66

M

oja fascynacja mostami łukowymi skłoniła mnie
do tego, że opracowałem monografi ę „Mosty łuko-

we Transprojektu Gdańskiego”, której druk został ukończo-
ny 30 sierpnia br.
W latach 50. i 60. ubiegłego stulecia zostało wybudowa-
nych 5 obiektów łukowych dokumentacji Transprojektu
Gdańskiego. Są to mosty nad Notecią, gdzie płaski teren
oraz niezbyt szerokie koryto rzeki narzucały konieczność
przekroczenia rzeki jednym przęsłem o możliwie małej
wysokości konstrukcji. Taką konstrukcją był most łukowy
z jazdą dołem. Niektóre mosty zrealizowano na istnie-
jących podporach lub fundamentach po zniszczonych
mostach w czasie wojny.
Dwa mosty w Santoku i Trzebiczu zostały zaprojektowa-
ne jako łuki Nilsona o ukośnych wieszakach. Są to kon-
strukcje żelbetowe ze sprężoną jezdnią przenoszącą
rozpór z łuków.
Rozpiętość obydwu (łuków) mostów jest identyczna i wy-
nosi 51,70 m, co wynika z rozstawu istniejących fi larów.
Most w Santoku ma jezdnię o szerokości 7,0 m, a jezdnia
mostu w Trzebiczu ma szerokość 6,0 m.
Grubość płyty jezdni wynosi 30 cm. Płyta oparta jest
na poprzecznicach o wysokości również 30 cm, w których
zakotwione są ukośne wieszaki. Wieszaki wykonano z prę-
tów ø 55 (dwa pręty w każdym wieszaku) z nakrętkami
do regulacji napięcia.
Największym problemem było prawidłowe obliczenie
konstrukcji, która była wewnętrznie 9-krotnie statycznie
niewyznaczalna, a wówczas nie było ani komputerów, ani
kalkulatorów. Dla zweryfi kowania prawidłowości obliczeń
wykonane zostały badania modelowe w Katedrze Mo-
stów Politechniki Gdańskiej. Obiekt wybudowało Płockie
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych.
Trzy mosty nad Notecią w Białośliwiu, Żuławce i Antonie-
wie zostały zaprojektowane jako łuki Langera. Konstruk-
cje o rozpiętości 38,0 m są kablobetonowymi belkami
wzmocnionymi łukami.
Przez następne 25 lat nie można było zaprojektować mo-
stu łukowego ze względów polityczno-gospodarczych.

Obiekty nad autostradami

i drogami ekspresowymi

Osiem wiaduktów łukowych nad drogami ekspresowymi
i autostradami wybudowano wg dokumentacji Transpro-
jektu Gdańskiego. Powody zaprojektowania konstrukcji
łukowych są różne, ale głównie sprowadzają się do ko-
nieczności przekroczenia jednym przęsłem szerokiej drogi
dwujezdniowej, zapewnienia widoczności na drodze, za-

