Opracował Jerzy Stasz
11. Drgania,fale
Wahadło sprężynowe; siła sprężysta
kx
F
−
=
2
o
m
k
ω
=
Równanie ruchu harmonicznego
0
2
2
2
=
+
x
dt
x
d
o
ω
Rozwiązanie
)
sin(
o
o
t
A
x
ϕ
ω
+
=
Prędkość
)
cos(
o
o
t
A
v
ϕ
ω
ω
+
=
Przyspieszenie
x
a
o
2
ω
−
=
o
ϕ
- faza początkowa
o
o
o
T
f
π
π
ω
2
2
=
=
f
o
–częstotliwość, T
o
- okres
Okres wahań wahadła sprężynowego
k
m
T
o
π
2
=
Okres wahań wahadła matematycznego
g
l
T
π
2
=
l- długość wahadła, g – przyspieszenie ziemskie
Okres wahań wahadła fizycznego
mgr
I
T
o
π
2
=
I
o
– moment bezwładności względem osi wahań, m – masa wahadła, r – odległość środka
masy do osi wahań
Energia drgań
E = E
k
(t) + E
p
(t) = const
2
2
max
2
1
2
1
kA
mv
E
=
=
)
(
2
1
)
(
2
t
mv
t
E
k
=
)
(
2
1
)
(
2
t
kx
t
E
p
=
Drgania tłumione, siły:
F = ma = -kx – bv
Równanie ruchu
0
2
2
2
2
=
+
+
x
dt
dx
dt
x
d
ω
β
m
b
2
=
β
Rozwiązanie
)
sin(
ϕ
ω
β
+
=
−
t
e
A
x
t
o
2
2
2
β
ω
ω
−
=
o
Amplituda
t
o
e
A
A
β
−
=
Logarytmiczny dekrement tłumienia
T
A
A
n
n
β
=
=
Λ
+
1
ln
Opracował Jerzy Stasz
Drgania wymuszone, siły:
t
F
bv
kx
ma
F
o
Ω
+
−
−
=
=
cos
Równanie ruchu
t
m
F
x
dt
dx
dt
x
d
o
o
Ω
=
+
+
cos
2
2
2
2
ω
β
Rozwiązanie
)
sin(
ϕ
−
Ω
=
t
A
x
Amplituda
2
2
2
2
4
)
(
Ω
+
Ω
−
=
β
ω
o
o
m
F
A
Przesunięcie fazowe
2
2
2
Ω
−
Ω
=
o
tg
ω
β
ϕ
Częstość rezonansowa
2
2
2
β
ω
−
=
Ω
o
r
A = maximum
Równanie fali płaskiej rozchodzącej się w kierunku +x
)
sin(
kx
t
A
y
−
=
ω
T
f
π
π
ω
2
2
=
⋅
=
Liczba falowa
λ
π
2
=
k
Prędkość fazowa fali
k
v
ω
=
Prędkość fali podłużnej w ciele stałym
)
2
1
)(
1
(
)
1
(
µ
µ
ρ
µ
−
+
−
=
E
v
E – moduł Younga
ρ
– gęstość ciała, µ –współczynnik Poissona
Prędkość fali podłużnej w pręcie
ρ
E
v
=
Prędkość fali poprzecznej w ciele stałym
ρ
G
v
=
G- moduł sprężystości postaciowej
Prędkość fali poprzecznej w strunie o przekroju poprzecznym S, F – siła naciągu
S
F
v
ρ
=
Prędkość fali podłużnej w cieczy
βρ
1
=
v
β – współczynnik ściśliwości
cieczy
Prędkość fali podłużnej w gazie
ρ
κ
p
v
=
κ – wykładnik adiabaty,
p – ciśnienie
Natężenie fali (ilość energii ∆W przepływającą w czasie ∆t przez powierzchnię ∆S)
Opracował Jerzy Stasz
2
2
2
2
1
A
v
s
m
J
t
S
W
I
ω
ρ
=
∆
∆
∆
=
Amplituda ciśnienia fali
A
v
p
m
ω
ρ
=
∆
Opór akustyczny
v
Z
ρ
=
Współczynnik odbicia przy przejściu prostopadłym fali z ośrodka „1” do ‘2”:
2
2
1
2
1
+
−
=
Z
Z
Z
Z
R
Współczynnik transmisji przy przejściu prostopadłym fali z ośrodka „1” do ‘2”:
T = 1 – R
(pomijamy straty na absorpcję)
Natężenie fali akustycznej kulistej w odległości
r od źródła punktowego o mocy P:
2
4
r
P
I
⋅
=
π
Tłumienie (absorpcja) płaskiej fali akustycznej w zależności od odległości x
x
o
e
I
I
α
−
=
α
– współczynnik absorpcji
Głośność
=
o
I
I
L
log
10
[dB]
I
o
= 10
-12
W/m
2
– próg słyszalności dla f = 1000 Hz
Częstotliwość
dudnień
2
1
f
f
f
d
−
=
f
1
, f
2
- częstotliwości
nakładających się dźwięków
Efekt Dopplera, zbliżanie
v
v
v
v
f
f
o
1
2
1
1
−
+
=
f
o
– częstotliwość drgań źródła
Efekt Dopplera, oddalanie
v
v
v
v
f
f
o
1
2
1
1
+
−
=
f
– obserwowana częstotliwość
v
– prędkość dźwięku, v
1
– prędkość źródła, v
2
– prędkość obserwatora
Opracował Jerzy Stasz
1.
