background image

2013-11-21 

Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza 

I Katedry Chorób Oczu UM w Łodzi

Anna Broniarczyk-Loba
Zez porażenny i pourazowy
Zwroty oczu

Ruchy skojarzone obu

gałek ocznych

Heterolateralny synergista

Prawo Heringa

Zez porażenny

Strabismus paralysis s.paresis

Wystąpić może w przypadku:
• urazu lub zapalenia w obrębie oczodołu
• urazu lub choroby o.u.n.
• SM
• grypy
• gośćca
• zakażenia ogniskowego
• kiły
• zatrucia
• cukrzycy
• nadciśnienia
• oraz w wielu innych schorzeniach


Zez porażenny

Porażenie może dotyczyć:

• Jednego mięśnia 
• Kilku mięśni

Uszkodzenie samego mięśnia

Uraz lub choroba nerwu zaopatrujacego dany mięsień 

Objawy porażeń mięśni gałkoruchowych
• 1. Brak ruchomości oka w kierunku porażonego mięśnia (lub jej ograniczenie)
• 2. Diplopia - podwójne widzenie (nasilające się w kierunku działania porażonego 

mięśnia)

• 3. Zaburzona orientacja w przestrzeni (fałszywa lokalizacja przedmiotów wskutek 

dwojenia)

• 4. Wyrównawcze ustawienie głowy celem zniesienia dwojenia lub zamykanie jednego 

oka

• 5. Kąt wtórny zeza jest większy od kąta pierwotnego – jednakowe impulsy dochodzą 

do obu oczu i oko z porażonym mięśniem, zakryte, odchyla się dużo bardziej

Metody badania zeza porażennego
• cover-test
• badanie orientacyjne ruchów oczu
• badanie konwergencji
• kat zeza(cover-test pryzmatyczny,synoptofor,synoptometr) 
• test Parksa 3 stopniowy
• test Bielschowsky’ego
• ocena TO
• ocena ruchomości biernej i czynnej
• badanie ruchów oczu-ekran Hessa
• badanie na zdwojone obrazy-smuga
• badanie BSV
• badanie elektrofizjhologiczne :

EOG EMG ENG

• CT,NMR 
Badanie kąta zeza – pryzmatyczny cover-test

Badanie ruchomości mięśni w

9 kierunkach spojrzenia

• .
Badania diagnostyczne

Trzy stopniowy test
• I st. Które oko jest hypertropijne (L/P; P/L)
• II st.Pionowe odchylenie jest większe w stronę prawą czy w lewą
• III st.Pionowe odchylenie jest większe przy przechyleniu głowy w stronę prawą lub 

lewą

Ekran Hessa 

(tu: modyfikacja Leesa) 

– graficzny obraz mięśni nadczynnych i niedoczynnych

Technika wykonania koordynometrii opartej na fałszywej lokalizacji w 

kierunku działania porażonego mięśnia

Ekran Hessa

schemat zapisu graficznego (tu: porażenie m. prostego górnego OP)
• 1. Czarny kwadrat - wzór: stan prawidłowy
• 2. Czerwony, zdeformowany kwadrat: wynik badania
Porażenie n.VI

wykres na ekranie Hessa

Ryc. 1. brak odwodzenia i nadmierne przywodzenie w OP

Ryc. 2. duże, wtórne, nadmierne przywodzenie w OL

Porażenie mięśnia prostego bocznego 

Porażenie m.ś.g.- wtórna nadczynność mięśnia skośnego dolnego

Leczenie zeza porażennego 
• Zachowawcze 

zasłanianie

ćwiczenia ortoptyczne
pryzmaty

• Inwazyjne 

toksyna botulinowa

• Operacyjne


Działanie pryzmatu

Zastosowanie i dobieranie pryzmatów

Rodzaje  pryzmatów

Toksyna botulinowa

Leczenie operacyjne zeza porażennego
• Operacja -6 miesięcy-11-12 miesięcy
• III metody postepowania

– Rotacja gałki-operacja typu recesja-resekcja na zajętym oku (osiągalna pozycja oka 

na wprost) 

– Zasada paresis-contra paresis na mięśniach zdrowego oka (konieczna resztkowa 

funkcja mięśnia)

– Transpozycja mięśni

Inne techniki operacyjne
Szwy regulowane

Transpozycja mięśni
• Knapp
• Jensen
• Hummelsheim-O’Connor

Szew Cuppersa
Wypadki komunikacyjne  i przemysłowe

Złamania kości oczodołu 

Wg Crone’a
• Złamania dolno -bocznej ściany  oczodołu (m.m.p. b. i d.)
• Złamania dolno-przyśrodkowej (m.s.d.)
• Złamania górnej części oczodołu

(m.s.g., dźwigacz powieki)

• Złamania dna oczodołu typu złamania rozprężającego -blow-out (m.p. d. i s.d.)

