Bankowo

ść

dr Marta Penczar

Plan wykładów (1)

System bankowy w Polsce

Zagadnienia:

poj

ę

cie systemu bankowego,

bank komercyjny jako instytucja zaufania publicznego
ewolucja polskiego systemu bankowego,
organizacja systemu bankowego,
instytucje systemu bankowego.
rodzaje banków

System nadzoru bankowego w Polsce

Zagadnienia:

system nadzoru bankowego,
Komisja Nadzoru Finansowego

–

cele i zadania,

Bankowy Fundusz Gwarancyjny - cele i zadania.

NBP jako bank centralny

Zagadnienia:

miejsce banku centralnego w gospodarce,
status NBP, zadania banku centralnego,
polityka pieni

ęż

na banku centralnego,

instrumenty NBP,
Rada Polityki Pieni

ęż

nej,

problem niezale

ż

no

ś

ci banku centralnego,

bank centralny a inne instytucje finansowe.

Plan wykładów (2)

Bankowe operacje usługowe

Zagadnienia:

operacje kasowo-skarbcowe,
obrót gotówkowy i bezgotówkowy,
inkaso

ś

rodków pieni

ęż

nych,

rodzaje bankowych rozlicze

ń

pieni

ęż

nych,

gwarancje bankowe,
zagraniczne operacje po

ś

rednicz

ą

ce,

finansowe transakcje terminowe,
opcje walutowe, swapy,
po

ś

rednictwo w zakresie obrotu papierami warto

ś

ciowymi oraz emisji papierów

warto

ś

ciowych.

Działalno

ść

kredytowa banków komercyjnych

Zagadnienia:

definicja kredytu i po

ż

yczki bankowej,

rodzaje kredytów,
oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i detalicznych,
dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa i jej istotne elementy,
ocena ryzyka kredytowego, ocena zdolno

ś

ci kredytowej,

monitorowanie i administrowanie kredytami,
credit – scoring,
zabezpieczenie zwrotno

ś

ci kredytów,

cena pieni

ą

dza kredytowego w bankach komercyjnych.

Plan wykładów (3)

Zarz

ą

dzanie ryzykiem bankowym

Zagadnienia:

poj

ę

cie ryzyka bankowego,

przyczyny wyst

ę

powania ryzyka bankowego,

rodzaje ryzyka bankowego, klasyfikacje ryzyka bankowego

wzajemne relacje aktywów i pasywów banku.

Działalno

ść

depozytowa banków komercyjnych

Zagadnienia:

istota depozytu,
znaczenie działalno

ś

ci depozytowej w funkcjonowaniu banku,

polityka oprocentowania lokat bankowych,
rezerwy obowi

ą

zkowe od depozytów i ich wpływ na koszty pozyskania

pieni

ą

dza,

rodzaje depozytów bankowych i ich oprocentowanie

.

Literatura

1.

Bankowo

ść

, [red.] Głuchowski J. i Szambela

ń

czyk J., Pozna

ń

1999

2.

Bankowo

ść

. Podr

ę

cznik akademicki, [red.] W. L. Jaworski, Z. Zawadzka,

Poltext, Warszawa 2002,

3.

Dmowski A., Sarnowski J., Prokopowicz D., Podstawy finansów i
bankowo

ś

ci, Difin, Warszawa 2005

4.

Finanse, bankowo

ść

i rynki finansowe, [red.] Pietrzak E., Markiewicz M.,

Wydawnictwo UG, Gda

ń

sk 2006

5.

Dobosiewicz, Bankowo

ść

, PWE, Warszawa, 2005

6.

Grzywacz J., Podstawy bankowo

ś

ci…, Difin, Warszawa 2006

7.

Heropolita

ń

ska J., Borowska E., Kredyty, po

ż

yczki i gwarancje

bankowe, Warszawa 2002

8.

Innowacyjne usługi banku, [red.] D. Korenik, PWN, Warszawa 2006

9.

Mishkin S. Frederic, Ekonomika pieni

ą

dza, bankowo

ś

ci i rynków

finansowych¸ PWN, Warszawa 2002

10.

Studium Bankowo

ś

ci, [red.] R. Wierzba, Gda

ń

sk 2001

11.

Usługi i procedury bankowe, [red.] E. Bogacka Kisiel, Wrocław 2000

12.

Współczesna bankowo

ść

[red.] Zaleska M, Difin, Warszawa 2007

1. System bankowy w Polsce

Agenda

1.

Poj

ę

cie i rola systemu bankowego

2.

Rola i funkcje banków w gospodarce

3.

Organizacja systemu bankowego

4.

Ewolucja polskiego systemu bankowego

5.

Instytucje systemu bankowego

6.

Rodzaje banków komercyjnych

System bankowy jako cz

ęść

systemu finansowego

Rozwój gospodarczy ka

ż

dego kraju jest w

du

ż

ym stopniu powi

ą

zany z poziomem

rozwoju systemu finansowego

Instytucje finansowe to inaczej po

ś

rednicy

finansowi

System finansowy

współuczestniczy w tworzeniu pieni

ą

dza

oraz umo

ż

liwia jego przemieszczanie

mi

ę

dzy podmiotami niefinansowymi:

gospodarstwami domowymi, przedsi

ę

biorstwami i bud

ż

etem

.

Na czym polega funkcja transakcyjna (po

ś

redniczenia)?

FINANSOWANIE PO

Ś

REDNIE

FINANSOWANIE BEZPO

Ś

REDNIE

Rynki

finansowe

Po

ż

yczkodawcy

(oszcz

ę

dzaj

ą

cy)

1. Gospodarstwa
domowe
2. Przedsi

ę

biorstwa

3. Rz

ą

d

4. Cudzoziemcy

Po

ż

yczkobiorcy

(wydatkuj

ą

cy)

1. Gospodarstwa
domowe
2. Przedsi

ę

biorstwa

3. Rz

ą

d

4. Cudzoziemcy

FUNDUSZE

FUNDUSZE

FUNDUSZE

FUNDUSZE

Po

ś

rednicy

finansowi

FUNDUSZE

Ź

ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieni

ą

dza, bankowo

ś

ci i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 53

Elementy systemu finansowego

Segmenty rynku finansowego

rynek depozytowo-kredytowy
rynek pieni

ęż

ny

rynek kapitałowy
rynek walutowy
rynek instrumentów pochodnych

Instytucje finansowe (po

ś

rednicy)

banki (komercyjne, spółdzielcze)
fundusze inwestycyjne
fundusze emerytalne
towarzystwa inwestycyjne
towarzystwa ubezpieczeniowe

Uczestnicy rynku finansowego

kapitałodawcy / inwestorzy
kapitałobiorcy
po

ś

rednicy finansowi

Instytucja finansowa (po

ś

rednik finansowy)

to podmiot, którym głównym przedmiotem

działalno

ś

ci jest utrzymywanie i dokonywanie

transakcji instrumentami finansowymi

Jaka jest definicja banku?

Bank - mikroekonomiczny punkt widzenia

bank jest przedsi

ę

biorstwem

bank jest instytucj

ą

zaufania publicznego

działalno

ść

banku polega m.in. na pozyskiwaniu wkładów

pieni

ęż

nych, udzielaniu kredytów, rozliczeniach pieni

ęż

nych,

udzielaniu gwarancji.

Bank - makroekonomiczny punkt widzenia

banki stanowi

ą

krwiobieg gospodarki,

odgrywaj

ą

istotn

ą

rol

ę

w alokacji kapitału (po

ś

rednicz

ą

c

pomi

ę

dzy podmiotami maj

ą

cymi nadmiar kapitału, a tymi które

maj

ą

niedobory kapitału optymalizuj

ą

jego wykorzystanie).

Bank w polskim prawie (art. 2. - Prawo Bankowe)

„Bank jest osob

ą

prawn

ą

utworzon

ą

zgodnie z przepisami

ustaw, działaj

ą

c

ą

na podstawie zezwole

ń

uprawniaj

ą

cych do

wykonywania czynno

ś

ci bankowych obci

ąż

aj

ą

cych ryzykiem

ś

rodki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym”.

Jaka jest definicja banku w

ś

wietle prawa unijnego?

Dyrektywa 2000/12/EC w sprawie podejmowania
i prowadzenia działalno

ś

ci przez instytucje

kredytowe

Instytucja kredytowa – przedsi

ę

biorstwo,

którego przedmiotem działalno

ś

ci jest

gromadzenie depozytów i innych

ś

rodków

finansowych powierzonych przez klientów pod
jakimkolwiek tytułem zwrotnym oraz udzielanie
kredytów na własny rachunek.

Na obszarze UE obowi

ą

zuje zasada

wzajemnego uznawania

Wszystkie podmioty posiadaj

ą

ce status instytucji

kredytowej korzystaj

ą

z przywileju jednolitej

licencji (paszport europejski)

Jakie s

ą

modele sektora bankowego?

Kryterium

System oparty na rynkach

papierów warto

ś

ciowych

(anglosaski)

Bankowo zorientowany (japo

ń

sko-

niemiecki)

Finansowanie

przedsi

ę

biorstw

Du

ż

e znaczenie finansowania

wewn

ę

trznego

Finansowanie zewn

ę

trzne za

po

ś

rednictwem rynków kapitałowych

Nacisk na pasywne, kr

ó

tkoterminowe

stosunki mi

ę

dzy instytucjami

finansowymi i firmami

Brak udziałów banków w kapitale

przedsi

ę

biorstw

Du

ż

e znaczenie finansowania

zewn

ę

trznego

Finansowanie zewn

ę

trzne oparte na

indywidualnie negocjowanych kredytach
bankowych o stałym oprocentowaniu

Nacisk na długookresowe, aktywne,

bliskie stosunki mi

ę

dzy instytucjami

finansowymi i przedsi

ę

biorstwami

Udziały banków w kapitale

Typy i rola
instytucji

finansowych

Wysoki stopie

ń

specjalizacji instytucji

Banki nastawione na kr

ó

tkoterminow

ą

działalno

ść

kredytow

ą

Du

ż

a skłonno

ść

do tworzenia

innowacji finansowych

Niski stopie

ń

specjalizacji instytucji

Banki uniwersalne, nastawione na

długoterminow

ą

działalno

ść

kredytow

ą

Mniejsza skłonno

ść

do tworzenia

innowacji finansowych

Rynki papier

ó

w

warto

ś

ciowych

Bardziej rozwini

ę

te

Mniej rozwini

ę

te

Ź

rodło: B. Pietrzak, Z. Polański (red.), System finansowy w Polsce (lata dziewięćdziesiąte), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 31

Jakie s

ą

wady i zalety poszczególnych modeli sektora bankowego?

Kryterium

System oparty na rynkach

papierów warto

ś

ciowych

(anglosaski)

Bankowo zorientowany (japo

ń

sko-

niemiecki)

Zalety

nadanie kluczowej roli rynkom

akcji i obligacji przedsi

ę

biorstw

sprzyjanie działaniu inwestorów

instytucjonalnych

pobudzanie innowacji finansowych

finansowanie firm na podstawie

indywidualnych umów kredytowych

długoterminowe finansowanie mi

ę

dzy

bankiem a korporacj

ą

(krzy

ż

owanie

udziałów kapitałowych)

stymulowanie powstawania silnych

banków komercyjnych

Wady

oparcie finansowania firm na

anonimowym rynku papierów
warto

ś

ciowych

nastawienie na cz

ę

ste zmiany

partnerów, co wymusza
krótkoterminow

ą

perspektyw

ę

w

procesach decyzyjnych

du

ż

a formalizacja transakcji

ekonomicznych

niedostateczne wykorzystanie

mo

ż

liwo

ś

ci oferowanych przez ró

ż

ne

instrumenty finansowe

opó

ź

nienie we wprowadzaniu innowacji

bankowych

mniejsza odporno

ść

na konkurencje ze

strony instytucji parabankowych

Ź

rodło: E. Pietrzak, M. Markiewicz, Finanse, Bankowość i rynki Finansowe, Wydawnictwo UG, 2006

Dlaczego banki istniej

ą

? Czy s

ą

potrzebne?

Koszty transakcyjne

redukcja czasu i pieni

ę

dzy na przeprowadzenie transakcji finansowej,

które stanowi

ą

główny problem dla ludzi, którzy dysponuj

ą

nadwy

ż

kami funduszy i chc

ą

je po

ż

yczy

ć

(koszty poszukiwa

ń

, koszty

weryfikacji, koszty monitorowania, koszty przestrzegania kontraktu)

Asymetria informacji - brak istnienia doskonałej informacji

banki ograniczaj

ą

asymetri

ę

informacji, polegaj

ą

c

ą

na tym,

ż

e jedna

strona nie posiada wystarczaj

ą

cej wiedzy nt. drugiej w celu podj

ę

cia

decyzji (zawodno

ść

rynku).

Ryzyko nadu

ż

ycia (ma miejsce po zawarciu transakcji)

kredytobiorca anga

ż

uje si

ę

w działalno

ść

, która z punktu widzenia

po

ż

yczkodawcy jest niepo

żą

dana (zwrot kredytu staje si

ę

mniej

prawdopodobny), podejmuje wi

ę

ksze ryzyko bo stawk

ą

s

ą

pieni

ą

dze nale

żą

ce do kogo

ś

innego.

