„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marek Krzemiński

Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew
leśnych 833[02].Z4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Leszek Sikora
mgr inż. Zbigniew Tyrała

Opracowanie redakcyjne
dr inż. Marek Krzemiński


Konsultacja
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[02].Z4.01
Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew leśnych, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn leśnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

12

5.1.

Szkodniki glebowe

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2.

Najważniejsze szkodniki pierwotne i ich żery

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3.

Najważniejsze szkodniki wtórne i ich żerowiska

20

5.3.1. Ćwiczenia

20

5.4.

Najgroźniejsze choroby drzew leśnych

23

5.4.1. Ćwiczenia

23

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

27

7.

Literatura

42

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn leśnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie.

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia. ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (O lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych w module

833[02].Z4.01

Rozpoznawanie

szkodliwych owadów

i chorób drzew le

ś

nych

833[02].Z4.02

Wykonywanie zabiegów

zwi

ą

zanych z ochron

ą

lasu

833[02].Z4

Ochrona

ś

rodowiska

le

ś

nego

833[02].Z4.03

Prowadzenie prac zwi

ą

zanych

z rekreacyjno-turystycznym

zagospodarowaniem lasu

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się terminologią dotyczącą środowiska leśnego,

−

rozpoznawać podstawowe cechy lasu i drzewostanów,

−

analizować zjawiska przyrodnicze w środowisku leśnym,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

wykorzystywać wiadomości i umiejętności opanowane podczas realizacji programów
innych jednostek modułowych,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie,

−

oceniać jakość wykonywanej pracy.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać i scharakteryzować najgroźniejsze szkodniki glebowe,

−

rozpoznać i scharakteryzować szkodniki pierwotne leśnych drzew liściastych,

−

rozpoznać i scharakteryzować szkodniki pierwotne leśnych drzew iglastych,

−

rozpoznać i scharakteryzować szkodniki wtórne leśnych drzew iglastych,

−

rozpoznać i scharakteryzować szkodniki wtórne leśnych drzew liściastych,

−

rozpoznać żerowiska najgroźniejszych szkodliwych owadów leśnych żerujących pod
korą,

−

rozpoznać objawy żerowania szkodliwych owadów leśnych na powierzchni igieł lub liści,

−

rozpoznać i scharakteryzować najgroźniejsze choroby aparatu asymilacyjnego drzew
leśnych,

−

rozpoznać i scharakteryzować najgroźniejsze choroby siewek drzew leśnych,

−

rozpoznać i scharakteryzować najgroźniejsze choroby gałęzi i pni drzew leśnych,

−

rozpoznawać i scharakteryzować najgroźniejsze choroby korzeni drzew leśnych,

−

rozpoznawać choroby związane z przebarwieniem drewna,

−

rozpoznać typowe zgnilizny drzew leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

...................................................................

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn leśnych 833[02]

Moduł:

Ochrona środowiska leśnego 833[02].Z4

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew
leśnych 833[02].Z4.01

Temat: Chrabąszcze majowy i kasztanowiec głównymi szkodnikami owadzimi korzeni

drzew leśnych

Cel ogólny: Kształcenie umiejętności rozpoznawania chrabąszczy na podstawie cech

morfologicznych, poznanie ich biologii i znaczenia gospodarczego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać chrząszcze chrabąszcza majowego i kasztanowca,

−

określić główne cechy morfologiczne różniące te gatunki,

−

określić biologię gatunków,

−

porównać pędraki chrabąszczy,

−

określić żery owadów doskonałych,

−

określić występowanie,

−

określić znaczenie gospodarcze.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 osobowych.

Czas: 1 godzina 30 minut.

Środki dydaktyczne:

−

film edukacyjny na temat szkodników owadzich korzeni,

−

gabloty z owadami,

−

atlas owadów,

−

lupy,

−

papier formatu A4,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Sprawy organizacyjne.

3.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celu zajęć.

4.

Przeprowadzenie wykładu uzupełnionego pokazem filmu i gablot z owadami.

5.

Realizacja tematu:

−

uczniowie dokonują podziału zadań w grupie,

−

uczniowie określają główne cechy morfologiczne chrabąszcza majowego
i chrabąszcza kasztanowca,

−

uczniowie wskazują główne cechy morfologiczne odróżniające te gatunki,

−

uczniowie określają biologię owadów,

−

uczniowie wskazują główne różnice w biologii owadów,

−

uczniowie wskazują cechy charakterystyczne pędraków,

−

uczniowie określają żery owadów doskonałych,

−

uczniowie określają żery pędraków, objawy i szkodliwość,

−

uczniowie określają miejsca występowania chrabąszczy na terenie kraju,

−

uczniowie określają znaczenie gospodarcze chrabąszczy,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

6.

Po wykonaniu wszystkich poleceń uczeń dokonuje analizy wykonanych opisów.

7.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

8.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy, ocenia jego aktywność
oraz poprawność wykonywania poleceń.

9.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Dokonaj charakterystyki żerów chrabąszcza majowego i określ jego znaczenie gospodarcze.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

...............................................................

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn leśnych 833[02]

Moduł:

Ochrona środowiska leśnego 833[02].Z4

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew
leśnych 833[02].Z4.01

Temat: Charakterystyka okoliczności sprzyjających rozwojowi szkodników wtórnych

drzew iglastych i liściastych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania warunków sprzyjających rozwojowi

szkodników wtórnych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić szkodniki wtórne drzew iglastych i liściastych,

−

określić czynniki biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne sprzyjające rozwojowi
szkodników wtórnych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 osobowych.

Czas: 1 godzina 30 minut.

Środki dydaktyczne:

−

film edukacyjny na temat warunków sprzyjających rozwojowi szkodników wtórnych,

−

papier formatu A4,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Sprawy organizacyjne.

3.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celu zajęć.

4.

