EGZAMIN 02.2014

EGZAMIN – KARTOGRAFIA - 3.02.2014r.

JĘZYK MAPY

Mapa – stanowi system znaków ( ideogramów ) – tak rozumiany system równoważy się
z pojęciem kodu. W obrębie tego systemu można wykonywać operacje

-analityczne – prowadzące od zrozumienia do elementów
-syntetyczne – prowadzące od elementów do zrozumienia

Traktując mapę w powyższy sposób, można w niej wyróżnić kategorie:

a)

elementy informacyjne
-nazwy jednostkowe – (oznaczenie w przestrzeni – położenie
np. względem linii siatki)
-predykaty – orzeczenie jednoargumentowe ( znaki różniące się wyrazem graficznym –
cechy jakościowe)
-relacje porównawcze ( wzajemne położenie co najmniej dwóch zjawisk)

informacje – rozumiane jako relacje zewnętrzne ( obraz rzeczywistości) – mają charakter
semantyczny – tworzą relacje mapa-rzeczywistość (rzeczywistość, jako fakty istniejące
w przestrzeni geograficznej)
informacje proste – są zawarte w pojedynczym znaku, zawarte w legendzie

Relacja oznaczania – zachodzi między mapą, a miejscem
w przestrzeni(rzeczywistością). Można w niej wyróżnić relacje:

-identyfikacji – gdy miejsce ‘a’ odpowiada miejscu ‘a’ w rzeczywistości
-rozmieszczenia – gdy stosunek położenia znaku ‘a’ do ‘b’ odpowiada stosunkowi położenia
miejsca ‘a’ do ‘b’ w rzeczywistości
-orzekania – znaczenie symbolu ( niebieska linia – rzeka )

Relacja odbijania – określa stosunek wyobrażenia rzeczywistości, wytworzonego
za pośrednictwem mapy, jako środka przekazu informacji o tej rzeczywistości

II.

KONSTRUKCJA LEGENDY

Legenda - objaśniający tekst dołączony do

mapy

, zawierający informacje o wykonaniu mapy

oraz niezbędny do jej prawidłowego odczytania, opis występujących na niej symboli.

Legenda zawiera następujące elementy:

•

tytuł mapy,

•

autor lub wydawca,

•

rok wydania,

•

skala mapy,

•

odwzorowanie kartograficzne,

•

źródła do opracowania mapy,

•

ogół umownych znaków kartograficznych użytych na mapie wraz z ich objaśnieniami,

•

orientacja mapy,

•

użyte skróty,

•

skala barw,

•

inne teksty objaśniające mapę

III.

IZOMORFIZMY I RELACJE ZEWNĘTRZNE

izomorfizm – inaczej odniesienie; odwzorowanie systemu na inny system tego samego rodzaju;

IZOMORFIZMY – powinien wyrażać się w sensie rozumienia przestrzennego, graficznego

i merytorycznego

-izomorfizm położenia – wyraża sens rozmieszczenia przestrzennego, który rozumiany jest

jako relacja między znakami na mapie a odpowiednimi faktami, zjawiskami i obiektami w

rzeczywistości

-izomorfizm postaci - odnosi się do samych znaków jako wyrażeń graficznych; rozumiany jest

jako izomorficzne odbicie symptomów i faktów; polega na dobraniu odpowiedniego rodzaju

symboliki, w odniesieniu do opracowywanego (przedstawianego) zjawiska - znaki

powierzchniowe, liniowe, punktowe, a w dalszej kolejności rozróżnienia będą osiągane przez

stosowanie odpowiedz]niego kształtu i barwy

-izomorfizm treści – wyraża się w oddaniu podobieństw w jakości (różne znaki)

i ilości (różna wielkość tych samych znaków)prezentowanych treści na mapie w odniesieniu do

rzeczywistości

RELACJE ZEWNĘTRZNE – ZJAWISKA SEMIOTYCZNE – w obrębie semiotyki wyróżniamy

•

3 podstawowe dyscypliny:

-syntaktykę – badającą zależność między znakami danego systemu

-semantykę – zajmująca się relacjami znaków do oznaczanych przez nie obiektów

-pragmatykę – odnoszącą systemy znaków do ich użytkowników;

Zależności syntaktyczne - określają formalną kompozycję mapy (prowadzącą do

prostot i spoistości treści). Można je określić jako zbiór reguł składania wyrażeń (formowania –

jak łączyć wyrażenia w bardziej złożone całości) i ich przekształcania (transformowania – jak

otrzymywać jedne wyrażenia z innych tak, aby dziedziczyła się przy tym określona wartość

wyrażeń).

Zależności semantyczne – wyrażają się w przypisywaniu poszczególnym znakom

odpowiedniej treści znaczeniowej (wyjaśniono w legendzie mapy). Zachodzą przy tym stosunki

jedno-jednoznaczne ( konkretnemu znakowi przypisane jest znaczenie konkretnego faktu) oraz

jedno-wieloznaczne ( jednemu znakowi przypisany jest cały zbiór faktów reprezentowanych

przez wspólną cechę).

Zależności pragmatyczne – rozumiane jako stosunek między mapą a jej

użytkownikiem, umiejętność czytania i rozumienia mapy, zachodzi relacja odbijania.

IV.

SKALE PORZĄDKOWE W KARTOGRAFII

SKALA POMIAROWA – system symboli kodujących wyniki pomiaru lub, ogólniej, dowolne

dane. Symbole te charakteryzują mierzone obiekty pod względem określonej zmiennej.

•

Skala nominalna – wartości nie mają uporządkowania. Jedyną relacją porównawczą

jest równość. Wyróżnia się skale dychotomiczne – przyjmujące dwie wartości,

np. TAK/NIE.

•

Skala porządkowa – wartości mają jasno określony porządek, ale nie ma między nimi

odległości. Możliwe relacje

< , ≤ , = , ≥ , >

•

Skala interwałowa ( przedziałowa ) – różnice pomiędzy wartościami mają sensowną

interpretację, np. daty.

•

Skala ilorazowa (stosunkowa) - wartości mają różnice i ilorazy, np. dwa razy mniejsze,

cięższe… Wielkości na skali ilorazowej można dodawać, odejmować i dzielić przez

siebie.

•

Skala absolutna – dla danej zmiennej istnieje tylko jeden sensowny sposób

zakodowania wyników pomiarów, np. liczba wystąpień ‘x’ w zbiorze.

Wartości zapisujemy w postaci liczb, a w dychotomicznej, porządkowej i nominalnej

różniej jako tekst.

Wyróżniamy 4 poziomy skali pomiarowej:

-nominalny – jakościowe cechy zjawisk: płeć, język, religia. Atrybuty różnią się

rodzajem, przy czym żaden nie jest ważniejszy.;

-porządkowy – atrybuty różnią się między sobą, przy czym zachodzi między nimi

relacja porządku, np. jedne z nich są ważniejsze i większe, ale nie można powiedzieć

o ile;

-interwałowy – atrybuty mają charakter liczbowy. Można określić nie tylko ich

prządek ale także o ile większy jest jeden obiekt od drugiego, ale nie można określić

ile razy;

-wskaźnikowy – wartości atrybutów są różne, można je uporządkować, mogą być

odniesione w stosunku do siebie;

METODY JAKOŚCIOWE PREZENTACJI DANYCH –

rozróżnianie elementów rzeczywistości

wg ich cech jakościowych, wyrażanych głownie w skalach nominalnych (konieczność rozróżniania

rzeki od drogi, osiedli od gór). Obecnie funkcję znaków pełnią znaki graficzne, punktowe, liniowe,

powierzchniowe. Wyróżnia się 3 metody:

SYGNATUROWA – oznaczenie na mapie pozycji obiektów za pomocą znaków punktowych,

liniowych; i rozróżnienie ich wyrazu graficznego, odpowiednio do charakterystyki cech

jakościowych obiektu.
a)

Sygnatury punktowe:
-geometryczne – mają kształt prostych figur (koło, kwadrat); kształt nie przypomina

w niczym kształtu rzeczywistego; dobór rodzaju sygnatury powinien być dyktowany

zasadą poglądowości znaku. W celu wzbogacenia cech rozróżnialnych sygnatur, proste

figury mogą być rozróżniane poprzez wpisanie w nie dalszych figur geometrycznych,

a nawet innych rodzajów znaków, w skutek czego powstaną sygnatury mieszane;
-symboliczne – są najczęściej rozwinięciem sygnatur geometrycznych, w celu zwiększenia

poglądowości znaków, zgodnie z zasadą izomorfizmu treści i postaci. Izomorfizm treści

wyróżnia się tutaj poprzez wyróżnienie cech bądź symptomów danych obiektów.

Izomorfizm postaci – poprzez nadanie kształtu znaków, możliwie uproszczonego ale

przypominającego obraz cechy bądź symptomu pośredniego.
-obrazkowe – nawiązują swoim kształtem do zewnętrznego wyglądu reprezentowanego

obiektu. Granica pomiędzy sygnaturami symbolicznymi a obrazkowymi czasami się

zaciera, gdyż mocno schematyzowany obrazek, przechodzi często w symbol. Stosowane

są na mapach, w których nie jest wymagane bardzo dokładne umiejscowienie. Natomiast

głównym zadaniem jest sugestywne przemawianie do czytelnika (mapy szkolne).

-literowe – mają postać liter umieszczonych w miejscach występowania danego obiektu

na mapie. Litery mogą być stosowane bezpośrednio jako znaki kartograficzne,

lub wpisane w figury geometryczne, a nawet symboliczne.

Sygnatury liniowe:

Można wydzielić postaci geometryczne, symboliczne i obrazkowe, aczkolwiek w innym

nieco sensie niż w przypadku sygnatur punktowych, ponieważ linia traktowana jest jako

zbiór punktów, każdy punkt tej linii na mapie pozostaje we wzajemnej zależności

z odpowiednim punktem w rzeczywistości. Samo położeni zbioru takich punktów, czyli

przebieg linii, jest najistotniejsza cechą rozróżniającą. Pozostałe cechy odróżniające sens

semantyczny sygnatury liniowej to kolor, jasność i deseń.

ZASIĘGÓW – polega na oznaczeniu na mapie obszaru występowania danego zjawiska. Zalicza

się do powierzchniowych. Najprostszym sposobem oznaczenia obszaru występowania danego

zjawiska jest wykreślenie na mapie konturu odpowiadającego granicom tego obszaru.

W szczególnych przypadkach linie konturu opuszcza się, wtedy pozostaje jedynie znak

powierzchniowy w postaci plamy, lub sam opis. Wyróżniamy typy zasięgów:
a)

Liniowy:

Występuje gdy jedynym środkiem graficznym do oznaczenia danego obszaru jest linia.

Gdy na jednej mapie oznacza się kilka różnych obszarów, rozróżnienie ich jest osiągane

przez zróżnicowanie deseni lub koloru. Zwraca się uwagę na zasięgi otwarte (gdy mapa

przedstawia obszar mniejszy niż zasięg zjawiska) lub zamknięte ( gdy zasięg zjawiska jest

mniejszy niż obszar przedstawiany na mapie).

Sygnaturowy:

Wewnątrz danego zasięgu linii wprowadza się odpowiednią sygnaturę, która informuje

o treści tego zasięgu.

Plamowy:

Może być uważany za dalsze uczytelnienie zasięgu liniowego, przez wypełnienie go

znakiem powierzchniowym (kolorem lub deseniem).