Negatywna selekcja (ma miejsce przed zawarciem transakcji)

potencjalni kredytobiorcy, których działalno

ść

najprawdopodobniej

przyniesie negatywny wynik (zły kredyt) s

ą

tymi, którzy najaktywniej

poszukuj

ą

po

ż

yczki i st

ą

d te

ż

najprawdopodobniej zostan

ą

wybrani.

Jak mo

ż

na rozwi

ą

za

ć

problemy z asymetri

ą

informacji?

Negatywna selekcja

Sprzeda

ż

informacji przez wyspecjalizowane podmioty (agencje

ratingowe, agencje informacyjne) (problem gapowicza)
Regulacje rz

ą

dowe – konieczno

ść

ujawniania informacji przez

przedsi

ę

biorstwa

Po

ś

rednictwo finansowe – bank jest ekspertem w pozyskiwaniu

informacji o firmach, przez co jest w stanie odró

ż

ni

ć

ryzyko udzielenia

dobrego kredytu od złego

Bank anga

ż

uje si

ę

w kredyty nie b

ę

d

ą

ce przedmiotem obrotu

Zabezpieczenia – zabezpieczenie, czyli własno

ść

przyrzeczona

kredytodawcy na wypadek niewypłacalno

ś

ci kredytobiorcy

Ryzyko nadu

ż

ycia

Kapitał własny – umowa kredytowa powinna by

ć

bod

ź

cowo

kompatybilna – uzgadnia motywacj

ę

kredytobiorcy z kredytodawc

ą

Klauzule restrykcyjne (covenants) wprowadzane do umowy kredytowej
Monitoring umów kredytowych

Jakie funkcje pełni bank (2)?

Bank jest po

ś

rednikiem finansowym dysponuj

ą

cym usługami

zwi

ą

zanymi z przyjmowaniem i udost

ę

pnianiem kapitału,

kojarzy w ten spoób

poda

ż

kapitału i popyt na inwestrycje kapitałowe

Transakcyjna

Transformacja

informacji

Transformacja

wielko

ś

ci

ś

rodków finansowych

Trabsformacja

terminu

Transformacja

ryzyka

Transformacja

przestrzennej alokacji

ś

rod. pieni

ęż

nych

Bank jest po

ś

rednikiem finansowym miedzy ró

ż

ni

ą

cymi si

ę

strukturami poda

ż

y kapitału i popytu na kapitał.

Dokonuj

ą

c transformacji tych struktur

doprowadza do ich zrównowa

ż

enia

Transformacyjna

Funkcje

banków

Banki inwestuj

ą

pieni

ą

dze obce – depozytariuszy

Klient powierzaj

ą

c swoje oszcz

ę

dno

ś

ci kieruje si

ę

rachunkiem ekonomicznym, ale przede wszystkim zaufaniem
do banku

Utrata zaufania do banku skutkuje odej

ś

ciem (ucieczk

ą

)

klienta do innego banku

Banki to

instytucje

zaufania

publicznego

Publiczna kontrola banków

Działalno

ść

banków podlega publicznej kontroli,

której zadaniem jest niedopuszczenie do utraty
zaufania

Dwojaka kontrola:

System nakazów, zakazów i norm – Prawo
bankowe, ustawy, zarz

ą

dzenia,

rekomendacje

System nadzoru, którego celem jest
zagwarantowanie przestrzegania
ustanowionych norm przez banki

Jak zorganizowany jest system bankowy w Polsce?
System dwuszczeblowy

SFERA I

Banki

NBP

Nadzór (KNF)

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Krajowa Izba Rozliczeniowa

Biura informacji kredytowej

Przedsi

ę

biorstwa kartowe

Bankowe biura maklerskie

Sektor po

ś

rednictwa kredytowego

SFERA II

SFERA III

Zwi

ą

zek Banków Polskich

O

ś

rodki szkoleniowe

Szkoły wy

ż

sze

Biura consultingowe

Wydawnictwa

Jakie zadania mo

ż

e wykonywa

ć

bank?

Sensu stricte

Zadania zastrze

ż

one wył

ą

cznie dla banków

Sensu largo

Zadania, które mog

ą

wykonywa

ć

tak banki, jak i

podmioty niebankowe

Jakie zadania wykonuje bank?

Art. 5. 1. Prawa bankowego - Czynno

ś

ciami bankowymi s

ą

(SENSU STRICTE):

1) przyjmowanie wkładów pieni

ęż

nych płatnych na

żą

danie lub z

nadej

ś

ciem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków

tych wkładów,

2) prowadzenie innych rachunków bankowych,

3) udzielanie kredytów,

4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie
i potwierdzanie akredytyw,

5) emitowanie bankowych papierów warto

ś

ciowych,

6) przeprowadzanie bankowych rozlicze

ń

pieni

ęż

nych,

6a) wydawanie instrumentu pieni

ą

dza elektronicznego,

7) wykonywanie innych czynno

ś

ci przewidzianych wył

ą

cznie dla

banku w odr

ę

bnych ustawach.

Jakie zadania wykonuje bank?

Art. 5. 2. Prawa bankowego - Czynno

ś

ciami bankowymi s

ą

równie

ż

nast

ę

puj

ą

ce czynno

ś

ci, o ile s

ą

one wykonywane przez banki

(SENSU LARGO):

1) udzielanie po

ż

yczek pieni

ęż

nych,

2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których
przedmiotem s

ą

warranty,

3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich
u

ż

yciu,

4) terminowe operacje finansowe,

5) nabywanie i zbywanie wierzytelno

ś

ci pieni

ęż

nych,

6) przechowywanie przedmiotów i papierów warto

ś

ciowych oraz

udost

ę

pnianie skrytek sejfowych

Jakie zadania wykonuje bank?

Czynno

ś

ci wykonywane przez banki nosz

ą

nazw

ę

czynno

ś

ci

bankowych i dziel

ą

si

ę

na:

pasywne (bierne) - polegaj

ą

na przyjmowaniu wkładów, tj.

gromadzeniu wolnych

ś

rodków pieni

ęż

nych przedsi

ę

biorstw i

ludno

ś

ci.

Wkłady bankowe nazywamy depozytami.

Do operacji tych mo

ż

na tak

ż

e zaliczy

ć

emitowanie przez bank

własnych obligacji i akcji.

aktywne (czynne) - wykorzystywanie zgromadzonych

ś

rodków

poprzez udzielnie kredytów i po

ż

yczek, jak równie

ż

lokowanie

ś

rodków własnych i powierzonych przez klientów w papierach

warto

ś

ciowych i innych inwestycjach.

usługowe (po

ś

rednicz

ą

ce) - banki dokonuj

ą

, m.in. przelewów

z rachunków klientów i na ich zlecenie na rachunki wskazanych
przez nich osób, prowadz

ą

kantory,

ś

wiadcz

ą

usługi maklerskie

itp.

Jakie s

ą

podstawowe rodzaje banków?

Banki komercyjne

Banki centralne

(emisyjne)

Banki

oszcz

ę

dno

ś

ciowe

Instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu

bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka samodzielna,

pa

ń

stwowa, b

ą

d

ź

podporz

ą

dkowana pa

ń

stwu.

Gromadz

ą

rozproszone oszcz

ę

dno

ś

ci indywidualne i

udzielaj

ą

w oparciu o nie kredytów.

Banki rozwojowe

(inwestycyjne)

Banki specjalne

Gromadz

ą

ś

rodki o charakterze długoterminowym, emituj

ą

papiery

warto

ś

ciowe. Udzielaj

ą

kredytów

ś

rednio- i długoterminowych.

Poprzez finansowanie konkretnych projektów o znaczeniu narodowym lub

regionalnym przyczyniaj

ą

si

ę

do przyspieszenia wzrostu gospodarczego.

Finansuj

ą

zadania specjalne, wymagaj

ą

ce wysokiej

specjalizacji, np. banki budownictwa, cukrownictwa

Przyjmuj

ą

depozyty, kreuj

ą

pieni

ą

dz w postaci kredytów,

oraz dokonuj

ą

rozlicze

ń

bezgotówkowych.

Jakie s

ą

podstawowe rodzaje banków komercyjnych?

przedmiot działalno

ś

ci

struktura własno

ś

ci

forma prawna

Banki komercyjne

• pa

ń

stwowe

• spółki akcyjne
• spółdzielcze

• krajowe
• zagraniczne

•

uniwersalne

•

specjalistyczne

zasi

ę

g terytorialny

• lokalne, regionalne
• krajowe
• globalne

Jakie mo

ż

e by

ć

specjalizacja banku?

funkcjonalna - skupienie na

ś

wiadczeniu wybranych

rodzajów czynno

ś

ci

banki i kasy oszcz

ę

dno

ś

ciowe, banki inwestycyjne

bran

ż

owa -

ś

wiadczenie usług dla okre

ś

lonych bran

ż

gospodarki

banki rolne, banki handlu zagranicznego, banki rozwoju
eksportu, banki budownictwa

terytorialna - ograniczenie działalno

ś

ci do oznaczonego

terytorium kraju

banki regionalne, komunalne

Jakie instytucje tworz

ą

system bankowy?

Bank Centralny

Nadzór bankowy

Bankowy Fundusz

Gwarancyjny

Instytucje stabilizuj

ą

ce rynek – Siatka bezpiecze

ń

stwa finansowego

Banki spółdzielcze

Banki uniwersalne

Banki

specjalistyczne

Instytucje tworz

ą

ce rynek

Banki komercyjne

Definicja nadzoru

Nadzór bankowy to „instytucja” w ramach której grupa ludzi,
posiadaj

ą

ca ustawowo okre

ś

lone kompetencje władcze,

ogranicza i monitoruje działalno

ść

podległych jej banków

Rodzaje nadzoru:

Nadzór zintegrowany
Nadzór skonsolidowany

Kryterium zasi

ę

gu oddziaływania nadzoru:

W

ą

ski

Szeroki

Jaki jest cel działania nadzoru nad bankami?

Cele podstawowe działalno

ś

ci nadzoru:

zapewnienie bezpiecze

ń

stwa

ś

rodków pieni

ęż

nych gromadzonych na

rachunkach bankowych przez klientów
zapewnienie zgodno

ś

ci działalno

ś

ci banków z przepisami ustawy Prawo

bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzj

ą

o

wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Cele po

ś

rednie działalno

ś

ci nadzoru:

wspieranie polityki monetarnej poprzez działania na rzecz stabilno

ś

ci i

bezpiecze

ń

stwa polskiego systemu bankowego,

Stabilno

ść

systemu bankowego to zdolno

ść

do zachowania płynno

ś

ci

finansowej oraz pokrywania strat i ryzyka zwi

ą

zanego z jego

działalno

ś

ci

ą

z funduszy własnych (zachowanie wypłacalno

ś

ci)

ocena i kontrola ryzyka systemu bankowego oraz promowanie
prowadzenia działalno

ś

ci bankowej w sposób rzetelny i bezpieczny

poprzez wydawanie regulacji ostro

ż

no

ś

ciowych oraz sprawowanie

nadzoru,
podejmowanie działa

ń

administracyjnych maj

ą

cych na celu

wyeliminowanie potencjalnych zagro

ż

e

ń

lub ich skutków dla

bezpiecze

ń

stwa

ś

rodków pieni

ęż

nych, jak te

ż

zapewnienie równych

warunków konkurencji dla wszystkich banków.

Kto sprawuje nadzór nad rynkiem bankowym?

Przewodnicz

ą

cy KNF

Komisja Nadzoru Finansowego

2 Zast

ę

pców

Przewodnicz

ą

cego KNF

4 członków:

1) minister wła

ś

ciwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel;

2) minister wła

ś

ciwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel;

3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes NBP;

4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Urz

ą

d Komisji Nadzoru Finansowego

Komisja i Przewodnicz

ą

cy KNF wykonuj

ą

zadania przy

pomocy Urz

ę

du Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF)

Do zada

ń

Komisji Nadzoru Finansowego nale

ż

y:

sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym
podejmowanie działa

ń

:

słu

żą

cych prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego

maj

ą

cych na celu rozwój rynku finansowego i jego

konkurencyjno

ś

ci

edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania
rynku finansowego

udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie
nadzoru nad rynkiem finansowym
stwarzanie mo

ż

liwo

ś

ci polubownego i pojednawczego

rozstrzygania sporów mi

ę

dzy uczestnikami rynku finansowego, w

szczególno

ś

ci sporów wynikaj

ą

cych ze stosunków umownych

mi

ę

dzy podmiotami podlegaj

ą

cymi nadzorowi Komisji a

odbiorcami usług

ś

wiadczonych przez te podmioty

Jakie funkcje spełnia Komisja Nadzoru Finansowego?

