2013-01-13

1

Badanie pracy

Badanie metod pracy

Środowisko i wydajność pracy

Pomiar pracy

Badanie pracy

Badanie pracy jest to metoda zarządzania oparta na

technikach, zwłaszcza na badaniu metod pracy i jej

mierzeniu, wykorzystywanych do analizy pracy ludzkiej

we wszystkich jej aspektach i prowadzących do

systematycznego rozpatrywania różnorodnych źródeł i

czynników oddziałujących na wydajność i produktywność

badanych procesów w celu ich ulepszenia -

(Glossary 1969r.)

Badanie pracy jest systematycznym badaniem sposobu

wykonania zadania wraz z określeniem najlepszej metody

jego wykonania w celu osiągnięcia poprawy efektów

pracy

2013-01-13

2

Badanie pracy

Badanie pracy ma dwa ściśle powiązane ze sobą

sposoby postępowania:

•

badanie metod pracy - sprawdzenie sposobów

wykonywania pracy oraz

•

pomiar pracy, który jest oszacowaniem czasu, jaki

praca powinna zająć.

Oba wykonywane są systematycznie i według bardzo

podobnych schematów.

Badanie pracy

1.

Wybierz zadanie do zbadania

2.

Zarejestruj fakty

3.

Zbadaj fakty

4.

Opracuj i zdefiniuj nową

metodę

5.

Wprowadź nową metodę do

praktyki

6.

Utrzymaj ją

1.

Wybierz zadanie do zbadania

2.

Zarejestruj fakty

3.

Zanalizuj fakty

4.

Zmierz zadanie

5.

Określ normę czasu

6.

Zdefiniuj metodę i odnośny czas

Badanie metod

pracy

Pomiar pracy

2013-01-13

3

Badanie metod pracy

Początków badania metod pracy należałoby się doszukiwać w

badaniach Frederick W. Taylora oraz Karola Adamieckiego.

Na współczesny kształt BMP największy wpływ miała komisja

Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników z D.

Porterem na czele, która w 1947 r. zatwierdziła podstawy

„stenografii organizatorskiej" w postaci 5 podstawowych symboli

graficznych na oznaczenie takich uniwersalnych elementów pracy,

jak operacja, przemieszczenie, kontrola, oczekiwanie i składowanie.

W Polsce pionierem badania metod pracy — wprowadzającym własne

elementy metodologiczne — był Henryk Mreła. Pod jego kierunkiem

wyszkolono w początkach lat sześćdziesiątych w ówczesnym

Centralnym Instytucie Doskonalenia Kadr Kierowniczych w

Warszawie pierwsze grupy specjalistów badania metod pracy.

Badanie metod pracy

Badanie metod pracy sprowadza się do podziału badanego

procesu pracy na odpowiednio drobne części składowe,

zarejestrowania ich za pomocą umownych symboli

graficznych, poddania każdej z nich z osobna krytycznej

ocenie i analizie pod kątem eliminacji, połączenia lub

uproszczenia sposobu jej realizowania, a następnie

opracowania zbiorczego projektu usprawnienia oraz

wprowadzenia go w życie" – H.Mreła, 1979

2013-01-13

4

Badanie metod pracy stanowi punkt
wyjścia do:

•

doskonalenia technologii i organizacji procesów
produkcyjnych i pomocniczych;

•

projektowania nowych procesów, oddziałów,
zakładów;

•

doskonalenia organizacji zarządzania;

•

doskonalenia organizacji i techniki pracy
biurowej;

•

ustalenia prawidłowych technicznych norm
pracy.

Badanie metod pracy - zadania

•

usprawnianie procesów produkcyjnych i sposobów
wykonywania wszelkich innych prac;

•

lepsze rozplanowanie zakładów, wydziałów i stanowisk
pracy;

•

doskonalenie konstrukcji maszyn, urządzeń, środków
transportu, itd.;

•

ekonomizacja wysiłku ludzkiego, redukcja czynności
zbędnych, łączenie i upraszczanie pozostałych
czynności;

•

lepsze wykorzystanie materiałów, maszyn i siły roboczej;

•

stwarzanie lepszych warunków pracy.

2013-01-13

5

1. Wybierz zadanie do zbadania

Wybór zadania, które ma być poddane badaniu leży w

obowiązkach kierownictwa.

