Microsoft PowerPoint - AB - 2011-12 - BANK

BANKOWOŚĆ
KOMPENDIUM

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Obszary bankowości

Bankowość

detaliczna

• Osoby fizyczne
• Osoby zamożne
• Mikroprzedsiębiorst

Bankowość

hipoteczna

Bankowość

korporacyjna

• Duże

przedsiębiorstwa

• Średnie

przedsiębiorstwa

• Małe

przedsiębiorstwa

Bankowość

inwestycyjna

dr Adam Barembruch

Co to jest bankowość detaliczna?

Bankowość detaliczna

• Pożyczanie
• Oszczędzanie
• Płatności
• Doradztwo finansowe
• Ubezpieczanie

Osoby fizyczne

Mikroprzedsiębiorstwa

Osoby zamożne

dr Adam Barembruch

Cechy bankowości detalicznej



Cechy bankowości detalicznej:



pracochłonność,



dużo małych transakcji,



charakter lokalny (o wyborze banku decyduje geograficzna
bliskość banku),



słaba pozycja konsumenta



Szersze ujęcie bankowości detalicznej obejmuje również
mikrofirmy



Consumer finance, bancassurance, private banking

dr Adam Barembruch

Segmentacja klientów detalicznych

Osoby fizyczne

Klienci o przeciętnych

miesięcznych wpływach na

rachunek bankowy (np. 2 tys.

złotych) oraz niewielkich

środkach pieniężnych

zgromadzonych na rachunku

Mikroprzedsiębiorstwa

Drobne firmy zatrudniające do

9 osób

Osoby zamożne (private

banking)

Klienci o wysokich

miesięcznych wpływach na

rachunek bankowy (np. 10 tys.

złotych) oraz dużych środkach

pieniężnych zgromadzonych na

rachunku bankowym (np. 200

tys. złotych)

dr Adam Barembruch

Czynniki wpływające na bankowość
detaliczną



zmiany demograficzne



zjawisko przejścia demograficznego;



przejście od społeczeństwa z dużą średnią liczbą urodzin, dużą śmiertelnością i

niską średnią długością życia do społeczeństwa o niskiej liczbie urodzin, niskiej

śmiertelności, i z dużą długością życia



wzrost wykształcenia klientów



wzrost bogactwa krajów rozwiniętych



załamanie państwowych systemów ubezpieczeń społecznych



rozwój konkurencyjnych dla banków funduszy instytucji parabankowych



rosnące wymagania klientów



spadek lojalności klientów



wzrost skłonności do ryzyka



deregulacja i liberalizacja



rewolucja informacyjna



zmiany technologiczne



rozwój inżynierii finansowej

dr Adam Barembruch

Czynniki wpływające na zmianę modeli zarządzania bankami LEAN BANKING – „odchudzanie”
przedsiębiorstwa bankowego; w procesie tym wykorzystuje się wiele metod zarządzania, z
których największe znaczenie mają:

• długoterminowe zlecenie pełnienia pewnych funkcji firmie zewnętrznej

OUTSOURCING

• wydzielenie pewnej funkcji przedsiębiorstwa za granicę do państwa o tańszej sile

roboczej, np. informacyjne centra obsługi klienta (call center)

OFFSHORING

• „odchudzanie” przedsiębiorstwa z nadmiernych zasobów ludzkich

OUTPLACEMENT

• „produkcja, która daje coraz więcej, używając coraz mniej – coraz mniej

ludzkiego umysłu, mniej urządzeń, mniej czasu i miejsca, dążąc równocześnie

coraz bardziej do zaopatrzenia klientów w dokładnie to czego chcą”

LEAN PRODUCTION

• zmniejszanie się (kurczenie się) rozmiarów przedsiębiorstwa, przez eliminowanie

procesów zbędnych, bądź mało znaczących dla głównego celu przedsiębiorstwa

DOWNSIZING

• ograniczanie szczebli zarządzania w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa

DELAYERING

• „fundamentalne przemyślenie od nowa i radykalne przeprojektowanie procesów

w firmie, prowadzące do przełomowej poprawy osiąganych wyników

REENGINEERING

dr Adam Barembruch

Jakie są najważniejsze trendy we
współczesnej bankowości detalicznej?



Outsourcing i wirtualizacja sprzedaży produktów bankowych



Wzrost roli instytucji spoza sektora bankowego



SKOKi, pośrednicy finansowi



Automatyzacja bankowości detalicznej



standaryzacja obsługi klienta



automatyzacja procesów kredytowych



Dezintermediacja



(portale społecznościowe, walutomat.pl )



Integracja rynku bankowości detalicznej w UE



Kryzys?

ASYMETRIA INFORMACJI I
ZAKŁÓCENIA NA RYNKACH
FINANSOWYCH (KRYZYS)

Dr Adam Barembruch

dr Adam Barembruch

Informacja i asymetria informacji



Na rynkach

doskonale

konkurencyjnych

nabywcy i

sprzedawcy są doskonale

poinformowani o jakości dóbr

sprzedawanych na rynku oraz

innych aspektach związanych

z przeprowadzeniem

transakcji



Rynki na których jedna lub

obie strony transakcji są

niedoinformowane nazywamy

rynkami z

niedoskonałą

informacją.



Rynki o niedoskonałej
informacji, gdzie jedna ze
stron transakcji jest lepiej
poinformowana od drugiej
nazywamy rynkami z
asymetryczną informacją



Asymetria informacji oznacza
sytuację, w której

jeden

podmiot gospodarczy
posiada lepszą (tzn.
pełniejszą i dokładniejszą)
informację na temat danego
dobra, niż inny podmiot.

Doskonała informacja

Asymetria informacji

dr Adam Barembruch

Przykłady asymetrii informacji



Nabywca polisy ubezpieczeniowej wie więcej na

temat ryzyka danego zdarzenia niż sprzedawca.



Właściciel używanego samochodu ma lepszą

wiedzę na temat stanu swojego samochodu, niż

potencjalny nabywca.



W przypadku rynku finansowego asymetria może dotyczyć

informacji na temat danego projektu inwestycyjnego (np.

związanych z nim ryzyk), w tym charakterystyki podejmującego

go przedsiębiorstwa (np. historii finansowej lub historii spłat

wcześniej zaciągniętych zobowiązań).



W przypadku rynku ubezpieczeniowego asymetria może dotyczyć

charakterystyki przedmiotu ubezpieczenia (np. faktycznego stanu

zdrowia pacjenta w przypadku ubezpieczeń zdrowotnych).

dr Adam Barembruch

Nagrody Nobla



Za analizę rynków cechujących się asymetrią informacji,
która występuje w sytuacji, gdy jedni uczestnicy rynku
mają lepsze informacje niż inni, trzej Amerykanie:



G. A. Ackerlof z Berkeley w Kalifornii,



A. M. Spence z Uniwersytetu Stanford



J.E. Stiglitz związany z Uniwersytetem Columbia

otrzymali w 2001 r. Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii.

dr Adam Barembruch

Skutki asymetrii informacji



Negatywna selekcja

(ang. adverse selection) jest skutkiem asymetrii informacji

pojawiającym się przed udzieleniem finansowania.



W przypadku rynku kredytowego negatywna selekcja odnosi się do sytuacji, w której podniesienie

stopy procentowej przez banki prowadzi do pogorszenia się przeciętnej jakości projektów

inwestycyjnych, o których finansowanie starają się firmy



Pokusa nadużycia

(ang. moral hazard) odnosi się do sytuacji, w której dwa podmioty

uzgadniają warunki umowy, jednak w trakcie jej trwania jeden z podmiotów posiadających

przewagę informacyjną podejmuje działania sprzeczne z tą umową. Na rynku finansowym

polega na:



wykorzystaniu przez kredytobiorcę środków z kredytu na sfinansowanie projektów o wyższym

ryzyku i niższej oczekiwanej stopie zwrotu, niż przewidziane w umowie zawartej z kredytodawcą;



ogłoszeniu niewypłacalności, nawet wtedy, gdy jest to związane z poniesieniem pewnego kosztu

(np. braku możliwości uzyskania kredytu w przyszłości) .



podejmowane w nadziei, że jego konsekwencje nie zostaną poniesione ani przez decydentów ani

przez zarządzaną instytucję, gdyż ewentualne straty pokryte zostaną przez podmiot trzeci.



Kosztowna weryfikacja stanu faktycznego



Racjonowanie kredytu

dr Adam Barembruch

Hazard moralny



to działanie na własną korzyść ale na ryzyko innych (nie tylko

na swoje ryzyko). To nie tylko pokusa nadużycia.



Narasta gdy ludzie i instytucje nie ponoszą konsekwencji swoich

działań



Stymuluje do zachować mniej ostrożnych



Hazard moralny (ang. moral hazard) to jeden z coraz częściej

dyskutowanych problemów we współczesnych finansach.

Zdaniem wielu ekonomistów m.in. R. B. Myersona, laureata

Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, „problem hazardu

moralnego w bankowości wydaje się być największą przyczyną

zawieruchy z 2008 r.” [Myerson, 2011].

dr Adam Barembruch

Przykłady hazardu moralnego na rynkach
finansowych



akordowy system sprzedaży

, bez udziału brokerów i

sprzedawców w ryzyku kredytowym



nieuczciwa konkurencja

polegająca na omijaniu

bezpiecznych reguł polityki kredytowej



sekurytyzacja, transfer ryzyka

, omijanie regulacji

ostrożnościowych



system wynagradzania agencji ratingowych

, brak

przejrzystości i nadzoru



audytorzy opłacani przez audytowanych



kontrakty menedżerskie,

zarządzanie wartością w krótkim

okresie czasu



finansowanie

„bankrutujących” państw



refinansowanie przez banki centralne

„hazardzistów”

dr Adam Barembruch

Mechanizm rozprzestrzeniania hazardu
moralnego (prof. L. Pawłowicz)

BANKOWOŚĆ
ELEKTRONICZNA

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Istota bankowości elektronicznej

Forma usług oferowana przez banki, polegająca na umożliwieniu klientowi dostępu do jego

rachunku za pośrednictwem urządzeń i kanałów elektronicznych:

Komputera i internetu

Home banking,

bankowość

internetowa

Telefonu

Bankowość

telefoniczna

Automat (IVR - Interactive voice response)

Call Center

Sms

Bankowość internetowa przez telefon

Bankomatu/kiosku

Bankowość

terminalowa

dr Adam Barembruch

Formy organizacyjne bankowość
internetowej



Bankowość internetowa w czystej formie (bank bez
placówek bankowych),



bank oferuje kanał dystrybucji zintegrowany z innymi
kanałami sprzedaży klientom usługi poprzez telefon,



internet, bankomaty



Bankowość internetowa jako kanał dystrybucji.



Bankowość internetowa zazwyczaj nie istnieje samodzielnie lecz jest
elementem polityki dystrybucyjnej banku i uzupełnia się z innymi
kanałami.

dr Adam Barembruch

Zalety bankowości internetowej



Internet pozwala rozszerzyć zakres

działania banku

bez konieczności

budowy nowych placówek

bankowych



(banki mogą poprzez sieć pozyskać

klientów mających miejsce

zamieszkania setki kilometrów od

placówek bankowych)



Sieć pozwala bankom

zredukować

koszty



(koszt transakcji w internecie

w porównaniu z tą samą transakcją

w placówce bankowej jest

wielokrotnie mniejszy)



Atrakcyjniejsze w porównaniu z
tradycyjną bankowością opłaty,
prowizje, oprocentowanie



Wzrost satysfakcji klienta

- „drzwi”

banków internetowych są otwarte 24
godziny na dobę przez 7 dni w
tygodniu



Indywidualizacja oferty i obsługi
klienta



(klient, który kontaktuje się z
bankiem poprzez internet zostawia
tam dużo danych o swoich
preferencjach i stylu życia)

Dla Banku

Dla Klienta

PIENIĄDZ I STOPY
PROCENTOWE

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Definicja pieniądza

Funkcjonalna

Statystyczna

• M0 (baza monetarna) - rezerwy obowiązkowe

banków komercyjnych, rezerwy nadwyżkowe
banków komercyjnych, obieg pieniądza
gotówkowego

• M1 - baza monetarna i depozyty na żądanie w

bankach komercyjnych

• M2 - M1 i depozyty krótkoterminowe w bankach

komercyjnych

• M3 - M2 oraz depozyty średnio- i długoterminowe

w bankach komercyjnych

• L (M4) - agregat ogólnej płynności gospodarki -

M3 oraz papiery wartościowe i dokumenty
handlowe

• Miernik wartości

• Środek wymiany

• Środek płatniczy

• Środek tezauryzacji

• Pieniądz światowy

(jeśli cztery pierwsze funkcje wypełnia w kraju i za
granicą)

CECHY PIENIĄDZA

• Podzielność

• Trwałość

• Rzadkość

• Jednorodność

dr Adam Barembruch

Struktura obiegu pieniądza w Polsce w
2006 r.

dr Adam Barembruch

Ewolucja pieniądza



Pieniądz towarowy



Dobra konsumpcyjne i produkcyjne powszechnego użytku



Sól, bursztyn, bydło, miód, zboże, muszelki, koraliki, siekiery, noże, papierosy,



Metale



Zwykłe ( żelazo, cyna, miedź)



Szlachetne (srebro, złoto)



Duża wartość użytkowa, łatwość transportu, przechowywania, podzielność, trwałość,



Pieniądz kruszcowy (ważony, liczony)



Pieniądz papierowy



weksle handlowe (Włochy XII w), kwity depozytowe (Anglia XVIII w.), skarbowy pieniądz

papierowy, banknoty



Pieniądz bezgotówkowy + pieniądz elektroniczny



Polimetalizm – system pieniężny, w którym rolę pieniądza pełniło wiele metali



Bimetalizm – system dwukruszcowy



Monometalizm



Bilon, Moneta



Surogaty pieniądza?

dr Adam Barembruch

Pieniądz elektroniczny



Pieniądz elektroniczny:



jest to instrument przedpłacony



umożliwia niskokwotowe transakcje



środki pieniężne przechowywane są
na urządzeniu elektronicznym:



na mikroprocesorze umieszczonym
na karcie plastikowej



na specjalistycznym oprogramowaniu



elektroniczny zapis wartości
pieniężnej istniejący w urządzeniu
technicznym, który może być
szeroko stosowany do dokonywania
płatności na rzecz podmiotów
innych niż emitent, bez potrzeby
angażowania rachunków
bankowych, funkcjonujący jako
opłacony z góry (przedpłacony)
instrument na okaziciela

Definicja według Banku Rozrachunków

Międzynarodowych (BIS)

Definicja według Europejskiego

Banku Centralnego (ECB)

dr Adam Barembruch

Rodzaje pieniądza elektronicznego



Bazujący na technologii kart procesorowych tzw.

elektroniczna portmonetka

lub wielofunkcyjne karty przedpłacone (ang. electronic purse, multipurpose

prepaid card)



występuje w formie oddzielnej karty lub jest umieszczona na karcie wraz z

innymi aplikacjami



Klient płaci za kartę przed jej otrzymaniem



W momencie płacenia wartość pieniężna jest redukowana



Sprawdzenie zawartości następuje za pomocą czytnika



Istnieje możliwość „doładowania” karty



Wykorzystujący specjalistyczne oprogramowanie tzw.

pieniądz sieciowy

(ang. network based, sofware based product)



Płatność dokonywana jest na odległość



Do transakcji wykorzystuje się specjalistyczne oprogramowanie lub sieć (np.

