System źródeł prawa w RP:
ŹP są domeną z zakresu teorii prawa. Występują w trzech znaczeniach:
a) materialnym-wszystkie czynniki wpływające na ukształtowanie się normy prawnej
b) formalnym-formy, w jakich normy prawne występują
c)poznawczym- wszelkie techniki, nośniki, w których zawarte są normy prawne.

Ź powstania prawa: organy, które tworzą p.
Ź poznania p.: skutek prawotwórczej działalności organów państwa.
System ŹP:
-zamknięty od strony podmiotowej i przedmiotowej. Konstytucja wskazuje kto ma kompetencje
prawotwórcze, w jakich formach tworzone jest prawo i jakie są relacje między źródłami.
-dychotomiczny; zasada dualizmu: dzielą się na powszechnie i wewnętrznie obowiązujące.
-hierarchiczny
-mówiony w R 3 Konstytucji

Prawo powszechnie obowiązujące:
-może być podstawą decyzji wszystkich podmiotów w państwie, krąg adresatów-nieograniczony.
-wymaga ogłoszenia aby nabrało mocy obowiązującej
-może być stanowione jedynie przez podmioty wskazane w konstytucji i określonych prawach.
Hierarchia: art. 87 K. RP

Konstytucja:
- najwyższe prawo RP
- zindywidualizowana nazwa
- szczególna treść, systematyka i forma
- szczególny tryb uchwalenia i zmian

Art. 8: przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio

Przepisy k dzielą się na:
a. bezpośrednio wiążące (samowystarczalne): bezpośrednio formułują prawa i obowiązki, na ich
podstawie można wyciągać roszczenia i wydawać wyroki
b. programowe: wymagają rozwinięcia i sformułowania w ustawodawstwie zwykłym

Dwa aspekty K:
a. pozytywny – przepisy wymagają rozwinięcia i skomentowania w ustawodawstwie zwykłym
b. negatywny – akty niższego rzędu muszą być z nią zgodne

Charakter K RP:
- obywatelska (ZN, Referendum)
- pisemna
- pełna (reguluje materię konstytucyjną, określa ustrój polityczno – gospodarczy, suwerena etc.)
- sztywna
- jednolita (cała materia w jednym akcie)

Preambuła: charakter historyczno – polityczny, wskazuje wartościom jakim ma służyć, wskazówka
aksjologiczno – interpretacyjna

USTAWA

To akt prawny normatywny, pochodzi od organów przedstawicielskich, akt woli państwa (charakter
formalny), normy o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym (znaczenie materialne), ma charakter
przedmiotowo nieograniczony (wyjątek: zasada autonomii parlamentu – nie może wkraczać w sferę
regulaminu parlamentu), podstawowy akt prawny w Polsce, zasada prymatu ustawy – przepisy i
normy ustawy mają charakter swoisty i do jej obowiązywania nie jest potrzebna podstawa prawna.
Ma po K najwyższą moc prawną tzn. akty niższego rzędu mogą być zmieniane, uchylane właśnie nią.

Ustawą reguluje się:
- wszystkie te kwestie, których K nie zabrania regulacji i te, które K nakazuje regulować, wszystkie
zastrzeżone dla ustawy, wszystkie te, które były już ustawą regulowane. Wyjątek: ustawa budżetowa,
brak charakteru ogólnego

- głębokość ustawy zależy od materii, kwestii uregulowanych przez ustawę, ale nie może mieć
charakteru blankietowego
- uchwalana w procedurze legislacyjnej
- ma charakter jednorodny, nie rozróżniamy tutaj ze względu na podmiot czy przedmiot

Ustawodawstwo delegowane – akty prawne z mocą ustawy wydane przez inne organy niż parlament.
Nie jest to ustawodawstwo klasyczne.

RATYFIKOWANA I NIERATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA

Tryb ratyfikacji:
- zwykły – podpis Prezydenta – mała ratyfikacja
- kwalifikowany – wielka ratyfikacja – K wskazuje, które umowy wymagają uprzedniej zgody Sejmu i
Senatu wyrażonej w ustawie (sojusze etc.)

Kolizje między ustawą a umową – jeśli mała rat. to ustawa, jeśli wielka to umowa.

Monizm – jeden porządek prawny na który składa się prawo kraj. i międzyn.

Dualizm – dwa porządki i wymagana jego recepcja poprzez jego transformację

RUM obowiązują od momentu publikacji w Dzienniku Ustaw i ich przepisy stosuje się bezpośrednio.

Art. 90 ust. 1 K!

ROZPORZĄDZENIE

Są wydawane przez organy o charakterze nieprzedstawicielskim. Są wydawane na podstawie
szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie. Pojawia się tutaj zakaz subdelegacji.

ZASADY TECHNIKI PRAWODAWCZEJ:

Prawodawca tworząc prawo umieszcza tam rozstrzygnięcia prawne, które powinny być doniosłe
społecznie, spójne, klarowne. Prawodawca tworząc prawo oscyluje między precyzją a elastycznością.

