Prawo spadkowe opracownanie na zaliczenie

PRA

SP
ADK

Rozdział 1. Spadek i jego nabycie

1.1. Co to jest spadek i jaki jest jego skład?

W momencie kiedy umiera spadkodawca (osoba, która pozostawia po sobie spadek)

dochodzi do tzw. otwarcia spadku – zdarzenia, które powoduje, że wszystkie prawa i obowiązki,
które do tej pory przysługiwały zmarłemu przechodzą na spadkobierców (czyli tych, którzy coś
w spadku dostają). Tymi prawami i obowiązkami nazywa się właśnie spadek. W rzeczywistości
spadkobiercy „wstępują” w sytuację spadkodawcy i od momentu nabycia spadku zajmują jego
miejsce. Ustalenie więc jakie prawa i obowiązki przysługiwały zmarłemu ma bardzo istotne
znaczenie, albowiem dzięki temu zabiegowi wiadomo będzie co tak naprawdę otrzymają
spadkobiercy (czy będą to określone rzeczy, czy określone uprawnienia) lub jakie obowiązki
zostaną na nich nałożone.

Z przepisów, które znajdują się w kodeksie cywilnym można wyciągnąć informacje o tym,

czego nie wliczamy do spadku. Zgodnie z nimi do spadku nie wchodzą:

• prawa i obowiązki zmarłego, które nie mają charakteru majątkowego (np. dobra

osobiste takie jak cześć, dobre imię, wolność czy godność),

• prawa i obowiązki majątkowe ściśle związane z osobą zmarłego, (czyli takie, które

opierają się na głębokim zaufaniu jednej osoby do drugiej, albo takie których nikt
inny poza spadkodawcą nie może wypełnić (np. zapłata alimentów, otrzymanie renty,
użytkowanie, uprawnienia członka spółdzielni, prawa z umowy o dzieło, zlecenia, prawa i
obowiązki wspólnika spółki cywilnej oraz inne prawa ściśle związane ze spadkodawcą),

• prawa i obowiązki, które po śmierci spadkodawcy otrzymują osoby określone przez

przepisy prawa – bez względu na to, czy są one spadkobiercami. W tym przypadku ogólne
przepisy prawa spadkowego zawarte w kodeksie cywilnym nie znajdują zastosowania,
ponieważ przepisy szczególne wskazują konkretne osoby, na które przechodzą określone
prawa i obowiązki niezależnie od tego czy chcą tego czy nie. Przykładami mogą być
następujące sytuacje:

w przypadku śmierci osoby najmującej mieszkanie, w jej miejsce (w
stosunek najmu) wstępują:

małżonek, który nie najmował mieszkania razem z nim,

dzieci tej osoby i jego współmałżonka,

inne osoby, na które zmarły płacił alimenty,

osoba, która mieszkała, żyła i była w związku ze zmarłym,

kwota pieniężna zgromadzona przez zmarłego na rachunku
oszczędnościowym, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym i
rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może zostać wypłacona
osobom, które spadkodawca przed swoją śmiercią pisemnie wskaże
bankowi. Spadkodawca może wskazać jedynie swojego małżonka,
rodziców, dziadków, dzieci, wnuków lub rodzeństwo. Należy przy tym
pamiętać, że taka kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu
rachunku!

PRA

SP
ADK

podobnie udział w spółdzielni przysługujący spadkodawcy może zostać
wypłacony osobie określonej w oświadczeniu, które spadkodawca złożył
na piśmie przed swoją śmiercią,

można dokonać odpowiedniego zapisu w umowie, że służebność
mieszkania (czyli określone uprawnienie do mieszkania) będzie
przysługiwać dzieciom, rodzicom lub małżonkowi, niezależnie od tego
czy są oni spadkobiercami czy nie,

• prawa i obowiązki wynikające z innych stosunków niż te określone przez przepisy

prawa cywilnego – czyli takie, które wynikają z przepisów karnych (przepisy dotyczące
wykroczeń i przestępstw) albo z przepisów administracyjnych (dotyczących relacji
różnych osób z organami administracji publicznej takimi jak np. urzędy, jednostki
samorządu terytorialnego itp.).

1.2. Co to jest otwarcie spadku i jakie jest jego znaczenie?

Otwarciem spadku ustawodawca nazywa moment, w którym umiera dana osoba i

pozostawia po sobie majątek podlegający dziedziczeniu przez spadkobierców. W chwili śmierci
prawie wszystkie prawa i obowiązki należące do spadkodawcy (takie jak np. nieruchomości,
ruchomości, prawo do mieszkania, pieniędzy czy też długi), które dotychczas do niego należały
stają się spadkiem. Celowo użyto tu wyrażenia „prawie wszystkie”, albowiem niektóre prawa
wygasają, albo przechodzą na określone osoby bez względu na to czy są one spadkobiercami czy
nie (przypadki te zostały szczegółowo wymienione w poprzednim rozdziale).

Moment otwarcia spadku (czyli chwila śmierci spadkodawcy) ma w prawie spadkowym

bardzo ważne znaczenie, ponieważ:

1) Po pierwsze – w momencie otwarcia spadku ustala się krąg osób, które będą

spadkobiercami, i które dostaną to co spadkodawca po sobie pozostawił,

2) Po drugie – ustala się co wchodzi w skład spadku (czyli dokładnie ustala się co tak

naprawdę należało do spadkodawcy w momencie śmierci),

3) Po trzecie – ustala się, które osoby będą miały prawo do zachowku (o zachowku będzie

mowa w rozdziale 3),

4) Po czwarte – sprawdza się czy w momencie śmierci spadkodawcy, któraś z osób będąca

spadkobiercą nie zachowywała się niegodnie i nie może otrzymać spadku (patrz:
podrozdział 2.3.10).

Dokładne ustalenie momentu śmierci spadkodawcy ma bardzo ważne znaczenie w

praktyce – od dnia śmierci (a czasami nawet godziny, czy minuty) będzie zależało ustalenie tego,
kto po kim dziedziczy. Często przecież dochodzi do takich wypadków, w których ginie cała rodzina.
Niedokładne albo błędne ustalenie chwili śmierci skutkuje tym, że niektóre osoby nie będą mogły
zostać spadkobiercami (o tym kto po kim dziedziczy będzie mowa w rozdziale poświęconym
dziedziczeniu ustawowemu).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego

data, godzina oraz miejsce zgonu lub znalezienia zwłok wpisywane są do aktu zgonu. Wskazana

PRA

SP
ADK

w tym dokumencie data i godzina jest chwilą otwarcia spadku. Czasami jednak trudno jest ustalić
chwilę śmierci. W takim przypadku sąd, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, ustala jak
najbardziej prawdopodobny moment śmierci spadkodawcy:

• w razie zaginięcia, osoba zostaje uznana przez sąd za zmarłą po 10 lat od ostatniej

informacji o tym, że żyje. Jeśli w chwili uznania za zmarłą osoba miałaby 70 lat to
wystarczy upływ 5 lat,
UWAGA: uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w
którym zaginiony ukończyłby 23 lata,

• w razie zaginięcia podczas podróży samolotem, statkiem lub jakichkolwiek innych

podróży morskich lub powietrznych, osoba może być uznana za zmarłą po upływie 6
miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa. Jeśli nie było katastrofy to termin ten
biegnie od momentu, w którym statek lub okręt miałby przybyć do portu przeznaczenia,

• jeśli ktoś zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia, może być

uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo
powinno ustać (np. powódź lub pożar),

Uznanie za zmarłego ma takie same skutki jak śmierć spadkobiercy. Jeśli kilka osób utraciło

życie podczas wspólnie grożącego im niebezpieczeństwa to uważa się, że zmarły jednocześnie
(ma to istotne znaczenie, ponieważ osoby, które zmarły w tej samej chwili nie mogą po sobie
dziedziczyć).

Kiedy spadkobierca nabywa spadek?

Zgodnie z przepisami spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (czyli śmierci

spadkodawcy). Bez znaczenia jest tu czy spadkobierca chce nabyć spadek czy nie. Może on nawet nie
wiedzieć o śmierci spadkodawcy i nie chcieć przyjąć spadku, albo może się nie domyślać, że daleki
krewny coś mu przekazał w testamencie. Nabycie takie jednak nie jest ostateczne i nieodwołalne.
Spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Dopiero po złożeniu
jednego z takich oświadczeń nabycie lub odrzucenie spadku staje się ostateczne.

Spadek nawet przez chwilę nie może być bezdziedziczny – zawsze ktoś musi go nabyć.

Nabycie spadku nie jest uzależnione od późniejszego uzyskania potwierdzenia, że jest się
spadkobiercą (sądowego stwierdzenia nabycia spadku albo uzyskania od notariusza aktu
poświadczenia dziedziczenia). Oczywiście, może mieć miejsce sytuacja, w której spadkobierca nie
jest dokładnie znany, ale nie zmienia to faktu, że spadek ten spadkobierca nabywa w momencie
jego otwarcia (śmierci spadkodawcy).

Jakie są obowiązki związane z otwarciem spadku?

Możemy wyróżnić cztery podstawowe obowiązki związane z otwarciem spadku (tj.

obowiązki osób, które dziedziczą, pojawiające się w momencie śmierci spadkodawcy):

a) Przede wszystkim muszą oni zorganizować pogrzeb i ponieść jego koszty. W zależności

od miejscowości, regionu czy też religii koszty te będą się różniły, ale prawie zawsze będą

PRA

SP
ADK

to podobne koszty związane z uzyskaniem miejsca na grób, postawieniem krzyża, albo
nagrobka, nabyciem trumny, urządzeń ceremoniału pogrzebowego itd. Spadkobiercy
muszą zwrócić pieniądze tym osobom, które faktycznie poniosły wyżej wymienione
koszty.

W większości przypadków koszty pogrzebowe pokrywane są jednak przez

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który na nasze żądanie jednorazowo wypłaca
zasiłek pogrzebowy wynoszący 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
obowiązującego w momencie śmierci spadkodawcy. O zasiłek taki można wystąpić jeśli
zmarły był ubezpieczony, pobierał rentę lub emeryturę (lub miał do tego prawo), pobierał
zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński lub zasiłek w
wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. O zasiłek
mogą się starać członkowie rodziny osoby ubezpieczonej albo pobierającej rentę lub
emeryturę.

Aby uzyskać zasiłek pogrzebowy musimy wybrać się do ZUSu, wypełnić druk ZUS

Z-12, dołączyć do niego odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy, oryginały rachunków
poniesionych kosztów pogrzebu oraz dokumenty potwierdzające nasze pokrewieństwo
(np. dowód osobisty i odpis skrócony aktu urodzenia). Na wystąpienie z żądaniem
wypłaty zasiłku mamy 12 miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy.

b) Spadkobiercy muszą ponieść koszty związane z leczeniem spadkodawcy, jego pielęgnacji,

opieki i utrzymaniem go przed śmiercią,

c) Spadkobiercy muszą zapłacić zachowek tym osobom, które są do niego uprawnione (o

zachowku będzie mowa w rozdziale 3),

d) Spadkobiercy muszą wykonać zapisy albo polecenia testamentowe (ta kwestia również

zostanie szczegółowo omówiona w dalszej części broszury),

e) Po śmierci spadkodawcy rozpoczyna się postępowanie spadkowe w związku z czym

spadkobiercy zobowiązani są do zapłacenia za:

• zabezpieczenie spadku (sąd może zabezpieczyć spadek jeśli jest obawa, że

spadek zostanie np. uszkodzony lub zniszczony),

• ogłoszenie testamentu,
• zrobienie spisu majątku zmarłego spadkodawcy,
• wynagrodzenie wykonawcy testamentu czyli osoby, która zajmuje się spadkiem

zaraz po śmierci spadkodawcy (wynagrodzenie ustala sąd w zależności od ilości
czynności, których dokonał wykonawca)

f) Ponadto - mąż, żona (chyba, że sąd orzekł o separacji między nimi), dzieci lub inne bliskie

osoby (bez różnicy czy należą do rodziny czy nie – ważne by były to osoby bliskie), które
mieszkały ze spadkodawcą w momencie jego śmierci mogą korzystać przez trzy kolejne
miesiące z mieszkania i ze wszystkich urządzeń, które się w nim się znajdują.

Przykład:

Anna, żona Stefana Kowalskiego, wyprowadziła się z mieszkania

należącego do Stefana zaraz po tym jak dowiedziała się, że jej mąż spotyka się z
innymi kobietami. W końcu małżonkowie stracili ze sobą kontakt i do śmierci Stefana

PRA

SP
ADK

pozostawali w faktycznej separacji (nie orzeczonej przez sąd). W międzyczasie do
mieszkania wprowadziła się kochanka Stefana – Ilona.

Stefan zmarł na zawał dnia 1 marca 2010 r. a mieszkanie, zgodnie z

pozostawionym testamentem odziedziczyły dzieci Stefana – Hanna i Paweł. Dzieci
chciały jak najszybciej sprzedać mieszkanie, które dostały po ojcu, ale niestety
musiały zaczekać przynajmniej do dnia 1 czerwca 2010 r. ponieważ Ilona, zgodnie
z przepisami kodeksu cywilnego, mogła mieszkać w mieszkaniu należącym do
Stefana tak jak do tej pory przez 3 kolejne miesiące od dnia śmierci Stefana.

Bez znaczenia jest tutaj fakt, że Ilona nie dostała nic w spadku. Bez

znaczenia byłoby też czy Stefan by chciał żeby Ilona wyprowadziła się wcześniej
niż po upływie 3 miesięcy (nawet gdyby zapisał to w testamencie).

Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, w której Stefan coś wynajmował (np.
mieszkanie komunalne) albo miał spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, a osoba bliska
Stefanowi, które dotychczas z nim zamieszkiwała, wstępuje w jego miejsce. Wyobraźmy
sobie następującą sytuację:

Przykład:

Stefan Kowalski i jego kochanka Ilona mieszkali razem w mieszkaniu,

które wynajmował Stefan. Niestety Stefan zginął w wypadku samochodowym dnia
1 marca 2010 r. Ilona ma teraz dwie możliwości:
- albo jako osoba bliska Stefanowi wstąpi w jego miejsce najemcy mieszkania (w
razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują:
małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka,
inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych,
oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą)
- albo będzie musiała opuścić mieszkanie (wtedy stosunek najmu wygasa)

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku spółdzielczego lokatorskiego prawa do
lokalu:
• Z chwilą śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu

mieszkalnego, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu
małżonkowi. Małżonek ten, jeżeli nie jest członkiem spółdzielni, powinien w terminie
jednego roku od dnia śmierci współmałżonka złożyć deklarację członkowską.
Małżonkowi zmarłego członka spółdzielni przysługuje roszczenie o przyjęcie w
poczet członków spółdzielni. Jeżeli małżonek nie dokona żadnych czynności w ciągu
jednego roku, spółdzielnia wyznaczy mu w tym dodatkowy termin, nie krótszy niż 6
miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie,

• Po upływie powyższego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu

spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W takim wypadku żądanie przyjęcia
do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowieniu spółdzielczego lokatorskiego
prawa do lokalu mieszkalnego przysługują małżonkowi, dzieciom i innym osobom

PRA

SP
ADK

bliskim. Konieczne jest złożenie w terminie jednego roku deklaracji członkowskiej
wraz z pisemnym zapewnieniem o gotowości do zawarcia umowy o ustanowienie
spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

g) Ostatni z obowiązków związany z otwarciem spadku pojawia się w sytuacji, w której

spadkobiercy nie są znani i sąd - do czasu objęcia spadku - czuwa nad całością spadku
(w razie potrzeby ustanawia kuratora spadku, który stara się o wyjaśnienie kto jest
spadkobiercą, i zawiadomienie o śmierci spadkodawcy). Po przekazaniu spadku, sąd
zażąda wynagrodzenia za zarząd spadkiem, które będzie musiał zapłacić spadkobierca.

1.3. Przyjęcie i odrzucenie spadku

1.3.1. Kiedy przyjąć a kiedy odrzucić spadek?

Żeby opisać zalety i wady przyjęcia lub odrzucenia spadku wyobraźmy sobie następującą

sytuację:

Stefan i Anna są małżonkami i mają dwoje dzieci. Mieszkają w trzypokojowym

mieszkaniu wartym 300.000,00 zł. Stefan jest szefem dużej firmy wartej 600.000,00 zł i
zarabia dużo pieniędzy. Niestety, w ostatnim czasie kryzys gospodarczy dał się Stefanowi we
znaki i musiał on pożyczyć od swojego przyjaciela Andrzeja kwotę 500.000,00 zł. W związku
z problemami finansowymi Stefan zmarł na zawał dnia 1 marca 2010 r. i nie zdążył oddać
pieniędzy Andrzejowi.

Obliczmy całkowity spadek po Stefanie:
150.000,00 zł (bo Stefan jest współwłaścicielem mieszkania i należy mu się połowa),
+
600.000,00 zł (wartość irmy, która należy do majątku odrębnego Stefana),
daje razem:
750.000,00 zł (całkowita wartość spadku) - nie zapominajmy, że Stefan jest dłużny Andrzejowi
500.000,00 zł.

Anna i dzieci mają w tym momencie dwie opcje:

• przyjąć spadek
• odrzucić spadek

Pytanie: Czy Annie i dzieciom będzie się opłacać przyjęcie spadku?

Zdecydowanie tak. Co prawda będą musieli spłacić Andrzeja, ale jak już to zrobią to zostanie im
jeszcze do podziału 250.000,00 zł (750.000,00 – 500.000,00 = 250.000,00). Gdyby Anna i dzieci
odrzucili spadek to nie dostaliby nic w spadku.

PRA

SP
ADK

Pytanie: Co by było gdyby Stefan pożyczył od Andrzeja 800.000,00 zł?

Odpowiedź: Wtedy Anna i dzieci straciliby 50.000,00 zł, bo dostaliby w spadku 750.000,00 zł, a
musieliby zapłacić Andrzejowi 800.000,00 zł.
Anna i dzieci musieliby dopłacić kwotę 50.000,00 zł ze swojego majątku osobistego.

Jest jedno wyjście z tej sytuacji:

Anna i dzieci mogą przyjąć spadek, ale z ograniczeniem swojej odpowiedzialności

za długi Stefana. W takim wypadku trzeba zrobić spis wszystkich rzeczy Stefana (nazywany
inwentarzem), które wchodzą w skład spadku po nim, policzyć ile są warte i złożyć do sądu
oświadczenie, że przyjmują spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi Stefana (nazywane
oświadczeniem o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza).

Jeśli okaże się, że rzeczy Stefana warte są 450.000,00 zł to Anna i dzieci będą musieli

zwrócić Andrzejowi tylko 450.000,00 zł – bez względu na to jak duże były długi Stefana. Trzeba się
tylko dobrze zastanowić czy takie wyjście będzie opłacalne, ponieważ zrobienie takiego spisu jest
zazwyczaj kosztowne; czasami nawet spisanie spadku wynosi więcej niż wart jest cały spadek.

Decyzje o dokonaniu takiego spisu podejmuje sąd na wniosek spadkobiercy, osoby

uprawnionej do zachowku albo osoby, dla której ustanowiono zapis. Samego spisu dokonuje
komornik działający przy sądzie na jego polecenie. Wniosek o zrobienie spisu majątku (a
dokładnie: dokonanie spisu inwentarza) powinien wyglądać następująco:

PRA

SP
ADK

Wzór nr. 1

Wrocław, 1 kwietnia 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK O SPORZĄDZENIE SPISU INWENTARZA

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1. Sporządzenie spisu inwentarza majątku spadkowego pozostałego po zmarłym

w dniu 1 marca 2010 r. Stefanie Kowalskim, ostatnio zamieszkałym we Wrocławiu przy ul.

Krakowskiej 22/28.

2. O zlecenie Komornikowi wykonania postanowienia o sporządzenie spisu

inwentarza.

Uzasadnienie

Mój mąż Stefan Kowalski, przedsiębiorca, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul.

Krakowskiej 22/28 zmarł dnia 1 marca 2010 r.

Dowód: Wyciąg z aktu zgonu

Spadkobiercami z mocy ustawy/testamentu* są: żona Anna Kowalska, córka Hanna

Sikora i syn Paweł Kowalski. Majątek zmarłego Stefana Kowalskiego to…….

(w tym miejscu wymienić wszystko co wchodzi w skład majątku Stefana)

Załączam odpis mojego aktu małżeństwa oraz skrócone akty urodzenia córki Hanny

oraz syna Pawła.

Anna Kowalska

Załączniki:

- wyciąg z aktu zgonu Stefana Kowalskiego zmarłego w dniu 1 marca 2010 r.

- odpis skrócony aktu urodzenia Hanny Sikory (Kowalskiej)

- odpis skrócony aktu urodzenia Pawła Kowalskiego

- odpis pisma i załączników
*niepotrzebne skreślić

PRA

SP
ADK

UWAGA:
- pismo należy złożyć do sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na ostatnie miejsce
zamieszkania zmarłego. Możemy je wysłać listem poleconym lub złożyć osobiście w biurze
podawczym, które znajduje się w każdym sądzie,
- wniosek składamy w takiej ilości identycznych egzemplarzy ilu jest uczestników postępowania.
Do tego należy złożyć jeden egzemplarz dla sądu (w opisywanym przykładzie złożymy 3
egzemplarze pisma – jeden dla Pawła, jeden dla Hanny i jeden dla sądu). Warto również sporządzić
jeden egzemplarz dla siebie i zatrzymać go w domu.
- pismo podlega opłacie w wysokości 50 zł. Można je opłacić znakami sądowymi (kupujemy je
w kasie sądu i naklejamy na pierwszą stronę pisma), przelewem bankowym (wygenerowany
elektronicznie i wydrukowany dowód wpłaty dołączamy do pisma) albo gotówką na poczcie
(dowód opłaty dołączamy do pisma).

Ile kosztuje zrobienie spisu majątku spadkodawcy (inwentarza) ?

Za dokonanie spisu inwentarza komornik pobiera stałą opłatę w wysokości 10%

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę swojej pracy. W 2010 r.
przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosi ok. 3.200,00 zł, co oznacza, że komornik pobierze
320,00 zł za każdą godzinę pracy.

Podsumowanie:

Jeśli Anna i dzieci są pewni, że Stefan nie miał żadnych ukrytych długów to najlepszym
wyjściem jest przyjąć spadek bez żadnych ograniczeń (czyli wprost),

Jeśli Anna i dzieci mają podejrzenie, że Stefan robił na boku interesy, o których nie
informował swojej rodziny, to powinni oni zrobić spis rzeczy Stefana i oświadczyć
przed sądem, że przyjmują spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za jego długi
(tzn. z dobrodziejstwem inwentarza). Wtedy muszą spłacić długi Stefana tylko w takiej
wysokości w jakiej wart jest obliczony majątek Stefana,

Jeśli Anna i dzieci odrzucą spadek po Stefanie, będą oni traktowani jakby w ogóle ich nie
było. Nie ma możliwości odrzucenia spadku tylko w części; spadek może być odrzucony
tylko w całości.

