Emisje głównych

zanieczyszczeo powietrza w

Polsce i ich wpływ na

środowisko

Emisje głównych

zanieczyszczeo

powietrza w Polsce i ich

wpływ na środowisko

Opracowanie fragmentu książki

K. Judy – Rezler

pt. „Oddziaływanie zanieczyszczeo

powietrza na środowisko”

str. 36-72

Paweł Gorzała

Gr. 2 / Rok III

WEiP

Sektory odpowiedzialne za emisje

zanieczyszczeń do powietrza:

Energetyka zawodowa;
Źródła przemysłowe;
Źródła komunalno – bytowe;
Transport;
Rolnictwo.

Procentowy

udział głównych sektorów w

zanieczyszczeniu powietrza w roku 2011:

Główne zanieczyszczenia powietrza:

 Tlenek węgla (CO);
 Dwutlenek siarki (SO

2

);

 Tlenki azotu (NO

X

);

 Ozon (O

3

);

 Pyły zawieszone;
 Dwutlenek węgla (CO

2

).

Tlenek węgla (CO):

 Bezbarwny, bezwonny, silnie trujący dla człowieka

gaz.

 Główne źródła tlenku węgla:
a) Emitowany z naturalnych źródeł:
- oceany;
- procesy utleniania metanu.
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw;
- niesprawne urządzenia spalania w gospodarstwach

domowych.

Tlenek węgla (CO) – Wpływ na

środowisko i człowieka:

Nie stwierdzono bezpośredniego szkodliwego

wpływu CO na środowisko.

Wpływ na człowieka:
 Tlenek węgla wdychany z powietrzem łączy się z

hemoglobinę krwi, która traci zdolnośd do
pobierania tlenu:

𝐶𝑂 + ℎ𝑒𝑚𝑜𝑔𝑙𝑜𝑏𝑖𝑛𝑎 → 𝑘𝑎𝑟𝑏𝑜𝑘𝑠𝑦ℎ𝑒𝑚𝑜𝑔𝑙𝑜𝑏𝑖𝑛𝑎 (𝐶𝑂𝐻𝑏)

 Zatrucie tlenkiem węgla może powodowad:
• Wymioty, osłabienie, bóle głowy, duszności.

Dwutlenek siarki (SO

2

):

Bezbarwny gaz o ostrej, duszącej woni.
Główne źródła:
a) Emitowany ze źródeł naturalnych:
- wybuchy wulkanów;
- pożary lasów i stepów;
- procesy rozkładu materii organiczne.
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw kopalnych.
Dostaje się do atmosfery ze spalinami, a następnie jest z niej

usuwany w wyniku suchej i mokrej depozycji.

W Polsce jest emitowany głównie ze źródeł energetycznych (ok.

50%) oraz przemysłowych.

Polska jest jednym z największych emiterów SO

2

w UE.

Dwutlenek siarki (SO

2

) – Wpływ na

środowisko:

Kwaśne deszcze : SO2 + H2O -> H2SO3
powodują:
- niszczenie budynków i różnych materiałów (np. marmurów,
wapieni, piaskowców);
- wpływa szkodliwie na faunę i florę.
Aerozol siarczanowy (SO

4

2-

):

- zmniejsza widzialnośd;
- osłabia warstwę ozonową.
 Roślinnośd jest bardziej wrażliwa na działanie SO

2

niż człowiek.

 W Polsce jest normowane dopuszczalne stężenie SO

2

dla

obszarów parków narodowych (15 μg/m

3

) oraz obszarów leśnych

kompleksów promocyjnych (20 μg/m

3

).

Dwutlenek siarki (SO

2

) – Wpływ na

człowieka:

 Największym zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego jest

występowanie (w okresie zimy) epizodów bardzo wysokiego
stężenia SO

2

w trakcie zjawiska „czarnego smogu”.

 Przy dużym stężeniu może powodowad objawy następujących

chorób:

- Przewlekłe zapalenie oskrzeli;
- Choroby krążenia;
- Zmniejszona odpornośd płuc na infekcje.
 Polsce obowiązująca wartośd dopuszczalnego średniorocznego

stężenia SO

2

wynosi 20 μg/m3 (od 3 lutego 2012 r.).

Tlenki azotu (NO

x

):

Główne źródła:
a) Emitowany ze źródeł naturalnych:
- wybuchy wulkanów;
- procesy zachodzące w glebie i oceanach;
- fotoutlenianie zawartego w powietrzu azotu.
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw kopalnych.
Ilośd tlenków azotu produkowanych naturalnie znacznie

przewyższa te stworzone przez człowieka, ale wartośd stężenia tła
jest niewielka

𝑵

𝟐

+ 𝑶

𝟐

⇄ 𝟐𝑵𝑶

𝟐𝑵𝑶 + 𝑶

𝟐

⇄ 𝟐𝑵𝑶

𝟐

NO

2

w niewielkim stopniu podlega procesom suchej i mokrej

depozycji. Tlenki azotu absorbują również promieniowanie
słoneczne wpływając tym samym na widzialnośd

Tlenki azotu (NO

x

) – Wpływ na

środowisko i człowieka:

 Kwaśne deszcze

2 NO2 + 2 H2O -> 2 HNO3 + H2

 Absorbuje promieniowanie słoneczne.
 Wraz z lotnymi związkami organicznymi tworzy ozon w troposferze.
 Teoretycznie azot zawarty w NO

x

wpływa stymulująco na rozwój roślin, ale

faworyzuje rośliny o dużym zapotrzebowaniu na azot co powoduje
zachwiania w ekosystemie.