Prowadzenie

działalno

ś

ci

licencyjnej

Sprawowanie

inspekcji

(kontrolna)

Podejmowanie

działa

ń

restrykcyjnych

(dyscyplinarna)

Okre

ś

lanie kształtu

regulacji

ostro

ż

no

ś

ciowych

(regulacyjna)

Funkcja licencyjna

uzyskanie zezwolenia na utworzenie banku

uzyskanie zezwolenia na rozpocz

ę

cie działalno

ś

ci

ograniczenie dost

ę

pu podmiotów i osób, które nie

spełniaj

ą

ustawowych kryteriów

ograniczenie dost

ę

pu dla kapitału pochodz

ą

cego z

nielegalnego lub nieujawnionego

ź

ródła

weryfikacja wła

ś

cicieli i zarz

ą

du banku

Funkcja regulacyjna

okre

ś

lanie zasad funkcjonowania banków

ustalenie minimalnych standardów
bezpiecze

ń

stwa tzw. nadzorczych regulacji

ostro

ż

no

ś

ciowych

okre

ś

lanie norm o charakterze ilo

ś

ciowym i

jako

ś

ciowym

współczynnik wypłacalno

ś

ci

limit koncentracji wierzytelno

ś

ci

limit du

ż

ych zaanga

ż

owa

ń

Funkcja kontrolna

kontrole „za biurka” i „na miejscu”

identyfikowanie głównych zagro

ż

e

ń

wynikaj

ą

cych z działania banku

Funkcja dyscyplinuj

ą

ca

ś

rodki nadzoru administracyjnego - sankcje i

zalecenia

w stosunku do instytucji, jak te

ż

osób

odpowiedzialnych za wyst

ą

pienie

okre

ś

lonych nieprawidłowo

ś

ci

działa

ń

zapobiegawcze

działania naprawcze

Na jakich etapach funkcjonowania banku działa Komisja
Nadzoru Finansowego?

Etap I– Tworzenie banku

Licencja
Zgoda na rozpocz

ę

cie działalno

ś

ci

Etap II – Funkcjonowanie banków

Regulacje ilo

ś

ciowe

Regulacje jako

ś

ciowe

Etap III – Likwidacja, upadło

ść

banku

KNF podejmuje decyzj

ę

o zawieszeniu działalno

ś

ci banku i

wyst

ę

puje do s

ą

du z wnioskiem o ogłoszenie upadło

ś

ci

Dlaczego działania Komisji Nadzoru Finansowego s

ą

wa

ż

ne?

Komisja Nadzoru Finansowego jest uprawiona do
wydawania norm ostro

ż

no

ś

ciowych dotycz

ą

cych:

Kapitałów własnych banku

Wypłacalno

ś

ci banków (współczynnik wypłacalno

ś

ci)

Koncentracji ryzyka

Rezerw

Jaki poziom kapitałów własnych musz

ą

utrzymywa

ć

banki?

Prawo bankowe

Art. 32. 1. - Wnoszony przez zało

ż

ycieli banku kapitał zało

ż

ycielski,

nie mo

ż

e by

ć

ni

ż

szy od równowarto

ś

ci w złotych 5.000.000 euro

Art. 32. 2. - W przypadku banków spółdzielczych, kapitał
zało

ż

ycielski nie mo

ż

e by

ć

ni

ż

szy od równowarto

ś

ci w złotych

1.000.000 euro

Art. 126 - W celu zapewnienia bezpiecze

ń

stwa ekonomicznego

banki s

ą

obowi

ą

zane posiada

ć

fundusze własne, dostosowane do

rozmiaru prowadzonej działalno

ś

ci

- SKALA DZIAŁALNO

Ś

CI

PROWADZONEJ PRZEZ BANK ZALE

Ż

Y OD WIELKO

Ś

CI

POSIADANEGO KAPITAŁU.

Art. 30 - Cz

ęść

kapitału zało

ż

ycielskiego mo

ż

e by

ć

wniesiona w

formie wkładów niepieni

ęż

nych w postaci wyposa

ż

enia i

nieruchomo

ś

ci, je

ś

li b

ę

d

ą

one bezpo

ś

rednio przydatne w

prowadzeniu działalno

ś

ci bankowej

kapitał zało

ż

ycielski wnoszony w formie pieni

ęż

nej nie mo

ż

e

by

ć

ni

ż

szy od kwoty okre

ś

lonej w art. 32 ust. 1

warto

ść

wnoszonych wkładów niepieni

ęż

nych nie mo

ż

e

przekracza

ć

15% kapitału zało

ż

ycielskiego.

Dlatego wielko

ść

kapitałów własnych banków jest

kontrolowana przez nadzór?

funkcja zało

ż

ycielska – minimalny poziom kapitału własnego

niezb

ę

dny do prowadzenia działalno

ś

ci bankowej, nazywany

kapitałem zało

ż

ycielskim;

funkcja prewencyjna – kapitał własny absorbuje straty
ponoszone przez bank i zabezpiecza ryzyko bankowe.
funkcja gwarancyjna – kapitał własny jest miar

ą

wypłacalno

ś

ci

banku i bezpiecze

ń

stwa depozytowego;

funkcja finansowa:

charakter bezpo

ś

redni - kapitały własne stanowi

ą

bezpo

ś

rednie

ź

ródło finansowania dla aktywów.

charakter po

ś

redni - zdolno

ść

do pozyskiwania

ś

rodków od

innych podmiotów.

funkcja limituj

ą

ca – uzale

ż

nia spełnienie przez bank norm

ostro

ż

no

ś

ciowych;

Adekwatno

ść

kapitałowa banków

Pomiar adekwatno

ś

ci kapitałowej wi

ąż

e si

ę

z okre

ś

leniem ile

kapitału powinien posiada

ć

po

ś

rednik finansowy, aby jego

działalno

ść

była bezpieczna.

Nie wystarczy ustalenie tylko jego minimalnej kwoty, bowiem
poziom wymaganych kapitałów powinien by

ć

uzale

ż

niony

tak

ż

e od skali podejmowanego ryzyka

Współczynnik wypłacalno

ś

ci banku stanowi wyra

ż

ony w

procentach stosunek funduszy własnych do sumy aktywów i
zobowi

ą

za

ń

pozabilansowych wa

ż

onych ryzykiem.

Miara wypłacalno

ś

ci ma nast

ę

puj

ą

c

ą

ogóln

ą

posta

ć

:

r

k

W

w

=

k - kapitał słu

żą

cy do absorbowania strat

r - ekspozycja na ryzyko

Adekwatno

ść

kapitałowa banków

Prawo bankowe (art. 128) stanowi,

ż

e banki musz

ą

utrzymywa

ć

współczynnik wypłacalno

ś

ci:

na poziomie co najmniej 8 %,
bank rozpoczynaj

ą

cy działalno

ść

operacyjn

ą

na poziomie co

najmniej 15% przez pierwsze 12 miesi

ę

cy działalno

ś

ci, a

przez nast

ę

pne 12 miesi

ę

cy działalno

ś

ci - co najmniej 12 %

Gdy współczynnik wypłacalno

ś

ci jest nieadekwatny do skali

prowadzonej działalno

ś

ci,

podwy

ż

szenie kapitału własnego

ograniczenie szeroko rozumianej działalno

ś

ci kredytowej

Koncentracja wierzytelno

ś

ci (ryzyka)

Limit koncentracji

limit zaanga

ż

owania

ś

rodków banku w okre

ś

lone

przedsi

ę

wzi

ę

cia

odnosi si

ę

do funduszy własnych banku

procentowo wyra

ż

ona relacja okre

ś

lonej pozycji

bilansowej do funduszy własnych

LIMIT GLOBALNY

Suma wierzytelno

ś

ci banku oraz udzielonych przez bank

zobowi

ą

za

ń

pozabilansowych przekraczaj

ą

cych 10%

funduszy własnych banku, nie mo

ż

e by

ć

wy

ż

sza ni

ż

800% tych funduszy

Koncentracja wierzytelno

ś

ci (ryzyka)

LIMIT WOBEC POJEDY

Ń

CZEGO KREDYTOBIORCY

Suma wierzytelno

ś

ci banku oraz udzielonych przez bank

zobowi

ą

za

ń

pozabilansowych obci

ąż

onych ryzykiem jednego

podmiotu lub podmiotów powi

ą

zanych kapitałowo lub

organizacyjnie nie mo

ż

e przekroczy

ć

:

20% funduszy własnych banku w przypadku, gdy
którykolwiek z tych podmiotów jest w stosunku do
banku podmiotem dominuj

ą

cym lub zale

ż

nym albo

jest podmiotem zale

ż

nym od podmiotu dominuj

ą

cego

wobec banku,

25% funduszy własnych banku, w przypadku, gdy
podmioty te nie s

ą

podmiotami powi

ą

zanymi z

bankiem.

Rezerwy

Rezerwa ogólna

pokrycie strat z tytułu niezidentyfikowanego ryzyka
zwi

ą

zanego z prowadzeniem działalno

ś

ci bankowej

Rezerwy celowe

kompensacja utraty warto

ś

ci nale

ż

no

ś

ci

tworzone w celu ograniczenia skutków ryzyka
wynikaj

ą

cego z konkretnej nale

ż

no

ś

ci

Jakie s

ą

główne cele systemów gwarantowania

depozytów?

Ochrona depozytów osób fizycznych i prawnych

które nie maj

ą

c mo

ż

liwo

ś

ci samodzielnej oceny

ryzyka finansowego powierzaj

ą

je bankom jako

instytucjom zaufania publicznego

Stworzenie systemowych warunków udzielania

pomocy finansowej bankom

Które utraciły płynno

ść

b

ą

d

ź

znalazły si

ę

w obliczu

niewypłacalno

ś

ci

Monitorowanie rozwoju sytuacji finansowej banków

i podejmowanie inicjatyw i działa

ń

zapobiegawczych

W jaki sposób chroni system gwarantowania depozytów
klientów banku?

Sposób bezpo

ś

redni

poprzez wypłat

ę

ś

rodków deponentom banków,

które zawiesiły działalno

ść

Sposób po

ś

redni

ratowanie banków w sytuacji kłopotów finansowych

Unia Europejska

Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 94/19/EC
z 30 maja 1994 r.

Nakłada obowi

ą

zek istnienia systemów

gwarantowania depozytów bankowych w ka

ż

dym

kraju członkowskim UE

Polska

Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym

Regulacje prawne w zakresie systemu gwarantowania
depozytów

powszechno

ść

równe traktowanie instytucji kredytowych

zapewnienie szybko

ś

ci i efektywno

ś

ci wypłat w ramach

systemu

obowi

ą

zek ustalenia minimalnego poziomu gwarancji

fundusz utworzony w danym kraju powinien obejmowa

ć

tak

ż

e deponentów w oddziałach (filiach) banków

krajowych prowadz

ą

cych działalno

ść

poza granicami

kraju

obowi

ą

zek samodzielnego ponoszenia przez instytucje

kredytowe kosztów finansowania systemu

obowi

ą

zek zapewnienia klientom dost

ę

pu do informacji

dotycz

ą

cych systemu gwarantowania

Cechy systemów gwarantowania depozytów

Komisja Nadzoru Finansowego podejmuje decyzj

ę

o:

zawieszeniu działalno

ś

ci banku

i ustanowieniu zarz

ą

du komisarycznego,

(

o ile nie został on ustanowiony wcze

ś

niej

),

oraz jednocze

ś

nie podejmuje decyzj

ę

:

o

o jego przej

ę

ciu przez inny bank, za zgod

ą

banku

przejmuj

ą

cego,

o

albo wyst

ę

puje do wła

ś

ciwego s

ą

du z wnioskiem o

ogłoszenie upadło

ś

ci. W tym przypadku nast

ę

puje

spełnienie warunku gwarancji.

Procedura podj

ę

cia decyzji o zawieszeniu działalno

ś

ci

banku

Kto nale

ż

y do polskiego systemu

gwarantowania depozytów?

Obowi

ą

zkowo

:

banki krajowe
oddziały banków z siedzib

ą

poza obszarem UE

o ile nie nale

żą

do

ż

adnego systemu gwarantowania

lub ich poziom gwarancji jest ni

ż

szy od tego,

który zapewnia polski system

Dobrowolnie:

oddziały banków pochodz

ą

cych z pa

ń

stw UE

- w ramach dopełnienia gwarancji

Kto jest chroniony w systemie gwarantowania
depozytów w Polsce?

TAK

■

osoby fizyczne,

■

osoby prawne,

■

jednostki organizacyjne, które nie maj

ą

osobowo

ś

ci prawnej, o ile

posiadaj

ą

one zdolno

ść

prawn

ą

,

■

szkolne kasy oszcz

ę

dno

ś

ciowych i pracownicze kasy zapomogowo-

po

ż

yczkowe.

NIE

■

Skarb Pa

ń

stwa,

■

instytucje finansowe,

banki, firmy inwestycyjne, domy maklerskie, podmioty

ś

wiadcz

ą

ce

usługi ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, fundusze

emerytalne, SKOKi,

■

kadra zarz

ą

dzaj

ą

ca danym bankiem oraz jego główni wła

ś

ciciele

Jaka jest maksymalna wysoko

ść

ś

rodków pieni

ęż

nych

gwarantowanych przez Fundusz?

W cało

ś

ci gwarantowane s

ą

depozyty do równowarto

ś

ci

w złotych 100 000 euro, niezale

ż

nie od liczby rachunków

posiadanych przez deponenta w danym banku.