Internet)



Jest głównie substytutem dla kart płatniczych



Gwarantuje większe bezpieczeństwo niż inne instrumenty płatnicze

wykorzystujące sieć

dr Adam Barembruch

Inflacja w Polsce w latach 1950-2008

dr Adam Barembruch

Pojęcia

Dewaluacja

Rewaluacja

Data wprowadzenia

Wskaźnik (%)

14.10.1991

1,8

27.08.1993

1,6

13.09.1994

1,5

30.11.1994

1,4

16.02.1995

1,2

08.01.1996

1,0

26.02.1998

0,8

17.07.1998

0,65

10.09.1998

0,5

25.03.1999

0,3

11.04.2000

Wskaźniki miesięcznej dewaluacji w latach 90-tych

„kurs dolara podwyższono”

USD/PLN = 2,8 do USD/PLN = 3, 0!!!!

PLN/USD = 1/2,8 > USD/PLN = 1/3, 0

„kurs złotego obniżono”

dr Adam Barembruch

Kwotowanie walut w Polsce



wyrażenie w danym kraju waluty
obcej w jednostkach monetarnych
waluty krajowej,



np. USD/PLN w Polsce



wyrażenie w danym kraju waluty
krajowej w jednostkach
monetarnych waluty obcej,



np. PLN/USD w Polsce

Kwotowanie bezpośrednie

Kwotowanie pośrednie

dr Adam Barembruch

Waluta bazowa i waluta kwotowana



Walutą bazową jest pierwsza waluta w kwotowaniu,

natomiast druga jest walutą kwotowaną (zmienną).



EUR/USD – EUR jest walutą bazową, a USD walutą kwotowaną.



PLN/USD – PLN jest walutą bazową, a USD walutą kwotowaną.



Kurs walutowy informuje, za ile bank/dealer jest skłonny

kupić lub sprzedać walutę bazową za walutę kwotowaną.



USD/ PLN = 3,9260 / 3,9275



3,9260 to kurs kupna waluty bazowej (USD) za walutę

kwotowaną (PLN) przez bank – BID



3,9275 to kurs sprzedaży waluty bazowej (USD) za walutę

kwotowaną (PLN) przez bank - OFFER

dr Adam Barembruch

Czytanie kursów walutowych

Otrzymałeś dwustronne kursy USD oraz GBP wobec walut kwotowanych przez 6 kreatorów rynku.
Jako użytkownik rynku musisz zidentyfikować najlepszy dostępny kurs:



GBP / USD



Dealer A 1,8905 / 15



Dealer B 1,8907 / 17



Dealer C 1,8900 / 10



Dealer D 1,8902 / 12



Dealer E 1,8903 / 13



Dealer F 1,8906 / 13



Któremu dealerowi sprzedałbyś GBP?



Któremu dealerowi sprzedałbyś USD?

USD / JPY



Dealer A 102,95 / 10



Dealer B 102,90 / 05



Dealer C 102,93 / 08



Dealer D 102, 92 / 07



Dealer E 102,89 / 04



Dealer F 102,91 / 06



Któremu dealerowi sprzedałbyś USD?



Któremu dealerowi sprzedałbyś JPY?

dr Adam Barembruch

Pytania problemowe i zadania…

USD / CHF



Dealer A 1,1422 / 32



Dealer B 1,1420 / 30



Dealer C 1,1424 / 34



Dealer D 1,1419 / 29



Dealer E 1,1426 / 36



Dealer F 1,1423 / 33



Od którego dealera kupiłbyś USD?



Od którego dealera kupiłbyś CHF?

GBP / USD



Dealer A 1,8905 / 15



Dealer B 1,8907 / 17



Dealer C 1,8900 / 10



Dealer D 1,8902 / 12



Dealer E 1,8903 / 13



Dealer F 1,8906 / 16



Od którego dealera kupiłbyś GBP?



Od którego dealera kupiłbyś USD?

dr Adam Barembruch

Indeksy

WIBOR

WIBID

WIBID (warsaw interbank bid rate) - roczna stopa procentowa jaką banki zapłacą za

środki przyjęte w depozyt

od innych

banków, ustalane o godz 11:00,
WIBOR (warsaw interbank offered rate) - oprocentowanie po jakim

banki udzielą pożyczek

innym bankom, ustalane o

godz 11:00,

dr Adam Barembruch

Rodzaje transakcji jednodniowych



O/N — overnight



to termin jednodniowy Bank pożyczający pieniądze otrzymuje je w dniu
zawarcia transakcji, a zwraca w następnym dniu roboczym. Te transakcje są
bardzo popularne, a ceny lokat podlegają znacznym wahaniom. (Dni wolne od
pracy są na rynku „martwe"), najmniej fortunnym dniem zaciągnięcia pożyczki
O/N jest piątek, ponieważ środki otrzymuje się na 1 dzień a płaci
oprocentowanie za 3 dni



T/N — tom/next



są zawierane na jeden dzień, ale pieniądze docierają do banku biorącego
depozyt następnego dnia po transakcji, zwracane są natomiast w kolejnym
dniu roboczym,



S/N— spot/next



dotyczy transakcji jednodniowych, ale bank dający lokatę przekazuje pieniądze
dopiero w drugim dniu roboczym po zawarciu umowy, a zwrotu domaga się
następnego dnia roboczego,

dr Adam Barembruch

Funkcje rynku lokat międzybankowych



zarządzanie płynnością



jest często wykorzystywanym źródłem finansowania
wzrostu akcji kredytowej



( uniezależnia akcję kredytową od wielkości depozytów, tzw.
Pewne źródło finansowania akcji kredytowej



jest wykorzystywany jako źródło surowców potrzebnych
do wytwarzania przez banki klasycznych instrumentów
terminowych



źródło finansowania krótkoterminowych operacji
arbitrażowych i spekulacyjnych

dr Adam Barembruch

Spread na rynku międzybankowym



Symptomem zwiększania się płynności rynku są zwężające się
spready, czyli mniejsza rozpiętość między stopami oprocentowania,
które banki oferują przyjmując depozyty, oraz stopami
oprocentowania, których banki żądają udzielając pożyczek.



Spread na rynku międzybankowym odzwierciedla koszty
zarządzania płynnością.



Im szerszy spread, tym relatywnie większe koszty zaciągania
krótkoterminowych pożyczek w porównaniu z dochodami, jakie daje
lokowanie środków na rynku.



Lokaty międzybankowe są wtórnym źródłem finansowego zasilania
banków.

dr Adam Barembruch

LIBOR

LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate) -

stopa procentowa kredytów oferowanych na rynku międzybankowym w

Londynie przez 4 główne banki:

Bankers Trust, Bank of Tokyo, Barclays i National Westminster. Jest ustalana o godzinie

11:00 GMT. Stanowi bazową stopę procentową dla ustalania oprocentowania kredytów i depozytów na rynku
międzybankowym

dr Adam Barembruch

EURIBOR

EURIBOR (ang. Euro Interbank Offered Rate) -

stopa procentowa kredytów w strefie euro oferowanych przez jeden bank

innemu bankowi. Jest to średnie notowanie z 57 największych banków strefy euro

- ustalane przez FBE - Federation

Bancaire de L'Union Europeenne w Brukseli

dr Adam Barembruch

System waluty złotej
(1870 - 1914)



Emisja banknotów była podporządkowana wymogowi pokrycia rezerwami złota



Wszystkie waluty wchodzące do tego systemu miały ustalony

parytet w złocie

, a

banki centralne poszczególnych krajów zobowiązywały się do zamiany po

ustalonym parytecie każdej ilości pieniądza na kruszec



Kursy wzajemne walut np. funta do rubla, wynikały z podzielenia ich parytetów w złocie



Dany kraj nie mógł arbitralnie, wbrew rynkowi ustalić parytetu wymiennego większego,

niż było to możliwe ze względu na ilość posiadanego złota



Istniała pełna swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej



Automatyzm złota

– gdy tylko parytet danej waluty był zawyżony lub zaniżony,

światowy rynek walutowy korygował odchylenia



Najwięcej korzyści z tego systemu odnosiła

Wielka Brytania

, ponieważ posiadała

największe zasoby złota, a funt szterling był główna walutą rozliczeń

międzynarodowych



Wybuch I wojny światowej zmusił rządy do emisji pieniądza bez pokrycia w złocie



Zaleta: Stałe kursy walut



Wada: ograniczone zasobu złota

dr Adam Barembruch

System waluty sztabowo – złotej
(1914 – 1939)



Polegał na wymianie pieniądza na złoto, jednak nie
każdej ilości, ale tylko większych kwot (równoważnych
wartości sztabek złota)



Sztabka złota – regularna bryła czystego (99,99%) złota kształtu
zbliżonego do prostopadłościanu, najczęściej o wadze 1 uncji
jubilerskiej trojańskiej (31,1 gramów).



Podokresy



Okres po I wojnie światowej – próby powrotu do systemu
waluty złotej



Wielki kryzys – załamywanie się standardu złota

dr Adam Barembruch

System z Bretton Woods
(1944 – 1971



Założenie – sztywne kursy walutowe, kursy miały być sztywne względem siebie a

nie względem złota



Zerwanie z wymienialnością na złoto z wyjątkiem USA



Dolar amerykański stał się „kotwicą” dla innych walut i utrzymania nowego

systemu



„

teoretycznie każdy kraj powinien bronić sztywnego kursu swojej waluty względem

pozostałych walut – w praktyce, wszyscy uprościli zadanie, pilnując sztywnego

kursu wobec dolara”



„Opierano się na założeniu, że skoro kurs funta do dolara będzie sztywny, i kurs franka

wobec dolara będzie sztywny, to kurs franka do funta będzie sztywny”



GBP/USD – sztywny



FRF/USD – sztywny



GBP/FRF – też sztywny



Skutek – uprzywilejowana pozycja dolara, a następnie niekontrolowana emisja



1950 – udział dolara w rezerwach walutowych wszystkich krajów na świecie wynosił 69%



1960 – 63 %

dr Adam Barembruch

System wielodewizowy – po 1974 roku



bezpośrednim następstwem rozpadu systemu z Bretton Woods było
odejście od kursów stałych i wprowadzenie przez większość krajów
ograniczonych kursów płynnych



proces ten przekształcił się w działania dające podstawy nowego
międzynarodowego systemu walutowego



zniesiono oficjalnie stałe kursy walutowe (sztywne kursy walutowe)



kraje zyskały swobodę wyboru reguł kursowych (kreowanie rynków zmiennych
kursów walutowych), lecz została narzucona konieczność prowadzenia polityki
kursowej zgodnie z celami MFW, którego upoważniono do nadzorowania
zgodności reguł wybranych przez poszczególne kraje



zniesiono zasadę ustalania parytetu walut w złocie



kraje powinny się powstrzymać od manipulowania kursem w celu osiągania
korzyści

SYSTEM WALUTOWY W UE -
WSTĘP

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Kryteria zbieżności z Maastricht:



Kryteria pieniężne:



średnią stopę inflacji

w ciągu roku poprzedzającego akcesję do UGW nie wyższą niż 1,5 punktu

procentowego od pułapu wyznaczonego przez średni poziom inflacji obliczony dla trzech państw o

najniższej inflacji w Unii Europejskiej,



średnią nominalną długoterminową stopę procentową

nie wyższą niż 2 punkty procentowe od

poziomu wyznaczonego przez średni poziom odpowiednich stóp procentowych w trzech krajach o

najniższej stopie inflacji w Unii Europejskiej,



stabilny kurs walutowy w ciągu dwóch lat poprzedzających akcesję kraju do UGW

- oznacza to

udział w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego; dokładniej, dany kraj

powinien przestrzegać normalnego przedziału wahań (+/- 15%) swojej waluty w ramach

ogólnounijnego systemu ERM II, nie może również w tym czasie dokonać samodzielnej dewaluacji

własnej waluty wobec waluty innego kraju Unii Europejskiej. Może natomiast dokonać jej rewaluacji.



Kryteria fiskalne:



deficyt budżetowy

mierzony w roku poprzedzającym ocenę w cenach rynkowych nieprzekraczający

3% PKB danego kraju,



dług publiczny

w roku poprzedzającym ocenę nieprzekraczający 60% PKB danego kraju.



Kryterium jakościowe: (dodatkowe)



Warunkiem udziału w UGW jest również

niezależność banku centralnego

(funkcjonalna,

finansowa, osobista).

dr Adam Barembruch

Po jakim kursie powinniśmy wejść do
strefy Euro?



EUR/LN = 2



EUR/LN = 4



EUR/LN = 10



PŁACA 2000 PLN



1000 EUR



500 EUR



200 EUR



Bilet do kina 10 PLN



5 EUR



2,5 EUR



1 EUR



Stabilizacja gospodarki



Eliminacja ryzyka kursowego



Integracja i większa efektywność
rynków finansowych



Wyrównywanie się poziomu cen w
UE i wzrost konkurencyjności



Likwidacja kosztów transakcyjnych
przy wymianie walut

Jaki kurs?????

