Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

background image
background image

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,

e-booki

.

background image
background image
background image
background image

Ksi¹¿ka polecana przez Instytut Prawa W³asności Intelektualnej UJ
Publikacja dofi nansowana przez Wydzia³ Prawa Uniwersytetu w Bia³ymstoku

Stan prawny na 1 kwietnia 2006 r.

Recenzenci:
Janusz Barta
Ryszard Markiewicz

Redakcja:

Ewa Fonkowicz
Maria Szymaniak

Redakcja serii:

Janusz Barta
Ryszard Markiewicz

Wydawca

:

Marcin Skrabka

Sk³ad, ³amanie:

Studio LOTUS

Copyright by
Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE
oddzia³ Polskich Wydawnictw Profesjonalnych sp. z o.o. 2006

Redakcja:
ul. Zacisze 7, 31-156 Kraków
tel. (12) 630.46.00
e–mail: redakcja@zakamycze.com.pl
www.zakamycze.com.pl

ISBN: 83-7444-214-X

wydanie I
cena: 59,00 z³

Druk i oprawa: WDG Drukarnia w Gdyni sp. z o.o., ul. Św. Piotra 12

background image

5

Spis treści

Wykaz skrótów

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13

Wprowadzenie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

Rozdział 1
Geneza prawa do prywatności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

1.1. Powstanie koncepcji i rozwój prawa do prywatności w USA . . . . .

25

1.2. Stanowisko judykatury i wkład Parlamentu w uznanie prawa

do prywatności w Wielkiej Brytanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

1.2.1. Geneza prawa do prywatności w Wielkiej Brytanii . . . . . . . .

35

1.2.2. Wkład Parlamentu w uznanie istnienia ustawowego prawa

do prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38

1.2.3. Human Rights Act 1998 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

1.3. Geneza prawa do prywatności w Polsce i w wybranych

państwach systemu prawa stanowionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

1.3.1. Rozwój ogólnego prawa osobistości a ochrona prywatności

w Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

1.3.2. Geneza prawa do prywatności we Francji . . . . . . . . . . . . . . . .

55

1.3.2.1. Trudności ze zdefiniowaniem sfery życia prywatnego .

58

1.3.3. Początki i rozwój prawa do prywatności w świetle dorobku

polskiej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60

Rozdział 2
Pojecie, charakter i podmiot prawa do prywatności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

74

2.2. Koncepcje dotyczące pojęcia prawa do prywatności . . . . . . . . . . . . .

75

2.2.1. Koncepcje dotyczące prawa do prywatności w świetle

poglądów przedstawicieli doktryny zagranicznej . . . . . . . . .

75

2.2.1.1. Prywatność jako prawo do pozostawienia w spokoju

81

background image

6

Spis treści

2.2.1.2. Prywatność jako prawo ograniczonego dostępu

do jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

81

2.2.1.3. Prywatność jako prawo do kontroli nad ujawnianiem

informacji o charakterze osobistym . . . . . . . . . . . . . . . .

84

2.2.1.4. Prywatność jako prawo do poszanowania tajemnicy .

89

2.2.1.5. Prywatność jako prawo do poszanowania intymności .

90

2.2.2. Pojęcie prawa do prywatności na gruncie orzecznictwa

Europejskiego Trybunału Praw Człowieka . . . . . . . . . . . . . . .

91

2.2.3. Pojęcie i istota prywatności według polskiej doktryny

i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

95

2.2.4. Prawo do prywatności w ujęciu konstytucyjnym . . . . . . . . . .

102

2.3. Prywatność a sfery życia jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105

2.3.1. Sfery życia jednostki w zagranicznej doktrynie

i w orzecznictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105

2.3.2. Podział na sfery w ramach prawa do prywatności w świetle

polskiej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

110

2.4. Podmiot prawa do prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

114

2.4.1. Podmiot prawa do prywatności w świetle Europejskiej

Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

114

2.4.2. Podmiot prawa do prywatności w świetle dorobku

zagranicznej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

115

2.4.3. Podmiot prawa do prywatności na gruncie prawa polskiego .

120

2.4.3.1. „Osoba zainteresowana” jako podmiot prawa

do prywatności w świetle polskiego prawa prasowego .

122

2.5. Charakter prawa do prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

127

2.5.1. Charakter prawa do prywatności w świetle stanowiska

zagranicznej doktryny i judykatury. Ochrona prywatności
osób zmarłych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

127

2.5.2. Charakter prawa do prywatności w prawie polskim . . . . . . .

132

2.6. Prawo do ochrony sfery intymności jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . .

137

2.6.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

137

2.6.2. Pojęcie intymności. Sfera intymności a sfera życia prywatnego .

138

2.6.3. Prawo do ochrony intymności we Francji. Sfera intymności

w świetle prawa niemieckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

143

2.6.4. Przedmiot sfery intymności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

145

2.7. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

150

Rozdział 3
Treść prawa do prywatności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

158

3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

158

background image

7

Spis treści

3.2. Przedmiot prawa do prywatności na gruncie francuskiej

i niemieckiej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

160

3.2.1. Przedmiot prawa do prywatności na gruncie francuskiej

doktryny i orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

160

3.2.2. Przedmiot prawa do prywatności w świetle dorobku

niemieckiej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

164

3.3. Treść prawa do prywatności w świetle orzecznictwa Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

172

3.3.1. Zakres przedmiotowy prawa do prywatności . . . . . . . . . . . . .

172

3.3.1.1. Zakres przedmiotowy prawa do poszanowania życia

prywatnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

173

3.3.1.2. Zakres przedmiotowy prawa do poszanowania życia

rodzinnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

181

3.3.2. Obowiązki państwa dotyczące poszanowania życia

prywatnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

190

3.3.2.1. Obowiązki państwa związane z zanieczyszczeniem

środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

191

3.3.2.2. Obowiązki państwa dotyczące zapewnienia skutecznej

ochrony pokrzywdzonym i pomocy prawnej
w postępowaniu przed sądami . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

