Analiza  -  metoda  postępowania  naukowego  polegająca  na  podziale  badanego  zjawiska  na 

części  i  rozpatrywaniu  każdej  z  nich  z  osobna.  Poznawana  jest  w  ten  sposób  struktura  i 

zależności badanego zjawiska, szczególnie powiązania przyczynowo-skutkowe oraz mechanizm 

jego funkcjonowania. 

Celem analizy jest: 

-  sporządzanie  charakterystyki  liczbowej  ilustrującej  działalność  przedsiębiorstwa  oraz 

pozwalającej na ocenę uzyskiwanych wyników 

-  wykrycie  i  ustalanie  czynników  mających  wpływ  na  realizację  podjętych  przedsięwzięć 

gospodarczych 

-  określenie  przewidywanych  wyników  na  podstawie  informacji  o  stanie  czynników 

wytwórczych jakimi dysponuje przedsiębiorstwo oraz o zmianach w jego otoczeniu    

-  podejmowanie  decyzji  zarządczych,  służących  podnoszeniu  efektywności  działania 

przedsiębiorstwa i jego rozwoju. 

Narzędzia  analizy,  jej  metody  pozwalają  wyznaczyć  kierunki  przyszłych  działań  firmy. 

Łączy  ona  dzisiejszą  działalność  przedsiębiorstwa  z  jego  przyszłymi  rezultatami.  Jest 

mechanizmem  integrującym  proces  formułowania  strategii  oraz  jej  realizację.  Analiza 

ekonomiczna  może  być  rozumiana  nie  tylko  jako  narzędzie  zarządzania,  ale  także  jako 

dokument,  opracowanie,  które  powstało  w  rezultacie  zastosowania  określonych  metod 

badawczych. 

Analiza e. z punktu widzenia klasycznego podziału: 

-  analiza  techniczno-ekonomiczna  (koncentruje  się  na  ocenie  rzeczowych  i  osobowych 

aspektów  funkcjonowania  przedsiębiorstwa.  Analizie  poddaje  się  ilość,  jakość  i  strukturę 

działalności  wytwórczej,  stopień  nowoczesności  wytwarzania,  wyposażenie  i  majątek  trwały, 

procesy  zaopatrzenia  w  surowce  i  materiały,  magazynowanie,  gospodarowanie  zatrudnieniem 

itp.) 

-  analiza  finansowa  (dotyczy  ona  całokształtu  finansowych  aspektów  funkcjonowania 

przedsiębiorstwa.  Dlatego  też  trudne  jest  jednoznaczne  określenie  obszarów  tej  analizy.  Do 

podstawowych  zagadnień  należących  do  analizy  finansowej  można  zaliczyć:  wstępną  i 

rozwiniętą analizę sprawozdań finansowych(bilansu, rachunku wyników, rachunku przepływów 

pieniężnych),  analizę  wskaźnikową,  wynik  finansowy  i  czynniki  go  kształtujące,  koszty 

działalności,  dochody  ze  sprzedaży,  rentowność,  płynność,  kapitał  obrotowy,  ocenę  procesów 

inwestycyjnych, źródeł finansowania.) 

Ogólny  cel  analizy  finansowej-  syntetyczne  określenie  stanu  finansowego,  weryfikowanie 

decyzji rozwojowych, poszukiwanie rezerw efektywnościowych.  

Szczegółowy cel a. f.-  oceny analityczne mogą odnosić się do każdego przejawu finansowej 

działalności przedsiębiorstwa (np. wyjaśnienie przyczyn pogorszenia płynności, spadku wyniku, 

wysokiej dynamiki kosztów). 

Podstawowe rodzaje analiz ekonomiczno-finansowych: 

- przedmiot analizy: analiza techniczno-ekonomiczna, analiza finansowa 

 - przeznaczenie analizy:  

Analizy zewnętrzne opracowywane są dla osób i instytucji spoza przedsiębiorstwa. Mogą być 

one  przeznaczone  dla  banku  w  związku  z  ubieganiem  się  o  kredyt,  dla  udziałowców  i 

akcjonariuszy  (sprawozdanie  roczne).  Są  one  na  ogół  kompleksowe,  obejmujące  całokształt 

działalności firmy, bardziej ogólne zwykle sporządzane w układzie rocznym. 

Analiza  wewnętrzna  jest  przygotowywana  na  potrzeby  własne  przedsiębiorstwa  i  służy  do 

rozwiązywania  pojawiających  się  problemów  decyzyjnych  kierownictwa,  oceny  efektywności 

gospodarowania w różnych przekrojach, jest punktem wyjścia procesów restrukturyzacyjnych. 

A.  w.  najczęściej  dotyczą  wybranych  obszarów  działalności  przedsiębiorstwa,  są  szczegółowe, 

wykonywane w sposób systematyczny i ciągły. 

-  szczegółowość  i  zakres  prowadzonych  badań:  analizy  ogólno  -całościowe,  analizy 

odcinkowo-szczegółowe.  Im  bardziej  kompleksowa  i  obejmująca  całe  przedsiębiorstwo 

analiza,  w  tym  większym  stopniu  jest  ona  prowadzona  za  pomocą  syntetycznych,  ogólnych 

wielkości i wskaźników. Analiza jest wtedy szeroka, ale płytka. 

- okres którego dotyczy analiza:  

Analiza  retrospektywna  (ex post,  celem badań jest ocena  racjonalności minionych działań 

gospodarczych,  weryfikacja  słuszności  podjętych  wcześniej  decyzji.  Analiza  przeszłości  służy 

konstruowaniu lepszej przyszłości).  

Analiza  prospektywna  podstawowym  narzędziem  tej  analizy  rachunek  ekonomiczny 

(skierowana  jest  do  przeszłości,  inaczej  ex  ante.  Podstawowym  narzędziem  jest  tej  analizy 

jest  rachunek  ekonomiczny,  traktowany  jako  sposób  wyboru  najlepszych  rozwiązań  ze  zbioru 

możliwych  działań  w  tym  zakresie.  Dlatego  często  jest  utożsamiana  z  rachunkiem 

ekonomicznym.) 

Podstawowym składnikiem każdego rachunku są: 

- wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania problemu będącego przedmiotem rachunku 

-  nakłady,  jakie  wiążą  się  z  rozpatrywanym  problemem,  określane  dla  każdego  z  możliwych 

wariantów działania 

- efekty jakie można osiągnąć dla każdego z wariantów działania 

- kryterium wyboru rozwiązania najlepszego 

- metoda - algorytm wyboru rozwiązania najlepszego. 

W  klasycznym  rachunku  ekonomicznym  (zwanym  także  kalkulacyjnym  lub  analityczno-

porównawczym)wyboru  dokonuje  się  z  ograniczonego  zbioru  możliwych  rozwiązań.  Nie  ma 

opracowanego  algorytmu  optymalizacyjnego,  brak  jest  możliwości  lub  nieopłacalne  jest 

zbieranie informacji wejściowych dla każdego z możliwych wariantów działania rozpatrywanego 

problemu. 

W optymalizacyjnym rachunku ekonomicznym wyboru najlepszego rozwiązania dokonuje 

się, przy wykorzystaniu znanych modeli matematycznych, statystycznych i ekonometrycznych, 

z całego zbioru wszystkich możliwych rozwiązań.   

Do  najważniejszych  zastosowań  optymalizacyjnego  rachunku  ekonomicznego  w 

praktyce przedsiębiorstw należą: 

Zagadnienia transportowe. 

Wielkość partii dostawy i optymalny poziom zapasu towarowego. 

Problemy podziału. 

Inne przykładowe zagadnienia rozwiązywane metodami optymalizacyjnymi. 

1.2. ŹRÓDŁA INFORMACJI DO ANALIZ  

Ze względu na źródło pozyskania: 

-  wewnętrzne,  generowane  w  ramach  własnej  organizacji,  określające  potencjał,  warunki  i 

reguły funkcjonowania przedsiębiorstwa; 

-  zewnętrzne,  pochodzące  z  otoczenia  przedsiębiorstwa,  informujące  o  środowiskowych 

warunkach  działania  przedsiębiorstw,  stwarzające  przesłanki  do  podejmowania  działań  o 

strategicznym charakterze. 

Ze względu na sposób uzyskania: 

-  pierwotne,  uzyskiwane  po  raz  pierwszy,  gromadzone  dla  określonych  problemów 

decyzyjnych, nieprzetworzone, 

- wtórne, wcześniej zgromadzone i przetworzone, opracowane przez innych. 

Ze względu na charakter podejmowanych decyzji: 

-  operacyjne,  na  potrzeby  bieżącego  zarządzania,  dla  rutynowych  i  powtarzających  się 

problemów 

- strategiczne, dla podejmowania decyzji o dłuższym niż operatywny horyzoncie czasowym. 

Z  analitycznego  punktu  widzenia  szczególną  przydatność  mają  następujące  grupy 

informacji: 

1.  Podstawowa  sprawozdawczość  finansowa  (bilans  i  rachunek  strat  i  zysków,  rachunek 

przepływów  pieniężnych,  miesięczne  sprawozdanie  o  przychodach,  kosztach  i  wyniku 

finansowym, informacja dodatkowa do sprawozdań). 

2. Pozostała sprawozdawczość, sporządzana głównie na rzecz GUS. 

3.  Księgi  rachunkowe  przedsiębiorstwa,  szczególnie  zestawienia  obrotów  i  sald  na  kontach 

syntetycznych. 

4.  Dokumenty  dotyczące  różnych  obszarów  funkcjonowania  przedsiębiorstwa  np.  wykazy 

środków trwałych, tabele amortyzacyjne środków, zestawienia zapasów. 

5. Oświadczenia podatkowe, sprawozdania i wnioski pokontrolne, wyniki inwentaryzacji. 

Prace  analityczne  można  podzielić  na  dwa  etapy:  1  etap,  po  zebraniu  odpowiednich 

danych opracowywane są tabele, które w mniej lub bardziej syntetycznym ujęciu, zależnie od 

potrzeb analitycznych, prezentują materiał liczbowy w wyróżnionych obszarach analizy. 2 etap 

analiza  zjawisk  i  problemów  ekonomicznych  wynikających  z  tak  skonstruowanych  tabel  oraz 

formułowanie uwag wniosków. 

1.3 OBSZARY ANALITYCZNE – SCHEMAT ANALIZY 

Struktura analizy ekonomiczno-finansowej obejmuje: 

1)  charakterystyka  przedsiębiorstwa-  obejmuje  informacje  ogólne  o  przedsiębiorstwie,  takie 

jak np. adres, telefony, faksy itp.. Ta analiza jest niezbędna gdy jest kierowana do odbiorców 

zewnętrznych. 

2)  czynniki  wytwórcze-  przedmiotem  zainteresowania  są  podstawowe  czynniki  wytwórcze: 

majątek  trwały  i  zatrudnienie  oraz  potrzeby  inwestycyjne.  Czynniki  te  określają  potencjał 

przedsiębiorstwa, jakość jego działania, możliwość przekształceń własnościowych.  

3) sprzedaż produktów- podstawowe składniki tej części powinny dotyczyć: wartości i struktury 

sprzedaży  w  ujęciu  dynamicznym,  wielkości  i  struktury  sprzedaży  w  ujęciu  ilościowym, 

sprzedaży  wg  głównych  grup  odbiorców,  podstawowej  działalności  marketingowej, 

najważniejszych elementów otoczenia rynkowego przedsiębiorstwa. 

Trzy  bloki  analizy  to:  analiza  wielkości  liczbowych  sprzedaży,  wewnętrznej  działalności 

marketingowej, zewnętrznych warunków otoczenia rynkowego. 

4)  koszty  działalności-  rozpoznawane  są  główne  źródła  ponoszonych  w  przedsiębiorstwie 

nakładów. Koszty w układzie rodzajowym pozwalają na ich grupowanie wg rodzaju czynników 

produkcji  zużytych  w  danym  okresie.  W  układzie  kalkulacyjnym  koszty  w  podziale  na 

bezpośrednie i pośrednie grupowane są wg jednostek organizacyjnych i w podziale na rodzaje 

działalności.  

5)  wynik  finansowy-  jest  równocześnie  syntetycznym  miernikiem  oceny  przedsiębiorstwa, 

efektywności jego działania, odzwierciedla poziom realizacji celów przedsiębiorstwa. Analiza na 

tym  obszarze  jest  wielopłaszczyznowa  i  dotyczy:  wyniku  finansowego  netto,  czynników 

kształtujących wynik finansowy, płynność, analizy wskaźnikowej. 

6)  prognoza  wyniku-  podstawą  jest  analiza  relacji  miedzy  podstawowymi  wielkościami 

ekonomicznymi,  głównie  sprzedażą  a  kosztami,  tendencji  jakie  w  tym  zakresie  są 

obserwowane 

oraz 

przewidywane 

uwarunkowania 

funkcjonowania 

przedsiębiorstwa. 

Praktyczne prognozy zdeterminowane są przez cały szereg okoliczności związanych z rodzajem 

prowadzonej  działalności,  skalą  dokonywanych  zmian,  otoczeniem  rynkowym,  horyzontem 

czasowym przewidywań, itp. czynnikami. 

Rozdział II METODY BADAWCZE W ANALIZIE 

2.1. Przekroje porównywania zjawisk ekonomiczno-finansowych 

Analiza  ekonomiczna  wyróżnia  dwa  podejścia  badawcze:  indukcyjne,  dedukcyjne, 

zaliczane do metod ogólnych. 

Podejście  indukcyjne  polega  na  tym,  że  w  badaniach  analitycznych  przechodzi  się:  od 

zjawisk szczegółowych do ogólnych, od czynników do wyników, od przyczyn do skutków. 

Podejście  dedukcyjne  przyjmuje  odwrotny  kierunek  badań  analitycznych,  w  których 

przechodzi się: od zjawisk ogólnych do szczegółowych, od wyników do czynników, od skutków 

do przyczyn. 

Metody  analityczne  dzielimy  na  grupy:  analizy  porównawczej    i  badania  przyczynowego. 