Korzyści

BANK CENTRALNY I
POLITYKA PIENIĘŻNA

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

NBP jako bank centralny RP



Narodowy Bank Polski jest bankiem
centralnym Rzeczpospolitej Polskiej



działa na podstawie ustawy z
29.09.1997 - Ustawa o Narodowym
Banku Polskim



posiada osobowość prawną



nie podlega wpisowi do rejestru
Przedsiębiorstw Państwowych



nie można również ogłosić jego
upadłości (art. 2 i 58 ustawy o NBP).



Bank emisyjny



Bank banków „kredytodawca
ostatniej instancji”



Centralny bank państwa

NBP

Funkcje BC

dr Adam Barembruch

Podstawowy cel NBP + zadania
dodatkowe



Art. 3. 1.

Podstawowym celem

działalności NBP jest utrzymanie
stabilnego poziomu cen, przy
jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu, o ile nie
ogranicza to podstawowego celu
NBP.



Do zadań NBP należy także:



1) organizowanie rozliczeń pieniężnych;



2) prowadzenie gospodarki rezerwami

dewizowymi;



3) prowadzenie działalności dewizowej w

granicach określonych ustawami;



4) prowadzenie bankowej obsługi

budżetu państwa;



5) regulowanie płynności banków oraz

ich refinansowanie;



6) kształtowanie warunków niezbędnych

dla rozwoju systemu bankowego;



7) opracowywanie statystyki pieniężnej i

bankowej, bilansu płatniczego oraz

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;



8) wykonywanie innych zadań

określonych ustawami

PODSTAWOWY CEL !!!

ZADANIA

dr Adam Barembruch

Dlaczego bank centralny powinien być
niezależny?



Czynnik skłaniający rząd do

dyscypliny fiskalnej

, gdyż

bank centralny nie finansuje deficytu budżetowego



Korzystny wpływ na

stabilność cen i stopę inflacji



Cykl polityczny i zmiany rządu nie mają wpływu na
politykę pieniężną



Partie rządzące – w celu uzyskania reelekcji – pobudzają koniunkturę
przed wyborami, stosując ekspansywną politykę fiskalną…



Po wyborach (lub kadencji) należy niestety zastosować restrykcyjną
politykę fiskalną, by zmniejszyć deficyt budżetowy, dług publiczny oraz
inflację.

dr Adam Barembruch

Organy NBP

Prezes NBP

Zarząd

RPP

• Przewodniczy RPP, Zarządowi NBP,

Komisji Nadzoru Finansowego

oraz

reprezentuje NBP na zewnątrz

• Bierze udział w debatach

ogólnoświatowych dotyczących
zapobiegania prania brudnych
pieniędzy czy ich fałszowania.

• W imieniu RPP

przedstawia Sejmowi

i RM kwartalne informacje o bilansie
płatniczym

oraz roczne bilanse

należności i zobowiązań płatniczych
państwa

• Przekazuje RPP i MF projekt założeń

polityki pieniężnej

, opinie w sprawie

projektu ustawy budżetowej,
prognozy bilansu płatniczego oraz
ustalenia Rady

• Jest on przełożonym wszystkich

pracowników NBP.

• ustala wysokość stóp procentowych

NBP

• ustala zasady i

stopy rezerw

obowiązkowych

• ustala zasady operacji otwartego

rynku

(skup i sprzedaż skarbowych

papierów wartościowych oraz
panierów wartościowych NBP,
określa kursy walut, przyjmuje
sprawozdania za działalności d
zarządu banku oraz określa politykę
pieniężna na rok następny))

• określa górne granice zobowiązań

NBP z tytułu zaciąganych w
zagranicznych instytucjach
finansowych pożyczek i kredytów.

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz

sprawozdania z jego działalności

• podejmowanie uchwał w sprawie udzielania

bankom upoważnień do wykonywania

czynności

obrotu dewizowego

• realizowaniaezadań z zakresu polityki kursowej

• okresowa wycena obiegu pieniężnego i rozliczeń

pieniężnych oraz obrotu dewizowego

• nadzorowanie operacji otwartego rynku

• ocena funkcjonowania systemu bankowego

• uchwalenie planu działalności i planu finansowego

NBP

• określenie zasad gospodarowania funduszami

NBP

• uchwalenie rocznego sprawozdania z działalności

NBP, sporządzenie bilansu NBP oraz rachunku
zysku i stra

• określenie zasad polityki kadrowej i płacowej w

NBP

dr Adam Barembruch

Prezes NBP



jest powoływany

przez Sejm na wniosek Prezydenta

Rzeczypospolitej Polskiej na okres 6 lat



zgodnie z konstytucją nie może on należeć do partii
politycznej, związku zawodowego, ani prowadzić
działalności publicznej nie dającej się pogodzić z
godnością jego urzędu.



ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż
przez dwie kolejne kadencje.

dr Adam Barembruch

Skład i cechy RPP



Prezes NBP jako przewodniczący

oraz dziewięciu członków powołanych

w równej liczbie przez Prezydenta RP,

Sejm i Senat.



3 z ramienia Sejmu



3 z ramienia Senatu



3 od Prezydenta



członkowie Rady są powoływani na 6

lat.



Ponowne powołanie do składy Rady

jest niedopuszczalne, chyba że

poprzednie powołanie nastąpiło w

trakcie kadencji na okres krótszy niż 3

lata (por, art. 13 1, 2 i 8 ustawa o

NBP)



Posiedzenie Rady zwołuje Prezes
NBP co najmniej raz w miesiącu.



Ustalenia Rady podejmowane a w
formie uchwały większością głosów
przy obecności co najmniej 5
członków, w tym Przewodniczącego
Rady.



W przypadku równej liczby głosów
rozstrzyga głos Przewodniczącego
Rady.

Skład RPP

Cechy

dr Adam Barembruch

Kreacja pieniądza przez system
bankowy

Aktywa Pasywa

1000zł Depozyt 1000zł

1000 zł wpływa do systemu bankowego

Rezerwy 100zł

pożycza

900zł

Depozyt 1000zł

Aktywa Pasywa

900zł Depozyt 900zł

Rezerwy 90zł

pożycza

810zł

Depozyt 900zł

Aktywa Pasywa

810 zł Depozyt 810zł

Rezerwy 81zł Depozyt 810zł
pożycza

729zł

M = 1000 + 900 + 810+... =1000 [ 1+ 0.9 + 0.9

+ 0.9

+... ] = 1000 (1/ 1-0.9) = 1000 × 1/0.1 = 10 000

M=1000zł

Bank 1

M=1900zł

Bank 2

M=2710

Bank 3

Bank 4

M=3439

...

dr Adam Barembruch

Polityka pieniężna w Polsce

Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się strategię
bezpośredniego celu inflacyjnego.

Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny, a następnie dostosowuje poziom
podstawowych stóp procentowych NBP tak, by maksymalizować
prawdopodobieństwo osiągnięcia tego celu.



Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje ciągły cel inflacyjny na

poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.

NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem
inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp
procentowych rynku pieniężnego.

dr Adam Barembruch

Instrumenty polityki pieniężnej – ujęcie
teoretyczne i wg NBP



Instrumenty kontroli ogólnej



Rezerwa obowiązkowa



Operacje otwartego rynku



Warunkowe (repo i reverse repo)



Bezwarunkowe



Kredyt refinansowy



Kredyt lombardowy



Kredyt redyskontowy



Instrumenty kontroli selektywnej



Oddziaływanie przez perswazję



Polityka kursu walutowego



Stopy procentowe



Depozytowa



Referencyjna



Lombardowa



Operacje otwartego rynku



Operacje podstawowe



Operacje dostrajające



Operacje strukturalne



Rezerwa obowiązkowa



Operacje depozytowo kredytowe



Depozyt na koniec dnia



Kredyt lombardowy



Interwencje walutowe

Teoria

Praktyka

dr Adam Barembruch

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej
może zależeć od:



Terminów zobowiązań



Osoby właściciela



Wielkości wkładu



Art. 39.



1. Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze

względu na umowny okres przechowywania środków

pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji

finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.



2. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:



1) 30 % sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 ust. 2,

od wkładów na żądanie;



2) 20 % sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 ust. 2,

od wkładów terminowych.

dr Adam Barembruch

Cechy wskaźnika rezerwy obowiązkowej



ma natychmiastowy wpływ na podaż pieniądza



nie może być często zmieniany (powodowałoby to
destabilizację systemu finansowego)



relatywnie mało elastyczny



w przypadku jego podwyższenia banki o niższej, aczkolwiek
dostatecznej płynności mogą popaść w trudności finansowe



stosowanie oddziałuje na płynność banków bez
natychmiastowego wpływu na rynkowe stopy procentowe



na ogół jest to nieoprocentowana forma podatku



odprowadzana od wkładów „niebanków w bankach”

dr Adam Barembruch

Operacje otwartego rynku



transakcje bezwarunkowe –
polegają na nieuwarunkowanych
zakupach (outright purchases), bądź
na nieuwarunkowanej sprzedaży
(outright sales) krótkoterminowych.
papierów wartościowych przez BC



REPO (porozumienia odkupu)



BC kupuje p.w. od banków komercyjnych, a

te z kolei zobowiązują się do ich

ponownego nabycia w określonym terminie

po określonej cenie.



Transakcje te, oznaczające faktyczne

udzielenie kredytu przez BC bankom

komercyjny



Zawierane w sytuacji niedoboru płynności

sektora bankowego



REVERSE REPO (uwarunkowana

sprzedaż)



BC sprzedaje p.w. bankom z

równoczesnym zawarciem umowy ich

odkupu w określonym terminie po

określonej cenie.



Jest to forma lokaty pieniężnej (lokata

aukcyjna)

Bezwarunkowe

Warunkowe

dr Adam Barembruch

Stopy procentowe NBP



Stopa referencyjna NBP



określa rentowność

podstawowych operacji

otwartego rynku,wpływając

jednocześnie na poziom

krótkoterminowych rynkowych

stóp procentowych.



Stopa lombardowa NBP



wyznacza koszt pozyskania

pieniądza w NBP. Określa górny

pułap wzrostu rynkowej stopy

overnight.



Stopa depozytowa NBP



wyznacza oprocentowanie

depozytu w NBP. Określa dolne

ograniczenie dla wahań

rynkowej stopy overnight.

dr Adam Barembruch

Operacje otwartego rynku



Operacje podstawowe będą standardowo przeprowadzane w sposób regularny (raz w

tygodniu),



z 7-dniowym z reguły terminem zapadalności.



na przetargach będzie obowiązywać stała rentowność na poziomie stopy referencyjnej NBP



z uwagi na oczekiwane utrzymywanie się nadpłynności w sektorze bankowym w 2011 r. operacje te

polegać będą na emisji bonów pieniężnych NBP.



Operacje dostrajające mogą zostać podjęte w celu ograniczenia wpływu zmian w

warunkach płynnościowych w sektorze bankowym na wysokość krótkoterminowych

rynkowych stóp procentowych.



Mogą one obejmować operacje absorbujące (emisję bonów pieniężnych NBP, transakcje reverse

repo) oraz zasilające (przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP, transakcje repo).



Zapadalność, rentowność oraz sposób przeprowadzania operacji są uzależnione od sytuacji

występującej w sektorze bankowym.



Operacje strukturalne mogą zostać przeprowadzone w celu długoterminowej zmiany

struktury płynności w sektorze bankowym.



Gdyby wystąpiła taka konieczność, bank centralny może przeprowadzić następujące operacje

strukturalne: emisję obligacji, zakup oraz sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.

dr Adam Barembruch

Operacje depozytowo-kredytowe



Operacje depozytowo-kredytowe mają na celu ograniczanie skali wahań

stawki rynkowej overnight. Banki uczestniczą w tych operacjach z własnej

inicjatywy.



Depozyt na koniec dnia pozwala na lokowanie nadwyżek środków w

banku centralnym na termin overnight. Jego oprocentowanie określa

dolne ograniczenie dla stawki rynkowej kwotowanej na ten termin.



Kredyt lombardowy umożliwia bankom komercyjnym zaciąganie

kredytu na termin overnight. Kredyt ten jest zabezpieczany papierami

wartościowymi, akceptowanymi przez bank centralny.



Jego oprocentowanie wyraża krańcowy koszt pozyskania pieniądza w

banku centralnym, co stanowi górne ograniczenie dla stawki rynkowej

overnight.



Ważnym elementem systemu rozliczeniowego są oferowane przez NBP

nieoprocentowane kredyty w złotych (kredyt techniczny) i w euro

(intraday credit), stanowiące źródło pozyskania środków w ciągu dnia

operacyjnego. Kredyty te są zabezpieczane papierami

wartościowymiakceptowanymi przez bank centralny.

dr Adam Barembruch

Etapy polityki kursu walutowego

Data

Zmiana

Typ polityki kursowej

1 stycznia 1990 roku

Wprowadzenie sztywnego kursu
walutowego 1 dolar = 9500 zl

Kurs sztywny do dolara

17 maja 1991 roku

Zastąpienie parytetu dolara
koszykiem 5 walut

Kurs sztywny do koszyka walut

dolar amerykański – 45%, marka niemiecka – 35%, funt brytyjski – 10%, frank francuski – 5%, frank
szwajcarski – 5%

14 października 1991 roku

Wprowadzenie systemu pełzającej
dewaluacji

Kurs pełzający

26 lutego 1992 roku

Skokowa dewaluacja złotego 12 %

27 sierpnia 1993 roku

Skokowa dewaluacja złotego 8 %

16 maja 1993 roku

Wprowadzenie pełzającego pasma
wahań (+/- 7 %)

Kurs pełzający w korytarzu
Korytarz 14 %

1995 rok

Aprecjacja centralnego parytetu o 6
% ( zrównanie kursu centralnego
kursem fixingu)

26 lutego 1998 roku

Rozszerzenie pasma wahań do +/-
10 %

Korytarz 20 %

28 października 1998 roku

Rozszerzenie pasma wahań do +/-
12,5 %

Korytarz 25 %

1 stycznia 1999 roku

Zmiana koszyka walut 55% Euro i
45 % dolar

25 marca 1999 roku

Rozszerzenie pasma wahań +/- 15

Korytarz 30 %

11 kwietnia 2000 roku

Upłynnienie kursy złotego

Kurs całkowicie płynny ( brak korytarza wahań)

dr Adam Barembruch

Interwencja walutowa
2010-04-09 16:46



Informacja:



(…) niewykluczone, że bank

centralny pojawi się w

pewnym momencie na rynku,

by wyhamować nadmierną

aprecjację złotego



Interwencja NBP na rynku

złotego okazała się głównym

wydarzeniem mijającego

tygodnia. Jej efektem był

dynamiczny wzrost kursu

EUR/PLN, który w ciągu pół

godziny zwyżkował o ponad 4

grosze z poziomu 3,8450.