1.3.2. Co zrobić aby przyjąć albo odrzucić spadek – krok po kroku.

KROK 1:
Napisać oświadczenie o przyjęciu spadku (Patrz: wzór nr 2), lub oświadczenie o odrzuceniu
spadku (Patrz: wzór nr 3). Oświadczenie takie musi koniecznie zawierać:
- wymienienie wszelkich wiadomych osobie składającej oświadczenie spadkobierców,
- informacje o wszelkich istniejących testamentach spadkodawcy i o miejscu przechowywania
takich testamentów.

PRA

SP
ADK

KROK 2:
Dołączyć do oświadczenia akt zgonu spadkodawcy, albo orzeczenie sądu o uznaniu spadkodawcy
za zmarłego.

KROK 3:
Opłacić pismo w kwocie 50 zł (możemy to zrobić kupując znaki sądowe w kasie sądu, robiąc
wpłatę na poczcie, albo robiąc przelew w banku lub przez Internet). Pamiętajmy, że dowód opłaty
za oświadczenie musimy dołączyć do pisma, a w przypadku znaków sądowych musimy je nakleić
na pierwszą stronę pisma),

KROK 4:
Wybrać się do notariusza żeby poświadczył nasz podpis. Jeśli w miejscowości nie ma kancelarii
notarialnej to podpis może poświadczyć wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

KROK 5:
Wybrać się z oświadczeniem do najbliższego sądu rejonowego (i zostawić je w biurze podawczym,
które zazwyczaj znajduje się przy wejściu do sądu), wysłać oświadczenie do sądu listem poleconym,
albo wybrać się z nim do notariusza (i przekazać mu oświadczenie, a on zajmie się już dalszymi
formalnościami).

UWAGA:

• Jeśli składający oświadczenie nie ma 18 lat to może on/ona złożyć oświadczenie tylko za

zgodą rodziców, albo osoby, która stale nad nim sprawuje opiekę. Osoba, która ma mniej
niż 13 lat nie może sama złożyć oświadczenia – robią to za niego rodzice albo prawni
opiekunowie,

• Jeśli składający oświadczenie jest chory psychicznie lub niedorozwinięty to może on

złożyć oświadczenie tylko za zgodą swojego opiekuna – niezależnie od tego ile ma lat,

• Jeśli składający oświadczenie jest niedorozwinięty, psychicznie chory, nietrzeźwy lub

pod wpływem narkotyków, albo z innego powodu jest nieświadomy tego co robi, to
oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest nieważne!

PRA

SP
ADK

Wzór nr. 2

Wrocław, 1 kwietnia 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Składająca oświadczenie:

Anna Kowalska

Ul. Kasztelańska 23/2

50-249 Wrocław

OŚWIADCZENIE O PRZYJĘCIU SPADKU WPROST/ PRZYJĘCIU SPADKU Z

DOBRODZIESTWEM INWENTARZA*

Oświadczam, że spadek po Stefanie Kowalskim, zmarłym w dniu 1 marca 2010

r. we Wrocławiu, ostatnio zamieszkałym we Wrocławiu, przyjmuję wprost / przyjmuję z

dobrodziejstwem inwentarza*. Do kręgu spadkobierców ustawowych należą: Anna Kowalska

– żona spadkodawcy Stefana Kowalskiego, Hanna Sikora z domu Kowalskich – córka Stefana

Kowalskiego, Paweł – syn Stefana Kowalskiego. Nie jest mi wiadomo, by spadkodawca pozostawił

testament. Syn Paweł mieszka w Wałbrzychu przy ulicy Limanowskiego 23/5, a córka Hanna w

Świdnicy przy ul. Zamenhofa 5/4.

Anna Kowalska

Załącznik:

- akt zgonu Stefana Kowalskiego zmarłego w dniu 1 marca 2010 r.

*niepotrzebne skreślić (jeśli przyjmujesz spadek bez ograniczenia odpowiedzialności – napisz,
że przyjmujesz spadek WPROST, jeśli przyjmujesz spadek z ograniczeniem odpowiedzialności
– napisz, że przyjmujesz spadek Z DOBRODZIEJSTWEM INWENTARZA),

PRA

SP
ADK

Wzór nr. 3

Wrocław, 1 kwietnia 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Składająca oświadczenie:

Anna Kowalska

Ul. Kasztelańska 23/2

50-249 Wrocław

OŚWIADCZENIE O ODRZUCENIU SPADKU

Oświadczam, że spadek po Stefanie Kowalskim, zmarłym w dniu 1 marca 2010

r. we Wrocławiu, ostatnio zamieszkałym we Wrocławiu, odrzucam w całości. Do kręgu

spadkobierców ustawowych należą: Anna Kowalska – żona spadkodawcy Stefana Kowalskiego,

Hanna Sikora – córka Stefana Kowalskiego, Paweł – syn Stefana Kowalskiego. Nie jest mi

wiadomo, by spadkodawca pozostawił testament. Syn Paweł mieszka w Wałbrzychu przy ulicy

Limanowskiego 23/5, a córka Hanna w Świdnicy przy ul. Zamenhofa 5/4.

Anna Kowalska

Załącznik:

- akt zgonu Stefana Kowalskiego zmarłego w dniu 1 marca 2010 r.

1.3.3. Terminy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzucenie spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy

od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się, że należy mu się spadek.

Przykład:

Stefan zmarł 1 marca 2010 roku. Jego córka Hanna, która mieszka w Świdnicy

dowiedziała się o śmierci ojca dnia 24 marca 2010 roku. Należy uznać, że od tego dnia
wiedziała, że przysługuje jej część spadku po ojcu. Hanna może więc złożyć oświadczenie o
przyjęciu lub odrzuceniu spadku do dnia 24 września 2010 r.

Czasami w życiu dochodzi do pewnych komplikacji:

PRA

SP
ADK

Przykład:

Stefan zmarł 1 marca 2010 r. Jego córka Hanna nigdy nie dowiedziała się o śmierci

ojca i nigdy nie złożyła oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Hanna zmarła dnia
5 maja 2010 r. pozostawiając po sobie jedynego syna – Michała.
Michał dowiedział się o śmierci swojej mamy dnia 7 maja 2010 r., a dnia 10 czerwca 2010
r. dowiedział się o śmierci swojego dziadka Stefana.

Należy uznać, że od dnia 7 maja rozpoczyna biec sześciomiesięczny termin dla

Michała do złożenia oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po mamie (termin ten
kończy się 7 listopada 2010 r.). Jeśli Michał przyjmie spadek po mamie to może też złożyć za
mamę oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po jej ojcu Stefanie, którego mama
nigdy nie złożyła. Ma na to czas do 10 grudnia 2010 r. (czyli 6 miesięcy od dnia 10 czerwca,
w którym dowiedział się o śmierci dziadka).

Należy przy tym pamiętać, że termin dla Michała do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub
odrzuceniu spadku za jego mamę Hannę nie może się skończyć wcześniej niż termin do złożenia
przez niego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po swojej mamie.

UWAGA:
Jeżeli spadkobierca nie ma 18 lat, albo ma więcej niż 18 lat, ale jest ubezwłasnowolniony (ma
prawnego opiekuna, np. z powodu choroby psychicznej) to bieg 6-miesięcznego terminu
rozpoczyna się w momencie gdy opiekun spadkobiercy albo jego przedstawiciel ustawowy
dowiedział się o tym, że spadkobiercy należy się spadek.

1.3.4. Co zrobić gdy przepadnie termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu
spadku?

Jeśli spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że jest uprawniony

do spadku, nie złoży takiego oświadczenia to następują takie same skutki jakby spadkobierca
złożył oświadczenie o przyjęciu spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkodawcy
(czyli wprost). Skutki takie dotyczą zarówno spadkobierców ustawowych jak i testamentowych.

Przykład:

Stefan Kowalski zmarł 1 marca 2010 r. Jego córka – Hanna Kowalska – dowiedziała

się o tym w dniu 12 marca 2010 r. w związku z czym ma czas do 12 września 2010 r. na
złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z pełną odpowiedzialnością za długi (tj. wprost),
z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z dobrodziejstwem inwentarza) lub
oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Jeśli Hanna Kowalska nie złoży żadnego oświadczenia do dnia 12 września 2010 r.

lub złoży je 14 września 2010 r. to znajdzie się w takiej sytuacji jakby przyjęła spadek wprost
(tj. w całości bez żadnych ograniczeń). Po upływie 6-miesięcznego terminu nie można już
złożyć oświadczenia o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z
dobrodziejstwem inwentarza) albo oświadczenia o odrzuceniu spadku.

PRA

SP
ADK

Od powyższej sytuacji istnieją dwa wyjątki:

1) Jeżeli spadkobiercą jest osoba, która:

nie ma skończonych 18 lat,

ma prawnego opiekuna albo przedstawiciela ustawowego,

powinna być ubezwłasnowolniona (tzn. powinien być ustanowiony dla niej
opiekun),

jest osobą prawną,

to brak oświadczenia w 6-miesięczny terminie, o którym mowa wyżej, jest równoznaczny z
przyjęciem spadku z ograniczeniem tej odpowiedzialności (tj. z dobrodziejstwem inwentarza).

Przykład:

Stefan Kowalski zmarł 1 marca 2010 r. Jego córka – Hanna Kowalska, która jest chora

psychicznie – dowiedziała się o tym w dniu 12 marca 2010 r. Prawnym opiekunem Hanny
jest jej mąż Aleksander, który dowiedział się o śmierci Stefana 24 marca 2010 r. W związku
z tym termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku z pełną odpowiedzialnością
za długi (tj. wprost), z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z dobrodziejstwem
inwentarza) lub oświadczenia o odrzuceniu spadku mija 24 września 2010 r. Jeśli Aleksander
nie złoży żadnego oświadczenia do dnia 24 września lub złoży je 26 września to Hanna
znajdzie się w takiej sytuacji jakby przyjęła spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za
długi spadkodawcy (tj. z dobrodziejstwem inwentarza).

2) Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi

(tj. z dobrodziejstwem inwentarza) to uważa się, że także pozostali spadkobiercy, którzy nie
złożyli żadnego oświadczenia przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Z taką sytuacją
mamy do czynienia w następującym przykładzie:

Stefan Kowalski zmarł 1 marca 2010 r. Jego córka – Hanna Kowalska – dowiedziała

się o tym w dniu 12 marca 2010 r. w związku z czym miała czas do 12 września 2010 r.
na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z pełną odpowiedzialnością za długi (tj.
wprost), z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z dobrodziejstwem inwentarza)
lub oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Dnia 14 września Hanna zorientowała się, że zapomniała złożyć w sądzie

oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Teoretycznie, po upływie 6-
miesięcznego terminu do złożenia oświadczenia, Hanna powinna znaleźć się w takiej sytuacji
jakby złożyła oświadczenie o przyjęciu spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi
(wprost). Jednak okazało się, że dnia 10 czerwca 2010 jej brat Paweł złożył oświadczenie
o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z dobrodziejstwem
inwentarza). W związku z tym, Hanna znajdzie się w takiej sytuacji jakby złożyła identyczne
oświadczenie jak brat.

PRA

SP
ADK

Należy przy tym wszystkim pamiętać, że złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku lub o jego
odrzuceniu jest de initywne i nieodwołalne. Oznacza to, że nie można później zmienić zdania
i wycofać oświadczenia. Ponadto, prawo nie zezwala na wybiórcze przyjęcie spadku tzn.
zadecydowanie samemu co się chce odziedziczyć, a czego nie - albo przyjmuje się cały należny
danej osobie spadek albo się go w ogóle nie przyjmuje.

1.4. Jak uzyskać potwierdzenie, że to właśnie my jesteśmy spadkobiercami?

1.4.1 Uwagi ogólne

Jak już wspomniano w poprzednim rozdziale spadkobierca nabywa spadek w momencie

śmierci spadkodawcy. Jednak żeby spadkobierca otrzymał potwierdzenie, że to właśnie on
odziedziczył majątek potrzebne jest albo tzw. stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie
dziedziczenia. To pierwsze spadkobierca może uzyskać w sądzie, drugie zaś u notariusza. Zróbmy
małe porównanie, które z tych potwierdzeń jest korzystniejsze dla spadkobiercy:

Stwierdzenie nabycia spadku

Poświadczenie dziedziczenia

Gdzie można je

uzyskać?

W sądzie rejonowym, który

jest właściwy ze względu na

ostatnie miejsce zamieszkania

spadkodawcy przed jego

śmiercią

U każdego notariusza w Polsce

Rodzaj dziedziczenia,

które obejmuje

Ustawowe i testamentowe

Ustawowe i testamentowe (z

wyjątkiem testamentu ustnego)

Czas potrzebny

do uzyskania

potwierdzenia?

Ok. 2 - 3 miesięcy

Ok. 2 tygodni

Cena

- Wniosek o stwierdzenia

nabycia spadku – 50 zł

- Oświadczenie o przyjęciu lub

odrzuceniu spadku – 50 zł +

inne

RAZEM: Ok. 150 zł

- protokół z przyjęcia lub

odrzucenia spadku – 50 zł

- protokół z otwarcia i ogłoszenia

testamentu – 50 zł

- protokół poświadczenia

dziedziczenia – 100 zł

- akt poświadczenia

dziedziczenia – 50 zł

- wypisy – ok. 100 zł

+ inne

RAZEM: 300 – 500 zł + VAT

Po stwierdzeniu nabycia spadku lub poświadczenia dziedziczenia, spadkobierca

zyskuje o icjalne potwierdzenie, że jest spadkobiercą. Takie potwierdzenie jest potrzebne w
wielu dziedzinach życia – bez niego nie można na przykład uzyskać wpisu do księgi wieczystej.
Stwierdzenie nabycia spadku i poświadczenie dziedziczenia zostaną szczegółowo opisane w
dwóch kolejnych podrozdziałach.

PRA

SP
ADK

1.4.2. Stwierdzenie nabycia spadku.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każdy kto ma w tym interes. Zazwyczaj

taką osobą jest spadkobierca, ale czasami niektórym zależy na udowodnieniu, że to właśnie oni
nie dziedziczą po spadkodawcy – chociażby po to żeby uniknąć spłaty długów spadkowych.
Wniosek podlega opłacie w wysokości 50 zł i powinien zostać złożony do sądu rejonowego, który
jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania zmarłej osoby (można go złożyć albo w biurze
podawczym sądu, albo wysłać listem poleconym). Nawet jeśli złożymy wniosek w złym sądzie to
i tak zostanie on przesłany do sądu właściwego. Opłaty możemy dokonać w kasie sądu (kupując
znaki sądowe w kasie sądu i naklejając je na pierwszą stronę wniosku), na poczcie, w banku, lub
przez Internet (dowód opłaty zawsze dołączamy do egzemplarza, który jest przeznaczony dla
sądu). Przykładowy wniosek powinien wyglądać następująco:

Wzór nr. 4

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK O STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU**

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1. stwierdzenie, że spadek nabyty po zmarłym w dniu 1 marca 2010 r. Stefanie

Kowalskim, zamieszkałym ostatnio we Wrocławiu, przypada spadkobiercom na podstawie

ustawy/testamentu* tj. żonie Annie Kowalskie, córce Hannie Sikorze i synowi Pawłowi

Kowalskiemu – każdemu po…… części.

2. Zasądzenie od Hanny Sikory i Pawła Kowalskiego kosztów postępowania według

norm przepisanych.

Uzasadnienie

Mój mąż Stefan Kowalski, przedsiębiorca, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul.

Krakowskiej 22/28 zmarł dnia 1 marca 2010 r.

PRA

SP
ADK

Dowód: Odpis skrócony aktu zgonu

Spadkobiercami z mocy ustawy/testamentu* są: żona Anna Kowalska, córka Hanna

Sikora i syn Paweł Kowalski.

Dowód: Odpisy skrócone aktów urodzenia

Innych spadkobierców nie ma. Zapewnienie zostanie złożone ustnie na rozprawie.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku jest w tym stanie uzasadniony.

Anna Kowalska

Załączniki:

- wyciąg z aktu zgonu

- odpisy skrócone aktów urodzenia uczestników postępowania

- odpis aktu małżeństwa

* niepotrzebne skreślić

** wniosek należy złożyć w tylu egzemplarzach ilu jest uczestników postępowanie

plus jeden egzemplarz dla sądu.

Po złożeniu takiego wniosku sąd wyznacza rozprawę i wzywa na nią wszystkie osoby,

które mogą być spadkobiercami. Na rozprawie sąd przesłuchuje każdą z osób i dąży do ustalenia,
kto tak naprawdę jest spadkobiercą i czy istnieje jakiś testament pozostawiony przez spadkodawcę
(ewentualnie wzywa do złożenia w sądzie testamentu). Jeżeli testament zostaje złożony, sąd go
otwiera, ogłasza i bada czy nie został odwołany (każda osoba, u której znajduje się testament jest
zobowiązana do złożenia go w sądzie – chyba, że zrobiła to wcześniej u notariusza).

Po zakończeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie, w którym wymienia spadkodawcę

i wszystkich spadkobierców, którzy dostali spadek. Nie decyduje przy tym jakie przedmioty komu
przypadną. Postanowienie takie wygląda następująco:

PRA

SP
ADK

Wzór nr. 5

Sygn. akt. I C 267/10

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 15 maja 2010 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków Wydział I Cywilny, w składzie:

Przewodniczący:

SSR Jan Nowak

Protokolant:

Ewa Mazurek

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2010 r. sprawy z wniosku: Anny Kowalskiej

przy uczestnictwie: Hanny Sikory i Pawła Kowalskiego

o stwierdzenie nabycia spadku po: Stefanie Kowalskim

p o s t a n a w i a:

I. stwierdzić, że spadek po Stefanie Kowalskim, zmarłym 1 marca 2010 r. we Wrocławiu,

ostatnio stale zamieszkałym we Wrocławiu, przy ulicy Krakowskiej 22/28 we Wrocławiu,

na podstawie ustawy wprost nabyli: żona Anna Kowalska, córka Hanna Sikora i syn Paweł

Kowalski - po 1/3 części;

II. orzec, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze

swoim udziałem w sprawie. (Pieczęć) (Podpisy)

(Pieczęć okrągła)

Dnia ........................ 200... r.

Co jeśli się okaże, że osoba, która dostała potwierdzenie w rzeczywistości nie jest
spadkobiercą?

W życiu zdarzają się takie sytuacje, że osoby, o których mowa w potwierdzeniu nie są

tak naprawdę spadkobiercami (np. zostanie odnaleziony testament, o którym nikt wcześniej
nie wiedział, i zmieni się lista osób, które powinny dostać spadek). Wtedy należy złożyć do
sądu wniosek o zmianę postanowienia stwierdzającego nabycie spadku. Wniosek musi zostać
złożony w sądzie, który wydał to postanowienie razem z dokumentami poświadczającymi nowe
okoliczności i musi wyglądać następująco:

PRA

SP
ADK

Wzór nr 6

Wrocław, dnia 14 września 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK O ZMIANĘ POSTANOWIENIA O STWIERDZENIU NABYCIA SPADKU

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1. Zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po Stefanie Kowalskim

wydanego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków dnia 15 maja 2010 r. w sprawie o

sygnaturze akt 267/10 (tu wpisujemy sygnaturę akt jaka jest na postanowieniu) w ten sposób,

iż stwierdzić, że spadek po Stefanie Kowalskim zmarłym dnia 1 marca 2010 r., ostatnio

zamieszkałym we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28 na podstawie odnalezionego

testamentu nabyli żona Anna, córka Hanna, syn Paweł, konkubina Ilona oraz nieślubny syn

Maciej – po 1/5 części,

2. Zasądzenie od uczestników postępowania kosztów związanych z udziałem w

sprawie.

Uzasadnienie

(TUTAJ WPISUJEMY DLACZEGO UWAŻAMY, ŻE POSTANOWIENIE POWINNO ZOSTAĆ

ZMIENIONE)

(podpis wnioskodawcy)

Załączniki:

- wyciąg z aktu zgonu

- odpisy skrócone aktów urodzenia uczestników postępowania

- testament Stefana Kowalskiego

UWAGA: Wniosek opłacamy i składamy w taki sam sposób jak wniosek o stwierdzenie nabycia
spadku, o którym była mowa wcześniej.

Jeśli zostanie udowodnione, że spadek powinna nabyć inna osoba (lub któryś ze

spadkobierców nie powinien) sąd zmienia potwierdzenie i wydaje nowe. Osoba, która chce
zmiany potwierdzenia ma na złożenie wniosku 1 rok od momentu, w którym dowiedziała sie, że
postanowienie jest błędne.

PRA

SP
ADK

Co jeśli osoba, która nie jest spadkobiercą pozbyła się rzeczy należących do spadku?

Olbrzymie znaczenie ma tu czy osoba, która nabyła rzeczy wiedziała, że nabywa je od

osoby, która nie jest spadkobiercą:

• Jeśli wiedziała – musi zwrócić rzeczy tym, którzy są prawdziwymi spadkobiercami.
• Jeśli nie wiedziała, ale z łatwością mogła się dowiedzieć – musi zwrócić rzeczy tym,

którzy są prawdziwymi spadkobiercami,

• Jeśli nie wiedziała i ciężko byłoby jej się dowiedzieć – nie musi zwracać rzeczy tym,

którzy są prawdziwymi spadkobiercami.

Co jeśli rzecz należąca do spadku znajduje się u osoby nie będącej spadkobiercą?

Tę sytuację opiszemy na następującym przykładzie:

Przed śmiercią Stefan pożyczył swojemu koledze Andrzejowi samochód. Andrzej

wiedział, że Stefan nie żyje, ale mimo to nadal korzystał z samochodu. Samochód odziedziczył
syn Stefana – Paweł, który od momentu kiedy dowiedział się, że dostał po ojcu samochód ma
10 lat żeby żądać od Andrzeja jego zwrotu. Przy zwrocie panowie będą się jednak musieli
rozliczyć:
po pierwsze – Paweł może żądać od Andrzeja pieniędzy za korzystanie z samochodu przez
tak długi czas,
po drugie – Paweł może żądać od Andrzeja pieniędzy za zużycie opon i za zużycie
amortyzatorów,
po trzecie – Andrzej może żądać od Pawła pieniędzy za niezbędne naprawy samochodu,
ponieważ w czasie kiedy z niego korzystał zepsuł się wtrysk i zamarzł akumulator.

Gdyby Andrzej nie wiedział, że Stefan umarł, i że samochód należał się Pawłowi, nie musiałby

nic płacić. Jeśli natomiast by wiedział, że prędzej czy później Paweł zgłosi się po samochód – musi
zapłacić.

Dlaczego tak jest? Ponieważ Andrzej nie jest spadkobiercą, a w takiej sytuacji Paweł jako

prawdziwy spadkobierca:

• może żądać zwrotu rzeczy oraz pieniędzy za korzystanie z niej (ale Andrzej może zabrać

to, co dołączył do samochodu np. nowy spoiler i nowe kołpaki),

• może żądać pieniędzy za zużycie, pogorszenie stanu lub utratę rzeczy (ale Andrzej może

żądać zwrotu pieniędzy za niezbędne wydatki na samochód),

• może żądać zwrotu korzyści, które Andrzej osiągnął dzięki tej rzeczy, albo takich, które

Andrzej powinien był osiągnąć,

• odszkodowania (gdyby Andrzej sprzedał samochód)

Jeśli Andrzej nie chce oddać samochodu, Paweł może skierować do sądu pozew o jego wydanie.
Natomiast jeśli Andrzej odda samochód bez sprzeciwu, Paweł ma rok od dnia oddania samochodu
na żądanie zwrotu pieniędzy, o których mowa była wyżej.

