naturalny
ORTOZY ↔ ORTEZY - Aparaty ortopedyczne i inne konstrukcje (obuwie, wkładki,
okulary) dopasowane do istniejących odcinków narządu ruchu i spełniające określone
zadania mechaniczne

Znaczenie zaopatrzenia ortopedycznego

 Przedmioty zaopatrzenia ortopedycznego stosowane w leczeniu lub jako doleczanie

(aparaty szynowo – opaskowe, stabilizujące, korekcyjne, gorsety ortopedyczne, itp.);

 Uzupełnienie ubytków w następstwie urazów, chorób naczyń, nowotworów oraz wad

wrodzonych (np. protezy);

 Zapewnienie lokomocji (wózki, pionizatory, laski, balkoniki itp.);
 Przystosowanie mieszkań zależnie od stopnia niepełnosprawności (np.: podjazdy,

barierki, uchwyty w toaletach)

Administracyjny podział przedmiotów zaopatrzenia ortopedycznego
[Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Nr 149/912, str.4959]
1. Przedmioty ortopedyczne, urządzenia zastępcze uzupełniające utracone narządy lub funkcje.

 protezy kończyn górnych i dolnych,
 gorsety,
 aparaty szynowo – opaskowe (stabilizacja, odciążanie, usztywnianie, korekta);
 obuwie ortopedyczne,
 laski,
 wózki inwalidzkie,
 pionizatory, itp.

2. Środki pomocnicze:

 okulary, szkła kontaktowe,
 aparaty słuchowe,
 cewniki zewnętrzne, urologiczne,

2

 zbiorniki na kał i mocz,
 pieluchomajtki, pieluchy,
 rurki tracheostmijne,
 peruki,
 pasy przepuklinowe, itp.

3. Lecznicze środki techniczne:

 protezy piersi,
 ekspandery piersi

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009
(Dziennik Ustaw nr 139 pozycja 1141)

 w sprawie szczegółowego wykazu przedmiotów ortopedycznych i środków

pomocniczych, wysokości udziału własnego ubezpieczoneg w cenie nabycia,
podstawowych kryteriów ich przyznawania, okresów użytkowania, a także
przedmiotów ortopedycznych podlegających naprawie w zależności od wskazań
medycznych oraz wzorcu zlecenia na zaopatrzenie w te wyroby i środki.

Ustawa z 27 sierpnia 2004 O świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków
publicznych

 Art. 15 pkt 1
 Świadczeniobiorcy mają prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, której celem jest

zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób,
leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczenie

Art. 15 pkt 2

 Świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu:

1. podstawowej opieki zdrowotnej
2. ambulatoryjnej opieki specjalistycznej
3. leczenia szpitalnego
4. opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień
5. rehabilitacji leczniczej
6. świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej
7. leczenia stomatologicznego
8. Lecznictwa uzdrowiskowego
9. Zaopatrzenia w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz środki
pomocnicze
10. ratownictwa medycznego
11. opieki paliatywnej i hospicyjnej
12. świadczeń wysokospecjalistycznych
13. programów zdrowotnych
14. leków
Zaopatrzenie ortopedyczne Załącznik 1 - tabela

 Rodzaj przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych
 Wskazania medyczne
 Lekarze uprawnieni do wystawiania zleceń o wydanie przedmiotów ortopedycznych i

środków pomocniczych

o

ortopeda, chirurg, lekarz rehabilitacji medycznej, reumatolog /gorsety i kołnierze
ortopedyczne, aparaty ortopedyczne,ortezy tułowia i szyi/

o neurolog, okulista, laryngolog
o chirurg, onkolog, dermatolog, urolog
o

lekarz podstawowej opieki zdrowotnej /pończochy kikutowe, laski i kule, laska
dla niewidomych, balkoniki i podpórki/

3

o felczer

 Okres użytkowania

o (zgodnie z zaleceniami lekarza
o raz w trakcie leczenia danego schorzenia
o raz na rok
o raz na 2 lata
o raz na 3 lata
o raz na 4 lata,
o raz na 5 lat,

 Okres użytkowania

o

pończochy kikutowe 12 sztuk rocznie (na każdą kończynę)

o

cewniki zewnętrzne 30 na miesiąc

o

cewniki urologiczne 6 sztuk na miesiąc

o

worki do zbórki moczu 6 sztuk sztuk miesięcznie

o worki na kał do pasa lub worki samoprzylepne jednorazowego użytowania 90

sztuk miesięcznie

o

pieluchy anatomiczne lub zamiennie pieluchomajtki, lub zamiennie podkłady

 Limit ceny
 Wysokość udziału własnego ubezpieczonego w cenie nabycia (bezpłatnie, 30%)