Opisowy:

Najbardziej schematyczny, określa jedynie w dużym przybliżeniu, gdzie występuje dane

zjawisku, i na jakim przypuszczalnie obszarze. Do dowolnego opisu na mapie można

stosować różne kroje i wielkości pisma oraz umieszczać je w sposób zwarty lub

rozstrzelony.

CHOROCHROMATYCZNA – (gr. choros – powierzchnia; chroma – kolor) – początkowo metodę

tę stosowano do przedstawiania danych nominalnych za pomocą różnych barw, często jednak

termin ten jest używany dla przedstawiania za pomoc czarno-białego deseniu. Zarówno

zróżnicowanie czarno-białego deseniu jak i barwy wywołuje wrażenie nominalnych,

jakościowych różnic między powierzchniami. Najważniejszym warunkiem stosowania deseni

lub barw jest taki ich dobór, aby wyrażały one wyłącznie nominalne cechy i nie wywoływały

wrażenia zróżnicowania hierarchii lub porządku. Można to uzyskać dzięki użyciu takich deseni

lub barw, w śród których żadnej nie odznacza się większa jasnością niż inne Powinny one

jednak łatwo się od siebie odróżniać.

VI.

METODY ILOŚCIOWE PREZENTACJI DANYCH – wyrażają relacje między zmiennością przestrzenną

a zmiennością natężenia zjawiska mierzonego liczbowo, a więc przede wszystkim w skalach

interwałowej i ilorazowej. W zależności od sposobu ujęcia oraz prezentacji danych ilościowych (

liczbowych) wyróżnia się kilka metod takich przedstawień:
1.

KARTODIAGRAM – jest specjalnie uwarunkowanym zbiorem diagramów lub wykresów.

Warunkiem tym jest umiejscowienie w określonej pozycji geograficznej, tzn. na mapie we

wzajemnych stosunkach położenia. Jest to mapa, na której ilościowa charakterystyka zjawisk i

faktów przedstawiana jest za pomocą umiejscowionych diagramów (lub wykresów). Mapa

sporządzona jest na podkładzie pomagającym usytuowaniu diagramów, a więc zawierającą

treść sytuacyjną (linię brzegową, rzeczną, granice, drogi oraz siatkę kartograficzną).

Kartodiagramy dzieli się na :

a)

PUNKTOWE:

Charakterystyki punktów (w sensie punktów na mapie, nie zaś odpowiedniości zjawisk

występujących rzeczywiści) są przedstawiane na mapie za pomocą diagramów). Jest

istotne jednoznaczne określenie ich położenia, przy czym w kwestiach spornych powinno

stosować się zasadę czytania od lewej do prawej (najpierw odczytuje się miejsce, w

drugiej kolejności elementy informacyjne).

-proste
-sumaryczne
-złożone
-strukturalne
-porównawcze
-dynamiczne

POWIERZCHNIOWE:
Różnią się od punktowych tym, że są odniesione do jednostek powierzchniowych.

•

kartodiagramy powierzchniowe naturalne

-proste
-sumaryczne
-złożone
-strukturalne
-porównawcze
-dynamiczne

•

kartodiagramy powierzchniowe geometryczne

-proste
-sumaryczne
-złożone
-strukturalne
-porównawcze
-dynamiczne

•

kartodiagramy powierzchniowe eumorficzne

-proste
-sumaryczne
-złożone
-strukturalne
-porównawcze
-dynamiczne

LINIOWE :

Istnieją dwa rodzaje prezentowania zjawiska, pierwszym jest kierunek

(KARTODIAGRAMY WEKTOROWE), drugim linia będąca odbiciem jej rzeczywistego

przebiegu, wzdłuż której odbywa się zmienność liczbowa tego zjawiska

(KARTODIAGRAMY WSTĘGOWE).