ZTP są standardem oceny tekstu prawnego. Między regułami wykładni prawa a regułami techniki
prawodawczej zachodzi istotna zależność i oddziaływanie między nimi.

Pojęcie TP:
1. Umiejętność konstruowania aktów prawnych normatywnych w sposób poprawny.
2. Reguły konstruowania AP, włączanie tego A do systemu prawnego i jego późniejsza eliminacja.

Pojęcie ZTP: Reguły, które mówią, w jaki sposób konstruować, systematyzować, eliminować, zmieniać
AP w systemie źródeł prawa.

Zadania ZTP:
1. Pomoc dla redaktora tekstu.
2. Przypominają, jakie decyzje powinien podejmować tworząc prawo.
3. Mówią do redaktora, jak w typowych sytuacjach powinien zawierać rozstrzygnięcia w APN.
4. Ujednolicają sposoby tworzenia APN.

Ponadto:
1. Reguły konstruowania ważnych czynności prawodawczych.
2. Reguły konstruowania norm, które są skierowane do podmiotów wyposażonych w kompetencje
prawotwórcze.
3. Dyrektywy polityki państwa – wytyczne mówiące do jakich środków powinien sięgać organ, aby
osiągnąć pożądany stan.
4. ZTP wpływają na poprawność APN i gwarantują, że jest wolny od błędów legislacyjnych.

Metody prac legislacyjnych:

1. Podmiot tworzący prawo powinien określić fragment rzeczywistości czy stosunki społeczne,

w które zamierza ingerować.

2. Ten podmiot powinien wskazać, za pomocą jakich środków może osiągnąć określone cele.
3. Powinien ocenić każdy środek z punktu widzenia skutków społecznych, gospodarczych,

finansowych, organizacyjnych.

4. Powinien zasięgnąć opinii u podmiotów zainteresowanych.
5. Powinien przedstawić, jakie skutki wywołałoby odstąpienie od tego środka.
6. Musi przeanalizować aktualny stan prawny w zakresie tej sfery, którą zamierza regulować.
7. Powinien wykazać, dlaczego dany stany prawny zawiera jakieś niedoskonałości.
8. Powinien wskazać cele i priorytety.
9. Przedstawia różne możliwe warianty, jeżeli chodzi o rozwiązanie przedstawione w ustawie.

Każde rozwiązanie analizuje ze wzgl. na możliwość uzyskania celów, trwałość, stabilność.

10. Wybiera jedno rozwiązanie, które jest optymalne.

Gdy prawodawca podejmuje decyzję o stworzeniu AP:

1. Określa dziedzinę, którą normuje: tradycyjnie lub zgodnie ze wskazaniami nauki. Jeden

aspekt bądź kilka.

2. Jedną dziedzinę może określić jedną ustawą bądź wieloma (wtedy równolegle)
3. Regulacja powinna być wyczerpująca, żaden fragment tej dziedziny nie powinien być

pozostawiony poza zakresem regulacji.
4.Wyjątkowo może prawodawca w jednej ustawie regulować dziedziny zbliżone wtedy, gdy

są one wspólne, wspólne przepisy, które wystąpiłyby w ustawach.
5. Tworząc U powinien założyć idee przewodnie determinujące treść przepisów i kształt
instytucji.
6. Jasno określa zakres przedmiotowy U(w tytule) i rozwija to w art.1. przepisów ogólnych,
zakres podmiotowy: adresaci norm, recypienci norm(mający przywileje) i podmioty
wyposażone w kompetencje.
7. Przepisy zawarte w u nie mogą wykraczać poza przyjęty zakres podmiotowy i
przedmiotowy, ponieważ wpływa to na komunikatywność ap w aspekcie wyszukiwawczym i
derogacyjnym.

