___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Lubaszka

Otrzymywanie surówki 812[02].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
mgr inż. Jacek Widera



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Dorota Lubaszka
mgr inż. Marek Olsza

Konsultacja:
mgr inż. Danuta Pawełczyk





Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[02].Z2.01
„Otrzymywanie surówki”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
operator maszyn i urządzeń metalurgicznych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

13

5.1.

Przygotowanie wsadu wielkopiecowego

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2.

Wielki piec i urządzenia pomocnicze

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3.

Proces wielkopiecowy

19

5.3.1. Ćwiczenia

19

5.4.

Produkty wielkiego pieca

22

5.4.1. Ćwiczenia

22

5.5.

Praca przy wielkim piecu

24

5.5.1. Ćwiczenia

24

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

7.

Literatura

27
41

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
metalurgicznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
– uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

812[02].Z2.02

Otrzymywanie stali

812[02].Z2.03

Otrzymywanie metali

nieżelaznych

812[02].Z2.04

Otrzymywanie materiałów

z proszków spiekanych

812[02].Z2

Technologia procesów metalurgicznych

812[02Z2.01

Otrzymywanie surówki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

charakteryzować stany skupienia materii,

−−−−

charakteryzować budowę krystaliczną metali,

−−−−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu metaloznawstwa,

−−−−

charakteryzować rudy żelaza,

−−−−

rozróżniać składniki strukturalne, gatunki, właściwości i zastosowanie stopów Fe – C,

−−−−

określać wpływ pierwiastków na właściwości stopów Fe – C,

−−−−

charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w procesach metalurgicznych,

−−−−

charakteryzować układy sterowania i regulacji stosowane w procesach metalurgicznych,

−−−−

stosować przepisy bhp, przeciw pożarowe oraz ochrony środowiska,

−−−−

korzystać z dokumentacji technicznej, literatury technicznej, norm, poradników,

−−−−

pracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić fizykochemiczne podstawy procesów metalurgicznych,

−

rozróżnić materiały wsadowe do procesu wielkopiecowego,

−

scharakteryzować proces produkcji koksu,

−

rozróżnić urządzenia wykorzystywane podczas produkcji koksu,

−

scharakteryzować przygotowanie rudy do procesu wielkopiecowego,

−

rozróżnić urządzenia wykorzystywane podczas przygotowania rudy do procesu
wielkopiecowego,

−

objaśnić budowę wielkiego pieca,

−

rozróżnić materiały ogniotrwałe stosowane na wymurówkę wielkiego pieca,

−

scharakteryzować układy wielkiego pieca: chłodzenia ścian pieca, załadowczy wsadu,
podgrzewania dmuchu, odbioru i oczyszczania gazu, odbioru żużla i surówki, sterowania
piecem,

−

objaśnić etapy procesu wielkopiecowego,

−

przedstawić rozkład temperatur w wielkim piecu,

−

rozróżnić reakcje chemiczne zachodzące w trakcie procesu wielkopiecowego,

−

scharakteryzować produkty wielkiego pieca,

−

określić zakres remontu bieżącego, średniego i kapitalnego wielkiego pieca,

−

rozróżnić urządzenia odpylające stosowane w procesie technologicznym otrzymywania
surówki,

−

określić zasady zachowania się w strefach gazoniebezpiecznych oraz w strefach
bezpośredniego zagrożenia odpryskiem żużla i ciekłego metalu oraz gorącego metalu,

−

określić zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska obowiązujące podczas
produkcji surówki,

−

skorzystać z dokumentacji technicznej, norm, poradników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych
812[02]

Moduł:

Technologia

procesów

metalurgicznych

812[02].Z2

Jednostka modułowa:

Otrzymywanie surówki 812[02].Z2.01

Temat: Przygotowanie rud żelaza do procesu wielkopiecowego.

