„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Zdzisław Feldo
Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu
744[03].Z2.01.
Poradnik
dla
nauczyciela
Wydawca
:
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzja:
dr inż. Sadowski Tadeusz
dr inż. Żarłok Jan
Opracowanie redakcyjne:
Konsultacja:
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z2.01
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Garbarz skór 744[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Przykładowe scenariusze zajęć
7
5. Ćwiczenia
12
5.1. Charakterystyka kąpielowego wykończania skór
12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Zobojętnianie skór po garbowaniu mineralnym
14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Dogarbowanie skór
15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Barwienie skór
17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Natłuszczanie skór
19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Odwodnienie i wygładzanie skór
21
5.6.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
23
7. Literatura
34
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela dotyczący jednostki modułowej
„Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu” z modułowego programu nauczania,
który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie garbarz skór – 744[03].
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami aktywizującymi
ze szczególnym uwzględnieniem:
− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych,
− próby pracy.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań i uczenia się,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
744[03].Z2.05
Rozróżnianie, charakteryzowanie oraz
określanie jakości skór wyprawionych
744[03].Z2.06
Cechowanie, pakowanie i magazynowanie skór
wyprawionych
744[03].Z2.01
Wykończanie kąpielowe skór o różnym
przeznaczeniu
744[03].Z2.02
Organizowanie i prowadzenie procesu suszenia
skór
744[03].Z2.03
Przygotowanie skór do wykończania
właściwego
Moduł 744[03].Z2
Technologia wykończania i uszlachetniania
skór bez włosa
744[03].Z2.04
Wykończanie właściwe skór
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
− odczytywać i stosować instrukcje technologiczne dotyczące czynności i operacji
przygotowania skór do wykończania,
− stosować podstawowe metody badania organoleptycznego wygarbowanych skór przed
procesami wykończania,
− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
− dobierać i stosować odzież ochrony osobistej na stanowiskach mechanicznej i
chemicznej obróbki skór,
− stosować zasady bezpiecznej pracy i ochrony środowiska wykonując czynności
rozładunku i załadunku bębnów garbarskich, obsługi maszyn i urządzeń oraz transportu
skór między stanowiskami pracy,
− układać obrabiane skóry na boczki garbarskie lub podesty,
− korzystać z różnych źródeł informacji zawodowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
− odczytać i zastosować przepisy technologiczne kąpielowych procesów wykończania skór
o różnym przeznaczeniu,
− obsłużyć urządzenia i agregaty do kąpielowego wykończania skór,
− zorganizować proces neutralizacji, dozować środki chemiczne oraz utrzymywać
parametry technologiczne zgodnie z recepturą produkcji,
− wykonać czynności i operacje technologiczne dogarbowania w zależności od
właściwości i przeznaczenia skór,
− skontrolować parametry technologiczne procesu dogarbowania zgodnie z normami
i opisem produkcji,
− zastosować metody i techniki barwienia skór w zależności od wymagań
technologicznych i estetyki towaru gotowego,
− zorganizować stanowisko barwienia skór, utrzymywać parametry technologiczne,
− dokonać organoleptycznego badania przebiegu i zakończenia procesu barwienia skór,
− nastawić kąpiel natłuszczającą według receptury technologicznej,
− przeprowadzić proces natłuszczania skór, zastosować metodę i technikę zgodnie
z opisem produkcji,
− zbadać organoleptycznie przebieg i zakończenie procesu natłuszczania skór,
− nastawić kąpiel do utrwalenia barwnika i tłuszczu w tkance skórnej,
− wykonać badania organoleptyczne kąpielowego wykańczania skór,
− wykonać mechaniczne odwadnianie i wygładzanie skór przed suszeniem.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Technologia wykończania i uszlachetniania skór bez włosa
744[03].Z2
Jednostka modułowa: Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu
744[03].Z2.01
Temat: Kontrola procesu zobojętniania skór po garbowaniu chromowym
Cel ogólny: nabycie umiejętności wykonywania oznaczeń kontrolnych procesów
kąpielowego wykończania skór i interpretacji wyników badań.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
− pobrać próbki skór do wykonania badań kontrolnych przebiegu procesu zobojętniania
skór,
− dobrać wskaźnik kolorymetryczny do wykonania badań,
− przeprowadzić badanie,
− zinterpretować wynik badania,
− wnioskować o dalszym przebiegu procesu wyprawy skór.
Metody nauczania:
− ćwiczenia praktyczne
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− indywidualna
Czas: w zależności od zakresu oznaczeń na bieżąco określa nauczyciel.
Środki dydaktyczne:
− boczek garbarski lub stół laboratoryjny w przypadku wykonywania oznaczeń w pracowni
technologicznej,
− ostry nóż do wycinania próbek skór,
− roztwór wskaźnika zieleni bromokrezolowej,
− naczyńko z wkraplaczem,
− różne rodzaje skór garbowania chromowego po procesie zobojętniania,
− dziennik kontroli produkcji.
Przebieg zajęć:
1. przygotować próbki skór różnych asortymentów do wykonania oznaczeń: wybrać skóry
i oznaczyć miejsca wykrojenia próbek, przy pomocy ostrego noża wykroić próbki,
wycisnąć nadmiar kąpieli,
2. przygotować wskaźnik – zieleń bromokrezolową w naczyńku z wkraplaczem,
3. na przekrój skór wkroplić wskaźnik i określić kolor zabarwienia przekroju skór,
4. wyniki zanotować w dzienniczku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Zakończenie zajęć
− omówić wyniki oznaczeń i określić stopień zobojętnienia badanych skór,
− zapisać wnioski i spostrzeżenia.