8. Nie można za pomocą ustawy nowelizować innej ustawy, która reguluje inną, niejednorodną
dziedzinę. Wyjątek: nowelizacja ustawą innej niejednorodnej ustawy, gdy:
-dziedziny są ze sobą powiązane
-zmiana tej drugiej u wymaga zmian w tej pierwszej(powiązanie naturalne, kulturowe,
funkcjonalne)
9. Powtórzenia: absolutny zakaz powtórzeń wewnętrznych i zewnętrznych, nie powtarza się
przepisów, jest to normatywnie zbędne, powtórzenie – przepis ma identyczną treść słowną.
Wyjątek: regulaminy, statuty. Gdy potrzebne to stosuje się odesłania: w tej samej u, do innej u,
do RUM, do przepisów stanowionych przez organy organizacji międzynarodowe pod warunkiem,
ze stosuje się je bezpośrednio
10. W tekście nie mogą się pojawić przepisy nakazujące
11. Przepisy prawne mają być zwięzłe, syntetyczne (nieszczegółowe) sytuacje powinny być
opisywane typowo
12. Przepisy mają być adekwatne i komunikatywne( a: zgodny z zamysłem twórcy, k:
odczytywany z intencją prawodawcy)
13. P mają być redagowane zgodnie z regułami składni j. polskiego (podmiot i orzeczenie, przy
tym podmiot może być rozszerzony przez przydawki a orzeczenie przez dopełnienia i okoliczniki)
podmiotem może być: adresat, recypient, albo element charakterystyki zachowania. Orzeczenie
to: opis zachowania się adresata, podmiotu podlegającego kompetencji, element charakterystyki
adresata normy modyfikowanej.
14. Zdanie powinno się rozpoczynać od tematu a konczyć rematem (datum, novum)
Datum –coś o czym była już tekście mowa, novum- coś nowego.
15. Może dowolnie stosować stronę czynną i bierną
16. Musi unikać zdań złożonych, chyba że zd zł prościej wyraża jakąś myśl.
17 Unikać zdań długich, chyba że występują czynności sekwencyjne
18. Zakaz zdań wtrąconych(dodatkowe info), nawiasowych (myśl poboczna)
19. Prawodawca posługuje się jedynie formami, które są przyjęte w j.pol, słowniku JP
20. Zwroty buduje zgodnie ze składnią, zakaz neoplazmów,
21. Wyrazy, wyrażenia, zwroty, terminy powinny być używane w znaczeniu podstawowym,
powszechnym, pierwszoplanowym, czyli tak jak mówi większość poprawnie mówiącego
społeczeństwa, nie używa j potocznego, regionalizmów, gwary, archaizmów.
22. Nie powinien używać profesjonalizów, określeń specjalistycznych. Te wyrazy powinny być
zamienione na wyrazy dokładne, zwarte, nieopisowe. Może jednak używac profesjonalizmów gdy
odbiorcami jest wąski krąg adresatów posługujących się tym językiem.
23. Nie może używać zwrotów obcojęzycznych, wyjątek : j/w

24. Nie może używać zapożyczeń, chyba że są one w pełni przyswojone.
25. Zakaz neologizmów znaczeniowych, frazeologicznych, dopuszczalne słowotwórcze
26. Prawodawca powinien używać takich pojęć, które będą dla niego wzorem pojęciowym w
kodeksie
27. Jedno pojecie ma mieć 1 termin.
28. Nie może zawierać w tekście wypowiedzi nienormatywnych, jedynie normatywne.

Uzasadnienie projektu powinno zawierać:
1. Cele jakie zamierza osiągnąć w danej dziedzinie
2. Musi uzasadnić, że te cele są możliwe do osiągnięcia tylko za pomocą środków prawnych
3. Środki oddziaływania prawnego
4. Powinien wykazać i uzasadnić dlaczego dotychczasowe unormowania zastępuje nowymi i
dlaczego będą one bardziej obiektywne
5. Krótko przedstawić prac nad projektem w tym wyniki konsultacji, rozważane warianty i
dlaczego niektóre z nich nie zostały przyjęte.
6.Koszty rzeczowe i organizacyjne
7.Kutki regulacji prawnej
8. Zgodność tych przepisów z Prawem UE
9. Uzasadnienie niektórych rozstrzygnięć
Ustawodawca wraz z projektem ustawy powinien przygotować projekty podstawowych aktów
wykonawczych (rozporządzenie) Rozporządzenie podstawowe to te, które są niezbędne do
funkcjonowania ustawy.

ZASADY DOTYCZĄCE STRUKTURY AP:
1. Minimum ustawowe: tytuł u, przepisy merytoryczne, przepisy o wejściu u w życie
2. Jeżeli u normuje dziedzinę już wcześniej normowaną to powinna zawierać przepisy
przejściowe, dostosowujące, uchylające.
3. P merytoryczne normują jakieś zachowanie albo kreują/przekształcają/znoszą jakąś instytucję.
4. Przepisy o wejściu u w życie to przepisy, które stanowią od jakiego momentu należy stosować
normy zawarte w u.
5. P. przejściowe i dostosowujące: wtedy, gdy zachodzi niezgodność między dotychczasowymi
normami a nowymi; kiedy regulują zakres spraw, dziedzinę w sposób odmienny od
dotychczasowej regulacji
6. PP to inaczej intertemporalne
7. Struktura u musi być przejrzysta po to, aby była komunikatywna w aspekcie wyszukiwawczym,
stąd też jej elementy powinny być zawarte wg kryterium tematycznego w określonej kolejności

Kolejność:
tytuł
p merytoryczne: ogóle i szczegółowe
p zmieniające
p dostosowujące i przejściowe
p uchylające, o wejściu u w życie, o wygaśnięciu mocy obowiązującej (końcowe)

P zmieniające to inaczej nowelizujące, które zmieniają treść albo brzmienie przepisu, ale nigdy go nie
uchylają.