W przypadku rachunku wspólnego ka

ż

demu ze

współposiadaczy przysługuje odr

ę

bny limit

ś

rodków

gwarantowanych.

Co obejmuj

ą

gwarancje BGG?

Gwarancjami obj

ę

te s

ą

zarówno depozyty złotowe, jak i

walutowe.

Niezale

ż

nie od waluty rachunku wypłata

ś

rodków

gwarantowanych nast

ę

puje w złotych.

Jaki jest termin wypłaty nale

ż

nych

ś

rodków przez BFG?

Nowy termin wypłaty

ś

rodków gwarantowanych –

skrócony do

20 dni roboczych

od dnia zawieszenia działalno

ś

ci banku.

Jak przebiega proces wypłaty

ś

rodków?

Działalno

ść

banku

zostaje

zawieszona

Bank

sporz

ą

dza list

ę

osób uprawnionych

do odebrania

ś

rodków

gwarantowanych

Deponent

mo

ż

e zgłosi

ć

si

ę

po odbiór

z dokumentem to

ż

samo

ś

ci

BFG podaje do

publicznej wiadomo

ś

ci

informacje o

sposobie,

miejscu

i terminie wypłat

ś

rodków gwarantowanych

NBP jako bank centralny

Zagadnienia:

miejsce banku centralnego w gospodarce,

status NBP, zadania banku centralnego,

polityka pieni

ęż

na banku centralnego,

instrumenty NBP,

Rada Polityki Pieni

ęż

nej,

problem niezale

ż

no

ś

ci banku centralnego

Bankowo

ść

centralna w Polsce

Narodowy Bank Polski (NBP) jest bankiem
centralnym Rzeczypospolitej Polskiej - Ustawa z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku
Polskim

Konstytucja RP, art. 227 ust. 1

Centralnym bankiem pa

ń

stwa jest Narodowy Bank

Polski

Przysługuje mu wył

ą

czne prawo emisji pieni

ą

dza

oraz ustalania i realizowania polityki pieni

ęż

nej

Narodowy Bank Polski odpowiada za warto

ść

polskiego pieni

ą

dza.

Funkcje banku centralnego

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO

kształtowania

i realizacji

polityki pieniężnej

emisyjna

organizowanie

rozliczeń

pieniężnych

prowadzenie

działalności

dewizowej

zapewnienie

bezpieczeństwa i

stabilności sektora

bankowego

usługowa na rzecz

rządu i jego

instytucji

Jaki jest podstawy cel i zadania NBP?

Zadania NBP (art. 3.2. Ustawy o NBP)

1)

organizowanie rozlicze

ń

pieni

ęż

nych;

2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3) prowadzenie działalno

ś

ci dewizowej w granicach okre

ś

lonych

ustawami;

4) prowadzenie bankowej obsługi bud

ż

etu pa

ń

stwa;

5) regulowanie płynno

ś

ci banków oraz ich refinansowanie;

6) kształtowanie warunków niezb

ę

dnych dla rozwoju systemu

bankowego;

6a) działanie na rzecz stabilno

ś

ci krajowego systemu finansowego

7) opracowywanie statystyki pieni

ęż

nej i bankowej, bilansu

płatniczego oraz mi

ę

dzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

Podstawowy cel działalno

ś

ci NBP (art. 3.1. Ustawy o NBP):

utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej Rz

ą

du, o ile nie ogranicza to

podstawowego celu NBP

Rola Narodowego Banku Polskiego

• emituje pieni

ą

dz

gotówkowy w formie
banknotów i monet
(na zasadzie
wył

ą

czno

ś

ci)

• okre

ś

la wielko

ść

emisji

• organizuje obieg
pieni

ęż

ny i reguluje

ilo

ść

pieni

ą

dza w

obiegu, czyli poda

ż

pieni

ą

dza.

Bank emisyjny

• organizuje system
rozlicze

ń

pieni

ęż

nych

• odpowiedzialny za
stabilno

ść

i bezpiecze

ń

stwo

całego systemu bankowego

• kredytodawc

ą

ostatniej

instancji dla banków
komercyjnych - udziela
po

ż

yczek bankom, gdy

odczuwaj

ą

one niedobór

płynno

ś

ci i wyczerpi

ą

inne

ź

ródła pozyskiwania

funduszy

Bank banków

• prowadzi kasow

ą

obsług

ę

bud

ż

etu

pa

ń

stwa i rachunki

bankowe rz

ą

du oraz

centralnych urz

ę

dów

pa

ń

stwowych

• utrzymuje rezerwy
dewizowe kraju i
zarz

ą

dza nimi

• interweniuje na
rynku walutowym w
celu obrony kursu
walutowego

Centralny bank
pa

ń

stwa

Jaki jest podstawy cel NBP?

Cel – utrzymanie stabilnego poziomu cen (ograniczenie

waha

ń

warto

ś

ci pieni

ą

dza) – kontrola tempa inflacji

inflacja na tyle niska, aby nie wywierała

negatywnego wpływu na decyzje podejmowane przez
uczestników

ż

ycia gospodarczego, w tym dotycz

ą

ce

inwestycji i oszcz

ę

dzania

Zapewnienie stabilno

ś

ci cen jest podstawowym

sposobem, w jaki bank centralny przyczynia si

ę

do

osi

ą

gania wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego.

Realizuj

ą

c zadanie utrzymania stabilno

ś

ci cen banki

centralne reaguj

ą

zarówno na zagro

ż

enia inflacyjne, jak i

deflacyjne.

Czy bank centralny powinien by

ć

niezale

ż

ny?

Argumenty za niezale

ż

no

ś

ci

ą

czynnik skłaniaj

ą

cy rz

ą

d do

dyscypliny fiskalnej (BC nie
finansuje deficytu
bud

ż

etowego

korzystny wpływ na

stabilno

ść

cen i

ś

redni

ą

stop

ę

inflacji oraz poziom deficytu
bud

ż

etowego w długim okresie

ni

ż

sze wahania inflacji,

ni

ż

sza presja na obni

ż

anie

stóp procentowych oraz
zwi

ę

kszanie poda

ż

y pieni

ą

dza

– cykl polityczny nie ma
wpływu na polityk

ę

pieni

ęż

n

ą

Argumenty przeciw
niezale

ż

no

ś

ci

w pa

ń

stwie nie powinny

istnie

ć

2 o

ś

rodki realizuj

ą

ce

polityk

ę

– monetarn

ą

i

ogólnogospodarcz

ą

stabilno

ść

cen nie zale

ż

y

wył

ą

cznie od polityki

pieni

ęż

nej, ale tak

ż

e np. od

podatków

nisk

ą

inflacj

ę

i dobre wyniki

makro mo

ż

na osi

ą

gn

ąć

tak

ż

e

w pa

ń

stwach, gdzie bank

centralny jest zale

ż

ny od

pa

ń

stwa – np. Japonia

Elementy niezale

ż

no

ś

ci Narodowego Banku Polskiego

Niezale

ż

no

ść

instytucjonalna

• bank centralny powinien by

ć

niezale

ż

ny od innych instytucji

• władze polityczne nie maj

ą

prawa ingerowa

ć

w działalno

ść

banków centralnych

Niezale

ż

no

ść

finansowa

• zdolno

ść

do finansowania

wydatków z przychodów z
bie

żą

cej działalno

ś

ci oraz

posiadanych kapitałów
własnych

Niezale

ż

no

ść

personalna

• członkowie ich władz
mianowani s

ą

na długoletni

ą

kadencj

ę

i s

ą

w zasadzie

nieodwoływalni

Niezale

ż

no

ść

funkcjonalna

•

działalno

ść

ukierunkowana

przede wszystkim na realizacj

ę

głównego celu - utrzymanie
stabilnego poziomu cen
• zakaz finansowania przez banki
centralne deficytu władz
centralnych

Organy NBP

Prezes NBP

Rada Polityki Pieni

ęż

nej

Zarz

ą

d NBP

NBP

Prezes NBP

Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na

wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat.

Ta sama osoba nie mo

ż

e by

ć

Prezesem NBP dłu

ż

ej ni

ż

przez

dwie kolejne kadencje.

Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieni

ęż

nej,

Zarz

ą

dowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewn

ą

trz.

Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w

mi

ę

dzynarodowych instytucjach bankowych oraz w

mi

ę

dzynarodowych instytucjach finansowych

Prezes NBP jest przeło

ż

onym wszystkich pracowników NBP

Rada Polityki Pieni

ęż

nej

Zadania Rady Polityki Pieni

ęż

nej:

ustala corocznie zało

ż

enia polityki

pieni

ęż

nej ustala wysoko

ść

stóp

procentowych NBP

ustala stopy rezerwy obowi

ą

zkowej

banków i wysoko

ść

jej oprocentowania

okre

ś

la górne granice zobowi

ą

za

ń

wynikaj

ą

cych z zaci

ą

gania przez NBP

po

ż

yczek i kredytów w zagranicznych

instytucjach bankowych i finansowych

zatwierdza plan finansowy NBP oraz

sprawozdanie z działalno

ś

ci NBP

ustala zasady operacji otwartego rynku

Skład Rady Polityki Pieni

ęż

nej:

Przewodnicz

ą

cy Rady (Prezes

NBP)

9 członków powoływanych w

równej liczbie przez Prezydenta RP,
Sejm i Senat, spo

ś

ród specjalistów z

zakresu finansów.

Zasady RPP:

Kadencja członka Rady wynosi 6 lat.

Funkcj

ę

członka Rady mo

ż

na pełni

ć

tylko jedn

ą

kadencj

ę

W okresie kadencji członek Rady nie

mo

ż

e zajmowa

ć

ż

adnych innych

stanowisk i podejmowa

ć

działalno

ś

ci

zarobkowej lub publicznej poza prac

ą

naukow

ą

, dydaktyczn

ą

lub twórczo

ś

ci

ą

autorsk

ą

Zasady głosowania członków RPP:

Ustalenia Rady podejmowane s

ą

w formie

uchwał wi

ę

kszo

ś

ci

ą

głosów przy obecno

ś

ci co

najmniej 5 członków, w tym Przewodnicz

ą

cego

Rady.

W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga

głos Przewodnicz

ą

cego Rady

Zarz

ą

d NBP

Działalno

ś

ci

ą

NBP kieruje Zarz

ą

d.

W skład Zarz

ą

du NBP wchodz

ą

:

Prezes NBP - jako przewodnicz

ą

cy

6-8 członków Zarz

ą

du, w tym 2 wiceprezesów NBP.

Zarz

ą

d NBP:

realizuje uchwały Rady;

podejmuje uchwały w sprawach niezastrze

ż

onych w ustawie

do wył

ą

cznej kompetencji innych organów NBP.

Członek Zarz

ą

du NBP nie mo

ż

e zajmowa

ć

ż

adnych innych

stanowisk i podejmowa

ć

działalno

ś

ci zarobkowej lub

publicznej poza prac

ą

naukow

ą

, dydaktyczn

ą

lub twórczo

ś

ci

ą

autorsk

ą

Co to jest polityka pieni

ęż

na?

Polityka pieni

ęż

na

dotyczy kontrolowania poda

ż

y pieni

ą

dza w gospodarce, a

przez to oddziaływania na poziom cen i stóp procentowych

Za polityk

ę

pieni

ęż

n

ą

odpowiada

NBP

Rada Polityki Pieni

ęż

nej

Rz

ą

d – ustalaj

ą

c długookresowe cele polityki pieni

ęż

nej

Co to jest poda

ż

pieni

ą

dza

Poda

ż

pieni

ą

dza w gospodarce reguluje bank centralny

Ilo

ść

pieni

ą

dza w obiegu ustala si

ę

w postaci agregatów pieni

ęż

nych

zró

ż

nicowanych stopniem płynno

ś

ci

Zasoby pieni

ą

dza – suma wszystkich zidentyfikowanych form pieni

ą

dza

posiadanych przez ludno

ść

w danym punkcie czasu.

M0

– baza monetarna

gotówka w obiegu (banknoty i monety)

ś

rodki pieni

ęż

ne na rachunkach banków komercyjnych w banku

centralnym (tzw. pieni

ą

dz rezerwowy lub rezerwy pieni

ęż

ne banków)

M1

– M0 + wkłady na

żą

danie ‘a vista’

1. Pieni

ą

dz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)

2. Depozyty i inne zobowi

ą

zania bie

żą

ce

M2

– M1 + wkłady terminowe + długoterminowe ‘małe’

3. Depozyty i inne zobowi

ą

zania z terminem pierwotnym do 2 lat

(wł

ą

cznie) i zablokowane

4. Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesi

ę

cy (wł

ą

cznie)

M3

– M2 + długoterminowe ‘du

ż

e’

Operacje z przyrzeczeniem odkupu
Dłu

ż

ne papiery warto

ś

ciowe z terminem pierwotnym do 2 lat (wł

ą

cznie)

Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieni

ęż

nego

Strategia bezpo

ś

redniego celu inflacyjnego

Rada Polityki Pieni

ęż

nej od 1998 r. opiera polityk

ę

pieni

ęż

n

ą

na strategii

bezpo

ś

redniego celu inflacyjnego.

