garbarz skor 744[03] z2 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Zdzisław Feldo

Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu
744[03].Z2.01.

Poradnik

dla

nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzja:
dr inż. Sadowski Tadeusz
dr inż. Żarłok Jan

Opracowanie redakcyjne:

Konsultacja:

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z2.01
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Garbarz skór 744[03].

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Charakterystyka kąpielowego wykończania skór

5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Zobojętnianie skór po garbowaniu mineralnym

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Dogarbowanie skór

5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Barwienie skór

5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Natłuszczanie skór

5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Odwodnienie i wygładzanie skór

5.6.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela dotyczący jednostki modułowej

„Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu” z modułowego programu nauczania,
który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie garbarz skór – 744[03].

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami aktywizującymi
ze szczególnym uwzględnieniem:
− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych,
− próby pracy.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań i uczenia się,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

744[03].Z2.05

Rozróżnianie, charakteryzowanie oraz
określanie jakości skór wyprawionych

744[03].Z2.06

Cechowanie, pakowanie i magazynowanie skór

wyprawionych

744[03].Z2.01

Wykończanie kąpielowe skór o różnym

przeznaczeniu

744[03].Z2.02

Organizowanie i prowadzenie procesu suszenia

skór

744[03].Z2.03

Przygotowanie skór do wykończania

właściwego

Moduł 744[03].Z2

Technologia wykończania i uszlachetniania

skór bez włosa

744[03].Z2.04

Wykończanie właściwe skór

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− odczytywać i stosować instrukcje technologiczne dotyczące czynności i operacji

przygotowania skór do wykończania,

− stosować podstawowe metody badania organoleptycznego wygarbowanych skór przed

procesami wykończania,

− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
− dobierać i stosować odzież ochrony osobistej na stanowiskach mechanicznej i

chemicznej obróbki skór,

− stosować zasady bezpiecznej pracy i ochrony środowiska wykonując czynności

rozładunku i załadunku bębnów garbarskich, obsługi maszyn i urządzeń oraz transportu
skór między stanowiskami pracy,

− układać obrabiane skóry na boczki garbarskie lub podesty,
− korzystać z różnych źródeł informacji zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− odczytać i zastosować przepisy technologiczne kąpielowych procesów wykończania skór

o różnym przeznaczeniu,

− obsłużyć urządzenia i agregaty do kąpielowego wykończania skór,
− zorganizować proces neutralizacji, dozować środki chemiczne oraz utrzymywać

parametry technologiczne zgodnie z recepturą produkcji,

− wykonać czynności i operacje technologiczne dogarbowania w zależności od

właściwości i przeznaczenia skór,

− skontrolować parametry technologiczne procesu dogarbowania zgodnie z normami

i opisem produkcji,

− zastosować metody i techniki barwienia skór w zależności od wymagań

technologicznych i estetyki towaru gotowego,

− zorganizować stanowisko barwienia skór, utrzymywać parametry technologiczne,
− dokonać organoleptycznego badania przebiegu i zakończenia procesu barwienia skór,
− nastawić kąpiel natłuszczającą według receptury technologicznej,
− przeprowadzić proces natłuszczania skór, zastosować metodę i technikę zgodnie

z opisem produkcji,

− zbadać organoleptycznie przebieg i zakończenie procesu natłuszczania skór,
− nastawić kąpiel do utrwalenia barwnika i tłuszczu w tkance skórnej,
− wykonać badania organoleptyczne kąpielowego wykańczania skór,
− wykonać mechaniczne odwadnianie i wygładzanie skór przed suszeniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Technologia wykończania i uszlachetniania skór bez włosa

744[03].Z2

Jednostka modułowa: Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu

744[03].Z2.01

Temat: Kontrola procesu zobojętniania skór po garbowaniu chromowym
Cel ogólny: nabycie umiejętności wykonywania oznaczeń kontrolnych procesów

kąpielowego wykończania skór i interpretacji wyników badań.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− pobrać próbki skór do wykonania badań kontrolnych przebiegu procesu zobojętniania

skór,

− dobrać wskaźnik kolorymetryczny do wykonania badań,
− przeprowadzić badanie,
− zinterpretować wynik badania,
− wnioskować o dalszym przebiegu procesu wyprawy skór.

Metody nauczania:

− ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna

Czas: w zależności od zakresu oznaczeń na bieżąco określa nauczyciel.

Środki dydaktyczne:

− boczek garbarski lub stół laboratoryjny w przypadku wykonywania oznaczeń w pracowni

technologicznej,

− ostry nóż do wycinania próbek skór,
− roztwór wskaźnika zieleni bromokrezolowej,
− naczyńko z wkraplaczem,
− różne rodzaje skór garbowania chromowego po procesie zobojętniania,
− dziennik kontroli produkcji.

Przebieg zajęć:

1. przygotować próbki skór różnych asortymentów do wykonania oznaczeń: wybrać skóry

i oznaczyć miejsca wykrojenia próbek, przy pomocy ostrego noża wykroić próbki,
wycisnąć nadmiar kąpieli,

2. przygotować wskaźnik – zieleń bromokrezolową w naczyńku z wkraplaczem,
3. na przekrój skór wkroplić wskaźnik i określić kolor zabarwienia przekroju skór,
4. wyniki zanotować w dzienniczku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

− omówić wyniki oznaczeń i określić stopień zobojętnienia badanych skór,
− zapisać wnioski i spostrzeżenia.