akcentowania bliskości węzła drogowego oraz ożywienia
drogi inną konstrukcją przy olbrzymiej liczbie identycz-
nych obiektów belkowych.
Wiadukty nad A4 w Krajkowie i Brzezimierzu oraz wiadukt
WD 4 nad drogą nr 8 są bliźniaczo podobnymi konstruk-
cjami, składającymi się z betonowej jezdni sprężonej
poprzecznie, wzmocnionej stalowymi łukami. Rozpiętości
przęseł wiaduktów nad A4 wynoszą 56,0 m, a rozpiętości
łuków – 45,65 m. Wiadukt nad S8 ma mniejszą rozpię-
tość przęsła ze względu na usytuowanie obiektu w łuku
poziomym.
Łuki o przekroju skrzynkowym zespawano z grubych
blach, a wieszaki o zamkniętych przekrojach zostały
dostarczone jako gotowe elementy linowe. Wiadukty
nad A4 wybudowano w 2000 roku, a wiadukt nad S8 –
w 2009 roku.
Bardzo charakterystycznymi wiaduktami łukowymi są wia-
dukt „tęczowy” nad autostradą A2 oraz wiadukt w Nowym
Dworze Gdańskim nad drogą ekspresową nr 7.
Wiadukt nad A2 położony w ciągu drogi Kościelec – Kalisz
nazwano tęczowym ze względu na kolorystykę. Obiekt
jest żelbetową konstrukcją sprężoną podłużnie i wzmoc-
nioną czterema łukami. 2 łuki wewnętrzne są zakotwione
bezprzegubowo w konstrukcji jezdni, a 2 łuki zewnętrzne
oparto na blokach fundamentowych połączonych z przy-
czółkami. Łuki wykonano z rur ø 914/25. Rury wypełniono
betonem, który współpracuje z konstrukcją stalową. Gię-
cie rur dla części łukowej wykonano w Holandii w fi rmie
Kersten – Europe.
Wiadukt o rozpiętości przęsła (w osi łożysk na przyczół-
kach) 75,0 m przekracza autostradę i obustronnie drogi
serwisowe.
Podwieszenie jezdni do łuków wykonano ukośnymi wie-
szakami o zamkniętych przekrojach.
Wiadukt wybudowało konsorcjum Mostar – Edward Mar-
cinków i Mosty Śląsk.
Wiadukt w Nowym Dworze Gdańskim położony na węź-
le drogi nr 7 jest również bardzo ciekawą i charakte-
rystyczną konstrukcją. Obiekt o rozpiętości 52 m jest
monolityczną konstrukcją betonową składającą się
z 1 dźwigara podłużnego o szerokości 4300 mm i po-
przecznic o zmiennej wysokości. Konstrukcja jest
sprężona podłużnie i poprzecznie. Konstrukcję wzmoc-
niono 2 łukami z rur ø813/30 zakotwionymi w skrajnych
poprzecznicach przenoszących rozpór łuków na dźwigar
główny. Podwieszenie jezdni do łuków wykonano uko-
śnymi wieszakami linowymi o zamkniętych przekrojach
dostarczonych przez fi rmę Pfeifer. Obiekt wykonała fi rma
Budimex – Dromex.

Łukowe
obiekty mostowe

mgr inż. Stefan Filipiuk

Transprojekt Gdański Sp. z o.o.

Projektowanie
mostów łuko-
wych stało się
możliwe po zmia-
nie systemu
polityczno-
gospodarczego.
Zniesiony został
zakaz projekto-
wania mostów
dwudźwigaro-
wych ze wzglę-
dów obronnych,
a gwałtowny
rozwój motory-
zacji wymusił
intensywną
budowę dróg
i autostrad.
Ponieważ
mosty łukowe
są to obiekty
efektowne oraz
umożliwiające
przekroczenie
dużych
przeszkód
przy małych
wysokościach
konstrukcji, uwa-
żam, że należy
je promować
i upowszechniać.

m o s t y

r e a l i z a c j e

67

Kolejnym interesującym obiektem jest wiadukt WD 22
wybudowany w 2009 roku na węźle „Pyrzyce”. Innowa-
cyjność obiektu wynika z zastosowania jednego łuku dla
dwujezdniowego obiektu.
Ustrój niosący o rozpiętości 54 m jest sprężoną betonową
belką wzmocnioną stalowym łukiem. Dźwigar główny
ma szerokość 2,4 m, ale nad przyczółkami poszerza się
do 5,2 m dla ustawienia 2 łożysk zapewniających stabil-
ność obiektu. Łuk stalowy o przekroju 1000 x 820 mm
został wykonany z blach grubości 20 mm. Podwieszenie

fot

. z ar

chiwum fi

rm

y Got

owski

jezdni do łuku zaprojektowano z ukośnych prętów Macal-
loy. Generalnym wykonawcą drogi i wiaduktu była fi rma
Budimex – Dromex.
Na drodze S3 w 2009 roku wybudowano jeszcze trzy
wiadukty o konstrukcji łukowej.
Wiadukt WD 58 jest standardowym obiektem składają-
cym się ze stalowego rusztu zespolonego z żelbetową
płytą podwieszonego do 2 łuków wykonanych z rur
ø 711/14,2. Podwieszenie jezdni do łuków zapewniają
liny o zamkniętych przekrojach. Rozpiętość przęsła

Fot. 1. Most przez Supraśl
Fot. 2. Wiadukt w Toruniu

1.

2.

