123

Elektronika Praktyczna 7/2005

B I B L I O T E K A E P

W „Bibliotece EP” prezentujemy książki dotyczące zagadnień związanych z różnymi dziedzinami techniki, jednak zawsze przydatne
w pracy elektronika lub pomocne w uprawianiu elektronicznego hobby. Nasza opinia jest oczywiście subiektywna, ale wynika
z wieloletniego doświadczenia zawodowego i chyba jest zgodna z oczekiwaniami tych, którzy chcą z książek korzystać, a nie
przyozdabiać nimi półki. Aby nie marnować miejsca w EP, nie będziemy publikować recenzji książek ocenianych na jedną lub
dwie “lutownice”. Przyjęliśmy szeroką skalę ocen, aby ułatwić Czytelnikom orientację w potencjalnej przydatności ksią

żki. Ze względu

na to, że w książkach wydawanych w Polsce pewne działy elektroniki są wyraźnie pomijane, w dziale Biblioteki EP omawiamy
również pozycje książkowe pochodzące od wydawców światowych. Przy wyborze tych książek kierujemy się ich tematyką,
wartością merytoryczną i subiektywnym odczuciem ich przydatności.
Publikowane w EP recenzje książek można znaleźć w Internecie pod adresem: http://biblioteka.ep.com.pl.

Uwaga! Większość prezentowanych książek można zamówić w Dziale Handlowym AVT. Chcemy w ten sposób udostępnić je

Czytelnikom EP. Pozycje zagraniczne znaleźć można pod adresem: http://www.abe.pl.

123

Keith H. Billings, Switchmode Power Supply Handbook

(Przewodnik po zasilaczach impulsowych), 2 wyd.

McGraw-Hill, 1999. ISBN 0-07-006719-8.

Jest to drugie wydanie szeroko zna-

nej i akceptowanej książki – encyklopedii
zasilaczy impulsowych. Autor jest szefem
firmy zajmującej się projektowaniem urzą-
dzeń zasilających i konsultantem projek-
tów inżynierskich. Ma ponad 35 letnie
doświadczenie w zakresie projektowania
zasilaczy impulsowych. I dzięki temu
mógł napisać książkę naprawdę godną
polecenia. Znajduje się w niej niemal
wszystko to, co jest potrzebne projek-
tantowi zasilaczy impulsowych. Wiedza
ta jest przy tym przedstawiona w bar-
dzo przyjazny dla inżyniera sposób. Bez
pomijania podstaw teoretycznych, ale z
dużym ukierunkowaniem na praktycz-
ne aspekty projektowania. I to nie tylko
podstawowego układu elektronicznego, ale
również układów i elementów pomocni-
czych; autor przedstawia np. zasady do-
boru bezpieczników, filtrację zakłóceń,
obliczanie elementów magnetycznych itd.
Autor podzielił książkę na cztery czę-
ści. W części pierwszej są omówione
zagadnienia podstawowe i wspólne dla
układów zasilających, pobierających moc
bezpośrednio z sieci energetycznej. Po
krótkim przeglądzie tej tematyki, autor w
kolejnych rozdziałach omawia poszczegól-
ne zagadnienia szczegółowe. Należą do
nich ochrona przed udarami, zakłócenia
elektromagnetyczne, ekranowanie, dobór
bezpieczników, prostowanie i filtracja tęt-
nień (w tym dobór kondensatorów), me-
tody redukcji udarów podczas startu zasi-
laczy, zabezpieczenia (przed nadmiernym
napięciem, zbyt małym napięciem, prze-
ciążeniem, układy ostrzegawcze), układy
sterowania tranzystorów, układy tłumiące
(snubber), filtracja napięć wyjściowych,
praca równoległa zasilaczy napięciowych,
układy pomocnicze. Jak widać, już w
pierwszej części autor omówił dość sze-
roki zakres tematów. Te wszystkie infor-
macje są zwykle rozproszone po różnych