Pokaz edukacyjny na temat warunków sprzyjających rozwojowi szkodników wtórnych.

5.

Realizacja tematu:

−

uczniowie dokonują podziału zadań w grupie,

−

uczniowie czytają wskazany przez nauczyciela fragment Materiału nauczania oraz
wyszukują w atlasach owadów niezbędne informacje,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

−

uczniowie definiują pojęcie szkodniki wtórne,

−

uczniowie charakteryzują biotyczne przyczyny wywołujące osłabienie drzew,

−

uczniowie charakteryzują abiotyczne przyczyny wywołujące osłabienie drzew,

−

uczniowie charakteryzują antropogeniczne przyczyny wywołujące osłabienie drzew,

−

uczniowie wymieniają główne szkodniki wtórne drzew iglastych,

−

uczniowie wymieniają główne szkodniki wtórne drzew liściastych,

−

uczniowie wyjaśniają podział szkodników wtórnych na fizjologiczne i techniczne,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

6.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

7.

Po wykonaniu wszystkich poleceń uczeń dokonuje analizy wykonanych opisów.

8.

Nauczyciel analizuje prace ucznia i stwierdza, czy czyni postępy, ocenia jego aktywność
oraz poprawność wykonywania poleceń.

9.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Scharakteryzuj wpływ długotrwałej suszy na lasy jako jednej z przyczyn rozwoju szkodników
wtórnych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Szkodniki glebowe

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i scharakteryzuj przedstawionego na rysunku chrząszcza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni

przeczytać fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić
uwagę na cechy morfologiczne, biologię i objawy występowania
szkodliwych owadów oraz prezentowane rysunki. Przydatnymi będą
atlas owadów i gablota z owadami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu
ć

wiczenia,

2)

rozpoznać przedstawionego na rysunku owada,

3)

określić główne cechy morfologiczne owada,

4)

wskazać cechy charakterystyczne owada doskonałego,

5)

określić wpływ temperatury i pogody na terminy rójki,

6)

określić żery owada doskonałego,

7)

wskazać tereny występowania w Polsce,

8)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów lub gablota z owadami,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj przedstawione na rysunku pędraki i scharakteryzuj ich stadia rozwojowe oraz

ż

ery.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na charakterystykę pędraków.
Przydatnym będzie atlas owadów.

Rysunek do ćwiczenia 1

[7, s. 9]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać

informacje,

które

będą

pomocne

przy

wykonywaniu ćwiczenia,

2)

rozpoznać przedstawione na rysunku pędraki,

3)

określić wiek pędraków,

4)

podać cechy charakterystyczne pędraków,

5)

określić terminy kolejnych linień,

6)

określić rodzaj pokarmu i szkodliwość żerów,

7)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj przedstawionego na rysunku owada i określ rodzaj szkodliwości żerów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni

przeczytać fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić
uwagę na cechy morfologiczne, biologię i objawy występowania
szkodliwych owadów oraz prezentowane rysunki. Przydatnymi będą
atlas owadów i gablota z owadami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu
ć

wiczenia,

2)

rozpoznać przedstawionego na rysunku owada,

3)

określić główne cechy morfologiczne,

4)

określić szkodliwość żerów owadów doskonałych,

5)

określić szkodliwość żerów pędraków,

6)

wskazać tereny występowania w Polsce,

7)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenia.

Rysunek do ćwiczenia 2

[16, s. 19]

Rysunek do ćwiczenia 3

[4, t. VII]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Wymień inne szkodniki glebowe, które poznałeś i określ ich cechy morfologiczne oraz

szkodliwość.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na cechy morfologiczne, biologię
i objawy występowania szkodliwych owadów oraz prezentowane rysunki. Przydatnymi będą
atlas owadów i gablota z owadami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wymienić gatunki innych znanych Ci szkodników glebowych,

3)

wskazać cechy charakterystyczne tych owadów,

4)

określić szkodliwość żerów owadów doskonałych,

5)

określić szkodliwość żerów pędraków,

6)

wskazać tereny występowania w Polsce,

7)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie,

Ś

rodki dydaktyczne:

−

gablota z owadami,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

–

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Wyjaśnij sposób określania stopnia zagrożenia lasu przez szkodniki glebowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zagrożenia przez szkodniki glebowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

2)

wymienić gatunki owadów dla których przeprowadza się kontrolę zagrożenia przez
pędraki,

3)

określić cel kontroli stopnia zagrożenia przez pędraki,

4)

zdefiniować pojęcie liczba krytycznych pędraków, poczwarek i chrząszczy,

5)

wymienić przykłady liczb krytycznych w zależności od typu siedliskowego lasu,

6)

wskazać cel podejmowanych działań w wyniku przekroczenia liczb krytycznych,

7)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Najważniejsze szkodniki pierwotne i ich żery

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj ogólnej charakterystyki szkodników pierwotnych drzew iglastych i określ ich

znaczenie gospodarcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz obejrzeć prezentację multimedialną dotyczącą szkodników
pierwotnych. Należy zwrócić uwagę na charakterystykę szkodników pierwotnych drzew
iglastych i ich znaczenie gospodarcze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć prezentację multimedialną dotyczącą szkodników pierwotnych drzew leśnych,

3)

zdefiniować określenie szkodniki pierwotne,

4)

określić gatunki owadów zaliczanych do szkodników pierwotnych drzew iglastych,

5)

określić stadia rozwojowe szkodników pierwotnych drzew iglastych,

6)

określić miejsca i sposób żerowania,

7)

określić znaczenie gospodarcze i występowanie,

8)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny (slajdy, foliogramy),

−

atlas owadów,

−

ołówek\długopis,

−

notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj owada, którego samicę i samca przedstawia rysunek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni obejrzeć szkodniki

pierwotne w gablocie z owadami zwracając uwagę na ich cechy morfologiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