Porównywana  jest  liczba  wyrażająca  stan  faktyczny  zjawiska  oraz  wielkość  stanowiąca  bazę 

odniesienia, za którą najczęściej przyjmuje się: 

1. Poziomy wielkości we wcześniejszych okresach. 

2. Porównywanie do wielkości zaplanowanych. 

3.  Porównanie  przestrzenne,  czyli  z  innymi  przedsiębiorstwami,  określone  także  jako 

porównania międzyzakładowe. 

4. Porównywanie z zewnętrznie ustalonymi normatywami. 

Porównywanie  w  czasie  pozwala  na  ocenę  kierunku  i  tempa  zmiany  badanej  wielkości  w 

rozpatrywanym okresie: 

1. Wskaźników dynamiki o stałej podstawie. 

2. Wskaźników dynamiki łańcuchowej. 

3. Tempa zmian. 

2.2. PORÓWNAWCZE BADANIA PRZEDSIĘBIORSTWA  

Analiza  międzyzakładowa  polega  na  porównywaniu  danej  jednostki  z  innymi,  odpowiednio 

dobranymi  jednostkami  gospodarczymi.  Jest  to  porównywanie  w  przestrzeni.  Dotyczy 

przedsiębiorstw  wchodzących  w  skład  jednej  branży.  Porównywanymi  jednostkami  mogą  być 

podmioty  gospodarcze  (zakłady,  przedsiębiorstwa),  jak  też  jednostki  w  przekroju 

przestrzennym  -  gminy,  województwa,  kraje.  Przy  charakterystyce  jednostek  wielkościami 

absolutnymi musi być spełniona zasada podobieństwa badanych jednostek.  

Najważniejsze problemy związane z analizą międzyzakładową to: 

1. Sformułowanie listy cech opisujących jednostki. 

2.  Wybór  cech  istotnych,  diagnostycznych,  najlepiej  charakteryzujących  jednostkę  z  punktu 

widzenia badanego problemu. 

3. Skonstruowanie zmiennych agregatowych, syntetycznie opisujących jednostki. 

4. podział badanych jednostek na jednorodne grupy. 

Wyboru cech najważniejszych można dokonać w sposób: 

- obiektywny, poprzez wykorzystanie sformalizowanych procedur taksonomicznych 

- subiektywny na podstawie znajomości badanego problemu i obiektu 

- zestaw wskaźników (metoda quick testu) jest używany do szybkiej oceny kondycji finansowej 

firmy. 

Są  to  następujące  wskaźniki:  zysk  brutto  plus  amortyzacja  przez  ogół  zobowiązań,  suma 

bilansowa  przez  ogół  zobowiązań,  wynik  brutto  przez  sumę  bilansową,  wynik  brutto  przez 

obroty, zapasy przez obroty, obroty przez sumę bilansową.  

Jeżeli  wzrost  wskaźnika  jest  oceniany  pozytywnie    z  punktu  widzenia  problemu  np.  wzrost 

rentowności to wskaźnik określamy jako stymulantę. 

Wskaźnik o odwrotnej interpretacji nazywany jest destymulantą. 

Jeżeli  nie  wszystkie  wskaźniki  mają  takie  samo  znaczenie  rangę  w  przeprowadzanej  ocenie, 

można  zastosować  system  ważenia  wskaźników.  Takie  wagi  są  stosowane  w  metodzie  quick 

testu. 

Prostym  sposobem  na  sprawdzanie  różnoimiennych  wskaźników  do  porównywalności  jest 

przydzielanie  punktów  dla  każdego  wskaźnika  w  układzie  ocenianych  zakładów.  Punkty  są 

rozdzielane  na  jednostki  zależnie  od  rzeczywistego  poziomu  wskaźnika.  Dla  każdej  jednostki 

sumujemy przydzielone punkty wg wszystkich wskaźników i uzyskujemy w ten sposób zmienną 

syntetyczną opisującą miejsce ocenianej jednostki z punktu widzenia badanego problemu.  

Efektem analizy międzyzakładowej jest: 

-  hierarchiczna  lista  badanych  jednostek  ustalana  z  punktu  widzenia  wybranych  cech  je 

opisujących, 

- podział zbioru jednostek na jednorodne grupy. 

2.3. METODY BADANIA PRZYCZYNOWEGO 

Badanie  przyczynowe  jego  celem  jest  rozliczenie  bezwzględnych  odchyleń  interesującego 

nas  zjawiska  (w  czasie,  w  przestrzeni,  od  przyjętej  normy,  czy  też  planu)  poprzez  czynniki, 

które je spowodowały. 

Prostymi  metodami  badania  przyczynowego  są  metody  deterministyczne,  w  których 

związek  między  badanymi  zjawiskami  a  czynnikami  go  kształtującymi  można  przedstawić  w 

postaci  związku  funkcyjnego  pozwalającego  na  ścisłe,  bez  uwzględniania  wpływu  składnika 

losowego,  określenie  zakresu  i  kierunku  wpływu  poszczególnych  składników  na  zmiany 

zjawiska.  W  stochastycznych  metodach  badania  przyczynowego  obok  wpływu  czynników 

głównych  brany  jest  także  pod  uwagę  wpływ  składnika  losowego.  Najbardziej  znany  w  tym 

zakresie jest rachunek korelacji i regresji. 

Metoda  podstawień  łańcuchowych  służy  do  liczbowego  określania  wpływu  poszczególnych 

czynników  na  wielkość  badanego  zjawiska.  Jest  to  możliwe  tylko    w  tych  przypadkach,  gdy 

współzależności  mają  charakter  związku  funkcyjnego  wyrażonego  w  formie  iloczynu,  ilorazu, 

sumy,  bądź  innego  wyrażenia  algebraicznego.  Istota  tej  metody  wyraża  się  w  kolejnym 

podstawianiu  poszczególnych  czynników  w  wielkościach  rzeczywistych,  w  miejsce  wielkości 

przyjętej za podstawę odniesienia (bazę). 

Metoda logarytmiczna uzyskuje się w niej te same wielkości wpływu czynników na zjawisko, 

niezależnie od kolejności podstawienia czynników. 

2.4. Praktyczne wykorzystanie rachunku korelacji i regresji 

W  analizie  korelacji  najczęściej  wykorzystywany  jest  współczynnik  korelacji  liniowej  mierzący 

stopień  ścisłości  związku  między  dwiema  zmiennymi,  mówiącymi  o  kierunku  korelacji  i  jej 

rozmiarze (natężeniu). 

Wykorzystanie korelacji wiąże się z następującymi problemami: 

- określenie celu i zakresu badań 

-  zebranie  informacji  liczbowych  opisujących  badane  zjawisko  oraz  potencjalne  czynniki  je 

kształtujące. 

- liczenie współczynników korelacyjnych 

- interpretacja współczynników (współczynnik może przyjmować wartości z przedziału (-1, +1) 

Współczynniki  korelacji  jakościowej  badają  związki  miedzy  cechą  ilościową  i  jakościową. 

Współzależności  można  rozpatrywać  w  ramach  cech,  które  przyjmują  tylko  dwa  stany- 

występują oznaczamy cyfrą 1, nie występują 0. 

Analiza  regresji-  buduje  się  w  niej  równanie  regresji,  które  jest  ilościowym  wyrazem 

zależności między badanym zjawiskiem a czynnikami (zmiennymi) określającymi to zjawisko. 

Najważniejszymi  miarami  wpływu  na  analizowane  zjawisko  są  współczynniki  regresji  oraz 

współczynniki determinacji (WD). 

Współczynniki  regresji  wyrażają,  o  ile  przeciętnie  zmieni  się  zmienna  badana  y,  jeżeli 

zmienna x wzrośnie o jednostkę, przy założeniu, że pozostałe zmienne x są niezmienne. 

WD  służy  jako  miara  dokładności  dopasowania  równania  regresji  do  materiału  zebranego  w 

trakcie obserwacji. 

Rozdział III ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH 

3.1 BILANS FIRMY 

Bilans  przedsiębiorstwa  stanowi  zestawienie  posiadanego  przez  przedsiębiorstwo  majątku 

oraz źródeł kapitału, które zostały wykorzystane dla pozyskania tegoż majątku. 

Występują dwa rodzaje majątku : 

1. Majątek trwały – obejmuje te składniki, których okres użytkowania jest dłuższy niż je den 

rok. 

a)

 

wartości niematerialne i prawne, 

b)

 

rzeczowe  składniki  majątku-  obejmują  wartości  netto  nabytych  lub  wytworzonych  we 

własnym zakresie środków trwałych, 

c)

 

finansowy  majątek  trwały  –  obejmuje  :  długoterminowe  papiery  o  charakterze  dłużnym  z 

terminem  wykupu  po  1  roku,  udzielone  pożyczki  długotermin.,  udziały  i  akcje  innych 

podmiot.  

d)

 

należności  długoterminowe  –  są  to  nieprzedawnione  należności,  których  termin  płatności 

ostatniej raty jest dłuższy niż rok od dnia sporządzenia bilansu. 

2. Majątek obrotowy – aktywa zaliczane do majątku obrotowego charakteryzują się okresem 

użycia do 1 roku, większą płynnością oraz szybszą rotacją niż składniki majątku trwałego. 

a)

 

zapasy, 

b)

 

należności  –  wykazuje  się  kwoty  należne  danemu  podmiotowi  gospodarczemu  z  różnych 

tytułów o terminie wymagalności krótszym niż 1 rok. 

c)

 

krótkoterminowe papiery wartościowe przeznaczone do obrotu, 

d)

 

środki pieniężne przedsiębiorstwa 

Odrębną  pozycją  ujmowaną  w  bilansie  przedsiębiorstwa  są  rozliczenia  międzyokresowe  o 

charakterze czynnym. 

Charakterystyka pasywów przedsiębiorstwa 

Pasywa  firmy  odzwierciedlają  źródła  kapitału  wykorzystane  dla  sfinansowania  posiadanego 

przez nią majątku. Podział kapitałów : 

1.

 

Kapitał własny – stanowią odzwierciedlenie zaangażowania właścicieli w przedsiębiorstwo. 

a)

 

kapitał podstawowy – kapitał akcyjny, zakładowy, fundusz założycielski i udziałowy, 

b)

 

kapitał zapasowy – nadwyżka ze sprzedaży akcji tzw. agio, dopłaty wspólników, 

c)

 

kapitał rezerwowy – powstały z aktualizacji wyceny majątku trwałego firmy, 

d)

 

nie podzielony zysk z okresów poprzednich, 

e)

 

wynik finansowy netto z danego okresu, 

f)

 

rezerwy – są zaliczane do kapitałów własnych przedsiębiorstwa, 

2.

 

Kapitał obcy  

a)

 

zobowiązania długoterminowe – okres wymagalności powyżej 1 roku, 

b)

 

zobowiązania krótkoterminowe - okres wymagalności krótszy niż 1 rok. 

Grupy bilansu przedsiębiorstwa : 

 

AKTYWA 

PASYWA 

A.

 

– majątek trwały, 

B.

 

 – majątek obrotowy, 

C.

 

 – rozliczenia międzyokresowe czynne, 

A.

 

– zysk lub strata z lat ubiegłych, 

B.

 

 – rezerwy na podatek dochodowy, 

C.

 

 – zobowiązania długoterminowe, 

D.

 

– zobowiązania bieżące i fundusze specjalne, 

E.

 

– rozliczenia międzyokresowe, 

3.2 WSTĘPNA ANALIZA BILANSU 

W ocenie rozwoju przedsiębiorstwa i jego zasobów istotną rolę odgrywa analiza posiadanego 

majątku, zmian jego wielkości, struktury oraz wykorzystania. 

Największą  wartością  poznawczą  w  zakresie  zmian  wielkości  majątku  przypisuje  się 

wskaźnikowi dynamiki wzrostu. 

- analiza zmian wielkości majątku przedsiębiorstwa, 

- analiza struktury majątku przedsiębiorstwa. 

 

    Mc

1

  

 

∆Mc – dynamika zmian majątku całkowitego, 

∆Mc =  

    x 100%   

Mc

1

 – wartość majątku całkowitego w okresie badanym, 

 

   Mc

0

   

 

Mc

0

 - wartość majątku całkowitego w okresie bazowym, 

 

W ocenie rozwoju każdego przedsiębiorstwa istotną rolę odgrywa  również analiza kapitałów 

zaangażowanych w finansowaniu majątku. 

 

    Kc

1

  

 

 

∆Kc – dynamika zmian kapitału całkowitego, 

∆Kc =  

    x 100%   

Kc

1

 – wartość kapitału całkowitego w okresie badanym, 

 

   Kc

0   

 

 

Kc

0

 - wartość kapitału całkowitego w okresie bazowym, 

 

Dla wstępnej analizy bilansu każdego przedsiębiorstwa obszary potrzebne do oceny to : 

-

 

analiza kapitałów przedsiębiorstwa, 

-

 

analiza struktury kapitałów przedsiębiorstwa. 

3.3 RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT 

Ustawa o rachunkowości dopuszcza sporządzanie rachunku wyników firmy w układzie: 

a)

 

porównawczym – koszty ujmuje się według rodzaju zużytych czynników produkcji, 

b)

 

kalkulacyjnym – wg sposobów ich odnoszenia na jednostkę wytworzonego produktu. 

W każdym z tych układów występują dwie wersje zapisu RZS : dwustronna lub pionowa. 

Wynik  finansowy  jest  syntetyczną  miarą  efektów  finansowych  osiągniętych  przez 

przedsiębiorstwo w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Poziomy : 

1.

 

Poziom operacyjny – pozwala ustalić wynik operacyjny i obejmuje następujące elementy: 

a)

 

wynik  na  sprzedaży  produktów  minus  koszty  wytworzenia  sprzedanych  produktów  – 

koszty ogólne zarządu – koszty sprzedaży, 

b)

 

na  sprzedaży  towarów  i  materiałów  minus  koszty  handlowe  –  wart.  towar.    wg  cen 

nabycia, 

c)

 

wynik na pozostałych przychodach operacyjnych minus pozostałe koszty operacyjne. 

2.