NBP przyznał, iż dokonał

zakupu na rynku „pewnej

ilości walut obcych"

dr Adam Barembruch

Podstawowe stopy procentowe NBP

BANK I SYSTEM BANKOWY

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Definicja banku

Bank -

mikroekonomiczny

punkt widzenia

• bank jest

przedsiębiorstwem

• bank jest instytucją

zaufania publicznego

• działalność banku

polega m.in. na

pozyskiwaniu

wkładów

pieniężnych,

udzielaniu kredytów,

rozliczeniach

pieniężnych,

udzielaniu gwarancji.

Bank -

makroekonomiczny

punkt widzenia

• banki stanowią

krwiobieg

gospodarki,

odgrywają istotną

rolę w alokacji

kapitału

(pośrednicząc

pomiędzy

podmiotami

mającymi nadmiar

kapitału, a tymi które

mają niedobory

kapitału optymalizują

jego wykorzystanie).

Bank w polskim prawie

(art. 2. - Prawo

Bankowe)

• „Bank jest osobą

prawną utworzoną

zgodnie z przepisami

ustaw, działającą na

podstawie zezwoleń

uprawniających do

wykonywania

czynności

bankowych

obciążających

ryzykiem środki

powierzone pod

jakimkolwiek tytułem

zwrotnym”.

dr Adam Barembruch

Czynności bankowe



przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na

żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu

oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,



prowadzenie innych rachunków bankowych,



udzielanie kredytów



udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

oraz otwieranie akredytyw,



emitowanie bankowych papierów wartościowych,



przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,



wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,



wykonywanie innych czynności przewidzianych

wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.



udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów
konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy,



operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których
przedmiotem są warranty,



wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy
ich użyciu,



terminowe operacje finansowe,



nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,



przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych
oraz udostępnianie skrytek sejfowych,



prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,



udzielanie i potwierdzanie poręczeń,



wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją
papierów wartościowych,



pośrednictwo w dokonywaniu przez rezydentów przekazów
pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju z
nierezydentami.

Sensu stricte

Sensu largo

dr Adam Barembruch

Prawne aspekty outsourcingu w bankach

Art. 6a.



1. Bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć przedsiębiorcy lub

przedsiębiorcy zagranicznemu, z zastrzeżeniem art. 6d, wykonywanie wyłącznie:



1) w imieniu i na rzecz banku pośrednictwa w zakresie czynności bankowych

na podstawie umowy agencyjnej, polegającego na:



a) zawieraniu i zmianie umów rachunków bankowych, o których mowa w art. 49

ust. 1 pkt 3, według wzoru zatwierdzonego przez bank,



b) zawieraniu i zmianie umów kredytu na sfinansowanie inwestycji mającej na celu

zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy w rozumieniu

przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,



c) zawieraniu i zmianie umów kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy z

dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 oraz z

2003 r. Nr 109, poz. 1030),



d) zawieraniu i zmianie umów ugody w sprawie spłaty kredytów, o których mowa w

lit. b) i c),



e) zawieraniu i zmianie umów dotyczących ustanowienia prawnego

zabezpieczenia kredytów, o których mowa w lit. b) i c),

dr Adam Barembruch

Prawne aspekty outsourcingu w bankach



f) zawieraniu i zmianie umów o kartę płatniczą, których stroną jest

konsument w rozumieniu ustawy, o której mowa w lit. c),



g) przyjmowaniu wpłat, dokonywaniu wypłat oraz obsłudze czeków

związanych z prowadzeniem rachunków bankowych przez ten bank,



h) dokonywaniu wypłat i przyjmowaniu spłat udzielonych przez ten bank

kredytów i pożyczek pieniężnych,



i) przyjmowaniu wpłat na rachunki bankowe prowadzone przez inne banki,



j) przyjmowaniu dyspozycji przeprowadzania bankowych rozliczeń

pieniężnych związanych z prowadzeniem rachunków bankowych przez ten

bank,



k) wykonywaniu innych czynności, po uzyskaniu zezwolenia Komisji

Nadzoru Finansowego,



2) czynności faktycznych związanych z działalnością bankową.

dr Adam Barembruch

Prawne aspekty outsourcingu w bankach



2. Powierzenie wykonywania czynności, o którym mowa w

ust. 1, nie może obejmować:



1) zarządzania bankiem w rozumieniu art. 368

(…) a w

szczególności

zarządzania

ryzykiem

związanym

prowadzeniem działalności bankowej, w tym zarządzania

aktywami i pasywami, dokonywania oceny zdolności

kredytowej i analizy ryzyka kredytowego,



2) przeprowadzania audytu wewnętrznego banku.



3. Komisja Nadzoru Finansowego może udzielić bankowi

zezwolenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. k), jeżeli

powierzenie przez bank wykonywania innych czynności jest

niezbędne do prowadzenia działalności bankowej w sposób

ostrożny i stabilny lub istotnego obniżenia kosztów tej

działalności.

dr Adam Barembruch

Warunki utworzenia banku:



fundusze własne



(dostosowane do rodzaju czynności bankowych i rozmiaru działalności). Jeden

założyciel oraz grupa założycieli może wnieść wkład pieniężny w kwocie nie

przekraczającej połowy kapitału założycielskiego,



pomieszczenie

posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, zabezpieczające

przechowywanie w banku wartości z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej

działalności bankowej,



założyciele

oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu dają

rękojmię prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klienta

banku,



co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk

członków zarządu

posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem,



przedstawiony przez założycieli

plan działalności

banku na okres co najmniej trzyletni

wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w

banku,

dr Adam Barembruch

Funkcje banku



rola płatnika



dokonywanie płatności w imieniu

swoich klientów ;



rola agenta



działanie w imieniu klientów w

zakresie emisji papierów

wartościowych i zarządzania

własnością klientów;



rola gwaranta



poparcie udzielone klientom w spłacie

ich zobowiązań;



rola pośrednika



dokonywanie transformacji

otrzymanych depozytów w kredyty

przede wszystkim dla przedsiębiorstw;



rola instrumentu w realizacji polityki

gospodarczej kraju



regulowanie podaży pieniądza

poprzez działanie banku centralnego.



Udział w kreacji pieniądza



Udział w społecznym podziale pracy



Alokacja i transformacja środków



Informacji



Wielkości sumy pieniądza



Terminu



Ryzyka



Miejsca

Funkcje

Rola banku

dr Adam Barembruch

System bankowy i jego stabilność



Całokształt instytucji bankowych
oraz normy określające wzajemne
powiązania i stosunki z otoczeniem.



Podstawą do określenia sytemu
bankowego jest układ złożony z
banku centralnego (emisyjnego) i
banków komercyjnych.



System jednoszczeblowy



System dwuszczeblowy



zdolność systemu do zachowania
płynności finansowej oraz
poszczególnych jednostek do
pokrywania strat i ryzyka z własnych
funduszy, a więc do zachowania
wypłacalności.

System bankowy

Stabilność systemu bankowego

dr Adam Barembruch

System bankowy

Bankowy Fundusz

Gwarancyjny

Narodowy Bank

Polski

Komisja Nadzoru

Finansowego

Instytucje stabilizujące

Instytucje tworzące rynek

Banki

oddziały

państwowe

spółdzielcze

spółki akcyjne



według charakteru i zakresu

realizowanych zadań



bank centralny



bank komercyjny



banki uniwersalne



banki wyspecjalizowane



własności kapitału



banki państwowe



banki spółdzielcze



banki w formie spółek akcyjnych



zasięgu terytorialnego działania



regionalne



krajowe



międzynarodowe

dr Adam Barembruch

Zasady TBTF i TITF



TBTF – too big to fail – „zbyt duży żeby upaść”



TITF – too important to fail – „zbyt ważny by upaść”



Założenie: władze nie powinny dopuścić do upadłości banku
o kluczowym znaczeniu dla gospodarki



Doktrynę można rozszerzyć na inne dziedziny gospodarki (
np.. Kopalnie)



Proces budowy jednolitego europejskiego rynku
finansowego powoduje, że udzielanie pomocy przestaje być
domeną wyłącznie władz krajowych



Konieczne jest ustalenie uniwersalnych zasad postępowania



Przejrzyste kryteria i równość dostępu do pomocy

dr Adam Barembruch

Modele sektora bankowego

Cecha

ANGLOSASKI

NIEMIECKO-JAPOŃSKI

Rodzaj rynku-
finansowanie

Kapitałowy i pieniężny, anonimowy;

finansowanie gł. wewnętrzne, nacisk na

krótkookresowe pasywne stosunki między
instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami
niefinansowymi,
brak udziału banków w kapitale
przedsiębiorstwa

Kredytów, zintegrowany;

finansowanie zewnętrzne oparte
na indywidualnie negocjowanych kredytach

bankowych o stałym oprocentowaniu, nacisk na
długookresowe , aktywne bliskie stosunki
między instytucjami finansowymi
i przedsiębiorstwami, udział banków
w kapitale przedsiębiorstw.

Rodzaje banków

Specjalistyczne

Uniwersalne

Typy i rola
Instytucji

Finansowych

Wysoka specjalizacja instytucji, banki
zorientowane na krótkoterminową działalność
pożyczkową, duża skłonność do tworzenia
innowacji finansowych

Niski stopień specjalizacji, banki nastawione na
długookresową działalność pożyczkową,

niższa skłonność do tworzenia innowacji

finansowych

Polityka

Pieniężna

Nacisk na kontrolę podaży pieniądza, operacje
otwartego rynku

Nacisk na kontrolę akcji kredytowej banków,
kredyt refinansowy

Mechanizm
płatniczy

Transfer debetowy (czeki), izby rozliczeniowe

Transfer kredytowy (giro), poczta

dr Adam Barembruch

Wady i zalety modeli systemu finansowego



Zalety



Nadanie kluczowej roli rynkom akcji i
obligacji spółek



Sprzyjanie działaniu inwestorów
instytucjonalnych



Pobudzanie innowacji finansowych



Wady



Oparcie się na anonimowym rynku
p.w.



Nastawienie na częste zmiany
partnerów transakcji



Duża formalizacja transakcji



Zalety



Finansowanie podmiotów w oparciu

o umowy kredytowe



Krzyżowanie udziałów kapitałowych



Stymulowanie powstawanie silnych

banków uniwersalnych



Wady



Niedostateczne rozszerzenie

wachlarza instrumentów

finansowych



Opóźnienia we wprowadzaniu

transakcji



Mniejsza odporność na konkurencję

instytucji parabankowych

Model anglosaski

Model niemiecko-japoński

KRAJOWE I ZAGRANICZNE
OPERACJE BANKOWE

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Tradycyjny podział operacji bankowych
(ze względu na przedmiot operacji)



operacje bierne = pasywne (depozytowe)



Działalność depozytowa



Emisja papierów wartościowych



Depozyty międzybankowe



operacje czynne = aktywne (kredytowe)



Działalność kredytowa



Inwestycje w papiery wartościowe



Lokaty międzybankowe



operacje rozliczeniowe = pośredniczące (obsługa obrotu
płatniczego)

dr Adam Barembruch

Klasyfikacja operacji bankowych



Dowód wpłaty



Polecenie wypłaty



Czek gotówkowy



Karta bankomatowa



Polecenie przelewu



Zlecenie stałe



Polecenie zapłaty



Czek rozrachunkowy



Karty płatnicze



Akredytywa dokumentowa



Inkaso dokumentowe



Weksel



Rozliczenie saldami

Gotówkowe

Bezgotówkowe

dr Adam Barembruch

Karty płatnicze

Debetowe

PAY NOW

Debetowe

PAY NOW

Obciążenio

PAY LATER

Obciążenio

PAY LATER

Kredytowe

PAY LATER

Kredytowe

PAY LATER

Wstępnie

przedpłacon

PAY BEFORE

Wstępnie

przedpłacon

PAY BEFORE

dr Adam Barembruch

Polecenie zapłaty



stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela
obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego
dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela.



dyspozycja wierzyciela oznacza równocześnie jego
zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia
rachunku dłużnika i cofnięcie uznania rachunku
wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika
odwołania polecenia zapłaty

dr Adam Barembruch

Przeprowadzenie rozliczeń poleceniem
zapłaty jest dopuszczalne pod warunkiem:



posiadania przez wierzyciela i dłużnika rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie

stosowania polecenia zapłaty, określające w szczególności: zakres odpowiedzialności banków

wykonujących polecenie zapłaty, przyczyny odmowy wykonania polecenia zapłaty przez bank dłużnika,

procedury dochodzenia wzajemnych roszczeń banków, wynikających ze skutków odwołania polecenia

zapłaty przez dłużnika, wzory jednolitych formularzy oraz zasady wykonywania przez banki poleceń

zapłaty za pomocą elektronicznych nośników informacji,



udzielenia przez dłużnika wierzycielowi zgody do obciążania rachunku dłużnika w drodze polecenia

zapłaty w umownych terminach zapłaty z tytułu określonych zobowiązań,



zawarcia pomiędzy wierzycielem a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie

stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela, zawierającej w szczególności: zgodę banku na

stosowanie polecenia zapłaty przez wierzyciela, zasady składania i realizowania poleceń zapłaty, zgodę

wierzyciela na obciążenie jego rachunku kwotami odwoływanych poleceń zapłaty wraz z odsetkami, o

których mowa w ust. 7, zwróconymi dłużnikowi w związku z odwołaniem polecenia zapłaty oraz zakres

odpowiedzialności wierzyciela i banku,

że maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty nie przekracza równowartości, przeliczonej na

złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu kwartału

poprzedzającego kwartał, w którym dokonywane jest rozliczenie pieniężne:



1 000 euro - w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej,



50 000 euro - w przypadku pozostałych dłużników.

dr Adam Barembruch

Odwołanie polecenia zapłaty



Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty, w banku

prowadzącym jego rachunek, w terminie:



30 dni kalendarzowych

od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego - w

przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna niewykonująca działalności

gospodarczej,



5 dni roboczych

od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego - w

przypadku pozostałych dłużników.

