bankowosc 2012 wykłady

Bankowość (wykłady)

dr Błażej Lepczyński

Wykład I

Rola banków w systemie finansowym

Cele wykładu

•

Jak funkcjonują rynki finansowe i jaką rolę odgrywają banki?

•

Jakie są kryteria wyodrębnienia banku?

•

W jaki sposób można uzasadnić istnienie banków?

•

Jakie funkcje pełnią banki?

Rynki finansowe

Źródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 53

RYNKI FINANSOWE PEŁNIĄ FUNKCJĘ PRZESYŁANIA FUNDUSZY OD LUDZI, KTÓRZY ZAOSZCZĘDZILI NADWYŻKĘ,
WYDAJĄC MNIEJ NIŻ WYNOSIŁYICH DOCHODY, DO LUDZI KTÓRZY POTRZEBUJĄ FUNDUSZY, PONIEWAŻ
ZAMIERZAJĄ WYDAĆ WIĘCEJ NIŻ POSIADAJĄ.

Modele systemów finansowych

• Anglosaski

• Kontynentalny

Kryteria wyróżniania banków

•

Ich zobowiązania opiewają na ustalone sumy, które nie zależą od
dochodów uzyskanych z ich portfeli aktywów

•

Ich depozyty mają głównie charakter krótkoterminowy i zawsze
dotyczą okresów znacznie krótszych niż ich aktywa

•

Znaczna część ich pasywów ma postać rachunków bieżących

•

Główna część ich aktywów i pasywów nie jest zbywalna

(K. Matthews, J. Thompson, The Economics of Banking, 2005)

Banki zajmują się pieniędzmi

•

Pieniądz to środek wymiany

•

Umożliwia płacenie

•

Tezauryzacja

•

Narzędzie władzy

W jaki sposób wyjaśnić istnienie banków?

•

Asymetria informacji (Akerlof 1970, Stiglitz i Weiss 1981 – racjonowanie kredytów)

•

Koszty transakcyjne

Asymetria informacji na rynku kredytowym

Asymetria informacji (czyli brak istnienia doskonałej informacji)

Banki ograniczają asymetrię informacji, polegającą na tym, że jedna strona transakcji nie
posiada wystarczającej wiedzy nt. drugiej w celu podjęcia decyzji.

Dwa problemy:

Negatywna selekcja (adverse selection)

W warunkach ograniczonej wiedzy o kredytobiorcy kredytodawca może wybrać „gorszego
klienta”.

Ryzyko zmiany decyzji (moral hazard)

Kredytobiorca zaangażuje się w działalność, która z punktu widzenia pożyczkodawcy jest
niepożądana, ponieważ sprawia, że zwrot kredytu staje się mniej prawdopodobny.

Koszty transakcyjne

Koszty transakcyjne
czyli czas i pieniądze wydane na przeprowadzenie transakcji finansowej, które stanowią
główny problem dla ludzi, którzy dysponują nadwyżkami funduszy i chcą je pożyczyć.

Jakie?

• koszty poszukiwań
• koszty weryfikacji
• koszty monitorowania
•koszty przestrzegania kontraktu

Rynki finansowe a rozwój gospodarczy

Rynki finansowe i pośrednicy finansowi nie tylko ułatwiają rozwój
gospodarczy, ale także pozwalają zrealizować marzenia oraz przyczyniają się
do redukcji ubóstwa na świecie.

Przykład: Bangladesz, Yunus w ramach programu badawczego
realizowanego w latach 1975-89 i mającego na celu przyspieszenie rozwoju
gospodarczego obszarów wiejskich, stworzył system pożyczek dopasowany
do możliwości finansowych najbiedniejszych. 2/3 rodzin pożyczkobiorców
wydostało się z ubóstwa (2007).

Dwuszczeblowość systemu bankowego

BANK

CENTRALNY

Bank

komercyjny

Bank

komercyjny

Bank

komercyjny

...

Pojęcie banku?

• Mikroekonomiczne
• Makroekonomiczne
• Prawne

Bank i czynności bankowe w świetle ustawy Prawo bankowe (1997)

Art. 2. Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na
podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych
obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Art. 5.1. Czynnościami bankowymi są:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem
oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie
akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych
ustawach.

Jakie są funkcje banku?

FUNKCJE BANKÓW

TRANSAKCYJNA

Bank jest po

rednikiem finansowym dysponuj

cym usługami

zwi

zanymi z przyjmowaniem i udost

pnianiem kapitału,

kojarzy w ten sposób poda

kapitału

i popyt na inwestycje kapitałowe.

