Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

1/6

Ergonomia i ochrona pracy - Projektow anie

PROJEKT – ETAP 2.
Ocena uci

ąż

liwo

ś

ci wysiłku fizycznego metod

ą

chronometra

ż

owo-

tabelaryczn

ą

wg Lehmanna.

1. Wst

ę

p

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg

Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki:

a)

wydatek energetyczny [kJ/8h], wyrażający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny)

wykonaną podczas czynności roboczych,

b)

wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej

pozycji ciała,

c)

powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość pracy wywołaną jednostronnym

obciążeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych

ruchów roboczych (np. na taśmie montażowej).

Sposób posługiwania się metodą jest następujący:

a)

opracować tabelę „fotografia dnia roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6,

b)

obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2,

c)

ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali punktowej wg tabel 4-6,

d)

podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6.

e)

odczytać łączną uciążliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6

Wydatek energetyczny metodą Lehmanna można oszacować dla prac średnio ciężkich

i ciężkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.

Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna:

a)

dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel,

b)

przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej

pracownik te przerwy spędza,

c)

dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są

długimi przerwami.

2. Fotografia dnia roboczego

Przed przystąpieniem do oceny należy sporządzić zestawienie wszystkich czynności

roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie

takie zwane jest fotografią dnia roboczego (tab.8.).

Oznaczenia do tab.8.:

t

-

czas trwania danej czynności roboczej [min],

wa

-

wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min],

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

2/6

wb

-

wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min],

wc

-

wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako

wc = (wa+wb)* t

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2.

Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kJ/8h] obliczamy sumując

wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej.
Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie:

do

3500 kJ/8h - dla prac lekkich,

od 3500

do

6500 kJ/8h - dla prac średnio ciężkich,

od 6500

do

10000 kJ/8h - dla prac ciężkich.

Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się

ok. 8400 kJ/8h dla mężczyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla

obu płci 3300-6500 kJ/8h.

Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycj

ę

tułowia.

Pozycja ciała

w

a

[kJ/min]

Siedz

ą

ca

1,2

Kl

ę

cz

ą

ca

2,1

Stoj

ą

ca

2,5

Stoj

ą

ca pochylona

4,2

Chodzenie

7,2-14,8

Chodzenie bez obci

ąż

enia po pochyło

ś

ci 10

o

3,5/metr wzniesienia

Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na prac

ę

ko

ń

czyn.

Rodzaj pracy

w

b

[kJ/min]

Prace palców dłoni i przedramienia

lekka

ś

rednia

ci

ęż

ka

1,2 - 2,5

2,5 - 3,8

3,8 - 5,2

Prace jednego ramienia

lekka

ś

rednia

ci

ęż

ka

3,0 - 5,0

5,0 - 7,2

7,2 - 9,3

Prace obu ramion

lekka

ś

rednia

ci

ęż

ka

6,3 - 8,4

8,4 -10,5

10,5-12,6

Praca całego ciała

lekka

ś

rednia

ci

ęż

ka

b.ci

ęż

ka

10,5-16,8

16,8-25,1

25,1-35,6

35,6-48,2

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

3/6

3. Ocena punktowa uci

ąż

liwo

ś

ci

Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego

należy oszacować w skali punktowej:

Tab. 3. Ocena ł

ą

czna uci

ąż

liwo

ś

ci.

Składnik wysiłku

Ocena

punktowa

słowna

Wydatek energetyczny ................. kJ/8h

z tab.4.

Obci

ąż

enia statyczne

z tab.5.

Powtarzalno

ść

ruchów

z tab.6.

Σ

........pkt. Wysiłek...................

(ocena słowna z Tab.7.)

Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej.

Wydatek

energetyczny

[kJ/8h]

Ocena wydatku energetycznego

słowna

punktowa

do 1260

bardzo mały

0

1260 - 3350

mały

1 - 25

3350 - 6300

ś

redni

25 - 50

6300 - 8400

du

ż

y

51 - 75

ponad 8400

bardzo du

ż

y

76 - 100

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

4/6

Tab. 5. Ocena stopnia obci

ąż

enia statycznego.