Objawy towarzyszące złamaniu

Asymetria szpar powiekowych 

Obrzęk, krwiak, odma, opadniecie powieki

Zapadnięcie gałki ocznej lub jej wytrzeszcz

Zaburzenia ostrości wzroku

Brak lub zniesienie czucia podoczodołowego

Zaburzenia odruchu źrenic na światło i odruchu  konsensualnego

Zburzenie pola widzenia 

• Zaburzenia ruchomości mięśni gałki ocznej

• Podwójne widzenie –

diplopia

• Wyrównawcze ustawienie głowy (TO)
Zaburzenie czynności mięśni zewnątrzgałkowych
• uszkodzenie nerwów 

(najczęściej  n.IV. i gałązka n.III unerwiająca  m.s.d.)

• uszkodzenie mięśni

– oderwanie mięśnia
– rozerwanie jego 
– uszkodzenie bloczka
– wklinowanie

• m.p.d  i m.s.d. najczęściej przy złamaniu             rozprężajacym
• m.p.p. i m.p.b. rzadziej

Badanie okulistyczne
• Bezpośrednio po urazie lub po pierwszym zgłoszeniu się chorego
• Po 2 tygodniach od urazu lub bezpośrednio przed planowanym zabiegiem 

operacyjnym

• W okresie pooperacyjnym w odstępach trzy-miesięcznych, najczęściej do roku od 

zabiegu lub do ustąpienia podwójnego widzenia

• Porównywalne , wymierne, badanie okulistyczne = obiektywna  ocena wyników 

leczenia

Leczenie obrażeń oczodołu 
• Pierwotne zaopatrzenie ( rekonstrukcja)

(bezpośrednio po urazie lub 5-10 dni po)

• Operacje na mięśniach gałkoruchowych

(od 6-12 miesięcy)

• Korekcja pryzmatyczna (kąty resztkowe)
Wskazania do  operacji  rekonstrukcji oczodołu:
• Dwojenie bez tendencji do poprawy
• Dodatni test biernej ruchomości
• Zapadnięcie oka przekraczające 3mm
Kiedy wykonujemy operacje na mięśniach gałkoruchowych
• Po 6 miesiącach od urazu
• Brak pożądanego wyniku leczenia
• Zastarzałe złamania 
• Utrzymujące się podwójne widzenie w użytecznej części pola spojrzenia po 

rekonstrukcji

Rokowanie

Pacjent po urazie prawego oczodołu
• Ustawienie gałki ocznej prawej zbieżne i ku dołowi, zapadnięcie gałki

• PCT(d) +24 ∆ L/P 1 ∆

• Ograniczenie ruchomości ku górze L/P 22 ∆
Badanie ruchomości na synoptoforze i na ekranie Hessa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

background image

2013-11-21 

Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza 

I Katedry Chorób Oczu UM w Łodzi

Anna Broniarczyk-Loba
Zez porażenny i pourazowy
Zwroty oczu

Ruchy skojarzone obu

gałek ocznych

Heterolateralny synergista

Prawo Heringa

Zez porażenny

Strabismus paralysis s.paresis

Wystąpić może w przypadku:
• urazu lub zapalenia w obrębie oczodołu
• urazu lub choroby o.u.n.
• SM
• grypy
• gośćca
• zakażenia ogniskowego
• kiły
• zatrucia
• cukrzycy
• nadciśnienia
• oraz w wielu innych schorzeniach


Zez porażenny

Porażenie może dotyczyć:

• Jednego mięśnia 
• Kilku mięśni

Uszkodzenie samego mięśnia

Uraz lub choroba nerwu zaopatrujacego dany mięsień 

Objawy porażeń mięśni gałkoruchowych
• 1. Brak ruchomości oka w kierunku porażonego mięśnia (lub jej ograniczenie)
• 2. Diplopia - podwójne widzenie (nasilające się w kierunku działania porażonego 

mięśnia)

• 3. Zaburzona orientacja w przestrzeni (fałszywa lokalizacja przedmiotów wskutek 

dwojenia)

• 4. Wyrównawcze ustawienie głowy celem zniesienia dwojenia lub zamykanie jednego 

oka

• 5. Kąt wtórny zeza jest większy od kąta pierwotnego – jednakowe impulsy dochodzą 

do obu oczu i oko z porażonym mięśniem, zakryte, odchyla się dużo bardziej

Metody badania zeza porażennego
• cover-test
• badanie orientacyjne ruchów oczu
• badanie konwergencji
• kat zeza(cover-test pryzmatyczny,synoptofor,synoptometr) 
• test Parksa 3 stopniowy
• test Bielschowsky’ego
• ocena TO
• ocena ruchomości biernej i czynnej
• badanie ruchów oczu-ekran Hessa
• badanie na zdwojone obrazy-smuga
• badanie BSV
• badanie elektrofizjhologiczne :

