Międzynarodowe Badania Postępów Biegłości w Czytaniu 9x

Międzynarodowe Badania Postępów Biegłości w Czytaniu (Progress in International
Reading Literacy Study - PIRLS)

PIRLS to międzynarodowe badanie biegłości w czytaniu, skierowane do uczniów 4. klasy (10-latków). Przedmiotem pomiaru jest czytanie dla doświadczenia
literackiego (czytanie tekstów literackich ) i czytanie w celu uzyskania informacji (czytanie tekstów użytkowych). W Polsce badani są uczniowie klas trzecich szkoły
podstawowej, a więc wyniki testu pokazują efekty uczenia się na koniec etapu kształcenia zintegrowanego. Badanie PIRLS odbywa się w cyklu 5-letnim, obecnie
przygotowywany jest pomiar w 2011 roku.Program jest koordynowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Oceny Osiągnięd Edukacyjnych (IEA). Polska
uczestniczy w badaniu od II edycji z 2006 r. Badanie koordynuje w Polsce Centralna Komisja Egzaminacyjna. W 2006 roku Polska po raz pierwszy wzięła w nich udział.
Nasi uczniowie zajęli 29 miejsce wśród 45 paostw. Uzyskali wynik nieco powyżej średniej światowej, ale nie jest to dobry rezultat. Gorzej od Polski wypadła m.in.
Republika Południowej Afryki, Katar i Iran. Pierwsze miejsce zajęła Rosja.

W projekcie PIRLS 2006 wzięło udział 40 krajów:

Anglia, Austria, Belgia (osobno części flamandzka i francuska), Bułgaria, Dania, Francja, Gruzja, Hiszpania, Holandia, Hongkong, Indonezja, Iran, Islandia, Izrael, Kanada
(osobno: Ontario, Quebec, Alberta, Nowa Szkocja, Kolumbia Brytyjska), Katar, Kuwejt, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Maroko, Mołdowa, Niemcy, Norwegia,
Nowa Zelandia, Polska, Republika Południowej Afryki, Rosja, Rumunia, Singapur, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Szkocja, Szwecja, Tajwan, Trynidad i Tobago,
Węgry, Włochy.

Jednak to nie ranking jest najważniejszy, lecz wnioski, które wynikają z badao. Profesor Krzysztof Konarzewski, koordynator badania PIRLS uważa, że trzeba wreszcie
zdecydowad o obniżeniu wieku szkolnego i objęciu kształceniem sześciolatków. Zmiany wymaga również podstawa programowa. Dzieci powinny byd uczone czytania
nie tylko z podręczników, ale również z tekstów innych książek i czasopism.
Badania wykazały dodatkowo, że uczniowie w Polsce czują się bezpiecznie w szkołach podstawowych a same szkoły są dobrze zorganizowane i wyposażone. Wysokie
jest wykształcenie nauczycieli. Niestety w szkołach króluje „kultura narzekania” a nauczyciele i dyrektorzy są przekonani, że do szkoły przychodzą uczniowie mający
coraz większe kłopoty z mówieniem. Badania nie potwierdzają tej opinii.

Z badania PIRLS 2006 wynika, że lepiej czytają dziewczęta niż chłopcy; tylko co drugiemu dziecku czytanie sprawia przyjemnośd, co trzeci uczeo najwyżej dwa razy w
miesiącu czyta dla rozrywki.