Praca domowa

Dokonaj analizy wykonanych na zajęciach oznaczeń kontrolnych. Zastanów się i odpowiedz
na pytanie: Znaczenie badań kontrolnych stopnia zobojętnienia skór na jakość i przeznaczenie
asortymentowe skór w towarze gotowym.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− obserwacja pracy uczniów,
− dyskusja wyników przeprowadzonych oznaczeń,
− stawianie pytań problemowych,
− wnioski uczniów,
− ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Technologia wykończania i uszlachetniania skór bez włosa

744[03].Z2

Jednostka modułowa: Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu

744[03].Z2.01

Temat: Wykonywanie i nadzorowanie procesu barwienia skór odzieżowych według

zakładowej receptury technologicznej.

Cel ogólny: kształcenie umiejętności wykonywania czynności technologicznych

w procesie barwienia skór.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− posłużyć się dokumentacją technologiczną dotyczącą procesu barwienia skór,
− wskazać właściwe urządzenia techniczne do prowadzenia procesu,
− rozpoznać barwniki i inne środki pomocnicze do barwienia skór,
− odważyć i przygotować barwniki i inne środki chemiczne do barwienia skór,
− nastawić kąpiel barwiącą i ustawić parametry technologiczne procesu,
− przeprowadzić kontrolę organoleptyczną barwienia skór,
− zachować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, stosować właściwą odzież ochronną.

Metody nauczania:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− zespołowa

Czas: zgodny z recepturą technologiczną.

Środki dydaktyczne: Ze względu na rodzaj ćwiczenia jako zadanie produkcyjne,

powinno ono być przeprowadzone w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim.
− zakładowa instrukcja technologiczna wyprawy skór odzieżowych,
− bęben garbarski do barwienia skór lub automat farbiarski,
− narzędzia i urządzenia pomocnicze: boczek garbarski, wiadra emaliowane i łopatki do

nabierania i przenoszenia chemikaliów,

− przyrządy i urządzenia pomiarowe: waga dziesiętna, waga szalkowa, termometr

kąpielowy, papierki wskaźnikowe, czasomierz, zlewki laboratoryjne szklane,

− barwniki i środki chemiczne pomocnicze zgodne z recepturą barwienia,

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Zadaniem jest zaplanowanie i praktyczne przeprowadzenie procesu barwienia skór
odzieżowych. Polega na analizie obowiązującej w zakładzie instrukcji techniczno-
technologicznej wyprawy skór odzieżowych, a następnie przygotowaniu i wykonaniu
operacji i czynności produkcyjnych oraz kontrolnych procesu barwienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA

Przed przystąpieniem do wykonania zadania nauczyciel powinien:
− zaplanować i zorganizować udział uczniów w procesie produkcyjnym barwienia skór,
− na podstawie zakładowej instrukcji techniczno-technologicznej przygotować zestaw pytań

prowadzących,

− przygotować formularz do zaplanowania wykonania zadania,
− podać uczniom temat lekcji,
− zaznajomić uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu,
− dokonać ustaleń organizacyjno-porządkowych,

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE – ZESTAW PYTAŃ PROWADZĄCYCH
1. Co to jest instrukcja techniczno- technologiczna wyprawy skór?
2. Jaki jest cel barwienia skór odzieżowych?
3. Jakie barwniki i środki pomocnicze stosowane są do barwienia skór odzieżowych?
4. W jakich urządzeniach prowadzi się proces barwienia skór?
5. Jakie parametry technologiczne mają wpływ na proces barwienia skór?
6. Jak przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną barwienia skór odzieżowych?

PLANOWANIE
1. Ustalcie zakres operacji i czynności procesu barwienia skór według zakładowej instrukcji

techniczno-technologicznej.

2. Ustalcie urządzenia produkcyjne, sprzęt i narzędzia potrzebne do przeprowadzenia

barwienia skór.

3. Ustalcie przyrządy pomiarowe do wykonania oznaczeń i pomiarów parametrów

technologicznych.

4. Ustalcie ilości i sposób przygotowania barwników i środków pomocniczych do barwienia.
5. Zaplanujcie kolejność czynności wykonywanych przy procesie barwienia skór.
6. Ustalcie przydział pracy członkom zespołu.
7. Wypełnijcie formularz wpisem kolejności operacji, potrzebnych urządzeń, materiałów

i środków pomocniczych oraz innych zaplanowanych ustaleń.

UZGODNIENIE
1. Omówcie wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieście się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Dokonajcie pobrania z magazynu i odważenia potrzebnych ilości barwników i środków

pomocniczych.

2. Przygotujcie kąpiel barwiącą według parametrów technologicznych w instrukcji.
3. Wykonajcie zgodnie z zaplanowanymi czynnościami proces barwienia skór.
4. Zbadajcie wykonanie procesu wybarwienia skór zgodnie z metodą kontroli

międzyoperacyjnej.