2)

obejrzeć owady w gablocie,

3)

określić gatunek owada przedstawionego na rysunku,

4)

wskazać charakterystyczne cechy morfologiczne,

5)

określić miejsce i sposób żerowania,

6)

określić znaczenie gospodarcze,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania się-uczenia:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

gablota z owadami,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj gatunek owada przedstawionego na rysunku i określ jego morfologię, biologię

i znaczenie gospodarcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia

uczniowie powinni obejrzeć szkodniki pierwotne
w gablocie z owadami, zwracając uwagę na ich cechy
morfologiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy
wykonywaniu ćwiczenia,

2)

rozpoznać gatunek owada,

3)

określić jego morfologię,

4)

określić jego biologię,

5)

określić wygląd żerów,

6)

scharakteryzować znaczenie gospodarcze,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

gablota z owadami,

−

atlas owadów,

−

lupa,

−

notatnik,

Rysunek do ćwiczenia 2

[17, s. 48]

Rysunek do ćwiczenia 3

[15, s. 206]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Dokonaj charakterystyki szkodników pierwotnych drzew liściastych i określ ich

znaczenie gospodarcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący szkodników pierwotnych drzew liściastych oraz
obejrzeć prezentację multimedialną. Należy zwrócić uwagę na charakterystykę szkodników
pierwotnych drzew liściastych i ich znaczenie gospodarcze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć prezentację multimedialną dotyczącą szkodników pierwotnych drzew leśnych,

3)

określić gatunki owadów zaliczanych do szkodników pierwotnych drzew liściastych,

4)

określić stadia rozwojowe szkodników pierwotnych drzew liściastych,

5)

określić miejsca i sposób żerowania,

6)

określić znaczenie gospodarcze i występowanie,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny (slajdy, foliogramy),

−

atlas owadów,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj gatunek szkodnika, którego gąsienica i jej żer przedstawione są na

rysunku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący szkodników pierwotnych oraz odszukać
przedstawioną na rysunku gąsienicę w atlasie owadów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wskazać gatunek szkodnika pierwotnego drzew liściastych,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

3)

określić morfologię rozpoznanego owada,

4)

określić biologię rozpoznanego owada,

5)

wskazać sposób i skutki żerowania,

6)

określić występowanie rozpoznanego owada,

7)

ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu pierwotnego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rysunek do ćwiczenia 5

[18, s. 49]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.3. Najgroźniejsze szkodniki wtórne i ich żerowiska

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ gatunki i wskaż cechy charakterystyczne owadów, których żerowiska przedstawia

rysunek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie

powinni przeczytać fragment rozdziału Materiał nauczania
dotyczący szkodników wtórnych, obejrzeć naturalne okazy ich
ż

erowania oraz odszukać przedstawione na rysunku żerowiska

w atlasie owadów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu
ć

wiczenia,

2)

określić nazwę gatunkową owadów,

3)

podać charakterystyczne cechy morfologiczne,

4)

scharakteryzować żerowiska rozpoznanych owadów,

5)

określić znaczenie gospodarcze,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów,

−

fragmenty żerowisk owadów,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wymień główne gatunki korników występujących na drzewach iglastych, porównaj ich

cechy morfologiczne i scharakteryzuj żerowiska.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący korników, obejrzeć naturalne okazy żerowisk
szkodników wtórnych oraz gabloty z owadami.

Rysunek do ćwiczenia 1

[4, t. XI]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wymienić gatunki korników wskazując gatunki drzew żywicielskich,

3)

wskazać charakterystyczne cechy morfologiczne,

4)

wskazać główne cechy biologiczne,

5)

dokonać charakterystyki żerowisk,

6)

wskazać charakterystyczne cechy żerowisk,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

gabloty z owadami,

−

fragmenty żerowisk,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3
Rozpoznaj przedstawionego na rysunku szkodnika wtórnego drzew liściastych i jego
ż

erowisko oraz dokonaj ich charakterystyki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia

uczniowie powinni przeczytać fragment rozdziału
Materiał nauczania dotyczący szkodników wtórnych
drzew liściastych, obejrzeć naturalne okazy ich
ż

erowisk oraz odszukać przedstawionego na rysunku

owada i jego żerowisko w atlasie owadów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

określić nazwę gatunkową rozpoznanego szkodnika,

3)

wskazać charakterystyczne cechy morfologiczne,

4)

scharakteryzować żerowisko,

5)

określić znaczenie gospodarcze,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Rysunki do ćwiczenia 3 [4, t. XX]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas owadów,

−

fragmenty żerowisk owadów,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Zidentyfikuj gatunki głównych szkodników wtórnych drzew liściastych i scharakteryzuj

ich cechy morfologiczne oraz żerowiska.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący szkodników wtórnych drzew liściastych, odszukać je
w atlasie owadów i obejrzeć naturalne okazy ich żerowisk.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

określić nazwy gatunkowe szkodników wtórnych drzew liściastych,

3)

wskazać charakterystyczne cechy morfologiczne,

4)

scharakteryzować żerowiska wymienionych owadów,

5)

wskazać charakterystyczne cechy żerowisk,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokaz,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

fragmenty żerowisk owadów,

−

atlas owadów,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.4. Najgroźniejsze choroby drzew leśnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień i scharakteryzuj najgroźniejsze choroby siewek drzew leśnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący chorób siewek drzew leśnych. Należy zaprezentować
uczniom plansze, fotografie i atlas z objawami chorób.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wskazać potencjalne przyczyny najgroźniejszych chorób siewek drzew leśnych,

3)

wymienić najgroźniejsze choroby siewek drzew leśnych,

4)

określić zagrożenie wymienionymi chorobami poszczególnych gatunków siewek,

5)

wskazać główne objawy wymienionych chorób,

6)

określić znaczenie gospodarcze chorób siewek leśnych,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze poglądowe,

−

fotografie z objawami chorób,

−

atlas uszkodzeń drzew leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i scharakteryzuj chorobę sosny, której objawy przedstawione są na rysunku.