I TYTUŁ
powinien zawierać rodzaj aktu, datę, przedmiot u,

Ma informować odbiorcę o jego miejscu w systemie ŹP i czy są związki pomiędzy innymi AN
Używa się jedynie nazwy przewidzianych przez K RP
Nazwa nie świadczy o tym, że jest to akt danego rodzaju, ale trafnie użyta nie wprowadza odbiorcy w
błąd i pełni funkcję informacyjną
Powinien wskazywać bezpośrednio lub pośrednio na twórcę aktu i powinien być on wymieniony
wtedy, gdy a może pochodzić od różnych organów.
W przypadku u datą jest data uchwalenia u i mowa tu o dacie przyjęcia u przez sejm w ostatecznym
kształcie.
Datę określa się przy użyciu zwrotu „z dnia…” , dzień określa się cyframi arabskimi, miesiąc słownie,
rok arabskimi, na końcu „r.”
Przedmiot powinien być określony w sposób zwięzły, łatwy do zapamiętania, powinien być
adekwatny do treści to jest powinien wyrażając jakie sprawy regulowane są ustawą.
W tytule ustawodawca nigdy nie powołuje się na inne an, chyba że jest to u zmieniająca albo
wprowadzająca przepisy innej u.
Przedmiot można określić w sposób opisowy przy użyciu przyimka „o”, ale jeśli u reguluje kilka
dziedzin stawia się przecinki.
przedmiot u może być określony rzeczownikowo (kodeks, prawo, ordynacja) ; kodeks: ustawa ma
charakter jednorodny, reguluje wyodrębnioną dziedzinę życia społecznego, jest podstawą dla danej
dziedziny prawa. Prawo: reguluje wyodrębniony zakres praw, ale nie ma char jednorodnego.
Ordynacja: zastrzeżona dla prawa wyborczego i spraw o doniosłym znaczeniu społ.
II MERYTORYCZNE

Ustawodawca może wyodrębnić wśród przepisów m : p ogólne i szczegółowe. Zależy to od jej treści,
obszerności, powtarzalności norm. O tym wyodrębnieniu możemy mówić w Zn materialnym(samo
uznanie konieczności wyodrębnienia przepisów ogólnych), formalnym ( redakcyjne wyodrębnienie i
opatrzenie nazwą Przepisy ogólne)
PO mogą być wydzielone na podstawie działów, rozdziałów, tytułów.
PO zamierają:
1. Określają zakres przedmiotowy-wyrażone w tytule, a następnie jeśli jest to konieczne jest
rozwinięty w a1 PO poprzez zwroty: ustawa reguluje, normuje, określa.
2.Przepisy określające zakres podmiotowy (adresatów, recypientów, podmioty upoważnione,
podmioty podległe cudzym upoważnionym, podmioty od których zależy podjęcie czyichś działań)
3. Zakres podm. nie musi być określony w sposób łączny
4. Zakres podm. może być określony w sposób bezpośredni albo pośredni poprzez wskazanie
zachowań innych podmiotów np. organ X kontroluje organ Y,Z,Ż.
5. Zakres podm. może być wskazany abstrakcyjnie np: ustawa określa organy albo konkretnie: ex
organem kontroli jest …
6. PO zawierają wyłączenia przedm. albo podm. (wyłącznie przedmiotowe wskazują do zakresu
jakich praw ustawy się nie stosuje, podmiotowe: do zakresu jakich podmiotów się nie stosuje)
wyłączenia mogą być bezwarunkowe lub warunkowe
7. P rozszerzające: rozszerzają zakres podm. danej u, mogą być warunkowe lub bezwarunkowe,
mogą też zawierać rozszerzenia pośrednie czyli upoważniające określony organ do rozszerzenia
przepisów danej ustawy.

8.PO zawierają definicje czyli objaśnienia pojęć
9.PO zawierają skróty, terminologiczne( określenie a zastępuje a lub b lub c)
1o. w PO zawiera się odesłania(gdy przepis odsyłający inaczej normuje daną kwestię albo ją
uzupełnia), które mogą rozszerzać lub zawężać uprawnienia; odesłanie może być statyczne ( do
konkretnego brzmienia) lub dynamiczne do każdorazowego brzmienia. Przepis odsyłający musi
wskazywać do jakiego aktu odsyła; w zakresie jakich spraw.