TRANFORMACYJNA

Bank jest po

rednikiem finansowym mi

dzy ró

cymi si

strukturami poda

y kapitału i popytu na kapitał.

Dokonuj

c transformacji tych

struktur, doprowadza do ich zrównowa

enia.

Jakie transformacje?

INFORMACJI

WIELKO

RODKÓW

PIENI

Ęś

NYCH

TERMINU

RYZYKA

PRZESTRZENNEJ

ALOKACJI

RODKÓW

PIENI

Ęś

NYCH

Wiąże się z brakiem zgodności między sumą środków pieniężnych oferowaną

przez ich posiadacza, a sumą potrzebną dla poszukującego pieniądza.

Banki likwidują konieczność indywidualnego poszukiwania przez

uczestników rynku partnerów skłonnych do zawarcia bezpośrednio z nimi umowy.

Posiadacze wolnych środków pieniężnych chcą zazwyczaj ulokować swoje środki na krótsze terminy,

a poszukujący pieniądza chcieliby je otrzymać na terminy dłuższe. Tego typu transformacja

jest możliwa dzięki prolongacji wkładów lub ich substytucji, likwidacji części aktywów

oraz wykorzystania pomocy zewnętrznej.

Bank dywersyfikuje ryzyko między wiele podmiotów. Ryzyko związane z każdym kredytem,

bądź innym aktywem banku, banki dywersyfikują tak, że całkowite ryzyko ich portfela aktywów jest

mniejsze niż suma pojedynczych ryzyk dla poszczególnych komponentów portfela.

Transformacja ryzyka jest możliwa również dzięki zabezpieczeniu zewnętrznemu

(fundusze gwarancyjne, kredyt na rynku pieniężnym, kredyt banku centralnego).

Banki pozwalają zrównoważyć przestrzennie zróżnicowane struktury popytu

na kapitał i jego podaży.

Wykład II

Stabilność systemu bankowego

Cele wykładu

•

Dlaczego rządy państw dbają o stabilność systemów bankowych?

•

Co to jest siatka bezpieczeństwa finansowego i jaką odgrywa rolę?

•

Jaką rolę we współczesnej bankowości odgrywają regulacje bankowego?

•

Jakie znaczenie mają instytucje gwarantujące depozyty?

Jak wygląda kryzys finansowy?

Co to jest stabilność i dlaczego jest ważna?

Stabilność systemu bankowego (dwa podejścia)

•

System jest stabilny, jeśli prawidłowo spełnia swoje funkcje, tzn. umożliwia:

- sprawny przepływ środków pieniężnych między uczestnikami rynku (alokacja
kapitału)
- prawidłową wycenę aktywów (brak gwałtownych zmian)
- bezpieczny i sprawny przebieg płatności

•

Brak kryzysu finansowego (bankowego)

Mechanizm kryzysu bankowego i kanały jego rozprzestrzeniania

Niewypłacalność

dużego banku

Kłopoty finansowe

innych banków

Kryzys bankowy

i konieczność

pomocy publicznej

W wyniku strat kredytowych
przewyższających kapitały własne

W wyniku powiązań między
bankami

W wyniku niewypłacalności wielu
instytucji bankowych

Sieć bezpieczeństwa finansowego

Całokształt instytucji i regulacji chroniących interesariuszy

i społeczeństwo przed stratami z tytułu niewypłacalności banków

Jakie instytucje?

Bank centralny

Instytucje gwarantujące depozyty

Instytucje nadzorujące banki

Rząd (dysponent publicznych pieniędzy w sytuacji
nadzwyczajnej)

Uzasadnienie istnienia siatki bezpieczeństwa finansowego

•

System bankowy to dobro wspólne

•

Specyficzne cechy banków (specyficzne cechy bilansu, kwestia
zaufania)

•

Ryzyko systemowe i efekt zarażania (contagion effect)

•

Wysokie koszty kryzysu

Koszty uzdrawiania sektora bankowego

Lata

stwa

Koszt w wyra

eniu %PKB

1980-82

Argentyna

1981-83

Chile

1994-95

Wenezuela

1995

Meksyk

12-15

1994-95

Brazylia

5-10

1991-1993

Finlandia

1981-84

Urugwaj

1991

Szwecja

1982-87

Kolumbia

1987-89

Norwegia

1984-1991 Stany Zjednoczone

Źródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 414

Źródło: J. Pruski, Światowy kryzys finansowy, IV Kongres Ryzyka Bankowego

Kluczową rolę w trosce o stabilność systemu bankowego odgrywa instytucja

nadzorująca banki

Funkcje:

•

Licencjonowanie

•

Regulowanie systemu bankowego

•

Nadzór (kontrolowanie przestrzegania regulacji)

Zakładamy bank w formie spółki akcyjnej

WYMOGI

• kapitał (wielkość dostosowana do rodzaju

czynności bankowych przewidzianych do
wykonywania i rozmiaru zamierzonej działalności)

• założyciele (dają rękojmię ostrożnego zarządzania)
• wyposażenie
• plan działania

KAPITAŁY WŁASNE

• 5 mln euro w formie pieniężnej
• 15% kapitału założycielskiego w formie niepieniężnej

(nieruchomości wyposażenie przydatne
w działalności bankowej)

• kapitał nie może pochodzić z kredytu, pożyczki
• kapitał musi być pokryty w pełnej kwocie przed

wpisaniem do rejestru

PROCES ZAKŁADANIA

Musi być co najmniej 3 założycieli (mogą to być
osoby fizyczne, prawne)

Należy wystąpić z wnioskiem do Komisji
Nadzoru Finansowego o zgodę na utworzenie
banku

Potem potrzebna będzie zgoda na rozpoczęcie
działalności (wniosek kieruje zarząd banku)

Dobry system licencjonowania banków to fundament

bezpiecznego systemu bankowego

Regulacje ostrożnościowe i ich podział

Regulacja ostrożnościowe

instrument nadzoru bankowego

ustanawiane w celu ograniczenia ryzyka

Jakościowe (określają tryb, zasady, procedury postępowania)

Ilościowe (limitują działalność banku poprzez liczbowe parametry)

Jakie?
•

Kapitał własny

•

Współczynnik wypłacalności

•

Limity koncentracji

•

Rezerwy

W jaki sposób kapitał własny chroni przed niewypłacalnością?

Depozyty 90 mln zł

Kapitał 10 mln zł

Rezerwy 10 mln zł

Pożyczki 90 mln zł

Pasywa

Aktywa

Bank o wysokim kapitale (t)

Bank o niskim kapitale (t)

Depozyty 96 mln zł

Kapitał 4 mln zł

Rezerwy 10 mln zł

Pożyczki 90 mln zł

Pasywa

Aktywa

Bank udzielił kredytów hipotecznych o wartości 5 mln zł, które po kilku latach okazały
się bezwartościowe.

Depozyty 90 mln zł

Kapitał 5 mln zł

Rezerwy 10 mln zł

Pożyczki 85 mln zł

Pasywa

Aktywa

Depozyty 96 mln zł

Kapitał -1 mln zł

Rezerwy 10 mln zł

Pożyczki 85 mln zł

Pasywa

Aktywa

Bank o wysokim kapitale (t+1)

Bank o niskim kapitale (t+1)

W jaki sposób sprawowany jest nadzór nad bankami?

Co podlega kontroli?

- jakość aktywów

- wypłacalność

- płynność

- koncentracja kredytowa

- kapitał wewnętrzny

W jaki sposób?

- kontrola zza biurka

- inspekcje na miejscu

Jakie sankcje?

- ostrzeżenie

- kara pieniężna

- zawieszenie w czynnościach członka
kierownictwa

- odebranie licencji, likwidacja

Problemem na rynku bankowym są masowe wycofywania depozytów z banków

Na czym polega to zjawisko?

W krótkim okresie duża część klientów chce wycofać zgromadzone w banku
oszczędności w obawie przed pogorszeniem kondycji finansowej banku

Dlaczego to zjawisko jest niebezpieczne?

Często charakter psychologiczny

Może doprowadzić do kryzysu w systemie bankowym

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Cel – wzmacnianie stabilności systemu bankowego,

ograniczanie zjawiska paniki bankowej

Jakie zadania?

Zwrot środków pieniężnych w razie upadłości banku

Udzielanie pomocy bankom, które znalazły się w obliczu
niewypłacalności

Wspieranie procesów łączenia banków silnych z bankami
zagrożonymi upadłością

Działalność analityczna

Funkcja gwarancyjna BFG

Wierzytelność deponenta do banku; kwota może
być odzyskana w drodze podziału majątku upadłego
w ramach postępowania upadłościowego

Odzyskiwanie kwot pow. limitu

Rachunek wspólny (odrębna kwota)

Zasady obliczania kwoty
gwarantowanej

Imienne depozyty złotowe i walutowe osób
fizycznych, prawnych (w tym JST)

Jakie depozyty objęte są
gwarancjami?

