Za∏àcznik nr 2
Praca psychologa z rodzicami ucznia jàkajàcego si´ – materia∏ dla rodziców

T

RUDNOÂCI W NAUCE

G

9

s. 15

Trudne sytuacje w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej

11U0307

Praca psychologa z rodzicami ucznia jàkajàcego si´

Materia∏ dla rodziców

1

Psycholog pracujàcy z rodzicami dziecka
jàkajàcego si´ powinien spotkaç si´ z jak
najwi´kszà liczbà cz∏onków rodziny, aby
uzyskaç pe∏ny obraz jej funkcjonowania,
poniewa˝ poprawa p∏ynnoÊci mówienia
i funkcjonowania ucznia uzale˝niona jest
od sposobu funkcjonowania ca∏ej rodziny.

Psycholog powinien popatrzeç na problem
z perspektywy wszystkich cz∏onków rodziny,
uwzgl´dniajàc ich mo˝liwoÊci i potrzeby,
jednak priorytetowo oczywiÊcie powinien
traktowaç ucznia jàkajàcego si´. Trzeba
pami´taç, ˝e nie wolno stanàç po stronie
˝adnego z cz∏onków rodziny.

Spotkania z rodzicami powinny odbywaç
si´ co 2–3 tygodnie lub cz´Êciej w miar´ po-
trzeb i rozwoju sytuacji. Sesja tradycyjnie
trwa 45–60 minut.

G∏ówne cele pracy z rodzicami dziecka jàka-
jàcego si´:
◗ Akceptacja dziecka i jego problemów.
◗ Zapewnienie dziecku w rodzinie poczu-

cia bezpieczeƒstwa bez wzgl´du na to,
czy si´ jàka, czy nie.

Poni˝ej prezentujemy dwa tematy spotkaƒ
realizowanych w pracy z rodzicami

Praca psychoedukacyjna, której efektem
ma byç nauka rodziców w obszarze
rozpoznawania w∏asnych uczuç
i umiej´tnoÊç radzenia sobie z nimi

Uczucia towarzyszàce rodzicom dzieci
jàkajàcych si´:
◗ Poczucie winy – bardzo cz´sto rodzice

czujà si´ winni za to, ˝e dziecko si´ jàka.
Problem szczególnie wtedy jest silny, gdy
w rodzinie któregoÊ z rodziców wyst´powa∏o

jàkanie lub gdy rodzic mia∏ lub ma
równie˝ takie problemy. JeÊli rodzice
wczeÊniej sàdzili, ˝e dziecko wyroÊnie z tej
niep∏ynnoÊci mowy, a tak si´ nie sta∏o
– winià siebie za to, ˝e wczeÊniej nie udali
si´ do specjalisty. Rodzice bardzo cz´sto
∏àczà jàkanie dziecka z jakimÊ trudnym,
emocjonujàcym wydarzeniem, np. prze-
prowadzkà, k∏ótnià, rozwodem i obwi-
niajà si´ o to.

Jàkanie powstaje w wyniku wielu czyn-
ników, dlatego nie trzeba doszukiwaç
si´ przyczyn w jednym wydarzeniu i nie
nale˝y obwiniaç si´ za to.

◗ Gniew – cz´sto rodzice rozpaczliwie

zadajà sobie i innym pytanie: „Dlaczego
to w∏aÊnie spotka∏o mnie i moje dziecko?”.
UporczywoÊç takich myÊli powoduje ∏at-
woÊç generowania z∏oÊci i gniewu oraz
nieÊwiadome przenoszenie tych uczuç
na innych cz∏onków rodziny, sàsiadów,
kolegów dziecka. Zdarza si´ powszech-
nie, ˝e rodzice dziecka jàkajàcego si´
obwiniajà inne osoby za to, ˝e zrani∏y
ich dziecko. W wielu przypadkach rze-
czywiÊcie tak si´ dzieje, ale jest du˝o
sytuacji, w których jàkajàce si´ dziecko
(szczególnie w systemie nadopiekuƒ-
czej rodziny) swoim zachowaniem spro-
wokowa∏o innych do nieakceptowanych
zachowaƒ. Praca z rodzicami doÊwiad-
czajàcymi gniewu i z∏oÊci jest wa˝nym
elementem terapii, poniewa˝ uczucia te
nie wspierajà dziecka, lecz blokujà jego
harmonijny rozwój.