Odwołanie polecenia zapłaty przez dłużnika zobowiązuje bank dłużnika do

natychmiastowego uznania rachunku bankowego dłużnika kwotą odwołanego

polecenia zapłaty.



Uznanie rachunku dłużnika następuje z datą złożenia odwołania polecenia

zapłaty, z obowiązkiem naliczenia - od dnia obciążenia rachunku dłużnika

kwotą odwołanego polecenia zapłaty - odsetek należnych dłużnikowi z

tytułu oprocentowania rachunku bankowego.

dr Adam Barembruch

Historia i definicja weksla



Prawo wekslowe w miastach polskich

w XII i XIII wieku rozwijało się

początkowo jako prawo zwyczajowe



1775 – częściowa kodyfikacja w

Konstytucji



Trzy odrębne systemy ustawodastw

wekslowych francuskie, niemieckie i

angielskie



1912 – konwencja Haska



1930 – konwencja Genewska



Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 roku

PRAWO WEKSLOWE (Dz. U. Nr 37,

poz 282)



Weksel jest papierem
wartościowym, posiadającym cechy
ściśle przez prawo określone w
którym wystawca



albo sam przyrzeka zapłatę
określonej sumy pieniężnej



albo poleca zapłatę osobie trzeciej



Wystawca przyjmuje bezwarunkową
odpowiedzialność za zapłatę weksla
i poddaje się wszelkim rygorom
prawa wekslowego

Historia

Definicja

dr Adam Barembruch

Cechy zobowiązania wekslowego



jest samoistne

, czyli niezależne od przyczyny powstania

tego zobowiązania;



prawa zawarte w wekslu można przenosić na inne

osoby, tzn. otrzymując weksel od jednego kontrahenta,

posiadacz weksla może regulować nim zobowiązanie

wobec innych partnerów handlowych;

indosowanie



przy zobowiązaniu wekslowych występuje tzw.

odpowiedzialność solidarna

osób podpisanych na

wekslu;



tryb egzekwowania należności wekslowych jest szybki i

uproszczony, wykorzystuje tzw.

rygor wekslowy

dr Adam Barembruch

Ustawowe elementy weksla



. Nazwa "weksel" w samym tekście dokumentu w języku, w jakim go wystawiono.



2. Przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej.



Bezwarunkowe - tzn. bez jakichkolwiek warunków. Np. "zapłacę po otrzymaniu kredytu", "zapłacę po otwarciu

konta przez Bank". W razie rozbieżności między sumą napisaną słownie lub zapisaną cyframi liczy się ta

napisana słowami.



3. Oznaczenie terminu płatności.



4. Oznaczenie miejsca płatności.



Miejsce płatności w rozumieniu - miejscowość. To wystarczy, może być zawężone do adresu .



5. Nazwisko osoby, na której rzecz (piszemy gdy nie chcemy by weksel był zbyty przez indos) lub na

której zlecenie (gdy zgadzamy się na indosowanie) zapłata ma być dokonana.



Może to być osoba fizyczna lub prawna. Nazwiskiem osoby prawnej jest jej nazwa, może być skrócona,

zwyczajowo używana. Najważniejsze jest by był określony jej status prawny (Sp. z o.o., S.A. itd.).



6. Oznaczenie miejsca i daty wystawienia weksla.



Data ma bardzo duże znaczenie, decyduje o tym, czy podpisani na wekslu mieli w tym czasie zdolność do

zaciągania zobowiązań, czy żyli, czy mieli pełnomocnictwa do reprezentowania osoby prawnej.

Nieporozumieniem jest, że od tej daty liczy się trzyletni okres przedawnienia dochodzenia roszczeń z weksla.

Przedawnienie liczy się od daty płatności weksla.



7. Podpis wystawcy weksla –



Podpis musi być naniesiony własnoręcznie (dotyczy to wszystkich podpisów na wekslu) i to wystarcza, może być

nieczytelny, ale taki jak używany zwyczajowo, jeśli obok nazwisko jest wydrukowane lub odciśnięte pieczęcią, to

polepsza czytelność i jest pomocne w dochodzeniu roszczeń. W wypadku osoby prawnej musi być wydrukowana

lub odciśnięta pieczęcią nazwa firmy wraz z jej statusem prawnym.

dr Adam Barembruch

Obligatoryjne elementy weksla
trasowanego

Słowo weksel

Bezwarunkowe

polecenie zapłaty

Miejsce

płatności

Nazwisko/nazwa

trasata

oznaczenie daty i

miejsca wystawienia

weksla

Podpis

wystawcy

Suma wekslowa

Oznaczenie

rodzaju weksla

Oznaczenie

remitenta

Suma

wekslowa

słownie

Domicyliat

Oznaczenie

terminu

płatności

dr Adam Barembruch

Kiedy weksel może być płatny?



Art. 33. Weksel może być płatny:



za okazaniem



Płatny za okazaniem, tzw. płatny na żądanie – na ogół w ciągu roku od

dnia wystawienia, ale może to wydłużyć wystawca);



w pewien czas po okazaniu



Płatny w pewien czas po okazaniu - weksel podlega wizowaniu, o czym

wzmiankę umieszcza się na wekslu, np. „widziałem” i data – od tego

momentu biegnie termin zapłaty;



w pewien czas po dacie



Płatny w pewien czas po dacie, np.. 10 dni po dacie wystawienia;



w oznaczonym dniu



Inne określenie terminu płatności lub kilku terminów

powoduje nieważność weksla.

dr Adam Barembruch

Weksel kaucyjny



Definicja:



Dokument zawierający co najmniej podpis wystawcy weksla z

zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego.



Z punktu widzenia banku celowe jest umieszczanie na wekslu

daty jego wystawienia i miejsca płatności



zabezpiecza obroty gospodarcze, pożyczkę lub kredyt.



Składamy jako kaucję



nie służy on do obrotu, w przeciwieństwie do weksla płatniczego.



jest to najbardziej popularny rodzaj weksla.



przeważnie wystawiany jest jako weksel niezupełny, nazywany inaczej

"wekslem kaucyjnym in blanco".



w skrajnych przypadkach jest to "goły" blankiet z podpisem.

dr Adam Barembruch

Co może zawierać deklaracja wekslowa?



warunki, od spełnienia których zależy prawo wypełnienia

weksla,



określenie kwoty, na którą weksel może być wypełniony (w

sposób bezpośredni lub opisowy),



określenie rodzaju terminu płatności, jakim weksel może być

opatrzony.



Deklaracja może też zawierać upoważnienie do wpisania przez

wierzyciela wskazanych klauzul wekslowych („bez protestu” lub

„bez kosztów”, domicyliatu, waluty) oraz innych upoważnień i

wskazań co do wypełnienia weksla.



Brak pisemnego porozumienia co do uzupełnienia weksla

upoważnia posiadacza weksla do uzupełnienia go tylko jego

ustawowymi elementami.



Deklaracja wekslowa nie jest warunkiem ważności weksla.

CZEK

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

100

dr Adam Barembruch

Definicja czeku

101



to pisemna dyspozycja wystawcy czeku ( trasanta),
udzielona bankowi prowadzącemu jego rachunek (
trasatowi), aby ten obciążył jego rachunek kwotą, na
którą czek został wystawiony, oraz wypłacił tę kwotę
osobie wskazanej na czeku ( czek imienny) lub
okazicielowi ( czek na okaziciela)

dr Adam Barembruch

Ustawowe elementy czeku

102



Art. 1. Czek zawiera:



nazwę “czek” w samym tekście dokumentu, w języku, w
jakim go wystawiono



polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy
pieniężnej



oznaczenie miejsca płatności



oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku



podpis wystawcy czeku



Art. 28. Czek jest płatny za okazaniem. Wszelką
wzmiankę przeciwną uważa się za nienapisaną.

dr Adam Barembruch

Schemat akredytywy potwierdzonej

105

Importer

1.Kontrakt

Eksporter

Bank eksportera

Bank importera

2. Wniosek o

otwarcie akredytywy

4. Informacja o otwarciu

akredytywy

6. Przekazanie dokumentów

zgodnych z warunkami

akredytywy

8. Zawiadomienie o realizacji

akredytywy i przekazanie

dokumentów

5. Wysyłka towaru i i

zebranie dokumentów

7. Zbadanie dokumentów, płatność

3. Informacja o otwarciu

akredytywy

10. Wydanie

dokumentów

9. Płatność

dr Adam Barembruch

Rodzaje akredytyw: charakter zobowiązania
banku otwierającego akredytywę:

106



odwołalna



wymaga wyraźnego wskazania, że jest odwołalna



nie stanowi prawnie wiążącego zobowiązania banku otwierającego

wobec beneficjenta akredytywy



może być zmieniona lub anulowana przez bank otwierający w każdym

momencie bez uprzedniego zawiadomienia beneficjenta;



nieodwołalna



stanowi ostateczne, wiążące zobowiązanie banku otwierającego wobec

beneficjenta, jeśli zostaną dopełnione warunki akredytywy.



nie musi wyraźnie wskazywać, że jest nieodwołalna



w przypadku braku wskazania, że akredytywa jest odwołalna, będzie

uważana za nieodwołalną



nie może być zmieniona lub anulowana bez zgody wszystkich

zainteresowanych w niej stron



akredytywy nieodwołalne dzielimy na potwierdzone i nie potwierdzone

dr Adam Barembruch

Rodzaje akredytyw
ze względu na rolę banku pośredniczącego

107



potwierdzona



potwierdzenie odbywa się na zlecenie banku otwierającego, zaś bank

pośredniczący, oprócz zwyczajowych czynności awizowania akredytywy

beneficjentowi, podejmuje w stosunku do niego swoje własne, ostateczne i

wiążące zobowiązanie na warunkach identycznych z warunkami akredytywy.



Bank pośredniczący, który dał potwierdzenie, rozlicza beneficjenta we własnym

imieniu dlatego jego własne rozliczenia z bankiem otwierającym w niczym nie

dotyczą beneficjenta akredytywy.



Bank potwierdzający ma obowiązek zapłaty za prezentowane dokumenty przed

otrzymaniem swojej należności od banku otwierającego, nawet w przypadku

pokrycia ze strony tego banku;



nie potwierdzona – awizowana



rola banku pośredniczącego ogranicza się jedynie do zawiadamiania

beneficjenta o otwarciu na jego rzecz akredytywy i przekazaniu mu jej treści;



nie potwierdzona – negocjacyjna



bank pośredniczący otrzymuje zlecenie awizowania akredytywy oraz zlecenie

zapłaty za dokumenty prezentowane mu przez beneficjenta.

dr Adam Barembruch

Inne rodzaje akredytyw



Z punktu widzenia banku
akredytywa

otwierana na zlecenie

polskiego importera

jest akredytywa

importową, a akredytywa

realizowana w polskim banku przez
naszego eksportera

– akredytywą

eksportową.



Akredytywa, którą dany bank
otwiera, jest nazywana akredytywą
własną, a akredytywa, którą awizuje,
negocjuje czy potwierdza –
akredytywą obcą.



Akredytywa nieprzenośna to taka,

do której realizacji i podjęcia zapłaty

jest upoważniony jeden określony

beneficjent.



Akredytywa przenośna to taka, w

której bank pośredniczący,

występujący w roli banku

przenoszącego,

może postawić w

całości lub w części do dyspozycji

jednej lub kilku osób, zwanych

wtórnymi beneficjentami

Przeniesienia akredytywy bank

dokonuje na zlecenie pierwotnego

beneficjenta.

108

Eksportowa i importowa

Przenośna i nieprzenośna

dr Adam Barembruch

Inne rodzaje akredytyw

109



Akredytywa w formie listu kredytowego –



awizowana z pominięciem banku pośredniczącego

i przesyłana bezpośrednio

beneficjentowi przez bank otwierający akredytywę, upoważnia ona beneficjenta do

wystawienia traty ciągnionej na bank otwierający, akredytywa tego typu jest

nieodwołalna;



Akredytywa rewolwingowa (odnawialna) –



ma zastosowanie przy

sukcesywnych powtarzalnych dostawach jednolitego towaru w

ciągu dłuższego okresu czasu

. Ogólna kwota akredytywy, zwana pułapem, obejmuje

kwotę kontraktu, natomiast kwota częściowa, postawiona do dyspozycji beneficjenta,

zwana nawiązką, określa wartość jednej dostawy. Akredytywa może być odnawiana w

odniesienie do: czasu- ważna jest do określonej kwoty, w pewnym ustalonym okresie

czasu; wartości- kwota każdej kolejnej nawiązki stawiana jest do dyspozycji beneficjenta

dopiero po całkowitej realizacji nawiązki poprzedniej, w określonym terminie ważności;



Akredytywa typu back-to-back (wiązana) –



wpływy z akredytywy eksportowej zabezpieczają płatności dla otwarcia akredytywy

importowej,

akredytywa tego typu występuje przy realizacji transakcji reeksportowych,

stosowana jest, gdy akredytywa pierwotna nie jest przenośna lub kiedy dostawca

eksportera nie chce zaakceptować przeniesienia akredytywy.