Praca domowa
Dokonaj analizy wykonanych na zajęciach oznaczeń kontrolnych. Zastanów się i odpowiedz
na pytanie: Znaczenie badań kontrolnych stopnia zobojętnienia skór na jakość i przeznaczenie
asortymentowe skór w towarze gotowym.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− obserwacja pracy uczniów,
− dyskusja wyników przeprowadzonych oznaczeń,
− stawianie pytań problemowych,
− wnioski uczniów,
− ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Technologia wykończania i uszlachetniania skór bez włosa
744[03].Z2
Jednostka modułowa: Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu
744[03].Z2.01
Temat: Wykonywanie i nadzorowanie procesu barwienia skór odzieżowych według
zakładowej receptury technologicznej.
Cel ogólny: kształcenie umiejętności wykonywania czynności technologicznych
w procesie barwienia skór.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
− posłużyć się dokumentacją technologiczną dotyczącą procesu barwienia skór,
− wskazać właściwe urządzenia techniczne do prowadzenia procesu,
− rozpoznać barwniki i inne środki pomocnicze do barwienia skór,
− odważyć i przygotować barwniki i inne środki chemiczne do barwienia skór,
− nastawić kąpiel barwiącą i ustawić parametry technologiczne procesu,
− przeprowadzić kontrolę organoleptyczną barwienia skór,
− zachować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, stosować właściwą odzież ochronną.
Metody nauczania:
− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− zespołowa
Czas: zgodny z recepturą technologiczną.
Środki dydaktyczne: Ze względu na rodzaj ćwiczenia jako zadanie produkcyjne,
powinno ono być przeprowadzone w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim.
− zakładowa instrukcja technologiczna wyprawy skór odzieżowych,
− bęben garbarski do barwienia skór lub automat farbiarski,
− narzędzia i urządzenia pomocnicze: boczek garbarski, wiadra emaliowane i łopatki do
nabierania i przenoszenia chemikaliów,
− przyrządy i urządzenia pomiarowe: waga dziesiętna, waga szalkowa, termometr
kąpielowy, papierki wskaźnikowe, czasomierz, zlewki laboratoryjne szklane,
− barwniki i środki chemiczne pomocnicze zgodne z recepturą barwienia,
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Zadaniem jest zaplanowanie i praktyczne przeprowadzenie procesu barwienia skór
odzieżowych. Polega na analizie obowiązującej w zakładzie instrukcji techniczno-
technologicznej wyprawy skór odzieżowych, a następnie przygotowaniu i wykonaniu
operacji i czynności produkcyjnych oraz kontrolnych procesu barwienia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
FAZA WSTĘPNA
Przed przystąpieniem do wykonania zadania nauczyciel powinien:
− zaplanować i zorganizować udział uczniów w procesie produkcyjnym barwienia skór,
− na podstawie zakładowej instrukcji techniczno-technologicznej przygotować zestaw pytań
prowadzących,
− przygotować formularz do zaplanowania wykonania zadania,
− podać uczniom temat lekcji,
− zaznajomić uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu,
− dokonać ustaleń organizacyjno-porządkowych,
FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE – ZESTAW PYTAŃ PROWADZĄCYCH
1. Co to jest instrukcja techniczno- technologiczna wyprawy skór?
2. Jaki jest cel barwienia skór odzieżowych?
3. Jakie barwniki i środki pomocnicze stosowane są do barwienia skór odzieżowych?
4. W jakich urządzeniach prowadzi się proces barwienia skór?
5. Jakie parametry technologiczne mają wpływ na proces barwienia skór?
6. Jak przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną barwienia skór odzieżowych?
PLANOWANIE
1. Ustalcie zakres operacji i czynności procesu barwienia skór według zakładowej instrukcji
techniczno-technologicznej.
2. Ustalcie urządzenia produkcyjne, sprzęt i narzędzia potrzebne do przeprowadzenia
barwienia skór.
3. Ustalcie przyrządy pomiarowe do wykonania oznaczeń i pomiarów parametrów
technologicznych.
4. Ustalcie ilości i sposób przygotowania barwników i środków pomocniczych do barwienia.
5. Zaplanujcie kolejność czynności wykonywanych przy procesie barwienia skór.
6. Ustalcie przydział pracy członkom zespołu.
7. Wypełnijcie formularz wpisem kolejności operacji, potrzebnych urządzeń, materiałów
i środków pomocniczych oraz innych zaplanowanych ustaleń.
UZGODNIENIE
1. Omówcie wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieście się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Dokonajcie pobrania z magazynu i odważenia potrzebnych ilości barwników i środków
pomocniczych.
2. Przygotujcie kąpiel barwiącą według parametrów technologicznych w instrukcji.
3. Wykonajcie zgodnie z zaplanowanymi czynnościami proces barwienia skór.
4. Zbadajcie wykonanie procesu wybarwienia skór zgodnie z metodą kontroli
międzyoperacyjnej.
