Próchnica gleb le

ś

nych

Materia

ł

y dydaktyczne do gleboznawstwa leśnego

2009

M. Nowiński

Mineralizacja

Butwienie to procesy mineralizacji zachodz

ą

ce

w warunkach tlenowych. Daj

ą

produkty pełnego utlenienia

(CO

2

, H

2

O, jony Ca

2+

, K

+

, SO

4

2-

, PO

4

3-

, NO

3

-

i inne). S

ą

to

procesy egzotermiczne. Tempo butwienia zale

ż

y od charakteru

szcz

ą

tków organicznych oraz ich odczynu.

Gnicie to procesy mineralizacji przebiegaj

ą

ce w warunkach

beztlenowych, a ich produktami s

ą

m.in.: CH

4

- metan, H

2

O,

H

2

S - siarkowodór, CS

2

- skatol. Gnicie przebiega powoli.

to procesy całkowitego rozkładu materii organicznej

prowadz

ą

ce do wydzielenia prostych zwi

ą

zków mineralnych

Humifikacja

„Humifikacja jest to zło

ż

ony proces stopniowych

strukturalnych i chemicznych przemian, jakim

w glebie podlegaj

ą

szcz

ą

tki obumarłych ro

ś

lin

i zwierz

ą

t, głównie pod wpływem organizmów

glebowych i czynników atmosferycznych;

zasadniczym produktem humifikacji jest humus”.

– Z. Prusinkiewicz.

Stopień humifikacji to procentowy udzia

ł

substancji humusowych w ogólnej masie

martwych organicznych sk

ł

adników gleby”.

– Z. Prusinkiewicz.

Humifikacja zachodzi w kilku etapach:

- rozdrobnienie materiału organicznego, du

żą

rol

ę

odgrywa tu

mezofauna glebowa, równie

ż

czynniki atmosferyczne

powoduj

ą

osłabianie struktur szcz

ą

tków ro

ś

linnych -

szczególnie cykliczne zamarzanie i rozmarzanie gleby w zimie,
oraz zmiany uwilgotnienia wywołuj

ą

ce p

ę

cznienie i kurczenie

szcz

ą

tków ro

ś

linnych;

- zasiedlanie szcz

ą

tków ro

ś

linnych i zwierz

ę

cych przez

mikroorganizmy glebowe;

- maceracja rozdrobnionych i zasiedlonych szcz

ą

tków

ro

ś

linnych;

- biochemiczna przebudowa materiału organicznego (głównie
substancji ligninowych) przy udziale mikroorganizmów
glebowych; powstaj

ą

wielkocz

ą

steczkowe ła

ń

cuchowe zwi

ą

zki

próchniczne posiadaj

ą

ce du

żą

trwało

ść

.

Przekształcenia materii organicznej w glebach le

ś

nych

materia

organiczna

m

in

er

al

iz

ac

ja

hu

m

if

ik

ac

ja

CO

2

+

H

2

O

NO

3

-

SO

4

-2

H

2

PO

4

-

NH

4

+

Ca

+2

Mg

+2

K

+

Zn

+2

prehumus

humus

h

um

if

ik

a

cj

a

m

in

e

ra

liz

a

cj

a

NH

4

+

Ca

+2

Mg

+2

K

+

Zn

+2

NO

3

-

SO

4

-2

H

2

PO

4

-

CO

2

humus

prehumus

szczątki roślinne

i zwierzęce

H

2

O

Kierunki przemian materii organicznej w glebie

Próchnica leśna

Próchnica le

ś

na jest to kompleks

substancji organicznych i mineralno-

organicznych, zalegaj

ą

cych na powierzchni

gleby le

ś

nej i wewn

ą

trz gleby, b

ę

d

ą

cy

mieszanin

ą

produktów cz

ęś

ciowej i pełnej

humifikacji zwi

ą

zków organicznych,

drobnoustrojów i produktów ich przemiany

materii.

