4 2 Bezpieczenstwo energetyczne

Gaz ziemny

Rezerwy gazu ziemnego według regionów

Rezerwy gazu ziemnego według regionów -- 2009 r.

2009 r.

ponad 40% światowych rezerw gazu ziemnego jest na Bliskim Wschodzie

i ponad 23% w Rosji

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2010, s. 23.

Wzrost odkrytych rezerw gazy ziemnego

w latach 1990

w latach 1990--2010

2010 --

ponad 40% światowych rezerw gazu

ziemnego jest na Bliskim Wschodzie i 24% w Rosji

Bliski Wschód

2010

2000

1990

Bliski Wschód

Europa i Eurazja

1990

Światowe mocarstwa rozpoczynają wyścig po gaz. Globalne

ocieplenie może wywołać na biegunie północnym jeden z

największych konfliktów XXI wieku. Rosja, kraje NATO, a nawet

Chiny już zaczęły rywalizację o największe światowe złoża gazu

ukryte pod topniejącymi lodami Arktyki.

Źródło: Rywalizacja o bogactwa Arktyki, Gazeta Wyborcza, 2009.02.16,

http://wyborcza.pl/1,76842,6280081,Rywalizacja_o_bogactwa_Arktyki

Projekty rozwoju

wydobycia paliw

kopalnych takich jak

ropa naftowa i gaz

ziemny są w toku

realizacji w kilku

miejscach w

http://maps.grida.no/go/graphic/arctic-development-hotspots

miejscach w

Arktyce

Arktyce -- zarówno

zarówno

na lądzie i na morzu

Pięć państw

Pięć państw –

– Kanada, Dania, Norwegia, Rosja i USA

Kanada, Dania, Norwegia, Rosja i USA –

– zgłasza

zgłasza

pretensje terytorialne do regionu, w którym znajduje się, według

United States Geological Survey

United States Geological Survey, co najmniej 90 mld baryłek ropy

, co najmniej 90 mld baryłek ropy

naftowej i około 1,67 biliona metrów sześciennych gazu ziemnego

Źródła: Państwa dzielą Arktykę, http://www.rp.pl/artykul/539645-Panstwa-dziela-Arktyke.html

Produkcja i konsumpcja gazu ziemnego według regionów w latach

1984

1984--2010

2010 –

–

największymi rejonami wydobycia są: Stany Zjednoczone

największymi rejonami wydobycia są: Stany Zjednoczone –

– 19,3%

19,3%

i Rosja

i Rosja –

– 18,4% (2009 r.).

18,4% (2009 r.).

Największym konsumentem są Stany Zjednoczone

Największym konsumentem są Stany Zjednoczone –

– 21,7%, Rosja

21,7%, Rosja –

– 13%

13%

i Europa Zachodnia (2010 r.)

Produkcja

Konsumpcja

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011, s. 26.

Ameryka Północna

Europa i Eurazja

Eksport

Eksport –

– import gazu ziemnego

import gazu ziemnego –

– 2010 r.

2010 r.

głównymi eksporterami są: Rosja, Kanada i Norwegia, a importerami

Stany Zjednoczone, Europa i Japonia

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011, s. 29.

Ceny gazu ziemnego w latach 1984

Ceny gazu ziemnego w latach 1984--2010

2010

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011, s.

27.

Według IEA, w latach 2011

Według IEA, w latach 2011--2035 światowe

2035 światowe

zużycie gazu powinno wzrosnąć o 50%,

a jego udział w rynku energii powinien

wzrosnąć z obecnych do 25%

Zaopatrzenie Europy w gaz ziemny

kraj

mld m

mld m³³

Rosja

34,43

37,1

Norwegia

30,2

32,5

Źródła importu gazu ziemnego do Niemiec

Źródła importu gazu ziemnego do Niemiec –

–

92,82 mld m

92,82 mld m³³ -- 2010 r.

2010 r.