Przepisy SZCZEGÓŁOWE
1. Nie mogą powtarzać PO,

2.nie powtarza się elementów wspólnych dla PO i PS:
- jeżeli element powtarza się w wielu przepisach S należy go wydzielić w jeden PO
-jeżeli element powtarza się w kilku PS należy go wydzielić w jeden PS i umieścić go po grupie tych
przepisów
3. Jeżeli elementy PS wymagają uściślenia to:
-jeżeli występują w wielu PS to należy wydzielić je w jeden ogólny
-jeżeli występują w kilku PS to należy wydzielić je w jeden PS i umieścić go po grupie tych PS
-jeżeli uściślenia wymaga element zwarty w jednym PS to należy go uściślić bezpośrednio po tym
przepisie
4. Jeżeli są jakieś wyjątki, to umieszcza się je bezpośrednio po przepisie zawierającym zasadę.
5. Kolejność PS:
a) p materialne: p o charakterze podstawowym regulujące określone zachowania nakazane lub
zakazane. Wszystkie elementy normy powinny być określone w sposób bezpośredni i wyraźny.
Wyjątkowo można pominąć adresata lub okoliczności wtedy, gdy oczywista jest ich powszechność lub
wtedy, gdy został wskazany w PO lub w innej ustawie
b) p ustrojowe(o organach) : są to przepisy kreujące organ wskazujące zadania i kompetencje
organów: zadania, kierunki działania, kompetencje, czyli możliwość podjęcia ważnych czynności.
Wskazują też o desygnacji osób do danego organu oraz reprezentantów w przypadku organów
kolegialnych. Również przepisy o podległości służbowej(instancyjnej i kontrolnej)
c) p proceduralne( o postępowaniu przed organami) określają uczestników postępowania, ich prawa i
obowiązki, jakie rozstrzygnięcia zapadają w postępowaniu i czy są wzruszalne
D) p karne: przepisy k w ustawie zwykłej mogą być zawarte tylko wtedy, gdy mają swoisty charakter

ZTP wskazują aby w systemie prawnym wydzielać ustawy karni styczne. Oddzielać przepisy
materialne od proceduralnych, wydzielać ustawy o char organizacyjnym.
Ustawa może odsyłać do załączników. Przepis musi być zawarty w PO, załącznik: wykres, wzory,
wykazy, tabele, opisy specjalistyczne, definicje ikonograficzne.

ZTP mówią, że normy prawne stosuje się do tych zdarzeń, stosunków, które zajdą po ich wejściu w
życie. Ustawodawca musi jasno wypowiedzieć się, jak stosować przepisy.

PRZEPISY INTERTEMPORALNE/PRZECHODNIE/CZASOWE – są one stosowane do zdarzeń, które zaszły
po wejściu w życie w zakresie już normowanym. Musi rozstrzygnąć, jakie prawo stosować.

Sytuacje intertemporalne:

I.

W trakcie postępowania weszły nowe normy prawne: wg jakiej procedury (jakie
zachować a jakie powtórzyć)

II.

Kiedy norma nabyła uprawnienie lub obowiązki podmiotów prawa: przy obowiązku nie
ma obostrzeń, jeżeli podmiot ma być pozbawiony uprawnień to ustawodawca powinien
powołać się na ochronę praw nabytych

III.

Kiedy zniesiona zostaje jakaś instytucja prawna to ustawodawca powinien jasno określić
termin do kiedy ta instytucja obowiązuje po to, by stworzyć nowe i cześć spraw załatwić
w dotychczasowych strukturach

IV.

Kiedy organ traci dotychczasowe kompetencje prawodawcze to powinno to prawo
obowiązywać bezpośrednio

MOŻLIWOŚĆ ROZWIĄZANIA TYCH SYTUACJI:

1. Prawodawca może przedłużyć obowiązywanie dotychczasowego prawa: dla obywatela brak

elementu zaskoczenia ale powoduje bałagan w systemie prawa

2. Bezpośrednie działanie łamane przez obowiązywanie nowego prawa: sprzyja jego

przejrzystości ale osłabia znaczenie bezpieczeństwa prawnego dla jednostki

3. Pozostawia wybór adresatom

Jeżeli ustawodawca nie wypowiada się nt. rozstrzygnięcia intertemporalne to bezpośrednio
stosujemy p. nowe. P. i. nie mają charakteru trwałego, prawodawca może wskazać, do jakiego
momentu będą one obowiązywać.

UTRATA MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ AKTÓW WYKON. DO USTAWY

3 przypadki, gdy rozporz. traci moc:

1. Kiedy uchylona zostaje ustawa zawierająca upoważnienie do konkretnych a. wykonawczych.
2. Kiedy ustawodawca uchyla przepis upoważniający do wydania a. wykonawczego
3. Kiedy ustawodawca zmienia treść przepisu upoważ. do wydania aktu w taki sposób, że

zmienia się: rodzaj aktu, zakres spraw regulowanych aktem i wytyczne co do treści.

Nie traci mocy obowiązującej wtedy gdy zmienia się organ kompetentny do wydania danego a.w.
Nowy organ może to rozporządzenie zmienić lub uchylić.

Ad.1
Od momentu wejścia w życie u. uchylającej.

Ad.2
Od momentu wejścia w życie przepisu uchylającego.

Ad.3
Od momentu wejścia w życie u. nowelizującej.