Ustalono również limit ceny oraz przyporządkowano kody dla przedmiotów ortopedycznych i
środków pomocniczych
Podstawowe kryteria przyznawania przedmiotów ortopedycznych, których okres użytkowania
może ulec skróceniu
 U osób dorosłych w przypadkach zmian w stanie fizycznym osoby, powodujących

konieczność skrócenia okresu użytkowania przedmiotu ortopedycznego, a możliwośći
regulacji tego przedmiotu zostały wyczerpane

 U dzieci i młodzieży do ukończenia 18 roku życia gdy a możliwośći regulacji tego

przedmiotu zostały wyczerpane a wystąpiły zmiany w stanie fizycznym w wyniku
o

zabiegów chirurgicznych lub jednostek chorobowych powodujących konieczność
skrócenia okresu użytkowania przedmiotów ortopedycznych

o rehabilitacji
o rozwoju fizycznego

Wniosek lekarza o skrócenie okresu użytkowania przedmiotu ortopedycznego wydanego
bezpłatnie do wysokości limitu ceny lub częściowo odpłatnie musi zawierać wyczerpujące
uzasadnienie medyczne zgodne z podstawowymi kryteriami przyznawania tego przedmiotu

Wykaz środków pomocniczych - Załącznik nr 2

 Soczewki okularowe
 Soczewki kontaktowe
 Obturatory dla dzieci
 Pomoce optyczne dla niedowidzących
 Proteza oka
 Aparaty słuchowe, wkładki uszne
 Zestawy infuzyjne
 Cewniki, worki stomijne, pieluchy
 Krtań elektroniczna
 Protezy piersi, peruki
 Inhalator
 Pas przepuklinowy
 Poduszki, materace p-odleżynowe

4

Kody przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych – zarządzenie nr
58/2009/DSOZ prezesa NFZ
o Tabela nr 1 - Kody przedmiotów ortopedycznych
o Tabela nr 2 - Kody przedmiotów ortopedycznych podlegających naprawie
o Tabela nr 3 - Kody środków pomocniczych (bez kodów uzupełniających do kodów

soczewek okularowych korekcyjnych)

o Tabela nr 4 - Kody uzupełniające do kodów soczewek okularowych korekcyjnych)

Druk: Zlecenie na zaopatrzenie w przedmioty orotpedyczne i środki pomocnicze

 Zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i

środki pomocnicze (z wyłączeniem środków pomocniczych przysługujących
comiesięcznie)

 Zlecenie na zaopatrzenie w środki pomocnicze przysługujące comiesięcznie część „A”
 Zlecenie na zaopatrzenie w środki pomocnicze przysługujące comiesięcznie część „B” –

kreowany w NFZ

I. Część, którą wypełnia zlecający

• Dane dotyczące jednostki kierującej, numer identyfikacyjny świadczeniodawcy
• Dane persolnalne pacjenta (PESEL, numer dokumentu potwierdzającego uprawnienia,

imię i nazwisko, adres, rodzaj schorzenia wg. Klasyfikacji ICD-10, kod zapatrzenia,
ilość, nazwa przedmiotu/środka, dodatkowe informacje, za jaki okres, dysfunkcja
stała/czasowa, strona prawa/lewa)

II. Część, którą wypełania NFZ lub realizator zaopatrzenia
III. Część, którą wypełania realizator za i osoba odbierająca

Refundowane przedmioty ortopedyczne lub środki pomocnicze

 Zlecenie traci ważność po upływie 30 dni od daty wystawienia,
 Należy dokonać potwierdzenia zlecenia i zgłoszenia do ewidencji na przedmioty

ortopedyczne i środki pomocnicze w NFZ 71-470 Szczecin ul. Arkońska 45,

 Comiesięczne zaopatrzenie w środki pomocnicze (pielucho-majtki, wkłady

anatomiczne): traci ważność po upływie 30 dni od daty wystawienia,

 Comiesięczne zaopatrzenie w środki pomocnicze mogą być wystawione na 3 miesiące

(realizacja w pierwszym miesiącu 3-miesięczna ilość, w drugim miesiącu 2-miesięczna
ilość, w trzecim miesiącu tylko 1-miesięczna ilość)

 Dofinansowania do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz

sprzęt rehabilitacyjny można starać się dodatkowo w Miejskim Ośrodku Pomocy
Rodzinie ul. Sławomira 10

 Dofinansowanie do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze może

wynosić do 150% limitu z NFZ. Natomiast dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt
rehabilitacyjny może wynosić do 60% całkowitego zakupu sprzętu rehabilitacyjnego

 Aby wojewódzki Oddział NFZ zrefundował zakup sprzętu lub środka pomocniczego,

należy:

Uzyskać zlecenie zaopatrzenia od uprawnionego do tego lekarza,

Potwierdzić zlecenie do realizacji w oddziale NFZ (w przypadku zlecenia
comiesięcznego wymagane jest potwierdzenie tylko raz),

Zrealizować zlecenie u świadczeniobiorcy (u producenta, w sklepie), który ma
podpisaną umowę z Wojewódzkim Oddziałem NFZ.