(Z. Prusinkiewicz)

Frakcje związków próchnicznych

1. Bituminy
2. Związki humusowe

a ) kwasy humusowe

- kwasy fulwowe
- kwasy huminowe brunatne
- kwasy huminowe szare
- kwasy hymatomelanowe

b ) huminy i ulminy
c ) związki organiczno-mineralne

- chelaty
- kompleksy ilasto-humusowe

Bituminy

frakcja bardzo trudno rozpuszczalna - ekstrakcja

mieszaniną alkoholu i benzenu lub eterem, jest to

mieszanina utlenionych węglowodorów, żywic oraz wosków.

Powstają w glebach torfowisk wysokich i przejściowych

wytworzonych z torfów sfagnowych.Tworzą się również

w glebach bielicowych i rdzawych pod drzewostanami

iglastymi z substancji żywicznych. Związki bezazotowe,

ubogie w tlen a bogate w wodór. W glebach żyznych jest

ich bardzo niewiele, w wysokich torfach do 18 %.

Kwasy fulwowe

Rozpuszczaj

ą

si

ę

w wodzie, kwasach, zasadach i alkoholu, jest

to niejednorodna mieszanina mało skondensowanych kwasów

próchnicznych o du

ż

ej kwasowo

ś

ci. Barwa

ż

ółta do br

ą

zowej.

1-2 % N, w glebach

ż

yznych wi

ę

cej. Z kationami jedno

i dwuwarto

ś

ciowymi tworz

ą

łatwo rozpuszczalne sole (fulwiany)

- bior

ą

udział w procesach ługowania kationów zasadowych.

Poł

ą

czenia kwasów fulwowych z kationami 3-warto

ś

ciowymi (Al

i Fe) s

ą

rozpuszczalne gdy jest mało

ż

elaza i glinu w stosunku

do du

ż

ej ilo

ś

ci kwasów fulwowych – taka sytuacja wyst

ę

puje

w bardzo kwa

ś

nych glebach bielicowych. Kwasy fulwowe

powoduj

ą

w nich procesy bielicowania. Natomiast w glebach

mniej kwa

ś

nych z du

żą

ilo

ś

ci

ą ż

elaza i glinu w stosunku do małej

ilo

ś

ci kwasów fulwowych nie nast

ę

puje przemieszczanie

ż

elaza

i glinu. Pojemno

ść

sorpcyjna 350 - 500 me/100 g. Maj

ą

zdolno

ść

rozpuszczania minerałów.

Kwasy huminowe

Rozpuszczalne w roztworach alkaliów. Nie rozpuszczają się w

wodzie i alkoholu. Natomiast koagulują pod wp

ł

ywem kwasów

oraz dwuwartościowych i trójwartościowych kationów.

Stabilizują sk

ł

adniki pokarmowe w wierzchnich poziomach

gleby. Stanowią 20 do 50 % wszystkich substancji

próchnicznych. Są podstawową frakcją humusu w glebach

ż

yznych - najwięcej w czarnoziemach i czarnych ziemiach oraz

madach. Zawierają 2 - > 5 % azotu. Są produktami kondensacji

związków aromatycznych (lignin) z produktami rozk

ł

adu bia

ł

ek.

Masa cząsteczkowa 700 do > 1400 (niektórzy podają że do 50

tyś.). Posiadają wiele grup funkcyjnych: -OH, -COOH

(karboksylowa), -OCH

3

(metoksylowa) i in. Pojemność sorpcyjna

350 - 500 me/100 g. Mają charakter

ł

agodnych kwasów

organicznych.

Kwasy huminowe brunatne rozpuszczają się w

ł

ugach zimnych

natomiast kwasy huminowe szare rozpuszczają się w

ł

ugach

gorących.