Podstawowym instrumentem realizacji zało

ż

onego celu inflacyjnego jest

kształtowanie wysoko

ś

ci krótkoterminowych stóp procentowych.

Bank centralny okre

ś

la cel inflacyjny w postaci liczbowej, a nast

ę

pnie

dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by osi

ą

gn

ąć

wskazany cel inflacyjny.

Ocena stopnia realizacji celu inflacyjnego jest oparta na wska

ź

niku wzrostu

cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) w uj

ę

ciu rok do roku,

publikowanego przez GUS.

Od 2004 r. Rada przyj

ę

ła ci

ą

gły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z

symetrycznym przedziałem odchyle

ń

o szeroko

ś

ci ± 1 pkt. proc.

Rada realizuje strategi

ę

w warunkach płynnego kursu walutowego.

System płynnego kursu nie wyklucza interwencji na rynku walutowym,

gdyby okazało si

ę

to niezb

ę

dne do zapewnienia stabilno

ś

ci

makroekonomicznej i finansowej kraju, co sprzyja

ś

redniookresowej realizacji

celu inflacyjnego.

Poda

ż

pieni

ą

dza i popyt na pieni

ą

dz

Krzywa poda

ż

y SS jest lini

ą

pionow

ą

,

przy zało

ż

eniu,

ż

e bank centralny

utrzymuje stał

ą

poda

ż

pieni

ą

dza M

*

Krzywa popytu DD jest opadaj

ą

ca,

zasoby pieni

ą

dza u ludno

ś

ci i firm

zmniejszaj

ą

si

ę

w miar

ę

wzrostu stóp

procentowych (nast

ę

puje przesuni

ę

cie

funduszy do bardziej rentownych
aktywów

S

to

p

a

p

ro

c

e

n

to

w

a

r

%

r

o

c

z

n

ie

Pieni

ą

dz

M

S

S

M

*

D

D

Równowaga na rynku ma miejsce gdy zapotrzebowanie na pieni

ą

dz jest

równe wielko

ś

ci poda

ż

y pieni

ą

dza

Wówczas poziom poda

ż

y pieni

ą

dza wyznaczony przez bank centralny jest

zbie

ż

ny z zasobami pieni

ą

dza po

żą

danymi przez ludno

ść

Zmiany na rynku pieni

ęż

nym

S

to

p

a

p

ro

c

e

n

to

w

a

r

%

r

o

c

z

n

ie

Pieni

ą

dz

M

S

S

M

*

D

D

E

S

´

M

*

´

E

´

N

S

to

p

a

p

ro

c

e

n

to

w

a

r

%

r

o

c

z

n

ie

Pieni

ą

dz

M

S

S

M

*

D

D

E

E

´´

D

´

D

´

•Popyt na pieni

ą

dz mo

ż

e wzrosn

ąć

na

skutek inflacji, bez zmian realnego PKB,
krzywa popytu przesunie si

ę

w prawo do

D'D'

•W efekcie wzrosn

ą

stopy procentowe, do

momentu zrównania popytu na pieni

ą

dz z

poda

żą

pieni

ą

dza.

Usztywnienie pieni

ą

dza oznacza,

ż

e

rynkowe stopy procentowe musz

ą

wzrosn

ąć

, przesuni

ę

cie z S do S

´

, by

pobudzi

ć

ludzi do wymiany

pieni

ę

dzy na obligacje i inne aktywa

niepieni

ęż

ne

Wpływ ekspansji pieni

ęż

nej na działalno

ść

gospodarcz

ą

r

M

r

I

I,S

PKB

S

A

S

B

D

D

D

I

D

I

A

B

A'

B'

S

S

A''

B''

0

0

0

•Bank centralny zwi

ę

kszaj

ą

c poda

ż

pieni

ą

dza

z S

A

do S

B

wpływa na obni

ż

enie stóp

procentowych

•Ludzie zwi

ę

kszaj

ą

swoje zasoby pieni

ęż

ne

(ruch wzdłu

ż

krzywej popytu z A do B)

•Ni

ż

szy koszt inwestycji zach

ę

ca do ich

wzrostu (od A' do B')

•Wy

ż

sze inwestycje przez mechanizm

mno

ż

nika podnosz

ą

ł

ą

czny popyt i PKB z A''

do B''.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to transakcje

dokonywane z inicjatywy banku centralnego
z bankami komercyjnymi.

Obecnie operacje otwartego rynku

przeprowadzane przez NBP polegaj

ą

na emisji

własnych papierów dłu

ż

nych (7-dniowych bonów

pieni

ęż

nych), których minimalna rentowno

ść

jest

równa stopie referencyjnej wyznaczonej przez Rad

ę

Polityki Pieni

ęż

nej.

Polityka pieni

ęż

na w Polsce – hierarchia celów

Cele po

ś

rednie

Cele ostateczne

Stabilno

ść

cen

Niskie bezrobocie

Szybki wzrost realnego PKB

Rezerwy

Poda

ż

pieni

ą

dza

Stopy procentowe

Operacje otwartego rynku

Rezerwy obowi

ą

zkowe

Operacje kredytowo-depozytowe

Narz

ę

dzia

(instrumenty)

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane

z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.

Operacje otwartego rynku równowa

żą

popyt i poda

ż

ś

rodków utrzymywanych przez banki komercyjne

w banku centralnym.

Dzi

ę

ki temu bank centralny wpływa na poziom

krótkoterminowych stóp procentowych na rynku
mi

ę

dzybankowym.

Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane

przez NBP polegaj

ą

na emisji własnych papierów

dłu

ż

nych (7-dniowych bonów pieni

ęż

nych), których

minimalna rentowno

ść

jest równa stopie referencyjnej

wyznaczonej przez Rad

ę

Polityki Pieni

ęż

nej.

Operacje otwartego rynku

Operacje bezwarunkowe

Operacje warunkowe

Bezwarunkowy zakup

Bank centralny kupuje od banków
komercyjnych papiery
warto

ś

ciowe. S

ą

to zazwyczaj

bony lub obligacje skarbowe.

Bezwarunkowa sprzeda

ż

Bank centralny sprzedaje bankom
komercyjnym papiery
warto

ś

ciowe.

• Zakup papieru warto

ś

ciowego

przez bank centralny dostarcza
płynno

ś

ci (dodatkowych

ś

rodków) systemowi bankowemu,

• Sprzeda

ż

papieru

warto

ś

ciowego t

ę

płynno

ść

absorbuje.

Warunkowy zakup

(operacje REPO -

Repurchase agreement

)

• BC kupuje papiery warto

ś

ciowe od banków

komercyjnych pod warunkiem,

ż

e te odkupi

ą

je

po okre

ś

lonej cenie i w okre

ś

lonym terminie.

• Operacje te umo

ż

liwiaj

ą

bankom komercyjnym

zaci

ą

ganie po

ż

yczek w BC (pod zastaw papierów

warto

ś

ciowych).

• Zawierane w sytuacji niedoboru płynno

ś

ci

sektora bankowego

Warunkowa sprzeda

ż

(operacje Reverse REPO)

• BC sprzedaje papiery warto

ś

ciowe bankom

komercyjnym pod warunkiem,

ż

e te

odsprzedadz

ą

je ponownie BC po okre

ś

lonej

cenie i w okre

ś

lonym terminie.

• Operacje te stwarzaj

ą

bankom mo

ż

liwo

ść

dokonywania oprocentowanych lokat w BC.

Rezerwa obowi

ą

zkowa

Bank centralny nakłada na banki obowi

ą

zek utrzymywania

rezerwy obowi

ą

zkowej.

Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bie

żą

cych zmian

płynno

ś

ci sektora bankowego na stopy procentowe na rynku

mi

ę

dzybankowym. Słu

ż

y równie

ż

ograniczaniu nadpłynno

ś

ci

banków.

Rezerwa obowi

ą

zkowa utrzymywana jest na rachunkach

w NBP.

Wysoko

ść

stopy rezerwy obowi

ą

zkowej ustala Rada Polityki

Pieni

ęż

nej.

Od 31 grudnia 2010 r. stopa rezerwy obowi

ą

zkowej wynosi

3,5 proc. dla wszystkich rodzajów depozytów,

Od 30 wrze

ś

nia 2003 r. wszystkie banki pomniejszaj

ą

naliczon

ą

rezerw

ę

obowi

ą

zkow

ą

o równowarto

ść

500 tys. euro.

Rezerwa obowi

ą

zkowa

Stopa rezerwy obowi

ą

zkowej mo

ż

e by

ć

zró

ż

nicowana ze

wzgl

ę

du na:

umowny okres przechowywania

ś

rodków pieni

ęż

nych,

rodzaj waluty,

rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowi

ą

cych

ź

ródło pozyskania

ś

rodków

Suma rezerw obowi

ą

zkowych nie mo

ż

e przekroczy

ć

:

30 % sumy

ś

rodków pieni

ęż

nych od wkładów na

żą

danie

20 % sumy

ś

rodków pieni

ęż

nych od wkładów terminowych

Podniesienie stopy oznacza dla banków komercyjnych

utrzymywanie wi

ę

kszych depozytów w banku centralnym i

mniejsze mo

ż

liwo

ś

ci kreacji pieni

ą

dza

Operacje kredytowo – depozytowe

prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego, a nie BC

Operacje

kredytowo-depozytowe

NBP

wpływaj

ą

na

wysoko

ść

stóp

procentowych na rynku pieni

ęż

nym

górn

ą

granic

ę

stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego

doln

ą

– oprocentowanie depozytu w NBP.

1.

Kredyt lombardowy

pełni

funkcje

ź

ródła

krótkoterminowej,

jednodniowej

płynno

ś

ci,

poniewa

ż

umo

ż

liwia zaci

ą

ganie kredytu na bazie O/N.

umo

ż

liwia

elastyczne

pokrywanie

krótkookresowych

niedoborów

płynno

ś

ci w bankach komercyjnych.

udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy
ramowej na nast

ę

puj

ą

cych zasadach:

zastawem s

ą

skarbowe papiery warto

ś

ciowe, a wysoko

ść

kredytu

nie mo

ż

e przekroczy

ć

80% ich warto

ś

ci nominalnej,

termin spłaty kredytu przypada w nast

ę

pnym dniu operacyjnym po

dniu jego udzielenia,

warunkiem

udzielenia

kredytu

jest

uprzednia

spłata

kredytu

zaci

ą

gni

ę

tego w poprzednim dniu operacyjnym.

Lokaty terminowe

2.

Lokata terminowa banków w NBP (depozyt na koniec dnia)

mo

ż

liwo

ść

składania krótkookresowego (jednodniowego)

depozytu w banku centralnym

lokaty przyjmowane s

ą

do ko

ń

ca dnia operacyjnego,

a zwrot kwoty depozytu wraz z nale

ż

nymi odsetkami

nast

ę

puje w kolejnym dniu operacyjnym

lokaty

s

ą

oprocentowane

według

stopy

zmiennej

ustalanej

przez

Rad

ę

Polityki

Pieni

ęż

nej

(stopy

depozytowej).

lokaty terminowe w NBP pozwalaj

ą

bankom komercyjnym

na zagospodarowanie nadwy

ż

ek płynnych

ś

rodków.

przeciwdziałaj

ą

spadkowi

krótkookresowych

stóp

na rynku mi

ę

dzybankowym poni

ż

ej stopy depozytowej.

Jakie s

ą

rodzaje stóp procentowych ustalanych przez NBP

Stopa referencyjna (interwencyjna, repo)

minimalna rentowno

ść

7-dniowych bonów pieni

ęż

nych

emitowanych przez NBP. Okre

ś

la minimaln

ą

rentowno

ść

operacji otwartego rynku.

Stopa lombardowa (kredyt lombardowy)

cena,

po

której

bank

centralny

udziela

bankom

komercyjnym

po

ż

yczek

pod

zastaw

papierów

warto

ś

ciowych.

Stopa depozytowa

oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych
przez banki komercyjne w banku centralnym.