 W obecności innych zanieczyszczeo (SO

2

i O

3

) jeszcze bardziej szkodzą

roślinom.

 Podobnie jak SO

2

, NOx są wchłaniane przez człowieka układem

oddechowym.

 Przy dużych stężeniach może powodowad:
- infekcje wirusowe i bakteryjne oraz stanów zapalnych dróg oddechowych;
- osłabienie funkcji obronnych płuc.

Ozon (O

3

):

 Jest formą alotropową tlenu o cząsteczce trójatomowej. W atmosferze jest jednym z

głównych związków utleniających.

 Około 90% całkowitej zawartości ozonu w atmosferze występuje w stratosferze, a dokładniej

w ozonosferze.

 Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, tzn. powstaje w troposferze na skutek przemian

chemicznych innych związków.

 Główne źródła:
a) Emitowany ze źródeł naturalnych:
- materiały osadowe;
- aerozole morskie, roślinne i zwierzęce;
- wulkany.
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych:
- Procesy produkcyjne;
- Procesy spalania.


Powstawanie ozonu

𝑁𝑂

𝑥

+ 𝑁𝑀𝐿𝑍𝑂 + CO + 𝐶𝐻

4

+ ℎ𝜈 → 𝑂

3

+ 𝑃𝐴𝑁 + 𝐻𝐶𝐻𝑂 + 𝑋

Gdzie:
M – cząsteczka działająca jak o ciało trzecie, przejmujące nadmiar en.
hυ – kwant ultrafioletowego promieniowania słonecznego
HCHO – formaldehyd
PAN – azotan nadtlenku acetylu
X – inne produkty reakcji (aldehydy, ketony, organiczne azotany i azotyny)

Ozon (O

3

) – Wpływ na

środowisko i człowieka:

 Ozon uszkadza rośliny zmniejszając wydajnośd fotosyntezy, a także

przyswajanie węgla i wzrost roślin.

Szczególnie niekorzystnie ozon oddziałuje na rośliny uprawne (np.

pszenicy, fasoli, ziemniaków, kukurydzy, itp.).

 Negatywny wpływ ozonu na człowieka jest szeroko

udokumentowany, m.in. przez badania epidemiologiczne jak i
kontrolowaną ekspozycję ludzi. Najbardziej wrażliwe na działanie
ozonu są grupy osób: dzieci, chorzy na astmę oraz osoby
przebywające często na zewnątrz budynków.

Pyły

:

 Pyłem nazywamy mieszaninę małych cząstek stałych zawieszonych w powietrzu.
 Obecnie stosuje się podział ze względu na rozmiary cząstek:
- całkowity pył zawieszony TSP – oznacza całkowitą zawartośd pyłu w powietrzu
- pył drobny PM10 – oznacza frakcję pyłu zawieszonego, której cząstki mają
średnice mniejsze od 10 μm
- pył bardzo drobny PM2.5 – jest to frakcja pyłu zawieszonego, o rozdrobnieniu
koloidalnym, w której cząstki mają średnice mniejsze od 2,5 μm
 Główne źródła:
a) Emitowane ze źródeł naturalnych:
- materiały osadowe;
- wybuchy wulkanów;
- pożary lasów.
b) Emitowane ze źródeł antropogenicznych:
- procesy produkcyjne;
- spalania paliw (energetyka, przemysł chemiczny, wydobywczy, metalurgiczny,

budowlany).

Pyły – Wpływ na

środowisko i człowieka:

 Zmniejszenie oddziaływania promieniowania UV co powoduje hamowanie rozwoju

roślin.

 Zanieczyszcza wody powierzchniowe i gruntowe.
 Powodują powstawanie mgieł i smogów.
 Działanie pyłów polega głównie na pokrywaniu liści warstwą izolującą, ograniczającą

działanie promieniowania słonecznego.

 W rejonach o dużym zapyleniu zaobserwowano spadek wydajności plonów.

 Pył dostaje się do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe lub

pośrednio przez układ pokarmowy. Najbardziej toksyczne są pyły emitowane przez
hutnictwo miedzi, cynku, ołowiu i aluminium

 Do najbardziej zagrożonych oddziaływaniem pyłów należą:
- osoby w podeszłym wieku, osoby z przewlekłymi schorzeniami serca i płuc, dzieci,
chorzy na astmę.
 Pyły mogą przyczyniad się do takich chorób jak:
- astma, osłabienie płuc oraz pylica.

Dziękuję za uwagę.