Cel ogólny: Poznanie metod przygotowania rud żelaza do procesu wielkopiecowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyróżnić metody przygotowania rud żelaza do procesu wielkopiecowego,

−

określić sposoby rozdrabniania rud,

−

rozróżnić urządzenia stosowane do rozdrabniania rud,

−

określić sposoby sortowania rud,

−

rozróżnić urządzenia stosowane do sortowania rud,

−

scharakteryzować sposoby spiekania rud,

−

rozróżnić urządzenia stosowane do spiekania rud,

−

scharakteryzować sposoby kontroli spiekania rud,

−

scharakteryzować sposoby grudkowania rud,

−

rozróżnić urządzenia stosowane do grudkowania rud,

−

określić sposoby brykietowania rud.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

korzystania z różnorodnych źródeł informacji,

−

czytania ze zrozumieniem,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda tekstu przewodniego.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 – osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

filmy dydaktyczne,

−

zestawy materiałów tekstowych opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu
uczniowskiego,

−

pytania prowadzące,

−

papier formatu A4, pisaki,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Zadanie dla ucznia

Scharakteryzuj sposoby przygotowania rud żelaza do procesu wielkopiecowego.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów metodą pracy podczas zajęć.

4.

Podział uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Metoda tekstu przewodniego.
Praca uczniów w zespołach.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Co nazywamy rudą żelaza?

2.

Jakimi metodami przygotowuje się rudy do procesu wielkopiecowego?

3.

Na czym polega rozdrabnianie rud?

4.

W jakim celu stosuje się rozdrabnianie rud?

5.

Jakie urządzenia stosuje się w celu rozdrabniania rud?

6.

Na czym polega sortowanie rud?

7.

W jakim celu stosuje się sortowanie rud?

8.

Jakie urządzenia stosuje się do sortowania rud?

9.

Na czym polega spiekanie rud?

10.

W jakim celu stosuje się spiekanie rud?

11.

Jakie urządzenia stosuje się do spiekania rud?

12.

W jaki sposób prowadzi się kontrolę procesu spiekania?

13.

Na czym polega grudkowanie rud?

14.

W jakim celu stosuje się grudkowanie rud?

15.

Jakie urządzenia stosuje się do grudkowania rud?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1.

Jakie materiały wsadowe są używane w procesie wielkopiecowym?

2.

W jaki sposób należy przygotować materiały wsadowe?

3.

Jak przebiega rozdrabnianie rud?

4.

Jak przebiega sortowanie rud?

5.

Jak przebiega spiekanie rud?

6.

Jak przebiega grudkowanie rud?

Faza III Ustalenie
1.

Uczniowie określają sposoby rozdrabniania rud.

2.

Uczniowie określają sposoby sortowania rud.

3.

Uczniowie określają sposoby spiekania rud.

4.

Uczniowie określają sposoby grudkowania rud.

5.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Faza IV Wykonanie
1

Uczniowie rozróżniają i charakteryzują metody rozdrabniania rud.

2

Uczniowie rozróżniają i charakteryzują metody sortowania rud.

3

Uczniowie wyjaśniają procesy zachodzące podczas spiekania rud.

4

Uczniowie charakteryzują metody kontroli procesu spiekania.

5

Uczniowie charakteryzują sposoby grudkowania rud.

6

Uczniowie planuj proces przygotowania rud.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie prezentują opracowania na forum grupy.

2.

Uczniowie dyskutują nad przedstawionymi opracowaniami.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa:

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat

taśm spiekalniczych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach.

−−−−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych
812[02]

Moduł:

Technologia

procesów

metalurgicznych

812[02].Z2

Jednostka modułowa:

Otrzymywanie surówki 812[02].Z2.01

Temat: Otrzymywanie i zastosowanie żużli wielkopiecowych.

Cel ogólny: Scharakteryzować metody produkcji żużli wielkopiecowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić rodzaje żużli wielkopiecowych,

−

określić metody otrzymywania żużli wielkopiecowych,

−

rozróżniać urządzenia stosowane do produkcji żużli wielkopiecowych.

−

scharakteryzować zastosowanie żużli wielkopiecowych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

czytania ze zrozumieniem,

−

wyciągania wniosków,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się::
–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda tekstu przewodniego.

Czas trwania zajęć: 45 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 – osobowych.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

film dydaktyczny,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Zadanie dla ucznia

Określ metody otrzymywania oraz zastosowanie żużli kawałkowych, granulowanych,

pienistych i wełny żużlowej.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z metodą pracy podczas zajęć.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Faza właściwa

Metoda tekstu przewodniego.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Jakie rodzaje żużli otrzymuje się w procesach wielkopiecowych?

2.

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie żużli kawałkowych?

3.

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie żużli granulowanych?

4.

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie żużli pienistych?

5.

Jak otrzymuje się i jakie jest zastosowanie wełny żużlowej?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1.

Jakie są rodzaje żużli wielkopiecowych.