◗ Rozczarowanie – w jàkaniu dziecka

rodzice upatrujà przyczyn wszelkich
k∏opotów ˝yciowych. Wiedza, ˝e wada ta
mo˝e przeszkodziç lub uniemo˝liwiç
tzw. sukces ˝yciowy dziecka, jest przy-

G

9

s. 16

T

RUDNOÂCI W NAUCE

Trudne sytuacje w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej

11U0307

Praca psychologa z rodzicami ucznia jàkajàcego si´

czynà dominujàcego uczucia rozczaro-
wania i pora˝ki rodzicielskiej. Nie wp∏ywa
to pozytywnie na funkcjonowanie dziecka
w rodzinie, mo˝e te˝ wzmocniç mecha-
nizm samospe∏niajàcych si´ proroctw.

◗ Ból – rodzice dziecka jàkajàcego si´ nie

mogà uchroniç je przed zranieniem psy-
chicznym. Sami wi´c bardzo cierpià,
obserwujàc, jak trudno jest radziç mu
sobie z problemem niep∏ynnoÊci mowy.
Rodzice dziecka jàkajàcego si´ potrze-
bujà wsparcia, sami rzadko radzà sobie
dobrze z tym problemem.

◗ Zak∏opotanie – rodzice cz´sto martwià

si´ za dziecko. Wstydzà si´ jàkania w∏as-
nego dziecka, wstydzà si´, ˝e majà takie
dziecko. Sà przekonani, ˝e wszyscy oce-
niajà ich ze wzgl´du na sposób mówienia
dziecka i ˝e w zwiàzku z tym oceny te sà
negatywne. Wyobraênia podpowiada im
rzeczy najgorsze. Martwià si´ o przysz∏oÊç
dziecka i o przysz∏oÊç swojej rodziny.
Cz´sto funkcjonujà na granicy wytrzyma-
∏oÊci emocjonalnej. Wielu z nich potrze-
buje pomocy, bo rozwin´∏a si´ ju˝ osobo-
woÊç skompensowana l´kowo i histerycz-
nie, nierzadko osobowoÊç neurotyczna.

Praca psychoedukacyjna skierowana na
akceptacj´ dziecka oraz rozumienie
i akceptacj´ jego problemów

Co czuje moje dziecko?

Rodzice powinni nauczyç si´ empatii i zro-
zumieç fakt, ˝e dziecko jàkajàce si´ nie
zawsze odczuwa z tego powodu niepokój,
zak∏opotanie, wstyd. Cz´sto tylko rodzice
majà z tym problem, bo dziecko nie spe∏-
ni∏o ich oczekiwaƒ co do doskona∏oÊci.

Co mog´ zrobiç dla mojego dziecka?

Rodzice mogà pomóc dziecku czuç si´
dobrze ze swojà wadà, ale by tak by∏o, naj-
pierw sami muszà zaakceptowaç ten stan.
Rodzice powinni s∏uchaç tego, co dziecko

mówi, a nie, jak mówi. Szczere zaintereso-
wanie treÊcià rozmowy spowoduje, ˝e rodzic
nie zauwa˝y, ˝e dziecko si´ jàka.

Wskazówki dla rodziców dzieci
jàkajàcych si´

Rodzice powinni:
◗ Obserwowaç, w jakich sytuacjach jàka-

nie nasila si´ i czy ma charakter sta∏y
czy przejÊciowy.

◗ Wzmocniç poczucie bezpieczeƒstwa

dziecka, zadbaç o ˝yczliwà, akceptujàcà
atmosfer´.

◗ S∏uchaç cierpliwie, co dziecko mówi, nie

przerywaç, nie pospieszaç.

◗ Mówiç spokojnie, ∏agodnie, bez poÊpiechu.
◗ Zach´caç do Êpiewu i Êpiewaç razem

z dzieckiem.

◗ PoÊwi´caç dziecku wi´cej czasu na wspólne

rozmowy, zabawy, spacery i inne wa˝ne
sprawy.

◗ Ograniczaç lub zrezygnowaç w ogóle

z oglàdania programów telewizyjnych
i filmów wyzwalajàcych strach i agresj´.

◗ Ograniczaç krytyczne uwagi i kary, zre-

widowaç wymagania wobec dziecka, bo
byç mo˝e przekraczajà one jego mo˝li-
woÊci.

◗ Skorzystaç z pomocy specjalisty balbu-

tologa i innych niezb´dnych terapii, np.
terapii prze∏amujàcej l´k i stres.

Jak nie nale˝y post´powaç z osobà
jàkajàcà si´

◗ Nie wolno robiç z jàkania rodzinnego

problemu.

◗ Nie mo˝na kierowaç uwagi dziecka na

sposób, w jaki mówi.

◗ Nie nale˝y stosowaç uwag typu: „Mów

powoli”, „Powtórz to jeszcze raz”, „Nie
denerwuj si´”.

◗ Nie wolno nazywaç ka˝dej niep∏ynnoÊci

jàkaniem.

◗ Nie mo˝na zawstydzaç, okazywaç znie-

cierpliwienie, wyÊmiewaç.

Materia∏ dla rodziców

2