MOBBING

MOBBING

W ASPEKCIE PRAWNYM

W ASPEKCIE PRAWNYM

Art. 94

Art. 94

3

3

§ 2 Kodeksu pracy

§ 2 Kodeksu pracy

Dzia

Dzia

ł

ł

ania lub zachowania dotycz

ania lub zachowania dotycz

ą

ą

ce pracownika lub

ce pracownika lub

skierowane przeciwko pracownikowi, polegaj

skierowane przeciwko pracownikowi, polegaj

ą

ą

ce na

ce na

uporczywym i d

uporczywym i d

ł

ł

ugotrwa

ugotrwa

ł

ł

ym

ym

n

n

ę

ę

kaniu lub zastraszaniu

kaniu lub zastraszaniu

pracownika, wywo

pracownika, wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

ce u niego zani

ce u niego zani

ż

ż

on

on

ą

ą

ocen

ocen

ę

ę

przydatno

przydatno

ś

ś

ci zawodowej, powoduj

ci zawodowej, powoduj

ą

ą

ce lub maj

ce lub maj

ą

ą

ce na

ce na

celu poni

celu poni

ż

ż

enie lub o

enie lub o

ś

ś

mieszenie pracownika,

mieszenie pracownika,

izolowanie go lub wyeliminowanie z zespo

izolowanie go lub wyeliminowanie z zespo

ł

ł

u

u

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

pracownik

pracownik

ó

ó

w.

w.

RODZAJE MOBBINGU

RODZAJE MOBBINGU

PIONOWY

PIONOWY

–

–

gdy mobberem jest

gdy mobberem jest

przełożony, a ofiarą podwładny

przełożony, a ofiarą podwładny

POZIOMY – gdy mobbererm jest
grupa współpracowników lub
członków grupy, do której należy
ofiara mobbingu

WSTĘPUJĄCY – gdy mobberem
jest podwładny

KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z MOBBINGIEM ?

(przykłady)

pracownik zmuszany jest do
wykonywania prac naruszających
godność osobistą
lub
pracodawca wydaje
bezsensowne/sprzeczne polecenia

pracodawca ciągle krytykuje
wykonywaną przez pracownika
pracę oraz jego życie prywatne

zachowanie pracodawcy
powoduje u pracownika
zaniżoną ocenę przydatności
zawodowej i w pośredni
sposób prowadzi do
wyeliminowania go z zespołu
pracowników

pracodawca grozi
pracownikowi,
rozsiewa plotki na
jego temat,
obmawia „za
plecami”

MOBBING

Jakie zachowania nie wyczerpują

znamion mobbingu

jednorazowy akt

przemocy

psychicznej

nieprawidłowości

występujące w

miejscu pracy

poczucie

dyskomfortu w

miejscu pracy

stosowanie kontroli i
nadzoru nad
wykonywaniem pracy
przez pracowników

dokonywanie przez
pracodawcę ocen
pracowników

„

„

Wydawanie przez pracodawc

Wydawanie przez pracodawc

ę

ę

zgodnych z

zgodnych z

prawem polece

prawem polece

ń

ń

dotycz

dotycz

ą

ą

cych pracy co do

cych pracy co do

zasady nie stanowi naruszenia godno

zasady nie stanowi naruszenia godno

ś

ś

ci (d

ci (d

ó

ó

br

br

osobistych) pracownika, nier

osobistych) pracownika, nier

ó

ó

wnego

wnego

traktowania lub dyskryminacji, czy mobbingu

traktowania lub dyskryminacji, czy mobbingu

”

”

(wyrok S.N. z dnia 08.12.2005 r., I PK 103/05, OSNP 2006/21

(wyrok S.N. z dnia 08.12.2005 r., I PK 103/05, OSNP 2006/21

-

-

22/321)

22/321)

"Do

"Do

ś

ś

wiadczenie

wiadczenie

ż

ż

yciowe pozwala mniema

yciowe pozwala mniema

ć

ć

,

,

ż

ż

e

e

zapewnienie przez pracodawc

zapewnienie przez pracodawc

ę

ę

pracownikowi stanu

pracownikowi stanu

dobrego samopoczucia jest niewymierne i nie daj

dobrego samopoczucia jest niewymierne i nie daj

ą

ą

ce

ce

si

si

ę

ę

zobiektywizowa

zobiektywizowa

ć

ć

.