2.

Jakie są metody otrzymywania żużli wielkopiecowych.

3.

Jakie są urządzenia stosowane do produkcji żużli wielkopiecowych.

4.

Jakie jest zastosowanie żużli wielkopiecowych.

Faza III Ustalanie
1

Rodzaje żużli wielkopiecowych.

2

Metody otrzymywania żużli wielkopiecowych.

3

Urządzenia stosowane do produkcji żużli wielkopiecowych.

4

Zastosowanie żużli wielkopiecowych.

Faza III Wykonanie
1.

Uczniowie rozróżniają żużle wielkopiecowe.

2.

Uczniowie określają metody otrzymywania żużli wielkopiecowych.

3.

Uczniowie charakteryzują zastosowanie żużli wielkopiecowych.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie prezentują opracowania na forum grupy.

2.

Uczniowie dyskutują nad przedstawionymi opracowaniami.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa:

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat

utylizacji żużli wielkopiecowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach.

−−−−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Przygotowanie wsadu wielkopiecowego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela rudy żelaza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące rud żelaza,

2)

rozpoznać poszczególne rodzaje rud żelaza,

3)

zapisać nazwy rozpoznanych rud żelaza i ich krótką charakterystykę,

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki rud żelaza,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela materiały wsadowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące materiałów wsadowych,

2)

rozpoznać poszczególne rodzaje materiałów wsadowych,

3)

zapisać nazwy rozpoznanych materiałów wsadowych i ich krótką charakterystykę,

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki materiałów wsadowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy przebiegu spiekania na podstawie obserwacji rozkładu temperatur na

przełomie spieku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący przygotowania wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel
powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kontroli procesu spiekania,

2)

przeprowadzić obserwacje strefy żaru podczas spiekania,

3)

na podstawie obserwacji ocenić czy prędkość przesuwu taśmy spiekalniczej jest
właściwa,

4)

stosować zasady bhp,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

taśma spiekalnicza,

−

miał rudy żelaza, kamień wapienny lub dolomit, drobno zmielony koksik,

−

instrukcje stanowiskowe,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Na podstawie schematu scharakteryzuj proces produkcji koksu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący przygotowania wsadu wielkopiecowego. Nauczyciel
powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Schemat do ćwiczenia 4

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje produkcji koksu,

2)

przeanalizować schemat rozmieszczenia maszyn i urządzeń w koksowni,

3)

scharakteryzować kolejne etapy procesu otrzymywania koksu,

4)

scharakteryzować zagrożenia dla zdrowia i życia występujące podczas produkcji koksu,

5)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

schemat rozmieszczenia maszyn i urządzeń w koksowni,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Wielki piec i urządzenia pomocnicze

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na schemacie profilu wielkiego pieca zaznacz charakterystyczne strefy, rozmieszczenie

otworów spustowych surówki i żużla oraz doprowadzenia dmuchu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy i zasady działania wielkiego pieca.
Nauczyciel powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy wielkiego pieca,

2)

zaznaczyć na schemacie poszczególne strefy wielkiego pieca,

3)

zaznaczyć strefy w których znajdują się otwory spustowe surówki i żużla oraz
doprowadzenie dmuchu,

4)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematu wyjaśnij budowę wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy i zasady działania wielkiego pieca.
Nauczyciel powinien omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wielkiego pieca,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

rozróżnić i scharakteryzować zespół chłodzenia i doprowadzenia dmuchu,

4)

rozróżnić i scharakteryzować urządzenia zasypowe i zespół urządzeń podających
materiały wsadowe,

5)

rozróżnić i scharakteryzować elementy służące do spustu surówki i żużla,

6)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Schemat do ćwiczenia 2

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

model wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Odczytaj za pomocą przyrządów pomiarowych ciśnienie i temperaturę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przyrządów do pomiaru
ciśnienia i temperatury,

2)

odczytać ciśnienie za pomocą manometru,

3)

odczytać temperaturę za pomocą termometrów,

4)

stosować zasady bhp,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przyrządy do pomiaru ciśnienia i temperatury,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj metody pomiaru schodzenia wsadu wielkopiecowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący budowy wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru schodzenia wsadu
wielkopiecowego,

2)

opisać stosowane metody pomiaru schodzenia wsadu,

3)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wykresy schodzenia wsadu,

−

instrukcje stanowiskowe,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3.