Stopa rezerw obowi

ą

zkowych

miernik

kwoty

rezerw

obowi

ą

zkowych,

jak

ą

banki

komercyjne

s

ą

zobowi

ą

zane

wpłaci

ć

do

banku

centralnego w celu zabezpieczenia ich wypłacalno

ś

ci

Regulacja poda

ż

y pieni

ą

dza

Je

ś

li BC chce zwi

ę

kszy

ć

poda

ż

pieni

ą

dza, to mo

ż

e

:

obni

ż

y

ć

stop

ę

dyskontow

ą

w celu zwi

ę

kszenia rozmiarów

po

ż

yczek, które s

ą

udzielana bankom komercyjnym

zakupi

ć

wyemitowane przez rz

ą

d papiery warto

ś

ciowe na

otwartym rynku

obni

ż

y

ć

poziom wska

ź

nika rezerw obowi

ą

zkowych

Je

ś

li BC chce zmniejszy

ć

poda

ż

pieni

ą

dza, to mo

ż

e:

ograniczy

ć

ogóln

ą

sum

ę

po

ż

yczek udzielanych bankom

komercyjnym poprzez podwy

ż

szenie stopy dyskontowej

sprzedawa

ć

wyemitowane przez rz

ą

d papiery

warto

ś

ciowe, które s

ą

w posiadaniu banku centralnego

podwy

ż

szy

ć

poziom wska

ź

nika rezerw obowi

ą

zkowych

Pierwotna i wtórna kreacja pieni

ą

dza

poda

ż

pieni

ą

dza

= gotówka + wykreowany pieni

ą

dz kredytowy

Pierwotna kreacja pieni

ą

dza:

- wprowadzanie gotówki przez bank centralny do systemu

- kredyty udzielane bankom komercyjnym przez bank

centralny

Wtórna kreacja pieni

ą

dza:

- udzielanie kredytów przez banki komercyjne swoim

klientom

Schemat kreacji pieni

ą

dza przez banki komercyjne

Aktywa

Pasywa

Poda

ż

pieni

ą

dza

Bank 1

Rezerwa – 10 zł

Kredyt – 90 zł

Depozyt –

100 zł

100 zł

Bank 2

Rezerwa – 9 zł

Kredyt – 81 zł

Depozyt –

90 zł

190 zł

Bank 3

Rezerwa – 8,1 zł

Kredyt – 72,9 zł

Depozyt –

81 zł

271 zł

Bank 4

Rezerwa – 7,29 zł

Kredyt – 65,61 zł

Depozyt –

72,9 zł

343,9 zł

M = D1 * (1/r) = 100 * (1/0,1) = 1000 zł

Kreacja pieni

ą

dza z perspektywy całego systemu bankowego

Bank

Przyjety
depozyt

Wymagane

rezery (20%)

Rezerwy

nadwy

ż

kowe

Udzielony

kredyt

Dodatkowa ilo

ść

pieni

ą

dza w

obiegu

Bank 1

1 000,0 zł

200,0 zł

800,0 zł

800,0 zł

0,0 zł

Bank 2

800,0 zł

160,0 zł

640,0 zł

640,0 zł

800,0 zł

Bank 3

640,0 zł

128,0 zł

512,0 zł

512,0 zł

640,0 zł

Bank 4

512,0 zł

102,4 zł

409,6 zł

409,6 zł

512,0 zł

Bank 5

409,6 zł

81,9 zł

327,7 zł

327,7 zł

409,6 zł

......

Razem

5 000,0 zł

1 000,0 zł

4 000,0 zł

4 000,0 zł

4 000,0 zł

M = D1 * (1/r) = 1000 * (1/0,2) = 5000 zł

D = R / r = warto

ść

rezerw / wska

ź

nik rezerwy obowi

ą

zkowej

Rodzaje operacji bankowych

Operacje bankowe

Operacje czynne

(AKTYWNE)

Operacje bierne

(PASYWNE)

Operacje

po

ś

rednicz

ą

ce

Operacje rozliczeniowe

Po

ś

rednictwo w obrocie papierami warto

ś

ciowymi

Inne operacje (np. gwarancje bankowe)

Klasyfikacja usług rozliczeniowych

ś

wiadczonych przez banki

rozliczenia krajowe

rozliczenia zagraniczne

zasi

ę

gu rozlicze

ń

bezgotówkowe

gotówkowe

formy rozlicze

ń

prywatne

gospodarcze (handlowe)

motywów rozliczenia

Kryterium

Co to jest obrót gotówkowy i bezgotówkowy?

Obrót bezgotówkowy:

rozliczenia pieni

ęż

ne,

w których na ka

ż

dym etapie cyklu

rozliczeniowego dokonywany jest
transfer

ś

rodków pieni

ęż

nych

z i na rachunki bankowe,

a wi

ę

c zarówno po stronie dłu

ż

nika

(płatnika), jak i po stronie
wierzyciela (beneficjenta)

Transakcje bezgotówkowe dotycz

ą

rozlicze

ń

pieni

ęż

nych, w których obie

strony rozliczenia (dłu

ż

nik i wierzyciel)

posiadaj

ą

rachunek bankowy i na

ż

adnym etapie rozlicze

ń

nie dochodzi do

u

ż

ycia gotówki

Jakiekolwiek u

ż

ycie gotówki na którym

ś

z etapów przeprowadzania rozliczenia
oznacza obrót gotówkowy.

Obrót bezgotówkowy:

klasyczny - płatno

ść

odbywa si

ę

poprzez bezpo

ś

rednie (tj. „z r

ę

ki

do r

ę

ki”) lub po

ś

rednie (np. przez

poczt

ę

, Western Union lub

MoneyGram) przekazanie
gotówki od dłu

ż

nika do

wierzyciela

rozliczenie „quasi” gotówkowe
(przez wpłat

ę

gotówkow

ą

), w

której dłu

ż

nik wpłaca gotówk

ę

w

kasie poczty, banku lub
po

ś

rednika rozliczeniowego, ale

odbiorca płatno

ś

ci (beneficjent)

otrzymuje wpłacone

ś

rodki na

swój rachunek bankowy.

Udział procentowy płatno

ś

ci gotówkowych i bezgotówkowych

w liczbie płatno

ś

ci detalicznych w Polsce

98

94

90

89

2

6

10

11

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2005

2007

2009

2010

Płatno

ś

ci gotówkowe

Płatno

ś

ci bezgotówkowe

Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mog

ą

zast

ą

pi

ć

gotówk

ę

?, Adam Tochma

ń

ski, Dyrektor

Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.

Porównanie Polski i innych krajów w zakresie udziału gotówki
w całkowitej warto

ś

ci płatno

ś

ci detalicznych w 2008 r. (%)

B

u

łg

a

ri

a

R

u

m

u

n

ia

P

o

ls

k

a

W

ło

c

h

y

S

ło

w

a

c

ja

H

is

z

p

a

n

ia

Ł

o

tw

a

E

u

ro

p

a

C

z

e

c

h

y

N

ie

m

c

y

E

u

ro

p

a

Z

a

c

h

o

d

n

ia

S

z

w

a

jc

a

ri

a

E

s

to

n

ia

F

ra

n

c

ja

W

ie

lk

a

B

ry

ta

n

ia

H

o

la

n

d

ia

S

z

w

e

c

ja

F

in

la

n

d

ia

N

o

rw

e

g

ia

E

u

ro

p

a

Ś

ro

d

k

o

w

a

i

W

s

c

h

o

d

n

ia

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mog

ą

zast

ą

pi

ć

gotówk

ę

?, Adam Tochma

ń

ski, Dyrektor

Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.

Główne wady i zalety obrotu gotówkowego

Zalety

Szybko

ść

i łatwo

ść

płacenia (np.

nie trzeba pami

ę

ta

ć

numeru PIN)

Anonimowo

ść

Mo

ż

liwo

ść

płacenia wsz

ę

dzie

Mo

ż

liwo

ść

realnej kontroli

wydatków (nie wydasz wi

ę

cej ni

ż

masz)

Mo

ż

liwo

ść

płacenia bez

dodatkowych opłat

Przyjemno

ść

fizycznego kontaktu

z gotówk

ą

Wady

Brak pełnego bezpiecze

ń

stwa

(niejednokrotnie bezpowrotna utrata
w przypadku kradzie

ż

y)

Mo

ż

liwo

ść

zrobienia zakupów

tylko do kwoty posiadanej przy
sobie gotówki

Brak mo

ż

liwo

ś

ci zrobienia

nieplanowanych zakupów

Czasem problemy zwi

ą

zane z

wydawaniem reszty

Mo

ż

liwe fałszerstwa banknotów

Brak przychodów z gotówki

Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mog

ą

zast

ą

pi

ć

gotówk

ę

?, Adam Tochma

ń

ski, Dyrektor

Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.

Rachunek bankowy

Rachunki bankowe s

ą

podstawowymi

produktami bankowymi

Otwarcie rachunku bankowego nast

ę

puje na

wniosek klienta, który przedstawia stosowne
dokumenty oraz podpisuje umow

ę

rachunku

bankowego, w tym kart

ę

wzorów podpisów.

Rachunki bankowe

Art. 49. 1. Banki mog

ą

prowadzi

ć

w szczególno

ś

ci

nast

ę

puj

ą

ce rodzaje rachunków bankowych

Rachunki

oszcz

ę

dno

ś

ciowe

Rachunki

lokat terminowych

Rachunki

rozliczeniowe

Rachunki

powiernicze

Umowa o rachunek bankowy

Umowa rachunku bankowego powinna okre

ś

la

ć

w szczególno

ś

ci:

1.

strony umowy,

2.

rodzaj otwieranego rachunku,

3.

walut

ę

rachunku,

4.

czas trwania umowy,

5.

o ile strony zastrzegaj

ą

oprocentowanie

ś

rodków pieni

ęż

nych

zgromadzonych na rachunku -wysoko

ść

tego oprocentowania i przesłanki

dopuszczalno

ś

ci jego zmiany przez bank, a tak

ż

e terminy wypłaty,

postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji nale

ż

nych odsetek,

6.

wysoko

ść

prowizji i opłat za czynno

ś

ci zwi

ą

zane z wykonywaniem umowy

oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank,

7.

formy i zakres rozlicze

ń

pieni

ęż

nych dokonywanych na polecenie posiadacza

rachunku oraz terminy ich realizacji,

8.

przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,

9.

przesłanki i tryb rozwi

ą

zania umowy rachunku bankowego,

10.

zakres odpowiedzialno

ś

ci banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie

rozlicze

ń

pieni

ęż

nych oraz wysoko

ść

odszkodowania za przekroczenie

terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

ROR- podstawowy produkt bankowo

ś

ci

detalicznej

ROR ł

ą

czy 3 funkcje

funkcj

ę

rozliczeniow

ą

funkcj

ę

oszcz

ę

dno

ś

ciow

ą

funkcj

ę

kredytow

ą

Konto osobiste - Rachunek ROR - podstawowy produkt
bankowy

Funkcja
rozliczeniowa

•

polecenia

przelewu

• polecenia
zapłaty

• zlecenia stałe

• zlecenia
jednorazowe

• karty płatnicze

Funkcja
oszcz

ę

dno

ś

ciowa

•

lokaty a’vista

• lokaty terminowe

Funkcja
kredytowa

•

debet w

rachunku

• kredyt
odnawialny

• karta kredytowa

NRB - standard numeru rachunku bankowego

Standard NRB stosowany jest w obrocie krajowym

Standard rachunku bankowego dla wszystkich jednostek banków
maj

ą

cych siedzib

ę

w Polsce stosowany w obrocie krajowym ma

nast

ę

puj

ą

c

ą

posta

ć

:

cc aaaa aaaa bbbb bbbb bbbb bbbb- na dokumentach papierowych

ccaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbb- posta

ć

elektroniczna

gdzie:

cc - dwucyfrowa liczba kontrolna (wyliczana na podstawie pozostałej
cz

ęś

ci nr rachunku)

aaaa aaaa - o

ś

miocyfrowy nr rozliczeniowy oddziału banku

bbbb bbbb bbbb bbbb - szesnastocyfrowy numer rachunku Klienta

Dla wszystkich banków NRB:

a.

ma długo

ść

26 znaków;

b.

nie zawiera liter;

Klasyfikacja usług rozliczeniowych

ś

wiadczonych przez banki

Gotówkowe
operacje bankowe

Wpłata gotówkowa
w banku

Czek gotówkowy

Bezgotówkowe
operacje bankowe

Polecenie przelewu

Polecenie zapłaty

Karty płatnicze

Akredytywa

Inkaso

Czek
rozrachunkowy

Czeki

•

Czek to pisemna dyspozycja wystawcy czeku (trasanta) udzielona

bankowi prowadz

ą

cemu jego rachunek (trasatowi), aby ten obci

ąż

ył

jego rachunek kwot

ą

, na któr

ą

czek został wystawiony oraz wypłacił

t

ę

kwot

ę

osobie wskazanej na czeku (remitentowi).

trasant poleca trasatowi, aby ten zapłacił remitentowi

Trasant

Trasat

Remitent

Czek zawiera:

1) nazw

ę

„czek” w samym tek

ś

cie dokumentu, w j

ę

zyku, w jakim go wystawiono

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieni

ęż

nej

3) nazwisko osoby, która ma zapłaci

ć

(trasata)

4) oznaczenie miejsca płatno

ś

ci

5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku

6) podpis wystawcy czeku

Rodzaje czeki

Gotówkowe

– upowa

ż

niaj

ą

ce do podj

ę

cia pewnej sumy gotówki

Rozrachunkowe

– przeznaczone do realizacji w formie

bezgotówkowej

czek rozrachunkowy potwierdzony

zawiera o

ś

wiadczenie banku wystawcy,

ż

e czek ma

pokrycie na rachunku

potwierdzenie czeku jest wa

ż

ne tylko 10 dni od daty

wystawienia czeku,

na ten okres bank blokuje odpowiednie

ś

rodki na rachunku

wystawcy

czek rozrachunkowy gwarantowany

na podstawie umowy mi

ę

dzy bankiem a wystawc

ą

, czek

realizowany jest bez wzgl

ę

du na stan rachunku wystawcy

w razie braku pokrycia na rachunku bank automatycznie

kredytuje wystawc

ę

czeku do wysoko

ś

ci sumy

gwarantowanej

Polecenie przelewu – dyspozycja klienta banku obci

ąż

enia jego

rachunku okre

ś

lon

ą

kwot

ą

, przy równoczesnym uznaniu t

ą

kwot

ą

wskazanego (w poleceniu) innego rachunku

2. Zło

ż

enie polecenia

przelewu

Polecenie przelewu

Dłu

ż

nik

Bank dłu

ż

nika

Obci

ąż

enie rachunku

dłu

ż

nika i przekazanie

ś

rodków do systemu

rozlicze

ń

mi

ę

dzybankowych

Bank wierzyciela

Uznanie rachunku

wierzyciela po uzyskaniu

pieni

ę

dzy z systemu

rozlicze

ń

mi

ę

dzybankowych

Wierzyciel

4. Zawiadomienie
o dokonaniu
przelewu

1. Faktura

3. Przelew

ś

rodków

• Polecenie inicjuje
dłu

ż

nik

• Przekazanie
polecenia – w
formie papierowej
lub elektronicznej

• Polecenie mo

ż

e

by

ć

stałe lub

jednorazowe

• Na rachunku
dłu

ż

nika musz

ą

by

ć

ś

rodki

System SORBNET i ELIXIR

System ELIXIR - system rozlicze

ń

mi

ę

dzybankowych

zlecenia, wystawiane przez Izb

ę

(KIR) i przekazywane

do NBP do zaksi

ę

gowania na rachunkach banków, s

ą

rezultatem kompensaty wzajemnych nale

ż

no

ś

ci i

zobowi

ą

za

ń

banków, wynikaj

ą

cych z indywidualnych

zlece

ń

ich klientów.