Cała istota zastosowania takiego typu akredytywy sprowadza się do tego, aby wpływy z

akredytywy eksportowej pokrywały wypłaty akredytywy importowej;

dr Adam Barembruch

Inne rodzaje akredytyw

110



Akredytywa zaliczkowa –



zawiera specjalną klauzulę, która upoważnia bank awizujący lub

potwierdzający akredytywę, na wyraźne zlecenie i wyłączne ryzyko

zleceniodawcy lub banku otwierającego, do wypłaty zaliczki

beneficjentowi przed prezentacją dokumentów, w zamian za zwykłe

pokwitowanie. Można tutaj wyróżnić dwa rodzaje akredytyw

zaliczkowych:



z czerwoną klauzulą - bez zabezpieczenia rzeczowego wypłaconej zaliczki,



z zielona klauzulą- z zabezpieczeniem rzeczowym wypłaconej zaliczki;



Akredytywa typu stand-by –



inaczej akredytywa zabezpieczająca, charakterem przypomina

gwarancję bankową

. W treści takiej akredytywy zawarte jest

zobowiązanie banku otwierającego do zapłaty określonej w akredytywie

sumy pieniężnej na pierwsze żądanie beneficjenta, w przypadku, gdy

zleceniodawca akredytywy nie wywiąże się z podjętych zobowiązań

kontraktowych.

dr Adam Barembruch

Schemat inkasa dokumentowego

113

Importer

1.Kontrakt

Eksporter

Bank eksportera

Bank importera

6 . Płatność w

zamian za dok.

3. Przekazanie dokumentów wraz

z instrukcją inkasa

4. Przekazanie instrukcji

inkasowej

2. Wysyłka towaru i i

zebranie dokumentów

8. Płatność

5. Wezwanie do

zapłaty

7. Płatność

dr Adam Barembruch

Rodzaje inkasa



inkaso bezdokumentowe (proste,
finansowe)



dotyczy wyłącznie dokumentów
finansowych.



Zalicza się do nich tratę, weksel
własny i czek;



inkaso dokumentowe



jego przedmiotem są: dokumenty
handlowe wraz z dołączonymi
dokumentami finansowymi (trata)
lub wyłącznie dokumenty handlowe.



importowe



przedmiotem są dokumenty

dotyczące importowanego

towaru przedstawione przez bank
zleceniodawcy lub bezpośrednio
przez zleceniodawcę inkasa.



eksportowe



przedmiotem są dokumenty

dotyczące wyeksportowanego

towaru/usługi, przedstawionego
przez krajowego podawcę

114

Ze względu na prezentowane

dokumenty

Ze względu na rodzaj transakcji

dr Adam Barembruch

Rodzaje inkasa dokumetowego

115



Inkaso gotówkowe (a vista)



Inkaso dokumentowe gotówkowe typu

D/P

–



występuje wtedy gdy bank wydaje importerowi dokumenty dotyczące

towaru po dokonaniu przez niego zapłaty;



Inkaso akceptacyjne

D/A



ma charakter terminowy i oznacza, że bank inkasujący wyda

importerowi dokumenty reprezentujące towar w zamian za akcept

weksla ciągnionego. Płatność następuje w uzgodnionym uprzednio

terminie. Importer może zatem dysponować towarem, natomiast

eksporter uzyskuje zabezpieczenie płatności w postaci zaakceptowanej

traty;



Inkaso dokumentowe gotówkowe typu

C/D



polega na wydaniu dokumentów reprezentujących towar w zamian za

zapłatę w gotówce;

FAKTORING I FORFAITING

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

116

dr Adam Barembruch

Faktoring – definicja i przedmiot



Jest to nabycie przez faktora
wierzytelności handlowej przed
terminem jej płatności, z
potrąceniem opłaty na rzecz faktora,
bez przejęcia ryzyka wypłacalności
dłużnika lub z przejęciem takiego
ryzyka



krótkoterminowe wierzytelności
wynikające z umów dostawy,
sprzedaży lub o świadczenie usług.



Przedmiotem faktoringu nie mogą
być wierzytelności niezbywalne!!!!

117

Definicja

Przedmiot faktoringu

dr Adam Barembruch

Podmioty uczestniczące

118

FAKTOR - bank

nabywający

wierzytelność

FAKTORANT -

sprzedawca lub

dostawca

towarów albo

usług zbywający

wierzytelność

DŁUŻNIK

FAKTORINGOWY

- klient faktoranta

nabywający od

niego towar lub

usługę

dr Adam Barembruch

Ze względu na podmiot, który przejmuje
ryzyko wypłacalności:



faktoring pełny (właściwy)



jest to sprzedaż faktorowi
wierzytelności handlowej przez
faktoranta z przejęciem przez
faktora ryzyka wypłacalności
dłużnika tzn. w momencie zawarcia
umowy faktoringowej pełne ryzyko
wypłacalności dłużnika
faktoringowego przejmuje faktor.



faktoring niepełny (niewłaściwy)



to sprzedaż faktorowi przez
faktoranta wierzytelności handlowej
bez przejścia na faktora ryzyka
wypłacalności dłużnika.

119

Faktoring pełny

Faktoring niepełny

dr Adam Barembruch

Forfaiting



Jest to nabycie przez instytucję
forfaitingową średnio- lub
długoterminowej wierzytelności
handlowej przed terminem jej
płatności, z pobraniem na rzecz
instytucji forfaitingowej odsetek
dyskontowych, z przejęciem ryzyka
wypłacalności dłużnika



Mogą być średnio-lub
długoterminowe wierzytelności
wynikające z umów dostawy,
sprzedaży lub świadczonych usług.



Przedmiotem forfaitingu mogą być
w zasadzie wyłącznie wierzytelności
już istniejące i niewymagalne.

120

Definicja

Przedmiot

dr Adam Barembruch

USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r. KODEKS CYWILNY

(Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r.)

Tytuł XIX. POŻYCZKA



Art. 720. § 1. (269)

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na

własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do

gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość

rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości



§ 2. (270) Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona

pismem.



Art. 721. Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli

zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie

przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej

strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.



Art. 722. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z

upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.



Art. 723. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić

pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.



Art. 724. Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę

obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach

nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z

łatwością wadę zauważyć.



Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku

rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego

Banku Polskiego (odsetki maksymalne).

123

dr Adam Barembruch

Różnice między kredytem a pożyczką



bank nadal jest właścicielem
środków pieniężnych;



określony cel, bank ma prawo
kontroli zgodności wykorzystywania
kredytu z tym celem;



zawsze na piśmie;



musi być określony termin spłaty;



odpłatny;



uregulowany przez prawo bankowe.



własność zostaje przeniesiona na
pożyczkobiorcę;



nie ma wymogu określania jej celu;



zawierana na piśmie, gdy jej
wartość > 500 złotych;



termin zwrotu nie musi być zawarty
w umowie;



może być odpłatna bądź
nieodpłatna;



reguluje ją kodeks cywilny.

Kredyt

Pożyczka

124

dr Adam Barembruch

Rodzaje kredytów



przedmiotu kredytu:



obrotowe,



inwestycyjne,



na finansowanie projektów inwestycyjnych,



formy kredytu:



w rachunku bieżącym,



w rachunku kredytowym,



sposobu wykorzystania i spłaty kredytu:



w formie doraźnej transakcji (docelowe),



w formie linii kredytowej: odnawialnej,

nieodnawialnej,



rolowane,



pomostowe,



okresu kredytowania:



krótkoterminowe,



średnioterminowe,



długoterminowe,



kredytobiorcy:



na finansowanie działalności gospodarczej,



konsumpcyjne,



waluty kredytu:



złotowe,



dewizowe,



sposobu jego zabezpieczenia:



zabezpieczone rzeczowo



zabezpieczone osobiście,



zasad oprocentowania:



o stałym oprocentowaniu,



o zmiennym oprocentowaniu,



częstotliwości wykorzystania i spłaty kredytu:



wykorzystywane jednorazowo albo w

transzach ( w częściach) lub w ciągnieniach

(linia kredytowa),



spłacane jednorazowo albo w ratach lub z

wpływów na rachunek,



preferencyjności:



komercyjne,



preferencyjne

125

dr Adam Barembruch

Zdolność kredytowa



formalnoprawna



wiarygodność prawną

kredytobiorcy oznaczającą

zdolność klientów do

podejmowania czynności

prawnych, w tym do zawierania

umów kredytowych



merytoryczna



wiarygodność ekonomiczną

kredytobiorcy.



Aspekt personalny



charakter, stan rodzinny, stan

majątkowy, reputacja,

kwalifikacje zawodowe,

doświadczenie,

odpowiedzialność za interesy

prowadzonej firmy.



Aspekt ekonomiczny



analizy sytuacji ekonomiczno-

finansowej kredytobiorcy oraz

jakość zabezpieczeń prawnych

kredytu. Współcześnie analiza ta

opiera się na systemie

standaryzowanych wskaźników

rentowności, płynności

finansowej, zadłużenia.

126

dr Adam Barembruch

Badanie zdolności kredytowej osób
fizycznych - Credit scoring

127



Polega na ocenie punktowej cech jakościowych i ilościowych osób składających w banku wniosek o

kredyt.



Oceniane są najistotniejsze zdaniem banku cechy mające wpływ na zdolność kredytową np. wiek,

wykształcenie, zatrudnienie, sytuację majątkową, osiągane dochody itp. Po wyodrębnieniu tych cech

przyznaje się każdej z nich określoną liczbę punktów.



Zwykle w praktyce stosuje się skalę czterostopniową wg której dzieli się kredytobiorców na:



dobrych



przeciętnych



słabych



Złych



W rzeczywistości każdy bank indywidualnie ustala kryteria przyznawania kredytów, jednak na

podstawie przeprowadzonej obserwacji da się wyodrębnić pewien zespół wspólnych cech

charakteryzujących „dobrego klienta”, w szczególności:



są właścicielami mieszkań lub domów



posiadają rodziny (małżonków, dzieci)



rzadko zmieniają adres zamieszkania



ich miesięczne dochody są wyższe od przeciętnej



rzadko zmieniają miejsce pracy



z punktu widzenia wykonywanego zawodu są zaliczani do szczebla wyższego lub średniego

dr Adam Barembruch

Badanie zdolności kredytowej
przedsiębiorstw



Analiza wskaźnikowa – składnik analizy finansowej
polegający na wyrażaniu różnych sfer działalności firmy
za pomocą wskaźników.



Standardowo analiza przeprowadzana jest w oparciu o
sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa – bilans,
rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów
pieniężnych.



Wskaźniki analityczne dzieli się na ilościowe (np. wielkość
zużycia surowców, poziom zatrudnienie, etc.) i jakościowe
(np. rentowność, płynność, etc.).

128

dr Adam Barembruch

Koszt kredytu - oprocentowanie



W największym stopniu wpływa na ostateczny koszt kredytu



Na jego wysokość składają się zmienne stopy WIBOR lub LIBOR (dla kredytów w

walutach obcych) oraz marża banku.



Np..



Na początku lipca 2008 roku średnie oprocentowanie kredytów w złotych wynosiło 7,75 proc.



Kredyty zaciągnięte w walutach obcych oprocentowane były natomiast średnio w przedziale

4,0-6,5 proc., w zależności od waluty.



Na pierwszy rzut oka korzystniejsze wydają się kredyty denominowane we

frankach szwajcarskich, dolarach amerykańskich czy euro.



Nie można jednak zapominać, że z ich zaciągnięciem wiąże się ryzyko wahań

kursowych oraz dodatkowy koszt bieżącego przeliczania rat kredytu walutowego

na złote – chodzi o tzw. spread walutowy.



Kredyt hipoteczny jest bardzo poważną inwestycją, dlatego nie powinniśmy

zadowalać się ofertą uzyskaną w najbliższym banku.



Przy kwocie kredytu powyżej 200 tys. zł różnica oprocentowania nawet o 0,2 pkt.

proc. to w skali roku nawet kilka tysięcy złotych więcej w naszym portfelu.

131

dr Adam Barembruch

Koszt kredytu - spread



Spread walutowy jest różnicą pomiędzy kursem wypłaty
kredytu a kursem po jakim musimy go spłacać.



Może on wynieść nawet 5 proc., co przy kredycie wysokości
200 tys. zł pochłonie dodatkowo 10 tys. zł.



Dla banku spread to dodatkowy i intratny zysk.



W przeciwieństwie do innych kosztów kredytu, jego górna
granica nie jest w żaden sposób regulowana prawnie.



Banki mogą ją więc ustalać według własnego uznania. Warto
w umowie kredytowej możliwie precyzyjnie ustalić wysokość
spreadu, choć jest to niezwykle trudne lub wręcz niemożliwe.

132

dr Adam Barembruch

Prowizje od kredytów



Prowizje – wynagrodzenie banku
(%) od czynności bankowej
dokonanej za jego pośrednictwem.



przygotowawcza



od zaangażowania

– umowa kredytu

może określać, że od kredytu
postawionego do dyspozycji i nie
wykorzystanego przez kredytobiorcę
przysługuje odrębna prowizja;



rekompensacyjną

– prowizja od

wcześniejszej spłaty kredytu



administracyjną

– przede wszystkim

od czynności rozliczeniowych

Istota

Rodzaje

133

dr Adam Barembruch

Koszt kredytu - ubezpieczenia



Zadanie: ochrona (głównie) interesów banku ale również kredytobiorców



Ubezpieczenia:



pomostowe



dotyczy okresu przejściowego, od momentu uzyskania kredytu do czasu ustanowienia hipoteki (prawnego

zabezpieczenia kredytu).



wysokość ustalana jest w zależności od kwoty kredytu – jako procent udzielonej kwoty kredytu lub poprzez

podniesienie marży do czasu wpisu hipoteki do księgi wieczystej.



niskiego wkładu



wymagane jest tylko wtedy, jeżeli nasz wkład w zakup mieszkania jest niższy, niż wymaga tego bank.

Najczęściej jest to 10 proc. wartości nieruchomości dla kredytów złotowych i 20 proc. dla kredytów

denominowanych w walutach obcych.



koszt tego ubezpieczenia podawany jest zwykle jako stawka trzy- lub pięcioletnia i średnio wynosi 3,5 proc.

brakującej kwoty do wymaganego poziomu wkładu własnego.



na życie.



gwarantuje pomoc w spłacie kredytu na wypadek śmierci lub trwałego kalectwa kredytobiorcy.