.

Jednemu pracownikowi dobre

Jednemu pracownikowi dobre

samopoczucie zapewni samo posiadanie miejsca

samopoczucie zapewni samo posiadanie miejsca

pracy, inny mo

pracy, inny mo

ż

ż

e pozosta

e pozosta

ć

ć

wiecznym malkontentem,

wiecznym malkontentem,

gdy

gdy

ż

ż

jest to kwestia cech charakteru, na kt

jest to kwestia cech charakteru, na kt

ó

ó

re

re

pracodawca nie ma wp

pracodawca nie ma wp

ł

ł

ywu. Za brak satysfakcji

ywu. Za brak satysfakcji

pracownika, przy dzia

pracownika, przy dzia

ł

ł

aniu pracodawcy w granicach

aniu pracodawcy w granicach

prawa(

prawa(

…

…

)nie

mo

)nie

mo

ż

ż

e

wi

e

wi

ę

ę

c

pracodawca

ponosi

c

pracodawca

ponosi

ć

ć

odpowiedzialno

odpowiedzialno

ś

ś

ci

ci

...".

...".

(wyrok S.N. 25 lipca 2003r., I PK 330/02)

(wyrok S.N. 25 lipca 2003r., I PK 330/02)

NASTĘPSTWA MOBBINGU

KOSZTY PONOSZONE

PRZEZ OFIARY

MOBBINGU

STRATY

ZAKŁADU PRACY

KOSZTY

SPOŁECZNE

- stres, lęki
- załamania nerwowe
- schorzenia somatyczne
- depresje

- absencje chorobowe
- spadek efektywności pracy
- znaczna rotacja kadr

- koszt leczenia ofiar mobbingu
- koszt zwolnień lekarskich i

rehabilitacji

- koszt związany z przyznaniem

rent

UPRAWNIENIA PRACOWNIKA

UPRAWNIENIA PRACOWNIKA

ZADO

ZADO

ŚĆ

ŚĆ

UCZYNIENIE

UCZYNIENIE

pracownik, u kt

pracownik, u kt

ó

ó

rego mobbing

rego mobbing

wywo

wywo

ł

ł

a

a

ł

ł

rozstr

rozstr

ó

ó

j zdrowia

j zdrowia

, mo

, mo

ż

ż

e

e

dochodzi

dochodzi

ć

ć

od pracodawcy odpowiedniej sumy tytu

od pracodawcy odpowiedniej sumy tytu

ł

ł

em

em

zado

zado

ść

ść

uczynienia pieni

uczynienia pieni

ęż

ęż

nego za doznan

nego za doznan

ą

ą

krzywd

krzywd

ę

ę

(art. 94

3

§

§

3 k.p.)

3 k.p.)

roszczenia ze stosunku pracy ulegaj

roszczenia ze stosunku pracy ulegaj

ą

ą

przedawnieniu z up

przedawnieniu z up

ł

ł

ywem 3 lat

ywem 3 lat

od dnia, w kt

od dnia, w kt

ó

ó

rym roszczenie sta

rym roszczenie sta

ł

ł

o si

o si

ę

ę

wymagalne (art.

wymagalne (art.

291

291

§

§

1 k.p.)

1 k.p.)