68

wynosi 49 m, a łuków posadowionych na zewnętrznych
fundamentach – 42,34 m.
Wykonawcą były fi rmy Berger Bau i Visual Mosty Gdynia.
Na węźle „Klucz” drogi S3 powstał kolejny obiekt łukowy
o charakterystycznym kształcie. Nad łącznicą węzła wybu-
dowano wiadukt podwieszony do ostrołuku usytuowane-
go pod kątem 45°

do osi wiaduktu. Zarówno kształt łuku,

jak i usytuowanie wynikają z kształtu węzła i możliwości
usytuowania fundamentów.
Konstrukcja jest również stalowa, zespolona z żelbetową
płytą jezdni. Kształt ostrołuku wynika z niewielkiej rozpię-
tości wynoszącej 20 m i koniecznej wysokości 25 m dla
prawidłowego podwieszenia konstrukcji do ostrołuku.
Na tym samym węźle „Klucz” wybudowano również żel-
betowy wiadukt łukowy, ale z jazdą górą. Projekt otrzymał
Nagrodę im. Maksymiliana Wolff a z 2009 roku w kategorii
do 50 m rozpiętości.

Mosty łukowe

Wiadukty stanowią większość zaprojektowanych przez
Transprojekt Gdański obiektów o konstrukcji łukowej.
W ostatnich latach wybudowano tylko 3 mosty łukowe
wg naszej dokumentacji.

Największe jest przęsło łukowe mostu przez Dziwnę
w Wolinie o rozpiętości 165 m. Konstrukcja składa się
ze stalowego rusztu zespolonego z żelbetową płytą, pod-
wieszonego do 2 łuków. Łuki o wymiarach 1800 x 1000 m
zespawano z blach grubości 30 i 20 mm. Wewnątrz łuków
są stopnie umożliwiające kontrolę i konserwację.
Jezdnia mostu składająca się z 3 dźwigarów i żelbetowej
płyty została sprężona kablami podłużnymi dla podniesie-
nia rozporu łuku.
Podwieszenie jezdni do łuków wykonano wieszakami
linowymi o zamkniętych przekrojach, zakotwionych
wewnątrz łuków i do poprzecznic wystających poza
obrys mostu. Szczegółowe opisy tego ciekawego obiektu
znajdują się w monografi i „Mosty łukowe Transprojektu
Gdańskiego” i czasopiśmie „Inżynieria i Budownictwo”.
Drugim okazałym obiektem jest łukowe przęsło mostu
przez Wartę na obejściu Gorzowa w ciągu drogi krajowej
nr 3. Przęsło łukowe jest elementem belki ciągłej o roz-
piętościach przęseł 48 + 2 x 60 + 120 + 60 + 48 m. Przę-
sło o rozpiętości 120 m usytuowane nad korytem rzeki
wzmocniono łukiem.
Konstrukcja całej belki ciągłej składa się z 2 dźwigarów
o przekroju skrzynkowym i żelbetowej płyty jezdni zespo-

Rys. 1. Rysunek ogólny WD 5

m o s t y

r e a l i z a c j e

69

lonej z dźwigarami. Łuki o przekroju skrzynkowym mają
wymiar 1450 x 1200 mm. Most wykonało konsorcjum
Strabag i Hermann Kirchner, a konstrukcję stalową wytwo-
rzono w Ferrotech Częstochowa i Konstalex z Radomska.
Trzecim mostem łukowym wybudowanym w 2009 roku
wg dokumentacji Transprojektu jest most przez Supraśl
w ciągu drogi krajowej nr 8. Rozpiętość przęsła jest mniej-
sza i wynosi 60 m.
Ponieważ most jest dwujezdniowy, zastosowano 3 łuki.
Łuki zewnętrzne zaprojektowano z rur ø 813/20, a łuk
wewnętrzny z rury ø 914/35. Łuki wypełnione betonem
są zakotwione w ustroju betonowym, który został sprężo-
ny podłużnie.

Wiadukty kolejowe

W Transprojekcie Gdańskim mostowe obiekty kolejowe
są projektowane sporadycznie, głównie przy budowie
nowych dróg i kolizji z linią kolejową.
Przy projektowaniu autostrady A1 i Południowej Obwod-
nicy Torunia węzeł drogowy usytuowano w sąsiedztwie
dwutorowej linii kolejowej Kutno – Toruń – Piła. Aby
zapewnić widoczność na węźle, na którym krzyżują się
3 drogi, należało przekroczyć go jednym przęsłem o roz-