Brak kompensacji i koasekuracji

Zasady

100 tys. euro (jednolity w całej UE)

Wysokość gwarancji

Charakterystyka

Kryterium

Bank centralny jako element safety net

Rola kredytodawcy ostatniej instancji (Lender of Last Resort)

Uznaniowe zasilenie w płynność pojedynczego banku lub całego systemu
bankowego w reakcji na szok wywołujący nadzwyczajny wzrost popytu na
pieniądz rezerwowy.

Wykład III

Działalność banków komercyjnych (bankowość detaliczna)

Cele wykładu

•

Czym zajmują się banki komercyjne i jakie usługi oferują klientom?

•

Jakie segmenty bankowości możemy wyróżnić?

•

Co to jest bankowość detaliczna i jakie są jej cechy?

•

Jakie instrumenty płatnicze oferują banki klientom?

Usługi bankowe – segmenty bankowości – kanały dystrybucji

BANK

Kanały dystrybucji

• Internet

• Placówka bankowa

• Telefon

• Pośrednik

Usługi/produkty

• Depozytowe

• Kredytowe

• Płatnicze

Segmenty bankowości

• Detaliczna

• Korporacyjna

• Hipoteczna

• Prywatna

• Inwestycyjna

Charakterystyka bankowości detalicznej

Bankowość zorientowana na obsługę konsumentów i mikroprzedsiębiorstw

- jest pracochłonna, co wynika ze znacznej ilości niewielkich transakcji

- ma charakter lokalny

- klienci charakteryzują się dużą lojalnością (rzadko zmieniają bank)

- konsument ma słabą pozycję w stosunku do banku

- występuje wysoki poziom standaryzacji usług

- mniejszą zmiennością popytu niż w przypadku bankowości korporacyjnej

Jakie potrzeby zaspokaja bankowość detaliczna?

Dostępność gotówki – karty płatnicze, bankomaty, bankowość
internetowa, bankowość telefoniczna, konto osobiste

Zabezpieczenie majątku – fizyczne zabezpieczenie środków (sejf),
zabezpieczenie przed stratą na wartości (produkty oszczędnościowe)

Przesyłanie pieniędzy – produkty rozliczeniowe

4) Opóźnienie zapłaty – karty kredytowe, pożyczki

5) Doradztwo finansowe – im bardziej skomplikowany produkt tym

większa potrzeba doradztwa

Trendy w bankowości detalicznej

Elektronizacja i wirtualizacja

Automatyzacja

Bancaccurance

Wzrastająca presja konkurencyjna

Makdonaldyzacja (wprowadzanie zasad znanych z restauracji
McDonalds; kładzie się nacisk na efektywność i przewidywalność)

Rachunek bankowy

RACHUNEK BANKOWY

–

PRAWO BANKOWE (1997)

ART. 54

OTWARCIE RACHUNKU BANKOWEGO NASTĘPUJE PRZEZ
ZAWARCIE UMOWY Z BANKIEM NA PIŚMIE

UMOWA POWINNA OKREŚLAĆ:
STRONY UMOWY, RODZAJ OTWIERANEGO RACHUNKU, WALUTĘ W JAKIEJ
RACHUNEK JEST PROWADZONY, CZAS NA JAKI RACHUNEK ZOSTAŁ
OTWARTY, WYSOKOŚĆ OPROCENTOWANIA I WARUNKI JEGO ZMIANY,
SPOSÓB I TERMIN WYPOWIEDZENIA UMOWY, ZAKRES
ODPOWIEDZIALNOŚCI BANKU ZA PRAWIDŁOWE REALIZOWANIE
ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH

ART. 50

RODZAJE RACHUNKÓW: BIEŻĄCE, LOKAT TERMINOWYCH, WKŁADY
OSZCZĘDNOŚCIOWE

Co to są płatności (rozliczenia pieniężne)?

•

Definicja

Transfer wartości pomiędzy stronami płatności i są zwolnieniem z zobowiązania
strony zobowiązanej (dłużnika, płatnika) wobec drugiej strony płatności (wierzyciela,
beneficjenta).
Całość działań związanych z przeprowadzeniem rozliczenia pieniężnego nazywa się
cyklem rozliczeniowym.

(Dokument „Strategia rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013”)

•

Rodzaje płatności

gotówkowe, bezgotówkowe
przekazywanie zleceń płatniczych ma charakter elektroniczny

•

Instrumenty

czeki, polecenie przelewu, polecenie zapłaty, karty płatnicze

Dlaczego obrót bezgotówkowy?