System SORBNET - tzw. systemem RTGS (Real
Time Gross Settlement System)

obsługuje rachunki bie

żą

ce banków w złotych

prowadzone przez Departament Systemu Płatniczego
w NBP

Wierzyciel

Dłu

ż

nik

Bank wierzyciela

Uznanie rachunku wierzyciela po

uzyskaniu pieni

ę

dzy z systemu

rozlicze

ń

mi

ę

dzybankowych

Bank dłu

ż

nika

Obci

ąż

enie rachunku dłu

ż

nika i

przekazanie

ś

rodków do systemu

rozlicze

ń

mi

ę

dzybankowych

2. Polecenie zapłaty

3. Zgoda

1.Zlecenie polecenia zapłaty

Polecenie zapłaty - direct debit

Polecenie przelewu

stanowi udzielon

ą

bankowi dyspozycj

ę

dłu

ż

nika

obci

ąż

enia jego rachunku okre

ś

lon

ą

kwot

ą

i uznania t

ą

kwot

ą

rachunku

wierzyciela –

pod warunkiem wyra

ż

enia zgody przez dłu

ż

nika na stosowanie tego

sposobu rozlicze

ń

4. Przelew pieni

ę

dzy

Polecenie przelewu

• inicjuje wierzyciel
• zmniejsza czasowe obci

ąż

enie dłu

ż

nika z tytułu wykonywanych polece

ń

przelewu

UMOWA

Polecenie zapłaty - direct debit - ZASADY

Wszystkie strony transakcji, tzn. wierzyciel i dłu

ż

nik oraz ich

banki musz

ą

podpisa

ć

odpowiednie umowy przed rozpocz

ę

ciem

stosowania tej formy rozlicze

ń

.

Polecenie zapłaty polega na udzieleniu upowa

ż

nienia

wierzycielowi do obci

ąż

ania rachunku bankowego dłu

ż

nika kwot

ą

zobowi

ą

zania wynikaj

ą

c

ą

z rachunku wystawionego przez

wierzyciela.

Dłu

ż

nikowi przysługuje prawo do cofni

ę

cia w ka

ż

dym czasie

zgody na polecenie zapłaty

Dłu

ż

nik mo

ż

e odwoła

ć

pojedyncze polecenie zapłaty, w banku

prowadz

ą

cym jego rachunek, w terminie:

30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obci

ąż

enia

rachunku bankowego - w przypadku gdy dłu

ż

nikiem jest

osoba fizyczna niewykonuj

ą

ca działalno

ś

ci gospodarczej,

5 dni roboczych od dnia dokonania obci

ąż

enia rachunku

bankowego - w przypadku pozostałych dłu

ż

ników.

Kiedy warto uruchomi

ć

polecenie przelewu, a kiedy polecenie

zapłaty?

Zlecenie przelewów (najlepiej stałe) -
comiesi

ę

czne rachunki pozostaj

ą

w tej samej

wysoko

ś

ci - czynsz, opłata za Internet, spłata

zadłu

ż

enia na karcie kredytowej w kwocie

minimalnej lub ustalonej.

Zlecenie zapłaty - wysoko

ść

rachunków co

miesi

ą

c zmienia si

ę

- opłaty za telefon, gaz,

elektryczno

ść

Karty płatnicze

Prawo bankowe:

karta płatnicza jest kart

ą

identyfikuj

ą

ca wydawc

ę

i

upowa

ż

nionego posiadacza

uprawnia do wypłaty gotówki lub dokonywania
zapłaty

w przypadku karty wydanej przez bank lub
instytucj

ę

ustawowo upowa

ż

nion

ą

do udzielania

kredytu - tak

ż

e do dokonywania wypłaty gotówki

lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu

Rodzaje kart płatniczych – kryterium – sposób rozliczania
transakcji

Karty debetowe
Pay now

• wydawana do
rachunku ROR

• słu

ż

y jedynie do

dysponowania
własnymi

ś

rodkami

na koncie (lub w
ramach
przyznanego limitu)

• automatycznie po
dokonaniu
transakcji rachunek
jest obci

ąż

any

wydan

ą

kwot

ą

Karty kredytowe
Pay later

• nie ma konieczno

ś

ci

posiadania rachunku
ROR

• umo

ż

liwiaj

ą

skorzystanie z
przyznanego przez bank
limitu kredytowego
przypisanego do karty

• posiadacz karty jest
zobowi

ą

zany do

uregulowania raz w
miesi

ą

cu jedynie kwoty

zwanej minimaln

ą

płatno

ś

ci

ą

lub kwot

ą

minimalnej spłaty

• umo

ż

liwia skorzystanie

z tzw. okresu
bezodsetkowego (grace
period)

Karty
obci

ąż

eniowe

Pay later

• wydawane do
rachunku ROR

• klient raz w
miesi

ą

cu

obci

ąż

any jest

ł

ą

czn

ą

kwot

ą

dokonanych przez
cały miesi

ą

c

transakcji i, w
odró

ż

nieniu od

kart kredytowych,
musi dokona

ć

spłaty całego
zadłu

ż

enia

Karty
przedpłacone
Pay before

• karty pre-paid,
elektroniczne
portmonetki

• karty mog

ą

by

ć

wydawane w
wersji
spersonalizowan
ej lub bez
nazwiska
posiadacza

Wierzyciel (sklep)

Dłu

ż

nik - klient

Bank wierzyciela

Uznanie rachunku

wierzyciela

(6)

Bank dłu

ż

nika

Obci

ąż

enie rachunku

dłu

ż

nika

(4)

Prowizja

5. Uznanie rachunku banku wierzyciela

Schemat autoryzacji kart płatniczych

1. Płatno

ść

kart

ą

płatnicz

ą

Centrum rozliczeniowe

kart

(np. Polcard, eCard)

Centrum
autoryzacji

np. Visa, MasterCard

Prowizja

Prowizja

Noty obci

ąż

eniowe

(3)

Autoryzacja

2. Wykaz transakcji za
pomoc

ą

kart płatniczych

Kto uczestniczy w systemie autoryzacji kart płatniczych?

•

Akceptant

- punkt handlowo-usługowy honoruj

ą

cy płatno

ść

kart

ą

płatnicz

ą

, który zawarł z agentem rozliczeniowym umow

ę

o przyjmowanie

zapłaty przy u

ż

yciu elektronicznych instrumentów płatniczych;

•

Agent rozliczeniowy

(Acquirer)- instytucja po

ś

rednicz

ą

ca pomi

ę

dzy

Akceptantem a Emitentem karty (ew. jego organizacj

ą

płatnicz

ą

).

• Agent rozliczeniowy dokonuje autoryzacji, czyli potwierdzenia,

ż

e

osoba posługuj

ą

ca si

ę

dan

ą

kart

ą

jest uprawniona do dokonania

płatno

ś

ci (np. posiada odpowiednie

ś

rodki na koncie) a tak

ż

e

rozliczania i przetwarzania transakcji.

• Najwi

ę

kszym polskim Agentem rozliczeniowym jest POLCARD.

•

Emitent

(Issuer) - wydawca karty płatniczej, najcz

ęś

ciej bank

•

Organizacja płatnicza

- organizacja zrzeszaj

ą

ca wydawców kart

płatniczych oraz agentów rozliczeniowych w ramach danego systemu
płatniczego i udost

ę

pniaj

ą

ca im swój znak towarowy (logo) – MasterCard,

Visa.

Czy karty płatnicze s

ą

bezpieczne?

Ustawa z dnia 12 wrze

ś

nia 2002 r. o elektronicznych

instrumentach płatniczych

O ile umowa nie przewiduje inaczej, posiadacza

obci

ąż

aj

ą

operacje dokonane z u

ż

yciem utraconej karty

płatniczej do czasu zgłoszenia wydawcy jej utraty,
do kwoty stanowi

ą

cej

równowarto

ść

w złotych 150 euro.

Jak wygl

ą

da karta płatnicza?

Karty partnerskie (co-brandowe)

• Programy kart Co-branded
stwarzaj

ą

wydawcom szans

ę

na

zwi

ę

kszenie zyskowno

ś

ci portfolio

kart płatniczych.

• MasterCard wprowadził na rynek
pierwsz

ą

na

ś

wiecie kart

ę

kredytow

ą

Co-branded i do dzi

ś

pozostaje

liderem w tej dziedzinie.

• Program Co-branded opiera si

ę

na

współpracy banku z inn

ą

instytucj

ą

i

ma na celu rozpowszechnienie marki
karty w

ś

ród klientów danej instytucji.

• Wydanie karty ł

ą

czy si

ę

z reguły z

programem lojalno

ś

ciowym,

zwi

ą

zanym z produktami i usługami

partnera, którym jest najcz

ęś

ciej

organizacja komercyjna.

Karty affinity

•Karty płatnicze typu Affinity
to karty wydawane przez
banki we współpracy z
organizacjami
niekomercyjnymi w celu
wspierania ich działalno

ś

ci.

•Równocze

ś

nie organizacja

charytatywna otrzymuje od
banku wydaj

ą

cego kart

ę

okre

ś

lone kwoty, które nie

obci

ąż

aj

ą

posiadacza karty.

On, przy ka

ż

dorazowym

u

ż

yciu karty Affinity, wspiera

w ten sposób wybran

ą

organizacj

ę

.

Działalno

ść

kredytowa banków komercyjnych

Zagadnienia:

definicja kredytu i po

ż

yczki bankowej,

rodzaje kredytów,

oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i detalicznych,

dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa i jej istotne elementy,

ocena ryzyka kredytowego, ocena zdolno

ś

ci kredytowej,

monitorowanie i administrowanie kredytami,

credit – scoring,

zabezpieczenie zwrotno

ś

ci kredytów.

UMOWA O KREDYT BANKOWY

Bank zobowi

ą

zuje si

ę

do:

oddania do dyspozycji kredytobiorcy

na czas oznaczony w umowie

okre

ś

lonej kwoty

ś

rodków pieni

ęż

nych,

z przeznaczeniem na okre

ś

lony cel.

Kredytobiorca zobowi

ą

zuje si

ę

do korzystania z kredytu:

na warunkach okre

ś

lonych w umowie,

zwrotu kwoty wykorzystywanego kredytu z odsetkami

w okre

ś

lonym terminie spłaty

oraz spłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Co to jest kredyt bankowy?

(art. 69 Ustawy Prawo bankowe)

Cechy kredytu

Odpłatno

ść

w formie

odsetek bankowych
liczonych wg okre

ś

lonej

stopy procentowej,
prowizji i opłat

Bank, okre

ś

la:

warunki kredytu

jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania

uzale

ż

nia przyznanie kredytu od zdolno

ś

ci kredytowej,

nie jest zobowi

ą

zany do udzielenia kredytu, nawet

je

ż

eli osoba ubiegaj

ą

ca si

ę

o kredyt j

ą

posiada

Zwrotno

ść

ka

ż

dy kto otrzyma kredyt,

ma obowi

ą

zek zwróci

ć

go

w ustalonym z bankiem

terminie

Cechy kredytu

Cechy umowy kredytu bankowego

umowa dwustronnie zobowi

ą

zuj

ą

ca,

umowa odpłatna

- kredytobiorca zobowi

ą

zany jest do zapłaty odsetek

od wykorzystanego kredytu, odsetek za zwłok

ę

od kredytu nie

spłaconego w terminie, prowizji okre

ś

lonych w umowie,

umowa terminowa-

bowiem musi by

ć

w niej oznaczony termin, na jaki

została zawarta,

umowa celowa-

zawsze wskazany jest cel, na jaki powierzane s

ą

kredytobiorcy

ś

rodki pieni

ęż

ne oddane mu do dyspozycji,

zobowi

ą

zanie pieni

ęż

ne-

przez umow

ę

o udzielenie kredytu bank

mo

ż

e si

ę

zobowi

ą

za

ć

tylko do oddania do dyspozycji kredytobiorcy

oznaczonej ilo

ś

ci

ś

rodków pieni

ęż

nych, a kredytobiorca jest

zobowi

ą

zany do jej zwrotu na okre

ś

lonych warunkach,

umow

ą

, która jest zastrze

ż

ona

do wył

ą

cznej kompetencji banków,

poniewa

ż

działalno

ś

ci

ą

kredytow

ą

mog

ą

zajmowa

ć

si

ę

jedynie banki.