 

Poziom  finansowy  –  stanowi  różnicę  między  należnymi  przychodami  z  operacji 

finansowych a kosztami tych operacji. Poziom dzielimy na : 

a)

 

przychody finansowe : dywidendy z tytułu udziału w innych podmiotach, odsetki od lokat 

bankowych,  odsetki  od  pożyczek  bankowych,  wpływy  ze  sprzedaży  papierów 

wartościowych, 

b)

 

koszty  finansowe  :  odsetki  i  prowizje  od  zaciągniętych  pożyczek  i  kredytów,  straty  na 

sprzedaży  papierów  wartościowych,  odpisy  aktualizujące  wartość  finansową  majątku 

trwałego. 

3.

 

Poziom nadzwyczajny  

4.

 

Wynik finansowy netto – oblicza się poprzez skorygowanie wyniku finansowego brutto o 

obowiązkowe zmniejszenie zysku lub zwiększenie straty. Obejmuje ono : 

-

 

podatek dochodowy i ewentualnie inne obciążenia obligatoryjne wyniku. 

3.4 WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT 

Dokonanie wstępnej analizy wymaga określenia dynamiki zmian jego poszczególnych wielkości 

oraz oceny struktury procentowej. 

Przychody całkowite ustala się w oparciu o sumę następujących pozycji : przychody netto ze 

sprzedaży, PPO oraz przychody finansowe. Koszty całkowite obejmują : koszty sprzedanych 

produktów, koszty ogólnego zarządu PKO, i koszty finansowe. 

Rozdział IV. ANALIZA PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH 

4.1 ISTOTA I OBSZAR ANALIZY  

Rachunek przepływów pieniężnych odzwierciedla przepływy gotówkowe w 3 obszarach: 

1.

 

Przepływy z działalności operacyjnej – związane z produkcją, handlem oraz św. usług  

a)

 

wpływy gotówki, wypłaty gotówki, 

b)

 

saldo przepływów gotówki z działalności. 

2.

 

Przepływy  z  działalności  inwestycyjnej  –  odzwierciedlają  operacje  wynikające  z 

gospodarowania przez przedsiębiorstwo majątkiem trwałym. 

3.

 

Przepływy z działalności gospodarczej – działania polegające na pozyskiwaniu kapitału 

z  otoczenia  finansowego  w  postaci  emisji  akcji,  obligacji,  zaciąganiu  kredytów  i  pożyczek 

bank. 

Suma  sald  przepływów  gotówkowych  z  trzech  obszarów  działalności  wyznacza  globalne 

saldo  gotówkowe  określane  jako  środki  pieniężne  netto,  przepływy  pieniężne  netto,  dochód 

czysty. 

 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Przychody ze sprzedaży 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Zysk netto  

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Przeciętny poziom majątku ogółem 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Przeciętny poziom majątku obrotowego 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Zobowiązania ogółem 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Zobowiązania długoterminowe 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Spłata zobowiązań +wypłata dywidend +zakupy majątku trwałego 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Zakupy majątku trwałego 

Gotówka netto z działalności operacyjnej  x 100% 

Ś

rodki trwałe +inwestycje +pozostałe aktywa trwałe+ kapitał obrotowy 

ANALIZA  rachunku  przepływów  środków  pieniężnych  polega  na  ustaleniu,  jakie 

zdarzenia  gospodarcze,  które  zachodzą  w  przedsiębiorstwie  mają  najważniejszy  wpływ  na 

generowanie jego zasobów gotówkowych.  

Przepływy  środków  pieniężnych  pozwalają  dokonać  wstępnej  oceny  sytuacji  finansowej. 

Dają  także  odpowiedź  na  pytanie  z  jaką  firmą  mamy  do  czynienia,  jakie  mogą  wystąpić 

zagrożenia dla jej funkcjonowania, a jakie stoją przed nią szanse rozwojowe . 

 

4.2. MIERNIKI OPARTE NA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH 

Do oceny pozycji finansowej wykorzystuje się mierniki uwzględniające informacje pochodzące z 

rachunku przepływów pieniężnych. Należą do nich : 

1.

 

Wskaźniki wydajności gotówkowej : 

a)

 

obrotu, będących relacją : 

 

b)

 

zysku, będących relacją :  

 

c)

 

majątku, będących relacją : 

 

d)

 

majątku obrotowego, będących relacją : 

2.

 

Wskaźniki wystarczalności gotówki : 

a)

 

operacyjnej na spłatę długów ogółem:  

 

b)

 

operacyjnej na spłatę długów długoterm.: 

 

c)

 

operacyjne ogólnej:  

 

d)

 

reinwestycji gotówki operacyjnej: 

 

e)

 

operacyjnej na zakupy majątku trwałego: 

 

Rozdział V WSTĘPNA I SZYBKA METODA OCENY FIRMY 

5.1.Istota analizy wskaźnikowej 

W praktyce gospodarczej analiza wskaźnikowa jest częścią analizy finansowej, która stanowi 

jej uogólnienie i spojrzenie na całościowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa przez pryzmat 

kształtowania się określonych relacji finansowych. 

Przedmiotem analizy finansowej przedsiębiorstwa są: 

sytuacja majątkowa, 

sytuacja kapitałowa, 

płynność finansowa, obejmująca ocenę zdolności płatniczych firmy, stopień elastyczności 

majątku, politykę płatniczą wobec kontrahentów, 

rentowność, czyli ocena kształtowania się kosztów i dochodów. 

Istotną kwestią w analizie wskaźnikowej przedsiębiorstwa jest problem wyboru podstawy 

porównań osiąganych przez nie wyników. W Polsce najczęściej stosowane są porównania 

oparte na konfrontacji wielkości zrealizowanych z zaplanowanymi oraz porównania wielkości 

osiągniętych na przestrzeni kilku lat funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wykorzystanie bowiem, 

równocześnie kilku baz odniesienia do działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, daje dopiero 

obraz sytuacji oraz tendencji rozwojowych tej firmy. Jak wcześniej stwierdzono, analiza 

wskaźnikowa koncentruje się na całościowym badaniu funkcjonowania przedsiębiorstwa, ocenie 

jego efektywności i możliwości rozwojowych. 

5.2.Wskaźniki aktywności gospodarczej 

Wskaźniki aktywności gospodarczej stanowią odzwierciedlenie relacji między osiągniętymi 

przychodami a stanem posiadanego majątku zarówno całkowitego, jak i trwałego. Służą one 

ocenie intensywności wykorzystania majątku, pośrednio zaś ocenie tendencji rozwojowych 

przedsiębiorstwa.  

Wskaźnik szybkości obrotu, mówiący o tym ile razy w badanym okresie nastąpił obrót danym 

składnikiem, czy też ile dni przeciętnie trwał jeden cykl obrotu. Daje więc informacje o tym, po 

jakim czasie zainwestowane środki wrócą do przedsiębiorstwa i będą ponownie wykorzystane. 

Wskaźnik rotacji zapasów, mierzony liczbą obrotów, informuje o poprawie efektywności 

gospodarowania zapasami, szybszym odzyskiwaniem środków pieniężnych zamrożonych w 

zapasach. Natomiast spadek wielkości tego wskaźnika, oznacza wydłużenie cyklu sprzedaży 

zapasów. 

5.3.Wskaźniki zadłużenia przedsiębiorstwa 

Analiza zadłużenia przedsiębiorstwa wynika z oceny wielkości, dynamiki zmian i struktury 

kapitałowej przedsiębiorstwa. Głównym problemem w tym zakresie jest oszacowanie poziomu 

zainwestowanych w przedsiębiorstwo kapitałów obcych. Wysoki udział kapitałów własnych w 

strukturze pasywów świadczy o silnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa, o niskim 

ryzyku finansowym i jego stabilności gospodarczej. Nie jest to jednak jednoznaczne z wysokim 

poziomem rentowności. Możliwość zadłużenia się przedsiębiorstwa nie zależy tylko od poziomu 

i udziału kapitałów własnych w całości zaangażowanych kapitałów. Równie istotna jest zdolność 

przedsiębiorstwa do zwrotu zaciągniętych długów, w określonych terminach oraz dostępnych 

środków. Szczególnie przydatne w ocenie tych możliwości są wskaźniki: zdolności kredytowej i 

wiarygodności kredytowej. 

Zdolność kredytowa oznacza możliwość spłaty całkowitych, efektywnych zobowiązań z 

wygospodarowanej w danym okresie nadwyżki finansowej. 

Wskaźniki wiarygodności kredytowej określają możliwości firmy w zakresie spłaty bieżących 

kosztów finansowych związanych z zaangażowaniem kapitałów obcych. Określają zatem, czy 

zysk operacyjny, albo nadwyżka finansowa są wystarczające na pokrycie odsetek oraz rat 

kapitałowych w wymaganych terminach. 

5.4.Wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa 

Płynność finansowa przedsiębiorstwa oznacza zdolność firmy do regulowania zobowiązań w 

wymaganych terminach. W praktyce najczęściej stosuje się następujące wskaźniki: 

Wskaźnik bieżącej płynności odzwierciedla podstawowe relacje, jakie powinny zachodzić 

miedzy majątkiem obrotowym przedsiębiorstwa a wielkością zobowiązań bieżących. Uznaje się 

iż bezpieczny poziom tego wskaźnika powinien oscylować wokół 1,5 – 2 razy. Oznacza to iż, 

majątek obrotowy zaangażowany w przedsiębiorstwie powinien być dwukrotnie większy niż 

suma zobowiązań bieżących. 

Wskaźnik podwyższonej płynności, wg fachowców, powinien oscylować w granicy 1. 

Oznacza to w praktyce, iż najbardziej płynne elementy majątku obrotowego – czyli suma 

należności i roszczeń, krótkoterminowych papierów wartościowych oraz środków pieniężnych 

powinny być równe całości zobowiązań bieżących. 

Wskaźnik gotówkowej płynności, powinien w zasadzie oscylować w granicach 0,2. Zasoby 

gotówkowe firmy powinny być ograniczone do minimalnych poziomów, bowiem jedynie kapitał 

zaangażowany w procesach gospodarczych przedsiębiorstwa, czyli zapasach surowców, 

materiałów, produktów, wyrobów gotowych oraz należnościach, generuje dochody i zyski. Zbyt 

wysoki poziom środków pieniężnych utrzymywany w przedsiębiorstwie może świadczyć o 

nieproduktywnym ich gromadzeniu lub o braku pomysłu na ich wykorzystanie.  

5.5.Wskaźnik rentowności przedsiębiorstwa 

Pojęcie rentowności oznacza osiąganie nadwyżki dochodów nad kosztami, związanymi z 

podejmowaniem określonej działalności. Miarą osiąganej przez firmę rentowności jest relacja 

osiąganych zysków do zaangażowanych kapitałów lub do efektów zastosowanych czynników 

produkcji. Zatem rentowność przedsiębiorstwa można ustalić w oparciu o dwie grupy 

wskaźników. Pierwszą grupę wskaźników rentowności stanowią mierniki rentowności 

obrotu. Powszechnie stosowane są następujące mierniki: 

marża z zysku operacyjnego, marża z zysku brutto, 

marża z zysku netto, rentowność brutto. 

 

Drugą grupę wskaźników, która umożliwia ocenę pozycji dochodowej przedsiębiorstwa tworzą 

mierniki rentowności kapitału. Powszechnie stosowane to: 

rentowność inwestycji – stopa zysku, 

rentowność aktywów – stopa zwrotu z aktywów, 

rentowność kapitałów własnych – stopa zwrotu kapitałów własnych. 

Rentowność kapitału własnego wyraża efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w stosunku 

do kapitałów zaangażowanych przez właścicieli. Rosnący poziom tego wskaźnika świadczy z 

reguły o podnoszeniu efektywności zaangażowanego kapitału. Może to prowadzić do 

uzyskiwania większych dywidend oraz rozszerzania możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa. 

Analizę rentowności spółek akcyjnych powinna jeszcze dodatkowo uzupełniać ocena oparta 

na wskaźnikach rynku kapitałowego. Najczęściej zalicza się do tej grupy następujące 

wskaźniki: 

zysk wygospodarowany w spółce przypadający na jedną akcję, 

cena rynkowa jednej akcji do zysku netto przypadającego na jedną akcję, 

stopa dywidendy mierzona relacją  

wskaźnik stopy wypłaty dywidendy mierzony relacją  

cena rynkowa jednej akcji do wartości księgowej (C/W). 

Wskaźniki rynku kapitałowego służą ocenie osiąganych korzyści przez aktualnych 

posiadaczy akcji.  

Rozdział VI ANALIZA ZASOBÓW TRWAŁYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE 

6.1 Struktura rodzajowa majątku trwałego przedsiębiorstwa 

Z bilansowego punktu widzenia wyróżnia się dwie podstawowe grupy składników majątkowych: 

majątek trwały oraz obrotowy. 

Majątek trwały jest zaangażowany w przedsiębiorstwie na okres dłuższy niż jeden rok. M.T. 

jest  mało  elastyczny,  nie  można  go  na  bieżąco  dostosowywać  do  poziomu  wykorzystywanych 

mocy produkcyjnych. Jego rozwój dokonuje się w długim czasie, na podstawie długofalowych, 

strategicznych decyzji. Jest on obciążony dużym ryzykiem. 

MT  przedsiębiorstwa  obejmuje  trzy  podstawowe  grupy:  rzeczowy  majątek  trwały,  wartości 

niematerialne  i  prawne,  finansowy  majątek  trwały.  Zalicza  się  do  niego  również  należności 

długoterminowe. 

Z punktu widzenia zastosowania MT dzieli się go na: produkcyjny i finansowy. 

Z punktu widzenia prawa własności: własny i obcy 

Z  punktu  widzenia  elastyczności:  na  mniej  (budynki,  budowle)  lub  bardziej  elastyczny 

(narzędzia, środki finansowe). 

Do  wartości  niematerialnych  i  prawnych  zalicza  się  nabyte  przez  przedsiębiorstwo  prawa 

majątkowe  nadające  się  do  gospodarczego  wykorzystania,  których  okres  użytkowania 

przekracza rok. 

Majątek  rzeczowy  w  bilansie  dzieli  się  na:  (grunty  własne,  budynki  i  budowle,  urządzenia 

techniczne  i  maszyny,  środki  transportu,  pozostałe  środki  trwałe)  inwestycje  rozpoczęte  oraz 

zaliczki na poczet inwestycji. 