źródłach; a tu zostały zebrane w jednolitą
całość i przedstawione systematycznie. I
co więcej, nie w sposób ogólny, ale pod
kątem zastosowania w zasilaczach im-
pulsowych. W drugiej części książki jest
omówiona teoria i praktyka projektowania.
Tutaj autor przedstawia typowe topologie
stosowane w układach zasilaczy impulso-
wych i przetwornic. Zaczyna od układów
przeciwbieżnych (flyback), które potrakto-
wał dosyć szeroko. W swoim wykładzie
zawarł układy z wieloma wyjściami, pro-
jektowanie transformatorów do pracy w
układzie flyback, metody zmniejszania

obciążeń tranzystorów podczas przełącza-
nia, układy półmostkowe, samooscylujące
i pracujące w trybie prądowym. Następ-
nie przeszedł do układów współbieżnych
(forward). Tutaj również dokonał pełnego
omówienia istniejących topologii (półmost-
kowa, mostkowa, układy samooscylujące,
układy z jednym i z dwoma transforma-
torami) i również przestawił metody pro-
jektowania elementów magnetycznych dla
tych układów. Kolejnym tematem w tej
części książki są przetwornice DC/DC. Są
one tu rozumiane jako układy ze wspól-
ną masą wejściową i wyjściową. Autor
nie wraca więc do omówionych już to-
pologii, ale przedstawia konfiguracje ob-
niżającą napięcie (buck), podwyższającą
napięcie (boost), odwracającą polaryzację
(inverting), a także układ Ĉuka. Tę część
książki kończą rozdziały, w których omó-
wione są układy pracujące z dużą czę-
stotliwością i nasycaniem rdzenia, ukła-
dy stabilizujące prąd, układy z regulacją
napięcia wyjściowego oraz metody pro-
jektowania transformatorów do układów
regulowanych. Trzecia część książki jest
poświęcona wybranym zagadnieniom prak-
tycznym związanym z projektowaniem za-
silaczy impulsowych. Zasadniczym tema-
tem tej części są elementy magnetyczne
ich projektowanie i konstrukcja. Jest to
uzupełnienie i rozszerzenie informacji po-
danych w poprzedniej części. W tej czę-
ści podane są omówione rodzaje rdzeni,
sposoby doboru rdzeni, obliczenia zwią-
zane z nagrzewaniem się rdzeni, ponadto
przedstawiono sposób wykonywania ob-
liczeń uzwojeń, a także ich konstrukcję
(włączając to wykonywanie uzwojeń o
ułamkowej liczbie zwojów). Dalej, autor
przedstawia kolejno, sprawy związane ze
stabilnością zasilaczy impulsowych, izola-
cją galwaniczną uzyskiwaną przy zasto-
sowaniu transoptorów, pomiarem prądu
i transformatorami prądowymi, doborem

Elektronika Praktyczna 7/2005

124

B I B L I O T E K A E P

książka

wybitna,

polecamy!

książka

o dużych

walorach

praktycznych,

polecamy!

może się

przydać

daleka od

doskonałości

nie warto

kupować

Legenda:

Sławomir Kula, Systemy

teletransmisyjne. WKŁ,

Warszawa 2004.

kondensatorów elektrolitycznych. Końco-
wy rozdział tej części jest poświęcony
zagadnieniom termicznym w zasilaczach
impulsowych. Ostatnia, czwarta część
książki jest nowa w tym wydaniu. Składa
się z jednego rozdziału, ale bardzo istot-
nego. Są w nim przedstawione metody i
układy korekcji współczynnika mocy PFC
(Power Factor Correction), ze szczególnym
uwzględnieniem korygujących układów
aktywnych. Bardzo ciekawym i pożytecz-
nym pomysłem autora jest zamieszcze-

nie na końcu książki słownika terminów
związanych z zasilaczami impulsowymi.
Jest to szczególnie cenne dla nas, Pola-
ków, ponieważ często pewne pojęcia są
rozumiane w sposób intuicyjny, jako że
nie dysponujemy odpowiednimi słow-
nikami. Inną, niewątpliwą zaletą książ-
ki są przykłady obliczeniowe ilustrujące
prezentowane metody projektowe. Dzięki
tym przykładom książka jest jeszcze bliż-
sza praktyce. Podsumowując, książka na
pewno będzie przydatna dla każdego kon-

struktora zasilaczy impulsowych. Jest to
zresztą nie tylko moja ocena, ale również
innych czytelników, którzy wyrazili swo-
je opinie na stronach internetowych (np.
na Amazon). Są książki, do których do-
brze jest mieć dostęp w bibliotece, ale są
również takie, które warto mieć zawsze
pod ręką, na swoim biurku. Ta pozycja
Billingsa należy wg mnie do tej drugiej
kategorii; jest książką którą warto zakupić.
Przyznaję 5 lutownic.