Wskazówki do przeprowadzenia badania:



zatory, wąskie gardła, kolejki w trakcie pracy, długie czasy dostaw,



wyposażenie bądź ludzie bez zajęcia – niedostateczne wykorzystanie

zasobów,



niewłaściwe zarobki – poziom zarobków jest zależny od ukończonej

pracy



niska lub niewłaściwa jakość lub wysoki współczynnik błędów



uszkodzenia ciała



zbyt niska wydajność



konieczność poprawy bezpieczeństwa

Trzeba unikać za wszelka ceną tajemnicy, czy wrażenia tajemnicy

2. Zarejestruj fakty

Skoro zostało wybrane zadanie rozpoczyna się rejestracja

faktów poprzez bezpośrednią ich obserwację – najlepiej

w czasie i w miejscu ich zaistnienia.

Wszystkie fakty wymagają zarejestrowania.

Rejestrowanie badanych procesów pracy (produkcyjnych,

usługowych, administracyjno-biurowych) odbywa się za

pomocą umownych symboli graficznych na specjalnych

kartach i wykresach przebiegu.

2013-01-13

6

2. Zarejestruj fakty – metody zapisu:

1.

Karty procesów

2.

Wykresy ze skalowaną osią czasu

3.

Karty przemieszczeń

Karty procesów

Karty procesów są to karty, w których

sekwencja wydarzeń jest przedstawiona

graficznie za pomocą symboli.

Celem jest zapewnienie jednoznacznego,

treściwego zapisu procesu tak, żeby

mógł być on badany, analizowany oraz

udoskonalany.

2013-01-13

7

Karty procesów – używane symbole

manipulacja

przemieszczanie materiałów na odległość nie większą niż 2m

operacja

czynność zmierzająca do zmiany właściwości fizycznych,

chemicznych lub kształtu przedmiotu pracy

transport

ruch, przemieszczanie pracowników, materiałów, narzędzi

stałe składowanie, magazynowanie

opóźnienie, czasowe składowanie, oczekiwanie

stany bezczynności wykonawców, maszyn i urządzeń oraz

bezwładności materiału, narzędzi itp.

kontrola

kontrola ilościowa i/lub jakościowa

Dwa typy kart procesu:

1.

Karta procesu – ogólny obraz sekwencji wydarzeń

oraz wprowadzenia materiałów do procesu

obrazowany jest jedynie przez zarejestrowanie

operacji oraz kontroli przy użyciu jedynie dwóch

dostępnych symboli (tylko operacje i czynności

kontrolne, czyli kółka i kwadratu)

2.

Karty i wykresu przebiegu – zapewniają znacznie

więcej szczegółów niż karta procesu, w użyciu jest

pięć symboli.

2013-01-13

8

Karta procesu

Karta przebiegu materiału

Wykresy ze skalowaną osią czasu

Są to wykresy gdzie dwie lub więcej czynności,

które są wykonywane współbieżnie bądź

jednocześnie, ukazanych jest na wspólnej skali

czasu.

1)

Karta czynności wielopodmiotowych

2)

Simogram – zapisywane są ruchy dwóch lub

więcej części ciała pracownika

2013-01-13

9

Karty przemieszczeń

Rejestrujemy wiele czynności wykonywanych w

dłuższym okresie czasu.

1)

Tablica krzyżowa przemieszczeń

2)

Wykres przebiegu

3)

Wykres sznurkowy

3. Zbadaj fakty

4. Opracuj i zdefiniuj nową metodę

Badanie i analiza faktów oraz opracowywanie

nowej metody mogą i powinny być wykonywane

z dala od miejsca wykonywania zadania/pracy.

Aby dobrze przeanalizować fakty musimy

a) mieć otwarty umysł

b) systematyczne podejście,

które polega na odpowiedniej technice zadawania

pytań, aby dowiedzieć się gdzie szukać

przyczyny lub gdzie wystąpił błąd

2013-01-13

10

Technika zadawania pytań

1. CEL:

Co się robi?

Dlaczego się to robi?

Co jeszcze może być zrobione?

Co powinno być zrobione?

2. MIEJSCE:

Gdzie to się robi?

Dlaczego tutaj?

Gdzie jeszcze może być to zrobione?

Gdzie to powinno być zrobione?

Technika zadawania pytań - cd

3. SEKWENCJA:

Kiedy to się robi?

Dlaczego wtedy?

Kiedy jeszcze mogłoby to być zrobione?

Kiedy to powinno być zrobione?

4. OSOBA:

Kto to robi?

Dlaczego ta osoba?

Kto jeszcze może to zrobić?

Kto powinien to zrobić?