W większości wypadków te ubezpieczenia są obowiązkowe.



Zdarza się jednak, że dobrowolne ich wykupienie może przyczynić się do wzmocnienia naszej pozycji

negocjacyjnej. Dzięki polisie możemy uzyskać lepsze warunki innych parametrów kredytu. Przykładowo

mBanku nie pobiera prowizji za udzielenie kredytu – odpowiednia kwota płacona przez klienta pokrywa koszt

ubezpieczenia na życie.

134

PROCEDURY KREDYTOWE I
ZABEZPIECZENIA KREDYTÓW

dr Adam Barembruch

2012-02-27

135

dr Adam Barembruch

Zdolność kredytowa

136



Zgodnie z art. 70 ust. 1. ustawy „Prawo bankowe” z 29

sierpnia 1997 roku:



„ bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej

kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się

zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami

w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest

obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i

informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.



Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie

mającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną,

które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić

kredytu pod warunkiem: ustanowienia szczególnego

sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu”.

dr Adam Barembruch

Wybór formy zabezpieczenia



Rodzaj i wysokość kredytu



Termin i sposób spłaty



Znajomość kredytobiorcy



Sytuacja ekonomiczno – finansowa
klienta



Status prawny kredytobiorcy



Cechy zabezpieczenia



Wielkość zabezpieczeń i
różnorodność ich form



Przewidywany nakład pracy banku
oraz koszt zabezpieczenia



Płynność zabezpieczenia



Prosta konstrukcja prawna



Fakt zarejestrowania w przypadku
zabezpieczeń rzeczowych



Wartość i łatwość wyceny



Łatwe do obciążenia i niezbyt
kosztowne

137

Wybór formy zabezpieczenia

Cechy dobrego zabezpieczenia

dr Adam Barembruch

Rodzaje zabezpieczeń



poręczenie według prawa
cywilnego,



weksel własny in blanco,



poręczenie wekslowe (awal),



gwarancja bankowa,



przelew wierzytelności (cesja),



przystąpienie do długu,



pełnomocnictwo,



zastaw ogólny,



zastaw rejestrowy,



zastaw na prawach,



przewłaszczenie na zabezpieczenie,



kaucja,



blokada środków na rachunku
bankowym,



hipoteka,

138

Zabezpieczenia osobiste

Zabezpieczenia rzeczowe

ZABEZPIECZENIA
OSOBISTE

139

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Poręczenie wg prawa cywilnego



Umowa, na podstawie której
poręczyciel zobowiązuje się wobec
banku do spłaty kredytu wraz z
odsetkami i innymi kosztami na
wypadek, gdyby kredytobiorca nie
spłacił go w terminie



Akcesoryjne

– służy ono do

zabezpieczenia innego prawa
(wierzytelności).



Solidarne

– bank może dowolnie,

wg własnego uznania dochodzić
spłaty kredytu od wszystkich
poręczycieli, niektórych, albo też od
tego, który gwarantuje najszybsze
odzyskanie należności

140

Definicja

Cechy

dr Adam Barembruch

Poręczenie wekslowe (awal)



Zapłatę weksla można zabezpieczyć

poręczeniem wekslowym (aval) co do całości

sumy wekslowej lub co do jej części.



Poręczenie może dać osoba trzecia lub

nawet osoba, podpisana na wekslu.



Poręczenie umieszcza się na wekslu albo na

przedłużku.



Poręczenie oznacza się wyrazem "poręczam"

lub innym zwrotem równoznacznym;

podpisuje je poręczyciel.



Sam podpis na przedniej stronie wekslu

uważa się za udzielenie poręczenia,

wyjąwszy gdy jest to podpis wystawcy lub

trasata.



Poręczenie powinno wskazywać, za kogo je

dano. W braku takiej wskazówki uważa się,

że poręczenia udzielono za wystawcę.



Samoistnie – zobowiązanie
poręczyciela jest ważne, chociażby
nawet zobowiązanie, za które
poręcza, było nieważne z
jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem
wady formalnej weksla



Akcesoryjne - Poręczyciel wekslowy
odpowiada tak samo, jak ten, za
kogo poręczył.



Solidarnie – łącznie z innymi
dłużnikami wekslowymi

141

Cechy

Odpowiedzialność

dr Adam Barembruch

Weksel in blanco
niezupełny, gwarancyjny, kaucyjny



Dokument zawierający co najmniej
podpis wystawcy weksla z
zamiarem zaciągnięcia
zobowiązania wekslowego.



Z punktu widzenia banku celowe
jest umieszczanie na wekslu daty
jego wystawienia i miejsca płatności



Całą kwotę kredytu wraz z
odsetkami



Tylko kapitał



Część kwoty kredytu



Odsetki

142

Istota

Co może zabezpieczać?

dr Adam Barembruch

Gwarancja bankowa



pisemne zobowiązanie banku do
spłaty kwoty wskazanej w gwarancji,
w przypadku gdy kredytobiorca, na
zlecenie którego gwarancja została
wystawiona, nie spłaci kredytu w
terminie określonym w umowie.



Zleceniodawca ( kredytobiorca)



Beneficjent gwarancji – czyli bank
udzielający kredytu, na rzecz
którego gwarancja zostaje
wystawiona



Bank udzielający gwarancji (
gwarant)

143

Istota

Uczestnicy

dr Adam Barembruch

Cechy gwarancji

144



Nieważność umowy kredytowej nie powoduje
nieważności gwarancji



Zakres zobowiązania banku gwaranta nie jest
automatycznie wyznaczany przez zakres zobowiązania
dłużnika, jak to ma miejsce w przypadku poręczenia



Bankowi, który udzielił gwarancji, nie przysługuje prawo
podniesienia przeciwko kredytodawcy jakichkolwiek
zarzutów przysługujących kredytobiorcy, którego
zobowiązania gwarancja ta obejmuje.

dr Adam Barembruch

Przelew wierzytelności na zabezpieczenie
(cesja)



umowa pomiędzy kredytobiorcą i
bankiem, na mocy której następuje
przeniesienie na bank (

cesjonariusza

) prawa do otrzymania

konkretnej kwoty od dłużnika
kredytobiorcy (

cedenta

)

przysługującej kredytobiorcy np. z
tytułu dostarczonych towarów



Przelew konkretnie oznaczonej
wierzytelności lub kilku



Tzw. Przelew globalny, gdzie cedent
przelewa na bank wiele swoich
wierzytelności już istniejących lub
przyszłych

145

Istota

Rodzaje

dr Adam Barembruch

Przystąpienie do długu kredytowego

146



Przy przystąpieniu do długu kredytowego następuje
zmiana w stosunku kredytowym. Do dotychczasowego
dłużnika przystępuje osoba trzecia w charakterze
dłużnika solidarnego



Dotychczasowy dłużnik nie zostaje zwolniony z
obowiązku spłaty kredytu, a nowy odpowiada wobec
banku jak za spłatę kredytu własnego



Kredytobiorca i przystępujący do długu odpowiadają
wobec banku solidarnie

dr Adam Barembruch

Pełnomocnictwo do dysponowania
rachunkiem bankowym



Udzielane jest przez samego

kredytobiorcę, poręczyciela lub inną

osobę trzecią i może dotyczyć:



Rachunku oszczędnościowego



Rachunku bieżącego



Lokat terminowych



Zastosowanie



Potrącenie kwoty niespłaconego długu

z rachunku bankowego,

w przypadku

gdy bankiem prowadzącym rachunek

bankowy jest bank wierzyciel



Pobranie, czyli wypłacenie kwoty

niespłaconego długu z rachunku

bankowego w przypadku

, gdy bankiem

prowadzącym rachunek bankowy jest

inny bank niż bank wierzyciel



Powinno być udzielone jako
nieodwołalne



Może być udzielone jako terminowe,
zgodnie z terminem spłaty kredytu



Powinno uprawniać bank do
pobrania z rachunku bankowego,
środków w wysokości
odpowiadającej kwocie
niespłaconego kredytu wraz z
prowizją i odsetkami

147

Istota

Cechy

ZABEZPIECZENIA
RZECZOWE

148

2012-02-27

dr Adam Barembruch

Zastaw ogólny ( zwykły)



Zgodnie z art.. 306 Kodeksu

Cywilnego można ustanowić na rzecz

banku zastaw na zbywalnych

rzeczach ruchomych na mocy którego

bank będzie mógł dochodzić

zaspokojenia roszczeń z tych rzeczy

bez względu czyją stały się

własnością i z pierwszeństwem przed

wierzycielami osobistymi właściciela

rzeczy



Prawo zastawu jest prawem

akcesoryjnym, zależnym od

wierzytelności, którą zabezpiecza. Bez

tej wierzytelności prawo nie może

istnieć



Zastawca

– osoba ustanawiająca

zastaw



Zastawnik

– bank na rzecz którego

zastaw jest ustanowiony



Dłużnik wierzytelności obciążonej
zastawem

149

Istota

Strony

dr Adam Barembruch

Zastaw



Zawarcie pisemnej umowy
pomiędzy bankiem a właścicielem
rzeczy będącej przedmiotem
zastawu



Fizyczne wydanie rzeczy bankowi
lub osobie trzeciej ( przechowawcy)
na którą zgodziły się strony umowy



Przedmioty wartościowe



Maszyny, urządzenia, pojazdy
mechaniczne



Towary złożone w
przedsiębiorstwach składowych



Towary znajdujące się w drodze
morskiej

150

Warunki konieczne do ustanowienia

zastawu:

Przedmiot

dr Adam Barembruch

Zastaw rejestrowy



Do ustanowienia zastawu
rejestrowego konieczna jest umowa
między osobą uprawnioną do
rozporządzania przedmiotem
zastawu ( zastawcą) a bankiem
(zastawnikiem) oraz wpis do rejstru
zastawów.



Różni się od zastawu ogólnego tym,
że

przedmiot zastawu może

pozostać w posiadaniu
kredytobiorcy



Rzeczy oznaczone co do
tożsamości ( dające się
zindywidualizować)



Rzeczy oznaczone o do gatunku,
jeśli w umowie zastawnej określona
zostanie ich ilość oraz sposób
wyodrębnienia od innych rzeczy
tego samego gatunku ( mierzalne i
policzalne)



Wierzytelności



Prawa na dobrach niematerialnych



Prawa z papierów wartościowych

151

Zastawem rejestrowym można

obciążyć w szczególności:

dr Adam Barembruch

Przewłaszczenie na zabepieczenie



Polega na przeniesieniu przez
dłużnika na bank prawa własności
rzeczy ruchomej, z równoczesnym
zobowiązaniem banku do
korzystania z nabytego prawa
własności tylko w sposób określony
w umowie oraz do przeniesienia
własności rzeczy z powrotem na
zbywcę ( którym może być
kredytobiorca lub osoba trzecia) po
całkowitej spłacie kredytu.



Jest uprawniony do zatrzymania

rzeczy



Może bezpłatnie nadal z niej

korzystać



Ponosi koszty rzeczy

przewłaszczonej’



Nie może oddać rzeczy

przewłaszczonej bez zgody banku

osobie trzeciej do używania



Nie może zbyć przewłaszczonej

rzeczy



Jest zobowiązany do trwałego

oznaczenia faktu przewłaszczenia

152

Istota

Z reguły kredytobiorca na podstawie

postanowień umowy przewłaszczającej:

dr Adam Barembruch

Kaucja



W umowie kaucji kredytobiorca ( lub
inna osoba trzecia) zobowiązuje się
przelać określoną kwotę pieniężną
na rachunek banku ( zwany
rachunkiem kaucji), który
zobowiązuje się, że zwróci tę kwotę
po spłacie kredytu przez
kredytobiorcę



W przypadku kaucji w postaci
środków pieniężnych – zaliczenie
ich na spłatę długu



W przypadku kaucji w postaci
papierów wartościowych –
przedstawienie ich do wykupu na
ogólnych zasadach



W przypadku książeczki
oszczędnościowej na okaziciela –
pobranie z niej właściwej kwoty

153

Istota

Jak następuje rozliczenie?

dr Adam Barembruch

Hipoteka



Ograniczone prawo rzeczowe, na
mocy którego bank może dochodzić
swych roszczeń z danej
nieruchomości bez wględu na to
czyją stała się własnością i z
pierwszeństwem przed
wierzycielami osobistymi właściciela
nieruchomości, z wyjątkiem tych,
którym ustawowo przysługuje prawo
pierwszeństwa



Cała nieruchomość



Ułamkowa część nieruchomości



Użytkowanie wieczyste



Ograniczone prawo rzeczowe



Własnościowe spółdzielcze prawo
do lokalu mieszkalnego



Spółdzielcze prawo do lokalu
użytkowego



Prawo do domu jednorodzinnego w
spółdzielni mieszkaniowej



Wierzytelność zabezpieczona
hipoteką

154

Istota

Przedmiot

RYZYKO KREDYTOWE

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

155

dr Adam Barembruch

Pojęcie ryzyka kredytowego



Definiowane jest ono jako
zagrożenie, że odsetki lub kapitał,
lub jedno i drugie, kredytu lub
papieru wartościowego nie zostaną
spłacone zgodnie z umową.