192

3.3.2.3. Obowiązek państwa zapewnienia ochrony

transseksualistom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

192

3.3.3. Obowiązki państwa związane z poszanowaniem

życia rodzinnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

193

3.3.4. Treść prawa do prywatności w świetle art. 8

Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

195

3.4. Przedmiot ochrony sfery życia prywatnego w świetle orzecznictwa

sądów polskich. Strona negatywna prawa do prywatności . . . . . . .

197

3.4.1. Katalog okoliczności objętych sferą życia prywatnego

w świetle orzecznictwa sądów polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . .

197

3.4.2. Identyfikacja osoby jako niezbędna przesłanka stwierdzenia

przez sąd naruszenia prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

206

3.4.3. Strona negatywna prawa do prywatności na gruncie polskiej

doktryny i orzecznictwa sądów polskich . . . . . . . . . . . . . . . . .

211

3.5. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

215

Rozdział 4
Prawo do prywatności osób publicznych

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

220

4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

220

4.2. Pojęcie i rodzaje osób publicznych w świetle dorobku

zagranicznej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

222

background image

8

Spis treści

4.2.1. Pojęcie osoby publicznej na gruncie zagranicznej doktryny

i orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

222

4.2.2. Rodzaje osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

224

4.3. Rozumienie pojęcia „osoba publiczna” w prawie polskim . . . . . . . .

230

4.3.1. Pojęcie osoby publicznej w świetle poglądów przedstawicieli

polskiej doktryny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

230

4.3.2. Konstrukcja pojęcia „osoba publiczna” w rozumieniu art. 14

ust. 6 prawa prasowego. Kryteria kwalifikacji jednostki
do kategorii osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

233

4.4. Prawo do prywatności osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

242

4.5. Prawo do ochrony intymności osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . .

248

4.5.1. Prawo do ochrony intymności osób publicznych na gruncie

dorobku zagranicznej doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . .

248

4.5.2. Prawo do ochrony intymności osób publicznych w polskiej

doktrynie i w orzecznictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

252

4.5.3. Warunki dopuszczalności ingerencji prasy w sferę intymności

osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

254

4.6. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

255

Rozdział 5
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę w wybranych
państwach systemu prawa zwyczajowego i stanowionego

. . . . . . . . . . . . . .

260

5.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

260

5.2. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę w USA . . .

5.2.1. Bezprawna ingerencja w samotność jednostki

lub w jej sprawy prywatne (intrusion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

263

5.2.2. Publiczne ujawnienie krępujących faktów z życia prywatnego

(public disclosure of private facts) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

270

5.2.3. Publiczne przedstawienie jednostki w „fałszywym świetle”

(false light) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

281

5.2.4. Przywłaszczenie nazwiska, wizerunku lub innych atrybutów

osobowości w celach komercyjnych (appropriation) . . . . . . . . .

284

5.2.5. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

przy użyciu nowych technik zbierania informacji . . . . . . . . . . .

287

5.3. Prawo do kontroli wykorzystania wizerunku i innych oznaczeń

indywidualizujących osoby powszechnie znane (right of publicity) .

290

5.3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

290

5.3.2. Pojęcie right of publicity i jego geneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

292

5.3.3. Right of publicity a prawo do prywatności . . . . . . . . . . . . . . . .

294

5.3.4. Wymóg wykorzystania oznaczeń indywidualizujących osoby

powszechnie znane w celach komercyjnych . . . . . . . . . . . . . .

296

background image

9

Spis treści

5.3.5. Czas trwania ochrony i przedmiot right of publicity . . . . . . . .

299

5.3.6. Zarzut wolności wypowiedzi jako obrona pozwanego . . . . .

301

5.3.7. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

303

5.4. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

w Wielkiej Brytanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

308

5.4.1. Instytucje prawne ochrony prywatności osób publicznych

przed wejściem w życie Human Rights Act . . . . . . . . . . . . . .

308

5.4.1.1. Czyn niedozwolony defamation . . . . . . . . . . . . . . . . .

308

5.4.1.2. Czyn niedozwolony trespass . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

310

5.4.1.3. Czyn niedozwolony nuisance . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

311

5.4.2. Naruszenie zaufania (breach of confidence) jako środek

ochrony prywatności osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . .

312

5.4.3. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

po wejściu w życie Human Rights Act . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

321

5.4.4. Prawo do anonimowości (right to anonimity) . . . . . . . . . . . . . .

328

5.5. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

we Francji i w Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

331

5.5.1. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

we Francji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

331

5.5.2. Naruszenie prywatności „absolutnych osób historii

współczesnej” przez prasę w Niemczech na przykładzie
spraw dotyczących księżnej Karoliny z Monako . . . . . . . . . . .

335

5.5.3. Naruszenie prywatności „osób względnych historii

współczesnej” przez prasę w Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . .

339

5.6. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

w prawie polskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

347

5.6.1. Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę

w świetle dorobku polskiej doktryny i judykatury . . . . . . . . .

347

5.6.2. Kryterium bezpośredniego związku z wykonywaną

działalnością publiczną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

350

5.7. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

355

Rozdział 6
Wolność prasy a prawo do prywatności osób publicznych

. . . . . . . . . . . .