• Wi

ksze bezpiecze

stwo

• Mniejsza szara strefa
• Szybszy cykl rozliczeniowy w gospodarce
• Mniejsze koszty (obrót gotówkowy 3-krotnie dro

szy ni

bezgotówkowy)

...a rezultacie korzy

ci gospodarcze i społeczne

• Wzrost PKB (koszty obrotu gotówkowego to kilka procent PKB)
• Oszcz

dno

ci w gospodarce

• Post

p cywilizacyjny

Popularnym instrumentem płatniczym w Polsce jest polecenie przelewu

Dłużnik

(strona inicjująca

transakcję)

Bank

wierzyciela

Bank

dłużnika

Wierzyciel

Przekazanie dokumentu za

wykonanie dostawy lub usługi

(powstanie należności od dłużnika)

Złożenie polecenia przelewu we

własnym banku

Potwierdzenie obciążenia rachunku

Uznanie rachunku wierzyciela

(przelew środków)

Zawiadomienie o

uznaniu

rachunku

wierzyciela

ródło: Usługi i procedury bankowe, E. Bogacka-Kisiel (red.), Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław, 2000, s. 149).

Charakterystyka polecenia zapłaty

•

Podstawowe cechy instrumentu

a. zgoda wierzyciela
b. można odwołać

•

Realizacja polecenia zapłaty

inicjuje wierzyciel

•

Warunki polecenie zapłaty

a. konieczność posiadania rachunków w bankach, które zawarły umowę o
stosowaniu polecenia zapłaty
b. maks. 1000 euro

Karty płatnicze

•

Podstawowe informacje

a. instrument płatniczy
b. funkcje: płatnicza i kredytowa
c. kto jest wydawcą a kto użytkownikiem?

•

Rodzaje kart

a. technologia
b. sposób rozliczenia transakcji

Struktura kart płatniczych w Polsce

Bezpieczeństwo to fundament rozwoju rynku kart płatniczych

Ustawa o usługach płatniczych (2011)

Rozdział
Prawa i obowiązki w zakresie dostarczania usług płatniczych i korzystania z nich

•

Użytkownik niezwłocznie powiadamia dostawcę o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych
lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych (art. 44)

•

Płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze do wysokości równowartości w walucie
polskiej 150 euro jeśli nieautoryzowana transakcja jest skutkiem posłużenia się utraconym przez płatnika
instrumentem (art. 46)

•

Płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do
nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa

Pieniądz elektroniczny (elektroniczny surogat gotówki)

Pieniądz elektroniczny to wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik
znaków pieniężnych.

Warunki:

- przechowywany elektronicznie

- wydawany do dyspozycji na podstawie umowy

- przyjmowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców

- wyrażony w jednostkach pieniężnych

Formy pieniądza elektronicznego

- elektroniczna portmonetka (electronic purse)

- pieniądz sieciowy

Wykład IV

Proces kredytowy i badanie zdolności kredytowej

Cele wykładu

•

Co to jest polityka kredytowa i jakie są jej rodzaje?

•

Jakie są główne etapy procesu kredytowego?

•

Po co i w jaki sposób banki badają zdolność kredytową klientów?

•

Jakie metody stosują banki w badaniu zdolności kredytowej?

•

Jakie są konsekwencje ryzyka?

Rola kredytów w bankach

Kredyty dla wybranych grup klientów
w mld zł

Źródło: KNF.

Udział kredytów w sumie
bilansowej banków 61%

Polityka kredytowa, jej elementy i rodzaje

Zbiór zasad i zaleceń w zakresie działalności kredytowej.

Tworzy przesłanki do podejmowania decyzji kredytowych.

Elementy polityki kredytowej

Cele
Preferowane segmenty klientów
Kompetencje pionów kredytowych
Narzędzia
Preferowane sposoby zabezpieczeń
i spłat kredytów.

Rodzaje

Liberalna

Restrykcyjna

Etapy procesu kredytowego

Prezentacja potrzeb kredytowych przez przedsiębiorcę

Gromadzenie informacji o kredytobiorcy

Negocjacje struktury transakcji między klientem i bankiem

Analiza ryzyka (analiza wiarygodności kredytowej)

Prezentacja wniosku kredytowego komitetowi kredytowemu

Przygotowanie umowy kredytowej

Podpisanie umowy kredytowej

Ustanowienie zabezpieczeń

Uruchomienie kredytu

Monitoring kredytowy

Co to jest zdolność kredytowa?

liwo

ść

obsługi kredytu polegaj

ca na spłacie rat kapitałowych i

odsetek w umownych terminach spłat (art. 70 Prawo bankowe).