Klasyfikacja  rodzajowa  środków  trwałych:  budynki,  budowle,  maszyny  energetyczne, 

maszyny  i  urządzenia  ogólnego  zastosowania,  maszyny  i  urządzenia  specjalistyczne, 

urządzenia techniczne, środki transportowe, narzędzia i przyrządy. 

6.2 Procesy odtworzeniowo -inwestycyjne- regulowanie zasobów środków trwałych 

Zwiększenie  stanu  środków  trwałych  poprzez  tworzenie  lub  nabywanie  nowych  środków 

stanowi  działalność  inwestycyjną.  Inwestycje  dotyczą  nowych  obiektów  i  urządzeń.  Gdy 

nakłady  dotyczą  obiektów  już  istniejących  mamy  do  czynienia  z  rozbudową  istniejącej  bazy 

materialnej.  Modernizacja  obejmuje  wszystkie  prace,  których  celem  jest  podwyższenie 

parametrów technicznych istniejących obiektów i urządzeń. 

Podstawowe wskaźniki do badania tych procesów to: 

1. Wskaźnik zużycia majątku trwałego 

2. Intensywność odpisów amortyzacyjnych 

3. Stopa likwidacji środków trwałych 

4. Stopa odnowy- inwestycji majątku trwałego 

5. Wskaźnik dekapitalizacji brutto 

6. Wskaźnik dekapitalizacji netto 

6.3 OCENA GOSPODAROWANIA MAJĄTKIEM TRWAŁYM 

Podstawowe  znaczenie  dla  analizy  majątku  trwałego  ma  jego  efektywność,  którą  można 

ustalić na podstawie zestawu wskaźników określających relacje między efektami osiąganymi w 

przedsiębiorstwie a posiadanymi zasobami majątkowymi. 

Wskaźniki wykorzystywane w tym zakresie to: 

1. Wskaźnik produktywności majątku - P

MT 

P

MT 

= S/MT gdzie S- wartość produkcji, lub przychodów ze sprzedaży 

MT - przeciętna wartość majątku trwałego 

Wskaźnik  ten  informuje  o  kwocie  przychodów  generowanych  przez  jedną  złotówkę 

posiadanego  majątku.  W  ocenie  intensywności  wykorzystania  majątku  istotny  jest  zarówno 

poziom  wskaźnika,  jak  i  tempo  jego  zmian.  Odwrotność  tego  wskaźnika  określana  jest  jako 

majątkochłonność  produkcji,  sprzedaży,  co  oznacza  wartość  majątku  zaangażowaną  dla 

uzyskania jednostki wartości produkcji, sprzedaży.  

2. Wskaźnik zyskowności majątku - Z

MT 

Z

 MT 

= Z/MT gdzie: Z- wielkość wyniku finansowego 

Dodatni  wynik  finansowy-  zysk,  wzrost  wskaźnika  oznacza,  że  każda  złotówka  majątku 

trwałego przedsiębiorstwa oznacza coraz większą kwot zysku.  

3. Wskaźnik rotacji majątku trwałego - R

MT

 

R

MT  

 = MT x 365/ S gdzie: S- przychody ze sprzedaży 

Wskaźnik  określa  jak  przeciętnie  długo  trwa  cykl  obrotu  majątkiem  w  okresie  rocznym.  Jaka 

długość  cyklu  jest  do  osiągnięcia  danego  poziomu  produkcji,  czy  sprzedaży,  Im  krótszy  cykl, 

tym wyższa produktywność majątku trwałego. 

1. Wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy  - T

up 

: 

T

up

= MT/L gdzie: L- poziom zatrudniania 

Jest  to  wskaźnik  obrazujący  substytucję  pracy  żywej  pracą  uprzedmiotowioną.  Mierzy 

nasycenie przedsiębiorstwa majątkiem trwałym. 

Wpływ  majątku  trwałego  na  wyniki  ekonomiczne  przedsiębiorstwa  można  badać  w  postaci 

układów zależności wyrażających wpływ różnych czynników, ujętych w postaci wskaźników, na 

wskaźnik zyskowności majątku. 

Z

MT

 = Z

n

/ MT= Z

n

/S x S/MT gdzie: Z

n

- zysk netto, S - przychody ze sprzedaży 

Zyskowność  majątku  jest  tu  iloczynem  wskaźnika  rentowności  sprzedaży  i  wskaźnika 

produktywności. 

Z

MT

 = Z

n

/L x L/S x S/MT 

Zyskowność  majątku  jest  tu  iloczynem  trzech  wskaźników:  rentowności  pracownika, 

odwrotności  wydajności  pracy,  czyli  pracochłonności  (ilość  pracy  potrzebnej  do  wytworzenia 

jednostki wartości produkcji lub uzyskania jednostki przychodu) oraz produktywności majątku.  

Rozdział VII. ANALIZA ZASOBÓW OBROTOWYCH FIRMY 

7.1 PRZEDMIOT ANALIZY 

Podstawowe cele zarządzania majątkiem obrotowym : 

a)

 

zapewnienie  stałej  płynności  finansowej,  optymalizowanie  wielkości  i  struktury  majątku 

obr, 

b)

 

kształtowanie źródeł finansowania majątku obrotowego opartych na kryterium korzyści. 

Wszystkie  procesy  krążenia  składników  tworzą  cykl  obrotowy.  Stanowi  on  odzwierciedlenie 

czasu,  jaki  upływa  od  wydatkowania  środków  pieniężnych  na  zakup  czynników  produkcji  do 

momentu uzyskania przychodów ze sprzedaży towarów lub usług. 

Cykl obrotowy brutto = rotacja zapasów mierzona liczbą dni + okres inkasa należności 

C

B 

= R

D

 + O

N 

Cykl obrotowy netto = cykl obrotowy brutto – okres spłaty zobowiązań 

C

N 

= C

B

 + O

ZB

 

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE 

Głównym celem jest kształtowanie takiego poziomu, który zapewni ciągłość procesów produkcji 

i sprzedaży przy minimalnych kosztach ich utrzymywania. 

ZARZĄDZANIE ŚRODKAMI PIENIĘŻNYMI 

Ma na celu: 

-

 

przyśpieszenie  dyspozycyjności  wpływów  gotówkowych,  poprzez  skrócenie  czasu  ich 

obiegu, 

-

 

lokowanie  przejściowych  nadwyżek  środków  pieniężnych  w  sposób  zapewniający 

odpowiednie korzyści, 

-

 

pozyskiwanie najtańszych źródeł finansowania niedoborów gotówki w przedsiębiorstwie, 

7.2 STRATEGIE FINANSOWANIA MAJĄTKU FIRMY 

Na sfinansowanie majątku obrotowego uwzględnia się najczęściej następujące aspekty: 

a)

 

związki zachodzące między stałymi i zmiennymi składnikami majątku, 

b)

 

stopień realności przychodów ze sprzedaży oraz ich regularność, 

c)

 

koszty wykorzystywania kapitałów. 

Strategia agresywna polega na finansowaniu majątku obrotowego w całości zobowiązaniami 

krótkoterminowymi i to jej zmienną częścią. 

Strategia  umiarkowana  oparta  jest  na  podziale  majątku  obrotowego  na  część  stałą  i 

zmienną.  Stała  wielkość  środków  obrotowych  jest  w  tej  strategii  finansowana  kapitałem 

stałym, czyli sumą kapitału własnego i zobowiązań długoterminowych. 

Strategia  konserwatywna  polega  na  finansowaniu  majątku  obrotowego,  praktycznie  w 

całości  kapitałem  stałym.  Przywiązuje  szczególną  wagę  do  utrzymywania  wysokiego  poziomu 

płynności finansowej oraz minimalizowania ryzyka niewypłacalności. 

7.3 ISTOTA KAPITAŁU PRACUJĄCEGO 

Wielkość  kapitału  pracującego  może  być  ustalona  w  dwojaki  sposób.  Pierwszy  to  spojrzenie 

kapitałowe a drugi to spojrzenie majątkowe 

I. Kapitał pracujący = kapitał stały – majątek trwały    K

P

 = K

S

 - M

T 

II. Kapitał pracujący = majątek obrotowy – krótkoterminowe źródła kapitałów K

P

 = M

O

 – Z

B

 

W praktyce mogą wystąpić trzy przypadki kształtowania się wielkości kapitału pracującego: 

1.

 

Kapitał stały – majątek trwały > 0 

2.

 

Kapitał stały – majątek trwały = 0 – oznacza zrównanie wielkości K

P

 z M

T

 

3.

 

Kapitał  stały  –  majątek  trwały  <  0  -  K

P 

jest  w  części  finansowany  o  źródła 

krótkoterminowe. 

Kapitał pracujący ulega zwiększeniu, gdy: 

-

 

maleje wartość majątku trwałego, 

-

 

rośnie wartość kapitałów stałych, 

Kapitał pracujący maleje, gdy: 

-

 

zwiększa  się  wartość  posiadanego  majątku  poprzez  dokonywanie  zakupów  inwestycyjnych 

w sferze rzeczowej, finansowej, czy też wartości niematerialnych i prawnych, 

-

 

ulega zmniejszeniu wartość kapitału stałego 

7.4 OCENA KAPITAŁU PRACUJĄCEGO PRZEDSIĘBIORSTWA 

Do  oceny  wielkości  K

P 

można  wykorzystać  mechanizm  szacowania  zapotrzebowania  na 

kapitał  pracujący.  Wymaga  on  określenia  długości  trwania  cyklu  obrotowego  netto 

przedsiębiorstwa ora przeciętnych dziennych obrotów uzyskiwanych przez firmę.  

Inną  metodą  ustalania  zapotrzebowania  na  kapitał  pracujący  jest  analiza  stanu  środków 

pieniężnych netto.  

Rozdział VIII ANALIZA ZASOBÓW KAPITAŁOWYCH FIRMY 

8.1. Główne źródła kapitałów tworzących zasoby firmy 

Zasoby  finansowe  przedsiębiorstwa  warunkują  wielkość  zaangażowanych  czynników 

wytwórczych, ich wykorzystanie oraz poziom osiągniętego obrotu. Z kolei poziom przychodów 

warunkuje dopływ środków finansowych do przedsiębiorstwa.  

Finansowanie  to  wszystkie  przedsięwzięcia  w  przedsiębiorstwie,  które  zapewniają 

przedsiębiorstwu  kapitał  i  które  służą  kształtowaniu  optymalnej  struktury  kapitałowej.  To 

jednocześnie  proces,  w  którym  można  wyróżnić  następujące  funkcje:  określenie  potrzeb 

kapitałowych  i  finansowych  przedsiębiorstwa,  kierowanie  dopływem  środków  finansowych, 

kształtowanie wyniku finansowego, kierowanie wykorzystaniem środków finansowych. 

Ze względu na źródło pochodzenia: kapitał wewnętrzny i zewnętrzny. 

Kapitał  własny  jest  odzwierciedleniem  sfinansowania  podjęcia  działalności  przez  firmę  (jej 

powstania) i podwyższenia związanego z rozwojem firmy. Jego cechą jest długoterminowość i 

statystyczność. 

Kapitały obce mają zawsze charakter zewnętrzny w stosunku do przedsiębiorstwa. Ich cechą 

charakterystyczną  jest  czasowość  wykorzystania  środków  obcych,  konieczność  zwrotu  w 

określonym  terminie,  jak  i  odpłatność  za  możliwość  wykorzystania  tych  kapitałów.  W 

przypadku  upadłości  lub  likwidacji  przedsiębiorstwa  ich  roszczenia  są  regulowane  w  pierwszej 

kolejności przed roszczeniami właścicieli. 

Cechy kapitału obcego: 

1.Konieczność spłaty kapitału 

2.Obligatoryjność spłaty odsetek 

3.Odsetki stanowią koszty uzyskania przychodu- są odejmowane od podstawy opodatkowania 

4.Większy udział zwiększa ryzyko finansowe 

5.Możliwość wprowadzenia ograniczeń (celowość przeznaczenia) 

6.Brak wpływu dawcy na decyzje firmy 

7.Gwarancja zwrotu 

Cechy kapitału własnego: 

8.Brak konieczności spłaty 

9.Wypłata dywidend nieobowiązkowa 

10.Dywidenda wypłacana jest z zysku 

11.Większy udział świadczy o sile i niezależności finansowej 

12.Swoboda wykorzystania 

13.Wpływ na podejmowane decyzje 

14.Brak gwarancji zwrotu 

8.2. Mechanizm działania dźwigni finansowej jako kryterium wyboru kapitałów 

Główne kryteria wyboru źródeł kapitału to: 

-mechanizm  dźwigni  finansowej-  efekty  i  skala  jego  oddziaływania  jako  źródło  korzyści 

właścicieli 

-koszty zastosowanych kapitałów 

-zasady finansowania określające długoterminową płynność 

Mechanizm  dźwigni  finansowej  jest  oparty  na  korzystaniu  z  kapitałów  obcych,  pod 

warunkiem  niższego  ich  kosztu  (oprocentowania)  od  generowanej  stopy  zysku  ROI  w    danej 

firmie. 

Dźwignia  operacyjna  mierzy  efekty  wykorzystania  i  kształtowania  struktury  majątkowej 

przedsiębiorstwa.  

Dźwignię połączoną tworzy suma efektów dźwigni finansowej i operacyjnej. 

Pozytywne  rezultaty  we  wzroście  rentowności  firmy  można  osiągnąć,  kształtując 

umiejętnie zarówno strukturę majątkową, jak i finansową. Obie dźwignie nie mają wobec siebie 

charakteru  substytucyjnego,  ale  komplementarny.  Pozytywne  lub  negatywne  efekty  działania 

jednej z nich, są wzmacniane przez drugą- dźwignia połączona wykorzystuje te tendencje. 

Dynamiczny efekt działania dźwigni operacyjnej można zapisać w postaci: EDO= ∆Z

0

 /∆P 

gdzie: EDO - efekt wpływu dźwigni operacyjnej; ∆Z

0 

- procentowa zmiana zysku operacyjnego; 

∆P - procentowa zmiana przychodów 

Dźwignia  operacyjna  wpływa  na  zmiany  zysku  operacyjnego  wywołane  zmianami 

generowanych przychodów. Wpływ ten będzie pozytywny, jeśli maleje względny udział kosztów 

stałych  w  przedsiębiorstwie,  przy  wzroście  osiąganych  przychodów.  Natomiast  spadek 

przychodów  powoduje  względną  zwyżkę  udziału  kosztów  stałych  i  to  wpływa  ujemnie  na 

wielkość wykazywanego zysku operacyjnego. 