Wskazówki do realizacji
Przed

przystąpieniem

do

realizacji

ć

wiczenia

uczniowie

powinni

przeczytać

fragment

rozdziału

Materiał

nauczania

dotyczący

chorób

aparatu

asymilacyjnego drzew leśnych. Należy zaprezentować
uczniom plansze, fotografie i atlas z objawami chorób
drzew leśnych.

Rysunek do ćwiczenia 2 [14, s. 92]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

rozpoznać chorobę, której objawy przedstawia rysunek,

3)

określić objawy rozpoznanej choroby,

4)

scharakteryzować jej przebieg,

5)

wskazać warunki sprzyjające rozwojowi,

6)

określić znaczenie gospodarcze,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas uszkodzeń drzew leśnych,

−

plansze (fotografie) z objawami chorób drzew leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ i scharakteryzuj chorobę sosny, której objawami są suchoczuby i brunatnienie

igieł widoczne na rysunku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie

powinni przeczytać fragment rozdziału Materiał nauczania
dotyczący chorób aparatu asymilacyjnego drzew leśnych.
Należy zaprezentować uczniom plansze, fotografie i atlas
z objawami chorób drzew leśnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać

informacje,

które

będą

pomocne

przy

wykonywaniu ćwiczenia,

2)

rozpoznać chorobę, której objawy przedstawia rysunek,

3)

określić przebieg i objawy rozpoznajemy choroby,

4)

wskazać skutki choroby,

5)

określić działania ochronne,

6)

określić znaczenie gospodarcze,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Rysunek do ćwiczenia 3 [2, s. 95]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas uszkodzeń drzew leśnych,

−

plansze (fotografie) z objawami chorób drzew leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ i scharakteryzuj chorobę korzeni powodowaną przez grzyba, którego owocniki

przedstawia rysunek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie

powinni przeczytać fragment rozdziału Materiał nauczania
dotyczący

chorób

korzeni

drzew

leśnych.

Należy

zaprezentować uczniom atlas chorób drzew leśnych oraz film
edukacyjny lub dokonać pokazu multimedialnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać

informacje,

które

będą

pomocne

przy

wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć pokaz multimedialny lub film edukacyjny na
temat chorób korzeni drzew leśnych,

3)

rozpoznać chorobę,

4)

scharakteryzować jej przebieg,

5)

określić przyczyny i warunki sprzyjające,

6)

określić symptomy choroby,

7)

określić działania ochronne,

8)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny (slajdy, foliogramy).

−

atlas uszkodzeń drzew leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rysunek do ćwiczenia 4

[14, s. 114]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ćwiczenie 5

Zdefiniuj pojęcie zgnilizny, sklasyfikuj je i podaj przykłady.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia

uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący zgnilizn. Należy zaprezentować uczniom plansze
z przykładami zgnilizn oraz owocniki grzybów, które je powodują.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

zdefiniować pojęcie zgnilizny,

3)

dokonać klasyfikacji zgnilizn według różnych kryteriów,

4)

podać przykłady poszczególnych grup lub typów zgnilizn,

5)

określić objawy i skutki zainfekowania drzewa,

6)

określić znaczenie gospodarcze zgnilizn,

7)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze z przykładami zgnilizn,

−

owocniki grzybów powodujących zgnilizny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie szkodliwych
owadów i chorób drzew leśnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 14, 16, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. c, 5. a, 6. d, 7. b, 8. c, 9. a, 10. b, 11. b,
12. a, 13. b, 14. a, 15. c, 16. a, 17. c, 18. d, 19. b, 20. a

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić nazwę szkodników żerujących na
korzeniach drzew

A

P

b

2

Określić cechy rozpoznawcze pędraków
szkodników korzeni

A

P

c

3

Wymienić głównych tępicieli pędraków
chrabąszczy

A

P

b

4

Sklasyfikować szkodliwe owady leśne według
kryteriów wieku atakowanych drzew

C

PP

c

5

Określić czas trwania całkowitego rozwoju
wałkarza lipczyka

A

P

a

6

Określić cel przeprowadzenia kontroli
zagrożenia lasu przez pędraki
chrabąszczowatych

A

P

d

7

Zidentyfikować gatunek owada na podstawie
rysunku

A

P

b

8

Wymienić najgroźniejsze szkodniki pierwotne
drzew iglastych

A

P

c

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

9

Określić ubarwienie skrzydeł brudnicy mniszki

A

P

a

10

Zidentyfikować gatunek motyla na podstawie
rysunku

A

P

b

11

Określić miejsce żerowania poprocha
cetyniaka

A

P

b

12

Wymienić owady zasiedlające sosnę pod grubą
korą strzały w okresie letnim

A

P

a

13

Zidentyfikować owada którego żerowisko
przedstawia rysunek

A

P

b

14

Scharakteryzować morfologię smolika
sosnowca

C

PP

a

15

Określić miejsce występowania ogłodka
dębowca na starszych dębach

A

P

c

16

Scharakteryzować skutki zaatakowania drzewa
przez opiętka zielonego

C

PP

a

17

Scharakteryzować objawy pleśnienia siewek
dębów

C

PP

c

18

Zidentyfikować rodzaje choroby sosny na
podstawie jej objawów

A

P

d

19

Wyjaśnić rolę ryzomorfów w infekcji drzewa
opieńkową zgnilizną korzeni

C

PP

b

20

Określić wiek sosny sprzyjający występowaniu
huby sosny

A

P

a

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.

7.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Szkodniki żerujące na korzeniach drzew noszą nazwę
a)

kambiofagi.

b)

ryzofagi.

c)

ksylofagi.

d)

foliofagi.

2.