•

kartodiagramy wektorowe
-zasięgowe
-potokowe

•

kartodiagramy wstęgowe
-proste ( jednokierunkowe, dwukierunkowe)
-złożone
-sumaryczne (jednokierunkowe, dwukierunkowe, dwukierunkowe wycinkowe)
-strukturalne
-porównawcze
-dynamiczne
-izochroniczne

KARTOGRAM – służy do przedstawiania średniej intensywności jakiegoś zjawiska w granicach

określonych pól odniesienia, a więc wartości odniesionych do powierzchni. Względna

prostota konstrukcji kartogramów oraz łatwość ich opracowania komputerowego sprawiają,

że mimo ich wad są one najczęściej używanym rodzajem map do przedstawień społeczno-

gospodarczych.

W kartogramie wartości obliczane są dla określonych jednostek powierzchni,

reprezentowanych przez symbole powierzchniowe, dlatego mogą mieć charakter wyłącznie

względny. Różnice intensywności zjawiska przedstawia się jako różnice barwy lub częściej jako

różnice szarości/intensywności barwy, wyrażających hierarchię i porządek klas. Dobrane

powinny być tak, aby dwukrotnie wyższe wartości prezentowane były za pomocą dwukrotni

ciemniejszej barwy/szarości. Na ogół przyjmuje się, że im ciemniejszy odcień, tym bardziej

intensywne jest zjawisko (wyższa jest jego gęstość).

Istnieją dwa główne ujęcia tematu:

mapy gęstości – przedstawiają stosunek wartości do powierzchni

mapy wskaźników – przedstawiają stosunek dwóch wartości do siebie

•

kartogramy ciągłe

•

kartogramy skokowe (właściwe)
-proste
-złożone

*jednorodne

*kwalifikatywne

*selektywe (przeciwstawne)

*desenia kropkowego

*geometryczne
-strukturalne

*ciągłe

*skokowe

*selektywne

•

kartogramy bryłowe – parametrem (wyrazem liczbowym) jest wysokość bryły, której podstawą

jest dana jednostka odniesienia

•

pseudokartogramy

•

kartogram dazymetryczny - oparty o jednostki, których granice są dostosowane do rzeczywistego

rozmieszczenia zjawiska

•

kartogramy diagramiczne – opisywane często razem z kartodiagramami

•

kartogramy eumorficzne – polega na wykorzystaniu wielkości jednostek odniesienia jako nośnika

informacji i określenia ich wielkości proporcjonalnie do wielkości

MAPY IZOLINIOWE – oparte są na założeniu, że reprezentowane zjawisko ma charakter ciągły

oraz łagodne zmiany wartości (gr. izo –równy). Izolinia jest linią łączącą punkty o jednakowych

wartościach. Pokazują kierunki w jakich wartości zjawiska rosną lub maleją, są dobre do

porównywania różnych zjawisk.
-oparte na danych punktowych
-oparte na danych powierzchniowych (pseudoizolinie=izoplety)

MAPY KROPKOWE – można opracować kartogram przez zliczanie kropek w jednostkach

odniesienia, podzielenie tych liczb przez powierzchnię i wyrażenie ilorazów za pomocą stopni

szarości.

Mapę kropkową można transformować na mapę chorochromatyczną, ustalając próg wartości

i traktując je w binarny sposób ( wszystkie jednostki powyżej tej wartości mają wartość, ‘a’,

pozostałe – wartość ‘b’ ).

Mapa kropkowa może być też przetworzona na izoliniową przez nakładanie przezroczystej

sieci przesuwanych kół (również trójkątów, kwadratów, sześcioboków) i zliczanie liczby

punktów na kołach w każdym położeniu.

VII.

ZMIENNE WIZUALNE

CHARAKTERYSTYKA ILOŚCOWA - wyrażana zasadniczo przez wielkość znaku, jest to logiczny

sposób przedstawiania zjawiska czy faktu, ponieważ wielkość znaku można zmierzyć

bezpośrednio, i pozostaje ona w określonym stosunku do ilości.

CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCIOWA – wyrażana zwykle za pomocą takich cech graficznych

znaków jak:
-jasność,

-ziarnistość – stosunek bieli do czerni pozostaje taki sam, ale im grubszy wzór tym wyższa

będzie postrzegana hierarchia

-barwa - służy do przedstawiania różnic jakościowych jedynie wówczas, gdy są spostrzegane

jako mające podobną jasność

-orientacja – odnosi się do elementów deseni, a nie do elementów liniowych

-kształt – mogą się odnosić do symboli liniowych, punktowych i powierzchniowych

-wielkość

Można wyróżnić następujące, percepcyjne cechy znaków:

•

odległości – dostrzegamy patrząc na różnice szarości tonów;

•

porządku – dostrzegamy na podstawie różnic wielkości symbolu, ich jasności
i ziarnistości, oraz nasycenia kolorów;

•

jakościowe – spostrzegane na podstawie różnic barwy, kształtu i orientacji znaków;

VIII.

GENERALIZACJA – proces wyboru zbioru danych przestrzennych i jego przekształcenia w celu
zachowania przekazu kartograficznego utraconego na skutek zmniejszenia skali mapy.

-charakteryzuje się duża indywidualnością, wynik jest zależny od redaktora. Nie istnieje zbiór
uniwersalnych reguł, które pozwalałyby na precyzyjne zdefiniowanie sposobu jej wykonywania;

-sformułowanie ogólnych jej reguł, oraz określenie sposobu przeprowadzania poszczególnych
czynności wchodzących w jej zakres, to jedna z najważniejszych potrzeb nowoczesnej kartografii;

-jedyna sprawdzająca się zasada „przy minimum środków, maksimum efektów”;

-najważniejszy  cel  :  DOKONANIE  TAKIEGO  WYBORU  I  REDUKCJI  INFORMACJI  POCHODZĄCYCH
Z  DANYCH  POMIAROWYCH  LUB  MAP  ŹRÓDŁOWYCH  –  ABY  UZYSKAĆ  MAPĘ  WYNIOWĄ,  KTÓRA
WYRAŻA  PODSTAWOWE  CECHY  ELEMENTÓW  GEOGRAFICZNYCH  I  RELACJE  MIĘDZY  NIMI  ORAZ
ZAPEWNIA ODPOWIEDNIĄ ROZPOZNAWALNOŚĆ JEJ TREŚCI.

RODZAJE GENERALIZACJI

ilościowa – opiera się na progresywnej redukcji treści mapy;

jakościowa – polega na uogólnieniu pojęć, na ich zastąpieniu elementarnymi pojęciami
nadrzędnymi;

Każda mapa w pewnej skali wymaga określonego poziomu szczegółowości, w zależności
od jej celu. Wielkoskalowe mapy – bardziej szczegółowe niż małoskalowe. Proces redukcji
szczegółów  na  mapie  w  zamierzony  sposób  zwany  Jest  GENERALIZACJĄ
KARTOGRAFICZNĄ.  Podczas  generalizacji  należy  brać  pod  uwagę  kilka  czynników,  aby
rezultaty były poprawne. Najważniejsze są : cel mapy i jej odbiorcy. Każda generalizacja
wiąże się z utratą pewnej ilości informacji, dlatego należy zachować ISTOTĘ TREŚCI MAPY
i JEJ ESTETYCZNĄ JAKOŚĆ. Należy również dbać o zachowanie hierarchii wizualnej, która
polega  na  tym,  że  główne  cechy  mapy  oryginalnej  pozostają  głównymi  na
zgeneralizowanej. Wyróżnia się dwa typy generalizacji

GENERAIZACJA  GRAFICZNA  –  obejmuje  uproszczenie,  powiększenie,  przesuwanie,
łączenie  i  selekcję.  Żaden  z  tych  procesów  nie  dotyczy  symboli  (  kropki  pozostaną
kropkami, itd. ). Odnosi się do geometrii.

GENERALIZACJA  POJĘCIOWA  –  obejmuje  również  procesy  łączenia  i  selekcji,  ale
ponadto  symbolizację  i    wzmacnianie,  w  wyniku  których  symbole  na  mapie  mogą
ulec zmianie. Odnosi się do atrybutów.