5. Przygotujcie się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera

grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZANIE
1. Czy wszystkie zaplanowane czynności technologiczne i pomocnicze zostały wykonane?
2. Czy parametry technologiczne zostały nastawione prawidłowo?
3. Czy do kontroli użyto właściwych przyrządów pomiarowych?
4. Czy kontrola końcowa procesu wykazała właściwe cechy wybarwienia skór

odzieżowych?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy zadania sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje pracę zespołu uczniów, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały poznane i wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich
unikać w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat barwienia skór różnych asortymentów. Na

podstawie tych wiadomości i doświadczenia z zajęć praktycznych wykaż różnicę
w technologii barwienia skór przeznaczonych na obuwie i odzież.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Charakterystyka

kąpielowego wykończania skór

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie organoleptycznego badania skór w półfabrykacie wet-blue, określ

przydatność do wykończenia ich od strony lica lub od strony mizdry.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wykonać jako zadanie produkcyjne w warsztatach szkolnych lub zakładzie

garbarskim.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z dokumentacją technologiczną produkowanych skór:

recepturą wyprawy, normami przedmiotowymi danego asortymentu skór, normami
czynnościowymi badań organoleptycznych skór, wymaganiami odbioru jakościowego
skór,

− wybrać skóry przeznaczone do wykończania,
− przypomnieć uczniom o zachowaniu zasad bezpiecznej pracy i założeniu odzieży

ochronnej,

− pokazać technikę wykonania organoleptycznego badania skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją technologiczną produkowanych skór:

− recepturą wyprawy,
− normami przedmiotowymi danego asortymentu skór,
− normami czynnościowymi badań organoleptycznych skór,
− wymaganiami odbioru jakościowego skór,

2) dokonać oględzin skór przeznaczonych do wykończania,
3) określić organoleptycznie jakość lica i mizdry skór,
4) rozsortować skóry z licem zgodnym z wymaganiami asortymentowymi,
5) osobno odłożyć skóry z licem niezgodnym z wymaganiami jakości asortymentowej skór,
6) określić przydatność skór rozsortowanych jako niezgodne z wymaganiami,
7) zapisać w dzienniczku wnioski i uwagi,
8) wskazać i zachować zasady bezpiecznej pracy, używać właściwej odzieży ochronnej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja technologiczna: receptura wyprawy skór, normy przedmiotowe

i czynnościowe,

− stół sortowniczy,
− dziennik laboratoryjny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaobserwuj pracę urządzeń stosowanych do procesów kąpielowego barwienia skór.

Wskaż do jakiego rodzaju skór pod względem surowcowym i przeznaczenia
asortymentowego można ich używać.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy przeprowadzić w warsztatach szkolnych lub na wycieczce w zakładzie

garbarskim.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z dokumentacją technologiczną dotyczącą barwienia skór: receptura

barwienia, charakterystyka stosowanych środków, dobór urządzeń, kontrola procesu,

− wskazać zagrożenia, przypomnieć o stosowaniu zasad bezpiecznej pracy, sprawdzić

odzież ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wziąć udział w zajęciach /wycieczce/ do zakładu garbarskiego,
2) wskazać i nazwać maszyny stosowane do kąpielowej obróbki skór we wstępnej fazie

wykończania,

3) zapoznać się z charakterystyką techniczną urządzeń do kąpielowego wykończania skór,
4) zapoznać się z instrukcją technologiczną kąpielowego wykończania skór różnych

rodzajów i asortymentów,

5) wskazać i omówić konieczność używania odpowiedniej odzieży ochronnej podczas pracy

przy kąpielowym wykończaniu skór i zachowania zasad bezpiecznej pracy,

6) wskazać i uzasadnić urządzenia do kąpielowego wykończania skór dla określonego

rodzaju surowca i asortymentu w towarze gotowym,

7) wnioski i spostrzeżenia zapisać w dzienniczku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− metoda projektów,
− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna i technologiczna wykończania kąpielowego skór: instrukcja

obróbki skór, charakterystyka maszyn i urządzeń, regulamin bhp i ppoż.,

− urządzenia do kąpielowych procesów wykończalniczych,
− półfabrykaty skór z różnego rodzaju surowca i różnego przeznaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zobojętnianie skór po garbowaniu mineralnym

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się wskaźnikiem zielenią bromokrezolowa, zbadaj stopień odkwaszenia skór

chromowych po procesie zobojętniania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

− przypomnieć uczniom teoretyczne podstawy procesu zobojętniania skór chromowych:

cel, wykonanie praktyczne i kontrola procesu,

− zorganizować stanowisko pracy w warsztatach szkolnych lub zakładzie garbarskim na

dziale kąpielowego wykończania skór, ewentualnie w pracowni technologicznej
przygotować zestaw próbek skór po procesie zobojętniania różnymi sposobami,

− przypomnieć zasady obowiązujące w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawdzić

odzież ochronną uczniów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki modułowej,
2) przygotować próbki skór różnych asortymentów do wykonania oznaczeń: wybrać skóry

i oznaczyć miejsca wykrojenia próbek, przy pomocy ostrego noża wykroić próbki,
wycisnąć nadmiar kąpieli,