Rozpoznawanie pędraków szkodników korzeni jest możliwe dzięki
a)

charakterystycznemu ubarwieniu.

b)

charakterystycznym kształtom.

c)

charakterystycznemu rozmieszczeniu włosków, szczecinek i kolców na brzusznej
stronie ostatniego segmentu odwłoka.

d)

charakterystycznemu rozmieszczeniu włosków, szczecinek i kolców na pierwszym
segmencie odwłoka.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

3.

Głównymi tępicielami pędraków chrabąszczy są
a)

dżdżownice, ryjówki, krety.

b)

ryjówki, krety, dziki, borsuki i inne kręgowce.

c)

dziki, lisy, borsuki i inne kręgowce.

d)

jeże, dziki, nietoperze.

4.

W zależności od wieku atakowanych drzew wyróżnia się szkodliwe owady leśne
a)

drzew młodszych oraz drzew starszych.

b)

szkółek, drzewostanów młodszych oraz drzewostanów starszych.

c)

szkółek, upraw i młodników, drągowin oraz drzewostanów starszych.

d)

sadzonek oraz drzewostanów dojrzałych.

5.

Całkowity rozwój wałkarza lipczyka (od jaja do postaci doskonałej) trwa zazwyczaj
w Polsce
a)

3 lata, a w określonych warunkach może przedłużyć się do 4 lat.

b)

2 lata, a w określonych warunkach może przedłużyć się do 3 lat.

c)

1 rok, a w określonych warunkach może przedłużyć się do 2 lat.

d)

4 lata, a w określonych warunkach może przedłużyć się do 5 lat.

6.

Kontrolę stopnia zagrożenia lasu przez pędraki chrabąszczy, guniaka czerwczyka
i wałkarza lipczyka przeprowadza się między innymi w celu
a)

ustalenia ich wielkości.

b)

ustalenia ich wielkości i liczby.

c)

ustalenia głębokości na której przebywają.

d)

ustalenia liczby, rodzaju i wieku szkodników żerujących na korzeniach.

7.

Przedstawiony na rysunku owad to
a)

chrabąszcz kasztanowiec.

b)

ogrodnica niszczylistka.

c)

wałkarz lipczyk.

d)

chrabąszcz majowy.

8.

Do najgroźniejszych szkodników pierwotnych drzew iglastych należą
a)

strzygonia choinówka, barczatka sosnówka, szczotecznica szarawka.

b)

brudnica mniszka, strzygonia choinówka, kuprówka rudnica.

c)

brudnica mniszka, poproch cetyniak, barczatka sosnówka.

d)

barczatka sosnówka, brudnica nieparka, strzygonia choinówka.

9.

Brudnica mniszka jest motylem, którego tylne skrzydła są
a)

brunatnoszare.

b)

barwy ceglastej z charakterystycznymi białawymi plamkami.

c)

barwy czekoladowej.

d)

barwy jasnozielonej.

10.

Przedstawiony na rysunku motyl to
a)

zawisak borowiec.

b)

barczatka sosnówka.

c)

poproch cetyniak.

d)

brudnica mniszka.

[4, t. VII]

[17, s. 46]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

11.

Gąsienice poprocha cetyniaka żerują
a)

na młodych igłach sosny i uszkadzają pączki.

b)

na starych igłach sosny i najczęściej nie uszkadzają pączków ani kory młodych
pędów.

c)

na korze młodych pędów sosny.

d)

na starych igłach sosny i uszkadzają bardzo często korę młodych pędów.

12.

Pod grubą korą strzały w okresie letnim sosnę zasiedlają
a)

przypłaszczek granatek, smolik sosnowiec, kornik sześciozębny.

b)

smolik drągowinowiec, żerdzianka sosnówka, kornik otrozębny.

c)

przypłaszczek granatek, smolik drągowinowiec, kornik drukarz.

d)

ż

erdzianka sosnówka, kornik drukarz, tycz cieśla.

13.

Rysunek przedstawia żerowisko
a)

rytownika dwuzębnego.

b)

kornika drukarza.

c)

kornika sześciozębnego.

d)

smolika drągowinowca.

14.

Smolik sosnowiec to chrząszcz
a)

długości 6,0–9,0 mm o wydłużonym ciele, ciemnobrunatny lub rdzawy, z czterema
kropkami na przedpleczu, na pokrywach dwie ukośne, zwykle przerywane żółte
przepaski.

b)

długości 5,0–15,0 mm o spłaszczonym ciele, ciemnozielony lub seledynowy,
z czterema kropkami na przedpleczu, na pokrywach dwie ukośne, zwykle
przerywane żółte przepaski.

c)

długości 10,0–20,0 mm o wydłużonym ciele, ciemnobrunatny lub rdzawy,
z czterema kropkami na przedpleczu, na pokrywach dwie ukośne, zwykle
przerywane czerwone przepaski.

d)

długości 15,0 mm o wydłużonym ciele, ciemnobrunatny lub granatowy, z trzema
kropkami na przedpleczu, na pokrywach dwie ukośne, zwykle przerywane białe
przepaski.

15.

Ogłodek dębowiec na starszych dębach zasiedla głównie
a)

pnie drzew w dolnej części, powodując ich wysychanie.

b)

młode gałązki, powodując ich uszkodzenie.

c)

gałęzie i konary w górnej części korony, powodując ich usychanie.

d)

uszkodzone przez wiatr gałęzie, powodując ich usychanie.

14.

Zaatakowane przez opiętka zielonego drzewa charakteryzują się
a)

zahamowanym wzrostem, późnym rozwojem pędów, więdnięciem liści, pękaniem
kory i jej płatowym odstawaniem.

b)

gwałtownym więdnięciem liści, opadaniem ich i pękaniem kory.

c)

przyspieszonym wzrostem, szybszym rozwojem pędów i więdnięciem liści.

d)

wyłącznie pękaniem kory i jej płatowym odstawaniem na całej długości pnia.