Badanie zdolno

ci kredytowej zmniejsza asymetri

informacji

i ogranicza ryzyko zwi

zane z udzieleniem kredytu

Jest procesem ci

głym (nie ko

czy si

w momencie podj

cia

decyzji kredytowej)

Ocena zdolno

ci kredytowej ma na celu zmniejszenie ryzyka

kredytowego

Baza kredytowa (gwarant, główny dostawca, odbiorca,
podmiot dominuj

cy, zale

ny)

Jakie są kryteria oceny zdolności kredytowej?

KONCEPCJA P 3 x C R

KRYTERIA DECYZYJNE POŻYCZKODAWCY

PURPOSE (CEL)

PURPOSE (CEL) – CZEGO POTRZEBUJE KREDYTOBIORCA I W JAKIM CELU?

CHARACTERISTICS (CHARAKTERYSTYKA)

CHARACTERISTICS (CHARAKTERYSTYKA) – KIM JEST KREDYTOBIORCA?

CASH FLOW (PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE)

CASH FLOW (PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE) – JAKA BĘDZIE WIELKOŚĆ
PRZYSZŁYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH?

COLLATERAL (ZABEZPIECZENIE)

–

– CO CHRONI NAS W WYPADKU

BANKRUCTWA KREDYTOBIORCY?

RISK (RYZYKO)

–

– CZY DOCHÓD BANKU JEST PROPORCJONALNY

DO PONOSZONEGO RYZYKA?

Jakie są kryteria oceny zdolności kredytowej osoby fizycznej?

Badanie zdolności kredytowej:

* kryteria – dochód – jego wysokość i stabilność, wiek, praca, zawód, wykształcenie, stan

cywilny, historia kredytowa, ekonomika regionu

* narzędzia – skoring kredytowy

LTV (Loan to Value)

* wskaźnik kwoty kredytu do wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej jej

zabezpieczenie; poziom – kompromis między bezpieczeństwem, a atrakcyjnością oferty

kredytowej; wskaźnik ryzyka; podstawa do określenia ceny kredytu

DTI (Debt to Income)

* płatność z tytułu zadłużenia do dochodu kredytobiorcy

* zasady odpowiedzialnego kredytowania wg EBOR (2007) – wysokość miesięcznej raty nie

powinna przekraczać 50% dochodów netto kredytobiorcy

Co to jest skoring kredytowy (credit scoring)?

Definicja:

* polega na przyznawaniu okre

lonej liczby punktów za poszczególne cechy jako

ciowe, które po

zsumowaniu stanowi

miar

oceny wiarygodno

ci kredytobiorcy

* zało

enie – istnieje powi

zanie pomi

dzy społecznymi, ekonomicznymi i demograficznymi cechami

kredytobiorcy a stopniem ryzyka kredytowego

* The future is like the past

Konstrukcja systemu

* Konstrukcja systemu opiera si

na za

eniu,

e charakterystyki i ich zale

ci,

wiadcz

ce o

wyp

acalno

ci klientów, których sytuacj

i ryzyko bank zna z w

asnego portfela, stanowi

jednocze

nie

wyznacznik zdolno

ci kredytowej statystycznie podobnych klientów w przysz

ci. Zak

ada si

e z

ym prawdopodobie

stwem,

e nowy klient zachowa si

podobnie jak znany bankowi.

Rodzaje skoringu:

* behawioralny – bierze pod uwag

informacje zgromadzone w trakcie współpracy z klientem i

przewiduje jego zachowania

* u

ytkowy – nowi klienci

Jakie są podstawowe zalety i wady skoringu?

Zalety credit scoringu

• wzrost liczby zawieranych transakcji kredytowych
• zmniejszenie ryzyka portfela kredytów konsumpcyjnych
• zmniejszenie kosztów badania wiarygodności kredytowej
• wzrost szybkości podejmowania decyzji kredytowych

Wady credit scoringu

• możliwość dyskryminacji niektórych grup klientów (ze względu

na wiek, stan cywilny, miejsce zamieszkania)

• konieczność ciągłej aktualizacji determinant oceny ryzyka

kredytowego i ich wag

Jak badać zdolność kredytową przedsiębiorstwa?

Trzy kryteria:

1) ocena ryzyka kraju
2) ocena ryzyka bran

3) ocena ryzyka kredytobiorcy

Jaka jest rola biur informacji kredytowej?