EOG EMG ENG

• CT,NMR 
Badanie kąta zeza – pryzmatyczny cover-test

Badanie ruchomości mięśni w

9 kierunkach spojrzenia

• .
Badania diagnostyczne

Trzy stopniowy test
• I st. Które oko jest hypertropijne (L/P; P/L)
• II st.Pionowe odchylenie jest większe w stronę prawą czy w lewą
• III st.Pionowe odchylenie jest większe przy przechyleniu głowy w stronę prawą lub 

lewą

Ekran Hessa 

(tu: modyfikacja Leesa) 

– graficzny obraz mięśni nadczynnych i niedoczynnych

Technika wykonania koordynometrii opartej na fałszywej lokalizacji w 

kierunku działania porażonego mięśnia

Ekran Hessa

schemat zapisu graficznego (tu: porażenie m. prostego górnego OP)
• 1. Czarny kwadrat - wzór: stan prawidłowy
• 2. Czerwony, zdeformowany kwadrat: wynik badania
Porażenie n.VI

wykres na ekranie Hessa

Ryc. 1. brak odwodzenia i nadmierne przywodzenie w OP

Ryc. 2. duże, wtórne, nadmierne przywodzenie w OL

Porażenie mięśnia prostego bocznego 

Porażenie m.ś.g.- wtórna nadczynność mięśnia skośnego dolnego

Leczenie zeza porażennego 
• Zachowawcze 

zasłanianie

ćwiczenia ortoptyczne
pryzmaty

• Inwazyjne 

toksyna botulinowa

• Operacyjne


Działanie pryzmatu

Zastosowanie i dobieranie pryzmatów

Rodzaje  pryzmatów

Toksyna botulinowa

Leczenie operacyjne zeza porażennego
• Operacja -6 miesięcy-11-12 miesięcy
• III metody postepowania

– Rotacja gałki-operacja typu recesja-resekcja na zajętym oku (osiągalna pozycja oka 

na wprost) 

– Zasada paresis-contra paresis na mięśniach zdrowego oka (konieczna resztkowa 

funkcja mięśnia)

– Transpozycja mięśni

Inne techniki operacyjne
Szwy regulowane

Transpozycja mięśni
• Knapp
• Jensen
• Hummelsheim-O’Connor

Szew Cuppersa
Wypadki komunikacyjne  i przemysłowe

Złamania kości oczodołu 

Wg Crone’a
• Złamania dolno -bocznej ściany  oczodołu (m.m.p. b. i d.)
• Złamania dolno-przyśrodkowej (m.s.d.)
• Złamania górnej części oczodołu

(m.s.g., dźwigacz powieki)

• Złamania dna oczodołu typu złamania rozprężającego -blow-out (m.p. d. i s.d.)

Objawy towarzyszące złamaniu

Asymetria szpar powiekowych 

Obrzęk, krwiak, odma, opadniecie powieki

Zapadnięcie gałki ocznej lub jej wytrzeszcz

Zaburzenia ostrości wzroku

Brak lub zniesienie czucia podoczodołowego

Zaburzenia odruchu źrenic na światło i odruchu  konsensualnego

Zburzenie pola widzenia 

• Zaburzenia ruchomości mięśni gałki ocznej

• Podwójne widzenie –

diplopia

• Wyrównawcze ustawienie głowy (TO)
Zaburzenie czynności mięśni zewnątrzgałkowych
• uszkodzenie nerwów 

(najczęściej  n.IV. i gałązka n.III unerwiająca  m.s.d.)

• uszkodzenie mięśni

– oderwanie mięśnia
– rozerwanie jego 
– uszkodzenie bloczka
– wklinowanie

• m.p.d  i m.s.d. najczęściej przy złamaniu             rozprężajacym
• m.p.p. i m.p.b. rzadziej

Badanie okulistyczne
• Bezpośrednio po urazie lub po pierwszym zgłoszeniu się chorego
• Po 2 tygodniach od urazu lub bezpośrednio przed planowanym zabiegiem 

operacyjnym

• W okresie pooperacyjnym w odstępach trzy-miesięcznych, najczęściej do roku od 

zabiegu lub do ustąpienia podwójnego widzenia

• Porównywalne , wymierne, badanie okulistyczne = obiektywna  ocena wyników 

leczenia

Leczenie obrażeń oczodołu 
• Pierwotne zaopatrzenie ( rekonstrukcja)

(bezpośrednio po urazie lub 5-10 dni po)

• Operacje na mięśniach gałkoruchowych

(od 6-12 miesięcy)