15.

Jednym z objawów pleśnienia siewek dębów jest
a)

więdnięcie i żółknięcie wszystkich liści.

b)

opadanie liści.

c)

blednięcie i zasychanie liści zaczynając od szczytu pędu.

d)

biały nalot na szyi korzeniowej siewki.

[4, t. VIV]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

18.

Plamistość na igłach drzew iglastych, głównie sosny i przedwczesne masowe opadanie
wiosną lub jesienią igliwia, to objawy
a)

zgorzeli igieł sosny.

b)

kędzierzawki sosny.

c)

wielopędowości sosny.

d)

osutki sosny.

19.

Ciemnobrunatne, kilkumetrowe sznury grzybni (ryzomorfy) są głównym organem
infekcyjnym choroby zwanej
a)

zamieraniem dębów.

b)

opieńkową zgnilizną korzeni.

c)

rdzą kory sosny pospolitej.

d)

zamieraniem pędów sosny.

20.

Huba sosny (czyreń sosnowy) rozkłada twardziel strzały i grubych gałęzi drzew w wieku
a)

powyżej 40 lat.

b)

powyżej 60 lat.

c)

poniżej 40 lat.

d)

poniżej 60 lat.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew leśnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie szkodliwych
owadów i chorób drzew leśnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18,19, 20, 21, 22 23, 25, 26, 28, 30 są
z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 8, 10, 24, 27, 29 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 28 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. a, 4. a, 5. d, 6. a, 7. a, 8. a, 9. d, 10. b, 11. c,
12. d, 13. a, 14. a, 15. c, 16. d, 17. a, 18. a, 19. c, 20. a, 21. b, 22. c, 23. b, 24. d,
25. b, 26. a, 27. d, 28. b, 29. c, 30. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić sprawców zagrożeń biotycznych lasu

A

P

d

2

Rozróżnić miejsce żerowania fitofagów

B

P

a

3

Określić wielkości pędraków wybranych
chrząszczy

A

P

a

4

Określić miejsce przebywania larw guniaka
czerwczyka w sezonie wegetacyjnym

A

P

a

5

Wymienić gatunki owadów zaliczanych do
chrząszczowatych

A

P

d

6

Ustalić zależność między występowaniem
chrabąszcza majowego a siedliskiem leśnym

C

PP

a

7

Określić gatunki drzew na korzeniach których
ż

erują pędraki chrabąszczy

P

a

8

Scharakteryzować pędraki guniaka czerwczyka

C

PP

a

9

Określić termin lęgu pędraków wałkarza
lipczyka

A

P

d

10

Wyjaśnić na co wskazują liczby krytyczne
pędraków oraz poczwarek i chrząszczy

C

PP

b

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

11

Zidentyfikować gatunek owada na podstawie
rysunku

A

P

c

12

Określić zdrowotność drzew zasiedlanych
i uszkadzanych przez szkodniki pierwotne

A

P

d

13

Wymienić najgroźniejsze szkodniki pierwotne
drzew liściastych

A

P

a

14

Określić generację brudnicy mniszki

A

P

a

15

Zidentyfikować gatunek owada na podstawie
rysunku

A

P

c

16

Określić gatunki drzew na których żeruje
zwójka zieloneczka

A

P

d

17

Określić gatunki drzew na których żerują
gąsienice brudnicy nieparki

A

P

a

18

Opisać morfologię kuprówki rudnicy

B

P

a

19

Określić kondycję zdrowotną drzew
opanowanych przez szkodniki wtórne

A

P

c

20

Zidentyfikować gatunki owadów
pojawiających się wiosną pod cienką korą
strzały i gałęzi sosny

A

P

a

21

Zidentyfikować gatunek owada na podstawie
opisu jego żerowiska

A

P

b

22

Zidentyfikować gatunek owada na podstawie
opisu jego morfologii

A

P

c

23

Zidentyfikować gatunek owada, którego
ż

erowisko przedstawia rysunek

A

P

b

24

Wyjaśnić związek między holenderską chorobą
wiązów a ogłodkiem wiązowcem

C

PP

d

25

Rozróżnić rodzaje zgorzeli siewek

B

P

b

26

Zidentyfikować chorobę drzewa na podstawie
jej objawów

A

P

a

27

Scharakteryzować warunki sprzyjające
rozwojowi skrętaka sosny

C

PP

d

28

Zidentyfikować chorobę powodowaną przez
korzeniowa wieloletniego

A

P

b

29

Sklasyfikować według procesów rozkładu
zgnilizny drewna powodowane przez grzyby

C

PP

c

30

Określić sposób wnikania grzybów
barwnikowych do komórek drewna

A

P

b

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.

7.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 30 zadań. Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Zagrożenia biotyczne lasu występują ze strony
a)

tylko owadów.

b)

tylko ssaków.

c)

tylko grzybów.

d)

owadów, ssaków, grzybów.

2.

Foliofagi to owady żerujące
a)

na liściach.

b)

pod korą w kambium.

c)

ż

erujące w drewnie wewnątrz pnia.

d)

uszkadzające korzenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

3.

Z wymienionych pędraków – chrabąszcza, guniaka, listnika i ogrodnicy, największym
jest pędrak
a)

chrabąszcza.

b)

guniaka.

c)

listnika.

d)

ogrodnicy.

4.

Larwy guniaka czerwczyka przebywają w sezonie wegetacyjnym
a)

płytko pod powierzchnią gleby i mogą zimować również w strefie zamarzania.

b)

płytko pod powierzchnią gleby i nie mogą zimować w strefie zamarzania.

c)

głęboko pod powierzchnią gleby i mogą zimować również w strefie zamarzania.

d)

głęboko pod powierzchnią gleby i nie mogą zimować w strefie zamarzania.

5.