A. B., I. D., 16 grudnia 2007

PISA to skrót nazwy Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment) – międzynarodowego badania
koordynowanego przez OECD. Jego celem jest uzyskanie porównywalnych danych o umiejętnościach uczniów, którzy ukooczyli 15 rok życia w celu poprawy jakości
nauczania i organizacji systemów edukacyjnych. Badanie jest adresowane do uczniów z jednego rocznika, W Polsce są to głównie uczniowie trzecich klas gimnazjum.
Każdy z uczniów biorących udział w teście wypełniał kwestionariusz z pytaniami na temat szkoły, nauki i opinii związanych z główną dziedziną badao. Zasadniczym
narzędziem, stanowiącym podstawę badania umiejętności uczniów, był test kompetencyjny.
Program PISA powstał w 1997 roku. PISA bada umiejętności i wiedzę ważną z perspektywy wyzwao, przed jakimi 15-latkowie staną w swym dorosłym życiu. Punktem
wyjścia jest pojęcie „alfabetyzmu” (literacy) odnoszące się do „zdolności stosowania wiedzy i umiejętności, analizowania, argumentowania i efektywnego
komunikowania w procesie stawiania, rozwiązywania i interpretowania problemów w różnych sytuacjach” (OECD 2003:23).
Narzędzia badawcze ukierunkowane są na zbadanie umiejętności praktycznego kojarzenia i wykorzystania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. Założeniu temu
towarzyszy odwołanie do idei „kształcenia ustawicznego” – motywacji i postaw sprzyjających samodzielności w zdobywaniu dalszej wiedzy. Stąd treśd zadao jest w
możliwie dużym stopniu osadzona w codziennych sytuacjach życiowych. Testy PISA różnią się więc od typowych zadao szkolnych związanych z konkretnymi
programami nauczania.
W badaniu PISA wyróżniono trzy podstawowe dziedziny: czytanie ze zrozumieniem (ang. reading literacy), matematyka (mathematical literacy) i rozumowanie w
naukach przyrodniczych (scientific literacy).
W programie PISA pomiar umiejętności uczniów odbywa się raz na trzy lata. W każdej edycji jedna z dziedzin jest główną dziedziną pomiaru, dwie pozostałe -
pobocznymi. Na główną dziedzinę przypada znacznie obszerniejszy materiał testowy niż na poboczne.
Dotychczas odbyły się następujące edycje badania:
PISA 2000 – czytanie i rozumowanie w naukach humanistycznych jako główna dziedzina, matematyka i rozumowanie w naukach przyrodniczych jako poboczne,
PISA 2003 – matematyka jako główna dziedzina, pozostałe – poboczne,
PISA 2006 – rozumowanie w naukach przyrodniczych, pozostałe -poboczne,
PISA 2009 – czytanie i interpretacja, pozostałe – poboczne.
Każdy z uczniów biorących udział w badaniu wypełnia zeszyt testowy zawierający zadania z pytaniami. Następnie uczniowie wypełniają kwestionariusz. Osobny
kwestionariusz jest wypełniany przez dyrektora szkoły i (od 2003 roku, w większości krajów) rodziców ucznia.
Na podstawie otrzymanych wyników szacuje się poziom umiejętnośd każdego ucznia. Pomiar opiera się na pytaniach wielokrotnego wyboru i pytaniach otwartych,
wymagających skonstruowania przez ucznia własnych odpowiedzi. Odpowiedzi na pytania otwarte są skrupulatnie kodowane w oparciu o uzgodnione
międzynarodowo klucze kodowe. Uzyskane wyniki są kalibrowane w taki sposób, by wynik krajów członkowskich OECD wynosił 500 punktów oraz by ok. dwie trzecie
uczniów z tych krajów miało wynik mieszczący się w przedziale 400-600 punktów.
Program PISA opiera się na starannie opracowanej i rygorystycznie przestrzeganej metodologii międzynarodowych badao porównawczych. Jednym z "czułych ogniw",
którym poświęca się w programie wiele uwagi i czasu, jest dostosowanie treści testów kompetencyjnych do istniejących w danym kraju uwarunkowao: kulturalnych,
cywilizacyjnych, zwyczajowych i językowych. Wieloetapowy proces opracowania, selekcji i krajowej adaptacji zadao testowych może służyd jako przykład systemowo
zorganizowanej staranności w przygotowaniu narzędzi badawczych.
Wyniki badao PISA mogą byd porównywane międzynarodowo.
Możliwośd porównywania wyników w czasie zależy od roku edycji badania, w którym dana dziedzina występowała jako główna dziedzina testu, czyli roku w którym
została wykalibrowana główna skala pomiaru w tej dziedzinie.
Zatem można porównywad w czasie wyniki: czytania i rozumowania we wszystkich edycjach: 2000, 2003 i 2006, matematyki: 2003, 2006 i 2009 i rozumowania w
naukach przyrodniczych tylko 2006 i 2009.
Obecnie trwają przygotowania do badania PISA 2012, ponownie z matematyką jako główną dziedziną.