Kwasy hymatomelanowe

Rozpuszczaj

ą

si

ę

w alkaliach oraz alkoholu. Podobnie jak

kwasy huminowe nie rozpuszczaj

ą

si

ę

w wodzie a pod

wpływem kwasów koaguluj

ą

. Uwa

ż

a si

ę

,

ż

e s

ą

przej

ś

ciow

ą

form

ą

kwasów próchnicznych. S

ą

bardziej

prostymi formami kwasów huminowych (formy

niedojrzałe - bardzo du

ż

o w

ś

wie

ż

ym oborniku, natomiast

w oborniku dojrzałym jest ich niewiele). Pocz

ą

tkowe

stadium humifikacji. 1,5-2,5 % N. Mniej kwa

ś

ne od

kwasów fulwowych, a znacznie bardziej ni

ż

kwasy

huminowe.

Huminy i ulminy

Rozpuszczalne w st

ęż

onych, gor

ą

cych ługach.

Zwykle trwale poł

ą

czone z minerałami ilastymi.

Działaj

ą

wybitnie strukturotwórczo.

Kompleksy kwasów humusowych z Fe, Al, Mn, Cu,

Mo i in. w których metal zajmuje centraln

ą

pozycj

ę

w cz

ą

steczce. Sa łatwo rozpuszczalne w wodzie,

nie wchodz

ą

łatwo w reakcje z innymi składnikami

gleby. Metale z chelatów s

ą

łatwo uwalniane do

roztworu glebowego i pobierane przez ro

ś

liny.

Chelaty

Kompleksy ilasto-humusowe

1.Zwi

ą

zki próchniczne pokrywaj

ą

cienk

ą

warstw

ą

minerały ilaste.

2. Kwasy humusowe poł

ą

czone z minerałami

ilastymi przez uwodnione tlenki glinu i

ż

elaza. Kompleksy próchniczno-

ż

elazisto-

ilaste wyst

ę

puj

ą

w glebach brunatnych.

3. Minerały ilaste sorbuj

ą

kwasy humusowe.

Metoda Odena

kwasy hymatomelanowe

kwasy hymatomelanowe

ROZTWÓR

sączenie

sączenie

kwasy huminowe

szare

kwasy huminowe

brunatne

OSAD

+ alkohol

+ alkohol

kwasy huminowe szare

i hymatomelanowe (osad)

kwasy huminowe brunatne

i hymatomelanowe (osad)

kwasy fulwowe

II rzędu

kwasy fulwowe

II rzędu

kwasy fulwowe II

rzędu

sączenie

sączenie

denaturacja

+ HCl (10%)

+ HCl (10%)

szare kwasy huminowe

i hymatomelanowe

brunatne kwasy huminowe

i hymatomelanowe

kwasy fulwowe

I rzędu

sączenie

sączenie

sączenie

gorący rozcieńczony NaOH

zimny stężony NaOH

woda zakwaszona

HCl

Metoda Odena

woda zakwaszona

⇒

⇒

⇒

⇒

gleba

→

→

→

→

kwasy fulwowe

(w zlewce nr 1)

zimny NaOH

⇒

⇒

⇒

⇒

gleba

→

→

→

→

kwasy huminowe brunatne

i kwasy hymatomelanowe

(w zlewce nr 2)

gorący NaOH

⇒

⇒

⇒

⇒

gleba

→

→

→

→

kwasy huminowe szare

i kwasy hymatomelanowe

(w zlewce nr 3)

Metoda Odena cd.

osad kwasów

huminowych

brunatnych i kwasów

hymatomelanowych

(w zlewce nr 2)

+ HCl

→

→

→

→

kwasy huminowe

brunatne i kwasy

hymatomelanowe

(w zlewce nr 2)

s

ą

czenie

osad kwasów

huminowych

brunatnych i kwasów

hymatomelanowych

(na s

ą

czku)

+ alkohol

→

→

→

→

osad kwasów

huminowych

brunatnych

(na s

ą

czku)

kwasy

hymatomelanowe

w roztworze

(w zlewce nr 4)

s

ą

cz

en

ie

reszta kwasów fulwowych

(do zlewki nr 1)

denaturacja

Metoda Odena cd.

kwasy huminowe

szare i kwasy

hymatomelanowe

(w zlewce nr 3)