Dynamiczny  efekt  działania  dźwigni  finansowej  można  ustalić  w  oparciu  o  EDF  = 

∆ROE/∆Z

0 

gdzie: EDF- efekt wpływu dźwigni finansowej; ∆ROE- procentowa zmiana rentowności kapitału 

własnego; ∆Z

0

- procentowa zmiana zysku operacyjnego. 

Efekt  działania  dźwigni  finansowej  odzwierciedla  wpływ  zamian  zysku  operacyjnego  na 

osiąganą  stopę  zwrotu  kapitału  własnego  przy  określonej  strukturze  kapitałowej  firmy  i 

związanych z nią kosztach finansowych. jeśli koszty zaangażowania kapitałów obcych są niższe 

niż  osiągana  stopa  zysku  w  firmie,  to  wpływ  dźwigni  finansowej  będzie  pozytywny.  Jeśli 

wystąpi odwrotna relacja, to efekt wpływu dźwigni będzie ujemny. 

Sumę efektów dźwigni finansowej i operacyjnej w ujęciu dynamicznym można zapisać: 

EDP= EDO x EDF 

Efekt  działania  mechanizmu  dźwigni  połączonej  określa,  jak  zmieni  się  stopa  zwrotu  kapitału 

własnego wywołana zmianą osiąganych przychodów przez przedsiębiorstwo. 

Wnioski wynikające z mechanizmu działania dźwigni finansowej to: 

- dźwignia finansowa może oddziaływać na zyskowność kapitałów własnych zarówno w sposób 

pozytywny jak i negatywny 

-  efektów  pozytywnych  można  spodziewać  się  wtedy,  gdy  stopa  zysku  ROI  przewyższa  stopę 

oprocentowania kapitałów obcych 

- im bardziej stopa zysku jest wyższa od oprocentowania kapitału obcego, tym efekty działania 

dźwigni finansowej są wyższe 

-  jeśli  stopa  zysku  jest  mniejsza  od  oprocentowania  kapitału  obcego,  to  mechanizm  działania 

dźwigni ma charakter negatywny tzw. maczuga finansowa 

-  im  stopa  zysku  jest  niższa  od  kosztów  zaangażowania  kapitałów  obcych,  tym  każde 

zwiększenie zadłużenia pociąga za sobą coraz wyższy spadek stopy zwrotu kapitałów własnych. 

Syntetyczne  miary  oddziaływania  dźwigni  finansowej-  wykorzystuje  się  je  do  oceny 

zasobów kapitałowych firmy, ich struktury należą do nich: 

1.  Iloraz  rentowności  kapitału  własnego  w  stosunku  do  skorygowanej  stopy  zwrotu  kapitału 

całkowitego o odsetki należne dawcom kapitałów obcych. 

EDF =ROE/SROA x 100% 

gdzie:  EDF-  wpływ  dźwigni  finansowej,  ROE-  stopa  zwrotu  kapitału  własnego,  SROA-  stopa 

zwrotu kapitału całkowitego mierzona relacją: zysk netto + odsetki/ kapitał całkowity. 

2.  Różnica  między  stopą  zwrotu  kapitału  własnego  a  skorygowaną  stopą  zwrotu  kapitału 

całkowitego: 

EDF = ROE- SROA/SROA x 100% 

3. Mnożnik dźwigni finansowej liczony w oparciu o formułę: 

    zysk netto/ zysk netto+ odsetki x kapitał całkowity/ kapitał własny x 100% 

Wykorzystanie  obcych  kapitałów  wpływa  na  wzrost  rentowności  kapitału  własnego,  rosną 

potencjalne korzyści właścicieli. Im wyższe wartości osiągają dane wskaźniki, tym większy jest 

dodatni wpływ zastosowania kapitałów obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. 

Wskaźniki mierzące efekt oddziaływania dźwigni finansowej o wielkościach ujemnych świadczą 

jednoznacznie  o  zbyt  wysokim  poziomie  zadłużenia  firmy  lub  o  zbyt  wysokich  kosztach  jego 

obsługi. 

 

 

8.3. Koszt kapitałów w wyborze źródeł finansowania firmy 

Koszt  kapitałów  -  każdy  element  struktury  kapitałowej  przedsiębiorstwa  charakteryzuje  się 

innym  kosztem.  Z  jednej  strony  bowiem  struktura  finansowa  zależy  od  kosztu  zapłaty  za 

kapitał pochodzący z różnych źródeł, z drugiej zaś sama go w pewien sposób określa i istotnie 

wpływa na zyskowność firmy.  

Koszt kapitału własnego w spółkach kapitałowych jest równy wymaganej stopie zwrotu (stopa 

dyskontowa), stosowanej przez właścicieli przy szacowaniu dywidend i ocenie bieżącej wartości 

przedsiębiorstwa.  Można  się  tu  posłużyć  tzw.  modelem  Gordona,  w  którym  zakłada  się  stały 

wzrost wypłat dywidendy. 

Koszt nowej emisji akcji, inną możliwością zwiększenia wielkości zaangażowanych kapitałów 

własnych są dopłaty właścicieli np. w spółkach akcyjnych, będą to kolejne emisje akcji. Koszt 

kapitału  nowej  emisji  jest  nieco  wyższy  od  kosztu  poprzedniego  kapitału,  gdyż  obejmuje 

również wydatki związane z rozprowadzeniem nowych akcji. 

Inną 

możliwością 

wzrostu 

wielkości 

zaangażowania 

kapitału 

w 

określonym 

przedsięwzięciu  jest  korzystanie  z  kapitałów  obcych  w  postaci  różnego  rodzaju  kredytów, 

pożyczek.  Koszt  tego  rodzaju  kapitału  wyznacza  stopa  oprocentowania  kredytów  wraz  z 

kosztami  prowizji  lub  ryczałtu  dla  kredytodawców.  Oprocentowanie  kredytów  i  pożyczek 

spłacane jest z dochodów przed opodatkowaniem. Powstające korzyści podatkowe zmniejszają 

ostateczny  koszt  pozyskania  tego  typu  źródeł  finansowania  inwestycji  i  rozwoju 

przedsiębiorstwa. 

8.4. Zasady finansowania w kształtowaniu zasobów kapitałowych 

Zasady finansowania na ich podstawie możliwe jest ustalenie optymalnej struktury kapitałowej 

dla  konkretnego  przedsiębiorstwa  w  każdych  warunkach  rynkowych.  Stanowią  one  ostatnie- 

obok  mechanizmu  dźwigni  finansowej  i  kosztów  zaangażowanych  kapitałów-  wyróżnione 

kryterium  wyboru  odpowiedniej  struktury  kapitałowej.  ocena  relacji  i  powiązań  między 

aktywami  a  kapitałem  jest  możliwa  w  oparciu  o  analizę  płynności  krótkoterminowej  i 

długoterminowej. 

Wskaźniki  płynności  bieżącej  (krótkoterminowej)  służą  ocenie  sytuacji  finansowej 

przedsiębiorstwa  w  zakresie  majątku  obrotowego  i  zobowiązań  bieżących.  Umożliwiają 

planowanie  relacji  zachodzących  między  tymi  kategoriami,  stanowią  podstawę  zarządzania 

kapitałem pracującym przedsiębiorstwa. 

Natomiast  zasady  finansowania,  ich  ocena  i  analiza,  opiera  się  na  wskaźnikach  płynności 

długoterminowej. 

Złota  reguła  finansowa  mówi  że  nie  należy  zadłużać  przedsiębiorstwa  ponad  wartość 

kapitałów  własnych.  Znaczy  to,  że  stopień  zadłużenia  firmy  nie  powinien  przekroczyć  50%. 

Stosunek  kapitału  własnego  do  obcego  winien  się  kształtować  na  poziomie  wyższym  od 

jedności. Oznacza to, iż udział kapitałów obcych winien być niższy lub równy połowie kapitałów 

całkowitych: 

Kw/Ko≥ 1 

gdzie: Kw- kapitał włąsny, Ko- kapitał obcy 

Taka  struktura  zapewnia  utrzymanie  długoterminowej  płynności.  Sprzyja  jej  zarówno 

ograniczenie  obciążenia  firmy  kosztami  od  zaangażowanych  obcych  kapitałów,  jak  i  osiąganie 

większej stabilności w zakresie rentowności. 

Złota  reguła  bilansowa  zakłada  całkowite  sfinansowanie  majątku  trwałego  kapitałem 

własnym.  Gdy  te  dwie  wielkości  są  sobie  równe,  a  więc  wskaźnik  pokrycia  majątku  trwałego 

kapitałem  własnym.  oscyluje  w  granicach  1,  oznacza  to  utrzymanie  stabilności  finansowej 

przez przedsiębiorstwo: 

Kw/ Mt≥ 1 

gdzie: Kw- kapitał własny zaangażowany w firmie, Mt- majątek trwały. 

lub             Ko/Mo≤ 1 

Wersja  liberalna  dopuszcza  finansowanie  majątku  trwałego  kapitałem  stałym,  a  więc  oprócz 

kapitału  własnego  możliwe  jest  również  zastosowanie  długoterminowych  kapitałów  obcych. 

Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym powinien być wyższy od 1.  

Ks/Mt≥ 1 

 gdzie: Ks - kapitał stały, Mt- majątek obrotowy 

Przy  wskaźniku  mniejszym  od  1  może  wystąpić  sytuacja  zagrożenia  płynności.  oznacza  ona 

finansowanie  majątku  trwałego  i  potrzeb  inwestycyjnych  przedsiębiorstwa  krótkoterminowymi 

kapitałami  obcymi.  Ich  wymagalność  w  krótkim  czasie  może  oznaczać  brak  środków 

pieniężnych  i  naruszenie  równowagi  finansowej.  Istnieje  realne  zagrożenie  braku 

wypłacalności. 

Dynamiczna reguła zadłużenia opiera się na wykorzystaniu pojęcia nadwyżki finansowej CF, 

a więc sumy zysku netto i amortyzacji. Dynamiczną regułę zadłużenia można zapisać: 

Ko/ CF 

gdzie: Ko- kapitał obcy, CF- nadwyżka finansowa netto 

Wskaźnik  dynamicznego  zadłużenia  określa,  przez  ile  lat  nadwyżka  finansowa  danego  roku 

musi być dostępną, by firma spłaciła całkowite zadłużenie. Przyjmuje się, iż bezpieczny poziom 

to  okres  trzech  lat.  Stosuje  się  zasadę  wedle  której,  im  niższa  jest  wartość  wskaźnika  tym 

niższe  jest  ryzyko  finansowe  związane  z  określoną  strukturą  kapitałową  przedsiębiorstwa. 

Pogarszający  się  wskaźnik  oznacza  utratę  zdolności  kredytowej,  gdy  zbliża  się  do  7  oznacza 

bankructwo. 

Kod/ Kp≤1 

gdzie: Kod- kapitał obcy długoterminowy, Kp- kapitał pracujący 

Rozdział IX Analiza wybranych procesów gospodarki materiałowej  

9.1

 

 BADANIE PROCESÓW ZAOPARTRZENIA  

Zaopatrzenie  oznacza  pozyskiwanie  z  zewnątrz  czynników  produkcji  niezbędnych  do 

zapewnienia  ciągłej  i  rytmicznej  działalności  przedsiębiorstwa  w  określonym  czasie. 

Przedmiotem  zaopatrzenia  mogą  być  surowce,  materiały,  towary  w  przedsiębiorstwie 

handlowym.  Na  procesy  zakupu  można  patrzeć  w  ujęciu  planistycznym,  pozwalającym  na 

rozwiązanie podstawowych problemów zaopatrzeniowych dotyczących przyszłych okresów oraz 

w  przekroju  analitycznym  ,  umożliwiającym  znalezienie  racjonalne  zaopatrzenie  w  okresach 

minionych.  

W przedsiębiorstwie handlowym składnikami rachunku , liczonymi dla każdego z dostawców są 

: 

- możliwe do uzyskania efekty ustalone w postaci marży brutto; 

- koszty wiążące się z realizacją każdego wariantu dostaw . 

- kryterium wyboru dostawcy , którym jest maksymalizacja kwoty zysku kalkulacyjnego. 

Podstawą  do  ustalenia  wartości  zapotrzebowania  materiałowego  w  okresie  planistycznym  jest 

równanie bilansowe.  

Liczba  dostaw  i  terminy  i  odstępy  między  kolejnymi  dostawami  powinny  być  dostosowane  do 

zaplanowanej produkcji. 

 Wskaźnik rytmiczności dostaw  równy jeden  oznacza , że dostawy są  rytmiczne ,  realizowane 

zgodnie z planem.  

Wskaźnik  kredytowania  pozwala  na  zoriętowanie  się  jaki  jest  przeciętny  okres  na  jako  firma 

otrzymuje  kredyt  od  swoich  dostawców.  Im  wyższa  wartość  wskaźnika  ,  tym  dłuższy  okres 

kredytowania.    

9.2

 

 ANALIZA POZIOMU, STRUKTURY I ROTACJI ZAPASÓW 

Zapasy zapewniają ciągłe działanie przedsiębiorstwa we wszystkich fazach gospodarki.  

Działanie  i  decyzje  związane  z  pozyskaniem,  utrzymaniem  i  wykorzystywaniem  w 

przedsiębiorstwie określa się mianem gospodarki zapasami.  

Zapasy ocenia się w dwóch formach jako. 

1. Bezwzględną wielkości zapasów wyrażoną wartościowo lub ilościowo, 

2.  Relatywny  poziom  zapasów,  wyrażony  w  formie  stosunku  wielkości  zapasów  do  wielkości 

sprzedaży – rotacja.  

Wielkość zapasów ustala się na początek i koniec każdego roku obrachunkowego.  