PRA

SP
ADK

UWAGA: Andrzej nie musi za nic płacić jeśli był święcie przekonany, że nie będzie musiał oddać
samochodu (i nie mógł się o tym w żaden sposób dowiedzieć).

1.4.3. Poświadczenie dziedziczenia:

Drugim potwierdzeniem dla spadkobiercy, że to właśnie on dostał spadek jest tak zwane

poświadczenie dziedziczenia. Jego uzyskanie jest znacznie wygodniejsze niż sądowe stwierdzenie
nabycia spadku – jest szybsze i wymaga mniej formalności – ale jest zdecydowanie droższe.
Akt poświadczenia dziedziczenia musi zostać zarejestrowany w Krajowej Radzie Notarialnej,
ale tym zajmuje się już notariusz. Po zarejestrowaniu akt ma identyczne znaczenie jak sądowe
stwierdzenie nabycia spadku.

Aby sporządzić taki akt wszyscy spadkobiercy (oraz osoby, które teoretycznie mogłyby

być spadkobiercami) muszą się razem wybrać do dowolnego notariusza w Polsce i wspólnie
odpowiedzieć na parę pytań, a w szczególności:

• czy wszyscy chcą uzyskać poświadczenie dziedziczenia? (musi być zgoda)
• czy ktoś ma informacje o innych osobach, które mogłyby być spadkobiercami?
• czy ktoś wie czy inny spadkobierca nie może dziedziczyć z jakiegoś powodu?
• czy komuś wiadomo o istnieniu testamentu?
• czy wcześnie już sąd nie wydał postanowienia stwierdzającego nabycie spadku?
• czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne?
• czy spadkodawca nie był cudzoziemcem?
• czy były już składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku?
• czy ktoś został uznany za niegodnego dziedziczenia?
• czy były zawierane umowy dotyczące zrzeczenia się dziedziczenia?

Na spotkanie z notariuszem należy zabrać ze sobą dowód osobisty, akt zgonu

spadkodawcy, akty urodzenia spadkobierców, którzy się nie żenili albo nie wychodzili za mąż,
akty małżeństwa pozostałych spadkobierców, testament spadkodawcy (o ile taki istnieje), dowód
osobisty zmarłego (w zasadzie wystarczy sam numer PESEL) oraz inne dokumenty, które mogą
być ważne dla ustalenia spadku.

Po udzieleniu odpowiedzi na pytania notariusz spisuje protokół, w którym
zapisuje odpowiedzi na wszystkie zadane pytania. Później, na podstawie
protokołu zostaje sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, który
potwierdza, że osoby w nim wymienione są spadkobiercami. Po sporządzeniu
aktu notariusz rejestruje go w Krajowej Radzie Notarialnej. Na stronie
internetowej pod adresem www.rejestry.net.pl można znaleźć informacje o
zarejestrowanych aktach poświadczenia dziedziczenia.

Każda osoba, która ma jakiś interes prawny (i go udowodni) może uzyskać wypis aktu z rejestru.

PRA

SP
ADK

Kiedy notariusz odmawia wydania aktu poświadczenia dziedziczenia?

jeśli wcześniej został już sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia (notariusz nie
może sporządzić dwóch aktów odnoszących się do tego samego spadku. Jeśli przypadkowo
notariusz wyda akt poświadczenia dziedziczenia nie wiedząc, że sąd wcześniej wydał
już postanowienie o nabyciu spadku to w takiej sytuacji ważniejsze jest postanowienie
sądu),

jeśli okaże się, że istnieje testament, o którym notariusz nie został poinformowany,

jeśli notariusz dowie się, że przy spisaniu protokołu nie były obecne wszystkie osoby,

jeżeli spadkobiercą jest gmina albo Skarb Państwa,

jeżeli spadkodawca nie był Polakiem, mieszkał za granicą lub w spadek wchodzą rzeczy
znajdujące się za granicą.

UWAGA:

Potwierdzenia nie mogą zostać wydane przed upływem 6 miesięcy od śmierci

spadkodawcy. Wyjątkowo można je dostać wcześniej jeśli wszyscy spadkodawcy złożyli już
oświadczenie, że przyjmują albo odrzucają spadek. Takie oświadczenie może też zostać złożone
podczas rozprawy w sądzie albo u notariusza podczas spisywania protokołu potwierdzającego
nabycie spadku. Termin 6 miesięcy został ustanowiony po to, aby spadkobiercy mieli czas na
podjęcie decyzji czy chcą przyjąć czy odrzucić spadek.

1.5. Spadek z długami – jak uniknąć odpowiedzialności za długi pozostawione przez
spadkodawcę?

Często zdarza się tak, że spadkodawca przed śmiercią zaciągnie długi, które potem musi

spłacać jego rodzina. Jak zatem bronić się przed spłatą nie swoich długów? Niniejszy rozdział
będzie poświęcony właśnie temu zagadnieniu.

Spadkobierca nabywa spadek w momencie śmierci spadkodawcy. Jak już wspomniano,

nie jest to nabycie ostateczne, albowiem spadkobierca ma 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o
przyjęciu spadku lub o odrzuceniu spadku. Termin ten biegnie od momentu, w którym spadkobierca
dowiedział się, że należy mu się spadek. Jeśli spadkobierca nie złoży takiego oświadczenia w w/
w terminie to prawo uznaje go za osobę, która przyjęła spadek (i to bez żadnego ograniczenia
odpowiedzialności za długi)

Do czasu przyjęcia spadku spadkobierca odpowiada za długi osoby, po której dziedziczy

tylko w takim stopniu w jakim wart jest spadek. Oznacza to mniej więcej tyle, że ci, którym
spadkodawcy był coś dłużny (nazywani wierzycielami) nie mogą nam zabrać ani grosza z
naszego osobistego majątku. Mogą oni dostać tylko taką sumę jaką warte są rzeczy pozostawione
przez spadkodawcę.

PRA

SP
ADK

Przykład:

Stefan pozostawił w spadku swojej żonie Annie majątek o wartości 70.000,00

zł. Okazało się jednak, że przed śmiercią Stefan pożyczył od Andrzeja 80.000,00 zł czyli
więcej niż wart jest jego cały majątek. Andrzej, jak tylko dowiedział się, że Stefan nie żyje,
pojechał do jego żony i zażądał od niej zwrotu pożyczonych pieniędzy. Prośba Andrzeja była
oczywiście uzasadniona – w końcu chciał zwrotu swoich pieniędzy, a żona Stefana jest jego
jedynym spadkobiercą. Pechowo dla Andrzeja okazało się, że żona Anna nie złożyła jeszcze
oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku, a od śmierci Stefana nie minęło jeszcze
pół roku.

W takiej sytuacji, żeby uniknąć spłaty długu swojego męża, Anna powinna jak

najszybciej złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Wtedy Andrzej nie będzie mógł
wystąpić do sądu z żądaniem zasądzenia od Anny kwoty 80.000,00 zł tytułem spłaty długu
Stefana i Anna zostanie zwolniona od odpowiedzialności.

Od chwili przyjęcia spadku Anna – żona Stefana – odpowiada za wszystkie długi swojego

męża. Komornik mógłby zabrać jej całe 70.000,00 zł, które dostała w spadku plus jeszcze 10.000,00
z jej osobistego majątku żeby spłacić cały dług. Oznacza to, że Anna nie dość, że nic nie zyskała
ze spadku po swoim mężu to jeszcze będzie musiała dopłacić 10.000,00 zł ze swoich własnych
pieniędzy.

Jest jedna możliwość uniknięcia odpowiedzialności za długi spadkowe:
Mianowicie, Anna może złożyć w sądzie albo przed notariuszem oświadczenie o przyjęciu spadku
z dobrodziejstwem inwentarza. (czy z ograniczeniem odpowiedzialności za długi). Wtedy nie
będzie zmuszona wypłacić 10.000,00 zł z majątku należącego tylko do niej.
Po złożeniu takiego oświadczenia sąd może jeszcze wezwać Annę do złożenia dodatkowych
oświadczeń:

że żaden przedmiot należący do spadku po Stefanie nie został schowany, ani w żaden
sposób utajniony,

że oświadczenie o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z
dobrodziejstwem inwentarza) i wykaz rzeczy, które wchodzą w skład spadku po Stefanie
(tzw. inwentarz) są prawidłowe i zupełne.

Sąd może także skierować do Anny pytanie, czy nie wie o innych rzeczach, które nie

zostały spisane, a które należą do spadku po Stefanie. Jeśli okaże się, że Anna świadomie ukryła
jakieś rzeczy albo wymieniła nieistniejące długi po Stefanie to może zostać ukarana za świadczenie
nieprawdy. Sąd może postanowić, że Anna przyjmuje spadek bez ograniczenia odpowiedzialności
za długi po Stefanie (tj. wprost) i te osoby, których Stefan był dłużnikiem będą mogły dochodzić
swoich pieniędzy także z jej majątku osobistego.

Po sporządzeniu spisu majątku Stefana (inwentarza) Anna ma obowiązek spłacić długi

spadkowe, ale tylko w takiej wysokości w jakiej wart jest spadek po Stefanie.
Anna spłaca długi w następującej kolejności:

PRA

SP
ADK

1) najpierw musi pokryć koszty egzekucyjne (czyli koszty związane z uzyskaniem spłaty długów
po Stefanie),
2) następnie Anna pokrywa niespłacone alimenty (Jeśli np. Stefan miał nieślubne dziecko, na
które płacił alimenty),
3) potem odszkodowanie za spowodowanie przez Stefana kalectwa, choroby albo niezdolności
do pracy innej osoby, ale tylko do potrójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za miesiąc
pracy. Na dzień wydania broszury minimalne wynagrodzenie wynosi 1.317,00 zł brutto. Anna
więc będzie w tym przypadku musiała zapłacić maksymalnie 3.951,00 zł,
4) w dalszej kolejności Anna spłaca długi zabezpieczone hipotecznie lub zastawem rejestrowym
albo zabezpieczone przez wpisanie do innego rejestru,
5) następnie Anna spłaci pozostałe należności.

UWAGA:
Nieco odmiennie wygląda sytuacja w przypadku obciążenia nieruchomości hipoteką lub
ruchomości zastawem, tj. takimi prawami nierozerwalnie związanymi z obciążoną rzeczą, dzięki
którym wierzyciel jako pierwszy może dochodzić swojego długu z rzeczy, która została tym
prawem obciążona – niezależnie od tego czy są jeszcze inni wierzyciele oraz niezależnie od tego
czy rzecz została sprzedana. Jeśli sprzedamy rzecz obciążoną hipoteką lub zastawem to wierzyciel
będzie mógł żądać zaspokojenia swojego długu od nowego właściciela. Jeśli dług Stefana był
zabezpieczony hipoteką albo zastawem to bez znaczenia jest jakie oświadczenie złożyła Anna
(czy z ograniczeniem odpowiedzialności za długi czy nie). Osoba, której Stefan był coś dłużny
może zawsze ściągnąć swoją wierzytelność od właściciela rzeczy.

Nawet jeśli przykładowo Anna sprzeda dom obciążony hipoteką to wierzyciel i tak będzie

mógł się starać o zwrot swoich pieniędzy od nabywcy nieruchomości (i będzie miał pierwszeństwo
do dochodzenia swoich należności przed jakimikolwiek innymi osobami).

Trzeba również pamiętać, że Anna (wiedząc, że jest paru wierzycieli) powinna spłacać

długi spadkowe w taki sposób aby każdy z wierzycieli otrzymał choć część tego, co mu się należy.
Nie może dojść do takiej sytuacji, że Anna spłaci część wierzycieli w całości, a inni nie dostaną
nic.

Przykład:

Anna przyjęła spadek po Stefanie z ograniczeniem odpowiedzialności za długi

(czyli z dobrodziejstwem inwentarza). Spadek jest wart 200.000,00 zł, a to oznacza, że Anna
musi spłacić długi tylko w takiej kwocie.

Stefan miał 4 wierzycieli – każdemu dłużny był po 100.000,00 zł. Anna, wiedząc o

wszystkich długach swojego zmarłego męża, spłaciła 2 wierzycieli dając im po 100.000,00
zł. Pozostałym wierzycielom nie dała nic tłumacząc się tym, że odpowiada za długi tylko
w takiej wysokości ile wart jest spadek. Zgodnie jednak z prawem, Anna powinna była
rozdzielić pieniądze ze spadku po równo i zapłacić każdemu z wierzycieli po 50.000,00 zł
żeby żaden nie czuł się pokrzywdzony. W związku z tym wierzyciele, którzy nie dostali nic
mogą żądać od Anny wypłaty po 50.000,00 zł. Nawet jeśli Anna nie ma już pieniędzy ze
spadku i mimo, że jej odpowiedzialność za długi Stefana jest ograniczona, to i tak będzie
musiała zapłacić dwóm wierzycielom, którzy nie dostali nic, po 50.000,00 zł.

PRA

SP
ADK

Co w przypadku jeśli jest kilku spadkobierców, a tylko jeden spłaca długi spadkowe?

Na to pytanie odpowiemy korzystając z kolejnego przykładu:

Anna, Hanna i Paweł przyjęli po Stefanie spadek o wartości 30.000,00 bez

ograniczenia odpowiedzialności za długi – każdy otrzymał po 1/3 majątku (po 10.000,00 zł).
Przed śmiercią Stefan pożyczył od Andrzeja 30.000,00 na spłatę kredytu bankowego. Rok po
śmierci, Andrzej zażądał od Anny spłaty długu. Anna miała w tej sytuacji obowiązek spłacić
cały dług, a potem mogła żądać od Hanny i Pawła zwrotu 20.000,00 zł (po 10.000,00 zł od
każdego), które oni powinni byli oddać ze swojej części spadku. Dzieje się tak, ponieważ Anna,
Hanna i Paweł odpowiadają za długi spadkowe w równym stopniu. Nie może dojść do takiej
sytuacji, że jedna osoba spłaci długi, a pozostałe będą zwolnione od odpowiedzialności.

Gdyby Andrzej zażądał spłaty długu od wszystkich spadkobierców łącznie (bo może

tak zrobić) Stefana to każdy z nich musiałby mu oddać po 10.000,00 zł.

Gdyby dług wynosił 60.000,00 zł to Anna, Hanna i Paweł musieliby spłacić

Andrzeja po 20.000,00 zł każdy (10.000,00 zł z majątku, który otrzymali w spadku a kolejne
10.000,00 zł ze swojego majątku osobistego). Gdyby Anna, Hanna i Paweł przyjęli spadek z
ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tj. z dobrodziejstwem inwentarza) to musieliby
oddać Andrzejowi tylko po 10.000,00 zł każdy.

1.6. Dział spadku

1.6.1. Wspólność spadku

Po śmierci spadkodawcy wszyscy, którzy dziedziczą stają się współwłaścicielami spadku

i są nimi do momentu podziału spadku na konkretne osoby. To oznacza, że do momentu działu
każda osoba może posiadać jakiś konkretny przedmiot wchodzący w skład spadku i z niego
korzystać, np. Jeśli Stefan zostawił w spadku motocykl to zarówno Anna – jego żona, jak i Hanna
oraz Paweł – jego dzieci, mogą nim jeździć dopóki nie zostanie on przyznany jednej z tych osób.

Czasami zdarzy się, że cały spadek będzie znajdował się tylko u jednego spadkobiercy,

np. dom. W takiej sytuacji, pozostali spadkobiercy mogą się zwrócić do sądu o to by sąd ustalił w
jaki sposób wszyscy mogą korzystać z tej nieruchomości zanim zostanie ona przyznana jednemu
ze spadkobierców.

Należy przy tym pamiętać, że do momentu podziału spadku każdy ze spadkobierców ma

obowiązek zarządu spadkiem. To znaczy, że jeśli na przykład, któryś ze spadkobierców powinien
coś pilnie sprzedać albo naprawić, bo inaczej np. rzecz ulegnie zniszczeniu, albo zmniejszy się jej
wartość, to powinien to zrobić. Do dokonywania takich czynności potrzebna jest jednak zgoda
pozostałych spadkobierców. Jeśli nie da się uzyskać zgody pozostałych spadkobierców zawsze
można poprosić sąd o upoważnienie do dokonania takich czynności.

Jeśli wszystkie osoby, które są spadkobiercami nie mogą się porozumieć co do tego jak ma

wyglądać zarząd rzeczą, można udać się do sądu i poprosić o wyznaczenie zarządcy. Taki zarządca
zajmuje się rzeczą do momentu zanim zostanie ona przyznana konkretnej osobie i może zażądać
za to zapłaty wynagrodzenia od pozostałych spadkobierców. Z kolei każdy spadkobierca może

PRA

SP
ADK

zażądać od zarządcy rachunku z zarządu (to znaczy rozliczenia tego co zrobił zarządca, w jaki
sposób się zajmuje spadkiem itd.)

Korzyści (np. pieniądze) oraz wydatki związane ze wspólnym spadkiem dzielone są na

spadkobierców w zależności od tego jakie mają udziały w spadku.

Przykład:

Stefan kupił przed śmiercią 4 mieszkania we Wrocławiu i wynajął studentom.

Po śmierci pobieraniem opłat za najem zajęła się żona Stefana. Innymi spadkobiercami,
oprócz żony Anny, są córka Hanna i syn Paweł. Każda z osób odziedziczyła mieszkania w
1/3. Oznacza to, że Anna będzie musiała się w takim stopniu podzielić tym co uzyskała od
studentów tytułem opłat za najem.

Czy można sprzedać albo oddać swoją część spadku przed jego oficjalnym podziałem na
konkretne osoby?

Generalnie spadkobierca może oddać innej osobie (za opłatą lub bezpłatnie) swój udział

w spadku. Co to oznacza w praktyce? To, że jeśli Hannie – córce Stefana - przysługuje 1/3 spadku
to właśnie taki udział może ona zbyć/oddać/sprzedać albo darować drugiej osobie.

Jeśli natomiast Hanna będzie chciała zbyć udział w jakimś konkretnym przedmiocie (np.

przysługuje jej 1/3 samochodu po ojcu i chce tą 1/3 część sprzedać) to potrzebuje na to zgody
brata Pawła i mamy Anny. Dzieje się tak ponieważ spadek jeszcze nie został podzielony. Jeśli Hanna
sprzeda swoją część samochodu innej osobie bez wiedzy mamy i brata to umowa sprzedaży może
być w takim wypadku traktowana tak jak by jej nie było. Wtedy osoba, która kupiła od Hanny ten
udział jest pokrzywdzona i może żądać zwrotu pieniędzy.

1.6.2. Jak podzielić spadek?

Wspólność spadku, o której mowa wyżej nie może jednak trwać wiecznie. Prędzej czy

później trzeba będzie podzielić spadek i przekazać określone rzeczy konkretnym osobom. Są dwa
sposoby żeby to zrobić – albo wszyscy spadkobiercy dogadują się między sobą i spisują umowę,
albo zwracają się do sądu o podzielenie spadku

1.6.2.1. Umowny dział spadku

Porozumienie się co do sposobu podziału spadku oraz zawarcie umowy to najszybsza

i najprostsza możliwość podziału spadku. Musi przy tym być pełna zgoda wszystkich, którzy
dziedziczą; brak zgody choćby jednego spadkobiercy powoduje, że sprawa musi zostać
rozstrzygnięta przez sąd. Wszyscy spadkobiercy muszą być przy tym w stanie swobodnie podjąć
decyzje (np. nie mogą być upośledzeni, nie mogą mieć nawet częściowych zaburzeń psychicznych,
nie mogą pozostawać w błędzie ani działać pod wpływem groźby – chyba że wszyscy spadkobiercy
byli w uzasadnionym błędzie, ale tę kwestię rozstrzyga już sąd).

PRA

SP
ADK

Przykład:

Anna, Hanna i Paweł zawarli umowę o dział spadku po Stefanie. Anna dostała

samochód Opel Vectra, Hanna dostała Volkswagena Caddy, a Paweł Volvo S40. Paweł
odebrał swój samochód z parkingu jako ostatni. Niestety, po przejechaniu 20 km samochód
Pawła się zepsuł. Okazało się, że Stefan przed śmiercią omyłkowo zatankował benzynę do
Diesla i zatarł cały silnik. Paweł poczuł się pokrzywdzony, bo samochód stracił na wartości.
Nie wiedział, że samochód nie jest sprawny i nie miał jak się wcześniej o tym dowiedzieć.
Gdyby wiedział, nigdy nie zgodziłby się na taki podział majątku. Oświadczył, więc Annie i
Hannie, że anuluje to co powiedział wcześniej i co zostało zapisane w umowie.

W powyższym przykładzie Paweł postąpił zgodnie z prawem. Mógł uchylić się od skutków

swojego oświadczenia, ponieważ był w błędnym przekonaniu, że samochód jest sprawny. Miał
przy tym obowiązek poinformować o błędzie Annę i Hannę, gdyby tego nie zrobił, albo zrobiłby to
dopiero po roku, nie mógłby się uchylić od skutków swojego oświadczenia spisanego w umowie
(termin na uchylenie się wynosi w tym wypadku rok od momentu wykrycia błędu).

Co powinna zawierać umowa o dział spadku?

Umowa dotycząca podziału spadku powinna w szczególności zawierać informacje o

zapisach, darowiznach, udziałach w gospodarstwie rolnym, a także powinna zawierać wszystkie
uzgodnienia inansowe pomiędzy spadkobiercami (np. kto komu daje jakie wynagrodzenie za
korzystanie z danej rzeczy, albo kto płaci za niezbędne naprawy rzeczy itd.).

Ponadto, jeśli spadkodawca miał długi to w umowie powinny się znaleźć informacje o

tym, który ze spadkobierców je spłaci (np. „[…]Paweł Kowalski płaci dług wierzycielowi Andrzejowi
Lewandowskiemu, a Hanna Kowalska płaci dług Ilonie Klusik”), albo który ze spadkobierców zrzeka
się przedmiotów należących do spadku.

Jeżeli do spadku wchodzi nieruchomość, użytkowanie wieczyste albo spółdzielcze

własnościowe prawo do lokalu, umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. W
innych przypadkach umowa może zostać zawarta w zwykłej formie (tzn. może zostać spisana
na kartce papieru i podpisana przez spadkobierców), a notariusz powinien poświadczyć podpisy
złożone pod umową.