5

 Aby starać się o dofinansowanie zakupu sprzętu ortopedycznego lub środków

pomocniczych przez PCPR, należy złożyć:

Odpowiedni wniosek o dofinansowanie,

Kserokopię orzeczenia o niepełnosprawności,

Udokumentowane dochody (zaświadczenie z zakładu pracy lub odcinek renty),

Kserokopię zlecenia lekarskiego,

Fakturę proforma zakupu lub inny dokument potwierdzający zakup,

Nr NIP

Podział aparatów ortopedycznych
Unieruchamiające i stabilizujące:

 stosuje się je w celu zablokowania ruchu stawu
 czy unieruchomienia kończyny lub kręgosłupa (rozległe porażenia i kości)

Odciążające:

 znajdują zastosowanie przy wyłączeniu działania nacisku masy ciała na powierzchnie

stawów (jałowa martwica głowy kości udowej, po plastyce stawu) gdy nacisk grozi
odkształceniem, a jednocześnie potrzebny jest ruch stawu.

Ortozy (ortezy) kończyn górnych

• Szyny (łuski) ręki i nadgarstka
• Dynamiczne aparaty ręki
• Ortozy stawu łokciowego
• Ortozy stawu barkowego
• Ortozy redresyjne

Ortozy (ortezy) kończyn dolnych

• Łuski
• Aparaty szynowo-opaskowe i tutory
• Aparaty odciążające
• LETOR
• Ortozy stabilizujące
• Ortozy korygujące
• Ortozy do leczenia dysplazji stawów biodrowych

Ortozy (ortezy) tułowia

• Gorsety
• Sznurówki
• Pasy brzuszne i przepuklinowe
• Kołnierze

Podstawowe kryteria przyznawania obuwia ortopedycznego
Wrodzone lub utrwalone, zaburzjące funkcję chodu zniekształcenia stopy

 nieprawidłowe ustawienie stopy zmniejszajace jej naturalną powierzchnię podparcia,

jeżeli powoduje to niewydolność statyczną nadmiernie obciążonych tkanek (np. stopa
końsko-szpotawa, piętowa)

 rozległe zniekształcenia tkanek miękkich i kości lub rozległe owrzodzenia na

naturalnych płaszczyznach podparcia stopy

 występowanie typowych zniekształceń statyczno-dymanicznych przodostopia

obejmujące:

 przykurcze palców, których opuszki nie opierają się na podłożu (młoteczkowate

zniekształcenia palców)

 koślawość palucha przekraczającą 60

0

 podeszwowe wystawanie głów kości śródstopia z zanikiem tkanki podskórnej

6

 stopę olbrzymią wskutek rozrostu tkanek miękkich lub szkieletu (np. wrodzone

połączenia tętniczo-żylnym, słoniowatość) oraz stopę krótszą o co najmniej 3 cm,
wymagającą zaopatrzenia w obuwie różnej wielkości

 usztywnienie stopy i stawu skokowo-goleniowego w pozycji czynnościowo

niekorzystnej

Skrócenie kończyny dolnej

 u osób dorosłych co najmniej 3 cm
 u dzieci i młodzieży do ukończenia 18 roku życia co najmniej 2 cm

oraz

o

Porażenia i niedowłady mięśni stabilizujących stopę

o

W przypadku konieczności utrwalenia wyników operacyjnego leczenia stopy

o

Amputacje części stopy tj. ubytki szkieletu stopy ku tyłowi od głów kości śródstopia a
także inne ubytki z wyjątkiem palców, utrudniające utrzymanie na stopie obuwia
standartowego

o

Utrwalone przykurcze stawów kolanowych lub biodrowych, wymagające wyrównania
ustawienia końskim stóp co najmniej o 4 cm (zgięcie podeszwowe)

Refundowane przedmioty ortopedyczne lub środki pomocnicze

 Jednorazowo można zrealizować zaopatrzenie w takie środki maksymalnie na okres 3

kolejnych miesięcy kalendarzowych,

 Dofinansowania do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz

sprzęt rehabilitacyjny można starać się dodatkowo w Miejskim Ośrodku Pomocy
Rodzinie ul. Sławomira 10

