01 

Metodyka i Techniki Programowania 
Wprowadzenie do systemu UNIX 

dr inż. Andrzej Głowacz

 

2007‐10‐02

 

Ćwiczenie 1 Uruchamianie systemu Knoppix Linux 5.1.1 DVD 

1. Na  początku,  po  włączeniu  zasilania  w  komputerze,  należy  wybrać  system,  który  ma  zostać  uruchomiony 

(Knoppix). 

2. System  uruchamia  program  startowy,  po  czym  pyta  o  podanie  dodatkowych  opcji  do  załadowania. 

Pomijamy ten krok wciskając [ENTER]. 

3. W  dalszym  ciągu  ładowane  jest  jądro  systemu,  rozpoznawany  zostaje  sprzęt  oraz  załadowane  niezbędne 

sterowniki. Po załadowaniu systemu Knoppix, pierwszą rzeczą, którą zobaczymy jest środowisko graficzne 

KDE i okno z informacją o dystrybucji otwarte w przeglądarce Konqueror. W przeglądarce wpisujemy adres 
strony  przedmiotu 

http://eit.agh.edu.pl/spe/MiTPI

  i  zapoznajemy  się  z zamieszczonymi  tam  materiałami: 

a) zasadami zaliczenia przedmiotu, b) wykładami oraz c) instrukcjami do laboratorium. 

Ćwiczenie 2 Konsola 

1. Z paska zadań systemu wybieramy program konsoli (ang. Konsole) ‐ licząc  od lewej strony należy kliknąć 

szóstą ikonę przedstawiającą ekran terminala. 

2. Po uruchomieniu konsoli zobaczymy okienko ze znakiem zachęty (ang. prompt) 

knoppix@Knoppix:~$

 

3. Zapis  ten  oznacza,  że  jesteśmy  zalogowani  w  systemie  o  nazwie  "Knoppix"  jako  użytnownik  o  nazwie 

"knoppix", zaś aktualną ścieżką jest "~" (tylda). Tylda jest ogólnie przyjętym skrótem oznaczającym katalog 

domowy  użytkownika.  W  tym  przypadku  jesteśmy  zalogowani  w  systemie  lokalnym  ładowanym  z  dysku 

komputera. 

Ćwiczenie 3 Komendy w systemie Linux 

1. W systemie UNIX mamy do dyspozycji wiele komend i możliwości ich łączenia. Jest to oczywiście znaczne 

ułatwienie  dla  programistów,  przez  co  UNIX  jest  chętnie  używany  do  zaawansowanych  zadań.  Komenda 

składa się z nazwy, opcji i parametrów, które wprowadzamy w oknie konsoli. 

komenda [opcje] [parametry]

 

2. Opcje  komendy  (zwane  również  przełącznikami)  to  zwykle  ciąg  znaków  zaczynający  się  od  "‐"  definiuje 

różne  zachowania  tej  samej  komendy.  Na  przykład  opcją  polecenia 

ls

  wyświetlającego  pliki  w  bieżącym 

katalogu  jest 

ls –l

,  która  powoduje  wyświetlenie  rozszerzonej  informacji.  Parametry  (argumenty) 

określają obiekty, na których działa komenda np. 

ls –l Desktop

 w systemie Knoppix wyświetli zawartość 

katalogu Desktop. Zauważmy, że obowiązkowa w wywołaniu jest jedynie nazwa komendy, natomiast opcje 
i parametry nie zawsze są wymagane (oznacza to zapis klamrowy []). 

3. Komenda 

uname –a

 pozwala zorientować się, w jakim systemie się znajdujemy, 

date

 wyświetla aktualny 

czas w systemie. Poleceniem 

pwd

 sprawdzamy jaki jest bieżący katalog. Polecenie 

ls

 służy do wyświetlania 

plików w katalogu. 

Ćwiczenie 4 Dokumentacja komend 

1. Większość komend jest dosyć dobrze udokumentowana. Komendą 

man

komenda

 wyświetlamy podręcznik 

dla danej komendy. Na przykład 

man ls

 (ls jest tutaj parametrem komendy man) wyświetli opis komendy 

wyświetlającej zawartość katalogu (ls). Po stronach podręcznika man poruszamy się  

w przód ‐ kombinacjami "^V" (CTRL+V) lub spacją, 

w tył ‐ kombinacją "^B" (CTRL+B), 

"/" ‐ wyszukiwanie tekstu, 

"Q" ‐ wyjście. 

2. Dla niektórych komend formą dokumentacji jest 

info

komenda

, np. 

info type

. 

3. Część komend wypisuje sposób ich użycia po wpisaniu 

komenda --help

, np. 

ls --help

. Z  kolei 

whatis

komenda

  podaje  zwięzły  opis  działania  komendy, 

whereis

komenda

  wyświetla  lokalizację  komendy 

i dokumentacji man,  

type

komenda

 wyświetla informację o typie komendy. 

4. Do  wyszukiwania  słowa  kluczowego  w  całej  dokumentacji  służy  polecenie 

apropos

słowo

.  Polecenie 

zwraca strony, na których znaleziono słowo kluczowe.  