• Korekcja pryzmatyczna (kąty resztkowe)
Wskazania do  operacji  rekonstrukcji oczodołu:
• Dwojenie bez tendencji do poprawy
• Dodatni test biernej ruchomości
• Zapadnięcie oka przekraczające 3mm
Kiedy wykonujemy operacje na mięśniach gałkoruchowych
• Po 6 miesiącach od urazu
• Brak pożądanego wyniku leczenia
• Zastarzałe złamania 
• Utrzymujące się podwójne widzenie w użytecznej części pola spojrzenia po 

rekonstrukcji

Rokowanie

Pacjent po urazie prawego oczodołu
• Ustawienie gałki ocznej prawej zbieżne i ku dołowi, zapadnięcie gałki

• PCT(d) +24 ∆ L/P 1 ∆

• Ograniczenie ruchomości ku górze L/P 22 ∆
Badanie ruchomości na synoptoforze i na ekranie Hessa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

background image

2013-11-21 

Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza 

I Katedry Chorób Oczu UM w Łodzi

Anna Broniarczyk-Loba
Zez porażenny i pourazowy
Zwroty oczu

Ruchy skojarzone obu

gałek ocznych

Heterolateralny synergista

Prawo Heringa

Zez porażenny

Strabismus paralysis s.paresis

Wystąpić może w przypadku:
• urazu lub zapalenia w obrębie oczodołu
• urazu lub choroby o.u.n.
• SM
• grypy
• gośćca
• zakażenia ogniskowego
• kiły
• zatrucia
• cukrzycy
• nadciśnienia
• oraz w wielu innych schorzeniach


Zez porażenny

Porażenie może dotyczyć:

• Jednego mięśnia 
• Kilku mięśni

Uszkodzenie samego mięśnia

Uraz lub choroba nerwu zaopatrujacego dany mięsień 

Objawy porażeń mięśni gałkoruchowych
• 1. Brak ruchomości oka w kierunku porażonego mięśnia (lub jej ograniczenie)
• 2. Diplopia - podwójne widzenie (nasilające się w kierunku działania porażonego 

mięśnia)

• 3. Zaburzona orientacja w przestrzeni (fałszywa lokalizacja przedmiotów wskutek 

dwojenia)

• 4. Wyrównawcze ustawienie głowy celem zniesienia dwojenia lub zamykanie jednego 

oka

• 5. Kąt wtórny zeza jest większy od kąta pierwotnego – jednakowe impulsy dochodzą 

do obu oczu i oko z porażonym mięśniem, zakryte, odchyla się dużo bardziej

Metody badania zeza porażennego
• cover-test
• badanie orientacyjne ruchów oczu
• badanie konwergencji
• kat zeza(cover-test pryzmatyczny,synoptofor,synoptometr) 
• test Parksa 3 stopniowy
• test Bielschowsky’ego
• ocena TO
• ocena ruchomości biernej i czynnej
• badanie ruchów oczu-ekran Hessa
• badanie na zdwojone obrazy-smuga
• badanie BSV
• badanie elektrofizjhologiczne :

EOG EMG ENG

• CT,NMR 
Badanie kąta zeza – pryzmatyczny cover-test

Badanie ruchomości mięśni w

9 kierunkach spojrzenia

• .
Badania diagnostyczne

Trzy stopniowy test
• I st. Które oko jest hypertropijne (L/P; P/L)
• II st.Pionowe odchylenie jest większe w stronę prawą czy w lewą
• III st.Pionowe odchylenie jest większe przy przechyleniu głowy w stronę prawą lub 

lewą

Ekran Hessa 

(tu: modyfikacja Leesa) 

– graficzny obraz mięśni nadczynnych i niedoczynnych

Technika wykonania koordynometrii opartej na fałszywej lokalizacji w 

kierunku działania porażonego mięśnia

Ekran Hessa

schemat zapisu graficznego (tu: porażenie m. prostego górnego OP)
• 1. Czarny kwadrat - wzór: stan prawidłowy
• 2. Czerwony, zdeformowany kwadrat: wynik badania
Porażenie n.VI

wykres na ekranie Hessa

Ryc. 1. brak odwodzenia i nadmierne przywodzenie w OP

Ryc. 2. duże, wtórne, nadmierne przywodzenie w OL

Porażenie mięśnia prostego bocznego 

Porażenie m.ś.g.- wtórna nadczynność mięśnia skośnego dolnego

Leczenie zeza porażennego 
• Zachowawcze 

zasłanianie

ćwiczenia ortoptyczne
pryzmaty

• Inwazyjne 

toksyna botulinowa

• Operacyjne


Działanie pryzmatu

Zastosowanie i dobieranie pryzmatów

Rodzaje  pryzmatów

Toksyna botulinowa

Leczenie operacyjne zeza porażennego
• Operacja -6 miesięcy-11-12 miesięcy
• III metody postepowania