Różnice między badaniami PISA, PIRLS oraz TIMSS

Najczęściej wskazywaną różnicą między badaniem PISA a badaniami PIRLS oraz TIMSS jest to, że mierzone umiejętności definiowane są nieco inaczej. W badaniu

PISA z założenia mierzy się umiejętności potrzebne we współczesnym społeczeostwie i na nowoczesnym rynku pracy. Z tego względu tzw. assessment framework jest
w pewnym stopniu niezależny od tego, czego uczy się w szkołach. TIMSS, a w nieco mniejszym stopniu PIRLS, podejmują próbę stworzenia międzynarodowego wzorca
programu nauczania, który stanowid mógłby podstawę tworzenia testów. Inaczej mówiąc, badania te znacznie częściej odwołują się do tego, czego uczy się w
szkołach. Oczywiście, w praktyce zadania testowe w każdym przypadku przynajmniej częściowo odnoszą się do kontekstu nauczania i nawiązują do treści
programowych. Nie może więc dziwid, że średnie wyniki uczniów uzyskiwane w tych badaniach są ze sobą silnie skorelowane.

Wyznacznikiem PISA jest to, że badaną populację stanowią 15-latkowie. Dzięki temu na porównywalnośd wyników nie mają wpływu różnice w wieku uczniów.

Badania TIMSS oraz PIRLS są reprezentatywne dla uczniów na danym poziomie nauczania (4 lub 8 klasa), a przez to zróżnicowanie wieku jest tu znacznie większe, a
jego związek z wynikami nieco silniejszy. Z tego względu porównania wyników różnych krajów w PIRLS lub TIMSS są czasem silnie uzależnione od tego, w jakim wieku
byli testowani uczniowie w tych krajach. Na przykład w PIRLS 2006 najlepiej wypadli uczniowie z Rosji, którzy jednak byli średnio starsi od uczniów polskich o 9
miesięcy. Z tego względu wyniki PIRLS oraz TIMSS warto porównywad między krajami, biorąc pod uwagę różnice w wieku uczniów, których nieuwzględnienie może
prowadzid do całkowicie błędnych wniosków3.

PISA różni się także od TIMSS oraz PIRLS punktem odniesienia. W PISA wyniki uczniów są skalowane tak, aby miały tę samą średnią i wariancję (odpowiednio 500

oraz 100) dla krajów OECD dla pierwszego badania danej domeny. I tak, skala wyników czytania miała średnią 500 i wariancję 100 w PISA 2000, gdzie czytanie było
główną domeną, podobnie jak matematyka w PISA 2003 i nauki ścisłe w PISA 2006. W kolejnych latach wyniki są skalowane modelami IRT tak, aby możliwe było ich
bezpośrednie porównywanie między cyklami, stąd jednak średnia i wariancja mogą się nieco zmieniad. W TIMSS oraz PIRLS wyniki są skalowane podobnie, jednak
grupę krajów odniesienia stanowią uczestniczy pierwszego badania, a więc TIMSS 1995 lub PIRLS 2001. Stąd w TIMSS lub PIRLS bezpośrednie porównanie wartości
średnich dla krajów jest dośd trudne, bowiem zależy ona od tego, jakie inne kraje uczestniczyły w pierwszym badaniu. W PISA zawsze odnosimy się do średniej OECD,
co ma sens o tyle, że jest to grupa najbogatszych paostw świata. Dla praktyków szkolnych i badaczy zainteresowanych mechanizmami wewnątrzszkolnymi, badania
PIRLS oraz TIMSS są prawdopodobnie bardziej interesujące. Badanie te bowiem opierają się na próbie szkół oraz klas, a nie tak jak w przypadku PISA - na próbie szkół
oraz losowej próbie uczniów wewnątrz szkół. Dane dla klas dostarczają zapewne więcej informacji w zakresie metod nauczania i zachowania uczniów. TIMSS i PIRLS
zawierają też znaczną liczbę pytao dotyczących samego procesu nauczania. W PISA uczniowie wylosowani z danej szkoły należą najczęściej do różnych klas i mają do
czynienia z innymi nauczycielami. Z tego względu obraz wewnątrzszkolnych zależności może tu byd mniej wyraźny. Z drugiej strony badania TIMSS oraz PIRLS są
bardzo ubogie pod względem informacji o pochodzeniu społeczno-ekonomicznym ucznia. Niektóre z edycji dla 4-klasistów nie zawierają nawet pytao o wykształcenie
rodziców, przez co są właściwie nieprzydatne dla socjologów czy ekonomistów, dla których pochodzenie ucznia jest niemal zawsze kluczową zmienną w
prowadzonych analizach. Z tego też względu trudne jest analizowanie i porównywanie krajów ze względu na to, jak ich systemy szkolne radzą sobie ze zmniejszaniem
nierówności społecznych, czy też mówiąc inaczej, z wyrównywaniem szans edukacyjnych. Pod tym względem PISA ma zdecydowaną przewagę, gromadząc dokładne
informacje nie tylko o wykształceniu i zawodzie rodziców ucznia, ale i o wyposażeniu gospodarstwa domowego w dobra kulturowe, edukacyjne oraz konsumpcyjne.
Co więcej, bazy danych PISA oferują gotowe indeksy pochodzenia-społecznego ucznia i zasobności jego rodziny (np. standardowy w badaniach socjologów indeks ISEI
czy też dostępny jedynie w PISA indeks ESCS - indeks ekonomicznego, społecznego i kulturowego statusu ucznia”).
Badania PISA, PIRLS, TIMSS czy NAEP podają statystyki dla wyników uczniów zarówno na skali punktowej, jak i na skali porządkowej umożliwiającej jakościową
interpretację wyników. Przykładowo, badanie NAEP wyróżnia 3 poziomy umiejętności i wiedzy uczniów: podstawowy, biegły, zaawansowany. PISA 2006 podaje wyniki
w naukach przyrodniczych, stosując 6 opisowych poziomów wraz z kategorią uczniów, którzy nie osiągnęli nawet poziomu najniższego. Dzięki temu wyniki można
odnieśd do realnych umiejętności uczniów. I tak na przykład wynik na poziomie 2 w naukach przyrodniczych w badaniu PISA 2006 oznacza, że uczeo posiada wiedzę z
nauk przyrodniczych umożliwiającą wyjaśnianie prostych zjawisk w znanym kontekście. Wynik na poziomie 5 oznacza już, że uczeo potrafi w sposób naukowy
interpretowad złożone zjawiska, stosowad posiadaną wiedzę i naukowe metody poznania, oceniad wartośd informacji z punktu widzenia nauk przyrodniczych,
krytycznie analizowad nieznane mu zjawiska i budowad ich własną naukową interpretację.