W umowie można podzielić cały spadek albo część spadku. W tym drugim przypadku

ta część, która nie została podzielona, może zostać podzielona poprzez spisanie kolejnej umowy
(uzupełniającej) albo przez sąd.
Poniżej znajdą państwo przykładowy wzór umowy o dział spadku:

PRA

SP
ADK

Wzór nr 7

UMOWA O DZIAŁ SPADKU

Zawarta w dniu 17 maja 2010 r. pomiędzy:

Anną Kowalską zamieszkałą we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28,legitymującą się

Dodowem osobistym nr BMB 542444 wydanym przez Prezydenta Miasta Wrocławia, a

Hanną Sikorą zamieszkałą w Świdnicy przy ul. Zamenhofa 4/5 legitymującą się dowodem

osobistym nr YFK 572729 wydanym przez Prezydenta Wałbrzycha,

Pawłem Kowalskim zamieszkałym w Wałbrzychu przy ul. Limanowskiego 23/5

legitymującym się dowodem osobistym HKJ 363927 wydanym przez Prezydenta Wałbrzycha

zwanymi dalej „Stronami”.

§ 1

Strony oświadczają, że są spadkobiercami, każdy w 1/3 części, po zmarłym Stefanie

Kowalskim, co stwierdził Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków wydając w dniu 15 maja

2010 roku postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

§ 2

Strony oświadczają, że w wyniku spadkobrania stały się współwłaścicielami trzech

samochodów marki:

1. Opel Vectra, rok produkcji 2009, numer podwozia 267847838, numer rejestracyjny DW

07472,

2. Volkswagen Caddy, rok produkcji 2005, numer podwozia 274854583, numer rejestracyjny

DW 353CL,

3. Volvo S40, rok produkcji 2007, numer rejestracyjny DW 34623

§ 3

Strony zgodnie oświadczają, że dokonują zgodnie działu części spadku i zniesienia

współwłasności pojazdów wymienionych w § 2, w ten sposób, że Anna Kowalska nabywa

samochód Opel Vectra (wartość na dzień nabycia – 23.233,50 zł), Hanna Kowalska nabywa

samochód Volkswagen Caddy (wartość na dzień nabycia – 22.849,00 zł, a Paweł Kowalski

nabywa samochód Volvo S40 (wartość na dzień nabycia – 22.683,00).

§ 4

Na podstawie niniejszej umowy spadkobiercy odbiorą broń samochody z garażu przy

ul. Braniborskiej 23 oraz zobowiązują się do wspólnego uregulowania należności za

przechowywanie.

.............................................. .............................................. ……………………………………

Podpis Strony Podpis Strony Podpis Strony

1.6.2.2. Sądowy dział spadku – krok po kroku

Dział spadku przez sąd jest jedynym rozwiązaniem w sytuacji, w której spadkobiercy nie

mogą się porozumieć i zawrzeć umowy o dział spadku. W takim wypadku należy:

KROK 1 – Sporządzenie wniosku

Na początku należy sporządzić wniosek o dział spadku. We wniosku obowiązkowo

muszą znaleźć się informacje o tym jakie posiadamy potwierdzenie, że to właśnie my jesteśmy
spadkobiercami (takie potwierdzenie to postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku, albo
notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, o których była mowa w podrozdziale 1.4.). Należy

PRA

SP
ADK

także poinformować sąd czy był przeprowadzony spis rzeczy zmarłego (inwentarz) oraz czy
spadkobierca nie pozostawił żadnych testamentów.

Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość (np. dom, mieszkanie czy działka) to do

wniosku należy dołączyć dokument, który będzie potwierdzeniem, że ta nieruchomość przed
śmiercią należała do spadkodawcy, np. odpis z księgi wieczystej (można go uzyskać w sądzie,
który prowadzi księgę wieczystą dla danej nieruchomości)

Wniosek o dział spadku powinien wyglądać następująco:

Wzór nr 8

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-049 Wrocław

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK O DZIAŁ SPADKU

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1) Ustalenie, że w skład spadku po zmarłym Stefanie Kowalskim, mężu wnioskodawczyni,

wchodzą:

a) trzy samochody osobowe marki Opel Vectra, Volkswagen Caddy i Volvo S40,

b) dwie nieruchomości – lokal w budynku mieszkalnym we Wrocławiu dla której Sąd Rejonowy

dla Wrocławia-Krzyków prowadzi księgę wieczystą nr KW 2492848 oraz dom letniskowy w

Sopocie, dla którego Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe prowadzi księgę wieczystą o numerze KW

7483940,

2) Dokonanie działu spadku po Stefanie Kowalskim w taki sposób, aby:

- samochód osobowy marki Opel Vectra, numer rejestracyjny DW 36472 przyznać na własność

żonie spadkodawcy Annie Kowalskiej,

- samochód osobowy marki Volkswagen Caddy, numer rejestracyjny DW 28482 przyznać na

własność córce spadkodawcy Hannie Kowalskiej,

- samochód osobowy marki Volvo S40, numer rejestracyjny DW 37483 przyznać na własność

synowi spadkodawcy Pawłowi Kowalskiemu,

- lokal w budynku mieszkalnym położony we Wrocławiu przy ul. Powstańców Śląskich 35/23,

dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławi-Krzyków prowadzi księgę wieczystą o numerze KW

2492848 przyznać na własność żonie spadkodawcy Annie Kowalskiej,

PRA

SP
ADK

- dom letniskowy zlokalizowany w Sopocie przy ul. Wojska Polskiego 45, dla którego Sąd

Rejonowy Gdańsk - Poůudnie prowadzi ksićgć wieczystŕ o numerze KW 7483940, przyznaă

na wspóůwůasnoúă w czćúciach uůamkowych po ˝ dzieciom spadkodawcy Hannie i Pawůowi

Kowalskim.

3) Obciążenie wnioskodawczyni i uczestników kosztami postępowania sądowego w

równym stopniu.

Uzasadnienie

Mój mąż Stefan Kowalski, przedsiębiorca, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul.

Krakowskiej 22/28 zmarł dnia 1 marca 2010 r.

Dowód: Wyciąg z aktu zgonu

Spadkobiercami z mocy ustawy/testamentu* są: żona Anna Kowalska, córka Hanna

Sikora i syn Paweł Kowalski.

Dowód: Odpisy skrócone aktów urodzenia

Innych spadkobierców nie ma. Zapewnienie zostanie złożone ustnie na rozprawie.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku jest w tym stanie uzasadniony.

(podpis wnioskodawcy)

Załączniki:

- wyciąg z aktu zgonu

- odpisy skrócone aktów urodzenia uczestników postępowania

- odpis aktu małżeństwa

KROK 2 – Opłacenie pisma
Wniosek należy opłacić w kwocie 50 zł. Można to zrobić na poczcie (wtedy dołączamy do wniosku
dowód wpłaty), w kasie sądu (kupując znaki sądowe i naklejając na pierwszą stronę wniosku) lub
przelewem bankowym (wygenerowany elektronicznie dowód przelewu dołączamy do wniosku).
W tytule należy napisać: „Opłata za wniosek o dział spadku po…”

KROK 3 – Gdzie składamy wniosek?
Złożyć wniosek w sądzie rejonowym, który jest właściwy ze względu na ostatnie
miejsce zamieszkania spadkodawcy. Jeśli takiego miejsca zamieszkania nie da się
ustalić, wniosek należy do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia spadku.
Wniosek składamy w kilku egzemplarzach - jeden egzemplarz składamy dla sądu, a ponadto
składamy tyle identycznych egzemplarzy ilu jest uczestników postępowania.
Nawet jeśli złożymy wniosek w złym sądzie to i tak zostanie on przesłany do sądu właściwego.

KROK 4 – Co nas czeka w sądzie?
Sąd wyznacza rozprawę. Na rozprawie sąd będzie pytał między innymi o: wiek, zawód, stan
rodzinny, zarobki swoje i małżonka/małżonki oraz zażąda wyjaśnień w jaki sposób do tej pory
korzystaliśmy ze spadku oraz o inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie sądu.

PRA

SP
ADK

Nie zapomnijmy zabrać ze sobą dowodu osobistego, bo będzie nam potrzebny żeby potwierdzić
przed sądem swoją tożsamość.
Na podstawie wniosku i wszystkich informacji, które sąd uzyska ustalany jest skład spadku.
Później ustala się jego wartość i przyznaje rzeczy należące do spadku konkretnym osobom.
UWAGA:
Jeśli sąd który zajmuje się sprawą znajduje się daleko, najpóźniej na pierwszej rozprawie (!)
możemy ustnie złożyć wniosek o przeniesienie sprawy do sądu, który znajduje się bliżej miejsca
zamieszkania wszystkich spadkobierców albo do sądu w pobliżu, którego znajduje się spadek.
Taka zmiana właściwości sądu jest możliwa tylko w postępowaniu o dział spadku, ponieważ
generalną zasadą jest, że sprawy z zakresu dziedziczenia rozpoznawane są przez sąd rejonowy
właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.

Przykład:

Andrzej, kolega Stefana z Sopotu, napisał testament, w którym przekazał domek

letniskowy nad morzem Stefanowi, jego żonie i dzieciom – Hannie i Pawłowi. Sądem, który
będzie dzielił spadek jest Sąd Rejonowy w Gdańsku, bo Stefan przed śmiercią zamieszkiwał
w Sopocie. Jest to jednak bardzo niewygodne dla rodziny Kowalskich ponieważ wszyscy
mieszkają na Dolnym Śląsku i muszą jechać ponad 500 km żeby stawiać się na rozprawach.
Mogą jednak na pierwszej rozprawie poprosić sędziego żeby przekazał sprawę do
Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków, ponieważ znajduje się on najbliżej miejsca
zamieszkania spadkobierców (rodziny Kowalskich).

W jaki sposób sąd dzieli spadek?

Jeśli został sporządzony testament to sąd w miarę możliwości powinien uszanować

wolę zmarłego i wydać postanowienie o dziale spadku w taki sposób, w jaki życzyłby sobie tego
spadkodawca.

Jeśli nie został sporządzony żaden testament, a spadkobiercy dziedziczący na podstawie

ustawy zgadzają się między sobą co do podziału majątku to sąd ich wysłuchuje i wydaje
postanowienie z uwzględnieniem ich propozycji działowej. W pewnych przypadkach jednak sąd
nie może uszanować woli spadkobierców np. jeśli zaproponowany przez nich podział majątku
jest niezgodny z prawem, albo dział spadku zaproponowany przez nich napotkałby na pewne
techniczne problemy. Jeśli natomiast rzeczy, która wchodzi do spadku nie da się podzielić to:

• Rzecz może zostać przyznana na własność tylko jednemu spadkobiercy pod warunkiem,

że musi on spłacić pozostałych spadkobierców żeby nie ponieśli oni

straty. Sąd ustali

wtedy w jaki sposób ma zostać dokonana spłata, w jakich ratach, terminach i ewentualnie
z jakimi odsetkami (raty muszą być spłacone maksymalnie w ciągu 10 lat),

• Sąd może podjąć decyzje o sprzedaży rzeczy i podziale uzyskanej kwoty na wszystkich

spadkobierców.

Po wydaniu przez sąd postanowienia spadek przestaje być majątkiem wspólnym spadkobierców.

PRA

SP
ADK

Co zrobić jeśli nie zgadzamy się z postanowieniem sądu?

Postanowienia sądu co do zasady nie zawierają uzasadnienia – jeśli więc chcemy

dowiedzieć się jakie były powody, dla których sąd wydał określone postanowienie, powinniśmy
w ciągu 7 dni od dnia jego wydania złożyć w sądzie wniosek o sporządzenie uzasadnienia i
doręczenie postanowienia z uzasadnieniem na wskazany przez nas adres.

Następnie, możemy złożyć apelację - mamy na to 14 dni liczonych od momentu, w którym

doręczono nam postanowienie wraz z uzasadnieniem. Jeśli nie składaliśmy wniosku o sporządzenie
uzasadnienia, termin 14 dni biegnie od momentu wydania postanowienia. Jeśli przepadnie nam
termin, postanowienie się uprawomocni i nie będziemy mieć już żadnej możliwości zaskarżenia
postanowienia.
UWAGA – postanowienie nie uprawomocni się jeśli druga strona wniesie apelację.

Apelacje wnosimy do Sądu Okręgowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce

zamieszkania spadkodawcy, ale robimy to za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone
postanowienie. Jeśli np. orzeczenie zostało wydane przez Sąd Rejonowy w Oławie, apelację
wniesiemy do Sądu Okręgowego we Wrocławiu, ale złożymy ją w biurze podawczym w Sądzie
Rejonowym w Oławie. Apelacja powinna wyglądać następująco:

Wzór nr 9

Oława, dnia 1 maja 2010 r.

Do:

Sądu Okręgowego we Wrocławiu

Wydział I Cywilny

Ul. Sądowa 1, 50-046 Wrocław

Za pośrednictwem:

Sądu Rejonowego w Oławie

Wydział I Cywilny

Ul. 11-listopada 12, 55-200 Oława
Sygn. akt. I C 673/10

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28, 50-249 Wrocław

Uczestnik postępowania:

1. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5, 58-316 Wałbrzych

2. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4, 43-256 Świdnica

APELACJA WNIOSKODAWCY

od postanowienia Sądu Rejonowego w Oławie z dnia 13 marca 2010 r. sygn. akt I C

673/10

Działając w imieniu własnym składam apelację od wyżej wymienionego postanowienia

i wnoszę o:
Zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez… (tu krótko opisujemy swoje żądanie)
Zasądzenie od uczestników postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania
według norm przepisanych.

PRA

SP
ADK

UZASADNIENIE

(w tym miejscu piszemy dlaczego chcemy żeby postanowienie zostało zmienione)

Podpis

Załączniki:
(tu wymieniamy załączniki, które ewentualnie składamy razem z apelacją)

Apelację możemy wysłać listem poleconym lub złożyć osobiście w biurze podawczym. Składamy
ją w takiej ilości identycznych egzemplarzy ilu jest uczestników postępowania. Do tego należy
złożyć jeden egzemplarz dla sądu (w opisywanym przykładzie złożymy 3 egzemplarze pisma
– jeden dla Pawła, jeden dla Hanny i jeden dla sądu). Warto również sporządzić jeden egzemplarz
dla siebie i zatrzymać go w domu.

Pismo podlega opłacie w wysokości 100 zł. Można je opłacić znakami sądowymi

(kupujemy je w kasie sądu i naklejamy na pierwszą stronę pisma), przelewem bankowym
(wygenerowany elektronicznie i wydrukowany dowód wpłaty dołączamy do pisma) albo gotówką
na poczcie (dowód opłaty dołączamy do pisma).

PRA

SP
ADK

Rozdział 2. Różnice między dziedziczeniem ustawowym

a dziedziczeniem testamentowym

2.1 Wstęp

Możemy wyróżnić dwa rodzaje dziedziczenia – ustawowe i testamentowe. W większości

przypadków spadkobiercy dziedziczą na podstawie ustawy, czyli w takiej kolejności jaka została
określona w kodeksie cywilnym. Dzieje się tak ponieważ rzadko zdarza się żeby spadkodawca
zostawił testament, w którym określił, kto otrzyma jakie przedmioty ze spadku. Jeśli jednak taki
testament zostanie sporządzony, kolejność określona w kodeksie cywilnym nie ma znaczenia,
ponieważ spadkobiercy będą dziedziczyć zgodnie z wolą spadkodawcy wyrażoną w testamencie.

2.2. Dziedziczenie ustawowe, czyli kto po kim dziedziczy i w jakiej kolejności.

Kodeks cywilny dokładnie określa jakie są grupy spadkobierców i kto dziedziczy w jakiej

kolejności. Taka kolejność może nie zawsze podobać się spadkodawcy, ale przyjmuje się, że skoro
nie zostawia on testamentu, to znaczy, że się na nią godzi. Kolejność dziedziczenia zgodnie z
kodeksem cywilnym wygląda następująco:

Małżonek i dzieci lub wnuki – GRUPA 1

Małżonek i rodzice – gdy nie ma dzieci i wnuków – GRUPA 2

Rodzice lub jeden rodzic razem z rodzeństwem – GRUPA 3

Dziadkowie i pasierbowie – GRUPA 4

Gmina albo Skarb Państwa – GRUPA 5

2.2.1. Pierwsza grupa spadkobierców.

W pierwszej kolejności po spadkodawcy dziedziczy małżonek wraz z dziećmi. Nie ma

tutaj znaczenia czy dzieci pochodzą z małżeństwa czy nie – każde dziecko może dojść do spadku
po jednym z rodziców (wyjątkowo - dzieci nie mogą dziedziczyć jeśli ojcostwo lub macierzyństwo
zostały zaprzeczone lub unieważniono uznanie dziecka)

Dzieci i małżonek dziedziczą w częściach równych. Należy jednak pamiętać o zasadzie, że

PRA

SP
ADK

część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 (czyli 25% spadku).
Nie ma problemu jeśli jest tylko 2 spadkobierców – wtedy każdy dostaje po połowie spadku. Nie
ma także problemu, gdy dziedziczą 3 osoby – każda z nich dostanie po 1/3 spadku. W przypadku
4 osób każdy otrzyma po 1/4. Komplikacje natomiast pojawiają się jeśli dzieci była przynajmniej
czwórka i do spadku, razem z małżonkiem, uprawnionych jest 5 osób. Wtedy małżonek dostaje
1/4 spadku, a pozostałą część (3/4 spadku) dzieli się na czwórkę dzieci.

Przykład:

Do spadku po tragicznie zmarłym Stefanie dochodzi jego żona oraz 2 dzieci. Cały

spadek jest wart 180.000,00 zł. Po podzieleniu spadku na równe części każdy otrzyma po
60.000,00 zł (czyli po 1/3 spadku).

Gdyby Stefan miał piątkę dzieci to po podzieleniu spadku na pięć równych części

każdy dostałby po 36.000,00 zł. Jednak wtedy należałoby pamiętać o zasadzie, że żona nie
może dostać mniej niż 1/4 spadku, co oznacza, że z tych 180.000,00 zł należałoby się jej
45.000,00 zł. Pozostałe 135.000,00 zł podzielilibyśmy po równo na czwórkę dzieci – każde z
nich dostałoby 33.750,00 zł.

UWAGA:
Są trzy sytuacje, w których małżonek nie dziedziczy (!):

1) Orzeczono rozwód – musi on zostać orzeczony przed śmiercią małżonka (nie

można wszcząć sprawy o rozwód po śmierci małżonka). Małżonek nie dziedziczy
także jeśli przed śmiercią spadkodawca wystąpił do sądu z pozwem o rozwód lub
separację z jego winy, a żądanie to było uzasadnione (także w sytuacji, który rozwód
miał zostać orzeczony z winy obu stron można pozbawić małżonka dziedziczenia),

2) Unieważniono małżeństwo – może to nastąpić zarówno przed śmiercią

spadkodawcy jak i po jego - nawet jeśli od śmierci minęło trochę czasu. W takiej
sytuacji dotychczasowego małżonka traktuje się jakby nigdy nie był małżonkiem i
nie otrzymuje on nic ze spadku.

3) Separacja – jeżeli była orzeczona przez sąd przed śmiercią spadkodawcy, ma

takie same skutki jak rozwód. Należy jednak zaznaczyć, że nie ma tutaj znaczenia

PRA

SP
ADK

separacja faktyczna, tzn. że małżonkowie mieszkali w różnych miejscach i nie mieli
ze sobą kontaktu – separacja musi zostać orzeczona przez sąd.

Kto może żądać wyłączenia małżonka od dziedziczenia?

Wyłączenie małżonka nie następuje automatycznie – decyzję o wyłączeniu podejmuje

sąd. Z żądaniem pozbawienia małżonka możliwości dziedziczenia może wystąpić każdy, kto
razem z nim dziedziczy (nie dotyczy to dziedziczenia testamentowego!). Ma na to czas 6 miesięcy
od momentu, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy, nie dłużej jednak niż rok od śmierci
spadkodawcy. Jeśli sąd postanowi o wyłączeniu małżonka od dziedziczenia to jest on traktowany
tak jakby żył krócej niż spadkodawca. Pozew o wyłączenie małżonka od dziedziczenia powinien
wyglądać następująco:

Wzór nr 10

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Powód:

1. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

2. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

Pozwana:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

w.p.s. 18.000,00

zł

POZEW

o wyłączenie małżonka od dziedziczenia

Działając w imieniu własnym wnosimy o:

1) wyłączenie pozwanej Anny Kowalskiej od dziedziczenia po zmarłym 1 marca 2010 r.

Stefanie, ostatnio zamieszkałym we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28,

2) zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu według norm

przepisanych,

3) dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, na okoliczność zdrady małżeńskiej

Anny Kowalskiej,

4) dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków:

a) Andrzeja Kuczyńskiego, zam. w Sopocie przy ul. Bohaterów Monte Cassino 5/4

b) Marka Zębackiego, zam. we Wrocławiu przy ul. Komuny Paryskiej 24/53

na okoliczność zdrady małżeńskiej pozwanej Anny Kowalskiej,

3) przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda,

PRA

SP
ADK

4) przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazanych w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

Spadkodawca Stefan Kowalski, mąż Anny Kowalskiej, ojciec Hanny Sikory i Pawła

Kowalskiego, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28 zmarł dnia 1

marca 2010 r.

Dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy

- odpis skrócony aktu małżeństwa spadkodawcy z pozwaną

- odpis skrócony aktu urodzenia Hanny Sikory

- odpis skrócony aktu urodzenia Pawła Kowalskiego

Zmarły spadkodawca złożył 23 lutego 2010 r. w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu

pozew o rozwód przeciwko pozwanej, domagając się orzeczenia rozwodu z jej winy. W

związku ze śmiercią Stefana Kowalskiego postępowanie zostało umorzone.

Dowód:

- pozew o rozwód z dnia 23 lutego 2010 r., sygn. akt. I C 242/10

- postanowienie o umorzeniu postępowania

Żądanie rozwodu było uzasadnione ponieważ pozwana od dwóch lat przed

wystąpieniem o rozwód, była związana z innym mężczyzną.

Dowód:

- dowód z przesłuchania stron,

- dowód z przesłuchania świadków

Wartość udziału pozwanego wynosi 18.000,00 zł.

W związku z powyższym, pozew jest konieczny i uzasadniony.

(podpisy powodów)

Załączniki:

-odpis pisma (x2),

-odpis skrócony aktu zgonu,

- dowód uiszczenia opłaty za pozew,

- odpisy skrócone aktów urodzenia Anny Kowalskiej, Pawła Kowalskiego i Hanny Sikory.

- pismo należy złożyć do sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na ostatnie miejsce
zamieszkania spadkodawcy. Możemy je wysłać listem poleconym lub złożyć osobiście w biurze
podawczym,
- pismo składamy w takiej ilości egzemplarzy (tj. identycznych kopii) ilu jest pozwanych. Oryginał
pisma jest przeznaczony dla sądu – w opisywanym przykładzie złożymy 2 egzemplarze pozwu
(jeden dla pozwanej i jeden dla sądu). Warto również sporządzić jeden egzemplarz dla siebie i
zatrzymać go w domu.
- pismo podlega opłacie w wysokości 5% od wartości przedmiotu sporu (w.p.s.) oznaczonej w
pozwie (jako wartość przedmiotu sporu podajemy wartość udziału przypadającego pozwanemu/
pozwanej). W omawianym przypadku w.p.s. wynosi 18.000,00 zł, więc przy wniesieniu pozwu
trzeba będzie zapłacić 900,00 zł. Opłatę można uiścić gotówką na poczcie (dowód opłaty należy

PRA

SP
ADK

dołączyć do pisma, które składamy w sądzie) lub przelewem bankowym (wygenerowany
elektronicznie dowód opłaty należy dołączyć do pozwu).