+ HCl

→

→

→

→

osad kwasów

huminowych szarych

i kwasów

hymatomelanowych

(w zlewce nr 3)

s

ą

czenie

osad kwasów

huminowych szarych

i kwasów

hymatomelanowych

(na s

ą

czku)

+ alkohol

→

→

→

→

osad kwasów

huminowych

szarych

(na s

ą

czku)

kwasy

hymatomelanowe

w roztworze

(w zlewce nr 4)

s

ą

cz

en

ie

reszta kwasów fulwowych

(do zlewki nr 1)

denaturacja

Wpływ próchnicy na gleb

ę

.

Zdolno

ś

ci sorpcyjne gleby.

- substancja jonowymienna o bardzo du

ż

ej

pojemno

ś

ci. 2-30 razy wi

ę

ksza pojemno

ść

sorpcyjna

ni

ż

koloidów mineralnych (350-500 me/100 g gleby);

- decyduje w 30-90 % o pojemno

ś

ci sorpcyjnej

poziomów A gleb mineralnych;

- reguluje st

ęż

enie roztworów glebowych i chroni

kationy przed wypłukaniem.

Wp

ł

yw próchnicy na glebę.

Magazyn i wtórne

ź

ródło składników

pokarmowych. Przyczynia si

ę

do ich

uruchomienia dzi

ę

ki:

- zawarto

ś

ci łatwo wymiennych kationów,

- obecno

ś

ci N, P, S w formie organicznej,

- uwalnianiu składników pokarmowych

z minerałów w wyniku działania kwasów
próchnicznych;

Wp

ł

yw próchnicy na glebę.

Korzystnie wpływa na przebieg wielu procesów

biochemicznych i chemicznych poprzez:

- regulowanie procesów oksydacyjno-

redukcyjnych;

- posiadanie silnych wła

ś

ciwo

ś

ci buforowych;

Wpływ próchnicy na wła

ś

ciwo

ś

ci fizyczne gleby

- kształtuje barw

ę

gleby (zabarwienie od szarego do

czarnego) - wpływa na szybko

ść

ogrzewania si

ę

gleb;

- dzi

ę

ki zdolno

ś

ci zlepiania ziaren glebowych

przyczynia si

ę

do tworzenia struktur

agregatowych gleb;

- korzystnie wpływa na porowato

ść

, zwi

ę

zło

ść

i

lepko

ść

gleb;

- zwi

ę

ksza zdolno

ś

ci retencyjne gleb.

Stosunek Corg. do Nog ( C : N )

14 - 20

próchnica typu mull

18 - 25

próchnica typu moder

14 - 37

ś

ciółka le

ś

na li

ś

ciasta

66 - 113

ś

ciółka le

ś

na iglasta

Jest miar

ą

humifikacji materii organicznej gleby

W humusie C : N wynosi od 10 : 1 do 12 : 1

W

ś

wie

ż

ej korze C : N wynosi ponad 100 : 1

C : N

Zawarto

ść

próchnicy w glebach le

ś

nych

(wg Uggli)