– Rotacja gałki-operacja typu recesja-resekcja na zajętym oku (osiągalna pozycja oka 

na wprost) 

– Zasada paresis-contra paresis na mięśniach zdrowego oka (konieczna resztkowa 

funkcja mięśnia)

– Transpozycja mięśni

Inne techniki operacyjne
Szwy regulowane

Transpozycja mięśni
• Knapp
• Jensen
• Hummelsheim-O’Connor

Szew Cuppersa
Wypadki komunikacyjne  i przemysłowe

Złamania kości oczodołu 

Wg Crone’a
• Złamania dolno -bocznej ściany  oczodołu (m.m.p. b. i d.)
• Złamania dolno-przyśrodkowej (m.s.d.)
• Złamania górnej części oczodołu

(m.s.g., dźwigacz powieki)

• Złamania dna oczodołu typu złamania rozprężającego -blow-out (m.p. d. i s.d.)

Objawy towarzyszące złamaniu

Asymetria szpar powiekowych 

Obrzęk, krwiak, odma, opadniecie powieki

Zapadnięcie gałki ocznej lub jej wytrzeszcz

Zaburzenia ostrości wzroku

Brak lub zniesienie czucia podoczodołowego

Zaburzenia odruchu źrenic na światło i odruchu  konsensualnego

Zburzenie pola widzenia 

• Zaburzenia ruchomości mięśni gałki ocznej

• Podwójne widzenie –

diplopia

• Wyrównawcze ustawienie głowy (TO)
Zaburzenie czynności mięśni zewnątrzgałkowych
• uszkodzenie nerwów 

(najczęściej  n.IV. i gałązka n.III unerwiająca  m.s.d.)

• uszkodzenie mięśni

– oderwanie mięśnia
– rozerwanie jego 
– uszkodzenie bloczka
– wklinowanie

• m.p.d  i m.s.d. najczęściej przy złamaniu             rozprężajacym
• m.p.p. i m.p.b. rzadziej

Badanie okulistyczne
• Bezpośrednio po urazie lub po pierwszym zgłoszeniu się chorego
• Po 2 tygodniach od urazu lub bezpośrednio przed planowanym zabiegiem 

operacyjnym

• W okresie pooperacyjnym w odstępach trzy-miesięcznych, najczęściej do roku od 

zabiegu lub do ustąpienia podwójnego widzenia

• Porównywalne , wymierne, badanie okulistyczne = obiektywna  ocena wyników 

leczenia

Leczenie obrażeń oczodołu 
• Pierwotne zaopatrzenie ( rekonstrukcja)

(bezpośrednio po urazie lub 5-10 dni po)

• Operacje na mięśniach gałkoruchowych

(od 6-12 miesięcy)

• Korekcja pryzmatyczna (kąty resztkowe)
Wskazania do  operacji  rekonstrukcji oczodołu:
• Dwojenie bez tendencji do poprawy
• Dodatni test biernej ruchomości
• Zapadnięcie oka przekraczające 3mm
Kiedy wykonujemy operacje na mięśniach gałkoruchowych
• Po 6 miesiącach od urazu
• Brak pożądanego wyniku leczenia
• Zastarzałe złamania 
• Utrzymujące się podwójne widzenie w użytecznej części pola spojrzenia po 

rekonstrukcji

Rokowanie

Pacjent po urazie prawego oczodołu
• Ustawienie gałki ocznej prawej zbieżne i ku dołowi, zapadnięcie gałki

• PCT(d) +24 ∆ L/P 1 ∆

• Ograniczenie ruchomości ku górze L/P 22 ∆
Badanie ruchomości na synoptoforze i na ekranie Hessa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

background image

2013-11-21 

Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza 

I Katedry Chorób Oczu UM w Łodzi

Anna Broniarczyk-Loba
Zez porażenny i pourazowy
Zwroty oczu

Ruchy skojarzone obu

gałek ocznych

Heterolateralny synergista

Prawo Heringa

Zez porażenny

Strabismus paralysis s.paresis

Wystąpić może w przypadku:
• urazu lub zapalenia w obrębie oczodołu
• urazu lub choroby o.u.n.
• SM
• grypy
• gośćca
• zakażenia ogniskowego
• kiły
• zatrucia
• cukrzycy
• nadciśnienia
• oraz w wielu innych schorzeniach


Zez porażenny

Porażenie może dotyczyć:

• Jednego mięśnia 
• Kilku mięśni

Uszkodzenie samego mięśnia

Uraz lub choroba nerwu zaopatrujacego dany mięsień 

Objawy porażeń mięśni gałkoruchowych
• 1. Brak ruchomości oka w kierunku porażonego mięśnia (lub jej ograniczenie)
• 2. Diplopia - podwójne widzenie (nasilające się w kierunku działania porażonego 

mięśnia)