3) przygotować wskaźnik – zieleń bromokrezolową w naczyńku z wkraplaczem,
4) na przekrój skór wkroplić wskaźnik i określić kolor zabarwienia przekroju skór,
5) wyniki zanotować w dzienniczku,
6) omówić wyniki oznaczeń i określić stopień zobojętnienia badanych skór,
7) zapisać wnioski i spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny,
− ostry nóż do wycinania próbek skór,
− roztwór wskaźnika zieleni bromokrezolowej,
− naczyńko z wkraplaczem,
− różne rodzaje skór garbowania chromowego po procesie zobojętniania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Dogarbowanie skór

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównując wskazane przez nauczyciela próbki środków garbujących ze wzorcami,

nazwij je i określ grupę do jakiej należą np.:
„Chromal” – garbnik chromowy o konsystencji zielonego miałkiego proszku, dobrze

rozpuszcza się w wodzie dając ciemnozielony roztwór,

– należy do grupy garbników mineralnych.

Wskazówki do realizacji
W pracowni technologicznej powinny być przygotowane różne preparaty garbujące

w podpisanych pojemnikach z dołączoną charakterystyką i opisem zastosowania
technologicznego.

Nauczyciel przydziela poszczególnym uczniom próbki preparatów /bez podpisu/.

Uczniowie na podstawie wiadomości i umiejętności nabytych podczas nauki nazywają
i charakteryzują środki, a następnie porównują ze wzorcem.

Nauczyciel przypomina o obowiązujących przepisach bezpiecznej pracy, ochronie

środowiska oraz przeciw pożarowych. Sprawdza odzież ochronną.

Zadanie może być realizowane w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki modułowej,
2) przygotować wzorce środków garbujących,
3) zbadać organoleptycznie właściwości wskazanych przez nauczyciela preparatów

i porównać je ze wzorcami,

4) określić ich podstawowe właściwości – np.: wygląd, konsystencję, rozpuszczalność oraz

zakwalifikować je do odpowiedniej grupy np.: garbniki mineralne, garbniki roślinne,

5) wyniki przedstawić w układzie tabelarycznym,
6) zapisać wnioski i spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny,
− zestaw próbek wzorcowych preparatów garbujących,
− naczynia laboratoryjne: zlewki 250 ml., próbówki, bagietki, łyżeczki laboratoryjne,

bibuła laboratoryjna, papierki wskaźnikowe,

− arkusze papieru A-4,
− ołówek, długopis, mazak.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie organoleptycznego badania wskazanych przez nauczyciela skór, określ

rodzaj dogarbowania.

Wskazówki do realizacji
Jeśli ćwiczenie realizowane jest w zakładzie pracy, należy pracować analizując próbki

aktualnie produkowanych skór. Realizacja ćwiczenia w pracowni technologicznej wymaga
korzystania z katalogów próbek skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) dokonać badania organoleptycznego wskazanych skór,
3) określić ich cechy i właściwości charakterystyczne: wygląd, kolor, odczucie dotyku,

zapach, miękkość, wygląd przekroju,

4) zadecydować o rodzaju dogarbowania skór i uzasadnić swoją decyzję.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny,
− nóż do przecinania skór,
− boczek do układania skór,
− katalog próbek skór,
− dzienniczek do zapisywania uwag i wyników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Barwienie skór

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przeprowadzonych prób, określ przydatność barwników do barwienia

określonego asortymentu skór.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy realizować w pracowni technologicznej. Wskazane jest

przeanalizowanie np.: przydatności różnych barwników do jednego asortymentu skór lub
jednego barwnika dla różnych skór. Wersje mogą być różne w zależności od dostępu do
barwników i zaproponowanych asortymentów skór.
Nauczyciel:
A/ przygotowuje:
− zestaw próbek barwników z różnych grup chemicznych np.: anionowe, kationowe,

metalokompleksowe, reaktywne,

− próbki „świeżych” skór wygarbowanych:

a) chromowo po procesie zobojętniania i o różnym przeznaczeniu asortymentowym, np.:

bukaty na wierzchy obuwia, odzieżowe, meblowe, galanteryjne,

b) roślinnie z przeznaczeniem na asortymenty: podeszwowe, galanteryjne, techniczne,

− receptury technologiczne barwienia skór,
B/ zabezpiecza:
− stanowisko pracy uczniów wyposażone w aparat Wacker`a z urządzeniem

podgrzewającym

− szklane słoje Wacker`a,
− zestaw chemikaliów potrzebnych w procesie barwienia skór,
− warunki bezpiecznej pracy uczniów /przypomina o regulaminie i zasadach BHP i ppoż./
C/ organizuje:
− 3–4 osobowe zespoły uczniów,
− podział pracy dla poszczególnych zespołów,
− dyskusję wyników po zakończeniu zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania prób barwienia skór:

– przygotować aparat Wacker’a /sprawdzić podłączenie urządzenia ogrzewającego/,
– przygotować słoje – bębenki szklane,