> 10 %

gleby bardzo silnie próchniczne

5 - 10 %

gleby silnie próchniczne

2 - 5 %

gleby

ś

rednio próchniczne

1 - 2 %

gleby słabo próchniczne

< 1 %

gleby ubogie w próchnic

ę

gleby organiczne posiadaj

ą

ponad 20 %

materii organicznej

Ch / Cf

Ch - w

ę

giel kwasów huminowych

Cf - w

ę

giel kwasów fulwowych

W glebach

ż

yznych o odczynie mało kwa

ś

nym

lub oboj

ę

tnym

Ch / Cf > 1

W glebach kwa

ś

nych i mało

ż

yznych

Ch / Cf < 1

Stosunek w

ę

gla kwasów huminowych

do w

ę

gla kwasów fulwowych

Gleba z poziomem próchnicznym

o du

ż

ej mi

ąż

szo

ś

ci

W skład próchnicy le

ś

nej wchodz

ą

szcz

ą

tki ro

ś

linne i

zwierz

ę

ce w ró

ż

nym stopniu rozdrobnione i naturalnie

przetworzone (zhumifikowane). Natomiast do próchnicy nie

nale

żą ś

wie

ż

o opadłe szcz

ą

tki ro

ś

linne, nie zwi

ą

zane z gleb

ą

,

które mog

ą

by

ć

rozwiewane przez wiatr. Próchnica

nagromadzona w glebie to endoprochnica, a zalegaj

ą

ca na

powierzchni gleby le

ś

nej to ektopróchnica. Budow

ę

i

wła

ś

ciwo

ś

ci próchnic le

ś

nych kształtuj

ą

głównie drzewostan z

runem, wła

ś

ciwo

ś

ci gleby (szczególnie wodne) oraz warunki

mikroklimatyczne. Szczególnie rodzaj szcz

ą

tków

organicznych wpływa na zró

ż

nicowanie budowy

ektopróchnicy. Próchnica jest bardzo wa

ż

nym wska

ź

nikiem

procesów zachodz

ą

cych w ekosystemach le

ś

nych.

W zale

ż

no

ś

ci od warunków poziom organiczny mo

ż

e

wykazywa

ć

ró

ż

n

ą

budow

ę

i dzieli

ć

si

ę

na podpoziomy.

Materia organiczna mo

ż

e ró

ż

nicowa

ć

si

ę

w zale

ż

no

ś

ci

od składu opadu ro

ś

linnego i warunków siedliskowych

na podpoziomy.

Wyró

ż

nia si

ę

cztery podpoziomy: Ol surowinowy, Ofh

detrytusowy, Of butwinowy i Oh epihumusowy.

Podpoziomy te wyst

ę

puj

ą

w poziomie organicznym w

pewnych naturalnych sekwencjach wła

ś

ciwych dla

poszczególnych typów próchnic le

ś

nych. W poziomie

organicznym mo

ż

na wyró

ż

ni

ć

jeden, dwa lub trzy

podpoziomy ró

ż

ni

ą

ce si

ę

wyra

ź

nie budow

ą

i stopniem

przetworzenia (humifikacji).

Charakterystyka podpoziomów ektopróchnicy

tworzy niezbyt grub

ą

warstw

ę

(do kilku centymetrów)

składaj

ą

c

ą

si

ę

z mało zmienionego i lu

ź

no uło

ż

onego

opadu ro

ś

linnego zwi

ą

zanego z podło

ż

em głównie

strz

ę

pkami grzybni. Barwy wyra

ź

nie brunatne lub

szarobrunatne. Mo

ż

na bez trudu rozpozna

ć

z jakich

gatunków pochodz

ą

szcz

ą

tki ro

ś

linne. Nie nale

ż

y

uto

ż

samia

ć

ze

ś

ciółk

ą

Oll, b

ę

d

ą

c

ą

opadem ro

ś

linnym

jeszcze nie zwi

ą

zanym z podło

ż

em i nie

rozdrobnionym przez organizmy glebowe.

Podpoziom surowinowy - Ol

Podpoziom detrytusowy - Ofh

Wyst

ę

puje w postaci kilkucentymetrowej warstwy

rozdrobnionych i cz

ęś

ciowo pokruszonych, zwykle

ciemnobrunatnych resztek ro

ś

linnych, lu

ź

no uło

ż

onych, o

wygl

ą

dzie tytoniu fajkowego. Materia organiczna ma w nim

struktury tkankowe dobrze rozpoznawalne. Mo

ż

e zawiera

ć

znaczn

ą

domieszk

ę

ziaren mineralnych. Detrytus jest

charakterystyczny dla próchnic typu moder i wyst

ę

puje w

glebach najcz

ęś

ciej mezotroficznych, niekiedy eutroficznych;

