Pierwotna katolicka nauka społeczna -

państwo jako rabuś

Autor: Bryan Cheang
Źródło:

Tłumaczenie: Sylwia Golas

Dziś wielu chrześcijan uważa za naturalne przyjęcie doktryny

konserwatyzmu społecznego w kwestii polityki i porządku publicznego.
Zauważalni są oni nie tylko podczas prowadzenia

przeciwko  temu,  co  uważają  za  występki  społeczne,  Ale  zwykle  również
dopominają się o odpowiednie ustawodawstwo, które ma regulować, kontrolować
i zakazywać owych praktyk. Gorliwość religijną (która nie jest problemem per se)
—  taką  jak  ta,  która  przyczyniła  się  do  prohibicji  alkoholu  w  1920  roku,
obserwujemy  również  i  dziś.  Liczne  rządy  na  całym  świecie  stworzyły  prawo,
które pokojowe i dobrowolnie odbywane czynności seksualne między osobami tej
samej płci uznaje za przestępstwo. Chrześcijańscy liderzy i ruchy polityczne mają

swoje

zasady postępowania.

Według

Normana Horna

„chrześcijanie nie mają możliwości, by

zharmonizować  poglądy  o  charakterze  politycznym  i  kulturowym,  które
przedstawiają w pozornie jedynym odpowiednym świetle. Brak zgodności leży w
obszarze  ich  teologii  dotyczącej  państwa  i  prawa.  To  powoduje,  że  popełniają
błąd w rozumowaniu, uważając, że to państwo powinno rozwiązać dany problem
(poprzez  większą  ilość  ustawodawstwa,  większą  ilość  regulacji  prawnych),  a
kościół powinien jedynie stać spokojnie w szeregu”

Pogląd ten zakłada raczej optymistyczną wizję możliwości i siły państwa

w walce z grzechem i jego skutkami. Jak na ironię, sprzeciwia się to koncepcji

św. Augustyna

, wybitnego chrześcijańskiego teologa i filozofa, który zajmuje

ważne miejsce w Kościele i historii Zachodu. Jako myśliciel miał niewątpliwie
ogromny wpływ już u samego początku historii Kościoła.

Norman Horn, „How the Church can reasonably respond to same-sex marriage Simply

put, in the face of social vices, they are drawn to whatever government-initiated public
policies that are being perpetuated to curb them”, marzec 2013.

W dziele

Państwo Boże

św. Augustyn wyjaśnia, że ludzkość dzieli się na

dwie  grupy:  jedną  należącą  do  państwa  niebieskiego,  drugą  do  ziemskiego.
Państwo niebieskie składa się z tych, którzy kochają Boga ponad wszystko inne.
państwo  ziemskie  natomiast,  z  tych,  którzy  kochają  siebie  samych,  a  ich
działania są napędzane poprzez żądzę władzy.

Dwie  miłości  więc  powołały  dwa  państwa:  miłość  własna,
posunięta  aż  do  pogardy  Boga,  powołała  państwo  ziemskie;
miłość  Boga  zaś  posunięta  aż  do  pogardzania  sobą,  powołała
państwo  niebieskie  […].  Tamto  [państwo  ziemskie]  w  osobach
władców  swych  lub  ujarzmionych  przez  siebie  narodach
opanowane  jest  przez  żądzę  panowania;  w  tym  [państwie
niebieskim] wszyscy służą sobie w miłości wzajemnej: przełożeni
sprawują pieczę, a poddani okazują posłuch.

[14:28]

Podążając tym tokiem, Augustyn twierdzi, że prawdziwa sprawiedliwość,

która „dzięki temu, że służy Bogu, dobrze rozkazuje wszystkiemu, co podlega

człowiekowi” jest po prostu nieobecna na ziemi z powodu grzesznej natury
ludzkiej występującej w państwie ziemskim.

Mając to na uwadze, św. Augustyn przyrównał państwo do przestępczej

bandy złodziei i rabusiów:

Czymże  są  więc  wyzute  ze  sprawiedliwości  państwa,  jeśli  nie
wielkimi  bandami  rozbójników?  Bo  czyż  i  rozbójnicze  bandy  są
czymś innym niż małymi państwami? Wszak i banda jest gromadą
ludzi rządzących się rozkazami swego przywódcy, związaną przez
ugodę  o  wspólności  i  rozdzielającą  zdobycz  wedle  przyjętego

przez  się  prawa.  Gdy  plaga  ta  przez  napływ  niegodziwych  ludzi
rozrasta  się  tak  dalece,  iż  opanowuje  niektóre  okolice,  zakłada
swoje  placówki,  zagarnia  miasta,  ujarzmia  narody,  wówczas
jawnie  przyjmuje  nazwę  państwa,  do  czego  się  już  całkiem
wyraźnie przyczynia bynajmniej nie wyrzeczenie się chciwości, ale
przydanie  do  niej  bezkarności.  Toteż  udana  i  zarazem  słuszna
była  odpowiedź  jakiegoś  pojmanego  korsarza,  udzielona
sławnemu Aleksandrowi Wielkiemu. Gdy bowiem król ten zapytał
go,  czym  się  powodował  uprawiając  rozbój  na  morzu,  tamten  z

nieukrywaną zuchwałością odrzekł: „Tym samym, co i ty,
uprawiając rozbój po całym świecie. Ponieważ jednak ja posługuję
się przy tym małym okręcikiem, nazywają mnie rozbójnikiem, a

że ty używasz do tego wielkiej floty, przeto zwą cię wodzem”.

[4:4]

Oczywiście św. Augustyn nie był anarchistą. Pomimo tego, że polityki

prowadzone przez państwa nie są doskonałe i brak w nich prawdziwej
sprawiedliwości, wciąż mają, według niego, boski cel do wykonania. Ich

podstawową funkcją jest zapewnienie odrobiny społecznego pokoju na ziemi, by
zapobiec

hobbesowskiej

„wojnie wszystkich przeciwko wszystkim”.

Mimo że Augustyn nie krytykował państwa w sposób, jaki robił to

Murray

Rothbard

— uważając, że to jedynie „rozrośnięty gang złodziei” — wciąż wyraźnie

zaznaczał, że państwo nie było instytucją moralną samą w sobie.

Robert Dyson wnioskuje zatem:
Państwo jest wynikiem i wyrazem grzechu. Podobnie jak choroby,
śmierć i wszystkie inne cierpienia tego świata są wynikiem
upadku pierwszych ludzi [Adama i Ewy]. Ściślej, jest to wynik
zmiany dokonanej w naturze ludzkiej i ludzkiej woli spowodowany

przez ów upadek. Państwo nie jest, jak wcześniej było dla Platona
czy Arystotelesa, naturalną częścią ludzkiego życia, czy
naturalnym forum dla rozwoju i wyrażania charakteru oraz
potencjału

ludzkiego.

nienaturalne

wystąpienie

utworzonego porządku

Powinno to stanowić otrzeźwiające przypomnienie dla chrześcijańskich

etatystów

, którzy tak bezkrytycznie przyznają państwu pewne pozory autorytetu

moralnego. Nie ma sensu w zwalczaniu grzechu przez z natury wadliwą
instytucję, która sama w grzechu pozostaje. Musimy spojrzeć poza mistyczną

aurę państwa i uświadomić sobie, że „cesarz” jest nagi. Gorliwość religijna
pozbawiona poznania prawdy jest szkodliwa i kosztowna.

R.W. Dyson, „The Political Theology of St. Augustine of Hippo”, [w:] Normative Theories

of Society and Government, Edwin Mellen Press, Lewiston 2003.