Norwegia

30,2

32,5

Holandia

24,2

26,1

Wielka Brytania

2,85

3,1

Dania

1,14

1,2

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011

kraj

mld m

mld m³³

Algieria

27,56

36,6

Rosja

14,2

18,8

Libia

9,41

12,5

Źródła importu gazu ziemnego do Włoch

Źródła importu gazu ziemnego do Włoch –

–

75,34 mld m

75,34 mld m³³ (w tym 9,08 LNG)

(w tym 9,08 LNG) -- 2010 r.

2010 r.

Libia

9,41

12,5

Katar

6,18 LNG

8,2

Holandia

8,11

10,8

Norwegia

5,75 LNG

7,6

Pozostałe

4,14

5,5

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011

kraj

mld m

mld m³³

Norwegia

14,15

28,9

Rosja

8,05

16,5

14,0

Źródła importu gazu ziemnego do Francji

Źródła importu gazu ziemnego do Francji –

–

48,89 mld m

48,89 mld m³³ (w tym 13,94 LNG)

(w tym 13,94 LNG) -- 2010 r.

2010 r.

Holandia

6,85

14,0

Algieria

6,27 LNG

12,8

Niemcy

3,98

8,1

Nigeria

3,57 LNG

7,3

Katar

2,43 LNG

5,0

Pozostałe

3,59

7,4

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011

kraj

mld m

mld m³³

Norwegia

26,57

49,5

Źródła importu gazu ziemnego do Wielkiej Brytanii

Źródła importu gazu ziemnego do Wielkiej Brytanii –

–

53,63 mld m

53,63 mld m³³ (w tym 18,67 LNG)

(w tym 18,67 LNG) -- 2010 r.

2010 r.

Norwegia

26,57

49,5

Katar

13,89 LNG

26,0

Holandia

8,07

15,0

Pozostałe

5,1

9,5

Źródło: BP Statistical Review of World Energy, June 2011

Zmiany w handlu gazem ziemnym w 2010 r.

Handel międzynarodowy gazem ziemnym wzrósł o

Handel międzynarodowy gazem ziemnym wzrósł o
10,1% w 2010, dzięki silnemu wzrostowi (+22.6%) w

10,1% w 2010, dzięki silnemu wzrostowi (+22.6%) w
dostawach LNG.

dostawach LNG.
Eksport LNG jest zdominowane przez Bliski Wschód.

Eksport LNG jest zdominowane przez Bliski Wschód.

Katar (największy na świecie dostawca LNG)

odnotował wzrost eksportu o 53,2%.

odnotował wzrost eksportu o 53,2%.
LNG stanowi obecnie 30,5% światowego handlu

LNG stanowi obecnie 30,5% światowego handlu
gazem.

gazem.
Przesyłanie gazociągami wzrosło o 5,4%, głównie z

Przesyłanie gazociągami wzrosło o 5,4%, głównie z
b. ZSRR.

b. ZSRR.
Europa i Eurazja stanowią około dwie trzecie

Europa i Eurazja stanowią około dwie trzecie
światowego handlu gazu ziemnego gazociągami

światowego handlu gazu ziemnego gazociągami

Import gazu do UE

W 2010 r. Unia Europejska zaimportowała

W 2010 r. Unia Europejska zaimportowała
łącznie 113 miliardów metrów sześciennych

łącznie 113 miliardów metrów sześciennych
gazu ziemnego rurociągiem z Rosji, co

gazu ziemnego rurociągiem z Rosji, co
stanowi 33% importowanego gazu.

stanowi 33% importowanego gazu.

W 2030 r. udział gazu płynącego rurociągami

W 2030 r. udział gazu płynącego rurociągami
Gazpromu wzrośnie do 50% wszystkich

Gazpromu wzrośnie do 50% wszystkich
europejskich dostaw gazu, co jest

europejskich dostaw gazu, co jest
niepokojące w kontekście bezpieczeństwa

niepokojące w kontekście bezpieczeństwa
dostaw gazu.

dostaw gazu.

Qatar Petroleum

Qatar Petroleum i

i ExxonMobil Corporation

ExxonMobil Corporation uruchomiły w 2009 r.

uruchomiły w 2009 r.