361

6.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

361

6.2. Wolność wypowiedzi i jej ograniczenia w świetle

Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

363

6.2.1. Uwagi ogólne dotyczące wolności wypowiedzi . . . . . . . . . . .

363

6.2.2. Podmiot, przedmiot i forma wypowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . .

366

background image

10

Spis treści

6.2.3. Zakres wolności wypowiedzi ze względu na jej przedmiot . .

367

6.2.3.1. Wypowiedzi niepodlegające ochronie . . . . . . . . . . . . .

372

6.2.4. Zakres wolności prasy w świetle orzecznictwa Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

373

6.2.5. Ograniczenia wolności wypowiedzi i i prasy na gruncie

orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka . . . .

380

6.2.6. Dopuszczalność ingerencji w sferę prywatności . . . . . . . . . . .

385

6.3. Wolność wypowiedzi (prasy) a ochrona prywatności

w prawie polskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

387

6.3.1. Wolność wypowiedzi (prasy) a prawo do prywatności

na gruncie Konstytucji RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

387

6.3.2. Konflikt pomiędzy prawem do wolności prasy a ochroną

prywatności jednostki w świetle polskiej doktryny
i orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

391

6.4. Sposoby rozstrzygania konfliktu: wolność prasy a prawo

do prywatności w wybranych państwach systemu prawa
zwyczajowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

394

6.4.1. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej . . . . . . . . . . . . . . . . . .

394

6.4.2. Kanada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

398

6.5. Sposoby rozstrzygania konfliktu: wolność prasy a prawo

do prywatności w wybranych państwach systemu prawa
stanowionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

404

6.5.1. Niemcy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

404

6.5.2. Francja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

415

6.6. Kryteria rozstrzygania konfliktu: wolność prasy a prawo

do prywatności w orzecznictwie Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

422

6.7. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

426

Rozdział 7
Okoliczności wyłączające bezprawność działania prasy w przypadku
ingerencji w sferę życia prywatnego osób publicznych

. . . . . . . . . . . . . . .

432

7.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

432

7.2. Okoliczności wyłączające bezprawność działania prasy

w przypadku ingerencji w sferę życia prywatnego
osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

435

7.3. Zgoda uprawnionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

440

7.3.1. Charakter prawny zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

440

7.3.2. Treść zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

442

7.3.3. Forma zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

444

7.3.4. Znaczenie zgody i skutki jej udzielenia . . . . . . . . . . . . . . . . . .

449

background image

11

Spis treści

7.4. Granice dozwolonej krytyki działalności osób pełniących

funkcje publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

452

7.4.1. Pojęcie i przedmiot krytyki prasowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

452

7.4.2. Granice dozwolonej krytyki działalności osób publicznych

w systemie common law na przykładzie Wielkiej Brytanii . . . .

454

7.4.3. Granice dozwolonej krytyki prasowej w świetle polskiej

doktryny i judykatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

459

7.4.4. Rozszerzone granice dozwolonej krytyki działalności osób

pełniących funkcje publiczne oraz wykonujących mandat
zaufania społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

467

7.4.5. Dopuszczalność publikacji informacji ze sfery życia

prywatnego osób publicznych w ramach prawa do krytyki .

478

7.5. Uzasadniony interes publiczny a wyłączenie bezprawności

ingerencji prasy w prywatność osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . .

481

7.5.1. Okoliczność działania pozwanego w uzasadnionym interesie

publicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

481

7.5.2. Warunki powołania się na okoliczność „działania ze względu

na społecznie uzasadniony interes” w przypadku naruszenia
prawa do prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

485

7.5.2.1. Obowiązek działania ze szczególną starannością

i rzetelnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

485

7.5.2.2. Obowiązek publikowania informacji zgodnych

z prawdą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

490

7.5.3. Pojęcie i zakres przedmiotowy spraw objętych kryterium

uzasadnionego interesu publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

493

7.6. Dalsza publikacja informacji ze sfery życia prywatnego przez prasę

449

7.6.1. Problem dalszej publikacji informacji ze sfery życia

prywatnego w doktrynie i orzecznictwie zagranicznym . . . .

499

7.6.2. Publikacja informacji uprzednio ujawnionych przez prasę

a naruszenie prawa do prywatności na gruncie prawa
polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

504

7.7. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

508

Rozdział 8
Granice dozwolonej ingerencji prasy w prywatność
osób publicznych

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

517

8.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

517

8.2. Kryteria ustalania granic dozwolonej ingerencji prasy

w prywatność osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

519

8.2.1. Kryterium pełnienia funkcji publicznych i wykonywania

mandatu zaufania publicznego oraz bezpośredniego związku
z wykonywaną działalnością publiczną . . . . . . . . . . . . . . . . . .

519

background image

12

Spis treści

8.2.2. Kryterium interesu publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

527

8.2.3. Kryterium usprawiedliwionego przewidywania

poszanowania prywatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

530

8.2.3.1. Kryterium podmiotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

530

8.2.3.2. Kryterium przedmiotowe granic ochrony sfery

życia prywatnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

531

8.2.4. Kryterium przestrzenne granic prawa do prywatności

w świetle dorobku zagranicznej doktryny i judykatury . . . . .

533

8.2.4.1. Granice przestrzenne prawa do prywatności w świetle

orzecznictwa sądów niemieckich . . . . . . . . . . . . . . . . .

535

8.2.4.2. Granice przestrzenne prawa do prywatności na gruncie

orzecznictwa sądów francuskich . . . . . . . . . . . . . . . . .