Proces wielkopiecowy

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie obserwacji ciekłej surówki oceń przybliżoną zawartość krzemu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące oceny składu chemicznego
surówki,

2)

obserwować iskrzenie ciekłej surówki,

3)

zastosować zasady bhp,

4)

opisać sposób iskrzenia i podać przybliżoną zawartość krzemu w surówce.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wielki piec,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie obserwacji ciekłej surówki oceń przybliżoną zawartość manganu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące oceny składu chemicznego
surówki,

2)

obserwować płomień nad ciekłą surówką,

3)

stosować zasady bhp,

4)

opisać jakość płomienia i podać przybliżoną zawartość manganu w surówce,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wielki piec,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie schematu przeanalizuj rozkład temperatury i reakcje zachodzące

w poszczególnych strefach wielkiego pieca.

Schemat do ćwiczenia 3

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący procesu wielkopiecowego. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymiany cieplnej
w wielkim piecu i procesów fizykochemicznych na poszczególnych jego poziomach,

2)

przeanalizować rozkład temperatur w wielkim piecu,

3)

określić reakcje chemiczne zachodzące w kolejnych strefach wielkiego pieca,

4)

przeanalizować temperaturę procesów fizykochemicznych zachodzących w wielkim
piecu,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

rysunek profilu wielkiego pieca,

−

model wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.4.

Produkty wielkiego pieca

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela żużle wielkopiecowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące żużli wielkopiecowych,

2)

rozpoznać poszczególne rodzaje żużli,

3)

zapisać nazwy rozpoznanych żużli i ich krótką charakterystykę,

4)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki żużli wielkopiecowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie Polskich Norm wypisz przykłady oznaczeń wskazanych przez nauczyciela

surówek przeróbczych, odlewniczych i zwierciadlistych oraz żelazostopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w PN oznaczenia wskazanych przez nauczyciela surówek i żelazostopów,

2)

zapisać oznaczenia i zawartość podstawowych pierwiastków dla wybranych surówek
i żelazostopów,

3)

porównać skład chemiczny surówek przeróbczych, odlewniczych i zwierciadlistych
oraz żelazostopów,

4)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

Polskie Normy,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj sposób otrzymywania i zastosowanie żużli wielkopiecowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący produktów wielkiego pieca. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące żużli wielkopiecowych,

2)

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie żużli kawałkowych,

3)

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie żużli granulowanych,

4)

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie żużli pienistych,

5)

scharakteryzować proces otrzymywania i zastosowanie wełny żużlowej,

6)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

próbki żużli wielkopiecowych,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.5.

Praca przy wielkim piecu

5.5.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź stan techniczny dysz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje sposobów oceny stanu technicznego
dysz,

2)

przeprowadzić obserwacje dysz podczas biegu pieca oraz spustu surówki,

3)

na podstawie obserwacji ocenić stan dysz,

4)

zastosować zasady bhp,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko obsługi garu wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oceń zasadowość żużla.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach informacje dotyczące sposobów oceny składu chemicznego
ż

użli,

2)

przeprowadzić obserwacje przełomu próbek żużla,

3)

określić skład żużla,

4)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

próbki żużla,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Załaduj zatykarkę świeżą masą ogniotrwałą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach informacje dotyczące zatykarek otworu spustowego surówki,

2)

zastosować przepisy bhp,

3)

oczyść cylinder zatykarki,

4)

przygotować masę ogniotrwałą,

5)

załadować cylinder zatykarki świeżą masą,

6)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zatykarka,

−

masa ogniotrwała,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ zakres prac i czas trwania remontu bieżącego, remontu średniego i kapitalnego

wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach informacje dotyczące remontu wielkiego pieca,

2)

określić zakres prac podczas remontu bieżącego,

3)

określić zakres prac, czas trwania i przygotowanie pieca do remontów średnich,

4)

określić zakres prac, czas trwania i przygotowanie pieca do remontów kapitalnych,

5)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja remontów wielkiego pieca,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj zasady bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące podczas prac przy

garze wielkiego pieca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiał nauczania dotyczący pracy przy wielkim piecu. Nauczyciel powinien
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach informacje dotyczące bhp podczas otrzymywania surówki,