5. ŚRODKI:

Jak to się robi?

Dlaczego w ten sposób?

Jak jeszcze może to być zrobione?

Jak to powinno być zrobione?

2013-01-13

11

5.

Wprowadź

nową metodę do praktyki

W tej fazie wprowadzamy nową metodę, do

której stosowania musimy przekonać

pracowników bezpośredniego nadzoru,

kierownictwo oraz pozostałych

zainteresowanych pracowników do jej

przyjęcia – bez dobrej woli nowa metoda

może zawieść.

Następnie przeprowadzić odpowiednie

szkolenie i czekać na poprawę wydajności.

6. Utrzymaj ją

Należy utrzymać wdrożone metody lub

procedury w innym przypadku szybko

powrócą nawyki z poprzedniego systemu

pracy.

Przeciwdziałanie tej sytuacji wymagać może

ustawicznych wizyt „autora” nowej metody.

Metoda powinna być jasno i zwięźle zapisana

oraz w całości zrozumiana przez pracowników

nadzoru.

2013-01-13

12

Środowisko i wydajność pracy

Efektywność, z jaką praca jest wykonywana,

warunkowana jest nie tylko przez metodę, ale

również przez jej środowisko.

Ergonomia - przedmiotem badań jest układ człowiek –

maszyna - warunki materialnego otoczenia pracy -

warunki pracy na stanowisku roboczym. Celem

głównym jest polepszanie warunków pracy

człowieka, które obejmuje dostosowanie ich do

możliwości pracownika oraz właściwy dobór

pracownika do danej pracy i jego edukację

obejmującą specyfikę stanowiska.

Ergonomia - nauka o pracy czyli dyscyplina

naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy

do możliwości psychofizycznych człowieka.

Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką

organizację układu: człowiek - maszyna -

warunki otoczenia, aby wykonywana ona była

przy możliwie niskim koszcie biologicznym i

najbardziej efektywnie.

2013-01-13

13

Człowiek w środowisku pracy



Wymiary człowieka



Fizyczne wymagania człowieka w
miejscu pracy



Praca z maszynami i narzędziami



Środowisko pracy

Fizyczne wymagania człowieka w miejscu pracy

1)

Raczej siedź, niż stój.

2)

Zezwalaj na zmiany pozycji.

3)

Naturalna postawa.

4)

Utrzymuj symetrię ruchów.

5)

Zapewnij odpowiednią przestrzeń roboczą.

6)

Zapewnij wygodną wysokość obszaru roboczego.

7)

Używaj urządzeń mechanicznych do zamocowania

przedmiotów pracy.

8)

Podpieraj ramiona.

9)

Podpieraj stopy.

2013-01-13

14

Praca z maszynami i narzędziami

Wzrost złożoności narzędzi i maszyn. Coraz częściej następuje

utrata bezpośredniego kontaktu między pracownikiem a

przedmiotem pracy. Rezultatem tego występuje konieczność

odbioru informacji o przebiegu pracy i przekształcenia ich w

działanie użytkownika przez obsługę maszyn i urządzeń

sterowniczych.



Informacja – trzy drogi prezentowania:



dźwiękowo



wzrokowo



przez dotyk



Rozmieszczenie wskaźników i urządzeń sterowniczych

(grupować,

różnicować kolorystycznie, położeniem, standaryzować kierunek wskazówek)

Środowisko pracy



Oświetlenie



Zjawisko olśnienia i kontrastu



Mikroklimat



Temperatura powietrza



Ruchy powietrza



Zanieczyszczeń powietrza



Wilgotność powietrza



Hałas i wibracje

Bezpieczeństwo – ludzie powinni zawsze pracować w

warunkach, które są bezpieczne i chronią przed

wszelkimi zagrożeniami.

2013-01-13

15

Pomiar pracy

Potrzeba pomiaru pracy

Techniki pomiaru pracy pomyślane są tak, by ujawniały wkład

pracy w zadanie. By mogły być porównane różne zadania,

wkład pracy jest zawsze mierzony w tych samych

jednostkach czasu.

Za czas zużyty na ukończenie jakiejkolwiek pracy -

uważa się czas, w którym wykwalifikowany pracownik – to

jest taki, który ma potrzebne cechy fizyczne i psychiczne oraz

konieczne umiejętności – mógłby tę pracę wykonać, jeżeliby

pracował bez przemęczenia i pod warunkiem, że dzieje się to

o normalnej porze, którą poświęca się na pracę.