• 3. Zaburzona orientacja w przestrzeni (fałszywa lokalizacja przedmiotów wskutek 

dwojenia)

• 4. Wyrównawcze ustawienie głowy celem zniesienia dwojenia lub zamykanie jednego 

oka

• 5. Kąt wtórny zeza jest większy od kąta pierwotnego – jednakowe impulsy dochodzą 

do obu oczu i oko z porażonym mięśniem, zakryte, odchyla się dużo bardziej

Metody badania zeza porażennego
• cover-test
• badanie orientacyjne ruchów oczu
• badanie konwergencji
• kat zeza(cover-test pryzmatyczny,synoptofor,synoptometr) 
• test Parksa 3 stopniowy
• test Bielschowsky’ego
• ocena TO
• ocena ruchomości biernej i czynnej
• badanie ruchów oczu-ekran Hessa
• badanie na zdwojone obrazy-smuga
• badanie BSV
• badanie elektrofizjhologiczne :

EOG EMG ENG

• CT,NMR 
Badanie kąta zeza – pryzmatyczny cover-test

Badanie ruchomości mięśni w

9 kierunkach spojrzenia

• .
Badania diagnostyczne

Trzy stopniowy test
• I st. Które oko jest hypertropijne (L/P; P/L)
• II st.Pionowe odchylenie jest większe w stronę prawą czy w lewą
• III st.Pionowe odchylenie jest większe przy przechyleniu głowy w stronę prawą lub 

lewą

Ekran Hessa 

(tu: modyfikacja Leesa) 

– graficzny obraz mięśni nadczynnych i niedoczynnych

Technika wykonania koordynometrii opartej na fałszywej lokalizacji w 

kierunku działania porażonego mięśnia

Ekran Hessa

schemat zapisu graficznego (tu: porażenie m. prostego górnego OP)
• 1. Czarny kwadrat - wzór: stan prawidłowy
• 2. Czerwony, zdeformowany kwadrat: wynik badania
Porażenie n.VI

wykres na ekranie Hessa

Ryc. 1. brak odwodzenia i nadmierne przywodzenie w OP

Ryc. 2. duże, wtórne, nadmierne przywodzenie w OL

Porażenie mięśnia prostego bocznego 

Porażenie m.ś.g.- wtórna nadczynność mięśnia skośnego dolnego

Leczenie zeza porażennego 
• Zachowawcze 

zasłanianie

ćwiczenia ortoptyczne
pryzmaty

• Inwazyjne 

toksyna botulinowa

• Operacyjne


Działanie pryzmatu

Zastosowanie i dobieranie pryzmatów

Rodzaje  pryzmatów

Toksyna botulinowa

Leczenie operacyjne zeza porażennego
• Operacja -6 miesięcy-11-12 miesięcy
• III metody postepowania

– Rotacja gałki-operacja typu recesja-resekcja na zajętym oku (osiągalna pozycja oka 

na wprost) 

– Zasada paresis-contra paresis na mięśniach zdrowego oka (konieczna resztkowa 

funkcja mięśnia)

– Transpozycja mięśni

Inne techniki operacyjne
Szwy regulowane

Transpozycja mięśni
• Knapp
• Jensen
• Hummelsheim-O’Connor

Szew Cuppersa
Wypadki komunikacyjne  i przemysłowe

Złamania kości oczodołu 

Wg Crone’a
• Złamania dolno -bocznej ściany  oczodołu (m.m.p. b. i d.)
• Złamania dolno-przyśrodkowej (m.s.d.)
• Złamania górnej części oczodołu

(m.s.g., dźwigacz powieki)

• Złamania dna oczodołu typu złamania rozprężającego -blow-out (m.p. d. i s.d.)

Objawy towarzyszące złamaniu

Asymetria szpar powiekowych 

Obrzęk, krwiak, odma, opadniecie powieki

Zapadnięcie gałki ocznej lub jej wytrzeszcz

Zaburzenia ostrości wzroku

Brak lub zniesienie czucia podoczodołowego

Zaburzenia odruchu źrenic na światło i odruchu  konsensualnego

Zburzenie pola widzenia 

• Zaburzenia ruchomości mięśni gałki ocznej

• Podwójne widzenie –

diplopia

• Wyrównawcze ustawienie głowy (TO)
Zaburzenie czynności mięśni zewnątrzgałkowych
• uszkodzenie nerwów 

(najczęściej  n.IV. i gałązka n.III unerwiająca  m.s.d.)