UWAGA:
Dziedziczenie wygląda inaczej jeśli małżonkowie mieli wspólny majątek!

W takim wypadku na samym początku sąd dzieli majątek wspólny na połowę – jedna

połowa należy do zmarłego spadkodawcy, a druga połowa do jego żony. Następnie, połowa należąca
do spadkodawcy (która staje się spadkiem) jest dzielona między wszystkich spadkobierców
zgodnie z zasadami określonymi w kodeksie cywilnym. Oznacza to, że małżonek oprócz swojej
połowy majątku otrzyma jeszcze 1/4 spadku po zmarłym.

Przykład:

Stefan i Anna mieli wspólne mieszkanie. Po śmierci Stefana – zgodnie z zasadami

ustawowymi – do dziedziczenia uprawniona była Anna wraz z dwójką dzieci. W związku z
powyższą zasadą Anna najpierw otrzyma prawo do połowy mieszkania (1/2), a pozostała
połowa będąca już spadkiem zostanie podzielona między Annę, córkę Hannę i syna Pawła.
W efekcie, Anna otrzyma 4/6 domu, Hanna 1/6, a Paweł 1/6.

Co jeśli dziecko zmarło wcześniej niż rodzic?

W takiej sytuacji do dziedziczenia dochodzą też wnuki spadkodawcy. Dostają oni to co
przypadłoby zmarłemu dziecku spadkodawcy. Sytuację tą pomoże nam wyobrazić sobie wykres:

PRA

SP
ADK

2.2.2. Druga grupa spadkobierców.

Grupa druga dochodzi do dziedziczenia jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie

żadnych dzieci (albo jeśli dzieci traktowane są tak jakby nie żyły – np. w przypadku uznania je za
niegodne dziedziczenia albo jeśli odrzuciły spadek).

Udział każdego z rodziców dziedziczących razem z małżonkiem spadkodawcy wynosi

1/4 spadku. To oznacza, że ojciec dostaje 1/4 spadku, matka dostaje 1/2 spadku a małżonek
połowę spadku (1/2).

Jeśli nie zostało ustalone ojcostwo albo macierzyństwo jednego z rodziców to drugi rodzic
dostaje tę część, która by przypadała pierwszemu z rodziców.

UWAGA: Jeśli małżonek nie żyje, albo jest traktowany tak jak by nie żył to rodzice dziedziczą
spadek w częściach równych!

Co jeśli nie ma dzieci, małżonka i jednego z rodziców?

Na to pytanie odpowiemy w następnym podrozdziale, ponieważ do dziedziczenia

dochodzi wtedy kolejna grupa spadkobierców – jeden rodzic i rodzeństwo spadkodawcy.

PRA

SP
ADK

2.2.3 Trzecia grupa spadkobierców.

Mogłoby się wydawać, że skoro nie ma małżonka, dzieci i jednego z rodziców to drugi

z rodziców dziedziczy cały spadek. Tak jednak nie jest, albowiem zgodnie z prawem w tym
przypadku udział, który by przypadał nieżyjącemu rodzicowi otrzymuje rodzeństwo spadkodawcy
w częściach równych.

Przykład:

Po śmieci Stefana z rodziny Kowalskich pozostał jego brat, siostra, ojciec i żona

Anna. Matka Stefana zginęła kilka lat wcześniej w wypadku samochodowym. Stefan nie
pozostawił testamentu, w związku z czym do spadku dochodzą wyżej wymienione osoby.

Zgodnie z prawem żona dostaje połowę spadku (1/2 spadku), a ojciec ćwierć

spadku (1/4). Pozostałą część – 1/4 spadku, która by przypadła matce Stefana – dzieli się
na rodzeństwo po połowie. Brat i siostra dostają więc po 1/8 spadku.

UWAGA:

W przypadku rodzeństwa nie ma znaczenia, czy mają oni dwójkę tych samych rodziców

czy tylko np. wspólnego ojca, a inną matką. Prawo traktuje tak samo rodzeństwo zwykłe jak i
rodzeństwo przyrodnie.

Ponadto, jeśli któreś z rodzeństwa nie żyje to wtedy do spadku dochodzą jego dzieci.

Sytuacja wygląda w takim przypadku następująco:

PRA

SP
ADK

Jakie ma uprawnienia małżonek poza tym, że zawsze może żądać połowy majątku
wspólnego?

Małżonek dziedziczący razem z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy może żądać

ponad swoją połowę spadku wydania przedmiotów urządzenia domowego, z których korzystał
razem ze spadkodawcą za jego życia lub wyłącznie sam. Małżonek nie może jednak żądać wydania
żadnych przedmiotów ponad swoją połowę spadku jeśli:

• przed śmiercią małżonkowie nie utrzymywali ze sobą kontaktów, nie mieszkali razem

lub żyli w separacji faktycznej (nie orzeczonej przez sąd),

• małżonek dziedziczy na podstawie testamentu,
• małżonek dziedziczy na podstawie ustawy razem z dziećmi, wnukami, prawnukami

mieszkającymi ze spadkodawcą w momencie jego śmierci,

• małżonek został uznany za niegodnego dziedziczenia, odrzucił spadek lub został

wyłączony od dziedziczenia.

Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, rodzeństwa, a rodzice nie żyli to cały spadek przypada
małżonkowi.

2.2.4. Czwarta grupa spadkobierców.

Jeśli spadkodawca nie miał małżonka, dzieci, rodzeństwa, a rodzice nie żyli to spadek przypada
w częściach równych jego dziadkom. Jeśli natomiast któryś z dziadków nie żyje to jego część
przypada dzieciom dziadków innym niż rodzice spadkodawcy.

Przykład:

Gdyby Stefan nie był żonaty, nie miał dzieci ani rodzeństwa, a jego rodzice zginęliby

w wypadku samochodowym, jedynymi spadkobiercami byliby: dziadek od strony matki,
babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Babcia od strony ojca zmarła przed
Stefanem.

Dziadek od strony matki, babcia od strony matki i dziadek od strony ojca dostaliby

w spadku po 1/4 majątku Stefana. Natomiast część przypadająca babci od strony ojca, która
już nie żyje przypadłaby do podziału jej synom (czyli wujkom Stefana). Podział by wyglądał
następująco:

PRA

SP
ADK

Jeśli babcia od strony ojca nie miałaby żadnych dzieci to jej część (1/4) przypada

pozostałym dziadkom.

Jeśli nie ma dziadków, rodziców, dzieci, rodzeństwa ani małżonka, którzy mogliby

dziedziczyć to spadek przypada pasierbom, czyli dzieciom dla których spadkodawca/
spadkodawczyni byli ojczymem albo macochą.

2.2.5. Piąta grupa spadkobierców.

Jeśli brak jakichkolwiek osób, które mogłyby dziedziczyć zgodnie z zasadami, które zostały

wymienione powyżej, spadek przypada gminie, w której spadkodawca ostatnio zamieszkiwał
przed swoją śmiercią. Jeżeli miejsca zamieszkania nie da się ustalić, albo miejsce to znajdowało
się za granicą cały spadek przypada Skarbowi Państwa.

2.2.6. Sytuacja dzieci adoptowanych.

Zanim opiszemy sytuację w jakiej znajdują się dzieci adoptowane przy dziedziczeniu z

ustawy, musimy wyjaśnić czym jest adopcja i jakie mamy rodzaje adopcji.

Przez adopcję rozumiemy uznanie biologicznie obcego dziecka jako własne. Zarówno

nowi rodzice, jak i nowe dziecko nabywają takie prawa jak w naturalnej rodzinie. Zgodnie z
prawem, adoptować można jedynie osobę małoletnią czyli taką, która nie ukończyła 18 lat i nie
zawarła związku małżeńskiego. Jeśli dziecko ma więcej niż 13 lat do adopcji wymagana jest zgoda
sądu rodzinnego.

Możemy wyróżnić dwa rodzaje adopcji:

1) pełną – w przypadku której adoptowane dziecko nabywa identyczne prawa, tak jakby było
urodzone w rodzinie, która je adoptuje. Jednocześnie zanikają wszystkie powiązania między
dzieckiem a jego prawdziwymi (biologicznymi) rodzicami – od momentu adoptowania dziecko
traci jakiekolwiek powiązania z matką i ojcem, którzy je spłodzili, a nowi krewni dziecka traktowani
są tak jakby byli jego naturalnymi krewnymi.

Krótko mówiąc, dziecko adoptowane w pełni jest traktowane identycznie i ma takie same

prawa jakby było naturalnym dzieckiem nowej rodziny.
2) niepełną – która różni się od adopcji pełnej tym, że nowi krewni dziecka nie są traktowani tak
jakby byli jego naturalnymi krewnymi. Poza tym wszystko wygląda tak samo jak w przypadku
adopcji pełnej.

PRA

SP
ADK

2.2.6.1. Adopcja pełna

W przypadku adopcji pełnej dziecko adoptowane nabywa identyczne prawa spadkowe

jak dzieci biologiczne spadkodawcy. Oznacza to, że w rodzinie między „prawdziwym” dzieckiem a
dzieckiem adoptowanym nie ma żadnej różnicy. Do takiego dziecka odnoszą się wszystkie zasady,
które zostały opisane w niniejszym rozdziale.

Przykład:

Stefan i Anna mieli jedno dziecko – Hannę. W wyniku błędu lekarskiego Anna nie

mogła mieć więcej dzieci, chociaż bardzo tego chciała. Stefan i Anna zdecydowali więc, że
adoptują dziecko – Pawła, którego biologiczni rodzice oddali do domu dziecka zaraz po
urodzeniu. Paweł został zaadoptowany w pełni, co oznacza, że ma identyczne prawa jak
Hanna. Po śmierci Stefana w częściach równych będą dziedziczyć Anna, Hanna i Paweł.

Gdyby Paweł miał dzieci, a sam by zmarł przed Stefanem, to do dziedziczenia

doszłyby właśnie dzieci (ponieważ są one traktowane jak prawdziwe wnuku Stefana).

Należy przy tym dodać, że jeśli umrą biologiczni rodzice Pawła to Paweł nie będzie

po nich dziedziczył, ponieważ w przypadku adopcji pełnej traci on jakiekolwiek powiązania
ze swoimi prawdziwymi rodzicami.

W pewnych sytuacjach adopcja pełna może zostać rozwiązana przez sąd. Adopcja

ustaje wtedy w momencie uprawomocnienia się orzeczenia tj. w ciągu 14 dni od dnia wydania
postanowienia lub doręczenia postanowienia z uzasadnieniem (jeśli składaliśmy wniosek o
sporządzenie uzasadnienia). Postanowienie nie uprawomocni się jednak jeśli w w/w terminie
zostanie złożona apelacja (która została szczegółowo omówiona w podrozdziale 1.6.2.2.)

Rozwiązanie takie nie jest jednak możliwe po śmierci adoptowanego dziecka, albo po

śmierci osoby, która adoptowała.
WYJĄTEK – adoptowane dziecko nie dziedziczy, jeśli osoba, która je adoptowała przed śmiercią
wystąpiła do sądu z żądaniem rozwiązania adopcji.

2.2.6.2. Adopcja niepełna

Jedyna różnica między adopcją pełną i niepełną jest taka, że w przypadku tej drugiej po

adoptowanym dziecku nie dziedziczą nowi krewni.

Przykład:

Stefan miał dwójkę dzieci – Pawła i Hannę. Paweł był biologicznym dzieckiem

Stefana; Hanna natomiast została adoptowana przez Stefana gdy miała 2 lata. Dziś Hanna
ma 30 i dwójkę dzieci.

Dnia 1 marca 2010 r. Stefan zginął w wypadku samochodowym, a zaraz po

Stefanie, ze smutku po stracie syna, zmarł Władysław – jego ojciec. W takiej sytuacji

po Władysławie może dziedziczyć tylko Paweł, a nie może Hanna ani żadne z jej dzieci.
Tak samo Władysław nie mógłby dziedziczyć po Hannie, ponieważ nie była ona w pełni
adoptowana.

PRA

SP
ADK

Poza tym w takiej sytuacji Paweł ma prawo dziedziczyć po swoich biologicznych rodzicach (chociaż
oni takiego prawa nie mają), a także po swoich biologicznych krewnych (np. innych dzieciach
rodziców, którzy oddali Pawła do domu dziecka).

2.3. Dziedziczenie testamentowe

2.3.1. Co to jest testament?

Testamentem nazywamy dokument, w którym dana osoba zawiera informacje o tym kto

i w jakich częściach będzie po niej dziedziczył na wypadek jej śmierci. Jest to jedyny sposób na to,
aby zgodnie z prawem samemu określić grupę spadkobierców – żaden inny dokument nie będzie
ważny.

Postanowienia testamentu nie mogą być realizowane przed śmiercią osoby która go

napisała. Oznacza to, że wszystkie życzenia spadkodawcy spełniane są dopiero wtedy, kiedy
umrze – nie można np. dzielić majątku spadkowego jeśli ktoś jeszcze żyje, bez względu na to w
jakim stanie się znajduje. Spadkodawca nie może też za życia zawrzeć umowy ze spadkobiercami,
że po śmierci to właśnie oni otrzymają spadek.

2.3.2. Co powinno się znaleźć w testamencie?

Testament powinien przede wszystkim zawierać postanowienia dotyczące losów majątku

po śmierci osoby, która go napisała. W szczególności powinny się w nim znajdować informacje
o tym, kto dziedziczy spadek, w jakiej kolejności, w jakiej części, czy chcemy pozbawić kogoś
zachowku albo wskazanie, że ktoś jest niegodny dziedziczenia. Ponadto w testamencie mogą się
znaleźć:

a) Postanowienia o tym kto ma być wykonawcą testamentu (o wykonawcy testamentu

będzie mowa w podrozdziale 2.3.9.)

b) Polecenia dla pewnych osób,
c) Sugestie, przeprosiny, pożegnanie, wyjaśnienia itp. (nie powodują one, że testament jest

nieważny).

Testament powinien być dokładny. Nie może on zawierać ogólnych stwierdzeń tylko

konkretne imiona i nazwiska oraz stwierdzenia, na podstawie których będzie jasne kto otrzyma
jaką część spadku. Nie może być stwierdzeń typu – „chciałbym abyście otrzymali po mnie trochę
ziemi” albo „chciałbym żebyście coś po mnie otrzymali”.

2.3.3. Kto może sporządzić testament?

Testament może sporządzić tylko:

osoba fizyczna (co jest oczywiste, bo tylko osoba izyczna może umrzeć). Oznacza to, że
testament nie może zostać sporządzony przez np. zarząd spółki albo radę gminy,

osoba pełnoletnia, czyli mająca 18 lat (wyjątkowo kobieta, która przed ukończeniem 18

PRA

SP
ADK

lat zawarła związek małżeński jest taktowana jakby była pełnoletnia),

osoba, która nie jest ubezwłasnowolniona (czyli taka osoba, nad którą nikt nie
sprawuje opieki z powodu np. choroby psychicznej, czy niedorozwoju umysłowego).

Jeśli osoba, która pisze testament nie spełnia wyżej określonych warunków to testament
będzie nieważny!

2.3.4. Rodzaje testamentów

Polskie prawo wyróżnia dwie grupy testamentów – zwykłe i szczególne. Te pierwsze

są testamentami, które można sporządzić prawie zawsze i wszędzie (wystarczy, że spadkodawca
może i chce sporządzić testament). Drugie natomiast można sporządzić tylko w ściśle określonych
przez przepisy przypadkach (i to tylko wtedy kiedy nie ma możliwości sporządzenia testamentu
zwykłego). Oto jak wygląda podział testamentów:

2.3.4.1. Testamenty zwykłe

2.3.4.1.1. Testament własnoręczny (holograficzny)

Testament własnoręczny jest najprostszą i najstarszą formą testamentu dopuszczalną

przez prawo. Może go sporządzić każdy kto ma 18 lat i jest zdrowy psychicznie. Wystarczy, że
weźmie kartkę papieru, napisze na niej datę, informacje o tym kto i w jakiej części dziedziczy po
nim spadek i podpisze.

Cały testament musi być napisany pismem ręcznym – nie może być na nim żadnego druku.

Testament napisany na komputerze albo na maszynie i ręcznie podpisany nie będzie ważny. Tak
samo nie będzie ważny testament jeśli znajdzie się na nim choćby jedno słowo napisane obcą
ręką.

Ponadto, testament własnoręczny musi być napisany pełnymi słowami – nie można w

nim używać skrótów. Nie może też być napisany szyfrem czy pismem brajlowskim. Nie ma różnicy
natomiast czy spadkodawca napisał testament ręką, nogą czy protezą, a także czy ktoś trzymał rękę
spadkodawcy, gdy ten pisał testament (najważniejsze by spadkodawca nie był tylko narzędziem i
żeby działał ze świadomością tego co robi).

PRA

SP
ADK

Testament własnoręczny może zostać sporządzony nie tylko na kartce papieru, ale także

na kartonie, papierze fotogra icznym czy innym materiale. Nie ma też znaczenia czy na odwrocie
jest coś napisane czy jest to czysta strona. Bez znaczenia jest też czy testament został napisany na
jednej czy na wielu kartkach (ważne jest tylko to żeby to co jest napisane na kartach łączyło się ze
sobą w jakich sensowny sposób).

Jak powinien wyglądać podpis pod testamentem?

Podpis jest najważniejszym elementem testamentu własnoręcznego. Musi on być:

własnoręczny,

czytelny – najlepiej jest podpisać się wyraźnie pełnym imieniem i nazwiskiem.
Testament jest ważny jeśli podpis jest lekko nieczytelny – najważniejsze żeby można było
zidenty ikować jego autora. Nie powoduje też nieważności podanie skróconego nazwiska
np. „S. Kowal”. Można się podpisać jednym członem nazwiska. Nie powinno natomiast
podpisywać się pseudonimem, parafą ani inicjałami,

Złożony pod wszystkimi postanowieniami, czyli na samym końcu testamentu.

Jeśli chodzi o datę w testamencie to przepisy nie przewidują tutaj jakieś szczególnej formy.
Najlepiej jednak, żeby uniknąć jakichkolwiek problemów, napisać pełną datę składającą się z dnia,
miesiąca i roku (12 maja 2010 r.)

Przykład testamentu własnoręcznego:

Wzór nr 11

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

TESTAMENT

Ja, niżej podpisany Stefan Kowalski, na wypadek swojej śmierci powołuje do spadku:

a) swoją córkę Hannę Sikorę, której przekazuje samochód osobowy marki Audi oraz

dom letniskowy w Sopocie położony przy ul. Kromera 24,

b) syna Pawła Kowalskiego, któremu przekazuje samochód osobowy marki Volvo oraz

mieszkanie we Wrocławiu przy ul. Wesołej 13/45,

c) przyjaciela Andrzeja Koniecznego, któremu przekazuję kwotę 30.000,00 zł ukrytą w

moim wrocławskim mieszkaniu w książce „Prawo karne” Andrzeja Marka,

d) przyjaciółkę Ilonę Wójcicką, której przekazuje wszystkie pozostałe przedmioty

znajdujące w domku letniskowym w Sopocie.

Stefan Kowalski

PRA

SP
ADK

2.3.4.1.2. Testament notarialny

Ten rodzaj testamentu nie został szczegółowo opisany w przepisach. Stosuje się więc do

niego ogólne zasady dotyczące aktów notarialnych. Ma on dużo zalet, ale też wad – zostaną one
opisane w formie tabelki:

Zalety

Wady

Testament notarialny jest bardzo bezpieczny
- nad jego sporządzeniem czuwa notariusz
– profesjonalista, który nie powinien
zrobić żadnego błędu, i który jest w stanie
podpowiedzieć autorowi testamentu, co i
jak ma wyglądać żeby nie było sprzeczne z
przepisami.

Za testament notarialny (w przeciwieństwie
do testamentu własnoręcznego) trzeba
zapłacić. Za rozpoczęcie prac notariusz
pobiera 50 zł, a potem dolicza 6 zł za każdą
rozpoczętą stronę. Jeśli chcemy pozbawić
kogoś w testamencie prawa do zachowku to
musimy zapłacić dodatkowe 100 zł.

Notariusz zadba o to żeby postanowienia
zawarte w testamencie były jasne, przejrzyste
i zrozumiałe i nie sprawiały problemów
interpretacyjnych po śmierci autora.

Nie można go sporządzić zawsze i wszędzie
tylko trzeba wybrać się do kancelarii
notarialnej, co czasami może nastręczyć
problemów.

bardzo

wyjątkowych

sytuacjach notariusz może się udać do osoby,
która nie może przyjść do kancelarii, ale
trzeba za to dodatkowo zapłacić.

Spadkodawca nie musi się martwić, że jego
testament się zagubi, zniszczy, zostanie
ukryty, czy też przeczyta go osoba, która nie
powinna.

Testament notarialny jest traktowany
jak dokument publiczny, co oznacza, że
w przypadku jakichkolwiek problemów
jest przed sądem ważnym dowodem.
W przypadku niejasności można także
przesłuchać notariusza, który jest dla sądu
bardzo wiarygodną, bezstronną osobą.

Testament notarialny mogą sporządzić osoby
głuche lub głuchonieme.

PRA

SP
ADK

Jaka jest rola notariusza podczas sporządzania testamentu notarialnego?

Przede wszystkim notariusz pilnuje by wszystkie postanowienia zawarte w testamencie

były zgodne z prawem. Poza tym notariusz wysłuchuje spadkodawcy i zgodnie z jego oświadczeniem
sporządza akt notarialny. Nie jest dopuszczalne by notariusz sporządził testament sam, a potem
dał spadkodawcy do podpisania. Nie jest także dopuszczalne by notariusz sporządził projekt
testamentu, a spadkodawca oświadczył, że projekt jest zgodny z jego wolą.

Notariusz odmawia sporządzenia aktu notarialnego jeśli w jakikolwiek sposób dotyczy

on jego osoby, jego małżonka, krewnych swoich i swojej żony (swojego męża), czy też osób,
którymi notariusz się opiekuje, albo które adoptował. Te ograniczenia trwają także po rozwodzie
notariusza. Notariusz odmawia również dokonania czynności, która jest sprzeczna z prawem,
albo takiej, która jest dokonywana pod wpływem błędu.

Podczas sporządzania testamentu notariusz ma obowiązek udzielać niezbędnych

wyjaśnień dotyczących testamentu i udzielać porad prawnych w zależności od potrzeb.

Jak wygląda testament notarialny?

Testament notarialny powinien przede wszystkim zawierać:

• oznaczenie dnia, miesiąca i roku sporządzenia, a czasami nawet (na żądanie autora

testamentu) godzinę oraz minutę rozpoczęcia i podpisania testamentu,

• miejsce sporządzenia - nieprawidłowe określenie miejsca (lub w ogóle jego brak) nie

powoduje jednak nieważności testamentu,

• dane dotyczące notariusza – jego imię, nazwisko, siedzibę kancelarii, a także dane

osób, które były obecne przy spisywaniu testamentu,

• informacje, że testament został odczytany, przyjęty i podpisany - przy odczytaniu

notariusz powinien upewnić się, że osoby obecne rozumieją treść aktu i wiedzą jakie ma
on skutki, a także czy treść testamentu zgadza się z rzeczywistą wolą spadkodawcy,

• podpisy osób obecnych przy sporządzeniu testamentu. Brak podpisu powoduje, że

testament jest nieważny.