ROLA BIUR INFORMACJI

Pomagają bankom ograniczać zjawisko asymetrii
informacji (wspierają ocenę zdolności kredytowej)

Są to instytucje, które tworzą kompleksowe zbiory
informacji o kredytobiorcach

Zwiększają bezpieczeństwo rynku kredytowego

Lepsza alokacja kapitału

Podstawowe korzyści

Bank
1) Mniejszy koszt badania zdolności kredytowej
2) Ochrona przed niesolidnymi kredytobiorcami
3) Zmniejszenie ryzyka powstania trudnych kredytów
4) Możliwość różnicowania oferty kredytowej

Klient
1) Łatwiejszy dostęp do kredytów
2) Niższe ceny kredytów

Konsekwencje błędów podczas badania zdolności kredytowej

Coraz większy

udział trudnych

kredytów

Konieczność

tworzenia

odpisów

Wzrost kosztów

ryzyka

Straty

Najczęstsze błędy (rynek kredytów hipotecznych):

• zbyt niski wkład własny

• zbyt wysoki wskaźnik DTI

• niskie wymagania w zakresie dochodów
kredytobiorcy

Jakość portfela kredytowego

Źródło: KNF

Wykład V

Podstawy bankowości hipotecznej

Cele wykładu

•

Co to jest bankowość hipoteczna i kredyt hipoteczny?

•

List zastawny i zasady funkcjonowania banków hipotecznych?

•

Mechanizm ekspansji kredytowej i kryzysu na rynku kredytów hipotecznych?

Jakie są najważniejsze cechy rynku nieruchomości?

CECHY WYRÓŻNIAJĄCE RYNEK NIERUCHOMOŚCI

Związana z kapitałochłonnością i długim cyklem
inwestycji

Sztywność podaży w krótkim okresie

Konkurencja charakter lokalny, ściśle związany z
terenem

Lokalny charakter rynku

Szczególnie silna na rynku nieruchomości
mieszkaniowych

Duża rola interwencjonizmu

Kryzysy

Cykliczność

Brak substytucyjności nieruchomości

Mała elastyczność cenowa popytu

Kredyt hipoteczny i jego cechy

DEFINICJA KREDYTU HIPOTECZNEGO

PODEJŚCIE PRAWNE – KAŻDY KREDYT ZABEZPIECZONY HIPOTEKĄ JEST KREDYTEM

HIPOTECZNYM

PODEJŚCIE EKONOMICZNE – WSKAZUJE CECHY TEGO INSTRUMENTU

GŁÓWNE CECHY KREDYTU MIESZKANIOWEGO (HIPOTECZNEGO)
•

niska relacja dochodów kredytobiorcy do kwoty kredytu (z reguły kilka procent)

•

kredyt długoterminowy (udzielany z reguły osobom młodym)

•

powiązanie przedmiotu kredytu z przedmiotem zabezpieczenia

•

relatywnie niskie oprocentowanie ze względu na niski stopień ryzyka kredytowego

•

realne zabezpieczenie hipoteką

•

możliwość sprzedaży na rynku kapitałowym

Hipoteka

•

Ograniczone prawo rzeczowe

•

Może być ustanowiona jedynie na zabezpieczenie wierzytelności

•

Ustanowiona na nieruchomości, powstaje poprzez wpis do księgi wieczystej

•

Akcesoryjność hipoteki

•

Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, kto jest
jej właścicielem

•

Wierzyciel hipoteczny ma pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi dłużnika

•

Hipoteka jest stabilnym zabezpieczeniem (niskie ryzyko utraty przedmiotu
zabezpieczenia)

•

Zabezpieczenie kosztowne

•

Zaspokojenie wierzyciela następuje w drodze egzekucji z wierzytelności (relatywnie
skomplikowane)

W Stanach Zjednoczonych dużą rolę odgrywa sekurytyzacja kredytów hipotecznych

Sekurytyzacja kredytów hipotecznych to proces, polegający na emisji

papierów wartościowych opartych na wierzytelnościach hipotecznych.