539

8.3. Wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

542

Konkluzje

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

547

Bibliografia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

559

Wykaz aktów prawnych

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

587

• Akty prawa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

587

• Akty prawa amerykańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

588

• Akty prawa angielskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

588

• Akty prawa kanadyjskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

589

• Akty prawa niemieckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

589

• Akty prawa hiszpańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

589

• Akty prawa międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

589

Wybrane pozycje z orzecznictwa

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

591

• Orzecznictwo sądów polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

591

• Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

591

• Orzecznictwo Sądu Najwyższego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

591

• Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego . . . . . . . . . . . . . .

595

• Orzecznictwo sądów apelacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

595

• Orzecznictwo innych sądów polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

598

• Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka . . . . . . . . . .

599

• Orzecznictwo sądów francuskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

606

• Orzecznictwo sądów niemieckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

609

• Orzecznictwo sądów amerykańskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

611

• Orzecznictwo sądów angielskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

619

• Orzecznictwo sądów kanadyjskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

622

background image

13

Wykaz skrótów

AfP

– Archiv für Presserecht

All ER

– All England Law Reports

App. Cas.

– Law Reports, Appeal Cases

BGB

– Bürgerliches Gesetzbuch

BGH

– Bundesgerichtshof

BGHZ

– Entscheidungen des Bundesgerichtshofs in Zivilsachen

BVerfGe

– Bundesverfassungsgericht

BverfGE

– Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts

Cal. L. Rev.

– California Law Review

Cal. Rptr. 2d

– California Reporter, 2

nd

series

Cardozo Arts & Ent. L. J

. – Cardozo Arts & Entertainment Law Journal

Cass

– Cour de cassation

Cath. U. L. Rev.

– Catholic University Law Review

CC

– Code Civil

Ch.

– Law Reports, Chancery Division

Ch. Civ

. – Cour de cassation, Chambre Civile

Colum. L. Rev.

– Columbia Law Review

Comm/Ent

– Hastings Communications and Entertainment Law Journal

Ent. L. J.

– Entertainment Law Journal

ETPC

– Europejski Trybunał Praw Człowieka

F. 2d

– Federal Reporter, 2

nd

series

F. Supp

. – Federal Supplement

Fordham Urb. L. J.

– Fordham Urban Law Journal

Geo. L. J.

– Georgetown Law Journal

GRUR Int.

– Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht – Internatio-

naler Teil

Harv. L. Rev.

– Harvard Law Review

Hastings Comm. & Ent. Law Journal

– Hastings Communications & En-

tertainment Law Journal

background image

14

Wykaz skrótów

IBPS

– Instytut Badania Prawa Sądowego

ILSA

– International Law Students Association

J. Soc. Sci.

– The Journal of Social Sciences

JCP

– Jurisclasseur Périodique

JW

– Juristische Wochenschrift

JZ

– Juristen Zeitung

k.c.

– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16,

poz. 93 z późn. zm.)

k.k.

– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553)

k.p.k.

– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego

(Dz. U. Nr 89, poz. 555)

Law & Contemp. Probs.

– Law and Contemporary Problems

LG

– Landsgericht

LR Ch. App.

– Law Reports, Chancery Appeal Cases

MLR

– Modern Law Review

N. Ill. U. L. Rev

. – Northern Illinois University Law Review

NJ

– Neue Justiz

NJW

– Neue Juristische Wochenschrift

NP

– Nowe Prawo

OLG

– Oberlandesgericht

OSA

– Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych

OSN

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego

OSNAPiUS

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna Pra-

cy i Ubezpieczeń Społecznych. Zbiór Urzędowy

OSNCP

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Administracyj-

nej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

OSNC

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna

OSNKW

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa

OSNPG

– Orzecznictwo Sądu Najwyższego Prokuratury Generalnej

OSP

– Orzecznictwo Sądów Polskich

OSPiKA

– Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych

OTK

– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

OTK ZU

– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zeszyt Urzędowy

OTK-A

– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy Seria A

PiP

– Państwo i Prawo

PiZS

– Praca i Zabezpieczenia Społeczne

PPH

– Przegląd Prawa Handlowego

background image

Wykaz skrótów

pr. aut.

– ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i pra-

wach pokrewnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 904,
z późn. zm.)

pr. pras

. – ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U.

Nr 5, poz. 24 z późn. zm.)

PUG

– Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego

PWiOWI

– Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej

RPEiS

– Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

S. Ct.

– Supreme Court

S.C.R

. – Supreme Court Reports

SN

– Sąd Najwyższy

So.

– Southern Reporter

So. 2d

– Southern Reporter, 2

nd

series

StGB

– Strafgesetzbuch

TK

– Trybunał Konstytucyjny

Tort & Ins. L.J.

– Tort and Insurance Law Journal

UCLA L. Rev.

– University of California Los Angeles Law Review

UFITA

– Achiv für Urheber -, Film -, Funk -, und Theaterrecht

UJ

– Uniwersytet Jagielloński

Vand. L. Rev.