Do czego wykorzystywane są wyniki

pomiaru pracy?



Sporządzanie harmonogramów i planowanie obciążeń



Równoważenie linii i ustalanie poziomów zatrudnienia



Porównywanie wydajności



Porównywanie metod alternatywnych



Podstawa systemów kontroli finansów i kosztów



Ustalanie wszelkich przyszłych kosztów i obciążeń



Systemy zachęt finansowych

2013-01-13

16

Mierzenie pracy

Mierzenie pracy definiuje czas nominalny potrzebny do

wykonania danej operacji.

Mierniki pracy określa się jako techniki zaprojektowane do

ustalania czasu, jaki zajmuje wykwalifikowanemu

pracownikowi wykonanie określonej pracy przy

zdefiniowanym poziomie wykonania (jakości).

Standardowe tempo pracy określa średnie tempo

wykonania określonej pracy przez wykwalifikowanego

pracownika, pod warunkiem że ją zna, potrafi się

przystosować do metod jej wykonywania i jest

odpowiednio umotywowany.

Metody (techniki) pomiaru pracy

1.

Bezpośrednie - podejmuje się bezpośrednie

obserwacje pracujących, porównując badanie czasu

oraz metod pracy:



chronometraż



badanie migawkowe (badanie metodą prób losowych)

2.

Pośrednie – polegają na ustalaniu czasu pracy na

podstawie syntezy danych oraz szacunkach

analitycznych:



synteza normatywów



technika analityczno – szacunkowa



synteza mikronormatywów (systemy PMTS)

2013-01-13

17

Chronometraż

Najbardziej znana i prawdopodobnie najszerzej

używana metoda.

Dokładne ustalenie za pomocą stopera czasu

trwania poszczególnych elementów pracy.

Chronometraż pozwala mierzyć czasy z

dokładnością do dziesiątych części sekundy.

Pomiary chronometrażowe służą zarówno do

badania metod pracy, jak i opracowywaniu

norm pracy.

Chronometraż

Czas

obserwowany

Czas podstawowy

Czas wykonania

Norma czasu

Czas asygnowany

Czas

obserwowany

Rezerwa na

pracę

dodatkową

Dodatek wynikający z

polityki wynagrodzeń

Dodatek na

wypoczynek

Przestoje, czas nie zajęty,

czas nakładania się

Poprawka tempa

pracy

2013-01-13

18

Chronometraż - kroki

1.

Potwierdzić zastosowanie najlepszej metody pracy.

2.

Rozbić zadanie na elementy

3.

Zmierzyć oraz ocenić tempo wykonania elementów w ciągu 20 –

50 cykli zadania

4.

Skalkulować czas podstawowy dla każdego elementu w każdym

cyklu

5.

Skalkulować przeciętny czas podstawowy dla każdego elementu

w każdym cyklu oraz poprzez zsumowanie – czas podstawowy

dla zadania

6.

Dodać rezerwy i dodatki do czasu podstawowego, by otrzymać

normę czasu wykonania

7.

Uwzględnić dalsze rezerwy i dodatki, aby otrzymać normę czasu

oraz, jeżeli jest taka potrzeba, czas asygnowany

Badanie migawkowe

(badanie metodą prób losowych)

Jest to obserwacja wyrywkowa – obserwator w losowo

dobranych momentach (lub powtarzających się w

ściśle określonym i niezmiennym rytmie) dokonuje

obchodu stanowisk pracy objętych badaniem i

rejestruje zaobserwowany rodzaj zjawiska zużycia

czasu, wynikający z charakteru wykonywanych

czynności lub przerw w pracy.

U podstaw obserwacji migawkowych leży założenie, że

przy odpowiednio dużej liczbie obserwacji

wyrywkowych uzyskana struktura zużycia czasu jest

bliska rzeczywistej.

2013-01-13

19

Badanie pracy metodą prób losowych - etapy

1.

Badanie procesu:

a)

konsultacja z robotnikami

b)

identyfikacja czynności

2.

Studium wstępne

a)

losowe obserwacje (100 – 200 prób),

b)

projekt formularza do zbierania danych,

c)

potwierdzenie występowania czynności,

d)

ustalenie liczby obserwacji w całym badaniu dla osiągnięcia

pożądanej dokładności.

3.

Pełne badanie:

a)

losowe obserwacje przez reprezentatywny okres

b)

kalkulacja udziałów procentowych czynności

c)

kalkulacja dokładności oszacowania udziałów procentowych