A.w. można wyjątkowo czasowo zachować w mocy przy spełnieniu przesłanek:

1. W wyjątkowych sytuacjach, bardzo jednoznacznie, wyłącznie na jak najkrótszy czas określony.

2. Pod warunkiem, że a.w. pozostające czasowo w mocy nie jest niezgodny z u. nową bądź
znowelizowaną.

Jeżeli ustawodawca decyduje się na to, które przepisy zostaną w mocy to musi zdecydować, jakimi
aktami będą one zmieniane. Nie może mieć to charakteru ogólnikowego. Ustawodawca może
pozostawić w mocy dotychczasowe a.w. tylko raz:

- kiedy czyni to w ustawie uchylającej „rozporządzenie X wydane na mocy art. 20 ustawy o której
mowa w art.1 niniejszej ustawy, zostaje zachowana w mocy do czasu wydania rozporządzenia X na
podstawie art. 48 niniejszej ustawy”

- kiedy czyni to w ustawie nowelizującej: „rozporządzenie X wydane na podstawie art. 20 ustawy, o
której mowa w art. 1 niniejszej ustawy obowiązuje do czasu wydania rozporządzenia X na podstawie
art. 20 ustawy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”

3. Jeżeli zachodzi pilna potrzeba społeczna lub państwowa ustawodawca może upoważnić organ do
znowelizowania tego a.w. Wtedy ten przepis musi składać się z dwóch ustępów.

4. A.w. zachowane w mocy powinny być jak najszybciej zastąpione nowymi:

- prawodawca wskazuje termin, do którego organy są zobowiązane wydać nowe rozporządzenie,
- termin po upływie którego te dotychczasowe przestają obowiązywać,

PRZEPISY DOSTOSOWUJĄCE

Dzielą się na:

1. Przepisy nakazujące dokonania niepowtarzalnych czynności, zachowań, po ich zrealizowaniu

nie znajdują zastosowania;

2. Przepisy, poprzez które dokonują się niektóre czynności konwencjonalne, czyli przez które

instytucje tworzy się, znosi lub zmienia; też nie zawierają norm postępowania, też czynności
niepowtarzalne

Ogólne reguły do p.d:

1. Jeżeli chodzi o p.d. to prawodawca powinien wskazać termin dokonania czynności.
2. Powinien wskazać, jak rozstrzygnąć sprawę, kiedy te czynności nie zostały dokonane.
3. W p.d. i w p. przejściowych nie można zawierać żadnych innych norm o charakterze trwałym i

abstrakcyjnym.

4. Jeżeli p. przejściowe są liczne to należy je wyodrębnić jako p. przejściowe.
5. Jeżeli p. p. są nieliczne, to można je wyodrębnić razem z końcowymi.
6. Nie można wyodrębniać łącznie p. p. , końcowych, zmieniających.

PRZEPISY KOŃCOWE

Zamieszcza się je w następującej kolejności:

1. Przepisy uchylające
2. Przepisy o wejściu ustawy w życie
3. (w razie potrzeby) Przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy

Przepisy końcowe dotyczą zawsze innych przepisów i nie wyrażają norm o charakterze abstrakcyjnym
i generalnym.

Przepisy uchylające i o wygaśnięciu mocy ustawy są przepisami odpowiednio derogującymi i samo
derogującymi. Obydwa eliminują jakieś inne przepisy z systemu prawnego.

Przepisy o wejściu ustawy w życie stanowią, od którego momentu normy prawne stają się prawnie
wiążące.

Jak zamieszcza się przepisy końcowe:

- na końcu aktu
- rozdział opatrzony jest nazwą: przepisy końcowe
- jeśli jest tylko jeden przepis końcowy (ten o wejściu ustawy w życie) to występuje on jako ostatni
- wśród przepisów końcowych nie można zamieszczać żadnych innych przepisów

Przepisy uchylające:

- prawodawca może uchylić cały akt normatywny, całą ustawę, cały zbiór przepisów prawnych,
- może uchylić jedynie niektóre przepisy

Uchylenie (derogacja) to akt konwencjonalny dokonywany przez organ posiadający kompetencje
prawodawcze, który eliminuje z systemu prawa przepis prawny albo zbiór przepisów prawnych.

Przepis uchylający powinien wyczerpująco wymieniać wszystkie uchylone akty normatywne albo
wszystkie uchylone przepisy – wyjątkiem jest sytuacja, gdy prawodawca nie wymienia wszystkich
przepisów, gdy spełnione są następujące przesłanki:

1. W miejsce wielu przepisów rozproszonych regulujących daną dziedzinę stosunków

społecznych wydaje się ustawę wyczerpująco regulującą tę dziedzinę.

2. Ta ustawa reguluje tę dziedzinę na zasadzie wyłączności (ma charakter wyłączny)
3. Wyczerpujące wymienienie przepisów uchylonych jest trudne, ponieważ przepisy te

pochodzą z różnych okresów i zawarte są w różnych aktach prawnych normatywnych.

Jeżeli te 3 przesłanki są spełnione to prawodawca w przepisie końcowym posługuje się formułą:
„uchyla się wszelkie dotychczasowe przepisy”, z tym, że w tym przepisie powinien wymienić
podstawowe przepisy mające znaczenie dla danej dziedziny.

Rażącym błędem legislacyjnym (jeżeli chodzi o uchylanie) jest tzw. „uchylenie domyślne”, ponieważ
polega ono na tym, że prawodawca w ustawie nie zawiera żadnych przepisów uchylających mimo, że
reguluje już dziedzinę uprzednio normowaną w sposób odmienny.