5. Przygotujcie się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera
grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
SPRAWDZANIE
1. Czy wszystkie zaplanowane czynności technologiczne i pomocnicze zostały wykonane?
2. Czy parametry technologiczne zostały nastawione prawidłowo?
3. Czy do kontroli użyto właściwych przyrządów pomiarowych?
4. Czy kontrola końcowa procesu wykazała właściwe cechy wybarwienia skór
odzieżowych?
ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy zadania sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje pracę zespołu uczniów, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały poznane i wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich
unikać w przyszłości.
FAZA KOŃCOWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat barwienia skór różnych asortymentów. Na
podstawie tych wiadomości i doświadczenia z zajęć praktycznych wykaż różnicę
w technologii barwienia skór przeznaczonych na obuwie i odzież.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Charakterystyka
kąpielowego wykończania skór
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie organoleptycznego badania skór w półfabrykacie wet-blue, określ
przydatność do wykończenia ich od strony lica lub od strony mizdry.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wykonać jako zadanie produkcyjne w warsztatach szkolnych lub zakładzie
garbarskim.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z dokumentacją technologiczną produkowanych skór:
recepturą wyprawy, normami przedmiotowymi danego asortymentu skór, normami
czynnościowymi badań organoleptycznych skór, wymaganiami odbioru jakościowego
skór,
− wybrać skóry przeznaczone do wykończania,
− przypomnieć uczniom o zachowaniu zasad bezpiecznej pracy i założeniu odzieży
ochronnej,
− pokazać technikę wykonania organoleptycznego badania skór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją technologiczną produkowanych skór:
− recepturą wyprawy,
− normami przedmiotowymi danego asortymentu skór,
− normami czynnościowymi badań organoleptycznych skór,
− wymaganiami odbioru jakościowego skór,
2) dokonać oględzin skór przeznaczonych do wykończania,
3) określić organoleptycznie jakość lica i mizdry skór,
4) rozsortować skóry z licem zgodnym z wymaganiami asortymentowymi,
5) osobno odłożyć skóry z licem niezgodnym z wymaganiami jakości asortymentowej skór,
6) określić przydatność skór rozsortowanych jako niezgodne z wymaganiami,
7) zapisać w dzienniczku wnioski i uwagi,
8) wskazać i zachować zasady bezpiecznej pracy, używać właściwej odzieży ochronnej.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− dokumentacja technologiczna: receptura wyprawy skór, normy przedmiotowe
i czynnościowe,
− stół sortowniczy,
− dziennik laboratoryjny.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Ćwiczenie 2
Zaobserwuj pracę urządzeń stosowanych do procesów kąpielowego barwienia skór.
Wskaż do jakiego rodzaju skór pod względem surowcowym i przeznaczenia
asortymentowego można ich używać.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy przeprowadzić w warsztatach szkolnych lub na wycieczce w zakładzie
garbarskim.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z dokumentacją technologiczną dotyczącą barwienia skór: receptura
barwienia, charakterystyka stosowanych środków, dobór urządzeń, kontrola procesu,
− wskazać zagrożenia, przypomnieć o stosowaniu zasad bezpiecznej pracy, sprawdzić
odzież ochronną.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wziąć udział w zajęciach /wycieczce/ do zakładu garbarskiego,
2) wskazać i nazwać maszyny stosowane do kąpielowej obróbki skór we wstępnej fazie
wykończania,
3) zapoznać się z charakterystyką techniczną urządzeń do kąpielowego wykończania skór,
4) zapoznać się z instrukcją technologiczną kąpielowego wykończania skór różnych
rodzajów i asortymentów,
5) wskazać i omówić konieczność używania odpowiedniej odzieży ochronnej podczas pracy
przy kąpielowym wykończaniu skór i zachowania zasad bezpiecznej pracy,
6) wskazać i uzasadnić urządzenia do kąpielowego wykończania skór dla określonego
rodzaju surowca i asortymentu w towarze gotowym,
7) wnioski i spostrzeżenia zapisać w dzienniczku.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− pokaz z objaśnieniem,
− metoda projektów,
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− dokumentacja techniczna i technologiczna wykończania kąpielowego skór: instrukcja
obróbki skór, charakterystyka maszyn i urządzeń, regulamin bhp i ppoż.,
− urządzenia do kąpielowych procesów wykończalniczych,
− półfabrykaty skór z różnego rodzaju surowca i różnego przeznaczenia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
5.2. Zobojętnianie skór po garbowaniu mineralnym
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Posługując się wskaźnikiem zielenią bromokrezolowa, zbadaj stopień odkwaszenia skór
chromowych po procesie zobojętniania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− przypomnieć uczniom teoretyczne podstawy procesu zobojętniania skór chromowych:
cel, wykonanie praktyczne i kontrola procesu,
− zorganizować stanowisko pracy w warsztatach szkolnych lub zakładzie garbarskim na
dziale kąpielowego wykończania skór, ewentualnie w pracowni technologicznej
przygotować zestaw próbek skór po procesie zobojętniania różnymi sposobami,
− przypomnieć zasady obowiązujące w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawdzić
odzież ochronną uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki modułowej,
2) przygotować próbki skór różnych asortymentów do wykonania oznaczeń: wybrać skóry
i oznaczyć miejsca wykrojenia próbek, przy pomocy ostrego noża wykroić próbki,
wycisnąć nadmiar kąpieli,
3) przygotować wskaźnik – zieleń bromokrezolową w naczyńku z wkraplaczem,
4) na przekrój skór wkroplić wskaźnik i określić kolor zabarwienia przekroju skór,
5) wyniki zanotować w dzienniczku,
6) omówić wyniki oznaczeń i określić stopień zobojętnienia badanych skór,
7) zapisać wnioski i spostrzeżenia.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny,
− ostry nóż do wycinania próbek skór,
− roztwór wskaźnika zieleni bromokrezolowej,
− naczyńko z wkraplaczem,
− różne rodzaje skór garbowania chromowego po procesie zobojętniania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
5.3. Dogarbowanie skór
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównując wskazane przez nauczyciela próbki środków garbujących ze wzorcami,
nazwij je i określ grupę do jakiej należą np.:
„Chromal” – garbnik chromowy o konsystencji zielonego miałkiego proszku, dobrze
rozpuszcza się w wodzie dając ciemnozielony roztwór,
– należy do grupy garbników mineralnych.