Charakterystyka podpoziomów ektopróchnicy

Podpoziom butwinowy - Of

posiada grubo

ść

od kilku do kilkunastu cm, sk

ł

ada si

ę

z

resztek ro

ś

linnych i zwierz

ę

cych w znacznym stopniu

przetworzonych, jednak z rozpoznawaln

ą

jeszcze pod

mikroskopem struktur

ą

tkankow

ą

. Butwina jest z reguły

silnie kwa

ś

na, poprzerastana grzybniami, tworzy swego

rodzaju wojłok daj

ą

cy si

ę

odrywa

ć

od gleby mineralnej

płatami. Wyst

ę

puje w glebach o wolnym obiegu materii i jest

charakterystyczna dla próchnicy typu mor. W zale

ż

no

ś

ci od

składu materiału ro

ś

linnego i stosunków wilgotno

ś

ciowych

mo

ż

e to by

ć

butwina mazista, rozdrobniona, włóknista.

Charakterystyka podpoziomów ektopróchnicy

Podpoziom epihumusowy - Oh

zbudowany jest z silnie zhumifikowanych, bezpostaciowych,

ciemnobrunatnych lub czarnych substancji organicznych.

Posiada zwykle bardzo silnie kwa

ś

ny odczyn. Tworzy cienk

ą

warstewk

ę

o mi

ąż

szo

ś

ci do kilkunastu mm (najwy

ż

ej do kilku

cm). Zalega bezpo

ś

rednio na powierzchni mineralnej cz

ęś

ci

gleby i cz

ę

sto zawiera do

ść

znaczne domieszki ziaren kwarcu

pochodz

ą

cych z podło

ż

a. Jest zwykle silnie przero

ś

ni

ę

ty

korzeniami. W stanie wilgotnym posiada konsystencj

ę

mazist

ą

.

Po przeschni

ę

ciu przybiera struktur

ę

drobnokaszkowat

ą

. W

stanie wyschni

ę

tym ujawniaj

ą

si

ę

te

ż

białawe i jasnoszare

ziarna kwarcu.

Charakterystyka podpoziomów ektopróchnicy

Typy próchnic le

ś

nych

W morfogenetycznej systematyce próchnic le

ś

nych stosuje

si

ę

trzy jednostki taksonomiczne: Typ, podtyp i odmiana

próchnicy le

ś

nej.

Typ próchnicy okre

ś

la specyfik

ę

warunków troficznych

danego siedliska le

ś

nego. Wyró

ż

niamy go na podstawie

sekwencji poziomów i podpoziomów organicznych

i organiczno-mineralnych w wierzchniej cz

ęś

ci profilu

glebowego zawieraj

ą

cych specyficznie rozmieszczon

ą

,

ilo

ś

ciowo i jako

ś

ciowo zró

ż

nicowan

ą

materi

ę

organiczn

ą

w profilu glebowym.

Mull - typ próchnicy le

ś

nej głównie siedlisk eutroficznych.

Charakteryzuje si

ę

du

żą

aktywno

ś

ci

ą

rozkładu materii organicznej, co

uniemo

ż

liwia

powstanie

trwa

ł

ego

poziomu

organicznego

na

powierzchni gleby. Opadłe szcz

ą

tki ro

ś

linne zalegaj

ą

na powierzchni

gleby jedynie okresowo tworz

ą

c podpoziom surowinowy Ol. Natomiast

w mineralnej cz

ęś

ci gleby powstaje dobrze rozwini

ę

ty poziom

próchniczny A z du

żą

ilo

ś

ci

ą

zhumifikowanej materii organicznej.

Moder

-

typ

próchnicy

le

ś

nej,

głównie

siedlisk

mezotroficznych; charakteryzuje si

ę ś

redni

ą

aktywno

ś

ci

ą

rozkładu

materii organicznej, w wyniku czego powstaj

ą

podpoziomy

surowinowy i detrytusowy.