Do chrabąszczowatych zaliczamy
a)

chrabąszcze, wałkarza lipczyka, cetyńca mniejszego.

b)

chrabąszcze, guniaka czerwczyka, smolika znaczonego.

c)

chrabąszcze, jedwabka brunatnego, tycza cieślę.

d)

chrabąszcze, guniaka czerwczyka, wałkarza lipczyka.

6.

Chrabąszcz majowy unika siedlisk
a)

olsów i borów suchych.

b)

olsów i borów mieszanych.

c)

lasów i borów mieszanych.

d)

borów świeżych i borów suchych.

7.

Pędraki chrabąszczy najczęściej żerują na korzeniach
a)

sosny i brzozy.

b)

sosny i dębu.

c)

sosny i karagany.

d)

sosny i robinii akacjowej.

8.

Pędraki guniaka czerwczyka
a)

są mało wybredne i żerują prawie na wszystkich napotkanych korzeniach.

b)

są bardzo wybredne i żerują wyłącznie na korzeniach sosny.

c)

są bardzo wybredne i żerują wyłącznie na korzeniach dębu.

d)

są bardzo wybredne i żerują wyłącznie na korzeniach świerka.

9.

Małe pędraki wałkarza lipczyka lęgną się
a)

tylko w lipcu.

b)

tylko w sierpniu.

c)

w lipcu i przez cały sierpień.

d)

w lipcu lub na początku sierpnia.

10.

Liczby krytyczne pędraków oraz poczwarek i chrząszczy, w zależności od typu
siedliskowego lasu, wskazują na
a)

krytyczną sytuację poszczególnych stadiów rozwojowych.

b)

konieczność podjęcia odpowiednich zabiegów ochronnych w celu niedopuszczenia
do zniszczenia upraw przez szkodniki korzeni.

c)

postępujący kryzys w rozwoju populacji szkodnika.

d)

zmniejszająca się bazę pokarmową.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

11.

Przedstawiony na rysunku owad to
a)

chrabąszcz majowy.

b)

guniak czerwczyk.

c)

listnik zmiennobarwny.

d)

wałkarz lipczyk.

12.

Szkodniki pierwotne to grupa organizmów (głownie owadów) która zasiedla i uszkadza
a)

wiatrołomy.

b)

chore drzewa.

c)

tylko drzewa iglaste.

d)

na ogół zdrowe drzewa.

13.

Do najgroźniejszych szkodników pierwotnych drzew liściastych należą
a)

brudnica nieparka, szczotecznica szarawka, kuprówka rudnica.

b)

białka wierzbowa, kuprówka rudnica, brudnica mniszka.

c)

zwójka zieloneczka, szczotecznica szarawka, poproch cetyniak.

d)

kuprówka rudnica, brudnica nieparka, brudnica mniszka.

14.

Generacja brudnicy mniszki jest
a)

jednoroczna.

b)

dwuletnia.

c)

trzyletnia.

d)

czteroletnia.

15.

Przedstawiony na rysunku motyl to
a)

brudnica mniszka.

b)

brudnica nieparka.

c)

strzygonia choinówka.

d)

barczatka sosnówka.

16.

Zwójka zieloneczka jest pospolitym szkodnikiem
a)

buków.

b)

grabów.

c)

dębów zwłaszcza dębu bezszypułkowego.

d)

dębów zwłaszcza dębu szypułkowego.

17.

Gąsienice brudnicy nieparki żerują

a)

na różnych gatunkach drzew liściastych w lesie, parkach, zadrzewieniach oraz
w sadach.

b)

na różnych gatunkach drzew liściastych tylko w lesie.

c)

tylko na dębach i grabach.

d)

tylko na brzozach, bukach i olszach.

18.

Kuprówka rudnica to
a)

biały motyl, którego samica ma odwłok zakończony pękiem rudych włosków.

b)

ż

ółty motyl, którego samica ma odwłok zakończony pękiem rudych włosków.

c)

pomarańczowy motyl, którego samica ma odwłok zakończony pękiem białych
włosków.

d)

brunatny motyl, którego samica ma odwłok zakończony pękiem żółtych włosków.

[4, t. VII]

[17, s. 47]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

19. Szkodniki wtórne opanowują drzewa

a)

tylko osłabione.

b)

tylko umierające.

c)

osłabione, umierające, a nawet martwe.

d)

tylko martwe.

20.

W okresie wiosny pod cienką korą strzały i gałęzi sosny pojawiają się
a)

smolik drągowinowiec, kornik trójzębny, cetyniec mniejszy.

b)

smolik sosnowiec, kornik sześciozębny, żerdzianka sosnówka.

c)

cetyniec większy, kornik drukarz, żerdzianka sosnówka.

d)

kornik sześciozębny, cetyniec mniejszy, drwalnik paskowany.

21.

ś

erowisko w postaci poprzecznej, dwuramiennej klamry, której jedno ramię bywa

zwykle krótsze to żerowisko
a)

cetyńca większego.

b)

cetyńca mniejszego.

c)

kornika sześciozębnego.

d)

smolika drągowinowca..

22.

Owad charakteryzujący się płaską budową ciała, osiągający długość około 10 mm,
szerokość 5 mm, barwy ciemnogranatowej z odcieniem zielonkawym lub niebieskawym
z metalicznym połyskiem to
a)

ż

erdzianka sosnówka.

b)

smolik sosnowiec.

c)

przypłaszczek granatek.

d)

rytownik dwuzębny.

23.

Rysunek przedstawia żerowisko
a)

smolika drągowinowca.

b)

kornika ostrozębnego.

c)

przypłaszczka granatka.

d)

ż

erdzianki sosnówki.

24.

Ogłodek wiązowiec przenosi na swym ciele zarodniki grzyba powodującego
powstawania tzw.
a)

polskiej choroby wiązów, nieuchronnie prowadzącej do zamierania drzew.

b)

europejskiej choroby wiązów, nieuchronnie prowadzącej do zamierania drzew.

c)

hiszpańskiej choroby wiązów, nieuchronnie prowadzącej do zamierania drzew.

d)

holenderskiej choroby wiązów, nieuchronnie prowadzącej do zamierania drzew.