Wskazówki do realizacji
W pracowni technologicznej powinny być przygotowane różne preparaty garbujące
w podpisanych pojemnikach z dołączoną charakterystyką i opisem zastosowania
technologicznego.
Nauczyciel przydziela poszczególnym uczniom próbki preparatów /bez podpisu/.
Uczniowie na podstawie wiadomości i umiejętności nabytych podczas nauki nazywają
i charakteryzują środki, a następnie porównują ze wzorcem.
Nauczyciel przypomina o obowiązujących przepisach bezpiecznej pracy, ochronie
środowiska oraz przeciw pożarowych. Sprawdza odzież ochronną.
Zadanie może być realizowane w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki modułowej,
2) przygotować wzorce środków garbujących,
3) zbadać organoleptycznie właściwości wskazanych przez nauczyciela preparatów
i porównać je ze wzorcami,
4) określić ich podstawowe właściwości – np.: wygląd, konsystencję, rozpuszczalność oraz
zakwalifikować je do odpowiedniej grupy np.: garbniki mineralne, garbniki roślinne,
5) wyniki przedstawić w układzie tabelarycznym,
6) zapisać wnioski i spostrzeżenia.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny,
− zestaw próbek wzorcowych preparatów garbujących,
− naczynia laboratoryjne: zlewki 250 ml., próbówki, bagietki, łyżeczki laboratoryjne,
bibuła laboratoryjna, papierki wskaźnikowe,
− arkusze papieru A-4,
− ołówek, długopis, mazak.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Ćwiczenie 2
Na podstawie organoleptycznego badania wskazanych przez nauczyciela skór, określ
rodzaj dogarbowania.
Wskazówki do realizacji
Jeśli ćwiczenie realizowane jest w zakładzie pracy, należy pracować analizując próbki
aktualnie produkowanych skór. Realizacja ćwiczenia w pracowni technologicznej wymaga
korzystania z katalogów próbek skór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) dokonać badania organoleptycznego wskazanych skór,
3) określić ich cechy i właściwości charakterystyczne: wygląd, kolor, odczucie dotyku,
zapach, miękkość, wygląd przekroju,
4) zadecydować o rodzaju dogarbowania skór i uzasadnić swoją decyzję.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny,
− nóż do przecinania skór,
− boczek do układania skór,
− katalog próbek skór,
− dzienniczek do zapisywania uwag i wyników.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
5.4. Barwienie skór
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie przeprowadzonych prób, określ przydatność barwników do barwienia
określonego asortymentu skór.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy realizować w pracowni technologicznej. Wskazane jest
przeanalizowanie np.: przydatności różnych barwników do jednego asortymentu skór lub
jednego barwnika dla różnych skór. Wersje mogą być różne w zależności od dostępu do
barwników i zaproponowanych asortymentów skór.
Nauczyciel:
A/ przygotowuje:
− zestaw próbek barwników z różnych grup chemicznych np.: anionowe, kationowe,
metalokompleksowe, reaktywne,
− próbki „świeżych” skór wygarbowanych:
a) chromowo po procesie zobojętniania i o różnym przeznaczeniu asortymentowym, np.:
bukaty na wierzchy obuwia, odzieżowe, meblowe, galanteryjne,
b) roślinnie z przeznaczeniem na asortymenty: podeszwowe, galanteryjne, techniczne,
− receptury technologiczne barwienia skór,
B/ zabezpiecza:
− stanowisko pracy uczniów wyposażone w aparat Wacker`a z urządzeniem
podgrzewającym
− szklane słoje Wacker`a,
− zestaw chemikaliów potrzebnych w procesie barwienia skór,
− warunki bezpiecznej pracy uczniów /przypomina o regulaminie i zasadach BHP i ppoż./
C/ organizuje:
− 3–4 osobowe zespoły uczniów,
− podział pracy dla poszczególnych zespołów,
− dyskusję wyników po zakończeniu zadania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania prób barwienia skór:
– przygotować aparat Wacker’a /sprawdzić podłączenie urządzenia ogrzewającego/,
– przygotować słoje – bębenki szklane,
3) przygotować wskazane przez nauczyciela próbki skór o różnym przeznaczeniu
asortymentowym:
– ostrym nożem wykroić odpowiednie próbki ze skór,
– na wadze laboratoryjnej wyznaczyć masę próbek skór /wyniki zapisać w dzienniczku/,
4) przygotować według wskazań nauczyciela potrzebne chemikalia i barwnik do
przeprowadzenia próby,
5) wykonać próbę zgodnie z instrukcją technologiczną,
6) po zakończeniu próby ocenić organoleptycznie wyniki barwienia skór,
7) wyniki, uwagi i wnioski zapisać w dzienniczku i przedstawić nauczycielowi,
8) uporządkować stanowisko pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny ze zlewem i dostępem do ciepłej i zimnej wody,
− próbki skór garbowanych różnych asortymentów po procesie zobojętniania
i dogarbowania,
− zestaw różnych grup barwników do skór,
− zestaw chemikaliów pomocniczych potrzebnych do procesu barwienia skór,
− waga laboratoryjna z oprzyrządowaniem,
− naczyńka wagowe,
− zlewki szklane o pojemności 250 ml,
− cylinder miarowy na 500 ml,
− dzienniczek.