• uszkodzenie mięśni

– oderwanie mięśnia
– rozerwanie jego 
– uszkodzenie bloczka
– wklinowanie

• m.p.d  i m.s.d. najczęściej przy złamaniu             rozprężajacym
• m.p.p. i m.p.b. rzadziej

Badanie okulistyczne
• Bezpośrednio po urazie lub po pierwszym zgłoszeniu się chorego
• Po 2 tygodniach od urazu lub bezpośrednio przed planowanym zabiegiem 

operacyjnym

• W okresie pooperacyjnym w odstępach trzy-miesięcznych, najczęściej do roku od 

zabiegu lub do ustąpienia podwójnego widzenia

• Porównywalne , wymierne, badanie okulistyczne = obiektywna  ocena wyników 

leczenia

Leczenie obrażeń oczodołu 
• Pierwotne zaopatrzenie ( rekonstrukcja)

(bezpośrednio po urazie lub 5-10 dni po)

• Operacje na mięśniach gałkoruchowych

(od 6-12 miesięcy)

• Korekcja pryzmatyczna (kąty resztkowe)
Wskazania do  operacji  rekonstrukcji oczodołu:
• Dwojenie bez tendencji do poprawy
• Dodatni test biernej ruchomości
• Zapadnięcie oka przekraczające 3mm
Kiedy wykonujemy operacje na mięśniach gałkoruchowych
• Po 6 miesiącach od urazu
• Brak pożądanego wyniku leczenia
• Zastarzałe złamania 
• Utrzymujące się podwójne widzenie w użytecznej części pola spojrzenia po 

rekonstrukcji

Rokowanie

Pacjent po urazie prawego oczodołu
• Ustawienie gałki ocznej prawej zbieżne i ku dołowi, zapadnięcie gałki

• PCT(d) +24 ∆ L/P 1 ∆

• Ograniczenie ruchomości ku górze L/P 22 ∆
Badanie ruchomości na synoptoforze i na ekranie Hessa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

background image

2013-11-21 

Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza 

I Katedry Chorób Oczu UM w Łodzi

Anna Broniarczyk-Loba
Zez porażenny i pourazowy
Zwroty oczu

Ruchy skojarzone obu

gałek ocznych

Heterolateralny synergista

Prawo Heringa

Zez porażenny

Strabismus paralysis s.paresis

Wystąpić może w przypadku:
• urazu lub zapalenia w obrębie oczodołu
• urazu lub choroby o.u.n.
• SM
• grypy
• gośćca
• zakażenia ogniskowego
• kiły
• zatrucia
• cukrzycy
• nadciśnienia
• oraz w wielu innych schorzeniach


Zez porażenny

Porażenie może dotyczyć:

• Jednego mięśnia 
• Kilku mięśni

Uszkodzenie samego mięśnia

Uraz lub choroba nerwu zaopatrujacego dany mięsień 

Objawy porażeń mięśni gałkoruchowych
• 1. Brak ruchomości oka w kierunku porażonego mięśnia (lub jej ograniczenie)
• 2. Diplopia - podwójne widzenie (nasilające się w kierunku działania porażonego 

mięśnia)

• 3. Zaburzona orientacja w przestrzeni (fałszywa lokalizacja przedmiotów wskutek 

dwojenia)

• 4. Wyrównawcze ustawienie głowy celem zniesienia dwojenia lub zamykanie jednego 

oka

• 5. Kąt wtórny zeza jest większy od kąta pierwotnego – jednakowe impulsy dochodzą 

do obu oczu i oko z porażonym mięśniem, zakryte, odchyla się dużo bardziej

Metody badania zeza porażennego
• cover-test
• badanie orientacyjne ruchów oczu
• badanie konwergencji
• kat zeza(cover-test pryzmatyczny,synoptofor,synoptometr) 
• test Parksa 3 stopniowy
• test Bielschowsky’ego
• ocena TO
• ocena ruchomości biernej i czynnej
• badanie ruchów oczu-ekran Hessa
• badanie na zdwojone obrazy-smuga
• badanie BSV
• badanie elektrofizjhologiczne :

EOG EMG ENG

• CT,NMR 
Badanie kąta zeza – pryzmatyczny cover-test

Badanie ruchomości mięśni w

9 kierunkach spojrzenia

• .
Badania diagnostyczne

Trzy stopniowy test
• I st. Które oko jest hypertropijne (L/P; P/L)
• II st.Pionowe odchylenie jest większe w stronę prawą czy w lewą
• III st.Pionowe odchylenie jest większe przy przechyleniu głowy w stronę prawą lub 

lewą

Ekran Hessa 

(tu: modyfikacja Leesa) 