Oscylator ma postać klocka o masie m = 0.5 kg umocowanego na sprężynie. Po
wprawieniu w drgania o amplitudzie A = 35 cm oscylator powtarza swój ruch co 0.5 s.
Wyznacz: a) okres - T, b) częstość - f, c) częstość kołową - ω, d) stałą sprężystości -k,
e) maksymalną prędkość- vm, f) wartość maksymalnej siły Fm, jaką sprężyna
wywiera na klocek
2.
Ciało drga ruchem harmonicznym opisanym wzorem (w jednostkach SI)
)
3
cos(
5
,
6
π
π
+
=
t
x
. Dla czasu
t = 2 s wyznacz: a) przemieszczenie, b) prędkość, c)
przyspieszenie, d) fazę, e) częstość, f) okres drgań
3.
W drgającym układzie klocek – sprężyna energia mechaniczna wynosi 1 J., amplituda
10 cm, maksymalna prędkość 1,2 m/s. Wyznacz: a) stałą sprężystości, b) masę klocka,
c) częstość drgań
4.
Jaka jest długość wahadła „sekundowego”, które wykonuje pełne wahnięcie z lewa na
prawo i z powrotem w ciągu 2 s? (zastosuj wzór dla wahadła matematycznego)
5.
Oscylator tłumiony ma następujące parametry: m = 250 g, k = 85 N/m, b = 70 g/s.
Wyznacz: a) okres drgań tego oscylatora, b) czas, po którym amplituda drgań
tłumionych zmaleje do połowy swojej wartości początkowej?
6.
Napisz wzór przedstawiający falę sinusoidalną , mającą amplitudę 0,01 m, częstość
550 Hz, prędkość 330 m/s. biegnącą a) w ujemnym kierunku wzdłuż osi x, b) w
kierunku dodatnim .
7.
Oblicz prędkość fal poprzecznych
v w sznurze o długości l =2 m i masie m = 60 g
poddanym naprężeniu
F = 500 N.
8.
Lina, po której może biec fala, ma długość
l =2,7 m i masę m = 260 g. Naprężenie
liny wynosi N =36 N. Jaka musi być częstość fali biegnącej o amplitudzie A = 7,7
mm, aby jej średnia moc była równa 85 W? (
2
2
2
1
A
v
P
sr
ω
µ
=
), µ
= m/l
9.
W przypadku normalnego słuchu zakres częstości słyszalnych rozciąga się od około
20 Hz do 20 kHz. Jakie długości fal dźwiękowych w powietrzu odpowiadają tym
częstościom? Prędkość dźwięku w powietrzu v = 340 m/s.
10.
Ź
ródło emituje izotropowo fale dźwiękowe. Natężenie fal w odległości 2,5 m od
ź
ródła wynosi 1,91
•
10
-4
W/m
2
.
a)
wyznacz poziom głośności dźwięku w [decybelach].
b)
wyznacz moc źródła.
11.
Poziom głośności pewnego źródła dźwięku wzrósł o 30 dB. O jaki czynnik wrosły
jego a) natężenie ,b) amplituda zmian ciśnienia