Ćwiczenie 2
Określ stopień przebarwienia skór i na podstawie dotychczas poznanych zasad
technologicznych, wskaż ich przeznaczenia asortymentowe.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy realizować w warunkach produkcji w zakładzie garbarskim, lub
w pracowni technologicznej korzystając z katalogu próbek skór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) zbadać organoleptycznie stopień przebarwienia skór na przekroju we wskazanej partii
produkcyjnej lub na próbkach skór,
3) określić przeznaczenie asortymentowe badanych skór,
4) wpisać do dzienniczka swoje uwagi i spostrzeżenia,
5) w dyskusji przedstawić swoje stanowisko i umotywować je.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny,
− zestaw skór lub próbek do oceny stopnia przebarwienia,
− dzienniczek do zapisywania wyników, spostrzeżeń i wniosków.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
5.5. Natłuszczanie skór
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przy pomocy przyrządów pomiarowych i badania organoleptycznego zbadaj temperaturę
i pH kąpieli natłuszczającej oraz określ stopień wyczerpania tłuszczu.
Wskazówki do realizacji
Ze względu na charakter oznaczeń kontrolnych występujących w kontroli
międzyoperacyjnej, ćwiczenie należy realizować w warunkach zakładu garbarskiego lub
warsztatów szkolnych podczas procesów produkcyjnych.
Należy przypomnieć uczniom o zachowaniu zasad i regulaminu bezpiecznej pracy
i przeciw pożarowych oraz ochrony środowiska. Sprawdzić odzież ochronną.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zapoznać się z dokumentacją technologiczną wyprawy skór dotyczącą procesu
kąpielowego wykończania,
3) przygotować przyrządy pomiarowe i naczynia potrzebne do wykonania kontroli procesu,
4) przeprowadzić kontrolę procesu:
− pobrać próbki kąpieli natłuszczającej z bębna,
− oznaczyć temperaturę kąpieli,
− oznaczyć pH kąpieli,
− określić wyczerpanie tłuszczu z kąpieli,
5) porównać otrzymane wyniki z parametrami receptury technologicznej,
6) wyniki, spostrzeżenia i wnioski wpisać do dzienniczka.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− pokaz z wyjaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− zlewki laboratoryjne,
− termometr kąpielowy,
− papierki wskaźnikowe.
Ćwiczenie 2
Badanie wpływu natłuszczania na właściwości mechaniczne skór różnych asortymentów.
Wskazówki do realizacji
Realizacja ćwiczenia może odbywać się w pracowni technologicznej lub w warsztatach
szkolnych. Nauczyciel przypomina uczniom o zasadach bezpiecznej pracy i dopilnowuje
używania właściwej odzieży ochronnej. Realizując zadanie należy:
− przygotować próbki z różnych asortymentów skór przed i po procesie natłuszczania,
− wszystkie próbki wysuszyć – suszenie w warunkach łagodnych,
− porównać właściwości mechaniczne skór: miękkość, pulchność, ciągliwość, nasiąkliwość
i przepuszczalność wody.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) wykroić i przygotować próbki skór z półfabrykatów przed procesem natłuszczania,
3) wykroić i przygotować próbki skór z tych samych półfabrykatów skór po natłuszczaniu,
4) wysuszyć przygotowane próbki skór /suszenie w warunkach łagodnych aby zbyt wysoka
temperatura nie spowodowała wypłynięcia tłuszczu świeżo wprowadzonego do skóry/,
5) porównać właściwości skór po wysuszeniu,
6) zanotować wyniki obserwacji oraz swoje spostrzeżenia i wnioski w dzienniczku.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− stół laboratoryjny,
− nóż do wycinania próbek,
− suszarka laboratoryjna.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
5.6. Odwodnienie i wygładzanie skór
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznawanie i rozróżnianie na skórach wad w postaci załamań i nierówności po
procesach kąpielowego wykończania.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być przeprowadzone w warunkach produkcyjnych w warsztatach
szkolnych lub zakładzie garbarskim. Przed praktycznym wykonaniem zadań przez uczniów
nauczyciel powinien zaprezentować jego wykonanie:
− sposób rozkładania skór na stole sortowniczym do ich oglądu,
− dokonania oględzin obu powierzchni skór /lica i mizdry/,
− wskazywania i scharakteryzowania wad skór w postaci fałd, załamań, zagnieceń i jarzm.