piętości 80 m. Najwłaściwszą konstrukcją w tym przypad-
ku była konstrukcja łukowa.
Konstrukcja składa się z 2 dźwigarów o wysoko-
ści 3,0 m, poprzecznic i żelbetowej wanny dla torowi-
ska na posypce tłuczniowej oraz dwóch łuków. Łuki
o przekroju skrzynkowym mają wysokość 1000 mm
i szerokość 800 mm dostosowaną do szerokości pasów
dźwigarów. Konstrukcję wiaduktu wraz z podsypką
i torowiskiem wykonano obok obiektu, a następnie
nasunięto poprzecznie.
Konstrukcję stalową i montaż wykonała fi rma Gotowski
Budownictwo Komunikacyjne i Przemysłowe z Bydgosz-
czy. Obiekt wybudowano w 2005 r. Wiadukt nagrodzono
„Grand Prix” Pomorza i Kujaw oraz przyznano mu tytuł
Dzieła Mostowego Roku ZMRP.
Drugim wiaduktem kolejowym jest wiadukt na obwod-
nicy Wasilkowa w ciągu linii Białystok – Sokółka. Obec-
nie linia jest jednotorowa, ale obiekt zaprojektowano
pod dwa tory ze względu na projektowaną przebudo-
wę linii. Aby przekroczyć drogę ekspresową jednym
przęsłem o możliwie niskiej konstrukcji, należało
zaprojektować obiekt z jazdą dołem, a do tego najwła-
ściwsza była konstrukcja łukowa. Ustrój niosący składa

3.

5.

4.

6.

Fot. 3. Most w Trzebiczu
Fot. 4. Wiadukt w Nowym Dworze Gdańskim
Fot. 5. Wiadukt WD 22 Pyrzyce
Fot. 6. Most w Wolinie

70

się ze stalowego rusztu, żelbetowej płyty zespolonej
z dźwigarami oraz z łuków wzmacniających o wymia-
rach 800 x 680 mm. Dźwigary główne są blachownica-
mi o wysokości 2010 mm, przechodzącymi w przekroje
skrzynkowe przy podporach dla połączenia z łukami.
Podwieszenie wykonano wieszakami Macalloy o śred-
nicy ø 76 mm. Konstrukcję i montaż wykonał Mostostal
Słupca, a generalnym wykonawcą był Strabag A.G.

Kładki

Oprócz mostów i wiaduktów wybudowane zostały 3 kład-
ki o konstrukcji łukowej.
W Gorzowie w parku im. Mikołaja Kopernika wybudo-
wano kładkę nad ulicą Pomorską. Konstrukcja z jazdą
górą jest żelbetową belką podpartą na przyczółkach,
a w części środkowej na 2 łukach betonowych. Całko-
wita długość kładki wynosi 47 m, a rozpiętość osiowa
łuków – 33,22 m.
Nad drogą ekspresową S7 na obejściu Kielc została
wybudowana kładka o konstrukcji stalowej i rozpiętości
37,43 m. Łuki z rur ø 508/25 i 508/30 zostały rozchylone
na zewnątrz i oparte bezprzegubowo na fundamen-
tach. Podwieszenie wykonano z lin ø 26 o zamkniętych
przekrojach.

Trzecia kładka o konstrukcji łukowej jest aktualnie w bu-
dowie na węźle „Karczemki” na obwodnicy Trójmiasta.
Konstrukcja jest stalowym rusztem o rozpiętościach
7,70 + 61,60 + 7,70 m podwieszonym do łuków
o rozpiętości 70,0 m. Łuki zaprojektowano z rur ø 813/30.
Wieszaki o zamkniętych przekrojach zakotwiono w łukach
i poprzecznicach wystających poza obrys kładki.

Obiekty w budowie

Na południowej obwodnicy Gdańska zaprojektowano
3 wiadukty łukowe, które aktualnie są w budowie. Wia-
dukty WD 1 i WD 5 mają identyczną rozpiętość 80 m, lecz
różnią się szerokością.
Przez wiadukt WD 1 przechodzi dwujezdniowa droga,
a przez WD 5 droga jednojezdniowa z szerokim chodni-
kiem i ścieżką rowerową.
Konstrukcja obiektów jest identyczna i składa się z żelbe-
towego ustroju niosącego, sprężonego dla przeniesienia
rozporu. Łuki wykonano z rur ø 914 o grubości ścianki
35 mm dla WD 1 i 30 mm dla WD 5. Podwieszenie zapro-
jektowano linami o zamkniętych przekrojach.
Wiadukt WD 8 o rozpiętości 56 m jest stalowym rusztem
z żelbetową płytą i żelbetowymi wezgłowiami, w których
zamocowane są łuki z rur ø 914/30.



Fot. 7. Wiadukt „tęczowy” nad A2
Fot. 8. Kładka w Gorzowie
Fot. 9. Wiadukt WD 1D (ostrołuk)

7.

8.

9.