Jednym  s  przekrojów  analizy  zapasów  jest  badanie  ich  struktury.  Strukturę  zapasów  można 

badać w różnych przekrojach: 

1) w przekroju ilościowym lub wartościowym (częściej) 

2) w przekroju asortymentowym, branżowym, wg grup towarów, faz działalności firmy, 

3) w przekroju sieciowym, oddziałów, magazynów, 

4) w przekroju czasowym. 

Wskaźnik  rotacji  –  obrazuje  stosunek  pomiędzy  wielkością  zapasu  i  wielkością  sprzedaży 

towarów czy też kosztów działalności. 

Do oceny relacji między zapasem a sprzedaż wykorzystywane są następujące wskaźniki: 

Wskaźnik  rotacji  w  dniach  –  określa  ile  dni trwa  sprzedaż  zapasu  przeciętnego  ,  co  ile  dni 

jest odnawiany zapas przeciętny , informuje o szybkości obrotu.  

Wskaźnik rotacji w razach – informuje ile razy odnawia się badany okresie zapas przeciętny 

, ile występuje cykli rotacji.  

Wskaźnik  związania  zapasów  –  określa  ile  groszy  zapasu  przypada  za  zł.  Sprzedaży  lub 

produkcji w badanym okresie. Ten wskaźnik jest odwrotnością rotacji w razach.  

Gospodarka zapasami wiąże się z kosztami, z których najważniejsze to : 

1) koszty zakupu 

2) koszty magazynowania 

3) koszty funkcjonowania służb zaopatrzeniowych 

4) koszty finansowe, kapitałowe 

5) koszty zużycia i starzenia zapasów. 

9.3

 

 KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁYCH POZIOMÓW ZAPASÓW  

Celem  działań  podejmowanym  w  ramach  rachunku  ekonomicznego  jest  utrzymanie  zapasu 

ekonomicznie  uzasadnionego.  Zmniejszenie  zapasu  powoduje  przyspieszenie  cyrkulacji 

materiałów  i  towarów,  obniżenie  kosztów  działania  zmniejszenie  zapotrzebowania  na  kapitał 

obrotowy.  

W  zagadnieniu  optymalizacji  zapasów  przedmiotem  rachunku  są  nakłady  związane  z 

pozyskiwaniem i utrzymaniem zapasów. Nakłady te w formie wartościowej wyrażane są przez 

koszty: 

-

 

zakupu – dostaw 

-

 

magazynowaniem 

Kryterium  wyboru  jest  minimalizacja  łącznych  kosztów  zakupu  i  magazynowania. 

Koszty  dostaw  i  składowania  są  konkurencyjne  wobec  siebie.  Dlatego  obliczmy  zapas 

optymalny. 

Na zapas optymalny składa się: 

1)  rozkład  popytu  w  okresie  planowania  powinien  być  w  przybliżeniu  zgodny  z 

dotychczasowym jego rozkładem. 

2) firma musi mieć pewność co do terminowości dostaw  i w żądanej wielkości , wynikającej z 

obliczeń. 

3)  mogą  wystąpić  pewne  trudności  przy  liczeniu  kosztów  składowania  i  zakupu. 

Niejednokrotnie  muszą  być  one  ustalone  na  podstawie  danych  w  analitycznych  kont 

księgowych.  Także  szybkie  zmiany  składników  tych  kosztów  w  przyszłości  mogą  podważyć 

ustalony wynik optymalny. 

4) optymalne wielkości z punktu widzenia przedsiębiorstwa nie musza być optymalne z punktu 

widzenia dostawcy.  

Rozdział X OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH 

10.1 Proste metody oceny projektów inwestycyjnych  

Inwestycje  to  nakłady  kapitałowe  ponoszone  na  różnego  rodzaju  przedsięwzięcia  mające  na 

celu  przyniesienie  określonych  efektów.  Efekt  to  zarówno  wzrost  zysku,  cash  –  flow, 

rozszerzenie  produkcji,  modernizacja  technologii,  wzrost  udziału  na  rynku,  przyrost  wartości 

firmy, poziomu konkurencyjności, itp. Wyróżniamy 2 podstawowe rodzaje inwestowania: 

a)

 

rzeczowe – w materialne składniki majątku stałego, 

b)

 

finansowe. 

Rozróżniamy trzy cykle inwestycyjne : 

a)

 

przedinwestycyjny 

b)

 

inwestycyjny  

c)

 

operacyjny. 

Najważniejsza  faza  to  przedinwestycyjna,  która  odpowiada  za  określenie  potrzeb,  możliwości, 

zebranie  wariantów,  określenie  warunków  ogólnoinwestycyjnych,  określenie  metod  ocen 

projektów itp.  

Narzędziem  oceny  i  wyboru  najlepszych  rozwiązań  jest  rachunek  opłacalności 

inwestycyjnych.  Jest  to  rodzaj  rach.  ekonomicznego  jako  sposób  wyboru  rozwiązania 

najlepszego spośród wielu możliwości.  

W  rachunku  ekonomicznym  stosowanym  do  oceny  opłacalności  projektów  inwestycyjnych  , 

zależnie od użytej metody, wyróżnić można następujące jego elementy składowe: 

1)  efekty  w  postaci  przewidywalnych  przychodów  ,  zysku,  przepływów  pieniężnych, 

odpowiednio dla każdego z rozpatrywanych wariantów inwestycyjnych. 

2)  nakłady  w  postaci  kosztów  ,  wydatków  inwestycyjnych,  czasu  realizacji  inwestycji, 

związanych  z  funkcjonowaniem  każdego  z  rozpatrywanych  wariantów  inwestycyjnych,  oraz 

inne wydatki finansowe. 

3)  kryterium  wyboru  w  postaci  miary  ,  wskaźnika,  będącego  relacją  między  efektami  i 

nakładami  ,  wynikające  z  algorytmu  obliczeniowego  odpowiedniego  do  danej  metody. 

Kryteriami tymi mogą być: zaktualizowana wartość netto ( NPV ) , wewnętrzna stopa zwrotu ( 

IRR ) , okres zwrotu, stopa zwrotu nakładów. 

Wyróżniamy dwie metody rachunku opłacalności: 

Statyczna  –  są  proste  w  obliczeniach,  łatwe  do  zastosowania,  mało  pracochłonne.  Nie 

uwzględniają zmian wartości w czasie. Metody te wykorzystywane są do ocen projektów o 

niewielkim znaczeniu, na etapie prac wstępnych, kiedy brak pełnego zestawu informacji.   

Dynamiczna – należą do tej metody zaktualizowana wartość netto ( NPV ), wewnętrzna stopa 

zwrotu  (  IRR  ),  zdyskontowany  okres  zwrotu,  metoda  równych  rat.  Metoda  ta  pozwala 

wyrażanie wszystkich przyszłych wpływów i wydatków w dzisiejszej wartości nałogów. Metoda 

ta wykorzystywana jest w projektach o dużym znaczeniu.  

Okres zwrotu nakładów ( OZ ) – jest to czas w jakim zwracają  się nakłady inwestycyjne z 

osiągniętych  nadwyżek  finansowych  lub  innych  wielkości  określających  przewidywane  efekty. 

Zaletą  tej  metody  jest  prostota  obliczeń,  a  wadą  pomijanie  efektów  jakie  są  osiągane  po 

okresie zwrotu , nieuwzględnienie zmian wartości efektów w czasie ( brak dyskonta ). 

Stopa  zwrotu  nakładów  –  jest  to  relacja  efektu,  jaki  można  uzyskać  z  inwestycji  do 

poniesionych  nakładów  inwestycyjnych.  Jest  odwrotnością  okresu  zwrotów  nakładów.  Wady  i 

zalety jak wyżej. 

10.2

 

Ocena efektywności projektów inwestycyjnych metodami dyskontowymi. 

Zaktualizowana  wartość  netto  (NPV)  –  metoda  ta  pozwala  na  określenie  rzeczywistej 

(aktualnej)  wartości  nakładów  i  efektów  związanych  z  danym  przedsięwzięciem.    NPV  jest 

wartością  otrzymaną  przez  zdyskontowanie,  oddzielnie  dla  każdego  roku,  różnicy  między 

wpływami i wydatkami w całym okresie przy stałym poziomie stopy dyskontowej. Poziom NPV 

zależy od wielkości i rodzaju w czasie przepływów pieniężnych netto, oraz od przeciętnej stopy 

dyskontowej.  

Poziom  stopy  dyskontowej  –  określa  dwa  zasadnicze  czynniki:  oczekiwaną  stopę  zwrotu, 

ryzyko.  

Oczekiwaną stopę zwrotu – wyraża minimalną rentowność, przy której inwestor jest gotów 

zaangażować  swój  kapitał.  Drugą  część  stopy  dyskontowej  jest  premia  za  ryzyko 

inwestowania.  Wielkość  tej  premii  jest  uzależniona  od  wielu  czynników  zarówno  z  samym 

przedsiębiorstwem  jak  i  zewnętrznych.  Dlatego  przypisujemy  jej  wartość  liczbową.  Trzecim 

składnikiem  stopy  dyskontowej  mogła  być  stopa  inflacji  przewidywana  w  okresie  projektów 

przepływów  pieniężnych.  Wymagało  by  to  jednak  prognozowania  wpływów  i  wydatków  w 

cenach  bieżących.  Przewidywalny  poziom  inflacji  jak  i  takie  prognozowanie  obarczone  jest 

znacznym  marginesem  błędu.  Dlatego  też  w  praktyce  pomija  się  stopę  inflacji  jako  składnik 

stopy dyskontowe. , a prognozowanie przepływów pieniężnych wyraża się w cenach stałych.  

Wewnętrzna  stopa  zwrotu  –  IRR  –  jest  metodą  najczęściej  wykorzystywaną  do  oceny 

projektu  inwestycyjnego  metodą  dyskontową  IRR  jest  to  stopa  dyskontowa,  przy  której 

wartość  zaktualizowana  netto  (NPV)  równa  się  zero.  Oznacza  to,  że  IRR  wyraża  wewnętrzną, 

rzeczywistą  rentowność  projektu  inwestycyjnego.  W  przypadku,  gdy  stopa  ta  jest  wyższa  lub 

równa  od  stopy  dyskontowej  przyjętej  do  wyliczenia  NPV,  ocena  projektu  wypada  korzystnie. 

IRR można wyznaczyć metodą kolejnych przybliżeń, licząc NPV dla każdych stóp dyskontowych 

tak, aby otrzymać NPV równa zeru. Taka stopa równa jest wewnętrznej stopie zwrotu IRR. 

Rozdział XI WYBÓR ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA 

11.1.Kredyt, leasing, środki własne jako źródła finansowania 

Środki służące do finansowania działalności bieżącej i rozwojowej przedsiębiorstwa mogą 

pochodzić z różnych źródeł i dopływać w różnej formie. Z punktu widzenia źródła pochodzenia 

kapitału wyróżnić można finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne. 

Są dwa podstawowe kierunki finansowania w przedsiębiorstwie: 

finansowanie bieżącej działalności, polegające na zapewnieniu ciągłości podstawowych 

procesów gospodarczych przez dopływ środków uzyskiwanych głównie z przychodów, tak aby 

zachowana była płynność finansowa firmy. 

Finansowanie działalności rozwojowej, polegające na gromadzeniu środków własnych i 

obcych, wewnętrznych i zewnętrznych, mające na celu umożliwienie podejmowania działalności 

inwestycyjnej. 

Kredyt bankowy 

Kredyt jest jednym z podstawowych źródeł finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych. Jest 

rodzajem pożyczki udzielonej przez bank osobie prawnej lub fizycznej za oprocentowaniem, na 

określony cel, wg zasad i warunków podanych w umowie kredytowej. Kredyty dzielą się na 

krótko, średnio i długo terminowe. 

Kredyty obrotowe mogą być udzielone na sfinansowanie zapasów, rozliczeń między 

okresowych czynnych, należności z tytułu rozliczeń z kontrahentami oraz płatności. 

Kredyty inwestycyjne udzielane są na finansowanie przedsięwzięć zmierzających do 

odtworzenia, modernizacji i zwiększenia majątku trwałego kredytobiorcy. Przyznanie kredytu 

uzależnione jest od efektywności oraz przewidywalnej opłacalności przedsięwzięcia, jak również 

stopnia ryzyka wynikającego z oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy. Kredytobiorca 

występuje o kredyt z wnioskiem. Wniosek powinien określać w szczególności: 

kwotę i walutę kredytu, przeznaczenie kredytu, 

proponowany termin spłaty kredytu, uzasadnienie potrzeb kredytowych, 

okres wykorzystania kredytu, propozycje dotyczące prawnego zabezpieczenia kredytu. 

Bank określa również dokumenty i informacje jakie powinny być dołączone do wniosku. W 

szczególności są to: 

uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej, 

informacje dotyczące działalności gospodarczej, 

roczny bilans oraz rachunek zysków i strat, 

deklaracje podatkowe, zaświadczenie o dochodach, zaświadczenie o niezaleganiu z 

podatkami, 

wykaz planowanych do zakupu dóbr lub usług inwestycyjnych, 

studium opłacalności realizowanego przedsięwzięcia, 

w przypadku inwestycji budowlanych założenia techniczno-ekonomiczne inwestycji. 

Wysokość stopy oprocentowania kredytu uzależniona jest od kształtowania się stóp 

procentowych na rynku międzybankowym, rozmiarów ryzyka związanego z udzielonym 

kredytem, wysokości kredytu, oraz długości okresu kredytowania, częstotliwości spłaty odsetek 

od kredytu. 

Leasing 

Jest nowoczesną formą finansowania inwestycji. Leasing określany jest powszechnie jako 

specyficzna forma odpłatnego korzystania z rzeczowych składników majątkowych na podstawie 

umowy zawartej na czas określony, zgodnie z którą leasingodawca zobowiązuje się oddać 

określoną rzecz do dyspozycji leasingobiorcy w zamian za płatności dokonywane w ratach. Na 

gruncie polskiego prawa podatkowego wyróżnia się dwa podstawowe typy transakcji 

leasingowych: 

1.Leasing finansowy ma charakter długookresowy i polega na odpłatnym korzystaniu z 

rzeczy w czasie zbliżonym do ekonomicznego okresu jej użytkowania. W tym czasie właściciel 

rzeczy jest  leasingodawcą.  Leasingobiorca może stać się właścicielem przedmiotu leasingu po 

zakończeniu trwania umowy. Opłata za użytkowanie składa się z raty stanowiącej część 

wartości rzeczy oraz odsetek. Dla leasingobiorcy część odsetkowa jest kosztem uzyskania 

przychodu, ma także prawo dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Dla  leasingodawcy całość 

opłat stanowi przychód. 