Mor - typ próchnicy le

ś

nej, g

ł

ównie siedlisk oligotroficznych;

charakteryzuje si

ę

mał

ą

intensywno

ś

ci

ą

rozkładu materii organicznej,

w wyniku czego powstaje poziom organiczny, składaj

ą

cy si

ę

z

podpoziomów: surowinowego, butwinowego i epihumusowego.

Próchnica typu mor w glebie rdzawej

Próchnica typu moder

Próchnica

typu

mull

Podtyp próchnicy

okre

ś

la specyfik

ę

warunków wilgotno

ś

ciowych, decyduj

ą

cych o

jako

ś

ci przej

ś

ciowych i ko

ń

cowych produktów humifikacji.

Nazw

ę

podtypu tworzy si

ę

przez umieszczenie przed nazw

ą

danego typu przedrostka okre

ś

laj

ą

cego wilgotno

ść

siedliska:

ksero - suchy, droso -

ś

wie

ż

y, higro - wilgotny, hydro - mokry.

Typ

Podtyp

Mull

Mull suchy (kseromull)

Mull

ś

wie

ż

y (drosomull)

Mull wilgotny (higromull)

Mull mokry (hydromull)

Moder

Moder suchy (kseromoder)

Moder

ś

wie

ż

y (drosomoder)

Moder wilgotny (higromoder)

Moder mokry (hydromoder)

Mor

Mor suchy (kseromor)

Mor

ś

wie

ż

y (drosomor)

Mor wilgotny (higromor)

Mor mokry (hydromor)

Oprócz wymienionych, cz

ę

sto spotyka si

ę

typy przej

ś

ciowe,

mp. moder-mull i moder-mor, w których wyró

ż

nia si

ę

podtypy

według podanych zasad.

Odmiana próchnicy jest najni

ż

sz

ą

jednostk

ą

taksonomiczn

ą

.

Wyró

ż

niamy j

ą

na podstawie niektórych morfologicznych

dodatkowych cech ró

ż

ni

ą

cych poszczególne typy próchnic,

stosuj

ą

c odpowiednie przedrostki: proto - inicjalna, orto -

zwyczajna, kalci - wapienna, areno - piaskowa, folio - li

ś

ciowa,

bryo - mszysta, ryzo - korzeniowa, miko - grzybniowa, kopro -

koprolitowa, psychro – o powolnym przebiegu humifikacji

spowodowanym nisk

ą

temperatur

ą

, dys - zdegradowana.

Wyró

ż

nia si

ę

poziom organiczny (próchnica nadkładowa),

le

żą

cy na powierzchni gleby mineralnej, oraz poziomy

próchniczno-mineralne, znajduj

ą

ce si

ę

w przypowierzchniowej

cz

ęś

ci gleby mineralnej (próchnica wewn

ą

trzglebowa).

Inne typy próchnic

Próchnica torfowa (torf) tworzy si

ę

w

ś

rodowisku bagiennym z

obumarłych szcz

ą

tków ro

ś

lin, zmumifikowanych trwa

ł

ym uwilgotnieniem

i warunkami beztlenowymi. Charakteryzuje si

ę

dobrze zachowan

ą

budow

ą

włóknist

ą

lub g

ą

bczast

ą

.

Próchnica murszowa powstaje po odwodnieniu torfów w procesach

mineralizacji wywołanych natlenieniem wierzchnich warstw gleby.

Materia organiczna zmienia struktur

ę

z włóknistej na ziarnist

ą

. W stanie

wilgotnym i mokrym mazista, barwa czarna. Posiada ponad 20 %

materii organicznej, która nie tworzy trwałych poł

ą

cze

ń

z ziarnami

mineralnymi.

Próchnica murszasta powstaje w wilgotnych glebach mineralnych

posiadaj

ą

cych okresowo wysoki poziom wody gruntowej. Du

ż

e

uwilgotnienie oraz okresowo wyst

ę

puj

ą

ce warunki beztlenowe sprzyjaj

ą

akumulacji materii organicznej. Nie tworzy ona jednak kompleksów z

mineralnymi frakcjami gleby.