INICJATOR

SPV

INWESTORZY

Zapłata
za aktywa

Portfel
aktywów

Gotówka

Papiery dłużne

Polski rynek kredytów mieszkaniowych na tle innych krajów UE

0,1%

0,2%

0,4%

0,5%

1,3%

1,4%

1,5%

2,0%

4,2%

4,9%

6,5%

6,6%

11,6%

14,6%

17,3%

21,5%

0,1%

10%

15%

20%

25%

Ma lta

Bułga ria

S łow e nia

Es tonia

Litw a

Łotw a

Rumunia

S łow a c ja

Cypr

Wę gry

Luks e mburg

Cz e c hy

Pols ka

Gre c ja

Irla ndia

Finla ndia

Be lgia

Aus tria

Portuga lia

Sz w e c ja

Da nia

Włoc hy

Hola ndia

His z pa nia

Fra nc ja

Nie mc y

Wie lka Bryta nia

Udział krajowych rynków kredytów mieszkaniowych
w rynku UE ogółem na koniec 2011 roku

20%

40%

60%

80%

100%

120%

lia

ło

łg

Zadłużenie z tytułu kredytów
mieszkaniowych do PKB (2011)

Tempo rozwoju kredytów mieszkaniowych w Polsce na tle krajów strefy euro

-10%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

kredyty mies zka niow e (Pols ka )

kredyty mies zka niow e (s trefa euro)

Bank hipoteczny versus bank uniwersalny

Standardowe normy ostrożnościowe

Ostrzejsze normy ostrożnościowe z uwagi na
koncentrację ryzyka

RÓŻNICE

Szeroki zakres działalności

Zawężenie zakresu działalności (katalog
czynności wąski, zasada specjalizacji)

Brak możliwości emisji listów zastawnych

Prawo emitowania listów zastawnych

Nie ma konieczności

Konieczność sporządzania wycena wg wartości
bankowo-hipotecznej

Nie ma specjalnego trybu

Specjalny tryb nadzoru

BANK UNIWERSALNY

BANK HIPOTECZNY

List zastawny

Definicja

List zastawny (covered bonds) to z punktu widzenia finansów papier wartościowy, którego podstawę
emisji z reguły stanowi wierzytelność zabezpieczona hipotecznie. Bank hipoteczny zobowiązuje się
do wypłaty odsetek i wykupu listu zastawnego w sposób i terminach określonych w warunkach emisji.

Funkcje

Lokacyjna

Mobilizowania kapitału

Obiegowa

Gwarancyjna

Rodzaje

Hipoteczne, publiczne

Zmienna, stała stopa

Imienne, na okaziciela

Postać materialna, zdemateralizowana

Mechanizm ekspansji kredytowej na rynku kredytów hipotecznych

Dost

Dostę

ępno

pno

pność

ść

kredytu

Ceny

nieruchomo

nieruchomoś

śś

ści

Stopy

procentowe

Niska

cena kredytu

i wzrost akcji

kredytowej

Wzrost popytu

i wzrost cen

nieruchomo

nieruchomoś

śś

ści

Wyż

ższa warto

sza warto

sza wartość

ść

zabezpiecze

zabezpieczeń

i liberalizacja

Wzrost popytu na

mieszkania i

na mieszkania

Mechanizm ekspansji kredytowej na rynku kredytów hipotecznych

S p a d e k

d o s t ę p n o ś c i

m ie s z k a ń w w y n ik u ro s n ą c y c h

c e n n ie ru c h o m o ś c i

S p a d e k

p o p y t u n a m ie s z k a n ia

S p a d e k c e n n ie ru c h o m o ś c i

Kryzysy nieruchomościowe w skali
globalnej są relatywnie częstym
zjawiskiem, w skali kraju występują
zwykle raz na pokolenie, aby
zapomnieć o złych doświadczeniach z
przeszłości. (Euro a ryzyko bąbli na
rynku nieruchomości mieszkaniowych,
s. 16)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ochrona Środowiska 2012 wyklad 3
25 10 2012 Wykład IV
mikologia biol 2011 2012 wyklad Nieznany
bankowość inwestycyjna wykłady
15 11 2012 wykład zarządzanie kryzysowe
BANKOWOŚĆ DETALICZNA wykłady
19 11 2012 Wykład MAŁŻE, GŁOWONOGI
23 2 2012 wykład 1Woda i roztwory wodne
PYTANIA Z FIZJOTERAPII (1), wsr rok 1 2012, wykłady, I semestr, fizjo
Prawo bankowe i ubezpieczeniowe wykład 5, Prawo bankowe i ubezpieczeniowe wykład 5
prawo bankowe 2012 04 regulacje sgh
Ochrona Środowiska 2012 wyklad 1
Ochrona Środowiska 2012 wyklad 2
SYSTEMY BANKOWE - EGZ Z WYKLADOW (STR 1)
Wykład z Socjologii Kultury 26 marca 2012, Wykład z Socjologii Kultury 26 marca 2012
22 11 2012 Wykład VII

więcej podobnych podstron