Wskazówki dot. uchylenia przepisów:

I.

Jeżeli prawodawca uchyla całą ustawę to posługuje się formułą: „traci moc”. Podaje się pełny
tytuł ustawy i w zawiasie okrągłym podaje się miejsce ogłoszenia tej ustawy (Dz. U. Nr 2, poz.
1). Jeżeli był ogłoszony tekst jednolity to podaje się jeszcze miejsce ogłoszenia tekstu
jednolitego. Tekst jednolity ogłasza się wtedy, gdy wprowadzono bardzo obszerną zmianę,
Miejsce ogłoszenia tekstu jednolitego, a także miejsce nowelizacji tekstu jednolitego.

II.

Jeżeli prawodawca uchyla poszczególne przepisy to nie może ich oznaczać nazwami
rodzajowymi i posługuje się formułą „uchyla się”. Przepisy rodzajowe czyli np. : „uchyla się
przepisy ogólne, ustrojowe” itd. „Uchyla się … (tak jak zostały oznaczone)”.

III.

Jeżeli wydaje się ustawę nową, która ma zastąpić inną ustawę, która ma zastąpić inną ustawę
w tej samej dziedzinie stosunków społecznych, to nowa ustawa powinna być wyczerpująca i
jeśli jest poprawnie opracowana to nie ma potrzeby zachowywać w mocy przepisów
dotychczasowej ustawy. Jeżeli jednak zachodzi taka potrzeba to w przepisie uchylającym
prawodawca musi wyrazić dwie myśli:
- pierwsza: musi zostać zawarta ogólna klauzula uchylająca „traci moc”,
- druga: musi wskazać, że przewiduje wyjątki od tej klauzuli i musi je wyczerpująco,
enumeratywnie wymienić np. „traci moc Konstytucja RP z dnia 22 lipca 1952, z tym, że
pozostają w mocy przepisy rozdziałów I, IV, VII z wyjątkiem art. 60 ust.1”

Metoda ta jest stosowana z uwagi na:

1. Ekonomikę uchylania.
2. Jest to wskazówka dla interpretatora tekstu, że jeśli dokonuje wykładni przepisów

pozostawionych w mocy to powinien to czynić w kontekście nowej ustawy.

Jeżeli wymienia enumeratywnie przepisy, które uchyla to nie rodzajowo lecz zgodnie ze sposobem
ich oznaczania.

Ustawa obowiązuje tzn. że jest już elementem systemu prawnego. Jest to moment ogłoszenia ustawy
i decyduje o tym ustrojodawca.

Ustawa wchodzi w życie tj. od tego momentu adresaci mają obowiązek ją stosować lub realizować.

Ustawa znajduje zastosowanie, gdy znajdą się podmioty o cechach adresata i wystąpią okoliczności
wskazane w ustawie.

Jeśli chodzi o dzień wejścia ustawy w życie to prawodawca może podjąć jedną z dwóch decyzji:

1. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
2. W innym terminie (po okresie tzw. vacatio legis) – standardowe vacatio legis wynosi 14 dni.

W uzasadnionych przypadkach termin ten może być krótszy, jeżeli przemawia za tym ważny
interes państwa i nie stoi na przeszkodzie zasada demokratycznego państwa prawnego może
wchodzić w życie z dniem ogłoszenia. Prawodawca określając termin wejścia w życie musi
brać pod uwagę następujące okoliczności:
- aby skutecznie osiągnąć cel dla którego wydaje się ustawę
- aby system prawa był harmonijny
- nie powinien zaskakiwać adresatów
- nie powinno to zakłócać funkcjonowania innych ustaw i instytucji

Kiedy prawodawca może podjąć decyzję o wydłużeniu vacatio legis:

1. Kiedy ustawa jest obszerna i doniosła społecznie
2. Kiedy wprowadza nowe instytucje, procedury i trzeba się przygotować do jej realizowania.
3. Kiedy utrudniony jest dostęp do ustawy dla pewnej kategorii podmiotów.

Nie zamieszcza się przepisów o wejściu w ustawy w życie tylko wtedy, kiedy wydaje się do niej
ustawę wprowadzającą.

Wszystkie przepisy, wyrażone normy w ustawie powinny wchodzić w życie w jednym terminie.
Wyjątkowo w innym terminie mogą wchodzić przepisy dostosowujące (powinny wchodzić szybciej niż
pozostałe).

Jeżeli ustawodawca zamierza wprowadzić jakieś przepisy w innym terminie niż całą ustawę musi
wyrazić je enumeratywnie i określić to jednoznacznie.

Przepis o wejściu ustawy w życie może brzmieć:

1. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
2. Ustawa wchodzi w życie po upływie X dni, tygodni, miesięcy, lat od dnia ogłoszenia
3. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia lub

ustawa wchodzi w życie N-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.