– Vanderbilt Law Review

Wash. & Lee Law Review

– Washington and Lee Law Review

WLR

– Weekly Law Reports

Yale L. J

. – Yale Law Journal

ZNUJ

– Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego

ZUM

– Zentrale für Unterrichtsmedien

background image
background image

17

Wprowadzenie

Analiza problematyki naruszeń prywatności osób publicznych przez

prasę jest szczególnie doniosła w dobie społeczeństwa opanowanego przez
nowoczesne, globalne technologie. Prawo do prywatności i jego ochro-
na jest współczesnym, trudnym, a jednocześnie ciekawym i intrygują-
cym problemem. Współczesnym, gdyż rozwój techniki, w szczególności
w odniesieniu do zbierania, przetwarzania i rozpowszechniania informa-
cji oznacza, że ingerencja w ludzką prywatność jest coraz bardziej sku-
teczna. Problem jest bardzo trudny, ponieważ wymaga solidnej analizy
z punktu widzenia różnych dziedzin prawa. Jest ciekawy i intrygujący,
gdyż ochrona prywatności obejmuje proces podejmowania wysiłków
w celu osiągnięcia równowagi pomiędzy dwoma konkurującymi intere-
sami, a mianowicie poszanowaniem dla ludzkiej osobowości i jednocześ-
nie zagwarantowaniem wolności wypowiedzi. Napięcie pomiędzy tymi
rywalizującymi ze sobą dobrami jest szczególnie wyraziste w przypadku
działalności prasy.

Tematem rozprawy jest naruszenie prywatności osób publicznych

przez prasę. Sformułowanie tematu wynikało z zamierzeń badawczych,
a mianowicie przedstawienia z jednej strony konstrukcji prawa do prywat-
ności, zakresu ochrony tego prawa w odniesieniu do osób publicznych,
z drugiej zaś – fundamentalnego prawa prasy do wolności wypowiedzi
i granic dozwolonej ingerencji prasy w prywatność osób publicznych.
Naukowe opracowanie problematyki objętej tematem rozprawy staje się
szczególnie istotne w dobie rozwoju Internetu i nowych, globalnych tech-
nologii, jak również stale wzrastających zagrożeń i naruszeń tego dobra
przez media. Zbadano wiele głośnych przypadków naruszenia prywatno-
ści znanych postaci życia publicznego, jak księżnej Karoliny z Monako,
zagranicznych gwiazd filmowych takich, jak Michael Douglas i Catherine
Zeta-Jones, czy polskich sławnych artystów – na przykład Edyty Górniak

background image

18

Wprowadzenie

czy Grażyny Szapołowskiej. Przeanalizowano problematykę wyznaczenia
granic pomiędzy sferą życia publicznego a prywatnego, jak również granic
dozwolonej krytyki prasowej w odniesieniu do przywódców politycznych,
takich jak: Tony Blair czy Gerhard Schröder.

Zainteresowanie przedstawicieli doktryny, w szczególności w USA,

tematyką prawa do prywatności stale wzrasta. W Polsce dopiero w ostat-
nich latach dostrzega się znacznie więcej publikacji na temat prywatności
w różnych jej aspektach. Temat rozprawy nie był przedmiotem rozważań
w prawniczej literaturze naukowej. Wiele zagadnień objętych rozprawą nie
było podejmowanych przez przedstawicieli polskiej doktryny ani nie było
przedmiotem analizy ze strony judykatury. Naukowe opracowanie niniejszej
rozprawy wymagało sięgnięcia w szerokim zakresie do dorobku literatury
zagranicznej i orzecznictwa sądowego. W rozprawie przedstawiono poszcze-
gólne zagadnienia na zasadzie analizy prawno-porównawczej ustawodaw-
stwa polskiego i najbardziej reprezentatywnych ustawodawstw systemu pra-
wa kontynentalnego na przykładzie Niemiec i Francji oraz systemu prawa
zwyczajowego na przykładzie przede wszystkim USA i Wielkiej Brytanii.

Celem rozprawy jest przede wszystkim stworzenie konstrukcji

prawa do prywatności i wskazanie granic dozwolonej ingerencji prasy
w prywatność osób publicznych. Jego realizacja wymagała skorzystania
z dorobku zagranicznej doktryny i judykatury z uwagi na stosunkowo
niewielką liczbę opracowań naukowych dotyczących problematyki prawa
do prywatności w Polsce, jak i skromnego dorobku judykatury.

Zadania, jakie postawiono niniejszej rozprawie sprowadzają się do:

– zaproponowania konstrukcji prawa do prywatności,
– sprecyzowania pojęcia „osoba publiczna” i warunków kwalifikowania

jednostki do kategorii osób publicznych,

– określenia zakresu obowiązywania ochrony prywatności w odniesieniu

do osób publicznych,

– przedstawienia najczęściej występujących naruszeń prywatności osób

publicznych przez prasę,

– wskazania sposobu rozstrzygania konfliktu: wolność prasy a prawo do

prywatności,

– sformułowania otwartego katalogu okoliczności wyłączających bezpraw-

ność działania prasy w przypadku ingerencji w prywatność osób pub-
licznych,

– wyznaczenia granic dozwolonej ingerencji prasy w prywatność osób

publicznych.

background image

19

Wprowadzenie

Tezy główne rozprawy przedstawiają się następująco:

1. Prawo do prywatności stanowi kategorię nadrzędną obejmującą otwarty

katalog praw podmiotowych.

2. Nie jest potrzebne formułowanie definicji normatywnej prawa do pry-

watności.

3. Osobą publiczną jest osoba wykonująca działalność publiczną, w szcze-

gólności pełniąca funkcje publiczne, jak również wykonująca mandat
zaufania publicznego.

4. Osobom publicznym przysługuje węższy zakres prawa do ochrony

prywatności niż osobom prywatnym.

5. Możliwe jest wskazanie kryteriów ingerencji prasy w prywatność osób

publicznych.

6. Ochrona sfery intymności osób publicznych nie ma charakteru ab-

solutnego.