2)

określić zasady dotyczące stosowania odzieży ochronnej,

3)

określić zasady bhp obowiązujące przy spuście surówki i żużla,

4)

zaprezentować wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rozporządzenia dotyczące bhp w hutach żelaza,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Otrzymywanie surówki”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 10, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 12 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. b, 5. c, 6. b, 7. c, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. c, 13. b, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. d, 19. a, 20. c

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić rudy żelaza

A

P

b

2

Określić zastosowanie maszyn i urządzeń do
przygotowania wsadu wielkopiecowego

B

P

c

3

Określić budowę wielkiego pieca

B

P

d

4

Dobrać topniki w zależności od składu skały
płonnej

C

PP

b

5

Określić zawartość węgla w surówce

B

P

c

6

Określić zawartość manganu w surówkach
zwierciadlistych

B

P

b

7

Określić wpływ składu chemicznego surówki
na właściwości odlewnicze surówki

B

P

c

8

Określić temperaturę w garze wielkiego pieca

B

P

a

9

Rozróżnić produkty wielkopiecowe

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

10

Ustalić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

C

PP

a

11

Rozróżnić maszyny i urządzenia służące do
przygotowania rud

A

P

a

12 Rozróżnić domieszki szkodliwe

A

P

c

13 Rozróżnić metody przygotowania rud

A

P

b

14

Określić

stan

techniczny

urządzeń

chłodniczych

B

P

c

15 Określić zastosowanie sąd izotopowych

B

P

d

16 Rozróżnić materiały wsadowe

A

P

d

17 Rozróżnić rudy żelaza

A

P

d

18 Dobrać parametry procesu spiekania rud

C

PP

d

19

Scharakteryzować wpływ pierwiastków na
własności stopów żelaza

C

PP

a

20

Dokonać analizy wielkopiecowych procesów
chemicznych

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań znajdujących się w teście oraz z zasadami
punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią ilość instrukcji, zestawu zadań testowych, kart odpowiedzi.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości uczniów.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Na 5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ruda żelaza o wzorze chemicznym Fe

3

O

4

to

a)

hematyt.

b)

magnetyt.

c)

limonit.

d)

syderyt.

2. Urządzenie przedstawione na schemacie jest stosowane do

a)

sortowania rud.

b)

grudkowania rud.

c)

rozdrabniania rud.

d)

brykietowania rud.

3. Strefa wielkiego pieca w której umieszczone są otwory służące do spuszczania surówki

to
a)

gardziel.

b)

przestroi.

c)

szyb.

d)

gar.

4. W skale płonnej rudy przeważa kalcyt. Dla takich rud topnikiem jest

a)

magnezyt.

b)

kwaśny żużel.

c)

węglan wapnia.

d)

dolomit.

5. Zawartość węgla w surówkach żelaza wynosi

a)

2,3–3,2 %.

b)

5,1–6,3 %.

c)

3,7–5,5 %.

d)

3,2–4,3 %.

6. Zawartość manganu w surówkach zwierciadlistych wynosi

a)

3,7–3,8 %.

b)

6,0–24,0 %.

c)

5,0–5,5 %.

d)

0,4–1,0 %.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. Skurcz odlewniczy zmniejsza dodatek

a)

fosforu.

b)

manganu.

c)

krzemu.

d)

siarki,

8. Temperatura w garze wielkiego pieca wynosi

a)

około 1900ºC.

b)

około 160ºC.

c)

około 2100ºC.

d)

około 1600ºC.

9. Produktem wielkopiecowym nie jest

a)

koks.

b)

ż

użel.

c)

surówka żelaza.

d)

gaz wielkopiecowy.

10. Prawidłowy bieg pieca po przegrzaniu można przywrócić poprzez

a)

zwiększenie ilość wprowadzanej rudy.

b)

zmniejszenie ciśnienie powietrza.

c)

zwiększenie ilość dodawanego koksu.

d)

zmniejszenie ilość wdmuchiwanego powietrza.

11. Urządzenie przedstawione na schemacie służy do

a)

sortowania rudy.

b)

zbrylania rudy.

c)

spiekania rudy.

d)

brykietowania
rudy.

12. Domieszką szkodliwą w surówkach żelaza jest

a)

chrom.

b)

krzem.

c)

fosfor.

d)

mangan.