3) przygotować wskazane przez nauczyciela próbki skór o różnym przeznaczeniu

asortymentowym:
– ostrym nożem wykroić odpowiednie próbki ze skór,
– na wadze laboratoryjnej wyznaczyć masę próbek skór /wyniki zapisać w dzienniczku/,

4) przygotować według wskazań nauczyciela potrzebne chemikalia i barwnik do

przeprowadzenia próby,

5) wykonać próbę zgodnie z instrukcją technologiczną,
6) po zakończeniu próby ocenić organoleptycznie wyniki barwienia skór,
7) wyniki, uwagi i wnioski zapisać w dzienniczku i przedstawić nauczycielowi,
8) uporządkować stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny ze zlewem i dostępem do ciepłej i zimnej wody,
− próbki skór garbowanych różnych asortymentów po procesie zobojętniania

i dogarbowania,

− zestaw różnych grup barwników do skór,
− zestaw chemikaliów pomocniczych potrzebnych do procesu barwienia skór,
− waga laboratoryjna z oprzyrządowaniem,
− naczyńka wagowe,
− zlewki szklane o pojemności 250 ml,
− cylinder miarowy na 500 ml,
− dzienniczek.

Ćwiczenie 2

Określ stopień przebarwienia skór i na podstawie dotychczas poznanych zasad

technologicznych, wskaż ich przeznaczenia asortymentowe.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy realizować w warunkach produkcji w zakładzie garbarskim, lub

w pracowni technologicznej korzystając z katalogu próbek skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) zbadać organoleptycznie stopień przebarwienia skór na przekroju we wskazanej partii

produkcyjnej lub na próbkach skór,

3) określić przeznaczenie asortymentowe badanych skór,
4) wpisać do dzienniczka swoje uwagi i spostrzeżenia,
5) w dyskusji przedstawić swoje stanowisko i umotywować je.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny,
− zestaw skór lub próbek do oceny stopnia przebarwienia,
− dzienniczek do zapisywania wyników, spostrzeżeń i wniosków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Natłuszczanie skór

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy pomocy przyrządów pomiarowych i badania organoleptycznego zbadaj temperaturę

i pH kąpieli natłuszczającej oraz określ stopień wyczerpania tłuszczu.

Wskazówki do realizacji
Ze względu na charakter oznaczeń kontrolnych występujących w kontroli

międzyoperacyjnej, ćwiczenie należy realizować w warunkach zakładu garbarskiego lub
warsztatów szkolnych podczas procesów produkcyjnych.

Należy przypomnieć uczniom o zachowaniu zasad i regulaminu bezpiecznej pracy

i przeciw pożarowych oraz ochrony środowiska. Sprawdzić odzież ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zapoznać się z dokumentacją technologiczną wyprawy skór dotyczącą procesu

kąpielowego wykończania,

3) przygotować przyrządy pomiarowe i naczynia potrzebne do wykonania kontroli procesu,
4) przeprowadzić kontrolę procesu:

− pobrać próbki kąpieli natłuszczającej z bębna,
− oznaczyć temperaturę kąpieli,
− oznaczyć pH kąpieli,
− określić wyczerpanie tłuszczu z kąpieli,

5) porównać otrzymane wyniki z parametrami receptury technologicznej,
6) wyniki, spostrzeżenia i wnioski wpisać do dzienniczka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z wyjaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− zlewki laboratoryjne,
− termometr kąpielowy,
− papierki wskaźnikowe.

Ćwiczenie 2

Badanie wpływu natłuszczania na właściwości mechaniczne skór różnych asortymentów.

Wskazówki do realizacji
Realizacja ćwiczenia może odbywać się w pracowni technologicznej lub w warsztatach

szkolnych. Nauczyciel przypomina uczniom o zasadach bezpiecznej pracy i dopilnowuje
używania właściwej odzieży ochronnej. Realizując zadanie należy:
− przygotować próbki z różnych asortymentów skór przed i po procesie natłuszczania,
− wszystkie próbki wysuszyć – suszenie w warunkach łagodnych,
− porównać właściwości mechaniczne skór: miękkość, pulchność, ciągliwość, nasiąkliwość

i przepuszczalność wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) wykroić i przygotować próbki skór z półfabrykatów przed procesem natłuszczania,
3) wykroić i przygotować próbki skór z tych samych półfabrykatów skór po natłuszczaniu,
4) wysuszyć przygotowane próbki skór /suszenie w warunkach łagodnych aby zbyt wysoka

temperatura nie spowodowała wypłynięcia tłuszczu świeżo wprowadzonego do skóry/,

5) porównać właściwości skór po wysuszeniu,
6) zanotować wyniki obserwacji oraz swoje spostrzeżenia i wnioski w dzienniczku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− stół laboratoryjny,
− nóż do wycinania próbek,
− suszarka laboratoryjna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Odwodnienie i wygładzanie skór