 Dofinansowanie do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze może

wynosić do 150% limitu z NFZ. Natomiast dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt
rehabilitacyjny może wynosić do 60% całkowitego zakupu sprzętu rehabilitacyjnego

Aby wojewódzki Oddział NFZ zrefundował zakup sprzętu lub środka pomocniczego, należy:

Uzyskać zlecenie zaopatrzenia od uprawnionego do tego lekarza,

Potwierdzić zlecenie do realizacji w oddziale NFZ (w przypadku zlecenia
comiesięcznego wymagane jest potwierdzenie tylko raz),

Zrealizować zlecenie u świadczeniobiorcy (u producenta, w sklepie), który ma
podpisaną umowę z Wojewódzkim Oddziałem NFZ.

Aby starać się o dofinansowanie zakupu sprzętu ortopedycznego lub środków pomocniczych
przez PCPR, należy złożyć:

Odpowiedni wniosek o dofinansowanie,

Kserokopię orzeczenia o niepełnosprawności,

Udokumentowane dochody (zaświadczenie z zakładu pracy lub odcinek renty),

Kserokopię zlecenia lekarskiego,

Fakturę proforma zakupu lub inny dokument potwierdzający zakup,

Nr NIP

Podział aparatów ortopedycznych
1. Unieruchamiające i stabilizujące:

 stosuje się je w celu zablokowania ruchu stawu
 czy unieruchomienia kończyny lub kręgosłupa (rozległe porażenia i kości)

2. Odciążające:

 znajdują zastosowanie przy wyłączeniu działania nacisku masy ciała na powierzchnie

stawów (jałowa martwica głowy kości udowej, po plastyce stawu) gdy nacisk grozi
odkształceniem, a jednocześnie potrzebny jest ruch stawu.

7

Zaopatrzenie ortopedyczne
Ortozy (ortezy) kończyn górnych

• Szyny (łuski) ręki i nadgarstka
• Dynamiczne aparaty ręki
• Ortozy stawu łokciowego
• Ortozy stawu barkowego
• Ortozy redresyjne

APARAT DYNAMICZNY SWANSONA
APARAT STACKA
KAMIZELKA TYPU DESAULTA
TEMBLAK ROŻKOWY
ORTOZA ODWODZĄCA
ORTOZY STABILIZUJĄCE STAW BARKOWY
TUTOR ŁOKCIOWY
ORTOZA STAWU ŁOKCIOWEGO
ORTOZA NA RAMIĘ I PRZEDRAMIĘ
APARAT REDRESUJĄCY STAWU ŁOKCIOWEGO JEDNOOSIOWY, Z SZYNAMI
BOCZNYMI
ŁUSKA NA DŁOŃ I PRZEDRAMIĘ
ORTOZA STAWU NADGARSTKOWEGO
ORTOZA NA DŁOŃ I PRZEDRAMIĘ
STABILIATOR STAWU NADGARSTKOWEGO

Zaopatrzenie ortopedyczne Ortozy (ortezy) kończyn dolnych

• Łuski
• Aparaty szynowo-opaskowe i tutory
• Aparaty odciążające
• LETOR
• Ortozy stabilizujące
• Ortozy korygujące
• Ortozy do leczenia dysplazji stawów biodrowych

APARAT NA PRZEPROST KOLANA (CAMPA)
APARAT NA GOLEŃ I UDO, SZYNOWO - OPASKOWY
ORTOZA RZEPKI (ŻELOWA)
STABILIZATORY STAWU KOLANOWEGO Z PELOTĄ RZEPKOWĄ
APARAT OPASKOWO-SZYNOWY NA UDO I GOLEŃ
STABILIZATOR STAWU KOLANOWGO JEDNOSZYNOWY
ŁUSKA TYLNA NA GOLEŃ I UDO ZE STRZEMIENIEM DO BUTA
ORTOZA STOPY
ORTOZA WYRÓWNUJĄCA SKRÓCONĄ KOŃCZYNĘ
ŁUSKA NA STOPĘ
STABILIZATOR STAWU SKOKOWEGO
STABILIZATOR STAWU SKOKOWEGO
ŁUSKA NA OPADAJĄCĄ STOPĘ
ORTOZA KONTROLUJĄCA RUCHY W STAWACH BIODROWYM, KOLANOWYM I
SKOKOWYM
APARAT THOMSENA („MARCIN” NA NOC)
BUTY KOREKCYJNE