Ocena stopnia

obci

ąż

enia statycznego

Pozycja ciała przy pracy

Przykłady

słownie

punkty

1-10

siedz

ą

ca niewymuszona

wi

ę

kszo

ść

prac biurowych

mały

1-30

11-20

stoj

ą

ca niewymuszona z

mo

ż

liwo

ś

ci

ą

okresowej

zmiany na siedz

ą

c

ą

ś

lusarz, stolarz

21-30

siedz

ą

ca lub stoj

ą

ca na

przemian z chodzeniem

nadzór techniczny,

bibliotekarz

31-40

siedz

ą

ca wymuszona,

niepochylona b

ą

d

ź

nieznacznie pochylona

pisanie na maszynie,

obsługa pras

mechanicznych

ś

redni

31-60

41-50

stoj

ą

ca niewymuszona, bez

mo

ż

liwo

ś

ci okresowej

zmiany pozycji na siedz

ą

c

ą

obsługa niektórych

obrabiarek, malowanie,

lakierowanie, praca

ekspedienta

51-60

stoj

ą

ca wymuszona,

niepochylona z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

okresowej zmiany pozycji

na siedz

ą

c

ą

motorniczy, suwnicowy

61-70

siedz

ą

ca, wymuszona,

bardzo pochylona

szwaczka,

zegarmistrz

du

ż

y

61-90

71-80

stoj

ą

ca wymuszona,

niepochylona bez

mo

ż

liwo

ś

ci okresowej

zmiany pozycji na siedz

ą

c

ą

piaskowanie, obsługa

niektórych obrabiarek

81-90

stoj

ą

ca wymuszona,

pochylona, niezale

ż

nie od

mo

ż

liwo

ś

ci zmieniania

pozycji

górnictwo, obróbka drewna

bardzo

du

ż

y

91-100

91-100

kl

ę

cz

ą

ca, w przysiadzie i

inne nienaturalne pozycje

formowanie r

ę

czne,

górnictwo, posadzki,

ś

lusarz samochodowy

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

5/6

Tab. 6. Ocena stopnia uci

ąż

liwo

ś

ci pracy fizycznej wskutek powtarzalno

ś

ci

ruchów.

Liczba powtórze

ń

ruchów

stereotypowych na zmian

ę

robocz

ą

Stopie

ń

uci

ąż

liwo

ś

ci

Wywierana siła

do 100 N

ponad 100 N

słownie

w punktach

do 800

do 300

mały

1 - 30

800-1600

300 - 800

ś

redni

31 - 60

ponad 1600

ponad 800

du

ż

y

61 - 100

Tab. 7. Ocena sumaryczna obci

ąż

enia prac

ą

fizyczn

ą

w skali punktowej.

Ocena wysiłku

Ogólna

W punktach

Bardzo lekki

1 - 30

Lekki

31 - 70

Ś

redni

71 - 120

Ci

ęż

ki

121 - 190

Bardzo ci

ęż

ki

191 - 300

4. Analiza składników uci

ąż

liwo

ś

ci wysiłku fizycznego

Po zakończeniu obliczeń należy określić:

a)

który ze składników obciążenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej

uciążliwości,

b)

wskazać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciążliwe.

Należy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające

do:

a)

zmniejszenia wydatku energetycznego,

b)

ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku.

LITERATURA:

1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977.

2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985.

3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969.

4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960.

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

6/6

WZÓR OPRACOWANIA

Skład grupy:

Imi

ę

, nazwisko

Wydział, rok, grupa

Badanie uci

ąż

liwo

ś

ci wysiłku fizycznego metod

ą

Lehmanna.

1. Nazwa stanowiska pracy:....................................................................................

2. Fotografia dnia roboczego

Pracownik: m

ęż

czyzna / kobieta

t

w

a

w

b

w

c

L.p.

Czynno

ść

[min]

[kJ/min]

[kJ/min]

[kJ]

1. Przygotowanie stanowiska roboczego

15

2. ...........................................................

3. ...........................................................

... ...........................................................

SUMA:

Wydatek energetyczny

We=

3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5):

Składnik wysiłku

OCENA

Punktowa

Słowna

Wydatek energetyczny ................kJ/8h

Obci

ąż

enie statyczne

Powtarzalno

ść

ruchów

Ocena ł

ą

czna:

∑

........................ punktów

↓

Ocena słowna z tab. 7: wysiłek: ..........................

4. Analiza składników uci

ąż

liwo

ś

ci wysiłku fizycznego:

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

A

B