ci

ci

ęż

ęż

ar dowodu w zakresie zwi

ar dowodu w zakresie zwi

ą

ą

zku pomi

zku pomi

ę

ę

dzy mobbingiem i powsta

dzy mobbingiem i powsta

ł

ł

ym

ym

rozstrojem zdrowia oraz rozmiar

rozstrojem zdrowia oraz rozmiar

ó

ó

w doznanej krzywdy spoczywa na

w doznanej krzywdy spoczywa na

pracowniku

pracowniku

UPRAWNIENIA PRACOWNIKA

UPRAWNIENIA PRACOWNIKA

ODSZKODOWANIE

ODSZKODOWANIE

Pracownik, kt

Pracownik, kt

ó

ó

ry wskutek mobbingu rozwi

ry wskutek mobbingu rozwi

ą

ą

za

za

ł

ł

umow

umow

ę

ę

o prac

o prac

ę

ę

, ma

, ma

prawo dochodzi

prawo dochodzi

ć

ć

od pracodawcy odszkodowania w wysoko

od pracodawcy odszkodowania w wysoko

ś

ś

ci nie

ci nie

ni

ni

ż

ż

szej ni

szej ni

ż

ż

minimalne wynagrodzenie za prac

minimalne wynagrodzenie za prac

ę

ę

, ustalane na podstawie

, ustalane na podstawie

odr

odr

ę

ę

bnych przepis

bnych przepis

ó

ó

w

w (art. 94

3

§

§

4 k.p.)

4 k.p.)

-

-

od 01.01.2008 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1.126,00 z

od 01.01.2008 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1.126,00 z

ł

ł

-

-

„

„

pracownik jest obowi

pracownik jest obowi

ą

ą

zany r

zany r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

do przytoczenia fakt

do przytoczenia fakt

ó

ó

w

w

wskazuj

wskazuj

ą

ą

cych na mobbing i obci

cych na mobbing i obci

ąż

ąż

a go przy tym ci

a go przy tym ci

ęż

ęż

ar ich

ar ich

udowodnienia

udowodnienia

”

”

(wyr. S.N. z 06.12.2005 r., III PK 94/05, PiZS 2006/7/35).

(wyr. S.N. z 06.12.2005 r., III PK 94/05, PiZS 2006/7/35).

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać

mobbingowi (art. 94

3

§ 1 k.p.)

tworzenie przyjaznych warunków pracy

wprowadzenie wewnątrzzakładowego
aktu regulującego katalog zachowań
nieakceptowanych w zakładzie pracy