Przykład testamentu notarialnego:

PRA

SP
ADK

Wzór nr 12

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Repertorium A nr 326/2007

AKT NOTARIALNY

Dnia piątego maja dwa tysiące siódmego roku (05.05.2007 r.) przed Janem Nowakiem,

notariuszem Kancelarii Notarialnej we Wrocławiu przy ul. Ruskiej 56/43 stawił się:

Stefan Kowalski, syn Gabriela i Grażyny,

Zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Wesołej 43/45.

Tożsamość stawającego notariusz ustalił na podstawie dowodu osobistego AKZ637284

(PESEL 54043463324).

TESTAMENT

§ 1

Stefan Kowalski oświadcza, że do całości spadku powołuje Pawła Kowalskiego, syna swojego

i żony Anny Kowalskiej, urodzonego 23 kwietnia 1980 roku we Wrocławiu, zamieszkałego w

Wałbrzychu przy ul. Limanowskiego 23/5.

§ 2

Stefan Kowalski oświadcza, iż gdyby powołany do spadku Paweł Kowalski nie chciał bądź nie

mógł być spadkobiercą, do całości spadku powołuje żonę Annę Kowalską, córkę Alberta i Marii,

urodzoną dnia 4 maja 1978 r., zamieszkałą w Świdnicy przy ul. Zamenhofa 5/4.

§ 3

Stefan Kowalski powołuje jako wykonawcę testamentu przyjaciela Andrzeja Kuczyńskiego, syna

Aleksandra i Jolanty, zamieszkałego we Wrocławiu przy ul. Powstańców Śl. 234/42

§ 4

Koszty sporządzenia testamentu ponosi stawający

§ 5

Pobrano:
- taksę notarialną na podstawie § 8 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. 2004 r. nr 148 poz.
1564 ze zm.) w kwocie 50,00 zł (pięćdziesiąt złotych),
- 22% VAT-u na podstawie art. 41. ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów
i usług (Dz. U. 2004 r. nr 54 poz. 535 ze zm.) w kwocie 11,00 zł (jedenaście złotych)

Akt ten odczytano, przyjęto i podpisano

Stefan Kowalski (podpis)

Jan Nowak – notariusz (podpis)

2.3.4.1.3. Testament allograficzny

Testament allogra iczny polega na tym, że osoba, która chce go sporządzić oświadcza

swoją wolę w obecności dwóch świadków przed wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta,
starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu albo gminy lub kierownikiem urzędu
stanu cywilnego. Jest to testament urzędowy, ponieważ jak widać oświadczenie musi zostać
złożone w obecności osoby urzędowej, której rola jest zbliżona do roli notariusza.

PRA

SP
ADK

Oświadczenie spadkodawcy powinno być ustne i powinno zostać ujęte w protokole, który

spisuje protokolant podczas jego składania. Protokolantem może być ktokolwiek, nawet członek
rodziny spadkodawcy. W protokole należy zamieścić datę sporządzenia testamentu oraz całe
oświadczenie spadkodawcy. Protokół odczytuje się w obecności osoby, przed którą oświadczenie
zostało złożone, dwóch świadków i spadkodawcy. Następnie spadkodawca oświadcza, że jest
świadomy tego co mówi i podpisuje protokół.

Nie można wcześniej sporządzić protokołu testamentu allogra icznego i dać spadkodawcy

do zaakceptowania. Inicjatywa sporządzenia testamentu musi pochodzić od spadkodawcy.
UWAGA:
Testamentu allogra icznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme. Nie można bowiem
uznać za ustne oświadczenie ich gestów wykonywanych głową lub rękami.

Kto może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu allograficznego?

Świadkiem testamentu allogra icznego może być osoba, która wyraźnie lub dorozumianie

została wezwana przez spadkodawcę do bycia świadkiem lub osoba, która sporządza protokół
zawierający oświadczenie spadkodawcy. W zasadzie świadkowie nie muszą być obecni w
momencie składania oświadczenia i spisywania protokołu – najważniejsze jednak żeby byli przy
jego odczytaniu i podpisaniu.

Przy odczytywaniu i podpisaniu protokołu powinno być nie mniej niż 2 świadków (może

być więcej), którzy:

• mają 18 lat,
• nie są niewidomi, głusi lub niemi,
• umieją pisać i czytać,
• mówią językiem, w którym sporządzany jest testament,
• nie zostali skazani przez sąd za składanie fałszywych zeznań.

Świadkiem nie może być osoba, dla której w testamencie przewidziana została

jakaś korzyść. Nie mogą być też świadkami: mąż/żona osoby, dla której przewidziana została
korzyść w testamencie, ich krewni i osoby przez nich adoptowane lub ich adoptujące. Jeżeli
świadkiem będzie taka osoba, to w takim przypadku cały testament nie jest uważany za nieważny,
a jedynie postanowienia, które się odnoszą do takiej osoby.

2.3.4.2. Testamenty szczególne

Testamenty, które zostały opisane w podrozdziale 2.3.4.1. są testamentami zwykłymi,

co oznacza, że może je sporządzić każdy, prawie zawsze i wszędzie. Niniejszy rozdział zostanie
natomiast poświęcony testamentom szczególnym, czyli takim, które można sporządzić w
sytuacjach nietypowych takich jak np. sytuacja, w której życiu danej osoby zagraża śmiertelne
niebezpieczeństwo, albo zachodzą inne okoliczności uniemożliwiające sporządzenie testamentu
zwykłego. Wyróżniamy trzy typy testamentów szczególnych – testament ustny, testament
podróżny i testament wojskowy.

PRA

SP
ADK

2.3.4.2.1. Testament ustny

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego testament ustny może zostać sporządzony

tylko w 2 przypadkach:

1) Pierwszym jest obawa rychłej śmierci spadkodawcy. Nie wystarczy tu jednak sam

podeszły wiek spadkodawcy, ani utrzymujący się przez pewien czas zły stan zdrowia.
Ważne żeby obawa śmierci była rzeczywista i prawdziwa – jeśli spadkodawca przez
pewien czas źle się czuje i ma poważne dolegliwości to wcale nie oznacza, że może
niebawem umrzeć. Tak samo obawa, że ktoś może popełnić samobójstwo nie stanowi
podstawy do tego, by sporządzić testament ustny.

2) Drugim są szczególne okoliczności, w wyniku których sporządzenie testamentu

własnoręcznego, notarialnego albo allogra icznego jest niemożliwe albo bardzo
utrudnione (niemożność sporządzenia musi dotyczyć tych wszystkich trzech form
razem wziętych). Chodzi tu o takie nadzwyczajne sytuacje jak np. powódź czy
przerwanie komunikacji.

Oświadczenie spadkodawcy powinno być złożone ustnie w obecności przynajmniej

3 świadków. Nie można wcześniej sporządzić projektu testamentu ustnego i odczytać go
spadkodawcy w celu uzyskania jego akceptacji. Inicjatywa sporządzenia testamentu musi
pochodzić od spadkodawcy.

UWAGA:
Testament ustny mogą sporządzić także osoby głuche lub nieme – muszą one mieć przynajmniej
18 lat, być zdrowe psychicznie i nie mieć ustanowionego prawnego opiekuna. Ponadto ważne jest
by ich wola została wykazana w sposób wystarczająco zrozumiały dla wszystkich świadków.

Kto może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu ustnego?

Świadkiem testamentu ustnego może być osoba, która:

• ma przynajmniej 18 lat,
• nie jest niewidoma, głucha lub niema,
• umie pisać i czytać,
• mówi językiem, w którym sporządzany jest testament,
• nie został skazana przez sąd za składanie fałszywych zeznań.

Świadkiem nie może być osoba, dla której w testamencie przewidziana została

Świadków musi być przynajmniej trzech i muszą to być osoby, do których spadkodawca

kieruje swoje oświadczenie, bez względu na to czy zostały one przywołane czy zaproszone. Za

PRA

SP
ADK

świadka nie może jednak zostać uznana osoba, która przypadkiem usłyszała wolę spadkodawcy.

Jak ustalić treść testamentu ustnego?

Są dwie możliwości ustalenia treści testamentu ustnego po śmieci spadkodawcy:

1) Pozasądowe stwierdzenie treści testamentu ustnego – w tym przypadku jeden ze

świadków (albo osoba trzecia nie będąca świadkiem) spisuje oświadczenie spadkodawcy
(maksymalnie w ciągu roku od złożenia oświadczenia), z podaniem miejsca i daty
oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpisują spadkodawca
i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. Jeśli spadkodawca nie może się podpisać to
wtedy swój podpis muszą złożyć wszyscy świadkowie. Podpisy powinny zawierać imię i
nazwisko – nie wystarczy podpisanie się jedynie imieniem.

2) Sądowe stwierdzenie treści testamentu ustnego – w przypadku, gdy treści nie uda

się ustalić w sposób określony w poprzednim punkcie, można ją stwierdzić w ciągu 6
miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy, przez zgodne zeznania świadków złożone przed
sądem. Jeżeli przesłuchanie wszystkich świadków jest niemożliwe, albo utrudnione sąd
może przesłuchać tylko dwóch świadków.

Sądowe stwierdzenie treści testamentu możliwe jest więc tylko w sytuacji gdy

wola spadkodawcy nie została utrwalona na piśmie.

2.3.4.2.2. Testament podróżny

Testament podróżny można sporządzić tylko w czasie podróży statkiem lub samolotem.

Spadkodawca musi oświadczyć swoją wolę przed kapitanem statku lub jego zastępcą w obecności
2 świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podaje datę jej spisania,
i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy. Następnie spadkodawca, świadkowie
oraz dowódca statku lub jego zastępca podpisują pismo. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać
pisma to należy zamieścić wzmiankę o przyczynach braku podpisu spadkodawcy.

2.3.4.2.3. Testament wojskowy

Testament wojskowy można sporządzić tylko w czasie mobilizacji wojskowej albo w czasie

wojny lub przebywania w niewoli. Oprócz żołnierzy Sił Zbrojnych RP pełniących czynną służbę,
testament wojskowy mogą sporządzić też pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych,
osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, osoby wykonujące duszpasterskie czynności w
Siłach Zbrojnych, członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste
na rzecz Sił Zbrojnych. Testament wojskowy może być też sporządzony przez osoby cywilne, które
znajdują się na terenie będącym pod zarządem organów wojskowych albo statku należącym do
Marynarki Wojennej RP lub w samolocie należącym do Sił Powietrznych.
Testament wojskowy może zostać sporządzony w 3 formach:

1) spadkodawca oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie sędziemu wojskowemu, który
spisuje ją w protokole z podaniem miejsca i daty jego sporządzenia, odczytuje protokół

PRA

SP
ADK

spadkodawcy i sporządza o tym wzmiankę. Potem protokół podpisują spadkodawca i
sędzia, a jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, sędzia wojskowy powinien zamieścić
w protokole uwagę wyjaśniającą powód braku podpisu spadkodawcy,
2) spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie w obecności dwóch świadków
jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę spadkodawcy, podając miejsce i
datę jej spisania, a następnie tak sporządzony testament podpisują spadkodawca i dwaj
świadkowie,
3) jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, oświadcza ustnie swą ostatnią wolę
w obecności trzech świadków jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę
spadkodawcy podając miejsce i datę jej spisania wraz z wyjaśnieniem powodu braku
podpisu spadkodawcy; tak sporządzony testament po odczytaniu go spadkodawcy i
dokonaniu o tym wzmianki podpisują wszyscy trzej świadkowie.

W razie obawy rychłej śmierci spadkodawcy wskutek odniesionych ran lub choroby albo

jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie formy testamentu określonej w ust. 1 jest
niemożliwe lub bardzo utrudnione, testament wojskowy może być sporządzony również w takiej
formie, że spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie wobec dwóch świadków, choćby
niejednocześnie obecnych.

2.3.5. Ogólne informacje o powołaniu spadkobiercy.

Spadkodawca, który sporządza testament ma możliwość przekazania spadkobiercom

całego swojego majątku lub tylko jego części. Tak samo do spadku może zostać powołana jedna
lub kilka osób.

Przykład:

Stefan Kowalski sporządził testament, w którym przekazał 1/5 swojego majątku

swojej żonie, a 2/5 swojemu synowi – razem Stefan przekazał 3/5 spadku, ale nie napisał
co ma się stać z pozostałą częścią 2/5 spadku. W tym przypadku ta pozostała część, co do
której Stefan nie dokonał żadnych rozporządzeń zostanie podzielona zgodnie z zasadami
ustawowymi.

Przykład:

Stefan Kowalski sporządził testament, w którym przekazał 1/4 swojego majątku

synowi, 1/4 swojej córce, a decyzję co do pozostałych 2/4 majątku zostawił swojej kochance,
która „ma zdecydować komu go przekazać”.

Zgodnie z prawem, ważne będą tylko te postanowienia, które dotyczą syna i córki.

Jeśli natomiast chodzi o postanowienia dotyczące kochanki to będą one nieważne ponieważ
Stefan sam powinien podjąć decyzję i nikt nie może za niego podjąć decyzji. Oznacza to,
że połowa, którą miała rozdysponować kochanka zostanie podzielona zgodnie z zasadami
określonymi w kodeksie cywilnym.

Należy przy tym pamiętać by oznaczenia osób, które zostały powołane do spadku po

PRA

SP
ADK

Stefanie były dokładne – najlepiej jest je wymienić z imienia i nazwiska. Jeśli będą problemy z
identy ikacją osób, którym Stefan przekazał majątek to testamentu nie będzie można wykonać i
majątek Stefana zostanie podzielony według zasad ustawowych. Aby uniknąć komplikacji należy
też wyraźnie wskazać, że dana osoba, której przekazuje się spadek jest „spadkobiercą” – jeśli
tego jasno nie napiszemy to osoba, która wymieniona w testamencie może zostać uznana za
zapisobiercę, a wtedy będą się do niej odnosiły trochę inne zasady.

Warto również dokładnie określić udziały spadkowe jakie przypadną konkretnym osobom.

Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie
określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych. Czasami dochodzi też
do takiej sytuacji, w której spadkodawca określa udział spadkowy tylko niektórych osób.

Przykład:

Stefan sporządził testament, w którym przekazał 30% spadku swojej córce, 10 %

spadku swojemu synowi, a resztę przekazał kochance i swojej byłej żonie nie określając ile
dokładnie dostanie każda z nich. W takie sytuacji 60% spadku, które ma otrzymać kochanka
i żona dzielone jest po połowie.

Nie jest możliwe sporządzenie testamentu, w którym zawarty jest warunek albo termin

(np. uważa się za nieistniejące postanowienie typu – „niech spadek po mnie dostanie syn dopiero
jak ożeni się z Agnieszką”, albo „niech mój samochód otrzyma syn dopiero jak skończy studia”).
Takie zastrzeżenia będą traktowane tak jakby ich w ogóle nie było. Jeżeli z treści testamentu
lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany to
powołanie spadkobiercy jest nieważne.

2.3.6. Jak interpretować testament?

Interpretacji testamentu dokonujemy w momencie gdy postanowienia spadkodawcy nie

są do końca jasne. Ma ona na celu ustalenie co dokładnie autor testamentu miał na myśli i jaka
była jego wola podczas pisania konkretnych sformułowań.

Testament może być interpretowany na wiele sposobów. Zgodnie jednak z przepisami

kodeksu cywilnego testament należy tłumaczyć tak, aby wola autora testamentu została jak
najlepiej wypełniona. Postanowieniom testamentu należy nadać rozsądną treść, która pozwoli
uznać je za ważne.

Nie powinno się poddawać pod interpretację żadnych sformułowań niebudzących

wątpliwości. Osoba, która dokonuje interpretacji nie powinna tłumaczyć testamentu w sposób
jak najbardziej korzystny dla spadkobierców, ale w taki sposób, który najbardziej by odpowiadał
autorowi testamentu

PRA

SP
ADK

2.3.7. Jak odwołać testament?

Testament może zostać odwołany przez jego autora w każdej chwili za jego życia bez

potrzeby podawania żadnego uzasadnienia. Oznacza to, że testament można odwołać najpóźniej
w momencie swojej śmierci. Potem odwołanie testamentu jest już niemożliwe (jest jeden wyjątek
od tej zasady, ale o nim będzie mowa później).

Testament zazwyczaj odwołuje się na dwa sposoby – albo przez zniszczenie, albo przez

sporządzenie nowego testamentu. W pierwszym przypadku wystarczy, że podrzemy testament,
spalimy go albo potniemy; możemy go też przekreślić i napisać na nim „unieważniony”. W taki
sposób pozbawimy testamentu cech jakie musi mieć żeby był ważny.

WYJĄTEK:
Testament nie będzie nieważny jeśli ulegnie zniszczeniu przypadkowo! W takiej jednak sytuacji
pojawi się problem odtworzenia tego, co było zawarte w testamencie.

W drugim natomiast przypadku musimy napisać „odwołuję poprzedni testament” albo

„odwołuję poprzednie testamenty”. Nie trzeba jednak od razu odwoływać całego testamentu –
można odwołać tylko jedno postanowienie poprzez napisanie w nowym testamencie - „odwołuję
postanowienie poprzedniego testamentu dotyczące mojego domu letniskowego w Sopocie” itp.

Jeśli spadkodawca sporządzi nowy testament nie zaznaczając w nim, że odwołuje

poprzedni, odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, które są sprzeczne
z nowym testamentem. Nie ulega automatycznie odwołaniu cały poprzedni testament.

Przykład:

Dnia 1 lipca 2009 r. Stefan sporządził testament, w którym przekazał swojemu

synowi dwa samochody – VW Polo i Audi A6 – oraz domek letniskowy w Sopocie. Miesiąc
później doszedł jednak do wniosku, że jego córka Hanna będzie się czuła pokrzywdzona,
że nie dostała nic w spadku. 1 sierpnia 2009 r. sporządził więc nowy testament, w którym
przekazał Hannie samochód Audi A6.

W takim wypadku testament z dnia 1 lipca 2009 r. zostanie odwołany tylko w części

dotyczącej samochodu Audi A6. Pozostała część testamentu z dnia 1 lipca 2009 r. będzie
ważna, ponieważ nie jest sprzeczna z testamentem z 1 sierpnia 2009 r.

Gdyby okazało się, że testament z dnia 1 sierpnia 2009 r. jest nieważny ponieważ

Stefan np. zapomniał się podpisać, to testament z dnia 1 lipca 2009 r. zostaje utrzymany w
mocy w całości. Gdyby Stefan całkowicie zmienił zdanie i w testamencie z dnia 1 sierpnia
2009 r. przekazał córce Hannie obydwa samochody i domek letniskowy w Sopocie to
testament z dnia 1 lipca 2009 r. uznalibyśmy za całkowicie odwołany.

W przypadku istnienia kilku testamentów bardzo ważne znaczenie ma prawidłowe ustalenie,
w którym momencie zostały one napisane. Skuteczność testamentów ocenia się bowiem w
odpowiedniej kolejności – od najstarszego do najnowszego.

PRA

SP
ADK

2.3.8. Nieważność testamentu

Jak już wspomniano wcześniej, osoba sporządzająca testament musi być osobą izyczną,

pełnoletnią (mającą 18 lat) i nie może być osobą ubezwłasnowolnioną (tzn. taką, nad którą ktoś
sprawuje opiekę z powodu np. choroby psychicznej, czy niedorozwoju umysłowego).

Ponadto, ze względu na mocno osobisty charakter testamentu nie może on zostać

sporządzony przez kilka osób np. przez małżonków. W jednym testamencie może znajdować
się oświadczenie tylko jednej osoby. Testamentu nie może też sporządzić za spadkodawcę jego
przedstawiciel ani pełnomocnik. Jeśli osoba sporządzająca testament nie spełnia któregoś z tych
warunków, testament jest zawsze nieważny.

Pozostałe przypadki, w których testament jest nieważny zostały wymienione w art. 945

k.c. i są one następujące:

1) Testament jest nieważny jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome

albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli – dotyczy to w szczególności choroby
psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub chwilowego zaburzenia czynności
psychicznych np. ze względu na użycie narkotyków. Najważniejsze znaczenie ma tu, czy
osoba, która sporządziła testament akurat w momencie jego pisania znajdowała się w
stanie nieświadomości tego co robi. Sam fakt, że np. ktoś jest alkoholikiem nie uzasadnia
przypuszczenia, że w momencie pisania testamentu osoba ta była pod wpływem alkoholu.
Zazwyczaj aby udowodnić takie okoliczności trzeba korzystać z pomocy biegłego
sądowego, który ocenia, czy dana osoba świadomie kierowała swoim zachowaniem w
momencie pisania testamentu,

2) Testament jest nieważny jeśli został sporządzony pod wpływem błędu spadkodawcy – w

grę może wchodzić błędne przekonanie co do przepisów prawa, swojego majątku czy
też innych okoliczności. Bez różnicy jest czy błąd został wywołany przez osobę, która
działała celowo czy niecelowo – ważne jest to w jaki sposób spadkodawca postrzegał
rzeczywistość w momencie pisania testamentu

Przykład:
Stefan sporządził testament na rzecz syna, który jest w wojsku. Przed śmiercią,
Andrzej - kolega Stefana powiedział, że nawet jak przekaże synowi w testamencie
swój dom to i tak dostanie go armia. Stefan uwierzył i zapisał Andrzejowi swój dom
z nadzieją, że Andrzej podzieli się domem z Pawłem. W takiej sytuacji testament
jest nieważny.

3) Testament został sporządzony pod wpływem groźby – nie ma różnicy jakiego rodzaju

groźba to była i czy jej spełnienie było prawdopodobne czy nie – ważne, że wywołała u
osoby, która pisała testament uzasadnione obawy, że zostanie spełniona.

Przykład:
Stefan sporządził testament, w którym przekazał dom swojej córce Hannie i synowi
Pawłowi. Jednak Andrzej postraszył Stefana, że jak ten nie przekaże mu domu w

PRA

SP
ADK

testamencie to po śmieci Stefana zabije Hannę i Pawła. Stefan, obawiając się o
zdrowie swoich dzieci spalił poprzedni testament i napisał nowy, w którym przekazał
dom Andrzejowi. Taki testament jest jednak nieważny, bo został sporządzony pod
wpływem groźby Andrzeja.

UWAGA:
Na nieważność testamentu z powodu braku możliwości podjęcia swobodnej decyzji, groźby i błędu
można powołać się w ciągu 3 lat od momentu, w którym osoba mająca interes dowiedziała się o
przyczynie nieważności, ale nie później niż po upływie 10 lat od śmierci osoby, która napisała
testament.

Przykład:

Stefan sporządził testament, w którym przekazał dom swojej córce Hannie i synowi

Pawłowi. Jednak Andrzej postraszył Stefana, że jak ten nie przekaże mu domu w testamencie
to po śmieci Stefana ten dom spali. Stefan, obawiając się o zdrowie swoich dzieci podarł
poprzedni testament i napisał nowy, w którym przekazał dom Andrzejowi.