13. Brykietowanie rud jest procesem polegającym na:

a)

tworzeniu z rudy foremnych kulek o średnicy 20–25 mm.

b)

zbrylaniu rudy w prasach pod ciśnieniem.

c)

łączeniu rudy z topnikami.

d)

rozdrabnianiu rudy w celu uzyskania odpowiedniej ziarnistości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

14. Jedna z dysz wielkiego pieca świeci na czerwono. Jest to oznaką

a)

oziębienia pieca.

b)

przegrzania pieca.

c)

przepalenia dyszy.

d)

zawieszenia wsadu.

15. Sądy izotopowe służą do kontroli

a)

składu rudy.

b)

ciśnienia dmuchu.

c)

temperatury dmuchu.

d)

poziomu wsadu.

16. Do materiałów wsadowych w wielkim piecu nie należy

a)

topnik.

b)

koks.

c)

ruda żelaza.

d)

gaz wielkopiecowy.

17. Rudą o największej zawartości żelaza jest

a)

syderyt.

b)

limonit.

c)

hematyt.

d)

magnetyt.

18. Podczas obserwacji procesu spiekania stwierdzono, że spiek na przełomie jest w całości

ciemny. W takim przypadku obsługa taśmy spiekalniczej powinna

a)

zwiększyć ilość doprowadzonego powietrza.

b)

zmniejszyć prędkość taśmy.

c)

zwiększyć ilość koksiku.

d)

zwiększyć prędkość taśmy.

19. Aby zwiększyć grafityzację żeliwa należy w surówkach odlewniczych

a)

zwiększyć ilość krzemu.

b)

zmniejszyć ilość krzemu.

c)

zwiększyć zawartość fosforu.

d)

zmniejszyć zawartość fosforu.

20. Redukcja bezpośrednia zachodzi wg reakcji

a)

3Fe + 2CO = Fe

3

C + CO

2

.

b)

CO

2

+ C = 2 CO.

c)

FeO + C = Fe + CO.

d)

Fe

3

O

4

+CO = 3FeO + CO

2

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Otrzymywanie surówki

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Otrzymywanie surówki”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 10, 11, 17,18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 12 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. c, 6. b, 7. a, 8. a, 9. c, 10. b, 11. b,
12. a, 13. c, 14. c, 15. c, 16. d, 17. d, 18. c, 19. c, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić rudy żelaza

A

P

a

2

Określić zastosowanie maszyn i urządzeń do
przygotowania wsadu wielkopiecowego

B

P

b

3

Określić budowę wielkiego pieca

B

P

d

4

Ustalić zawartość krzemu na podstawie
obserwacji spustu surówki

C

PP

c

5

Określić zawartość węgla w surówce

B

P

c

6

Określić zawartość manganu w surówkach
zwierciadlistych

B

P

b

7

Określić rodzaje maszyn i urządzeń do
przygotowania rud

B

P

a

8

Określić temperaturę w gardzieli wielkiego
pieca

B

P

a

9

Określić materiały wsadowe

B

P

c

10

Ustalić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

11

Scharakteryzować

metody

przywracania

prawidłowej pracy wielkiego pieca

C

PP

b

12

Rozróżnić urządzenia do przygotowania
materiałów wsadowych

A

P

a

13

Rozróżniać

urządzenia

do

produkcji

surówki

A

P

c

14

Rozróżnić sposoby przygotowania rud

A

P

c

15

Określić metody przywracania prawidłowej
pracy wielkiego pieca

B

P

c

16

Określić zastosowanie urządzeń do kontroli
pracy wielkiego pieca

B

P

d

17

Dobrać odpowiednie materiał wsadowe

C

PP

d

18

Dokonać analizy procesów chemicznych
zachodzących w wielkim piecu

C

PP

c

19

Rozróżnić urządzenia wielkopiecowe

A

P

c

20

Określić wpływ pierwiastków na własności
surówki

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań znajdujących się w teście oraz z zasadami
punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią ilość instrukcji, zestawu zadań testowych, kart odpowiedzi.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości uczniów.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Na 5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ruda żelaza o wzorze chemicznym Fe

2

O

3

to

a)

hematyt.

b)

magnetyt.

c)

limonit.

d)

syderyt.

2. Urządzenie przedstawione na schemacie jest stosowane do

a)

sortowania rud.

b)

grudkowania rud.

c)

rozdrabniania rud.

d)

brykietowania rud.

3. Otwory służące do spuszczania surówki umieszczone są w części wielkiego pieca, który

nazywa się
a)

gardziel.

b)

przestroi.

c)

szyb.

d)

gar.