Nauczyciel przypomina o zasadach i regulaminach bezpiecznej pracy i używaniu odzieży
ochronnej.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) zapoznać się z normami przedmiotowymi dotyczącymi wad i uszkodzeń skór
i półfabrykatów skórzanych,
3) przygotować stanowisko pracy ze stołem sortowniczym,
4) kolejno rozkładać skóry na stole sortowniczym i dokonywać oględzin skór,
5) rozpoznawać i scharakteryzować wady i uszkodzenia skór na obu powierzchniach:
licowej i mizdrowej,
6) określać, które z wad można usunąć w operacji wygładzania skór,
7) wnioski i spostrzeżenia zapisać do dzienniczka.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne,
− próba pracy.
Środki dydaktyczne:
− boczki garbarskie do układania skór,
− stół sortowniczy,
− skóry w półfabrykacie po operacji wyżymania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Ćwiczenie 2
Zaobserwuj
pracę maszyn do odwadniania i wygładzania skór po procesach wykończania
kąpielowego. Wykonaj operację wyżymania skór. Omów sposób działania i obsługi maszyn.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie w formie zadania produkcyjnego powinno być realizowane w Warsztatach
Szkolnych wyposażonych w maszyny do obróbki skór lub w zakładzie pracy.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:
− zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy na maszynach
i urządzeniach do odwadniania i wygładzania skór,
− wskazać i objaśnić działanie mechanizmów roboczych,
− zademonstrować pracę maszyn.
Po instruktażu uczniowie kolejno wykonują zadanie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zastosować się do poleceń zawartych w zadaniu i przekazanych przez nauczyciela,
4) dokonać oceny organoleptycznej wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia praktyczne,
− próba pracy.
Środki dydaktyczne:
− wyżymarka walcowa do odwadniania skór,
− wygładzarki do skór miękkich i twardych,
− boczki garbarskie do układania skór.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej
„Wykończanie kąpielowe skór
o różnym
przeznaczeniu”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, pytanie otwarte i test z luką.
Zadania:
− od 1 do 11 są z poziomu podstawowego,
− od 12 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 5 z poziomu
ponadpodstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań,
Plan testu
Klucz odpowiedzi
Nr
zad.
Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)
Kategori
a celu
Poziom
wymagań
Poprawna odpowiedź
1. Znać procesy technologiczne
B
P
d
2. Znać metodę obróbki skór
B
P
…chemicznego…
…kąpielach…
…bęben…
3. Znać cel procesów
technologicznych
B P
c
4. Dobrać urządzenia do
procesów wykończania
kąpielowego skór
C P
c
5. Znać procesy chemiczne
wykończania skór
B
P
d
6. Wyjaśnić cel procesów
wyprawy skór
A P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
7. Dobierać technikę barwienia
skór
A P
b
8. Wyjaśnić cel procesu
C
P
d
9. Znać zastosowanie maszyn
garbarskich
C P
b
10. Znać techniki natłuszczania
skór
A P
a
11. Wyjaśniać technikę
przygotowania skór do
kolejnych procesów
C P
a
12. Wyjaśniać cel procesu
zobojętniania
B PP
b
13. Wyjaśniać cel procesów
C
PP
a
14. Prowadzić kontrolę
organoleptyczną procesów
technologicznych
D
PP
d
15.
Wyjaśniać budowę
chemiczną i właściwości
barwników
D
PP
…organiczne…
…chromoforowe…
…auksochromowe…
16.
Znać rolę środków
pomocniczych do barwienia
C
PP
…barwienia…
…wnikania…
…rozłożenia
17. Określać właściwości skór po
procesie natłuszczania
C PP
a
18. Znać właściwości skór
według przeznaczenia
asortymentowego
D
PP
- skóry rękawiczkowe,
- skóry odzieżowe,
- skóry meblowe
19. Kontrolować proces
natłuszczania skór
C PP
d
20. Wyjaśniać budowę i działanie
maszyn garbarskich
C PP
b
Przebieg
testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących procesów kąpielowego wykończania skór. Pytania:
1,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,17,19 i 20 są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 2,15,16 to pytania z luką, a w pytaniu: 18 należy
udzielić krótkiej odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),
− w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
− w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania od 12 do 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiązanie
testu
masz
90
min.
Powodzenia
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
I część
1. Dogarbowanie, barwienie i natłuszczanie skór to procesy:
a) chemicznego przygotowania skór do garbowania,
b) mechanicznej obróbki skór po garbowaniu,
c) końcowego wykończania właściwego,
d) wstępnego wykończania kąpielowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
2. Wykończanie kąpielowe skór to operacje ………………………przygotowania do
wykończenia właściwego. Nazwa pochodzi stąd, że prowadzone są w …………………
wodnych roztworów środków dogarbowujących, barwiących i natłuszczających.
Podstawowym urządzeniem stosowanym do tych procesów jest
………………..garbarski.
3. Wskaż, który z procesów wykończania kąpielowego skór nadaje im miękkość
i elastyczność:
a) zobojętnianie,
b) dogarbowanie,
c) natłuszczanie,
d) barwienie.
4. Urządzenie, w którym prowadzi się procesy kąpielowego wykończania skór, to:
a) dół garbarski,
b) wyżymarka,
c) bęben garbarski,
d) kłoda garbarska.