Stefan zmarł dnia 1 marca 2003 roku. Testament został odczytany w sądzie i dom

przyznano Andrzejowi. Jednak 5 marca 2010 r. Paweł dowiedział się, że jego mama Anna
słyszała jak Andrzej groził Stefanowi, że zabije jego dzieci jeśli Stefan nie przekaże mu
domu.

W takiej sytuacji Paweł może zwrócić się do sądu o unieważnienie do dnia 1 marca

2013 r. Teoretycznie trzyletni termin liczony od momentu kiedy Paweł dowiedział się o
przyczynie nieważności mija dopiero 5 marca 2013 r., ale już dnia 1 marca 2013 r. mija
dziesięć lat od śmierci osoby, która napisała testament.

2.3.9. Wykonawca testamentu

2.3.9.1. Podstawowe informacje o wykonawcy testamentu

Spadkodawca, który pisze testament może wyznaczyć w testamencie osobę, która po

jego śmierci zapewni prawidłowe wykonanie wszystkich jego postanowień. Brak wykonawcy
testamentu nie powoduje jednak, że testament jest nieważny. Oto najważniejsze informacje, które
trzeba znać żeby móc powołać wykonawcę testamentu:

• po pierwsze, wykonawca musi być dokładnie oznaczony w testamencie (nie może być

określony jako „starszy syn”, „najlepszy przyjaciel” czy „ulubione dziecko”). Najlepiej jest
wyznaczyć wykonawcę podając jego imię i nazwisko – wtedy uniknie się jakichkolwiek
wątpliwości,

• po drugie, spadkodawca musi sam wyznaczyć wykonawcę. Nie może zrobić tego żadna

inna osoba. W testamencie nie może być zapisów typu: „proszę mojego syna Pawła o
wyznaczenie osoby, która dopilnuje wykonania wszystkich moich postanowień”,

• po trzecie, wykonawca testamentu musi był pełnoletni i musi być zdrowy psychicznie w

momencie śmierci spadkodawcy. W przeciwnym razie powołanie wykonawcy testamentu
będzie nieważne,

PRA

SP
ADK

• po czwarte, autor testamentu może powołać więcej niż jednego wykonawcę testamentu,
• po piąte, wykonawca testamentu nie musi być spadkobiercą. Może to być osoba, która nic

w spadku nie otrzymuje np. kolega lub daleki krewny.

Co w przypadku, gdy osoba wybrana na wykonawcę testamentu nie chce wykonywać
swojego obowiązku?

Wtedy taka osoba musi złożyć przed sądem oświadczenie, że nie chce być wykonawcą

testamentu. Oczywiście takie oświadczenie może zostać złożone dopiero po śmierci osoby, która
testament napisała. Przed śmiercią takie oświadczenie w ogóle nie będzie miało skutku. Nie
wymaga się przy tym podania przyczyny rezygnacji z funkcji wykonawcy testamentu.

Oświadczenie można złożyć ustnie w sądzie, w którym trwa postępowanie spadkowe,

albo można je spisać na kartce, złożyć pod nim podpis i wysłać je do sądu. Zanim jednak wyśle
się takie oświadczenie podpis osoby, która je składa musi zostać poświadczony przez notariusza,
organ państwowy albo organ jednostki samorządu terytorialnego.

Przyjmuje się, że można zrezygnować z funkcji wykonawcy testamentu do momentu jej

podjęcia. Oznacza to, że osoba, która zostanie powołana na wykonawcę testamentu i zacznie tą
funkcję wypełniać nie może już złożyć swojej rezygnacji. Jedynie z bardzo ważnych powodów sąd
może zwolnić taką osobę z wypełniania dalszych obowiązków (ważnymi powodami mogą być np.
choroba czy ciężka sytuacja rodzinna).

Jak udowodnić przed innymi spadkobiercami, że to właśnie ja jestem wykonawcą
testamentu?

Czasami zdarza się tak, że spadkobierca nie widział testamentu i może nie wierzyć

danej osobie, że to właśnie ona jest wykonawcą testamentu. W takim wypadku, sąd może wydać
wykonawcy testamentu odpowiednie zaświadczenie, które będzie zawierało m.in. informacje o
tym jakie jest imię, nazwisko, zawód takiego wykonawcy. Wykonawca testamentu musi jednak
przed sądem w czasie postępowania spadkowego poprosić o wydanie takiego zaświadczenia.

2.3.9.2. Prawa i obowiązki wykonawcy testamentu

a) Wykonawca testamentu powinien zarządzać spadkiem, spłacić długi spadkowe,

wydać spadkobiercom majątek, który został im przyznany w testamencie, a także
wykonać zapisy i polecenia.

Autor testamentu może jednak dokładnie określić do

czego zobowiązany jest wykonawca testamentu i w jaki sposób ma sprawować swoje
obowiązki,

b) Ponadto wykonawca testamentu powinien dołożyć wszelkich starań aby cały spadek

został utrzymany w należytym stanie (tzn. żeby chronił go w czasie niebezpieczeństwa
czy też dbał o to by przedmioty należące do spadku się nie zepsuły). Należy tutaj
nadmienić, że wykonawca testamentu – zanim rozda określone przedmioty
spadkobiercom – posiada cały spadek i się nim opiekuje,

c) W razie jakichkolwiek kłótni (spadkobiercy mogą uznać, że wykonawca testamentu

PRA

SP
ADK

nieprawidłowo wypełnia wolę zmarłego) wykonawca może pozywać do sądu w
związku z wykonywaniem swoich obowiązków, ale też może sam być pozywany,

d) Wykonawca testamentu nie może dokonać podziału spadku ani wystąpić do sądu z

wnioskiem o dokonanie podziału spadku,

e) Wykonawca testamentu może też złożyć w sądzie wniosek o spis inwentarza (czyli

spis całego majątku, który wchodzi do spadku). Wzór takiego wniosku można znaleźć
w podrozdziale 1.3.1.)

W razie wątpliwości, że cały majątek spadkowy został spisany wykonawca

testamentu może złożyć do sądu wniosek o ujawnienie wszystkich przedmiotów, które
wchodzą do spadku. Po złożeniu takiego wniosku sąd może wezwać spadkobierców
do złożenia oświadczenia, że nie ukryli żadnych przedmiotów wchodzących do
spadku. Takie czynności mają na celu powstrzymanie spadkobierców od ukrywania
tego co wchodzi do spadku. Wniosek o wyjawienie przedmiotów wchodzących do
spadku powinien wyglądać następująco:

Wzór nr 13

Wrocław, 1 kwietnia 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK O WYJAWIENIE PRZEDMIOTÓW SPADKOWYCH

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1. Nakazanie Hannie Sikorze i Pawłowi Kowalskiemu – spadkobiercom zmarłego

dnia 1 marca 2010 r. Stefana Kowalskiego - aby złożyli oświadczenie, że żadnego przedmiotu

spadkowego nie usunęli, ani nie zataili oraz że nie podali do spisu inwentarza nieistniejących

długów.

PRA

SP
ADK

Uzasadnienie

Stefan Kowalski, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28

zmarł dnia 1 marca 2010 r.

Dowód: Wyciąg z aktu zgonu

Spadkobiercami z mocy ustawy są: żona Anna Kowalska, córka Hanna Sikora i syn

Paweł Kowalski, którzy nabyli spadek

Dowód: Postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków z dnia 30

marca 2010 r. o stwierdzeniu nabycia spadku,

Przez komornika Rewiru II tut. Sądu został sporządzony spis inwentarza majątku

spadkowego. Do spisu inwentarza zostały wciągnięte jedynie przedmioty urządzenia domowego

i osobistego spadkodawcy na ogólną kwotę 30.000 zł.

Dowód: akta komornicze nr…

Zachodzi obawa, że nie wszystkie przedmioty należące do spadkodawcy zostały ujęte

w inwentarzu. Z tego co jest mi wiadomo, Stefan Kowalski posiadał jeszcze samochód Volvo S40,

którym ostatnimi czasy jeździli na zmianę Hanna Sikora i Paweł Kowalski.

Załączam odpis mojego aktu małżeństwa oraz skrócone akty urodzenia córki Hanny

oraz syna Pawła.

Anna Kowalska

Załączniki:

- wyciąg z aktu zgonu Stefana Kowalskiego zmarłego w dniu 1 marca 2010 r.

- akta komornicze

Wniosek jest bezpłatny. Składamy go w osobiście w sądowym biurze podawczym lub wysyłamy
listem poleconym (składamy tyle egzemplarzy ile jest uczestników postępowania + jeden
egzemplarz dla sądu). Sądem właściwym do rozpoznania wniosku jest sąd właściwy ze względu
na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego

f) Wykonawca testamentu powinien wykonywać swoje obowiązki starannie i powinien

udzielać wszystkim spadkobiercom informacji o tym jaki jest przebieg sprawy,

g) Po wywiązaniu się ze wszystkich swoich obowiązków, wykonawca testamentu

powinien oddać spadkobiercom wszystko co uzyskał w związku z pełnieniem swojej
funkcji,

h) Wykonawca testamentu nie ma prawa używać pieniędzy i innych rzeczy ze spadku.

Z drugiej jednak strony wykonawcy testamentu należy się odpowiednia zapłata za
sprawowanie swoich obowiązków oraz zwrot wszelkich pieniędzy, które wykonawca
zapłacił z własnej kieszeni w związku z wykonywanie swoich obowiązków.
WYJĄTEK:
Wykonawca testamentu nie dostaje żadnej zapłaty jeśli z testamentu wynika, że
powinien on wykonywać swoje obowiązki bezpłatnie! Oczywiście w takiej sytuacji

PRA

SP
ADK

osoba, która została wyznaczona na wykonawcę testamentu może odmówić podjęcia
się obowiązków,

i) Wykonawca testamentu może wystąpić do sądu z wnioskiem o zabezpieczenie

spadku (gdy z jakiejkolwiek przyczyny spadek może zostać zniszczony, usunięty
lub uszkodzony, albo grozi mu jakiekolwiek inne niebezpieczeństwo). Spadek
może zostać zabezpieczony poprzez jego spisanie, oddanie pod dozór, złożenie do
depozytu, ustanowienie nad nim zarządu tymczasowego, albo ustanowienie dozoru
(w przypadku nieruchomości). Wniosek o zabezpieczenie spadku powinien wyglądać
następująco:

Wzór nr 14

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-049 Wrocław

Wnioskodawca:

Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

Uczestnik postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

WNIOSEK

o zabezpieczenie spadku

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1) zabezpieczenie spadku po Stefanie Kowalskim, zmarłym dnia 1 marca 2010 r.,

ostatnio zamieszkałym we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28 przez spisanie i oddanie pod

dozór majątku ruchomego należącego do spadku znajdującego się we Wrocławiu w ostatnim

miejscu zamieszkania Stefana Kowalskiego,

2) zlecenie Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków

wykonania postanowienia o zabezpieczeniu spadku,

Uzasadnienie

Stefan Kowalski, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej

22/28 zmarł dnia 1 marca 2010 r. Zmarły pozostawił po sobie testament, w którym na

spadkobierców powołał: Annę Kowalską – żonę, Hannę Sikorę – córkę, Pawła Kowalskiego

– syna. Syn został ustanowiony wykonawcą testamentu.

PRA

SP
ADK

Dowód:

- akt zgonu spadkodawcy

- testament Stefana Kowalskiego

Do majątku spadkowego po Stefanie Kowalskim należą m.in. zabytkowe płyty winylowe

z muzyką zespołu Pink Floyd, a także klasery z cennymi znaczkami. Od znajomych

dowiedziałem się, że moja matka Anna Kowalska szuka nabywców na owe płyty i znaczki.

Dowód:

- oświadczenie Piotra Jankowskiego z dnia 30 marca 2010 r.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, wnoszę o jak najszybsze zabezpieczenie

spadku poprzez jego spisanie i oddanie go pod dozór.

(podpis wnioskodawcy)

Załączniki:

- akt zgonu spadkodawcy

- testament Stefana Kowalskiego

- oświadczenie Piotra Jankowskiego

- dowód opłaty za wniosek w kwocie 50 zł

- wniosek należy złożyć do sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na miejsce położenia
spadku. Jako uczestników postępowania należy wymienić w nim wszystkie osoby, które są
spadkobiercami, ponieważ ich dotyczy sprawa. Wniosek możemy wysłać listem poleconym lub
złożyć osobiście w biurze podawczym, które znajduje się w każdym sądzie,
- wniosek składamy w takiej ilości egzemplarzy ilu jest uczestników postępowania. Do tego należy
złożyć jeden egzemplarz dla sądu – w opisywanym przykładzie złożymy 3 egzemplarze pisma,
warto również sporządzić jeden egzemplarz dla siebie i zatrzymać go w domu,
- wniosek podlega opłacie w wysokości 50 zł. Można je opłacić znakami sądowymi (kupujemy
je w kasie sądu i naklejamy na pierwszą stronę pisma), gotówką na poczcie (dowód opłaty
trzeba dołączyć do pisma, które idzie do sądu) albo przelewem bankowym (wygenerowany
elektronicznie dowód dokonania przelewu dołączamy do wniosku).

2.3.10. Niegodność dziedziczenia

Możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia została wprowadzona do

kodeksu cywilnego w celu wyeliminowania sytuacji, w których spadkobierca dziedziczy mimo,
iż dopuścił się czynów sprzecznych z zasadami moralnymi (np. przestępstwa w celu szybszego
uzyskania spadku).

Aby uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia inni spadkobiercy muszą wystąpić

do sądu z pozwem i musi zostać przeprowadzone postępowanie, po którym sąd wydaje wyrok o
uznaniu za niegodnego. Po uprawomocnieniu się wyroku (czyli po 14 dniach od jego wydania - pod
warunkiem, że nie została wniesiona apelacja) spadkobierca, który został uznany za niegodnego
traktowany jest tak jakby żył krócej niż spadkodawca.

PRA

SP
ADK

Przykład:

Stefan zmarł na zawał pozostawiając po sobie dwójkę dzieci – Hannę i Pawła.

Hanna miała jedno dziecko o imieniu Marysia. Okazało się, że Hanna próbowała przerobić
testament Stefana tak aby dostać w spadku więcej niż w rzeczywistości Stefan jej chciał
przekazać. Paweł wystąpił do sądu z pozwem o uznanie Hanny za niegodną dziedziczenia,
a sąd wydał wyrok zgodnie z żądaniem Pawła. W takim przypadku Hanna traktowana jest
tak jakby zmarła przed Stefanem, a to oznacza, że osobami uprawnionymi do dziedziczenia
będą Paweł i Marysia (dziecko Hanny).

Kiedy można uznać kogoś za niegodnego dziedziczenia?

Kodeks cywilny wyróżnia trzy sytuacje, w których można uznać spadkobiercę za

niegodnego dziedziczenia:

1) Spadkobierca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko

spadkodawcy. Jeśli przestępstwo nie było ciężkie, albo nie było umyślne to spadkobierca
nie może zostać uznany za niegodnego. Przestępstwami umyślnymi są np. gwałt,
zabójstwo, ale też usiłowanie popełnienia takiego przestępstwa czy pomocnictwo przy
jego popełnieniu),

2) Spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub

odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej
z tych czynności. Samo użycie podstępu lub groźby nie uzasadnia uznania spadkobiercy
za niegodnego. Dopiero wywołanie określonego skutku ma w tym przypadku znaczenie i
powoduje, że sąd uznaje kogoś za niegodnego.

Przykład:
Stefan ma 80 lat, jest mocno schorowany i nie do końca pojmuje otaczającą go
rzeczywistość. Wiedząc, że jego życie zbliża się ku końcowi chce napisać testament,
w którym przekaże swój dom dzieciom – Pawłowi i Hannie. Jednak Hanna okłamuje
swojego ojca, że Paweł (który mieszka w Anglii) zginął w wypadku samochodowym
i namawia go by w testamencie przekazał cały dom tylko jej. W takiej sytuacji,
Paweł może wystąpić do sądu z pozwem o uznanie swojej siostry za niegodną
dziedziczenia, ponieważ podstępem doprowadziła do sporządzenia testamentu
Stefana w taki sposób w jaki chciała.
Gdyby Stefan nie uwierzył Hannie i mimo wszystko napisałby w testamencie, że
przekazuje dom swoim dzieciom – Hannie i Pawłowi to Hanna nie mogłaby zostać
uznana za niegodną dziedziczenia, ponieważ nie został wywołany żaden skutek
podstępu – Hanna co prawda próbowała, ale jej się nie udało.

Podstępem może być również zapewnienie Stefana, że np. nie może spisać testamentu, bo

będzie musiał się później z nim udać do notariusza i słono za to zapłacić. Sąd jednak zawsze musi
sprawdzić czy takie kłamstwo zostało użyte umyślnie czy ktoś po prostu nie znał się na prawie.

PRA

SP
ADK

Z groźbą natomiast mamy do czynienia w każdym przypadku, w którym z okoliczności

wynika, że spadkodawca mógł się bać, że grozi mu jakieś niebezpieczeństwo – osobiste albo
majątkowe, np. ktoś zagroził Stefanowi, że go zabije jeśli nie sporządzi określonego testamentu,
albo że spali mu dom. Groźba może też mieć postać szantażu, albo znęcania się psychicznego.

3) Spadkodawca umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub

przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę
podrobionego lub przerobionego.

Przykład:

Załóżmy, że Stefan miał 5 dzieci – Hannę, Pawła, Andrzeja, Marka i Paulinę, a

przed śmiercią sporządził testament, w którym przekazał cały swój majątek tylko Hannie,
Pawłowi i Andrzejowi.

Jednak Hanna i Paweł nie chcieli się podzielić spadkiem z Andrzejem. Hanna

postanowiła, że ukryje testament Stefana i napisze nowy podpisując się na nim za swojego
ojca. W nowym testamencie cały spadek miał zostać przekazany Hannie i Pawłowi – z
wyłączeniem Andrzeja. Paweł wiedział, że testament jest podrobiony, ale nie powiedział o
tym w sądzie, ponieważ „nowy” podział był dla niego korzystniejszy.
Andrzej

zupełnie przypadkiem znalazł prawdziwy testament Stefana i udał

się z nim do sądu jednocześnie składając pozew o uznanie Hanny i Pawła niegodnych
dziedziczenia. Sąd oczywiście uznałby Hannę i Pawła za niegodnych i przy nowym podziale
spadku traktował ich tak jakby zmarli oni przed Stefanem.

Kto może złożyć pozew o uznanie za niegodnego i w jakim terminie może to zrobić?

Pozew o uznanie za niegodnego dziedziczenia można złożyć w terminie 1 roku od

momentu kiedy spadkobierca dowiedział się o przyczynach czyjejś niegodności, ale nie później
niż w terminie 3 lat od momentu śmierci spadkodawcy.

Początek biegu pierwszego terminu jest zmienny – biegnie on bowiem od powzięcia

wiadomości, że ktoś dopuścił się czynu, za który może zostać uznany za niegodnego np. że
sfałszował testament albo popełnił ciężkie przestępstwo umyślne przeciwko spadkodawcy.
Drugi termin jest niezmienny i biegnie zawsze od momentu, w którym zmarł spadkodawca. Jeśli
minie któryś z tych dwóch terminów nie można już żądać uznania spadkobiercy za niegodnego
dziedziczenia.

Przykład:

Stefan Kowalski zmarł 1 marca 2000 r. Dnia 3 lutego 2003 (syn Stefana), dowiedział

się, że Hanna (córka Stefana, siostra Pawła) przed śmiercią podała swojemu ojcu arszenik,
aby ten jak najszybciej umarł i żeby Hanna mogła jak najszybciej dostać spadek. Dnia 2
marca 2003 r. Paweł złożył do sądu pozew o uznanie Hanny za niegodną dziedziczenia.
Niestety, Hanna nie została uznana za niegodną ponieważ od momentu śmierci Stefana
minęło już więcej niż 3 lata. Paweł zdążyłby, gdyby złożył pozew do dnia 1 marca 2003 r.

PRA

SP
ADK

Czy można uznać spadkobiercę za niegodnego jeśli spadkodawca mu przebaczył?

Nie. Przepisy nie zawierają żadnych informacji w jaki sposób powinno nastąpić

przebaczenie. Może ono zostać dokonane na piśmie lub słownie – ważne by było wystarczająco
jasne. Oczywiście przebaczenie musi zostać dokonane przez samego spadkodawcę.

Niewątpliwym znakiem przebaczenia są stosunki spadkodawcy przed jego śmiercią z

osobą, która mogłaby zostać uznana za niegodną. Mimo, że spadkobierca dopuścił się niegodnego
czynu to może nie zostać uznany za niegodnego jeśli miał on dobre stosunki ze spadkodawcą.
Ponadto, jeśli mimo dokonania czynu niegodnego spadkodawca sporządzi testament, na rzecz tej
osoby, to takie zachowanie należy uznać za przebaczenie.

Przebaczenie musi zostać udzielone z dostatecznym rozeznaniem, co oznacza, że osoba,

która je dokonuje musi mieć świadomość wyrządzonych krzywd i musi podjąć swobodną decyzję
o przebaczeniu. Nie może być też chora psychicznie, ani nie może być pod wpływem substancji
odurzających takich jak np. alkohol albo narkotyki. (oczywistym jest, że osoba chora psychicznie,
nie mająca kontaktu z rzeczywistością nie jest w stanie zrozumieć otaczającego ją świata i
przebaczyć osobie, która dopuściła się niegodnego czynu)

Jak wygląda pozew o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia?

Wzór nr 15

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-049 Wrocław

Powód:

Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

Pozwany:

Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

w.p.s. 50.500,00 zł

POZEW

o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1) Uznanie Hanny Kowalskiej za niegodną dziedziczenia po Stefanie Kowalskim,

2) Dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka - żony spadkodawcy Anny Kowalskiej

zamieszkałej we Wrocławiu przy ul. Rydygiera 22/28 na okoliczność pobicia kijem bejsbolowym

Stefana Kowalskiego przez jego córkę Hannę Sikorę,

PRA

SP
ADK

3) Zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm

przepisanych,

4) Przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda,

5) Przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazanych w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

Stefan Kowalski, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28

zmarł dnia 1 marca 2010 r. Jego spadkobiercami ustawowymi są: Anna Kowalska – żona,

Hanna Sikora – córka, Paweł Kowalski – syn.

Dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy

- odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców

Córka Hanna Kowalska, nie zważając na podeszły wiek swojego ojca, uderzyła Stefana

Kowalskiego kijem bejsbolowym powodując u niego obrzęk mózgu. W wyniku obrażeń Stefan

Kowalski zmarł dnia 1 marca 2010 r.

Dowód:

- opinia biegłego w zakresie medycyny

- zeznania świadka Anny Kowalskiej

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, pozew o uznanie Hanny Kowalskiej za

niegodną dziedziczenia jest jak bardziej uzasadniony.