Mechanizmem ograniczającym
ryzyko pojedynczego kredytu jak i
całego portfela kredytowego są
regulacje ostrożnościowe



Zewnętrzne o charakterze
uniwersalnym



Limity koncentracji kredytów



Rezerwy celowe



Poziom wypłacalności banku



Regulacje wewnętrzne



Zasady tworzenia funduszy ryzyka



Limity branżowe

156

Ryzyko kredytowe

Regulacje ostrożnościowe

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM
PŁYNNOŚCI

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

157

dr Adam Barembruch

Płynność

158



Płynność to zdolność do terminowego regulowania zobowiązań, a

także postawienia do dyspozycji kredytobiorców kwot w wysokości

i terminie określonych umowami



„Bank posiada płynność, jeśli ma zapewniony dostęp do

natychmiast uruchamianych funduszy po rozsądnym koszcie

dokładnie wówczas, gdy występuje zapotrzebowanie na owe

fundusze”



Nie tylko zatem gotówka decyduje o płynności ale możliwość zamiany

wybranych składników aktywów na gotówkę



Trochę historii



Wielki kryzys w latach 30 tych



Efekt runu



Efekt domina



Instytucje gwarantujące depozyty



W Polsce BFG

dr Adam Barembruch

Ryzyko płynności i jego przyczyny



Wahania stóp procentowych



Zmiany kursów walutowych



Wahania poziomu inflacji



Sytuacja na rynku finansowym
(płynność)



Niekorzystne trendy
makroekonomiczne (bezrobocie)



Polityka banku centralnego



Nieoczekiwane działania klientów



Wycofywanie depozytów



Ryzyko kredytowe



Istotne rozbieżności między
terminami zapadalności aktywów i
wymagalności pasywów



Brak dywersyfikacji klientów



Brak aktywów łatwych do
upłynnienia



Nieefektywny system rozliczeń
wewnątrz i międzybankowych

159

Zewnętrzne

Wewnętrzne

dr Adam Barembruch

Teoretyczne reguły zachowania płynności

160



Złota reguła bankowa



Reguła osadu we wkładach



Reguła przesunięć w aktywach banku



Reguła maksymalnego obciążenia

dr Adam Barembruch

Luka płynności



Zestawienie poszczególnych pozycji

aktywów i pasywów banku w

ustalonych przedziałach czasu



Luka płynności definiowana jest jako

różnica między aktywami i pasywami

w ustalonych przedziałach czasu



Luka dodatnia



zapadalne aktywa > wymagalne

pasywa



Luka ujemna



Zapadalne aktywa < wymagalne

pasywa



Luka zerowa



Zapadalne aktywa = wymagalne

pasywa



Luka dodatnia występuje wówczas,
gdy kwota zapadalnych aktywów w
danym paśmie czasowym jest wyższa
od kwoty wymagalnych pasywów.



Oznacza to, że w danym czasie
zachowana jest płynność finansowa



Bank posiada dostateczne środki do
pokrycia w terminie wszystkich
ujętych w przedziale wymagalnych
płatności



Luka ujemna wskazuje na niedostatek
środków pieniężnych do wywiązania
się z wymagalnych płatności w
danym przedziale czasowym

161

Luka

Rodzaje luki

dr Adam Barembruch

Zestawienie przepływów pieniężnych

162

Wpływy z aktywów + odsetki w danym przedziale czasowym

Wypływy z pasywów + odsetki w danym przedziale czasowym

Luka płynności

dr Adam Barembruch

Analiza wskaźnikowa płynności

163



Podstawową miarą płynności banku jest wskaźnik udziału płynnych

aktywów w ogólnej ich sumie (wartość minimalna około 10%)



Wskaźnik płynności = płynne aktywa/aktywa ogółem



Lub



Wskaźnik płynności = [płynne aktywa – krótkoterminowe pasywa]/aktywa

ogółem



Wskaźnik ten określa w praktyce jaki procent stanowi gotówka



Wskaźnik płynności bieżącej = aktywa zapadalne do 3 m-cy/pasywa

wymagalne do 3 m-cy



Wskaźnik płynności szybkiej = aktywa zapadalne do 1 m-ca/ pasywa

zapadalne do 1 m-ca



Pow. 0,9 – płynność dobra



0,9 – 0,7 0 zadowalająca



Poniżej 0,7 – zła płynność

RYZYKO WALUTOWE I
KURS WALUTOWY

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

164

dr Adam Barembruch

Pojęcie ryzyka walutowego



Niebezpieczeństwo pogorszenia się
wyniku finansowego banku wskutek
niekorzystnej zmiany kursu
walutowego



Ryzyko walutowe (kursowe)
definowane jest również jako
niebezpieczeństwo poniesienia
przez bank strat finansowych z
tytułu posiadania otwartej pozycji
walutowej i niekorzystnych zmian
kursów



To zestawienie należności i

zobowiązań w walutach obcych bez

względu na termin ich realizacji



Pozycja walutowa zamknięta

(zrównoważona)



wartość należności = wartość

zobowiązań



Aktywa = Pasywa



Otwarta pozycja walutowa –

niedopasowanie aktywów i

pasywów



Pozycja długa – A > P



Pozycja krótka – A < P

165

Pojęcie

Pozycja walutowa

dr Adam Barembruch

Wpływ pozycji walutowej i zmiany kursu na
dochód banku!!!

166

Pozycja
walutowa

Kierunek zmian kursu

Wzrost

Spadek

Długa

Zysk

Strata

Krótka

Strata

Zysk

RYZYKO STOPY
PROCENTOWEJ

Dr Adam Barembruch

2012-02-27

167

dr Adam Barembruch

Istota ryzyka stopy procentowej



niebezpieczeństwo negatywnego

wpływu zmian rynkowej stopy

procentowej na sytuację finansową

banku



Def. Bazylejskiego Komitetu Nadzoru

Bankowego



Potoczne rozumienie ryzyka:



Niebezpieczeństwo strat wynikające z

kurczenia się marży odsetkowej banku

(różnicy między oprocentowaniem

aktywów i pasywów) wskutek różnej

elastyczności dopasowania się

poszczególnych pozycji do zmian

rynkowej stopy procentowej.



Niezsynchronizowanie pod względem

procentu jak i terminu – dotyczy pozycji

o zmiennej stopie procentowej



Wielkość zmian rynkowej stopy
procentowej



Wartości przeprowadzanych
transakcji, dla których terminy
zmiany oprocentowania nie są
zsynchronizowane



Okres na jaki zostały zawarte
umowy

168

Istota

Elementy wpływające na wielkość

ryzyka stopy procentowej:

dr Adam Barembruch

Kategorie ekonomiczne związane z
ryzykiem stopy procentowej



Niebezpieczeństwo poniesienia przez

bank strat spowodowanych

zmniejszaniem się dochodów

odsetkowych wskutek zmian stóp

procentowych oraz niedopasowania

tych zmian po stronie aktywów i

pasywów



Finansowanie 12 miesięcznego kredytu

o stałych oprocentowaniu (14%)

przyjętym 6 miesięcznym depozytem,

którego oprocentowanie zależne jest od

poziomu stóp procentowych na rynku

międzybankowym i jest

przeszacowywane co 1 miesiąc – jeżeli

rynkowa stopa wzrośnie zmniejsza się

dochody banku, gdyż wzrasta koszt

pozyskania pieniądza i maleje marża

odsetkowa



Polega na zmianie wartości
rynkowej instrumentu o stałym
oprocentowaniu (np. obligacji o
stałym oprocentowaniu) wskutek
zmian rynkowych stóp procentowych



Wzrost rynkowych stóp procentowych
powoduje spadek wartości obligacji

169

Ryzyko dochodu

Ryzyko inwestycji (ryzyko cenowe)

dr Adam Barembruch

Metody pomiaru ryzyka stopy procentowej

170



Analiza (metoda) luki



Analiza okresowa



Badanie elastyczności



Wykorzystywanie modeli symulacyjnych



W metodach symulacyjnych wykorzystuje się techniki
komputerowe, dzięki którym określa się alternatywne scenariusze
dotyczące przyszłości.

dr Adam Barembruch

Pozycje wrażliwe i niewrażliwe na zmiany
stopy procentowej



pozycje bilansowe i pozabilansowe
banku wrażliwe na zmiany
rynkowych stóp procentowych (np.
kredyty dla podmiotów
gospodarczych, depozyty na
rachunkach terminowych)



Z punktu widzenia stopnia ich
reakcji na te zmiany rozróżniamy:



pozycje o stałej stopie procentowej



pozycje o zmiennej stopie
procentowej



pozycje bilansowe i pozabilansowe
banku niewrażliwe na wahania
rynkowych stóp procentowych (np.
gotówka w kasie, nie
oprocentowana rezerwa
obowiązkowa na rachunku w banku
centralnym)

171

Pozycje wrażliwe

Pozycje niewrażliwe

dr Adam Barembruch

Metoda luki



określana także jako metoda gap lub

zestawienie (bilans) niedopasowania

polega na analizie niedopasowania

aktywów i pasywów w wybranych

okresach;



służy do pomiaru i zarządzania

ryzykiem stopy procentowej

wynikającym z niedopasowania

terminów zmiany oprocentowania po

stronie aktywów i pasywów dla pozycji

o stałym oprocentowaniu;



wykorzystywana jest m.in. do

ustalania limitów w banku, np.

maksymalnych nadwyżek po stronie

aktywów lub pasywów o stałej stopie

procentowej;



1. Podział pozycji bilansowych na dwie grupy:



niezależnych od wahań rynkowej stopy

procentowej,



zależnych od wahań rynkowej stopy procentowej;

w tej grupie konieczne jest wyodrębnienie pozycji o

stałej stopie procentowej i zmiennej stopie

procentowej;



2. Dla poszczególnych rodzajów pozycji konieczne

jest ustalenie terminów zapadalności, czyli

terminów, w których możliwa jest zmiana stawek

procentowych;



3. Wybór okresów, dla których wykonywane są

obliczenia zależy od specyfiki danej instytucji

kredytowej i jej indywidualnej struktury stóp

procentowych, na ogół jednak przyjmuje się, że

okresy te nie powinny być dłuższe niż sześć

miesięcy;



4. Na podstawie tych danych sporządza się

zestawienie niedopasowania, które służy do

określenia wielkości ryzyka wynikającego z pozycji

o stałym oprocentowania

172

Metoda

Etapy

dr Adam Barembruch

Luka -

różnica pomiędzy wielkością pozycji aktywów i pasywów

wrażliwych na zmiany stóp procentowych; określa się ją także jako
otwarte pozycje odsetkowe



pozycja niedopasowania terminów

przeszacowania aktywów i pasywów w

danym przedziale czasowym, w której

kwota aktywów zapadających lub

poddawanych przeszacowaniu stawki

oprocentowania przewyższa odnośną

kwotę pasywów (aktywa o stałym

oprocentowaniu przewyższają pasywa o

stałym oprocentowaniu);



gdy bank posiada lukę dodatnią (pozycję

wrażliwą po stronie aktywów) jest narażony

na ryzyko wzrostu stóp procentowych,

ponieważ szybciej zacznie pozyskiwać

środki o wyższym oprocentowaniu niż

alokować na wyższy procent;



wzrost stóp procentowych spowoduje

zwiększenie zysku a zniżka spowoduje jego

obniżenie



pozycja niedopasowania terminów

przeszacowania aktywów i pasywów

w danym przedziale czasowym, w

której kwota pasywów wymaganych

lub poddawanych przeszacowaniu

stawki oprocentowania przewyższa

odnośną kwotę aktywów;



gdy bank posiada lukę ujemną

(pozycję wrażliwą po stronie

pasywów), jest narażony na ryzyko w

sytuacji obniżenia stóp procentowych,

ponieważ szybciej lokuje posiadane

środki na niższy procent, płacąc

wyższe odsetki od posiadanych

depozytów;



wzrost stóp procentowych spowoduje

obniżenie poziomu zysku, a zniżka

spowoduje jego zwiększenie

173

Luka dodatnia

Luka ujemna

dr Adam Barembruch

Wpływ luki na wynik odsetkowy – zestawienie!!! (dla aktywów
wrażliwych na zmiany stopy procentowej)

174

Luka

Oprocentowanie

Wzrasta

Spada

Dodatnia

Dochody

wzrastają

Dochody maleją

Ujemna

Dochody maleją

Dochody

wzrastają

dr Adam Barembruch

Definicja elastyczności

175



elastyczność = iloraz zmiany stopy procentowej danej

pozycji aktywów lub pasywów do zmiany rynkowej stopy

procentowej



przykładowo: rynkowa stopa procentowa wzrosła o 2 pkt.

proc., a oprocentowanie pasywów o 1 pkt. proc., to

współczynnik elastyczności wynosi ½



Pozycje aktywów/pasywów



o zmiennej stopie procentowej: 0<e<1



o stałej stopie procentowej: e = 0



Metoda elastyczności stopy procentowej służy do pomiaru

ryzyka związanego z pozycjami o zmiennej stopie

procentowej.

dr Adam Barembruch

Na czym polega ryzyko w metodzie
elastyczności

176



Warianty:



Elastyczność aktywów = elastyczności pasywów



Elastyczność aktywów > od elastyczności pasywów



Elastyczność aktywów < od elastyczności pasywów



Ryzyko polega na różnej elastyczności dopasowywania się
stóp procentowych poszczególnych pozycji aktywów i
pasywów do zmian rynkowej stopy procentowej

dr Adam Barembruch

Wpływ elastyczności na dochód banku

177

Elastyczność

Rosnący trend stóp

procentowych

Malejący trend stóp

procentowych

Elastyczność aktywów

większa od elastyczności

pasywów

Dochód rośnie

Dochód maleje

Elastyczność aktywów

mniejsza od elastyczności

pasywów

Dochód maleje

Dochód rośnie

dr Adam Barembruch

Duration

178



Duration (okresowość) to suma ważonych względem
czasu indywidualnych zdyskontowanych przepływów
pieniężnych z inwestycji w stosunku do bieżących
wartości tych inwestycji.



Jest to średni czas życia inwestycji rozumiany jako
okres, po którego upływie inwestor otrzyma zwrot
kapitału z oczekiwanymi dochodami.



Okres ten zwykle nie pokrywa się z terminem inwestycji,
gdyż w trakcie trwania inwestycji inwestor otrzymuje
płatności periodyczne.

dr Adam Barembruch

Duration (Macaulay’a) – średni ważony okres oczekiwania na wpływ środków
pieniężnych z danego instrumentu finansowego

179



D (duration) = suma ważona okresów pozostających do
kolejnych terminów płatności dla danego instrumentu do
aktualnej (rynkowej) wartości instrumentu



Waga odpowiadająca danemu okresowi do terminu
płatności równa jest bieżącej wartości sumy płatnej w
tym terminie









)

(

)

(

- present value

- liczba okresów do terminu zapadalności
- wpływy z tytułu odsetek i spłaty kapitału

w okresie t

- wymagana stopa dochodu inwestora