5. Wskaż, która z wymienionych operacji nie jest chemiczną obróbką skór:
a) zobojętnianie,
b) dogarbowanie,
c) natłuszczanie,
d) wygładzanie.
6. Celem dogarbowania skór produkowanych na wierzchy obuwia jest:
a) rozluźnienie struktury włóknistej skór,
b) wypełnienie i uściślenie struktury włóknistej skór,
c) zwiększenie masy skór,
d) usztywnienie skór w całej objętości.
7. Barwienie skór o delikatnej i cienkiej tkance skórnej przeprowadza się w:
a) wirówce,
b) cytroku,
c) bębnie trociniaku,
d) bębnie namokowym.
8. Barwienie skór metodą „na wskroś” polega na:
a) przebarwieniu samego lica skór,
b) przebarwieniu jedynie mizdry,
c) przebarwieniu zewnętrznych warstw skóry,
d) przebarwieniu całego przekroju skóry.
9. Agregaty pralnicze stosowane są w garbarni do:
a) płukania skór przed zobojętnianiem,
b) kąpielowego barwienia skór,
c) nawilżania skór po garbowaniu i obcieknięciu,
d) prania lica i mizdry skór podeszwowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
10. Napalanie to technika:
a) natłuszczania skór,
b) barwienia skór na kolory ciemne,
c) dogarbowania skór garbnikami roślinnymi,
d) odkwaszania skór w wysokiej temperaturze.
11. Przygotowanie skór do operacji maszynowego wygładzania polega na:
a) wyżymaniu skór,
b) całkowitym wysuszeniu skór,
c) wypłukaniu i rozmoczeniu skór,
d) zdwojeniu i ostruganiu skór.
II część
12. Zobojętnianie skór chromowych po garbowaniu jest procesem przygotowania do:
a) mechanicznych procesów przed wykończaniem właściwym,
b) chemicznych procesów wykończenia kąpielowego,
c) suszenia w suszarniach próżniowych,
d) wykończania na nubuk i welur.
13. Celem zobojętniania skór chromowych jest:
a) odkwaszenie skór po procesie garbowania,
b) utrwalenie barwnika po barwieniu kąpielowym,
c) wypłukanie nadmiaru garbnika po dogarbowaniu,
d) zemulgowanie tłuszczu naturalnego w skórze.
14. Prawidłowość przebiegu procesu zobojętniania skór garbowanych chromowo sprawdza
się wskaźnikiem – zielenią bromokrezolowa przez wkroplenie wskaźnika:
a) do kąpieli zobojętniającej,
b) na lico skóry,
c) na mizdrę skóry,
d) na przekrój skóry.
15. Barwniki są to związki ………………….. wielkocząsteczkowe posiadające wbudowane
grupy …………………….. odpowiedzialne za barwę związku i grupy
……………………….. których zadaniem jest wiązanie się barwnika ze skórą.
16. Egalizatory są to związki chemiczne używane jako środki pomocnicze do
………………… skór. Zadaniem ich jest ułatwienie ……………………..
i równomiernego ………………… barwnika w skórze.
17. Hydrofobowość skóry to określenie:
a) odporności na nasiąkliwość wodną skóry,
b) przepuszczalności powietrza i pary wodnej,
c) nietrwałości wybarwienia na pranie,
d) nietrwałości wybarwienia na światło.
18. Podaj nazwy trzech asortymentów skór gotowych, które wymagają całkowitego
przebarwienia przekroju.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
19. Kontrola prawidłowo przeprowadzonego procesu natłuszczania skór wykazuje:
a) śliskie i tłuste w dotyku lico skór,
b) roztwór kąpieli mętny o mlecznym zabarwieniu,
c) tłusta w dotyku i „mażąca się” mizdra,
d) przezroczysta kąpiel i lekko śliski dotyk lica skór.
20. Podstawowym elementem roboczym maszyny do wygładzania skór jest:
a) wał nożowy z ostrymi nożami spiralnymi,
b) wał nożowy z gładkimi nożami spiralnymi,
c) wał nożowy z poprzecznymi nożami gładkimi,
d) wał roboczy gładki wypolerowany.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu
Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek
.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
16
17
a b c d
18
19
a b c d
20
a b c d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
TEST II
Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Wykończanie kąpielowe skór o różnym przeznaczeniu”
Treść zadania
Przeprowadź proces natłuszczania i przygotowania do suszenia skór według receptury
technologicznej obowiązującej w warsztatach szkolnych lub w zakładzie garbarskim
w którym odbywasz naukę zawodu.
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności praktycznego wykonywania
czynności produkcyjnych. Uczniowi należy stworzyć możliwość inwencji w zaplanowaniu
poszczególnych etapów wykonywania zadania: zorganizowania stanowiska pracy, doboru
odpowiednich maszyn lub urządzeń produkcyjnych, wykonanie podstawowych ustawień
i regulacji maszyn oraz wykazania się umiejętnością wykonania obróbki skór. Jest to
jednocześnie możliwość samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych
umiejętności i dokonania analizy podjętych działań praktycznych. Zadaniem nauczyciela jest
stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami
technologicznymi i w określonym czasie.