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznawanie i rozróżnianie na skórach wad w postaci załamań i nierówności po

procesach kąpielowego wykończania.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być przeprowadzone w warunkach produkcyjnych w warsztatach

szkolnych lub zakładzie garbarskim. Przed praktycznym wykonaniem zadań przez uczniów
nauczyciel powinien zaprezentować jego wykonanie:
− sposób rozkładania skór na stole sortowniczym do ich oglądu,
− dokonania oględzin obu powierzchni skór /lica i mizdry/,
− wskazywania i scharakteryzowania wad skór w postaci fałd, załamań, zagnieceń i jarzm.
Nauczyciel przypomina o zasadach i regulaminach bezpiecznej pracy i używaniu odzieży
ochronnej.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) zapoznać się z normami przedmiotowymi dotyczącymi wad i uszkodzeń skór

i półfabrykatów skórzanych,

3) przygotować stanowisko pracy ze stołem sortowniczym,
4) kolejno rozkładać skóry na stole sortowniczym i dokonywać oględzin skór,
5) rozpoznawać i scharakteryzować wady i uszkodzenia skór na obu powierzchniach:

licowej i mizdrowej,

6) określać, które z wad można usunąć w operacji wygładzania skór,
7) wnioski i spostrzeżenia zapisać do dzienniczka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne,
− próba pracy.

Środki dydaktyczne:

− boczki garbarskie do układania skór,
− stół sortowniczy,
− skóry w półfabrykacie po operacji wyżymania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2
Zaobserwuj

pracę maszyn do odwadniania i wygładzania skór po procesach wykończania

kąpielowego. Wykonaj operację wyżymania skór. Omów sposób działania i obsługi maszyn.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie w formie zadania produkcyjnego powinno być realizowane w Warsztatach

Szkolnych wyposażonych w maszyny do obróbki skór lub w zakładzie pracy.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy na maszynach

i urządzeniach do odwadniania i wygładzania skór,

− wskazać i objaśnić działanie mechanizmów roboczych,
− zademonstrować pracę maszyn.
Po instruktażu uczniowie kolejno wykonują zadanie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3) zastosować się do poleceń zawartych w zadaniu i przekazanych przez nauczyciela,
4) dokonać oceny organoleptycznej wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− próba pracy.

Środki dydaktyczne:

− wyżymarka walcowa do odwadniania skór,
− wygładzarki do skór miękkich i twardych,
− boczki garbarskie do układania skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykończanie kąpielowe skór

o różnym

przeznaczeniu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, pytanie otwarte i test z luką.

Zadania:
− od 1 do 11 są z poziomu podstawowego,
− od 12 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 5 z poziomu

ponadpodstawowego,

− dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań,

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

1. Znać procesy technologiczne

2. Znać metodę obróbki skór

…chemicznego…
…kąpielach…
…bęben…

3. Znać cel procesów

technologicznych

B P

4. Dobrać urządzenia do

procesów wykończania
kąpielowego skór

C P

5. Znać procesy chemiczne

wykończania skór

6. Wyjaśnić cel procesów

wyprawy skór

A P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Dobierać technikę barwienia

skór

A P

8. Wyjaśnić cel procesu

9. Znać zastosowanie maszyn

garbarskich

C P

10. Znać techniki natłuszczania

skór

A P

11. Wyjaśniać technikę

przygotowania skór do
kolejnych procesów

C P

12. Wyjaśniać cel procesu

zobojętniania

B PP

13. Wyjaśniać cel procesów

14. Prowadzić kontrolę

organoleptyczną procesów
technologicznych

15.

Wyjaśniać budowę
chemiczną i właściwości
barwników

…organiczne…
…chromoforowe…
…auksochromowe…

16.

Znać rolę środków
pomocniczych do barwienia

…barwienia…
…wnikania…
…rozłożenia

17. Określać właściwości skór po

procesie natłuszczania

C PP

18. Znać właściwości skór

według przeznaczenia
asortymentowego

- skóry rękawiczkowe,
- skóry odzieżowe,
- skóry meblowe

19. Kontrolować proces

natłuszczania skór

C PP

20. Wyjaśniać budowę i działanie

maszyn garbarskich

C PP

Przebieg

testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących procesów kąpielowego wykończania skór. Pytania:

1,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,17,19 i 20 są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 2,15,16 to pytania z luką, a w pytaniu: 18 należy
udzielić krótkiej odpowiedzi.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),

− w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
− w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania od 12 do 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część

1. Dogarbowanie, barwienie i natłuszczanie skór to procesy:

a) chemicznego przygotowania skór do garbowania,
b) mechanicznej obróbki skór po garbowaniu,
c) końcowego wykończania właściwego,
d) wstępnego wykończania kąpielowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykończanie kąpielowe skór to operacje ………………………przygotowania do

wykończenia właściwego. Nazwa pochodzi stąd, że prowadzone są w …………………
wodnych roztworów środków dogarbowujących, barwiących i natłuszczających.
Podstawowym urządzeniem stosowanym do tych procesów jest
………………..garbarski.

3. Wskaż, który z procesów wykończania kąpielowego skór nadaje im miękkość

i elastyczność:
a) zobojętnianie,
b) dogarbowanie,
c) natłuszczanie,
d) barwienie.