Międzynarodowe Badanie Nauczania i Uczenia się (Teaching and Learning International Survey -
TALIS)

Badanie TALIS, które zainicjowała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), zostało przeprowadzone w latach 2007-2008 w 24 krajach (17 krajach OECD i 7 krajach partnerskich).
Uczestniczyło w nim 70 tysięcy nauczycieli, w tym ponad 3 tysiące nauczycieli polskich.
Badanie było skierowane do nauczycieli i dyrektorów gimnazjów. Dla każdej z tych grup przygotowano osobny kwestionariusz, który dotyczył takich kwestii jak:



wynagradzanie pracy nauczycieli, informacje o rodzajach i formach oceny pracy otrzymywane przez nauczycieli oraz zastosowanie obu tych mechanizmów w rozwoju zawodowym
nauczycieli;



wpływ różnych form wynagradzania nauczycieli na stosowane przez nich metody nauczania i poglądy na temat nauczania;



wpływ rozwiązao i praktyk przyjętych w szkole, szczególnie w dziedzinie przywództwa, na środowisko szkolne i pracę nauczycieli;



tworzenie i wspieranie skutecznego przywództwa w szkole;



wpływ najnowszych trendów w dziedzinie przywództwa i zarządzania w szkole na nauczycieli i system szkolny;



charakterystyka poszczególnych krajów pod względem rozwiązao przyjętych w szkołach, metod nauczania, przekonao i postaw nauczycieli;