– graficzny obraz mięśni nadczynnych i niedoczynnych

Technika wykonania koordynometrii opartej na fałszywej lokalizacji w 

kierunku działania porażonego mięśnia

Ekran Hessa

schemat zapisu graficznego (tu: porażenie m. prostego górnego OP)
• 1. Czarny kwadrat - wzór: stan prawidłowy
• 2. Czerwony, zdeformowany kwadrat: wynik badania
Porażenie n.VI

wykres na ekranie Hessa

Ryc. 1. brak odwodzenia i nadmierne przywodzenie w OP

Ryc. 2. duże, wtórne, nadmierne przywodzenie w OL

Porażenie mięśnia prostego bocznego 

Porażenie m.ś.g.- wtórna nadczynność mięśnia skośnego dolnego

Leczenie zeza porażennego 
• Zachowawcze 

zasłanianie

ćwiczenia ortoptyczne
pryzmaty

• Inwazyjne 

toksyna botulinowa

• Operacyjne


Działanie pryzmatu

Zastosowanie i dobieranie pryzmatów

Rodzaje  pryzmatów

Toksyna botulinowa

Leczenie operacyjne zeza porażennego
• Operacja -6 miesięcy-11-12 miesięcy
• III metody postepowania

– Rotacja gałki-operacja typu recesja-resekcja na zajętym oku (osiągalna pozycja oka 

na wprost) 

– Zasada paresis-contra paresis na mięśniach zdrowego oka (konieczna resztkowa 

funkcja mięśnia)

– Transpozycja mięśni

Inne techniki operacyjne
Szwy regulowane

Transpozycja mięśni
• Knapp
• Jensen
• Hummelsheim-O’Connor

Szew Cuppersa
Wypadki komunikacyjne  i przemysłowe

Złamania kości oczodołu 

Wg Crone’a
• Złamania dolno -bocznej ściany  oczodołu (m.m.p. b. i d.)
• Złamania dolno-przyśrodkowej (m.s.d.)
• Złamania górnej części oczodołu

(m.s.g., dźwigacz powieki)

• Złamania dna oczodołu typu złamania rozprężającego -blow-out (m.p. d. i s.d.)

Objawy towarzyszące złamaniu

Asymetria szpar powiekowych 

Obrzęk, krwiak, odma, opadniecie powieki

Zapadnięcie gałki ocznej lub jej wytrzeszcz

Zaburzenia ostrości wzroku

Brak lub zniesienie czucia podoczodołowego

Zaburzenia odruchu źrenic na światło i odruchu  konsensualnego

Zburzenie pola widzenia 

• Zaburzenia ruchomości mięśni gałki ocznej

• Podwójne widzenie –

diplopia

• Wyrównawcze ustawienie głowy (TO)
Zaburzenie czynności mięśni zewnątrzgałkowych
• uszkodzenie nerwów 

(najczęściej  n.IV. i gałązka n.III unerwiająca  m.s.d.)

• uszkodzenie mięśni

– oderwanie mięśnia
– rozerwanie jego 
– uszkodzenie bloczka
– wklinowanie

• m.p.d  i m.s.d. najczęściej przy złamaniu             rozprężajacym
• m.p.p. i m.p.b. rzadziej

Badanie okulistyczne
• Bezpośrednio po urazie lub po pierwszym zgłoszeniu się chorego
• Po 2 tygodniach od urazu lub bezpośrednio przed planowanym zabiegiem 

operacyjnym

• W okresie pooperacyjnym w odstępach trzy-miesięcznych, najczęściej do roku od 

zabiegu lub do ustąpienia podwójnego widzenia

• Porównywalne , wymierne, badanie okulistyczne = obiektywna  ocena wyników 

leczenia

Leczenie obrażeń oczodołu 
• Pierwotne zaopatrzenie ( rekonstrukcja)

(bezpośrednio po urazie lub 5-10 dni po)

• Operacje na mięśniach gałkoruchowych

(od 6-12 miesięcy)

• Korekcja pryzmatyczna (kąty resztkowe)
Wskazania do  operacji  rekonstrukcji oczodołu:
• Dwojenie bez tendencji do poprawy
• Dodatni test biernej ruchomości
• Zapadnięcie oka przekraczające 3mm
Kiedy wykonujemy operacje na mięśniach gałkoruchowych
• Po 6 miesiącach od urazu
• Brak pożądanego wyniku leczenia
• Zastarzałe złamania 
• Utrzymujące się podwójne widzenie w użytecznej części pola spojrzenia po 

rekonstrukcji

Rokowanie

Pacjent po urazie prawego oczodołu
• Ustawienie gałki ocznej prawej zbieżne i ku dołowi, zapadnięcie gałki

• PCT(d) +24 ∆ L/P 1 ∆

• Ograniczenie ruchomości ku górze L/P 22 ∆
Badanie ruchomości na synoptoforze i na ekranie Hessa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37