4. Urządzenie, w którym prowadzi się procesy kąpielowego wykończania skór, to:

a) dół garbarski,
b) wyżymarka,
c) bęben garbarski,
d) kłoda garbarska.

5. Wskaż, która z wymienionych operacji nie jest chemiczną obróbką skór:

a) zobojętnianie,
b) dogarbowanie,
c) natłuszczanie,
d) wygładzanie.

6. Celem dogarbowania skór produkowanych na wierzchy obuwia jest:

a) rozluźnienie struktury włóknistej skór,
b) wypełnienie i uściślenie struktury włóknistej skór,
c) zwiększenie masy skór,
d) usztywnienie skór w całej objętości.

7. Barwienie skór o delikatnej i cienkiej tkance skórnej przeprowadza się w:

a) wirówce,
b) cytroku,
c) bębnie trociniaku,
d) bębnie namokowym.

8. Barwienie skór metodą „na wskroś” polega na:

a) przebarwieniu samego lica skór,
b) przebarwieniu jedynie mizdry,
c) przebarwieniu zewnętrznych warstw skóry,
d) przebarwieniu całego przekroju skóry.

9. Agregaty pralnicze stosowane są w garbarni do:

a) płukania skór przed zobojętnianiem,
b) kąpielowego barwienia skór,
c) nawilżania skór po garbowaniu i obcieknięciu,
d) prania lica i mizdry skór podeszwowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Napalanie to technika:

a) natłuszczania skór,
b) barwienia skór na kolory ciemne,
c) dogarbowania skór garbnikami roślinnymi,
d) odkwaszania skór w wysokiej temperaturze.

11. Przygotowanie skór do operacji maszynowego wygładzania polega na:

a) wyżymaniu skór,
b) całkowitym wysuszeniu skór,
c) wypłukaniu i rozmoczeniu skór,
d) zdwojeniu i ostruganiu skór.

II część

12. Zobojętnianie skór chromowych po garbowaniu jest procesem przygotowania do:

a) mechanicznych procesów przed wykończaniem właściwym,
b) chemicznych procesów wykończenia kąpielowego,
c) suszenia w suszarniach próżniowych,
d) wykończania na nubuk i welur.

13. Celem zobojętniania skór chromowych jest:

a) odkwaszenie skór po procesie garbowania,
b) utrwalenie barwnika po barwieniu kąpielowym,
c) wypłukanie nadmiaru garbnika po dogarbowaniu,
d) zemulgowanie tłuszczu naturalnego w skórze.

14. Prawidłowość przebiegu procesu zobojętniania skór garbowanych chromowo sprawdza

się wskaźnikiem – zielenią bromokrezolowa przez wkroplenie wskaźnika:
a) do kąpieli zobojętniającej,
b) na lico skóry,
c) na mizdrę skóry,
d) na przekrój skóry.

15. Barwniki są to związki ………………….. wielkocząsteczkowe posiadające wbudowane

grupy …………………….. odpowiedzialne za barwę związku i grupy
……………………….. których zadaniem jest wiązanie się barwnika ze skórą.

16. Egalizatory są to związki chemiczne używane jako środki pomocnicze do

………………… skór. Zadaniem ich jest ułatwienie ……………………..
i równomiernego ………………… barwnika w skórze.

17. Hydrofobowość skóry to określenie:

a) odporności na nasiąkliwość wodną skóry,
b) przepuszczalności powietrza i pary wodnej,
c) nietrwałości wybarwienia na pranie,
d) nietrwałości wybarwienia na światło.

18. Podaj nazwy trzech asortymentów skór gotowych, które wymagają całkowitego

przebarwienia przekroju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Kontrola prawidłowo przeprowadzonego procesu natłuszczania skór wykazuje:

a) śliskie i tłuste w dotyku lico skór,
b) roztwór kąpieli mętny o mlecznym zabarwieniu,
c) tłusta w dotyku i „mażąca się” mizdra,
d) przezroczysta kąpiel i lekko śliski dotyk lica skór.

20. Podstawowym elementem roboczym maszyny do wygładzania skór jest:

a) wał nożowy z ostrymi nożami spiralnymi,
b) wał nożowy z gładkimi nożami spiralnymi,
c) wał nożowy z poprzecznymi nożami gładkimi,
d) wał roboczy gładki wypolerowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST II

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu”

Treść zadania

Przeprowadź proces natłuszczania i przygotowania do suszenia skór według receptury

technologicznej obowiązującej w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim
w którym odbywasz naukę zawodu.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności praktycznego wykonywania
czynności produkcyjnych. Uczniowi należy stworzyć możliwość inwencji w zaplanowaniu
poszczególnych etapów wykonywania zadania: zorganizowania stanowiska pracy, doboru
odpowiednich maszyn lub urządzeń produkcyjnych, wykonanie podstawowych ustawień
i regulacji maszyn oraz wykazania się umiejętnością wykonania obróbki skór. Jest to
jednocześnie możliwość samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych
umiejętności i dokonania analizy podjętych działań praktycznych. Zadaniem nauczyciela jest
stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami
technologicznymi i w określonym czasie.
Uczeń powinien mieć udostępnione:
− stanowisko pracy z maszynami i urządzeniami produkcyjnymi do procesów

natłuszczania skór i przygotowania ich do suszenia,

− skóry w półfabrykacie po procesach garbowania, zobojętniania, dogarbowania

i barwienia,

− dokumentację technologiczną wyprawy skór w postaci: instrukcji obsługi maszyn

i urządzeń, receptury technologicznej, charakterystyki środków pomocniczych.