4. Ustawa wchodzi w życie z dniem … (oznacza się konkretną datą kalendarzową)
5. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia

Jeżeli termin wejścia ustawy w życie jest określony przez upływ dni to przy obliczaniu nie wlicza się
dnia ogłoszenia, dnia w którym ustawa została ogłoszona. Dniem wejścia w życie ustawy jest
następny dzień po ostatnim dniu vacatio legis. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli termin ten (vactio
legis) określony jest w tygodniach, miesiącach i latach i wówczas terminy te kończą się z upływem
dnia, który nazwą lub datą odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w danym miesiącu nie
było to dzień wejścia w życie jest ostatni dzień miesiąca.

Jeżeli prawodawca stosuje schemat 1 albo 2 to określając liczbę posługuje się cyfrą arabską albo
słownie. Jeżeli posługuje się schematem 3, to liczbę określa słownie.

Jeżeli są przepisy, które wchodzą w życie w innym terminie to tutaj prawodawca posługuje się
formułą „z wyjątkiem” albo „z tym, że …” i termin wejścia w życie tych przepisów należy określić
kalendarzowo.

Jeżeli ustawa U

2

dokonuje zmiany (nowelizująca) to w ustawie U

1

(zmieniona, nowelizowana)

niektóre jej przepisy wchodzą w życie w innym terminie niż cała ustawa zmieniająca to można
wyrazić to na dwa sposoby:

a. Różnicując terminy wejścia w życie przepisów z ustawy nowelizującej U

2

: „ustawa U

2

wchodzi

w życie z dniem X z wyjątkiem art.1, który wchodzi w życie z dniem Y”.

b. Różnicując terminy wejścia w życie ustawy zmienianych przepisów ustawy U

1

: „ustawa U

2

wchodzi w życie z dniem X z wyjątkiem art. 101 ustawy U

1

w brzmieniu nadanym niniejszą

ustawą, która wchodzi w życie z dniem Y”

Nie można uzależniać wejścia w życie ustawy od znaczenia przyszłego. Wyjątkowo można uzależnić
wejście w życie ustawy od zdarzenia przyszłego, jeżeli łącznie są spełnione 2 warunki:

1. Termin tego zdarzenia można ustalić w sposób nie budzący wątpliwości
2. Termin ten został podany do wiadomości publicznej

Ustawę wprowadzającą do konkretnej ustawy wydaje się wówczas, jeżeli ustawa „główna” reguluje
obszerną dziedzinę stosunków społecznych już uprzednio regulowaną i zawiera uregulowania istotnie

różniące się od poprzednich. W ustawie wprowadzających przepisy zamieszcza się w następującej
kolejności:

1. Przepisy o wejściu w życie ustawy „głównej”
2. Przepisy zmieniające
3. Przepisy uchylające (derogujące)
4. Przepisy przejściowe (intertemporalne) i dostosowujące

Ustawa wprowadzająca i ustawa „główna” powinny wchodzić w życie w tym samym terminie.

W przypadku uchylenia ustawy głównej oznacza to, że ustawa wprowadzająca traci moc
obowiązującą.

W przypadku, gdy prawodawca nadaje normom moc wsteczną powinien rozstrzygnąć następujące
kwestie:

1. Czy tworzone normy działają wyłącznie retroaktywnie czy m. in. retroaktywnie.
2. Czy stosuje się je tylko do tych stanów, zdarzeń, stosunków (sytuacji prawnych), które

powstały o zakończyły się przed wejściem w życie tych przepisów czy też tylko do tych, które
powstały i trwają nadal.

3. Czy skutki prawne mają dotyczyć wszystkich stanów, zdarzeń, stosunków z przeszłości, czy

tylko niektórych.

Podstawową jednostką redakcyjną jest artykuł, również ustępy albo paragrafy (w kodeksach).
Jednostkami redakcyjnymi nie są punkty, litery i tirety. Artykuł powinien być w miarę możliwości
jednozdaniowy i wyrażać myśl samodzielną. Jeżeli wyrażenie myśli samodzielnej wymaga kilku zdań,
to określa się je jako ustępy. Jeżeli artykuł składa się z kilku zdań, nie mogą być zróżnicowane co do
treści, muszą być ze sobą powiązane (oddzielamy kropką lub średnikiem)

Wyliczenia w ustawie:

- wierszowe

-kolumnowe (tylko tutaj punkty): każde wyliczenie poprzedzamy główką – zdaniem zawierającym
cechy wspólne dla każdego wyliczenia

Wyliczenia kolumnowe mogą być:

1. Enumeracyjne (np. jeśli wprowadza się klasę przedmiotów): główka odnosi się do każdego

elementu z osobna; oddzielany przecinkiem

2. Koniunkcyjne: główka odnosi się do wszystkich elementów łącznie i posługujemy się zwrotem

„łącznie” bądź „zarazem”

3. Rozłączne: zwrot „albo”

Jeżeli wymieniamy agregaty elementów to wyliczenia są zawsze koniunkcyjne.

Jeżeli jest to agregat czynności wymienia się je w kolejności odpowiadającej sekwencji.