Qatargas 2 Train 5

Qatargas 2 Train 5, jeden z największych linii produkcyjnych

, jeden z największych linii produkcyjnych

skroplonego gazu ziemnego (LNG)

Źródło: http://www.energy-pedia.com/article.aspx?articleid=136845

Gazociągi w Europie

gazociąg Braterstwo („Sojuz”), który prowadzi przez

gazociąg Braterstwo („Sojuz”), który prowadzi przez
Ukrainę do Słowacji, gdzie rozgałęzia się na dwie

Ukrainę do Słowacji, gdzie rozgałęzia się na dwie
nitki: do Węgier i Austrii oraz do Czech i Niemiec i do

nitki: do Węgier i Austrii oraz do Czech i Niemiec i do
pozostałych państw Europy Zachodniej. Obsługuje

pozostałych państw Europy Zachodniej. Obsługuje
większość rosyjskiego eksportu gazu do UE.

większość rosyjskiego eksportu gazu do UE.
gazociąg Jamał biegnący przez Białoruś, Polskę do

gazociąg Jamał biegnący przez Białoruś, Polskę do
Niemiec.

Niemiec.

Niemiec.
gazociąg przez Ukrainę do: Rumunii, Bułgarii, na

gazociąg przez Ukrainę do: Rumunii, Bułgarii, na
Bałkany i do Turcji.

Bałkany i do Turcji.
gazociąg Błękitny Potok transportujący gaz przez

gazociąg Błękitny Potok transportujący gaz przez
Morze Czarne z Rosji do Turcji, a w przyszłości

Morze Czarne z Rosji do Turcji, a w przyszłości
również do Włoch.

również do Włoch.

Gazociągi z Rosji

http://www.europolgaz.com.pl/gazociag_rzeka.htm

Główne

istniejące

i planowane

gazociągi

z Rosji do

Europy

http://www.europolgaz.com.pl/gazociag_rzeka.htm

Gazociąg Północny

Gazociąg Północny -- pierwsza nitka gazociągu została

pierwsza nitka gazociągu została

uruchomiona w listopadzie 2011 roku, a druga będzie

uruchomiona w 2012 r.

gazociąg ma przepustowość około 55 mld m3

gazu rocznie.

http://www.europolgaz.com.pl/gazociag_rzeka.htm

Gazociąg Jamał

Gazociąg Jamał–

–Europa

Europa długość 4196 km

długość 4196 km

System Gazociągów Tranzytowych Jamał

System Gazociągów Tranzytowych Jamał--Europa

Europa

[SGT] na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest

częścią gazociągu biegnącego z Rosji, z półwyspu

Jamał, poprzez Białoruś i Polskę do Europy Zachodniej

Przez terytorium

Przez terytorium
Polski

Polski
transportowanych

transportowanych
jest ok. 50 mln m³

jest ok. 50 mln m³

jest ok. 50 mln m³
gazu na dobę (ok.

gazu na dobę (ok.
41,5 mln m³ gazu

41,5 mln m³ gazu
przesyłane jest do

przesyłane jest do
Niemiec i ok. 8,5

Niemiec i ok. 8,5
mln m³ do Polski).

mln m³ do Polski).

http://www.europolgaz.com.pl/gazociag_rzeka.htm

Gazociąg

Langeled

Langeled --
najdłuższy na

najdłuższy na
świecie

świecie
podwodny

podwodny
rurociąg.

rurociąg.

Służy do

przesyłu gazu

przesyłu gazu
ziemnego z

ziemnego z
Norwegii do

Norwegii do
Wielkiej

Wielkiej
Brytanii.

Brytanii.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Gazoci%C4%85g_Langeled

Planowany gazociąg „Południowy Potok”

Planowany gazociąg „Południowy Potok” ((South

South

Stream)

Stream) z Rosji przez Morze Czarne do Bułgarii

z Rosji przez Morze Czarne do Bułgarii

a stąd jeden gazociąg do Serbii, Węgier i Austrii,

drugi z Bułgarii do Grecji i Włoch.