Nauczyciel powinien:
− zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska produkcyjnego w warsztatach

szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,

− zabezpieczyć półfabrykat skór,
− przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich

przestrzeganie,

− skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,
− podzielić uczniów na zespoły zadaniowe,
− przydzielić uczniom odpowiednie produkcyjne zadania,
− zatwierdzić ustalony przez uczniów plan i kolejność działań,
− określić kryteria oceny wykonywanego zadania,
− na bieżąco nadzorować pracę uczniów,
− dokonać oceny wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

− dobrać i założyć odzież ochronną,
− zapoznać się z dokumentacją technologiczną i techniczną wykonywanego zadania

produkcyjnego,

− zapisać plan działania oraz kolejność wykonywanych operacji i czynności

produkcyjnych zgodnie z recepturą technologiczną – przedstawić do zatwierdzenia
nauczycielowi,

− obejrzeć i scharakteryzować przydzielone do obróbki skóry,
− wskazać maszyny i urządzenia na jakich będą wykonywane operacje i procesy

technologiczne natłuszczania i przygotowania skór do suszenia,

− przygotować stanowisko pracy pod względem:

a) bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) uporządkowania i łatwego dostępu do obrabianych skór, maszyn i urządzeń

technologicznych

wyposażenia w potrzebne urządzenia i narzędzia pomocnicze: boczki, wiadra,
łopatki do nabierania i przesypywania chemikaliów,

d) zabezpieczenia w środki i chemikalia,
e)

zabezpieczenia w przyrządy i naczynia do prowadzenia kontroli procesów
technologicznych,

− zgłosić nauczycielowi gotowość i wykonać zadanie według zatwierdzonego planu,
− obejrzeć i scharakteryzować skóry po wykonaniu zadania – dokonać oceny

wykonanego zadania,

− ułożyć skóry zgodnie z zasadami technologicznymi, zaprezentować i omówić

wykonanie pracy, przedstawić nauczycielowi do oceny.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp. Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty do

uzyskania

Punkty przyznane

Dobranie odzieży ochronnej

Sposób oględzin i charakterystyka
półfabrykatu

Zaplanowanie kolejnych czynności 10

Dobranie maszyny lub urządzenia do
wykonania zadania

Przygotowanie stanowiska pracy:

− czystość i porządek miejsca pracy,
− sprawdzenie i zabezpieczenie pod

względem BHP bębna i maszyn do
wyżymania i wygładzania skór,

− przygotowanie potrzebnych urządzeń

i narzędzi pomocniczych,

− przygotowanie niezbędnych przyrządów

i urządzeń pomiarowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonywanie zadania:

1. nastawienie kąpieli natłuszczającej:

a) odważenie tłuszczu i innych środków

chemicznych,

b) sporządzenie emulsji tłuszczowej,
c) dozowanie emulsji do bębna

natłuszczającego,

2. kontrolowanie parametrów

technologicznych procesu
natłuszczania:

a) kontrola temperatury kąpieli,
b) pomiar pH kąpieli,
c) dopilnowanie czasu procesu

natłuszczania,

3. zabezpieczenie i włączenie bębna

natłuszczającego,

4. kontrola i ocena zakończenia procesu

natłuszczania skór:

a) organoleptyczna ocena wyczerpania

tłuszczu z kąpieli,

b) organoleptyczna ocena natłuszczenia

skór,

5. rozładunek bębna i ułożenie skór do

odleżenia,

6. wyżymanie maszynowe skór:

a) włączenie i wyłączenie wyżymarki,
b) podawanie skór na wałek roboczy

maszyny,

c) układanie skór po wyżymaniu,
d) transport skór do obróbki

wygładzania,

7. wygładzanie maszynowe skór,

a) włączenie i wyłączenie wygładzarki,
b) podawanie skór na zespół roboczy

maszyny,

c) układanie i przygotowanie skór do

kolejnych procesów i obróbek
technologicznych.

7. Organoleptyczna ocena skór i ocena

wykonania pracy

8. Zaprezentowanie wykonania zadania

Razem

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający 70
dostateczny 85
dobry 90
bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Lasek W. : Wykończalnictwo skór miękkich. WN-T, Warszawa 1984
2. Maleńczak J., Ćujon J.: Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt uczelniany. WSI,

Radom 1981.

3. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI

Radom skrypt nr 7 1996 r.

4. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, WSiP 1997
5. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. I Garbowanie, WSiP 1986
6. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II Wykończanie, WSiP 1985
7. Polskie Normy – wybór
8. Praca zbiorowa: Vademecum garbarza, ITE Radom 1996
9. Praca zbiorowa: Encyklopedia techniki – przemysł lekki”. WNT, Warszawa 1986