Mieczysław Kręciejewski

Autor książki, dr inż. Sławomir

Kula podał we wstępie bardzo znamien-
ną, ale i przygnębiającą obserwację: „…
bardzo szybki postęp techniczny w po-
łączeniu z interesem ekonomicznym po-
woduje, że coraz rzadziej wymaga się
od nich [inżynierów] rozumienia zjawisk
i procesów, a coraz częściej jedynie
nieuporządkowanych, doraźnie potrzeb-
nych informacji. Zabija to kreatywność
i różnice między inżynierem, a osobą,
nie inżynierem, która ma potrzebny
zasób danych i informacji oraz może
wykonywać pewne czynności, często
przy bardzo skomplikowanym sprzęcie i
oprogramowaniu nie rozumiejąc ich…”
Sądzę, że każdy z nas miał okazję ze-
tknąć się ze zjawiskami, które potwier-
dzają tę obserwację. Jedni to akceptują,

a inni się zżymają i denerwują. Dla ta-
kich właśnie „zdenerwowanych” elektro-
ników jest ta książka. Postęp w teleko-
munikacji, a zwłaszcza po wprowadze-
niu do niej techniki cyfrowej jest tak
szybki, że trudno jest za nim nadążyć.
Z jednej strony niemal na wyciągnięcie
ręki, a z drugiej całkowicie niezrozu-
miałe nowoczesne technologie teletran-
smisji cyfrowej nie są już tak proste
jak telefon Bella. Poznanie ich wraz ze
zrozumieniem wymaga sporego wysił-
ku, ale jeśli go nie podejmiemy, to bę-
dziemy jak ów nie inżynier ze wstępu.
Książka „Systemy teletransmisyjne” jest
poświecona cyfrowym systemom przesy-
łania informacji. Wystarczy spojrzeć na
wykaz literatury znajdujący się na koń-
cu każdego rozdziału, by zauważyć, że
całkiem spora część podawanych pozy-
cji to normy telekomunikacyjne. Oczy-
wiście projektanci sprzętu muszą się
z nimi zapoznać. Ale tym, którzy są
nowi w danej dziedzinie, albo też gdy
ich wiadomości są już nieco przestarza-
łe wygodniej jest zacząć od specjalnie
przygotowanego podręcznika. Dobrze
gdy taki podręcznik przygotuje autor
ze znakomitą znajomością dziedziny, a
także wiedzą co jest istotne, a co jest
szczegółem, na co trzeba zwrócić uwa-
gę, a co można pominąć lub zostawić
na później. Wydaje się, że ten warunek
w przypadku omawianej książki jest
spełniony. Dlatego ci wszyscy, którym
podstawowa wiedza telekomunikacyjna
jest potrzebna powinni podjąć wysiłek
i zapoznać się z książką. Będą mie-
li wówczas znakomity punkt startu do
dalszych studiów, albo po prostu będą
się dobrze poruszać po instrukcjach
obsługi jako (świadomi) użytkownicy
nowoczesnego sprzętu. I to nie tylko
telekomunikacyjnego, ale również infor-

matycznego. Książka omawia wszystkie
aktualne systemy teletransmisyjne: PDH,
SDH o OTH. System najstarszy, ple-
zjochroniczny PDH został potraktowany
bardzo zwięźle, w jednym rozdziale.
Najszerzej (w 5 rozdziałach) omówiono
system synchroniczny SDH. Uwzględnio-
no tu (po ogólnym wprowadzeniu do
SDH) systemowe struktury strumieni bi-
narnych, wskaźniki, urządzenia i struk-
tury sieci SDH oraz struktury pierście-
niowe w sieciach SDH. Jeden rozdział
został przeznaczony na omówienie linii
i traktów transmisyjnych i jeden dla
przedstawienia sieci optycznych OTH.
W końcowej części książki przedstawio-
no zagadnienia związane z synchroni-
zacją sieci, funkcjami usługowymi oraz
uruchamianiem i utrzymaniem sieci.
Bardzo cennym uzupełnieniem książki
jest słowniczek skrótów stosowanych
w telekomunikacji. Natomiast pomocne
w opanowaniu treści będą z pewnością
pytania kontrolne umieszczone na koń-
cu rozdziałów. Książkę oceniamy na 5
lutownic.

Mieczysław Kręciejewski