(podpis powoda)

Załączniki:

- odpis skrócony z aktu zgonu

- dowód uiszczenia opłaty za pozew

- odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców

- opinia biegłego w zakresie medycyny

w pozwie musimy podać wartość przedmiotu sporu (w.p.s), którą jest wartość udziału spadkowego

przypadającego pozwanej osobie. Od tej kwoty zależna jest opłata za pozew i będzie ona wynosiła
5% od wartości przedmiotu sporu. Kwotę tą można zapłacić na poczcie albo dokonać przelewu
bankowego. Nie można zapomnieć dołączyć dowodu opłaty do pozwu.
UWAGA:
Jeśli wartość przedmiotu sporu (w.p.s) jest niższa niż 75.000,00 zł to pozew wnosimy do Sądu
Rejonowego, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy przed jego
śmiercią. Jeśli natomiast wartość przedmiotu sporu jest wyższa niż 75.000,00 zł to pozew wnosimy
do Sądu Okręgowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.

Pozew (razem z aktem zgonu spadkodawcy, dowodem uiszczenia opłaty za pozew,

odpisami aktów urodzenia spadkobierców) wysyłamy do sądu listem poleconym, albo zanosimy
osobiście i zostawiamy w biurze podawczym. Pozew składamy w takiej ilości egzemplarzy ilu jest
pozwanych + jeden egzemplarz dla sądu.

W naszym przykładzie do sądu zostaną złożone dwa egzemplarze (jeden dla sądu i jeden

dla Hanny Sikory). Zawsze dobrze przygotować też jeden egzemplarz dla samego siebie i schować
go w domu do teczki.

PRA

SP
ADK

Rozdział 3. Zachowek

3.1 Co to jest zachowek i kto może go żądać?

Zachowek jest pewną kwotą pieniężną, którą osoba pominięta w testamencie może żądać

od tych, którzy są spadkobiercami. Taka możliwość ma na celu niedoprowadzenie do umyślnego
pokrzywdzenia osób, które normalnie mogłyby dziedziczyć na podstawie zasad określonych w
kodeksie cywilnym (opisanych szczegółowo w rozdziale 2) oraz niedoprowadzenie do takich
sytuacji, w których bliskie osoby zostałyby całkowicie pozbawione środków do życia.

Osobami uprawnionymi do uzyskania zachowku są dzieci spadkodawcy, jego

wnukowie, prawnukowie, małżonek i rodzice. Nie wszyscy jednak będą mogli starać się o
wypłatę zachowku, a tylko ci, którzy dziedziczyliby na podstawie ustawy (czyli gdyby nie było
żadnego testamentu)

Przykład:

Stefan Kowalski napisał testament, w którym cały swój majątek przekazał swojej

kochance Ilonie. Gdyby jednak nie było testamentu, zgodnie z zasadami określonymi w
kodeksie cywilnym, majątek po Stefania dostałaby jego żona wraz z dziećmi. W związku z
tym, to właśnie żona i dzieci mogą żądać od Ilony wypłaty zachowków.

Przykład:

Wyobraźmy sobie następującą sytuację:
Po śmieci Stefana z rodziny Kowalskich pozostał brat Stefana, siostra, ojciec i

żona Anna. Matka Stefana zginęła kilka lat wcześniej w wypadku samochodowym. Stefan
pozostawił testament, w którym cały swój majątek przekazał kochance Ilonie.

Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie cywilnym, gdyby nie było testamentu,

spadek otrzymaliby – brat Stefana, siostra, ojciec i żona Anna – i to właśnie oni mogą żądać
od Ilony wypłaty zachowku.

Przykład:

Załóżmy, że Stefan nie był żonaty, nie miał dzieci ani rodzeństwa, a jego rodzice

zginęli w wypadku samochodowym. Wtedy jedynymi spadkobiercami byliby: dziadek od
strony matki, babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Babcia od strony ojca zmarła
przed Stefanem. Stefan pozostawił testament, w którym przekazał cały swój majątek koledze
Andrzejowi.

Zgodnie przepisami kodeksu cywilnego, gdyby nie było żadnego testamentu, do

dziedziczenia powołani byliby dziadek od strony matki, babcia od strony matki i dziadek
od strony ojca. Natomiast część przypadająca babci od strony ojca, która już nie żyje
przypadłaby do podziału jej synom (czyli wujkom Stefana).

Osobami uprawnionymi do zachowku byliby więc - dziadek od strony matki,

babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Wujkowie Stefana nie dostaliby nic, bo
zgodnie z prawem do zachowku powołani są tylko: dzieci spadkodawcy, jego wnukowie,
prawnukowie, małżonek i rodzice.

PRA

SP
ADK

UWAGA:
Do zachowku nie są uprawnione:

• osoby, które uznane zostały za niegodne dziedziczenia,
• małżonkowie, co do których sąd orzekł separację,
• osoby, które odrzuciły spadek,
• osoby, które zostały wydziedziczone w testamencie (czyli pozbawione zachowku).

Osobą uprawnioną do zachowku jest osoba, która w testamencie nie została powołana do

spadku, nie dostała darowizny przewyższającej jej zachowek, albo nie został dokonany na jej rzecz
żaden zapis. W innym przypadku osoba ta nie będzie mogła żądać wypłaty zachowku lub kwoty,
która by go uzupełniła. Są jednak wyjątki, o których mowa będzie w kolejnych podrozdziałach.

3.2. Sposób obliczania zachowku

Podstawową zasadą jest, że zachowek równa się połowie tego co dany członek rodziny

otrzymałby, gdyby nie było testamentu. Od tej zasady jest jednak wyjątek – jeśli osoba, która
ma prawo do zachowku jest trwale niezdolna do pracy albo nie ma skończonych 18 lat - może
otrzymać zachowek w wysokości 2/3 tego co normalnie by dostała gdyby nie było testamentu,

Przykład:

Stefan zostawił w spadku luksusowe mieszkanie warte 1.500.000,00 zł. Po śmierci

Stefana – zgodnie z zasadami ustawowymi – do dziedziczenia uprawniona była jego żona
Anna wraz z dwójką dzieci - Hanną i Pawłem. Każda z tych osób miałaby prawo do 1/3
mieszkania. Jednak okazało się, że Stefan przed śmiercią sporządził testament, w którym
całe mieszkanie zostało przekazane kochance Ilonie.

Gdyby nie było testamentu, mieszkanie dostałaby Anna i dzieci. W tym wypadku

całe mieszkanie dostanie Ilona, ale będzie ona musiała wypłacić Annie, Hannie i Pawłowi
zachowek, ponieważ tego zażądali. Każdy z nich dostanie po 250.000,00 zł (normalnie
dostaliby po 500.000,00 zł, ale w przypadku zachowku mogą żądać tylko połowę tego co
dostaliby, gdyby nie było testamentu).

Żeby móc obliczyć wysokość zachowku, musimy wykonać dwie czynności:

1) Po pierwsze, należy obliczyć udział jaki by przypadał danej osobie w ramach

dziedziczenia ustawowego (tj. w przypadku gdyby nie było testamentu). Oto dwie
podstawowe zasady obliczania takiego udziału:

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania
zachowku uwzględnia się spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców,
którzy spadek odrzucili,

Nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali
wydziedziczeni.

2) Następnie, musimy ustalić wartość spadku – dopiero wtedy będziemy wiedzieli

jaka dokładnie suma należy się osobie uprawnionej do zachowku.
Niestety przepisy nie wskazują jasno jak należy obliczyć wartość spadku.

PRA

SP
ADK

Podstawą do obliczenia zachowku będzie tzw. czysta wartość spadku (wartość spadku po
odliczeniu od niego długów spadkowych). Przy obliczaniu czystej wartości spadku nie odliczamy
od niej wartości zapisów i poleceń, ale odlicza się wartość darowizn.

3.3. Darowizna a wysokość zachowku

Wyobraźmy sobie sytuację, w której Stefan tuż przed śmiercią daruje swojemu synowi

Pawłowi samochód Volkswagen Golf wart 60.000,00 zł. Samochód staje się własnością Pawła i nie
wchodzi do spadku po Stefanie. Niewątpliwie, w takiej sytuacji osoby uprawnione do zachowku
będą pokrzywdzone, ponieważ czysta wartość spadku będzie niższa, i co za tym idzie, udział
spadkowy przypadający na jedną osobę też będzie niższy.

Aby jednak osoby uprawnione do zachowku nie czuły się pokrzywdzone, samochód, który

otrzymał Paweł przed śmiercią, mimo że nie należy już do spadku, doliczany jest do wartości
spadku. Doliczenia takiego dokonuje się nawet jeśli Paweł zbył już samochód.

Przykład:

Czysta wartość spadku po Stefanie (wartość spadku po odliczeniu długów) wynosi

60.000,00 zł. Gdyby zastosować przepisy o dziedziczeniu ustawowym do spadku uprawnieni
byliby: żona Anna Kowalska (do 1/3 spadku), syn Paweł Kowalski (do 1/3 spadku) oraz
córka Hanna Sikora (do 1/3 spadku) – teoretycznie każdy otrzymałby po 20.000,00 zł.
W tym jednak przypadku przepisy zawarte w kodeksie cywilnym nie mają zastosowania,
ponieważ Stefan sporządził testament, w którym przekazał cały swój majątek przyjacielowi
Andrzejowi.

Są więc trzy osoby uprawione do zachowku – żona, syn i córka. Każdy z nich mógłby

otrzymać po połowie tego, co normalnie otrzymałby, gdyby dziedziczył na podstawie
ustawy – czyli po 10.000,00 zł. Okazało się jednak, że tuż przed śmiercią Stefan podarował
swojemu synowi samochód marki Volkswagen Golf wart 60.000,00 zł, który powinien zostać
doliczony do spadku.

Po uwzględnieniu przepisów dotyczących doliczania darowizn, należy uznać, że

całkowita wartość spadku to 120.000,00 zł (na które składa się 60.000,00 zł, które Stefan
podarował Andrzejowi i 60.000,00 zł jako równowartość samochodu). Dopiero po dokonaniu
doliczenia należy obliczyć wysokość zachowku.

Najpierw obliczamy udział każdej osoby uprawnionej do zachowku – w naszym

przykładzie to 40.000,00 zł, bo właśnie tyle każdy otrzymałby na podstawie ustawy). Potem
tą sumę dzielimy na połowę – zachowek dla każdej osoby wyniesie więc 20.000,00 zł.

Jest jednak dużo wyjątków dotyczących niedoliczania darowizn do wartości spadku:
- Wyjątek pierwszy - Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn,
zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach (np. darowizn na święta, urodziny czy imieniny),
ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty licząc wstecz od otwarcia spadku (śmierci
spadkodawcy), darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do

PRA

SP
ADK

zachowku. Darowizny dokonane na rzecz osób będących spadkobiercami uprawnionymi do
zachowku podlegają zaliczeniu bez względu na to kiedy zostały dokonane.
- Wyjątek drugi - Przy obliczaniu zachowku należnego synowi i jego potomkom nie dolicza
się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał syna, wnuka,
prawnuka itd. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż
trzysta dni przed urodzeniem się syna, wnuka, prawnuka.
- Wyjątek trzeci - Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku
darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Czy darowizny zalicza się na należny uprawnionemu zachowek?

Generalnie tak. Ma to związek z dążeniem do wyeliminowania sytuacji, w której osoba

uprawniona do zachowku zostaje obdarowana za życia spadkodawcy, a później jeszcze żąda
wypłaty swojego zachowku. Przyjmuje się więc, że za życia spadkodawcy doszło już do rozliczenia
tych dwóch osób, a żądanie zachowku byłoby krzywdzące w stosunku do spadkobierców.

Jeżeli uprawnionym do zachowku jest wnuk, prawnuk itd. to dolicza się także darowiznę

dokonaną na rzecz swojego dziecka. Możemy opisać tę sytuację na następującym przykładzie:

Stefan napisał testament, w którym przekazał swojemu przyjacielowi Andrzejowi

dom w Sopocie. Przed śmiercią natomiast podarował swojej córce samochód Volvo S40.

Uprawnionymi do zachowku po Stefanie są – żona Anna, córka Hanna i syn Paweł

(ponieważ właśnie oni dziedziczyliby na podstawie ustawy gdyby nie było testamentu).
Córka Anna jednak umiera, w związku z czym uprawnioną do zachowku jest też jej córka
Marysia (wnuczka Stefana). Zgodnie z przepisami, na poczet zachowku dla Marysi zaliczymy
darowiznę, którą Stefan uczynił na rzecz Anny.

Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dziecko, wnuk, prawnuk itd. zalicza się na należny

zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i
zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Jeżeli spadkobierca musi zapłacić zachowek, a sam jest do niego uprawniony to jego

odpowiedzialność jest ograniczona tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny
zachowek. Oznacza to, że jeśli Paweł Kowalski ma wypłacić zachowek w wysokości 50.000,00 zł,
a sam otrzymał 60.000,00 zł zachowku to będzie musiał wypłacić innym osobom tylko 10.000,00
zł zachowku.

Czy można żądać wypłaty zachowku od osoby, która dostała darowiznę?

Na początku niniejszego rozdziału zostało zawarte stwierdzenie, że zachowku mogą żądać

ci, którzy zostali pominięci w testamencie od tych, którzy są spadkobiercami. Jest to oczywiście
prawda, ale nie wspomniano o jednym wyjątku – w pewnych okolicznościach można żądać wypłaty
zachowku przez osobę, która przed śmiercią spadkodawcy została przez niego obdarowana.
Zgodnie z prawem, jeżeli uprawniony do zachowku nie może otrzymać od spadkobiercy należnego

PRA

SP
ADK

mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do
spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do wypłaty lub uzupełnienia zachowku.

Należy w tym miejscu zwrócić szczególną uwagę, że chodzi o darowiznę, która została

doliczona do spadku – nie można bowiem żądać uzupełnienia zachowku od osoby, która otrzymała
darowiznę, której nie doliczamy do spadku. Co więcej, obdarowany jest zobowiązany do zapłaty
sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem
darowizny.

Jeśli byłoby kilka osób, które otrzymały darowiznę, i można było by żądać od nich

uzupełnienia zachowku, to z żądaniem wypłaty zachowku kierujemy się najpierw do osoby, która
otrzymała darowiznę najpóźniej. Cały czas musimy jednak pamiętać, że wszystkie z tych darowizn
muszą podlegać doliczeniu do spadku. Jeśli darowizna nie podlega doliczeniu – nie możemy żądać
uzupełnienia zachowku od osoby, która ją otrzymała.

3.4. Co zrobić jeśli dana osoba nie chce wypłacić nam zachowku?

W takiej sytuacji możemy wystąpić do sądu z pozwem o wypłacenie zachowku. Pozew

powinien wyglądać w następujący sposób:

Wzór 16

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Powód:

1. Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

3. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

Pozwany:

Andrzej Kuczyński

Ul. Bohaterów Monte Cassino 5/3

Sopot

w.p.s. 18.000,00

zł

POZEW O ZACHOWEK

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1) zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 18.000,00 zł tytułem zachowku

po zmarłym Stefanie Kowalskim wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia

zapłaty,

PRA

SP
ADK

2) zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm

przepisanych,

3) nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności,

4) przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda,

4) przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazanych w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

Stefan Kowalski, ostatnio zamieszkały we Wrocławiu przy ul. Krakowskiej 22/28

zmarł dnia 1 marca 2010 r.

Dowód:

- akt zgonu spadkodawcy

Na podstawie testamentu Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków stwierdził, że

spadek nabył Andrzej Kuczyński zamieszkały w Sopocie przy ul. Bohaterów Monte Cassino

5/3.

Dowód:

- postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku

Gdyby zmarły nie pozostawił testamentu, do spadku uprawnieni byliby: Anna Kowalska

– żona spadkodawcy, Paweł Kowalski – syn spadkodawcy, Hanna Sikora – córka spadkodawcy.

Każdy byłby uprawniony do 1/3 spadku.

Dowód:

- odpisy skrócone aktów urodzenia Anny Kowalskiej, Pawła Kowalskiego i Hanny

Sikory.

Spadek po Stefanie Kowalskim jest wart 36.000,00 zł. Część 1/3 spadku wynosi

12.000,00 zł w związku z czym zachowek dla każdego z powodów wyniesie 6.000,00 zł

(podpisy powodów)

Załączniki:

-odpis pisma (x2),

-odpis skrócony aktu zgonu,

- dowód uiszczenia opłaty za pozew,

- odpisy skrócone aktów urodzenia Anny Kowalskiej, Pawła Kowalskiego i Hanny Sikory.

- pismo należy złożyć do sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania
zmarłego. Możemy je wysłać listem poleconym lub złożyć osobiście w biurze podawczym, które
znajduje się w sądzie,
- wniosek składamy w takiej ilości egzemplarzy, ilu jest uczestników postępowania. Do tego należy
dołożyć jedno pismo dla sądu – w opisywanym przykładzie złożymy 2 egzemplarze pisma. Warto
również sporządzić jeden egzemplarz dla siebie i zatrzymać go w domu,
- pismo podlega opłacie w wysokości 5% od wartości przedmiotu sporu (w.p.s.) oznaczonej w
pozwie (jako wartość przedmiotu sporu podajemy sumę, której żądamy tytułem zachowku). W
omawianym przypadku w.p.s. wynosi 18.000,00 zł, więc przy wniesieniu pozwu trzeba będzie
zapłacić 900,00 zł. Opłatę można uiścić gotówką na poczcie (dowód opłaty trzeba dołączyć do
pisma, które idzie do sądu) lub przelewem bankowym (wygenerowany elektronicznie dowód
opłaty należy dołączyć do pozwu).

PRA

SP
ADK

funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci oraz nabycie własności rzeczy
znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili
otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał
miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podatnicy obowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, z wyłączeniem przypadków,

gdy podatek pobierany jest przez płatnika (notariusza). Termin do złożenia zeznania podatkowego
wynosi 1 miesiąc od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy – odpowiednie formularze
są dostępne w każdym Urzędzie Skarbowym.

PRA

SP
ADK

Załącznik 1 – Zwolnienie od kosztów sądowych

W polskim systemie prawnym przyjęto zasadę odpłatności wymiaru sprawiedliwości.

Oznacza to, że strony działające przed sądem mają obowiązek ponieść koszty związane z
dokonywaniem czynności procesowych w konkretnej sprawie. Wyjątkiem od tej zasady jest
instytucja zwolnienia z kosztów sądowych, która ma na celu umożliwienie dostępu do sądu
obywatelom, którzy są mniej zamożni i nie są w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla
utrzymania swojego lub swojej rodziny.

Zwolnienie od kosztów sądowych następuje na wniosek zgłoszony na piśmie lub ustnie

do protokołu (w czasie rozprawy) w sądzie, w którym toczy się postępowanie. Osoba, która nie
ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia w
sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swojego zamieszkania (zazwyczaj jest to
sąd, który jest najbliżej naszego domu). Wniosek zostanie przesłany do odpowiedniego sądu.

Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku,
dochodach i źródłach utrzymania. Wzór takiego oświadczenie można otrzymać w
każdym sekretariacie w sądzie lub ściągnąć ze strony internetowej Ministerstwa
Sprawiedliwości: - http://bip.ms.gov.pl/sprawy_cywilne/oswiadczenie_o_stanie_
rodzinnym_koszty_sadowe.rtf.

UWAGA – Złożenie wniosku ustnie do protokołu nie zwalnia z obowiązku sporządzenia takiego
oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania!

Sąd może zwolnić od kosztów sądowych w całości lub części. Częściowe zwolnienie od

kosztów sądowych może polegać na zwolnieniu od uiszczenia ich ułamkowej (bądź procentowej
części), określonej kwoty lub niektórych tylko opłat sądowych lub wydatków. Natomiast strona w
całości zwolniona od kosztów sądowych w ogóle nie uiszcza opłat i nie ponosi wydatków.

Jeżeli okaże się, że okoliczności na podstawie, których sąd przyznał stronie zwolnienie

z kosztów sądowych, nie istniały lub przestały istnieć, sąd powinien cofnąć zwolnienie oraz
zobowiązać stronę do uiszczenia przepisanych opłat i wydatków w całości lub częściowo
(stosownie do zmiany jaka nastąpiła w jej stosunkach).

Jak powinien wyglądać pisemny wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych?

PRA

SP
ADK

Wzór nr 19

Wrocław, dnia 12 maja 2010 r.

Do:

Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków

Wydział I Cywilny

Ul. Podwale 30

50-040 Wrocław

Sygn.akt.

Wnioskodawca:

Anna Kowalska

Ul. Krakowska 22/28

50-249 Wrocław

Uczestnicy postępowania:

1. Hanna Sikora

Ul. Zamenhofa 5/4

43-256 Świdnica

2. Paweł Kowalski

Ul. Limanowskiego 23/5

58-316 Wałbrzych

WNIOSEK POWODA

O ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW SĄDOWYCH

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

1) zwolnienie powoda od ponoszenia kosztów sądowych w całości w sprawie toczącej się pod

sygnaturą… (tu wpisujemy sygnaturę jaka została nadana sprawie) o dział spadku po zmarłym

1 marca 2010 r. Stefanie Kowalskim

UZASADNIENIE

(tu podajemy wszelkie okoliczności, które udowadniają, że nie jesteśmy w stanie ponieść kosztów

sądowych bez uszczerbku dla utrzymania swojego lub swojej rodziny)

Anna Kowalska

Załączniki:

- Jeśli sprawa już się toczy, podajemy sygnaturę jaka została nadana sprawie przez sąd.
- Do wniosku należy załączyć wszelkie dokumenty, które uzasadniałyby nasze żądanie – mogą to
być zaświadczenia o zarobkach, zaświadczenia od lekarza, z ZUSu, a także pojedyncze rachunki.

PRA

SP
ADK

Notatki

PRA

SP
ADK

Notatki

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Iwona- opracowanie na zaliczenie 20-06-09-1, Prawo konstytucyjne, Notatki+ też ściągi
Przykład opracowania na zaliczen ie
Prawo handlowe zagadnienia na zaliczenie
,,Polityka Oświatowa Samorządu Terytorialnego koncepcja programu ,, opracowanie na zaliczenie POL
opr uam 030919, Prawo karne - opracowanie na podstawie :
opr uam 030919, Prawo karne - opracowanie na podstawie :
administracja i prawo publiczne, Opracowanie na egzamin z prawa międzynarodowego publicznego, 1
OPRACOWANIE NA ZALICZENIE 2011 Nieznany
Opracowanie na zaliczenie2, Politechnika Poznańska, Zasady Gospodarki Rynkowej i Organizacji
17.03.07r. ćwiczenia podstawy marketingu + opracowanie na zaliczenie, Semestr II, Podstawy marketing
CYWIL II, Prawo spadkowe - opracowanie, ŹRÓDŁA POWOŁANIA DO DZIEDZICZENIA
Pytania opracowane na zaliczenie, Akademia Morska, VII semesrt
moje opracowanie na zaliczenie
Pytania opracowane na zaliczenie, Akademia Morska, Rok I, Semestr I, Zarządzanie, Zarządzanie
Pytania do opracowania na zaliczenie
Publiczne Prawo Gospodarcze - materiał na zaliczenie ćwiczeń, Różne gałęzie prawa

więcej podobnych podstron