7. Zasadnym jest ustawowe unormowanie otwartego katalogu najczęściej

występujących naruszeń prawa do prywatności.

8. Działanie dziennikarza w obronie uzasadnionego interesu publicz-

nego nie stanowi samoistnej, samodzielnej okoliczności wyłączającej
bezprawność.

9. Granice dopuszczalnej krytyki prasowej w odniesieniu do osób peł-

niących funkcje publiczne są szersze niż w stosunku do zwykłych
obywateli.

Tak zakreślony cel pracy nie pozostaje bez wpływu na jej układ.
Rozprawa składa się z ośmiu rozdziałów, które z merytorycznego

punktu widzenia można podzielić na dwie części. Pierwsza część, obej-
mująca rozdziały od 1 do 3 – stanowi część ogólną, w której rozważone
zostały zagadnienia dotyczące prawa do prywatności w ogólności. Na-
tomiast druga – obejmująca rozdziały od 4 do 7 – to część szczegóło-
wa, w której dokonano analizy prawa do prywatności osób publicznych
i naruszeń tego prawa przez prasę.

Część ogólna dotyczy konstrukcji prawa do prywatności. W rozdziale

pierwszym przedstawiono genezę prawa do prywatności poczynając od
powstania koncepcji i rozwoju prawa do prywatności w USA, poprzez dłu-
gi okres nieuznawania prawa do prywatności w Wielkiej Brytanii, kończąc
na genezie i rozwoju tego prawa w Polsce i w wybranych państwach syste-
mu prawa stanowionego. W następnym rozdziale zostały przedstawione
różne koncepcje dotyczące pojęcia prywatności w świetle poglądów przed-
stawicieli doktryny polskiej i zagranicznej, jak również pojęcie prywatno-

background image

20

Wprowadzenie

ści na gruncie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
W ramach sfery prywatności wyodrębniono poszczególne sfery – w zależ-
ności od zakresu przyznawanej ochrony prawnej (skorzystano przy tym
w szczególności z bogatego dorobku doktryny niemieckiej dotyczącego
teorii sfer). Dokonanie takiego podziału powinno ułatwić sądom kwali-
fikację określonych okoliczności do sfery życia prywatnego i intymnego.
Te dwie sfery składają się na kategorię nadrzędną w postaci sfery pry-
watności. Następnie przeanalizowano zagadnienie podmiotu prawa do
prywatności, z uwzględnieniem wyrażenia „osoba zainteresowana”, uży-
tego przez ustawodawcę w ustawie Prawo prasowe. Przedstawiono cha-
rakter prawa do prywatności na gruncie polskiej i zagranicznej doktryny
i judykatury. Znacznie rozbudowano koncepcję prawa do ochrony sfery
intymności jednostki omawiając w szczególności jej pojęcie i charaktery-
stykę oraz okoliczności życia jednostki objęte tą sferą.

Rozdział trzeci rozprawy poświęcono problematyce treści prawa do

prywatności. Najpierw przedstawiono przedmiot i treść tego prawa na
gruncie francuskiej i niemieckiej doktryny i judykatury, następnie w świet-
le Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Analiza orzecznictwa sądów
polskich pozwoliła na skonstruowanie katalogu okoliczności objętych sferą
życia prywatnego, a w konsekwencji na przedstawienie strony negatywnej
prawa do prywatności.

Druga część rozprawy – to część szczegółowa, która dotyczy prawa

do prywatności osób publicznych i naruszeń tego prawa przez prasę.
W rozdziale czwartym dokonano analizy pojęcia „osoba publiczna”, omó-
wiono pojęcie i rodzaje osób publicznych w świetle zagranicznej doktry-
ny i judykatury. Zaproponowano konstrukcję tego pojęcia w rozumieniu
art. 14 ust. 6 prawa prasowego i wskazano kryteria kwalifikacji jednostki
do kategorii osób publicznych. Przedstawiono modele prawa do ochro-
ny prywatności osób publicznych w systemie common law i w systemie
prawa kontynentalnego. Przeanalizowano stanowisko Trybunału Konsty-
tucyjnego, Sądu Najwyższego oraz innych sądów polskich i skonstruo-
wano autorski model prawa do ochrony prywatności osób publicznych.
W kolejnym rozdziale wskazano na sposoby naruszenia prywatności przez
prasę w USA, z uwzględnieniem naruszeń spowodowanych używaniem
przez dziennikarzy nowych technik zbierania informacji. Przedstawiono in-
stytucje prawne ochrony prywatności w Wielkiej Brytanii przed i po wejściu
w życie Human Rights Act, koncentrując się na analizie spraw dotyczących
naruszenia prywatności osób publicznych z ostatnich lat.

background image

21

Wprowadzenie

Rozdział piąty został poświęcony problematyce sposobów rozstrzy-

gania konfliktu: wolność prasy a prawo do ochrony prywatności w wy-
branych państwach systemu prawa zwyczajowego, kontynentalnego, jak
również w prawie polskim. Zagadnienie to nie było w zasadzie anali-
zowane w polskiej doktrynie i w orzecznictwie. Przedstawiono kryteria
rozstrzygania tego konfliktu korzystając również z orzecznictwa Europej-
skiego Trybunału Praw Człowieka. W kolejnym rozdziale sformułowano
katalog najważniejszych okoliczności wyłączających bezprawność działa-
nia prasy wkraczającej w prywatność osób publicznych. Rozdział ostatni
dotyczy wskazania kryteriów ustalania granic dozwolonej ingerencji prasy
w prywatność osób publicznych.