Wkładki

8

Elementy lecznicze wkładek swa konstrukcją nie odbiegają od stosowanych w obuwiu
ortopedycznym. Można je stosować w przypadkach zaburzeń czynnościowych małego stopnia
lub profilaktycznie
WKŁADKI ODCIĄŻAJĄCE
WKŁADKA SUPINUJĄCA

Zaopatrzenie ortopedyczne Ortozy (ortezy) tułowia

• Gorsety
• Sznurówki
• Pasy brzuszne i przepuklinowe
• Kołnierze

KOŁNIERZ SCHANZA
KOŁNIERZ FLORIDA
KOŁNIERZ CAMPA
KOŁNIERZ PHILADELPHIA
KOŁNIERZ PHILADELPHIA Z DIADEMEM
ORTEZA PÓŁGORSETOWA PIERSIOWA PHILADELPHIA
KOŁNIERZ ODCIĄŻAJĄCY I STABILIZUJĄCY SZYJNY ODCINEK KRĘGOSŁUPA
GORSET JEVETTA
GORSET BOSTOŃSKI
GORSET MILWAUKEE
GORSET DUCHENNE’A
PROTSTOTRZYMACZ WG. TAYLOR
SZNURÓWKA PÓŁSZTYWNA LĘDŹWIOWO – KRZYŻOWA)
SZNURÓWKA PÓŁGORSETOWA HOHMANNA

Zaopatrzenie ortopedyczne
Pomoce lokomocyjne

• Laski, trójnogi, czworonogi
• Kule
• Balkoniki
• Pomoce do pionizacji (parapodium dynamiczne, stół pionizacyjny, SWASH)
• Fotelik dla dzieci do siedzenia, pełzak (wózek do raczkowania)
• Wózki inwalidzkie, samochody dla osób niepełnosprawnych
• Manipulatory

KULA ŁOKCIOWA
KULA PACHOWA
NASADKA NA KULE I LASKI
PARAPODIUM DYNAMICZNE
PARAPODIUM STATYCZNE
BALKONIK
BALKONIK CZTEROKOŁOWY
WÓZEK REHABILITACYJNY STANDARDOWY
WÓZEK REHABILITACYJNY AKTYWNY
WÓZEK REHABILITACYJNY ZE STABILIZACJĄ GŁOWY I PODNÓZKIEM
WÓZEK INWALIDZKI SPECJALNY DZIECIĘCY
WÓZEK INWALIDZKI DZIECIĘCY


Zaopatrzenie ortopedyczne
Pomoce pielęgnacyjne

9

• Łóżka dla obłożnie chorych
• Materace i poduszki p-odleżynowe
• Fotele sanitarne

WÓZEK PRYSZNICOWO-TOALETOWY
SPRZĘT POMOCNICZY
ELEKTRYCZNY PODNOŚNIK ŁAZIENKOWY
Nakładki na sedes
PODNOŚNIKI
SPRZĘT POMOCNICZY

UDOGODNIENIA

 Worki z piaskiem
 Lejce, drabinki, uchwyty, stolik
 Kółka pod kolana lub na kark
 Poduszki
 Łóżka specjalistyczne

ŁÓŻKO Z REGULOWNYM OPARCIEM PLECÓW
WAŁKI POD KOLANA
PODUSZKI POD GŁOWĘ / BRZUCH

UDOGODNIENIA

 Podkładki z gąbki gumowej
 Poduszki o różnych kształtach, wypełnione sylikonem, żelem, wodą, powietrzem,

styropianem, gorczycą, wkładem poliestrowym

 Materac przeciwodleżynowy
 Krążki, wyściółki pośladkowe
 Podkłady z gąbki, z tworzywa piankowego

MATERAC PRZECIWODLEŻYNOWY

Zaopatrzenie ortopedyczne
Protezy innych narządów i środki pomocnicze

• Peruki
• Protezy piersi
• Aparaty słuchowe na przewodnictwo powietrzne lub kostne, wkładka do uszu,

systemy wspomagajace słyszenie (pętle induktofoniczne, system FM I na
podczerwień)

• Protezy krtani

Zaopatrzenie ortopedyczne Protezy innych narządów i środki pomocnicze

Soczewki okularowe (soczewki sferyczne, soczewki toryczne, soczewki korekcyjne,

soczewki pryzmatyczne, soczewki dwuogniskowe)

• soczewki kontaktowe lecznicze
• obturatory dla dzieci
• pomoce optyczne dla niedowidzących: lupa, lunety, okular lornetkowy, okulary

lupowe

• proteza oka
• Zaopatrzenie stomijne
• Zaopatrzenie w przypadku nietrzymania moczu
• Pieluchy
• Pończochy elastyczne

10

• Wkładki lecznicze

POŃCZOCHY UCISKOWE