WARUNKI DO PRZEPROWADZENIA GENERALIZACJI KARTOGRAFICZNEJ

-zachowanie topologii

-odpowiednia hierarchia pojęciowa obiektów na etapie projektowania bazy danych

-powiązanie danych geometrycznych z opisowymi

GENERALIZACJA MODELU

GENERALIZACJA MODELU (TOPOGRAFICZNA) – wierność reprezentacji

-selekcja obiektów

-klasyfikacja obiektów

-hierarchiczna agregacja obiektów i ich klas

-uproszczenie – redukcja liczby węzłów

-zmiana reprezentacji geometrycznej

RESYMBOLIZACJA GRAFICZNA

GENERALIZACJA GRAFICZNA - eliminacja konfliktów

-wygładzanie kształtów

-przewiększenie

-przesunięcie

-obrót

-resubstytucja

MODEL  KARTOGRAFICZNY  (DCM)  –  specyficzne  odwzorowanie  bytów  rzeczywistych
z  pominięciem  nieistotnych  cech  związków.  Służy  ukazaniu  charakterystycznych  aspektów
badanego fragmentu rzeczywistości.

Model kartograficzny, uwzględniający cel i przeznaczenie opracowania może być
abstrahowany na dowolnie zdefiniowanym poziomie uogólnienia pojęciowego.

Model  kartograficzny  może  być  utożsamiany  z  pojęciem  generalizacji,  o  definicji
zamieszczonej powyżej.

*ATRYBUT  –  element  danych  utrzymywany  przez  obiekt.  Klasa  przechowuje  definicję
atrybutu,  natomiast  jego  wartości  są  przechowywane  w  obiektach.  Istnieją  atrybuty,  które
mają  identyczne  wartości  dla  wszystkich  obiektów  w  klasie.  Mogą  być  przedstawiane  na
diagramach na różnym poziomie szczegółowości.

-agregacja

-zmiana wymiaru obiektu

-rozciąganie granicy obiektów

-przesuwanie obiektów

-zmiana orientacji obiektów

MODEL KARTOGRAFICZNY (DCM)

MODEL KRAJOBRAZOWY (DLM)

-upraszczanie

-wygładzanie

-przywracanie kątów prostych

-wybór

-łączenie segmentów elementów

liniowych w sieć

-wybór obiektów

reprezentatywnych

UPRASZCZANIE

Kategoria  I  –  niezależne  procedury  punktowe  –  nie  wyjaśniają  stosunków
matematycznych  z  sąsiadującymi  parami  współrzędnych,  działają  niezależnie  od
topologii,  n-ta  procedura  punktowa  (  Tobler  1964r.),  przypadkowy  wybór  punktów
(Robinson i inni 1978r.)

Kategoria  II  –  lokalne  procedury  przetwarzania  –  używają  właściwości  bezpośrednio
sąsiadujących  punktów  do  określonego  wyboru  lub  odrzucenia,  odległości  między
punktami  (McMaster  1987r.),  kątowa  zmiana  między  punktami  (McMaster  1987r.),
algorytm Jenksa (Jenks 1981r.)

Kategoria III – procedury warunkowego rozszerzonego przetwarzania lokalnego – badają
nie tylko bezpośrednio sąsiadujące współrzędne i oceniają grupy linii, obszar badań
zależy od odległości, kąta lub liczby kryteriów punktowych. Algorytmy: Lang’a, Opheima,
Johannsena, Deveaua, Robergea.