 

 

Ćwiczenie 5 Użytkownicy 

1. Użytkownicy systemu UNIX są podzieleni na grupy o różnych uprawnieniach. Zarówno konta użytkowników 

jak i grupy są zakładane przez administratora systemu o specjalnych uprawnieniach. Swoje identyfikatory 
możemy sprawdzić wydając polecenie 

id

. 

2. Równocześnie w systemie może być zalogowanych wielu użytkowników. Każdy użytkownik może zaś 

logować się do systemu wielokrotnie. Aby sprawdzić listę zalogowanych użytkowników wydajemy jedną 
z komend: 

who

, 

w

, 

finger

. Komendy te różnią się między sobą rezultatami i opcjami. Np. użycie 

finger

login

 wyświetla następującą informację o użytkowniku login: nazwa użytkownika, katalog macierzysty, 

status zalogowania, status poczty, plik planu, rzeczywiste imię i nazwisko oraz rodzaj używanej powłoki. 

Powłoka jest programem interpretującym komendy. Często występujące rodzaje powłok to bash (GNU 
Bourne‐Again SHell) oraz tcsh (T C‐like syntax SHell). 

3. Użytkownicy uruchamiają w systemie programy, które tworzą procesy w pamięci maszyny. Listę naszych 

uruchomionych procesów możemy sprawdzić komendą 

ps

, lub ew. podając konkretnego użytkownika 

ps -u

login

. 

4. Zasadniczo działającym procesem jest zwykle powłoka oraz sam program sprawdzający procesy ps – 

w chwili jego uruchomienia. Przydatne informacje to PID (unikalny numer procesu), TTY (terminal 

z którego uruchomiono proces), czas działania oraz nazwa procesu. 

Ćwiczenie 6 Logowanie do systemu zdalnego (student.uci.agh.edu.pl) 

1. Zamierzamy połączyć się z serwerem zdalnym o nazwie student.uci.agh.edu.pl, który znajduje się 

w Uczelnianym Centrum Informatyki (UCI). Poleceniem 

ping

serwer

 sprawdzamy, czy serwer jest 

osiągalny: 

ping student.uci.agh.edu.pl

. To polecenie przydaje się, gdy z jakiś powodów nie udaje nam 

się połączyć z serwerem. Aby wyświetlić ścieżkę połączenia sieciowego do serwera wpisujemy komendę 

traceroute

serwer

. 

2. W celu bezpiecznego zalogowania na serwerze, wydajemy komendę ssh (ang. Secure SHell) 

ssh

[e-mail]

, 

gdzie login jest nazwą użytkownika którą otrzymaliśmy przy zakładaniu konta na serwerze student w UCI.  

3. System serwera pyta nas o hasło. Podajemy hasło (hasło nie jest wyświetlane, żeby nie mogło zostać 

podpatrzone na ekranie). 

password:

 

4. Po zalogowaniu widzimy informacje o systemie oraz znak zachęty 

login@student:~ (101) >

. W tym 

momencie jesteśmy w terminalu zdalnego systemu. Odtąd polecenia wydawane w konsoli dotyczą zdalnego 
systemu! 

5. Polecenie 

passwd

 służy do zmiany naszego hasła w systemie. Należy podać stare hasło i dwa razy nowe 

(w celu uniknięcie ew. błędów przy wpisywaniu). Obowiązują te same zasady co przy logowaniu (hasła nie 

pojawiają się na ekranie). Hasło należy zmienić przy pierwszym logowaniu i powinno być ono zmieniane co 

pewien czas. 

6. Wylogowanie następuje po wydaniu komendy 

logout

. Jesteśmy z powrotem w systemie Knoppix. 

Zadania 

1. Zapoznaj się dokładnie z zasadami organizacji i zaliczenia przedmiotu. Czy są dla Ciebie jasne? Jeśli masz 

pytania, jest to najlepszy czas żeby spytać prowadzącego zajęcia. 

2. Jeśli to Twój pierwszy kontakt z systemem, naucz się uruchamiać i zamykać system, przeglądarkę oraz 

konsolę. 

3. Zapoznaj się z komendami: man, info, ls, uname, whatis, whereis, type, apropos, id, who, w, finger, ps, ping, 

ssh. Zwróć uwagę: a) do czego służą te komendy? b) jaka jest ich składnia? c) jakie są ich opcje? d) jakie są 

ich parametry? Jak myślisz, które komendy będą najczęściej używane? 

4. Zauważ i wymień różnice pomiędzy systemem lokalnym (Knoppix) a systemem zdalnym (student). Czy 

sposoby działania komend różnią się pomiędzy tymi systemami? 

5. Ze strony 

http://www.knopper.net/knoppix‐mirrors/index‐en.html

 pobierz obraz płyty systemu Knoppix 

Linux 5.1.1 DVD. Zwróć uwagę na numer wersji systemu, rodzaj nośnika (DVD) oraz język systemu 

(angielski, EN). Po nagraniu płyty, system jest gotowy do użycia bez instalacji (wystarczy uruchomienie 
komputera z płyty DVD). Jeszcze raz przećwicz wszystkie komendy.