2.Leasing operacyjny. Umowy są tu zawierane na okres krótszy niż przewidywany okres 

ekonomicznego zużycia rzeczy, stąd rzecz może być wypożyczana wielu kolejnym klientom. 

Całość opłaty za użytkowanie  leasingobiorca zalicza do kosztów uzyskania przychodów, nie 

nalicza też amortyzacji. On również najczęściej przyjmuje na siebie obowiązek obsługi 

przedmiotu leasingu. Dla  leasingodawcy opłaty stanowią przychód podlegający 

opodatkowaniu, dokonuje on również odpisów amortyzacyjnych. W tej formie leasingobiorca 

nie ma gwarancji nabycia przedmiotu umowy po jej wygaśnięciu. 

Środki własne przedsiębiorstwa 

Podstawowym źródłem wewnętrznego finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w 

przedsiębiorstwie jest zysk netto pod warunkiem, że zostanie on wypracowany. Drugim 

ważnym składnikiem wewnętrznego finansowania przedsiębiorstwa jest amortyzacja. 

Amortyzacja jest odpisem części wartości zużywających się środków trwałych, 

przeznaczonych na odtworzenie tego zużycia. Poziom odpisu amortyzacyjnego uzależniony jest 

od okresu eksploatacji oraz stawek odpisu. Typowe okresy eksploatacji poszczególnych 

środków trwałych podawane są w wykazach stawek amortyzacyjnych, zgodnie z odpowiednimi 

rozporządzeniami ministra finansów.  

11.2.Metody wyboru efektywnych źródeł finansowania – rachunek ekonomiczny 

Rachunek ekonomiczny jest metodą pozwalającą na wybór najlepszego wariantu 

planowanego działania. Wykorzystywany jest w szerokim zakresie do rozwiązywania różnych 

problemów decyzyjnych w procesie zarządzania przedsiębiorstwem. Jednym z ważniejszych 

obszarów decyzji zarządczych jest finansowanie zakupów inwestycyjnych.  

Są dwie metody pozwalające na dokonanie wyboru metody finansowania. W pierwszej 

metodzie za kryterium wyboru przyjmuje się maksymalizację zdyskontowanej wartości 

dochodu czystego, wyliczoną dla każdego z rozpatrywanych wariantów działania. Kryterium 

wyboru w drugiej metodzie jest minimalizacja wydatków efektywnych, rozumianych jako 

zdyskontowana różnica między wydatkami nominalnymi a zmniejszeniem obciążeń podatkiem 

dochodowym z tytułu zaliczenia w poczet kosztów takich wielkości jak: amortyzacja, odsetki, 

czynsze. 

ROZDZIAŁ XII ANALIZA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW FUNKCJONOWANIA FIRMY 

12.1. POJĘCIE PRZYCHODÓW I ICH RODZAJE 

Przychody  są  pieniężnym  wyrazem  sprzedaży  jego  produktów  i  usług.  Można  powiedzieć,  że 

kształtują  one  stronę  dochodową  jego  działalności.  Przychody  powinny  pokryć  koszty 

działalności  firmy  oraz  pozwolić  na  uzyskanie  nadwyżki  finansowej,  która  jest  m.in  źródłem 

wynagrodzenia właścicieli i dawców kapitału obcego finansującego jego majątek. 

Zadaniem analizy przychodów jest ustalenie struktury źródeł tych przychodów, dynamiki, która 

pozwoli wskazać na rozwój, stagnację czy też regres w działalności przedsiębiorstwa. 

Składniki przychodów to: 

1. Przychody ze sprzedaży wyrobów i usług, 

2. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów, 

3. Pozostałe przychody operacyjne, 

4. Przychody finansowe, 

5. Przychody z operacji nadzwyczajnych- zyski nadzwyczajne. 

Punkt  1  i  2  to  przychody  ze  sprzedaży  lub  przychody  operacyjne.  Punkty  1-4  to  przychody  z 

całokształtu działalności gospodarczej. 

Analiza  wstępna  powinna  umożliwiać  poznanie  ogólnej  struktury  przychodów,  podstawowych 

tendencji oraz ustalenie kierunków analizy szczegółowej. 

Analiza  szczegółowa  przez  zastosowanie  metod  analizy  przyczynowo  skutkowej  powinna 

umożliwić  ustalenie  źródeł  i  przyczyn  wzrostu  lub  spadku  przychodów,  wskazać  na  rezerwy 

wzrostu i możliwości ich wykorzystania. 

Ogólna analiza przychodów powinna odpowiadać na pytania: 

- jaka jest wielkość przychodów z podziałem na poszczególne składniki – źródła 

-  jakie są wiodące źródła przychodów, czyli ich struktura 

- jakie są podstawowe czynniki kształtowania się przychodów, czyli badanie dynamiki 

-  jakie  powinny  być  kierunki  analizy  szczegółowej  ze  względu  na  konkretną  sytuację  badanej 

firmy. 

Szczegółowa analiza przychodów. 

Przychody  ze  sprzedaży  ujmowane  w  rachunku  zysków  i  strat  są  wyrażane  w  cenach 

bieżących. We wstępnej ocenie należałoby skonfrontować je z realną dynamiką cen 

a)

 

Przychody ze sprzedaży produktów i towarów – jest to iloczyn ilości sprzedanych 

produktów (q) i cen jednostkowych (p): P= Eq x p 

Chcąc  ustalić  wpływ  poszczególnych  czynników  na  sumy  wielkości  przychodów  ze  sprzedaży 

można  zastosować  jedną  z  metod  analizy  przyczynowo-skutkowej,  jaką  jest  metoda 

podstawień  łańcuchowych.  Pierwszy  krok  to  ustalenie  odchylenia  bezwzględnego  między 

porównywalnymi  wielkościami:  ∆P=P

1

-P

0 

  lub  ∆P=Eq

1

p

1

-Eq

0

p

0 

gdzie  ∆P-  zmiany  wielkości 

przychodów,  P

0

,P

1

-  wielkość  przychodów  odpowiednio  w  okresie  bazowym  i  badanym.  Na 

zmiany  wielkości  przychodów  ze  sprzedaży  działają  dwa  czynniki,  ustalenie  wpływu  których 

może być następujące: 

1. wpływ ilości sprzedanych produktów                        ∆P=Eq

1 

x p

0

-Eq

0

 x p

0

 

2. wpływ ceny jednostkowej produktów 

∆Pp= Eq

1

p

1

-Eq

1

 x p

0

  

Szczegółowa analiza przychodów ze sprzedaży może być rozwinięta przez wyodrębnienie: 

- kierunków sprzedaży: kraj, export 

- szczebli sprzedaży: producent, hurtownik, detalista 

- charakteru rynków: lokalny, regionalny, krajowy 

Wyodrębnienie sprzedaży eksportowej w analizie przychodów ma swoje uzasadnienie w tych 

przedsiębiorstwach, które mają znaczny udział eksportu w przychodach. Analiza przychodów ze 

sprzedaży  eksportowej  P

e

  uwzględniać  powinna  nast.  czynniki:  ilość  sprzedanych  produktów 

(q),  ceny  dewizowe  w  jakiej  były  sprzedane  produkty  (p

d

),  oraz  kurs  złotego  do  waluty 

zagranicznej (w). 

                            Pe= Eq x p

d

 x w  

Analiza  przychodów  z  wydzieleniem  podstawowych  szczebli  sprzedaży  ma  swoje 

uzasadnienie  w  tym,  że  każdy  z  tych  szczebli  stosuje  inne  ceny  zbytu,  hurtowe  bądź 

detaliczne. 

Analiza struktury przychodów wg charakteru rynków może mieć większe znaczenie dla oceny 

działalności marketingowej niż kształtowania strumieni przychodów finansowych. 

 

b)

 

Pozostałe przychody operacyjne i finansowe. 

Składnikami  przychodów  są  także  pozostałe  przychody  operacyjne,  przychody  finansowe  oraz 

zyski  nadzwyczajne.  Do  typowych  pozostałych  przychodów  można  zwłaszcza  zaliczyć 

przychody z tytułu: 

- sprzedaży składników rzeczowego majątku trwałego 

- otrzymanych dotacji 

- nadwyżek inwentaryzacyjnych składników majątku. 

Do typowych przychodów finansowych można z kolei zaliczyć następujące składniki: 

- odsetki uzyskane od środków finansowych zdeponowanych w bankach 

- otrzymane dywidendy z tytułu udziałów i akcji w innych podmiotach 

- przychody ze sprzedaży udziałów, akcji i obligacji 

- odsetki otrzymane od udzielonych pożyczek innym podmiotom 

-  dodatnie  różnice  kursowe  uzyskane  w  wyniku  operacji  gospodarczych  realizowanych  w 

obcych walutach 

- przychody z dzierżawy majątku trwałego oraz raty leasingowe z tytułu leasingu operacyjnego 

- odsetki od nieterminowego regulowania wierzytelności przedsiębiorstwa przez kontrahentów- 

odbiorców. 

Zyski  nadzwyczajne  mają  zazwyczaj  marginalne  znaczenie  w  przychodach  i  mogą  dotyczyć 

np. odszkodowań od ubezpieczycieli z tytułu uszczerbku w majątku na skutek pożaru, itp. 

Analizie  szczegółowej  powinny  być  poddane  zwłaszcza  te  pozycje  pozostałych  przychodów, 

które  mają  znaczny  udział  w  całkowitych  przychodach.  Może  to  np.  dotyczyć  odsetek  od 

udzielonych  pożyczek,  odsetek  od  depozytów,  itp.  W  odniesieniu  do  tych  składników  stosuje 

się  nast.  formułę:  Pf  =  F  x  s    ,  gdzie  Pf  to  przychody  finansowe,  F-  kwota  depozytów, 

udzielonych pożyczek, itp., s- przeciętna stopa oprocentowania w skali rocznej. 

Chcąc  ustalić  wielkość  przychodów  dla  krótszego  okresu  trzeba  uwzględnić  okres,  na  który 

zostały  zdeponowane  pieniądze,  lub  udzielona  pożyczka,  zatem:  Pf=  Fxsxt/360,  gdzie:  t- 

okres na jaki udzielono pożyczki, złożono depozyt itd. Jeśli w strukturze kosztów finansowych 

znaczący  udział  mają  dywidendy  od  udziałów  i  akcji  w  obcych  podmiotach,  celowe  jest 

ustalenie relacji dywidendy do zaangażowanego majątku finansowego: 

S

d

  =  D/Mf  x  100,  gdzie  s

d

-  przeciętna  stopa  dywidendy,  D-  uzyskane  w  skali  rocznej 

przychody  z  dywidendy,  Mf-  przeciętna  wartość  majątku  finansowego  zaangażowanego  w 

udziałach i akcjach w obcych podmiotach. 

12.2. Analiza ogólna kosztów działalności i ich zmian. 

Pojęcie i zadania analizy kosztów. 

Analiza  kosztów  to  istotny  fragment  analizy  ekonomiczno-  finansowej  przedsiębiorstwa. 

Analiza,  wykorzystując  właściwe  sobie  metody  i  techniki  badań  analitycznych  powinna 

odpowiedzieć na pytania: 

- jakie są podstawowe tendencje kształtowania się kosztów działalności przedsiębiorstwa? 

- Czy wyznaczone zadania w zakresie kosztów zostały osiągnięte? 

-  Czy  poziom  kosztów  i  tendencje  zmian  tego  poziomu  stwarzają  warunki  wzrostu 

konkurencyjności produktów przedsiębiorstwa? 

- Czy przedsiębiorstwo w bliższej i dalszej perspektywie ma szanse dalszej redukcji kosztów? 

Odpowiedzi na te pytania stanowią cel, jaki ma do spełnienia analiza kosztów. 

Ogólna analiza kosztów – polega przede wszystkim na analizie struktury i dynamiki kosztów 

oraz ustaleniu odchyleń kosztów w stosunku do przyjętych odniesień. 

Analiza struktury kosztów umożliwia ocenę roli i znaczenia poszczególnych składników kosztów 

w kształtowaniu kosztów całkowitych. Strukturę kosztów analizuje się w następujących 

przekrojach: 

- rodzajowym 

- kosztów bezpośrednich i pośrednich 

- kosztów zmiennych i stałych 

- kosztów w podziale na miejsca powstawania 

Analiza kosztów w przekroju rodzajowym pozwala ustalić i ocenić proporcje poszczególnych 

czynników, zwłaszcza zaś nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej. 

Zmiany  struktury  kosztów  zachodzą    pod  wpływem  różnej  dynamiki  poszczególnych 

składników  kosztów.  Dynamika  kosztów  może  być  oceniana  na  tle  wskaźników  dynamiki 

kosztów  całkowitych,  a  także  poszczególnych  ich  rodzajów  i  grup.  Do  oceny  może  służyć 

wskaźnik dynamiki:  

W

dk

= K

1

/K

0

 x 100%,  gdzie: W

dk

- wskaźnik dynamiki kosztów, K

0

- koszty  okresu bazowego, 

K

1

- koszty okresu badanego. Wskaźniki dynamiki muszą być rozpatrywane na tle zmian innych 

wskaźników, zwłaszcza wartości produkcji, sprzedaży itp., które można obliczyć wg wzoru: 

W

dp

=P

1

/P

0

  x  100%,  gdzie  W

dp

-wskaźnik  dynamiki  przychodów,  P

0

-  przychody  okresu 

bazowego, P

1

- przychody okresu badanego. 

12.3. Szczegółowa analiza kosztów wg podstawowych przekrojów strukturalnych. 

Przekroje analizy. 