4. W czasie spustu surówki nie zaobserwowano powstawania iskier. Świadczy to o

a)

zawartości 0,5 % Si.

b)

zawartości 0,2 % S.

c)

zawartości 2% Si.

d)

zawartości 0,08 % S.

5. Zawartość węgla w surówkach żelaza wynosi

a)

2,3–3,2 %.

b)

5,1–6,3 %.

c)

3,7–5,5 %.

d)

3,2–4,3 %.

6. Zawartość manganu w surówkach zwierciadlistych wynosi

a)

3,7–3,8 %.

b)

6,0–24,0 %.

c)

5,0–5,5 %.

d)

0,4–1,0 %.

7. Sita wibracyjne są urządzeniami służącymi do

a)

sortowania rud.

b)

grudkowania rud.

c)

spiekania rud.

d)

kruszenia rud.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

8. Temperatura w gardzieli wielkiego pieca wynosi

a)

około 300ºC.

b)

około 560ºC.

c)

około 2100ºC.

d)

około 1600ºC.

9. Materiałem wsadowym w procesie wielkopiecowym nie jest

a)

ruda żelaza.

b)

koks.

c)

ż

użel.

d)

topniki.

10. Prawidłowy bieg pieca po oziębieniu można przywrócić

a)

zmniejszając ilość koksu we wsadzie.

b)

zmniejszając ilość rudy we wsadzie.

c)

zwiększając ilość dmuchu.

d)

obniżając temperaturę dmuchu.

11. Na powierzchni płynącej surówki zauważono przyklejone blaszki grafitu. Obsługa pieca

powinna
a)

podwyższyć temperaturę powietrza.

b)

obniżyć temperaturę powietrza.

c)

zwiększyć ilość wprowadzanego koksu.

d)

zmniejszyć ilość wprowadzanej rudy.

12. Urządzenie przedstawione na schemacie służy do

a)

sortowania rudy.

b)

zbrylania rudy.

c)

spiekania rudy.

d)

brykietowania rudy.

13. Mieszalniki służą

a)

ujednolicenia składu materiałów wsadowych.

b)

produkcji żużla.

c)

przetrzymywania ciekłej surówki.

d)

zbrylania rud.

14. Spiekanie rud jest procesem polegającym na

a)

tworzeniu z rudy foremnych kulek o średnicy 20–25 mm.

b)

zbrylaniu rudy w prasach pod ciśnieniem.

c)

łączeniu rudy z topnikami.

d)

rozdrabnianiu rudy w celu uzyskania odpowiedniej ziarnistości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

15. Jedna z dysz wielkiego pieca świeci na czerwono. Jest to oznaką

a)

oziębienia pieca.

b)

przegrzania pieca.

c)

przepalenia dyszy.

d)

zawieszenia wsadu.

16. Sądy mechaniczne służą do kontroli

a)

składu rudy.

b)

ciśnienia dmuchu.

c)

temperatury dmuchu.

d)

poziomu wsadu.

17. Do rud zasadowych należy zastosować topniki

a)

CaCO

3

.

b)

MgCO

3

.

c)

CaCO

3

·MgCO

3

.

d)

SiO

2

.

18. Redukcja bezpośrednia rud żelaza węglem zachodzi wg reakcji

a)

3Fe + 2CO = Fe

3

C + CO

2

.

b)

CO

2

+ C = 2 CO.

c)

FeO + C = Fe + CO.

d)

Fe

3

O

4

+CO = 3FeO + CO

2

.

19. Na rysunku przedstawiono

a)

skip.

b)

łamacz stożkowy.

c)

lej obrotowy.

d)

zatykarkę do żużla.

20. Domieszka jakiego pierwiastka zmniejsza skurcz odlewniczy surówki?

a)

fosforu.

b)

krzemu.

c)

siarki.

d)

manganu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Otrzymywanie surówki

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

7.

LITERATURA

1.

Górecki A.: Technologia ogólna, WSiP, Warszawa 1989

2.

http://ippc.mos.gov.pl/preview/pl/poradniki_branzowe%20(2).html

3.

Hutnictwo i odlewnictwo, WSiP, Warszawa 1974

4.

Rodek M.: Maszyny i urządzenia metalurgiczne Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa
Zawodowego, Warszawa 1973

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz – Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Czasopisma
–

Nowa Edukacja Zawodowa

–

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php