analiza różnic w kontekście przygotowania zawodowego nauczycieli

Art. Serwis Nauka w Polsce

Nauczyciele z polskich gimnazjów należą do najlepiej wykształconych i najchętniej doskonalących się w zawodzie - wynika z międzynarodowego badania dotyczącego nauczania, uczenia się i
zdobywania wiedzy - TALIS. Badanie TALIS (Teaching and Learning International Survey) przeprowadzono w latach 2007-2008 w 24 krajach (17 krajach członkowskich Organizacji Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju - OECD oraz 7 krajach partnerskich). Uczestniczyło w nich 70 tys. nauczycieli pierwszego poziomu szkoły średniej (czyli w Polsce gimnazjum), w tym ponad 3 tys. w Polsce.
Badanie polegało na tym, że nauczyciele i dyrektorzy szkół odpowiadali na pytania zawarte w ankietach.
Jak mówił podczas prezentacji wyników koordynator ze strony polskiej prof. Rafał Piwowarski, Polska (gdzie wykształcenie wyższe ma 94 proc. nauczycieli gimnazjów) obok Słowacji (gdzie takie
wykształcenie ma 96 proc.) należy do grupy pięciu krajów uczestniczących w badaniu, w których co najmniej połowa nauczycieli posiada wykształcenie na poziomie wyższym magisterskim.
Z badania wynika też, że polscy nauczyciele, obok pedagogów z Meksyku, Korei i Hiszpanii, są tymi, którzy najwięcej czasu poświęcają na doskonalenie zawodowe i najczęściej z niego korzystają.
Polscy nauczyciele deklarują, że najchętniej rozmawiają z innymi nauczycielami i czytają literaturę fachową. Dopiero na trzecim miejscu znalazły się kursy i warsztaty, ale i tak korzysta z nich aż 90
proc.
Blisko 30 proc. polskich nauczycieli z gimnazjów czuje potrzebę doskonalenia się w tym, jak pracowad z uczniami o specjalnych potrzebach: zarówno z tymi, którzy mają problemy, jak i z
najzdolniejszymi.
W Polsce czynnikiem istotnie różnicującym poziom potrzeb nauczycielskich w zakresie doskonalenia był przedmiot nauczany przez nich. W wyróżnionych w badaniu czterech grupach przedmiotów
(humanistyczne, przyrodnicze z matematyką, języki obce, wychowanie fizyczne) - nauczyciele języków obcych w porównaniu z innymi grupami znacznie częściej wskazywali potrzebę doskonalenia.
Z badania wynika, że Polska należy do grupy krajów, w których odsetek nauczycieli zwolnionych z kosztów doskonalenia jest jednym z najniższych. Wynosi on 44 proc., podczas gdy ponad 80 proc.
w Słowenii, Turcji, Belgii i na Malcie. 45 proc. polskich nauczycieli deklarowało, że muszą częściowo ponosid koszty doskonalenia zawodowego, a 11 proc. płaci za wszystko. "Im więcej nauczyciel
płaci, tym większe są jego oczekiwania co do oferty doskonalenia i jakości" - ocenił prof. Piwowarski.
W raporcie zauważono, że ponad 70 proc. nauczycieli to kobiety (w polskich gimnazjach stanowią one 76,3 proc.).
Jak zauważyła minister edukacji, Katarzyna Hall, polskie gimnazja to "młode szkoły" w systemie edukacji. Przypomniała, że powstały dopiero 10 lat temu i od podstaw budowały swoją kadrę -
trafiali do nich młodzi, twórczy i nowatorscy nauczyciele. Hall oceniła, że gdyby podobne badania były przeprowadzone np. w szkołach ponadgimnazjalnych, to obraz polskiej szkoły i polskiego
nauczyciela mógłby byd inny. Minister poinformowała, że trwają prace nad projektem zmian w systemie doskonalenia nauczycieli, tak by jak najbardziej wychodził on na przeciw potrzebom i
oczekiwaniom nauczycieli.
Serwis Nauka w Polsce, 19.10.2009

Międzynarodowe Badanie Wyników Nauczania Matematyki i Nauk Przyrodniczych (Trends in International Mathematics and Science Study -
TIMSS)

TIMSS jest projektem badawczym realizowanym przez Międzynarodowe Stowarzyszenie
Osiągnięd Edukacyjnych (IEA). Obok badania PISA, jest to najważniejsze porównawcze badanie
edukacyjne. Jest to też badanie o najdłuższej tradycji: przeprowadzono je w latach: 1995, 1999,
2003, 2007.

W pierwszej edycji badania uczestniczyło 41 krajów – w 2007 r. 48 krajów. W latach 1995 i 2008
przeprowadzono dodatkowe badanie uczniów ostatnich klas szkoły średniej, w którym mierzono
wiedzę i umiejętności uczniów z matematyki i fizyki - uczestniczyło w nim 10 krajów.

TIMSS bada poziom wiedzy i rozumowania uczniów w zakresie matematyki i nauk
przyrodniczych. Badania obejmują uczniów klas 4. i 8. (klasa 8. jest w Polsce odpowiednikiem 2.
klasy gimnazjum). W założeniach pomiaru umiejętności uwzględnia się programy nauczania
matematyki i nauk przyrodniczych w różnych krajach. W odróżnieniu od badania PISA, w
badaniu tym losowane są całe klasy, a ankiety wypełniane są także przez nauczycieli matematyki
i przedmiotów przyrodniczych. Podobnie jak w innych badaniach edukacyjnych, zbiory danych są
ogólnie dostępne, co umożliwia prowadzenie wtórnych analiz.

Polscy uczniowie po raz pierwszy będą uczestniczyd w badaniu w roku 2011.