W pracy wykorzystano dorobek orzecznictwa Europejskiego Try-

bunału Praw Człowieka. Niewątpliwie najważniejszym dokumentem
w dziedzinie praw człowieka, w tym prawa do prywatności jest Euro-
pejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wol-
ności. Konwencja została przyjęta na posiedzeniu Komitetu Ministrów
Rady Europy w Rzymie 4 listopada 1950 r., a weszła w życie 3 września
1953 r. Polska ratyfikowała ją 15 grudnia 1992 r., zaś dokument ratyfi-
kacyjny został złożony Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy w dniu
19 stycznia 1993 r. Rząd polski uznał kompetencje Europejskiej Komisji
i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka począwszy od dnia 1 maja
1993 r. w zakresie skarg odnoszących się do faktów mających miejsce
po 1 kwietnia 1993 r.

1

. Trybunał ma kompetencję prowadzenia spraw od

samego początku, a więc badania faktów, rozstrzygania o dopuszczalności
skargi, jak również wydawania ostatecznych orzeczeń (Komisja działała
do dnia 31 października 1999 r. i zajmowała się sprawami wniesionymi
przed wejściem w życie Protokołu 11 do Konwencji). W ten sposób Trybu-
nał stanowi kolejną instancję kompetentną do rozstrzygania o naruszeniu
praw podstawowych, w tym prawa do ochrony prywatności.

Wprowadzenie ochrony prywatności do katalogu praw fundamen-

talnych ma doniosłe znaczenie przede wszystkim w stosunkach państwo-
jednostka, tworząc konieczny standard normatywny, który musi znaleźć
odzwierciedlenie w obowiązującym ustawodawstwie danego państwa.
Wymaga podkreślenia, że ma on – co najmniej pośrednio – istotne zna-

1

Zob. m.in. Prawa człowieka. Wybór źródeł, oprac. K. Motyka, Lublin 2001, s. 44; M. Sykulska,

Sądowe mechanizmy ochrony praw jednostki (w:) Ochrona praw jednostki, red. Z. Brodecki, Warszawa
2004, s. 422 i n. Na temat cech traktatów chroniących prawa człowieka zob. Prawa człowieka
w XXI w. – wyzwania dla ochrony
prawnej. Ogólnopolska Konferencja Prawnicza Radziejowice,
21–22 czerwca 2004 r., red. C. Mik, Toruń 2005, s. 12 i n.

background image

22

Wprowadzenie

czenie dla stosunków horyzontalnych w relacjach pomiędzy samymi jed-
nostkami

2

. Wydane przez Trybunał orzeczenie skutkujące w stosunkach

państwo-jednostka nie znajduje wprawdzie bezpośredniego przełożenia
na stosunki pomiędzy jednostkami w płaszczyźnie prawa wewnętrznego

3

,

jednakże postanowienia Konwencji, jak i orzecznictwo Trybunału służą
jako pomocnicze wskazówki interpretacyjne dla określenia treści i zakre-
su praw podstawowych. Gwarancje ochrony prywatności udzielane przez
normy konwencyjne dotyczą całego obszaru sfery życia prywatnego, dlate-
go też państwo jest zobowiązane do stworzenia takiego systemu ochrony
praw jednostki, który gwarantuje poszanowanie prywatności nie tylko
przed ingerencjami państwa, lecz również innych jednostek

4

.

Rozpoznanie i analiza problematyki naruszeń prywatności osób pub-

licznych przez prasę wymagały zastosowania kilku metod badawczych.
Poza podstawową dla prac prawniczych metodą analizy formalno-dogma-
tycznej, w najszerszym zakresie skorzystano z metody prawno-porównaw-
czej. Metoda ta pozwoliła przedstawić różne modele prawa do ochrony
prywatności osób publicznych i naruszeń tego prawa przez prasę na pod-
stawie rozwiązań najbardziej reprezentatywnych państw systemu prawa
zwyczajowego (USA i Wielka Brytania) i systemu prawa kontynentalnego
(Niemcy, Francja i Polska). Umożliwiła ona przede wszystkim dostrzeżenie
zasadniczych różnic pomiędzy systemem common law a prawem kontynen-
talnym w podejściu do zakresu przysługującego osobom publicznym pra-
wa do ochrony prywatności. W rozprawie wykorzystano również metodę
historyczną, która pozwoliła na przedstawienie genezy prawa do prywat-
ności poczynając od USA, które uznaje się za kolebkę tego prawa, a kończąc
na uznaniu tego prawa przez polską doktrynę i judykaturę. Rozwój prawa
do prywatności w Polsce przebiegał podobnie jak w innych państwach,
tzn. jego rozwój został zainicjowany przez przedstawicieli doktryny,
a w ślad za nimi podążyło orzecznictwo.

W rozprawie została jedynie zasygnalizowana problematyka naru-

szenia prywatności w Internecie. Objętość rozprawy nie pozwalała usto-
sunkować się do wielu zagadnień, w szczególności rozważenia pojęcia
Internetu, jego kwalifikacji prawnej, zagadnień dotyczących odpowiedzial-

2

Por. M. Safjan, Prawo do ochrony życia prywatnego (w:) Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa

kontrola, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997, s. 130.

3

Por. A. Jasińska, Europejska Konwencja Praw Człowieka a prawo krajowe: Niemiecki Federalny Sąd

Konstytucyjny o zakresie związania orzeczeniami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Radca
Prawny 2005, nr 1, s. 8.

