•
W zarządzaniu przedsiębiorstwem szczególnie
ważna jest odpowiedz na pytanie: kiedy
sprzedaż zacznie przynosić zysk.
•
Z tej racji, iż koszty są kategorią pierwotną
względem przychodów, sprzedaż wyrobów do
określonej wysokości nie przynosi zysku.
Próg rentowności to wielkość sprzedaży
równoważąca poniesione koszty.
1
dr T. Kaczmarek
2
Koszty
Przychody
Przychody Koszty całkowite
pole zysków
Pole Koszty stałe
strat
Próg Produkcja x
rentowności
Wykres -Próg rentowności
dr T. Kaczmarek
Ilościowy próg rentowności, gdy:
KC = KS
wówczas w progu rentowności:
P = KS
czyli ilościowy próg rentowności można
zapisać:
Xpr = KS/c
Gdy występują koszty zmienne, wówczas
próg rentowności wynosi:
Xpr = KS/(c-kz)
3
dr T. Kaczmarek
Schemat rachunku wyników w oparciu o koszty
stałe i zmienne jest następujący:
Przychody
- Koszty zmienne (KZ)
= Marża brutto (MB)
- Koszty stałe (KS)
= Zysk operacyjny (Zo)
4
dr T. Kaczmarek
Z definicji progu rentowności i marży brutto
wynika, że w progu rentowności
MB = KS
5
dr T. Kaczmarek
Próg rentowności wyraża się ilością produkcji:
Ks
x
pr
-----
c - kz
6
dr T. Kaczmarek
7
Koszty
Przychody
Przychody Koszty całkowite
pole zysków
Pole Koszty stałe
strat
Próg Produkcja x
rentowności
Wykres -Próg rentowności
dr T. Kaczmarek
Próg rentowności wartościowy:
Ks
c * x
pr
--------
1- kz/c
8
dr T. Kaczmarek
Wskaźnik pokrycia wyraża udział marży
brutto w przychodach.
Informuje on jaka część przychodu ze
sprzedaży pozostanie po pokryciu kosztów
zmiennych na pokrycie kosztów stałych i na
zysk.
Wpo 1
kz / c lub
Wpo 1
Kz / P lub
Wpo
(P – Kz) / P
9
dr T. Kaczmarek
Znając próg rentowności możemy dowiedzieć się o
ile możemy obniżyć sprzedaż nie ponosząc strat
Mówi nam o tym margines bezpieczeństwa, który
obliczamy następująco:
M
be
= Xrz - Xpr
lub w ujęciu względnym
Wpe = (Xrz – Xpr) / Xrz * 100
lub
Wpe
1 Xpr / Xrz lub
gdzie:
Xpr - rozmiary produkcji w progu rentowności
Xrz - rozmiary produkcji maksymalne lub normalne.
Wskaźnik ten informuje o jaki procent można
zmniejszyć maksymalne lub normalne rozmiary
produkcji pozostając nadal w strefie zysków.
10
dr T. Kaczmarek
11
Formuła matematyczna progu rentowności produkcji
złożonej z różnych asortymentów w ujęciu
wartościowym
ma następującą postać:
KS
PRw = -
n
i =1
k
zi
* x
i
n
i=1
c
i
* x
i
Ustalona według powyższego wzoru „kryty czna”
wartość sprzedaży odnosi się jedynie do założonej
struktury produkcji. Mianownik wzoru wyraża
średni
wskaźnik pokrycia dla tej struktury. Wówczas próg
rentowności można obliczyć następująco:
Pr
w
= KS
Wp
gdzie:
Wp – wskaźnik pokrycia (MB/Sprzedaż)
dr T. Kaczmarek
Wpływ na wielkość progu rentowności produkcji
wieloasortymentowej mają te same czynniki, które
wyznaczają próg dla produkcji jednorodnej, a więc:
-koszty
zmienne
jednostkowe
poszczególnych
asortymentów,
- ceny sprzedaży poszczególnych asortymentów,
- koszty stałe okresu.
Im większy będzie udział produkcji z wyższym
wskaźnikiem pokrycia niż przeciętny, tym szybciej
osiągnie się punkt krytyczny, to jest przy niższym
przychodzie za sprzedaży.
12
dr T. Kaczmarek
13
Ks
x
)
kz
c
(
Z
lub
Ks
x
kz
x
c
Z
dr T. Kaczmarek
Za pomocą prostych formuł matematycznych
istnieje możliwość ustalenia wpływu zmian
poszczególnych pojedynczych zmiennych lub
ich kombinacji na zysk lub inne zmienne
decyzyjne występujące w równaniu zysku.
Na przykład, jak wpłynie spadek ceny na
rozmiary sprzedaży, które zapewnią
osiągnięcie planowanego zysku przy
niezmienionych kosztach.
14
dr T. Kaczmarek
Przekształcając
odpowiednio
równanie
zysków dowiadujemy się jak na poziom
każdego z czynników wpływają pozostałe,
to znaczy jaki powinien być poziom
badanego
czynnika,
aby
osiągnąć
zakładany zysk przy niezmienionych
pozostałych czynnikach.
Jest to więc wymagany poziom danego
czynnika.
15
dr T. Kaczmarek
16
Ks+ Z
x = ----------
c - kz
dr T. Kaczmarek
17
Ks+ Z
c = ---------- + kz
x
dr T. Kaczmarek
18
Ks = (c-kz ) x - Z
Ks+Z
kz = c - ----------
x
dr T. Kaczmarek