Kategoria  IV  -  procedury  bezwarunkowego  rozszerzonego  przetwarzania  lokalnego  –
badają  nie  tylko  bezpośrednio  sąsiadujące  współrzędne  i  oceniają  grupy  linii,  obszar
badań  jest  ograniczony  przez  geomorfologiczną  komplikację  linii,  nie  przez  kryteria
algorytmów. Algorytm Reumann-Witkama

Kategoria  V  –  procedury  globalne  –  rozważają  całą  linię  lub  wyszczególniony
w  przetwarzaniu  segment  linii.  Iteracyjnie  wybierają  krytyczne  punkty  –  Algorytm
Douglasa  i  Chrobaka  –  uwzględniający  odległość  strzałki  od  cięciwy  w  segmencie
upraszczanej  linii,  bada  długości  boków  trójkąta  elementarnego  w  celu  ustalenia
czytelności rysunku upraszczanego

OPERATORY GENERALIZACJI
-wygładzanie
-agregacja
-połączenie
-scalenie
-rozpad
-wzmacnianie
-przewiększenie
-powiększanie
-przesuwanie

PROGI GENERALIZACJI
-podobieństwo
-upraszczanie
-symbolizacja
-eliminacja

TEORIA CHROBAKA (skrót)

Założenie – w procesie upraszczania najważniejszym zadaniem jest zachowanie
rozpoznawalności rysunku krzywej – rozpoznawalność rysunku będzie pozwalała
w sposób obiektywny przeprowadzić proces upraszczania

Trójkąt elementarny – zostaje zdefiniowany wzorzec, odnoszący się jednoznacznie do
badanej linii. (początek i koniec linii – trójkąt o maksymalnej wysokości w obiekcie)

Rozpoznawalność rysunku krzywej po generalizacji zostaje zapewniona przez ustalenie
wymiaru minimalnego dla boku trójkąta elementarnego. Długość najkrótszego boku
trójkąta elementarnego :

= s * M

s – miara progowa rozpoznawalności rysunku
M

– mianownik skali mapy opracowywanej

Następuje ustalenie hierarchii punktów na krzywej, o której decyduje maksymalna
odległość od cięciwy łączącej punkt początkowy i końcowy badanego segmentu krzywej

Średni błąd upraszczania linii

ma postać, gdzie :

v - najkrótsze długości do punktów odrzucanych, błąd pozorny
n – liczba punktów odrzucanych

IX.

ROZPOZNAWALNOŚĆ
Zdefiniowanie  rozpoznawalności  rysunku  jako  miary  weryfikującej  dane  geometryczne
do  prezentacji  na  mapie  zależnej  od  skali  jest  czynnikiem  umożliwiający  wprowadzenie
automatyzacji procesu generalizacji w zakresie upraszczania, agregacji i eliminacji.

STOPNIE CZYTANIA MAPY:
1.

Widoczności – rozumiany jako przekaz takie informacji, która umożliwia uzyskanie ogólnego
obrazu  rozmieszczenia  pewnych  faktów  za  pomocą  mapy.  Czytelnik  odbiera  jedynie
rozmieszczenie  bliżej  nieokreślonych  znaków  na  mapie.  Może  od  rozróżnić  jedynie  części
mapy o większym lub mniejszym zagęszczeniu znaków oraz odróżnić punkty, linie, plamy.

Rozróżniania – traktowane jako proces odróżniania poszczególnych znaków na podstawie ich
obrazu graficznego i znaczenia. Stopień ten polega na odbiorze różnych kształtów znaków
punktowych, liniowych i powierzchniowych, oraz na ich identyfikacji z odpowiednim typem
obiektów w rzeczywistości.

Rozpoznania  –  identyfikacji,  prowadzi  do  całkowitego  rozpoznania  treści  mapy.  Każdy  znak  jest
identyfikowany  z  konkretnym  obiektem  w  rzeczywistości  (  np.  znak  kółka  nie  jest  czytany  w
ogólności  jako  miasto,  lecz  jako  konkretne  miasto  jak  Warszawa,  Londyn,  dany  znak  rzeki  jest
podobnie identyfikowany jako Wisła czy Nil, i to w konkretnym miejscu na Ziemi). Odczytuje się tu
również wielkość poszczególnych zjawisk i faktów.