4

M. Safjan, Prawo do ochrony życia prywatnego ... s. 131.

background image

23

Wprowadzenie

ności. Gwałtowny rozwój środków masowego komunikowania powoduje,
że nasilają się przypadki naruszania dóbr osobistych, w tym prawa do
prywatności osób publicznych w Internecie. Badania prowadzone w USA
i w Europie dowodzą, że użytkownicy Internetu obawiają się, że ich za-
chowania w sieci mogą być nadzorowane dla celów komercyjnych, jak
również z innych pobudek. W im większym stopniu wkraczają w życie
społeczne sieci komputerowe, tym bardziej wzrasta skala tego niebezpie-
czeństwa

5

. Szczególnie dużo problemów wiąże się z użytkowaniem poczty

elektronicznej. Tak zwany e-mail stał się w ostatnich latach najbardziej
powszechnym sposobem użytkowania Internetu.

Niewątpliwie, istnieje potrzeba dostosowania przepisów ustawy Pra-

wo prasowe do nowego medium, którym jest Internet. Definicja prasy
zawarta w art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo prasowe

6

jest anachroniczna

i nie uwzględnia odmienności Internetu od „tradycyjnej prasy”. Do uzna-
nia Internetu za prasę może skłaniać druga część definicji stosownie do
której: prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu
technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie
oraz tele- i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodycz-
ne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania.
W świetle obowiązujących przepisów Internet byłby prasą, gdyby sta-
nowił środek masowego przekazywania, który służy przede wszystkim
upowszechnianiu publikacji periodycznych. Można uznać, że regularnie
rozpowszechniane w Internecie biuletyny, czasopisma – bez względu
na to, czy stanowią one wersję lub kopię prasy drukowanej – są prasą
w rozumieniu ustawy

7

.

Rozprawa nie obejmuje zagadnienia odpowiedzialności cywilnej

z tytułu naruszeń prawa do prywatności osób publicznych przez prasę.
Jest to ogromny obszar wymagający odrębnego naukowego opracowania.
Szczególnie istotna i wymagająca pogłębionej analizy jest problematyka
zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, a w szczególności:
rozważenia pojęcia krzywdy, wskazania niezbędnych przesłanek uwzględ-
niania powództwa o zadośćuczynienie przez sądy, przedstawienia otwar-
tego katalogu czynników mających decydujące znaczenie przy wyznacza-
niu jego wysokości.

Rozprawa została oparta na źródłach prawa polskiego i piśmienni-

ctwie prawniczym najbardziej reprezentatywnych państw systemu prawa

5

Zob. szerzej J. Barta, R. Markiewicz, Internet a prawo, Kraków 1998, s. 26 i n.

6

Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm. – dalej cytowana jako prawo prasowe.

7

J. Barta, R. Markiewicz, Internet a prawo, s. 34–35.

background image

kontynentalnego i systemu common law. Niezbędna była analiza dorobku
judykatury innych państw dotyczącego prawa do prywatności wobec jesz-
cze skromnego orzecznictwa sądów polskich. Autorka skorzystała w szcze-
gólności z orzecznictwa sądów niemieckich, francuskich, amerykańskich
i angielskich. Ponadto, w rozprawie wykorzystano polskie naukowe piś-
miennictwo prawnicze i orzecznictwo sądów polskich. Autorka dokonała
również analizy orzeczeń sądowych z bazy danych Centrum Monitoringu
i Wolności Prasy, jak również Ośrodka Dokumentacji i Informacji Nauko-
wej Instytutu Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej Uniwer-
sytetu Jagiellońskiego.

Powstanie niniejszej rozprawy było możliwe dzięki otrzymaniu –

w drodze wygrania ogólnopolskich konkursów – stypendiów na odbycie
staży naukowych w Wielkiej Brytanii. Pierwszy staż zorganizowany przez
Fundację Wasilewskiego, British Council i Fundację Batorego – Autorka
odbyła w Clare Hall, University of Cambridge pod kierunkiem profesora
W. R. Cornisha. Natomiast drugi staż – zorganizowany przez Fundację
Batorego, British Council i Oxford Colleges Hospitality Scheme – odbywał
się w St. Peter’s College, Oxford University pod kierunkiem Profesora
Davida Vaver’a.

Znajomość źródeł prawa niemieckiego stała się możliwa dzięki zakwa-

lifikowaniu się na stypendium naukowe zorganizowane przez Ministerstwo
Edukacji Narodowej, które odbywało się na Wydziale Prawa Uniwersytetu
w Salzburgu pod kierunkiem profesora Waltera Berki. Autorka miała możli-
wość analizy źródeł prawa francuskiego i hiszpańskiego przy okazji gościn-
nych wykładów z zakresu prawa cywilnego i prawa własności intelektualnej
w ramach programu Socrates/Erasmus w Instytucie Studiów Politycz-
nych (Institut D’Estudes Politiques) w Rennes we Francji, jak również
na Wydziale Prawa Universidad Pública de Navarra w Pampelunie
w Hiszpanii.

Wprowadzenie

background image

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,

e-booki

.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę
Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych przez prasę
Skrzypczak, Jędrzej Dostęp do informacji publicznej a ochrona prywatności osób, które przestały peł
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO
Prawo osób zatrudnionych przez biura pośrednictwa pracy w UK
1a Finanse prywatne vs publiczn Nieznany (2)
Finanse publiczne a prywatne, Administracja publiczna
Zycie prywatne a zycie publiczne ppt
Prawo gospodarcze prywatne, Administracja publiczna
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Wszystko i nic
Prawo do prywatności a interes publiczny
Naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Ustawy
Korupcja osób publicznych(1), prace dyplomowe

więcej podobnych podstron