25.

Dwoma znaczącymi rodzajami zgorzeli siewek są
a)

zgorzel przedwschodowa i wschodowa.

b)

zgorzel przedwschodowa i powschodowa.

c)

zgorzel przedwschodowa i wczesnowschodowa.

d)

Zgorzel przedwschodowa i późnowschodowa.

[4, t. XIV]

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

26.

Choroba, podczas której grzybnia powoduje powstawanie na blaszkach liściowych
charakterystycznych białych nalotów, a wykorzystanie pokarmów z komórek skórki
powoduje zamieranie liści, nazywa się
a)

mączniak dębu.

b)

szara pleśń.

c)

rdza brzozy.

d)

opadzina grabu.

27.

Rozwojowi skrętaka sosny sprzyja przede wszystkim
a)

występowanie samosiewów osiki w uprawach oraz utrzymywanie się suszy
w okresie infekcyjnym.

b)

występowanie samosiewów brzozy w uprawach oraz utrzymywaniu się suszy
w okresie infekcyjnym.

c)

występowanie samosiewów brzozy w uprawach oraz utrzymywanie się wilgotnej
pogody w okresie infekcyjnym.

d)

występowanie samosiewów osiki w uprawach oraz utrzymywanie się wilgotnej
pogody w okresie infekcyjnym.

28.

Korzeniowiec wieloletni powoduje chorobę korzeni drzew leśnych zwaną
a)

opieńkowią zgnilizną korzeni.

b)

hubą korzeni.

c)

rakiem gruzełkowym.

d)

zgnilizną białą.

29.

Zgnilizny drewna powodowane przez grzyby dzieli się, według objawów określonych
procesów rozkładu na zgniliznę
a)

jednokolorową i różnokolorową.

b)

brunatną, szarą i cynamonową.

c)

brunatną, białą jednolitą, białą jamkowatą i pleśniową (szarą).

d)

białą jednolitą, białą niejednolitą i szarą.

30.

Grzyby barwnikowe wnikają do komórek drewna nie bezpośrednio przez ściany
komórkowe lecz z reguły przez
a)

rany powstałe na pniu drzewa.

b)

otwory naturalne, jakimi są jamki lejkowate lub proste.

c)

owocniki czyrenia sosnowego.

d)

owocniki huby brzozy.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Rozpoznawanie szkodliwych owadów i chorób drzew leśnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

23.

a

b

c

d

24.

a

b

c

d

25.

a

b

c

d

26.

a

b

c

d

27.

a

b

c

d

28.

a

b

c

d

29.

a

b

c

d

30.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1.

Bilczyński S.: Szkodniki wtórne drzew iglastych. PWRiL, Warszawa 1966

2.

Hartman G., Nienhaus F., Butin H.: Barwny atlas uszkodzeń drzew leśnych. Euglen
Ulmer GmbH and Co, Stuttgart 1988

3.

Instrukcja ochrony lasu. Ośrodek Rozwojowo – Wdrożeniowy Lasów Państwowych
w Bedoniu, Warszawa 2004

4.

Kohler W., Schneider Z.: Owady naszych lasów. PWRiL, Warszawa 1966

5.

Kolka A., Rodziewicz A., Dzwonkowski R.: Atlas ważniejszych szkodników wtórnych
drzew iglastych. IBL, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Warszawa 1989

6.

Łęski O. (red): Poradnik Ochrony lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”,
Warszawa 1994

7.

Malinowski H.: Ochrona szkółek, upraw leśnych i plantacji nasiennych przed owadami
ż

erującymi na korzeniach. Biblioteczka Leśniczego z. 239, Wydawnictwo Świat,

Warszawa 2006

8.

Mała encyklopedia leśna. PWN, Warszawa 1991

9.

Mańka K.: Fitopatologia leśna. PWRiL, Warszawa 1981

10.

Mańka K., Mańka M.: Choroby drzew i krzewów leśnych. Oficyna Edytorska
„Wydawnictwo Świat”, Warszawa 1993

11.

Michalski J., Mazur A,: Korniki. Praktyczny przewodnik dla leśników. Oficyna
Wydawnicza „Wydawnictwo Świat”, Warszawa, 1999

12.

Poradnik leśniczego. Wydawnictwo Świat, Warszawa 1991

13.

Sawczuk A., Sawczuk M.: Ochrona lasu w edukacji leśnej. Poradnik edukacji leśnej
z. 18. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2005

14.

Sierota Z.: Choroby lasu. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2001

15.

Sierpiński Z., Łukomski S.: Ochrona lasu dla techników leśnych. PWRiL, Warszawa
1983

16.

Stocka T.: Choroby grzybowe i nie pasożytnicze na szkółkach leśnych. Biblioteczka
leśniczego z. 161, Wydawnictwo Świat, Warszawa 2001

17.

Stocki J.: Drzewa iglaste i owady na nich żerujące. Multico, Oficyna Wydawnicza
Sp. z o.o., Warszawa 2000

18.

Stocki J.: Drzewa liściaste i owady na nich żerujące. Multico, Oficyna Wydawnicza
Sp. z o.o., Warszawa 2001

19.

Szujecki A.: Entomologia leśna t. II. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1995

20.

Ś

liwa E.: Przypłaszczek granatek (Phaenops cyanea F.). Oficyna Edytorska

„Wydawnictwo Świat, Warszawa 1994

21.

Ś

liwa E.: Ochrona lasu przed czynnikami biotycznymi. Wydawnictwo Świat, Warszawa

1995

Czasopisma:

−

Echa Leśne

−

Głos Lasu

−

Las Polski

Literatura metodyczna
1.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Wyższa Szkoła
Inżynierska, Radom 1998