przeprowadzanie anonimowych ankiet
wśród pracowników

ZALECENIA DODATKOWE

ZALECENIA DODATKOWE

PREWENCJA

jasne zakresy obowiązków

jasne zakresy obowiązków

i zasady

i zasady

właściwego zachowania w pracy

właściwego zachowania w pracy

zwalczanie konfliktu

zwalczanie konfliktu

w jego wczesnej fazie

w jego wczesnej fazie

wzmacnianie kompetencji

wzmacnianie kompetencji

kierowników

kierowników

w radzeniu sobie

w radzeniu sobie

z konfliktami między ludzkimi

z konfliktami między ludzkimi

pogłębianie świadomości i wrażliwości

pogłębianie świadomości i wrażliwości

na zachowania nieetyczne w pracy

na zachowania nieetyczne w pracy

ORGANIZACJE ANTYMOBBINGOWE

ORGANIZACJE ANTYMOBBINGOWE

Og

Og

ó

ó

lnopolskie Stowarzyszenie Antymobbingowe

lnopolskie Stowarzyszenie Antymobbingowe

Gda

Gda

ń

ń

sk, ul. Warzywnicza 10C/7

sk, ul. Warzywnicza 10C/7

www.osa_stow.republika.pl

www.osa_stow.republika.pl

Stowarzyszenie Antymobbingowe p. B. Grabowskiej

Stowarzyszenie Antymobbingowe p. B. Grabowskiej

Gda

Gda

ń

ń

sk, ul. Miszewskiego 17/303 III pi

sk, ul. Miszewskiego 17/303 III pi

ę

ę

tro

tro

www.antymobbing.ngo.org.pl

www.antymobbing.ngo.org.pl

Pomorski Instytut Demokratyczny

Pomorski Instytut Demokratyczny

Gda

Gda

ń

ń

sk, ul. Wa

sk, ul. Wa

ł

ł

y Piastowskie 24

y Piastowskie 24

www.pid.gda.pl

www.pid.gda.pl

WYDARZENIA

WYDARZENIA

TRAUMATYCZNE

TRAUMATYCZNE

W MIEJSCU PRACY

W MIEJSCU PRACY

WYDARZENIA TRAUMATYCZNE

WYDARZENIA TRAUMATYCZNE

-

-

definicja

definicja

Nag

Nag

ł

ł

a sytuacja, kt

a sytuacja, kt

ó

ó

ra wstrz

ra wstrz

ą

ą

sa, szokuje,

sa, szokuje,

wywieraj

wywieraj

ą

ą

c negatywny wp

c negatywny wp

ł

ł

yw na psychik

yw na psychik

ę

ę

Sytuacja, w kt

Sytuacja, w kt

ó

ó

rej nara

rej nara

ż

ż

one jest

one jest

ż

ż

ycie lub

ycie lub

zdrowie cz

zdrowie cz

ł

ł

owieka

owieka

Wiadomo

Wiadomo

ść

ść

o nag

o nag

ł

ł

ej i nienaturalnej

ej i nienaturalnej

ś

ś

mierci

mierci

bliskich nam os

bliskich nam os

ó

ó

b lub

b lub

ź

ź

le rokuj

le rokuj

ą

ą

ca

ca

diagnoza medyczna w stosunku do nas lub

diagnoza medyczna w stosunku do nas lub

os

os

ó

ó

b nam bliskich

b nam bliskich

Najcz

Najcz

ę

ę

stsze przyczyny katastrof

stsze przyczyny katastrof

przemys

przemys

ł

ł

owych

owych

B

B

łę

łę

dy pope

dy pope

ł

ł

nione przez ludzi:

nione przez ludzi:

n

n

lekkomy

lekkomy

ś

ś

lno

lno

ść

ść

n

n

po

po

ś

ś

piech

piech

n

n

brak odpowiedniej wiedzy i umiej

brak odpowiedniej wiedzy i umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci

ci

przewidywania

przewidywania

n

n

nieprzestrzeganie technologii produkcji

nieprzestrzeganie technologii produkcji





Nieprzestrzeganie przepis

Nieprzestrzeganie przepis

ó

ó

w:

w:

bezpiecze

bezpiecze

ń

ń

stwa pracy, przeciwpo

stwa pracy, przeciwpo

ż

ż

arowych

arowych





Nieprzestrzeganie zasad obs

Nieprzestrzeganie zasad obs

ł

ł

ugi urz

ugi urz

ą

ą

dze

dze

ń

ń

i

i

ś

ś

rodk

rodk

ó

ó

w transportu

w transportu





Wadliwo

Wadliwo

ść

ść

wykonywanych element

wykonywanych element

ó

ó

w

w

budowlanych i technologicznych

budowlanych i technologicznych





Niska dyscyplina pracy

Niska dyscyplina pracy

Najcz

Najcz

ę

ę

stsze przyczyny katastrof

stsze przyczyny katastrof

przemys

przemys

ł

ł

owych

owych

W wyniku traumatycznych zdarzeń w psychice

człowieka pozostaje niekorzystny ślad

nazywany urazem psychicznym lub traumą

Niezb

Niezb

ę

ę

dne jest jak najszybsze udzielanie

dne jest jak najszybsze udzielanie

wsparcia psychicznego osobom

wsparcia psychicznego osobom

poszkodowanym,

poszkodowanym,

ś

ś

wiadkom, ocala

wiadkom, ocala

ł

ł

ym i

ym i

pracownikom s

pracownikom s

ł

ł

u

u

ż

ż

b ratowniczych

b ratowniczych

uczestnicz

uczestnicz

ą

ą

cym w traumatycznym wydarzeniu

cym w traumatycznym wydarzeniu

Ka

Ka

ż

ż

dy doros

dy doros

ł

ł

y powinien posiada

y powinien posiada

ć

ć

niezb

niezb

ę

ę

dn

dn

ą

ą

wiedz

wiedz

ę

ę

i umiej

i umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci niesienia pomocy i

ci niesienia pomocy i

wsparcia

wsparcia

DZIĘKUJĘ

ZA

UWAGĘ

DZI

DZI

Ę

Ę

KUJ

KUJ

Ę

Ę

ZA

ZA

UWAG

UWAG

Ę

Ę

oprac. Katarzyna Dubicka

oprac. Katarzyna Dubicka

-

-

Sekcja Prawna

Sekcja Prawna

Okr

Okr

ę

ę

gowy Inspektorat Pracy w Gda

gowy Inspektorat Pracy w Gda

ń

ń

sku

sku