Planowana przepustowość 63 mld m³

http://ebe.org.pl/aktualnosci/europa/south-stream-coraz-powazniej-zagrozony.html

Planowany gazociąg

Planowany gazociąg Nabucco

Nabucco -- z Azerbejdżanu i

z Azerbejdżanu i

Turkmenistanu, przez Turcję, Bułgarię, Rumunię,

Węgry do Austrii.

Gazociąg ma liczyć 3300 km i stanowić alternatywę dla

dostaw rosyjskiego gazu dla Europy.

Budowa gazociągu ma ruszyć w 2012 r., a w 2015 r. ma

popłynąć pierwszy gaz

http://pl.wikipedia.org/wiki/Nabucco_(gazoci%C4%85g)

Sieć gazociągów w Stanach Zjednoczonych

Zaopatrzenia Polski w gaz ziemny

Zaopatrzenia Polski w gaz ziemny -- 2010

2010

Wydobycie krajowe - 4,1 mld m³

Import z kierunku wschodniego (w tym poprzez
gazociąg Jamał–Europa) – 9,8 mld m³ −
pozostały import (Niemcy, Czechy) – 0,9 mld m³

pozostały import (Niemcy, Czechy) – 0,9 mld m³

Zużycie krajowe gazu ziemnego w 2010 r. - ok.
14,8 mld m³

Na koniec 2010 r. stan zasobów

wydobywalnych gazu ziemnego ze złóż
krajowych wynosił ok. 93,3 mld m³.

Potencjalna lokalizacja występowania złóż gazu

łupkowego

Powierzchnia: 11% obszaru Polski (37 tysięcy km2)

Polska wydała już ponad 100 licencji na poszukiwanie gazu łupkowego.

11 odwiertów zakończono na 124 planowane. Niektóre szyby mają

głębokość nawet 3600 metrów (dane listopad 2011)

Grudzień 2011

Royal Dutch Shell Plc znalazł gaz łupkowy w

Royal Dutch Shell Plc znalazł gaz łupkowy w
Chinach. To odkrycie może ograniczyć import na

Chinach. To odkrycie może ograniczyć import na
rynek, co do którego producenci surowca mieli

rynek, co do którego producenci surowca mieli
nadzieję, że napędzi popyt

nadzieję, że napędzi popyt

W listopadzie 2009 roku PetroChina i Royal Dutch

W listopadzie 2009 roku PetroChina i Royal Dutch
Shell postanowiły razem zbadać pokłady gazu

Shell postanowiły razem zbadać pokłady gazu
łupkowego ze złoża Fushun

łupkowego ze złoża Fushun--Yongchuan, położonego

Yongchuan, położonego

w Kotlinie Syczuańskiej.

w Kotlinie Syczuańskiej.
Na początku tego roku źródła branżowe podały, że

Na początku tego roku źródła branżowe podały, że
Shell zaczął dwa próbne odwierty w poszukiwaniu

Shell zaczął dwa próbne odwierty w poszukiwaniu
gazu łupkowego w Fushun.

gazu łupkowego w Fushun.

Shell zaczął dwa próbne odwierty w poszukiwaniu

Shell zaczął dwa próbne odwierty w poszukiwaniu
gazu łupkowego w Fushun.

gazu łupkowego w Fushun.
W kwietniu amerykański Urząd Informacji

W kwietniu amerykański Urząd Informacji
Energetycznej poinformował, że Chiny mają 1.275

Energetycznej poinformował, że Chiny mają 1.275
biliona stóp sześciennych gazu łupkowego

biliona stóp sześciennych gazu łupkowego
nadającego się do wydobycia

nadającego się do wydobycia –

– to jak na razie

to jak na razie

największe złoża na świecie. Stany Zjednoczone

największe złoża na świecie. Stany Zjednoczone
mają 862 biliony stóp sześciennych, a Argentyna

mają 862 biliony stóp sześciennych, a Argentyna
774.

774.