Szczegółową analizę kosztów, jej kierunki i zakres wyznaczają m.in. następujące przesłanki: 

1. przekroje ewidencji i rachunku kosztów stosowane w danym przedsiębiorstwie 

2. znaczenie danego składnika kosztów w kształtowaniu kosztów całkowitych 

3. zakres stosowania limitowania kosztów 

Najczęściej w przedsiębiorstwach stosowane są nast. przekroje kosztów: 

1. rodzajowy, który pozwala wyodrębnić podstawowe rodzaje kosztów 

2. kalkulacyjny, który dzieli koszty na bezpośrednie związane z produktem i pośrednie, które 

kształtowane są wielkością potencjału oraz ogólnymi rozmiarami działalności 

1.  Podział  na  koszty  zmienne  i  stałe  z  punktu  widzenia  reagowania  na  zmiany  rozmiarów 

produkcji 

2. Wg miejsc powstawania kosztów 

Analiza kosztów bezpośrednich- zmiennych. 

Szczegółowa analiza kosztów bezpośrednich (zmiennych) dotyczy w szczególności 

- zużycia surowców i materiałów bezpośrednich 

- zużycia energii technologicznej w procesie produkcji 

- pracochłonności wytworzenia wyrobu 

- innych kosztów, które można rozliczyć wprost proporcjonalnie do liczby wyrobów, np. koszty 

uruchomienia  produkcji  nowych  wyrobów  rozliczone  na    określoną  wielkość  produkcji,  koszty 

sprzedaży  powiązane  bezpośrednio  z  ilością  sprzedanych  produktów.  Koszty  bezpośrednie 

wyznacz iloczyn następujących czynników: 

K

b

=  Eq  x  u  x  p,  gdzie  K

b

-  koszty  bezpośrednie,  q-  ilość  wyrobów,  u-  jednostkowe  zużycie 

materiałów, p- jednostkowe ceny materiałów, energii, wynagrodzeń. 

Analiza kosztów pośrednich- stałych. 

Koszty amortyzacji są składnikiem kosztów pośrednich, mają one charakter względnie stały. 

Przy  danym  potencjale  wytwórczym  zmieniają  się  skokowo  przy  oddaniu  do  eksploatacji 

nowych  środków  trwałych  i  pełnym  umorzeniu  dotychczas  używanych  składników  majątku. 

Koszty amortyzacji można zapisać jako iloczyn:  

K

a

=  M

t

  x  s

a

,  gdzie  K

a

-  koszty  amortyzacji  w  skali  rocznej,  M

t

-  przeciętny  stan  majątku 

trwałego w skali rocznej, podlegającego amortyzacji, s

a

- przeciętna stopa amortyzacji majątku 

trwałego w skali rocznej. 

Koszty  wynagrodzeń-  wyznacza  iloczyn  przeciętnego  zatrudnienia  oraz  przeciętnych 

wynagrodzeń: 

K

w

= L

p

 x w, gdzie K

w

- koszty wynagrodzeń wraz z narzutami w danym okresie, L

p

- przeciętna 

liczba pracowników, w- przeciętne wynagrodzenie w danym okresie wraz z narzutami. 

Koszty finansowe 

Koszty z tytułu oprocentowania kredytów bankowych określa iloczyn kwoty wykorzystanego 

kredytu oraz stopy oprocentowania, co możemy zapisać: 

K

f

  =  K

r

  x  s

k

,    gdzie:  K

f

  –  koszty  finansowe,  K

r

  –  kwota  wykorzystanego  kredytu,  s

k

  –  stopa 

oprocentowania. 

ROZDZIAŁ 13. 

13.1. Przekroje analizy wyniku finansowego 

 Z = P – K , gdzie: Z – wynik finansowy, P – przychody z całokształtu działalności, K – koszty 

działalności. 

Wynik finansowy może być dodatni lub ujemny. Wynik dodatni to zysk, występuje wówczas, 

gdy przychody są większe niż koszty. Sytuacja odwrotna oznacza stratę. Dodatni wynik 

finansowy sprawia, że przedsiębiorstwo jest rentowne, ujemny zaś, że jest deficytowe. Zysk w 

ekonomice przedsiębiorstwa ma szczególne znaczenie, które wynika z następujących 

przesłanek: 

1. Zysk jest podstawą tworzenia dochodów budżetowych, w postaci podatku dochodowego 

2. Zysk jest źródłem wynagrodzenia właścicieli 

3.  Zysk  jest  źródłem  zwiększenia  kapitałów  własnych,  które  mogą  być  źródłem  finansowania 

przedsięwzięć rozwojowych; ta część zysku nosi nazwę zysku zatrzymanego. 

Celem analizy wyniku finansowego każdego przedsiębiorstwa powinna być: 

- ocena wielkości wyniku finansowego i jego zmian 

- ustalenie źródeł wzrostu lub spadku kwoty wyniku 

- ocena możliwości poprawy wyniku finansowego w okresach przyszłych. 

13.2. Analiza wyników finansowych w wielkościach bezwzględnych . 

Analiza porównawcza. 

Wstępnym etapem analizy porównawczej wyniku finansowego jest ustalenie układu 

nierówności dynamiki wybranych wskaźników charakteryzujących ekonomikę przedsiębiorstwa 

oraz konfrontacja tego układu z układem wzorcowym. Układ wzorcowy może być oparty na 

kilku wiodących wskaźnikach, a mianowicie 

∆L<∆M<∆K<∆P<∆Z  ,  gdzie  L  –  to  zatrudnienie,  M  –  majątek,  K  –  koszty  działalności,  P  – 

przychody z całokształtu działalności, Z – wynik finansowy. 

Analiza czynnikowa przyczynowo- skutkowa. 

Dokonać jej można w odniesieniu do wyników na sprzedaży wyrobów. Na zmiany wyniku 

finansowego na sprzedaży wyrobów mają 3 czynniki: 

- ilość sprzedanych wyrobów 

- cena jednostkowa 

- jednostkowy koszt wytworzenia i sprzedaży wyrobu. 

Odchylenie obliczyć można wg następującej formuły:  

∆Z

s

  =  Z

s1

  –  Z

s0

  tj.  ∆Z

s

  =  (Eq

1

xp

1

  –  Eq

1

xk

1

)-(Eq

0

xp

0 

–  Eq

0

xk

0

)    ,  gdzie:  ∆Z  –  odchylenie 

bezwzględne  wyniku  finansowego  na  sprzedaży,  Z

s0

  Z

s1

  –  wynik  finansowy  na  sprzedaży 

odpowiednio  w  okresie  bazowym  i  badanym,  q-  ilość  sprzedanych  wyrobów  odpowiednio  w 

okresie  bazowym  i  badanym,  p-  cena  jednostkowa  sprzedanych  wyrobów...  ,  k-  jednostkowy 

koszt własnych wyrobów ... . 

13.3.  Analiza  progu  rentowności  przedsiębiorstwa  –  obejmuje  ona  badanie  tzw.  progu 

zrównania, w którym realizowane przychody ze sprzedaży dokładnie pokrywają poniesione na 

ich  uzyskanie  koszty.  Przedsiębiorstwo  w  tym  punkcie  ani  nie  osiąga  zysków,  ani  nie  ponosi 

strat.  Każda  wielkość  obrotów  uzyskana  ponad  wyznaczony  próg  rentowności  gwarantuje 

firmie osiągnięcie zysków. 

Ustalenie progu rentowności dla firmy produkującej 1 produkt wymaga zatem oszacowania 

przewidywanej ceny sprzedaży, kosztów zmiennych jednostkowych oraz kosztów stałych. 

Znając te wielkości można określić wielkość zysku osiąganego w przedsiębiorstwie. Jest on 

równy: 

P – K

c

 = Z

B

   gdzie P = x*p 

oraz    K

C 

  =  K

S

  +  K

ZC           

K

ZC 

=  X  x  K

ZJ

    P  –  przychody  ogółem  ze  sprzedaży,  K

C

  –  koszty 

całkowite,  Z

B

  –  zysk  brutto  firmy,  X  –  ilość  sprzedanych  produktów,  p  –  cena  sprzedaży 

produktu,  

K

S

  –  koszty  stałe  funkcjonowania  firmy,  K

ZC 

–  koszty  zmienne  całkowite,  K

ZJ

  –  koszt  zmienny 

jednostkowy 

Rozdział XIV ANALIZA WARTOŚCI RYNKOWEJ FIRMY 

14.1Analiza ekonomiczno finansowa jako podstawa wyceny wartości firmy. 

Wycenę definiuje się najczęściej jako zespół procedur, analiz i ocen, które prowadzą do 

ustalenia wartości przedsiębiorstwa wg stanu na określony moment czasowy . Cele wyceny 

związane są z przenoszeniem praw własności . Wycena powinna być dokonywana przez 

niezależnych ekspertów, co jest podstawową przesłanką łagodzącą sprzeczność interesów 

między stronami zainteresowanymi wyceną . 

Wycena wartości firmy jest końcowym etapem analizy ekonomiczno-finansowej 

przedsiębiorstwa. Analiza powinna być wykonana w taki sposób, aby pozwoliła na sporządzenie 

wieloletniej prognozy możliwego do osiągnięcia dochodu przedsiębiorstwa w przypadku wyceny 

dochodowej. Przy stosowaniu innych metod wyceny, głównie tzw., księgowych, podstawą 

analizy jest szczegółowe badanie składników majątkowych przedsiębiorstwa oraz źródeł jego 

finansowania. W procesie  prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych należy wycenić wartość 

przedsiębiorstwa .  Podstawą do sporządzenia analizy i wyceny jest Rozporządzenie Rady 

Ministrów w sprawie warunków analizy spółki oraz przedsiębiorstwa. 

Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa należy dokonać po przeprowadzeniu: 

1 analizy ekonomiczno-finansowej obejmującej: 

badanie sprawozdań finansowych, analizę wskaźnikową, 

analizę kosztów z wyznaczeniem progu rentowności, analizę majątku. 

2 analizy marketingowej. 

3 oceny wykorzystanych technologii w porównaniu z konkurentami w kraju i zagranicą. 

4 analizy systemu organizacji i zarządzania. 

14.2 Zarys metody wyceny wartości firmy. 

Szczegółowa klasyfikacja metody wyceny jest następująca: 

1 Metody oparte na wycenie aktywów -majątkowe: 

a) metoda księgowa 

b) metoda wartości odtworzonej 

c) metoda wartości likwidacyjnej 

2 Metody dochodowe; 

a) metoda zdyskontowanych strumieni pieniężnych  

b) metody oparte na zysku  

3 Metody rynkowe-metoda mnożnika rynkowego 

4 Metody mieszane; 

a) oparte na wartości netto i goodwill-reputacji (np. Metoda niemiecka, szwajcarska) 

b) metoda oparta na aktywach i stopie pomnażania wartości. 

14.3Majątkowe metody wyceny wartości firmy. 

Za pomocą tych metod można dokonać zarówno wyceny poszczególnych składników majątku, 

jak i wartości przedsiębiorstwa.  Wycena majątku oraz wartości przedsiębiorstwa może być 

dokonywana metodą księgową, odtworzeniową, i likwidacyjną-upłynnienia. Wartość 

księgowa majątku przedsiębiorstwa ustalana jest na podstawie danych jego bilansu, jako 

różnica pomiędzy wartością aktywów a bieżącymi i długookresowymi zobowiązaniami 

przedsiębiorstwa. 

Bliższy rynkowej wartości obrazu majątku można uzyskać przez zastosowanie metody wartości 

skorygowanej aktywów netto. Jej podstawą jest wartość księgowa firmy , z tym że 

poszczególne składniki bilansu, tak aktywów, jak i pasywów poddawane są weryfikacji, 

przeszacowaniu, w celu zbliżenia się do rzeczywistej , rynkowej wartości  majątku , a tym 

samym wartości przedsiębiorstwa. 

Metoda odtworzeniowa polega na wyznaczeniu wartości majątku przez określenie 

aktualnych na dzień wycen nakładów inwestycyjnych i kosztów na odtworzenie identycznego 

lub podobnego pod względem rzeczowym majątku. Ustalenie wartości odtworzeniowej w ujęciu 

szczegółowym  wymaga ustalenia aktualnych cen poszczególnych składników majątku oraz 

rzeczywistego, oszacowanego na podstawie oględzin i badań technicznych, stopnia ich 

faktycznego zużycia na dzień wyceny.  

Metoda upłynnienia (likwidacji) polegana obliczeniu wartości majątku, jaką można by 

uzyskać w wyniku sprzedaży poszczególnych jego części na rynku, pomniejszonej o koszt 

związany z likwidacją. 

Korygowanie wartości rzeczowego majątku trwałego. 

Procedura korygowania wartości majątku trwałego jest następująca : 

1 Określenie dynamiki zmian cen nakładów inwestycyjnych za okres. 

2 wyliczenie łącznego wskażnika tej dynamiki za okres . 

3 Przemnożenie wartości majątku trwałego przez łączny wskaznik dynamiki. 

14.4Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych oraz metoda mnożnikowa. 

Jedną z częściej wykorzystywanych metod wyceny jest metoda  zdyskontowanych przepływów 

pieniężnych. Istotą tej wyceny jest powiązanie wartości przedsiębiorstwa z dochodami 

pieniężnymi netto – cash flow, jakie będzie ono przynosić w przyszłości. Prognoza cash-flow  

jest wykonywana najczęściej na 5 lat a jej wielkość z piątego roku staje się podstawą do 

oszacowania wartości końcowej. 

Metoda mnożnika . 

Metoda mnożnika zysku zastosowana do wyceny wartości przedsiębiorstwa polega na 

wykorzystaniu informacji udostępnianych przez przedsiębiorstwa, których akcje są notowane 

na giełdzie. Poprzez wykorzystanie mnożnika możliwa jest wycena przedsiębiorstwa nie 

notowanego na giełdzie. Wskaźnik ten wyraża relację, jaka zachodzi między ceną rynkową 

akcji a zyskiem przypadającym na jedną akcję. Wskaźnik ten należy interpretować jako cenę, 

jaką inwestor jest gotów zapłacić za złotówkę zysku , możliwą do uzyskania z przedsiębiorstwa 

, lub czas potrzebny do tego, aby zysk przedsiębiorstwa zwrócił nakłady poniesione na zakup 

akcji.