Uczeń powinien mieć udostępnione:
− stanowisko pracy z maszynami i urządzeniami produkcyjnymi do procesów
natłuszczania skór i przygotowania ich do suszenia,
− skóry w półfabrykacie po procesach garbowania, zobojętniania, dogarbowania
i barwienia,
− dokumentację technologiczną wyprawy skór w postaci: instrukcji obsługi maszyn
i urządzeń, receptury technologicznej, charakterystyki środków pomocniczych.
Nauczyciel powinien:
− zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska produkcyjnego w warsztatach
szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,
− zabezpieczyć półfabrykat skór,
− przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich
przestrzeganie,
− skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,
− podzielić uczniów na zespoły zadaniowe,
− przydzielić uczniom odpowiednie produkcyjne zadania,
− zatwierdzić ustalony przez uczniów plan i kolejność działań,
− określić kryteria oceny wykonywanego zadania,
− na bieżąco nadzorować pracę uczniów,
− dokonać oceny wykonanej pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
− dobrać i założyć odzież ochronną,
− zapoznać się z dokumentacją technologiczną i techniczną wykonywanego zadania
produkcyjnego,
− zapisać plan działania oraz kolejność wykonywanych operacji i czynności
produkcyjnych zgodnie z recepturą technologiczną – przedstawić do zatwierdzenia
nauczycielowi,
− obejrzeć i scharakteryzować przydzielone do obróbki skóry,
− wskazać maszyny i urządzenia na jakich będą wykonywane operacje i procesy
technologiczne natłuszczania i przygotowania skór do suszenia,
− przygotować stanowisko pracy pod względem:
a) bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) uporządkowania i łatwego dostępu do obrabianych skór, maszyn i urządzeń
technologicznych
c)
wyposażenia w potrzebne urządzenia i narzędzia pomocnicze: boczki, wiadra,
łopatki do nabierania i przesypywania chemikaliów,
d) zabezpieczenia w środki i chemikalia,
e)
zabezpieczenia w przyrządy i naczynia do prowadzenia kontroli procesów
technologicznych,
− zgłosić nauczycielowi gotowość i wykonać zadanie według zatwierdzonego planu,
− obejrzeć i scharakteryzować skóry po wykonaniu zadania – dokonać oceny
wykonanego zadania,
− ułożyć skóry zgodnie z zasadami technologicznymi, zaprezentować i omówić
wykonanie pracy, przedstawić nauczycielowi do oceny.
Umiejętności podlegające ocenie
Lp. Czynność wykonywana przez ucznia
Punkty do
uzyskania
Punkty przyznane
1.
Dobranie odzieży ochronnej
5
2.
Sposób oględzin i charakterystyka
półfabrykatu
10
3.
Zaplanowanie kolejnych czynności 10
4.
Dobranie maszyny lub urządzenia do
wykonania zadania
10
5.
Przygotowanie stanowiska pracy:
− czystość i porządek miejsca pracy,
− sprawdzenie i zabezpieczenie pod
względem BHP bębna i maszyn do
wyżymania i wygładzania skór,
− przygotowanie potrzebnych urządzeń
i narzędzi pomocniczych,
− przygotowanie niezbędnych przyrządów
i urządzeń pomiarowych,
10
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
6.
Wykonywanie zadania:
1. nastawienie kąpieli natłuszczającej:
a) odważenie tłuszczu i innych środków
chemicznych,
b) sporządzenie emulsji tłuszczowej,
c) dozowanie emulsji do bębna
natłuszczającego,
2. kontrolowanie parametrów
technologicznych procesu
natłuszczania:
a) kontrola temperatury kąpieli,
b) pomiar pH kąpieli,
c) dopilnowanie czasu procesu
natłuszczania,
3. zabezpieczenie i włączenie bębna
natłuszczającego,
4. kontrola i ocena zakończenia procesu
natłuszczania skór:
a) organoleptyczna ocena wyczerpania
tłuszczu z kąpieli,
b) organoleptyczna ocena natłuszczenia
skór,
5. rozładunek bębna i ułożenie skór do
odleżenia,
6. wyżymanie maszynowe skór:
a) włączenie i wyłączenie wyżymarki,
b) podawanie skór na wałek roboczy
maszyny,
c) układanie skór po wyżymaniu,
d) transport skór do obróbki
wygładzania,
7. wygładzanie maszynowe skór,
a) włączenie i wyłączenie wygładzarki,
b) podawanie skór na zespół roboczy
maszyny,
c) układanie i przygotowanie skór do
kolejnych procesów i obróbek
technologicznych.
40
7. Organoleptyczna ocena skór i ocena
wykonania pracy
5
8. Zaprezentowanie wykonania zadania
10
Razem
100
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena
Liczba uzyskanych punktów
dopuszczający 70
dostateczny 85
dobry 90
bardzo dobry
100
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
7. LITERATURA
1. Lasek W. : Wykończalnictwo skór miękkich. WN-T, Warszawa 1984
2. Maleńczak J., Ćujon J.: Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt uczelniany. WSI,
Radom 1981.
3. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI
Radom skrypt nr 7 1996 r.
4. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, WSiP 1997
5. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. I Garbowanie, WSiP 1986
6. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II Wykończanie, WSiP 1985
7. Polskie Normy – wybór
8. Praca zbiorowa: Vademecum garbarza, ITE Radom 1996
9. Praca zbiorowa: Encyklopedia techniki – przemysł lekki”. WNT, Warszawa 1986