Umowa po

ż

yczki – Kodeks Cywilny

Tytuł XIX. PO

Ż

YCZKA

Art. 720.

§ 1. Przez umow

ę

po

ż

yczki daj

ą

cy po

ż

yczk

ę

zobowi

ą

zuje si

ę

przenie

ść

na własno

ść

bior

ą

cego okre

ś

lon

ą

ilo

ść

pieni

ę

dzy

(...), a bior

ą

cy zobowi

ą

zuje si

ę

zwróci

ć

t

ę

sam

ą

ilo

ść

pieni

ę

dzy.

§ 2. Umowa po

ż

yczki, której warto

ść

przenosi pi

ęć

set

złotych, powinna by

ć

stwierdzona pismem.

Art. 723. Je

ż

eli termin zwrotu po

ż

yczki nie jest oznaczony,

dłu

ż

nik obowi

ą

zany jest zwróci

ć

po

ż

yczk

ę

w ci

ą

gu sze

ś

ciu

tygodni po wypowiedzeniu przez daj

ą

cego po

ż

yczk

ę

.

Po

ż

yczka a kredyt - ró

ż

nice

Czynno

ść

bankowa

Kredyt

Po

ż

yczka

Instytucje uprawnione
do udzielania

banki

banki, instytucje finansowe,

osoby prawne, osoby fizyczne

Podstawa prawna

Prawo bankowe

Kodeks cywilny

Rodzaj własno

ś

ci

Oddanie do dyspozycji

kredytobiorcy

ś

rodków

nale

żą

cych do banku

Przeniesienie własno

ś

ci

ś

rodków

pieni

ęż

nych lub rzeczy

Sposób wykorzystania

Na warunkach i zasadach

okre

ś

lonych w umowie

kredytowej

Dowlony

Cel

Konkretny, sprecyzowany i

wskazany w umowie

Dowlony, nieistotny

Rodzaj umowy

Pisemna pod rygorem

niewa

ż

no

ś

ci

Pisemna tylko do celów

dowodowych,

mo

ż

e by

ć

np. ustna

Oprocentowanie

Wyst

ę

puje

Dowolnie

Klasyfikacja kredytów bankowych

Przedmiot kredytowania

kredyty dla osób indywidualnych

kredyty dla przedsi

ę

biorstw

Okres kredytowania

kredyty krótkoterminowe (do 1 roku)

kredyty

ś

rednioterminowe (1-3 lat)

kredyty długoterminowe (pow. 3 lat)

Formy prawnej zabezpieczenia

kredyty niezabezpieczone

kredyty zabezpieczone

Waluta kredytu

kredyty złotowe

kredyty dewizowe

kredyty denominowane

Metoda kredytowania

kredyt w rachunku bie

żą

cym

kredyt w rachunku kredytowym

kredyt odnawialny (rewolwingowy)

kredyt lombardowy

kredyt kart kredytowych

Cel, przedmiot kredytowania

kredyty ratalne

kredyty samochodowe

kredyty hipoteczne, budowlane

kredyty na zakup papierów

warto

ś

ciowych

Umowa kredytu powinna by

ć

zawarta na pi

ś

mie!

Co okre

ś

la?

strony umowy

KREDYTDAWCA - bank, konsorcjum bankowe

KREDYTOBIORCA - konsument, osoby prawne

kwot

ę

i walut

ę

kredytu

kredyty walutowy (EUR, USD, CHF) lub złotowy

cel, na który kredyt został
udzielony

bank ma obowi

ą

zek kontrolowania wykorzystania udzielonego

kredytu

kredytobiorca ma obowi

ą

zek wykorzystywania kredytu zgodnie

z umow

ą

i umo

ż

liwi

ć

bankowi kontrolowanie

zasady i termin spłaty kredytu

bank okre

ś

la sposób i termin spłat rat kapitałowych wraz z

odsetkami w harmonogramie spłat

raty mog

ą

by

ć

spłacane w ratach równych lub w ratach

malej

ą

cych

wysoko

ść

oprocentowania

kredytu i warunki jego zmiany

oprocentowanie to wynagrodzenie kredytodawcy

bank jest zobowi

ą

zany do okre

ś

lenia warunków zmiany

oprocentowania i sposobu powiadomienia kredytobiorcy

zakres uprawnie

ń

banku zwi

ą

zanych z kontrol

ą

wykorzystania i spłaty kredytu

terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy

ś

rodków pieni

ęż

nych

wysoko

ść

prowizji, je

ż

eli umowa j

ą

przewiduje

warunki dokonywania zmian i rozwi

ą

zania umowy

Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja

Oprocentowanie

to wynagrodzenie za udost

ę

pnienie

ś

rodków

finansowych
• stałe
• zmienne

Oprocentowanie

składa si

ę

z dwóch elementów:

• podstawowej stopy procentowej (stopa bazowa – WIBOR)
• dodatkowych punktów procentowych, zwi

ą

zanych z ryzykiem

ponoszonym przez bank

Oprocentowanie

w praktyce zale

ż

y od:

• okresu kredytu
• oceny klienta
• jako

ś

ci zabezpiecze

ń

Prowizja

to opłata ponoszona przez kredytobiorc

ę

za usługi bankowe

zwi

ą

zane z udzieleniem kredytów

Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja

Inne koszty kredytu:

• opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego
• opłata za wcze

ś

niejsz

ą

spłat

ę

• ubezpieczenie

Wyci

ą

g z taryfy prowizji i opłat:

Opłata przygotowawcza za rozpatrzenia wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy o udzielenie
kredytu/po

ż

yczki:

•b

ę

d

ą

cego kredytem konsumenckim 50,00 zł

•nie b

ę

d

ą

cego kredytem konsumenckim 0,00 zł

1. Udzielenie kredytu - od kwoty kredytu/po

ż

yczki: od 0% do 3,5%

2. Wcze

ś

niejsza całkowita spłata kredytu/po

ż

yczki (z wył

ą

czeniem kredytów i po

ż

yczek podlegaj

ą

cych

ustawie o kredycie konsumenckim) - od kwoty spłaty:

•ze zmienn

ą

stop

ą

procentow

ą

1,5% nie mniej ni

ż

200 zł

•ze stał

ą

stop

ą

procentow

ą

2% nie mniej ni

ż

200 zł

3. Zmiana waluty kredytu/po

ż

yczki - od kwoty aktualnego zadłu

ż

enia od 0,8%

4. Oszacowanie warto

ś

ci nieruchomo

ś

ci maj

ą

cej stanowi

ć

zabezpieczenie kredytu lub po

ż

yczki

hipotecznej od ka

ż

dej nieruchomo

ś

ci od 200,00 zł

5. Inne czynno

ś

ci wykonane na wniosek klienta zwi

ą

zane ze zmian

ą

postanowie

ń

umowy kredytu

mieszkaniowego wymagaj

ą

ce sporz

ą

dzenia aneksu do umowy 150,00 zł

6. Inne czynno

ś

ci wykonywane na

ż

yczenie klienta lub za klienta 50,00 zł

Schemat procedury kredytowej

Monitoring kredytowy (i ewentualne zmiany

warunków umowy na wniosek kredytobiorcy)

Nnegocjacje warunków umowy kredytowej,

zawarcie umowy kredytowej

Decyzja komitetu kredytowego o udzieleniu

b

ą

d

ź

odmowie udzielenia kredytu

Okre

ś

lenie mo

ż

liwo

ś

ci zabezpieczenia prawnego

spłaty kredytu wraz z odsetkami i opłatami

Badanie zdolno

ś

ci kredytowej

Przyj

ę

cie wniosku kredytowego i jego sprawdzenie

pod wzgl

ę

dem formalnym

Ocena formalna i merytoryczna wniosku kredytowego

Ocena formalna (Etap I)
Sprawdzenie czy :

wszystkie wymienione w zestawieniu zał

ą

czniki zostały dostarczone i czy s

ą

one wystarczaj

ą

ce do rozpatrzenia wniosku przez bank,

wniosek kredytowy został podpisany przez osoby upowa

ż

nione,

przeznaczenie kredytu jest zgodne z rodzajem prowadzonej działalno

ś

ci,

proponowane formy zabezpieczenia spłaty kredytu s

ą

akceptowane przez bank

wnioskowana kwota kredytu nie przekracza okre

ś

lonego przez prawo bankowe

poziomu procentowego funduszu własnych banku, tzw. współczynnika
koncentracji,
wnioskowana kwota kredytu nie przekracza kompetencji osób upowa

ż

nionych

do składania o

ś

wiadcze

ń

w zakresie zobowi

ą

za

ń

maj

ą

tkowych,

Ocena merytoryczna (Etap II)

W analizie merytorycznej wniosku, bank dokonuje oceny:

prawnej,
sytuacji ekonomiczno- finansowej wnioskodawcy,
zdolno

ś

ci kredytowej,

wysoko

ś

ci potrzeb kredytowych,

jako

ś

ci zabezpiecze

ń

spłaty kredytu.

Zdolno

ść

kredytowa – podstawy warunek!

art. 70 Prawa bankowego

Bank uzale

ż

nia przyznanie kredytu od zdolno

ś

ci kredytowej

kredytobiorcy.

Przez zdolno

ść

kredytow

ą

rozumie si

ę

:

zdolno

ść

do spłaty zaci

ą

gni

ę

tego kredytu wraz z odsetkami w

terminach okre

ś

lonych w umowie.

Kredytobiorca jest obowi

ą

zany przedło

ż

y

ć

na

żą

danie banku

dokumenty i informacje niezb

ę

dne do dokonania oceny tej

zdolno

ś

ci.

Osobie fizycznej, prawnej, które nie maj

ą

zdolno

ś

ci kredytowej,

bank mo

ż

e udzieli

ć

kredytu pod warunkiem:

ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty

kredytu,

Kredytobiorca jest obowi

ą

zany umo

ż

liwi

ć

podejmowanie przez

bank czynno

ś

ci zwi

ą

zanych z ocen

ą

sytuacji finansowej i

gospodarczej oraz kontrol

ę

wykorzystania i spłaty kredytu.

Ocena zdolno

ś

ci kredytowej osób indywidualnych - metody

Analiza ilo

ś

ciowa

ustalenie wysoko

ś

ci uzyskiwanych dochodów

ustalenie stabilno

ś

ci uzyskiwanych dochodów

sprawdzenie czy dochody gwarantuj

ą

spłat

ę

kredytu

wraz z odsetkami w ustalonym przez bank terminie.

Ź

ródłem informacji s

ą

dokumenty dostarczane przez

konsumentów, potwierdzaj

ą

ce poziom uzyskiwanych

dochodów

Na podstawie dochodu pozostaj

ą

cego w dyspozycji

konsumentów, bank bada i okre

ś

la zdolno

ść

kredytow

ą

.

Ocena zdolno

ś

ci kredytowej osób indywidualnych - metody

Analiza jako

ś

ciowa

Ocena wiarygodno

ś

ci kredytowej przeprowadzana w oparciu o

cechy jako

ś

ciowe, wpływaj

ą

ce na skłonno

ść

konsumenta do

regulowania zobowi

ą

za

ń

kredytowych

osobiste cechy konsumenta - wiek, status rodzinny
(rodzina, dzieci), status mieszkaniowy (dom, mieszkanie),
maj

ą

tkowy, wykształcenie, form

ę

zatrudnienia (umowa o

prac

ę

, o dzieło, na zlecenie, działalno

ść

gospodarcza)

wykonywany zawód, stosunek do słu

ż

by wojskowej itp.

historia współpracy z bankami - na podstawie informacji z
BIK

ryzyko transakcji kredytowej - wysoko

ść

kredytu, czas

trwania kredytu, udział własny klienta oraz jako

ść

zabezpiecze

ń

.

Wysoko

ść

kredytu

zale

ż

y

od

wysoko

ś

ci

osi

ą

ganych

stałych

dochodów.
Dochody klienta pomniejszane s

ą

o wydatki stałe oraz spłaty rat

potencjalnego kredytu.
Skorygowany dochód jest dzielony przez ilo

ść

osób w rodzinie

(zwłaszcza tych pozostaj

ą

cych na utrzymaniu kredytobiorcy).

Wyliczona kwota okre

ś

la, jaki dochód przypada na jednego członka

w rodzinie i czy tak skalkulowany dochód warunkuje zachowanie
zdolno

ś

ci kredytowej

Dn –

ś

redni miesi

ę

czny dochód netto gospodarstwa

domowego, tj. przychód o charakterze stałym
pomniejszony o składki ZUS i podatek dochodowy

R – rata wnioskowanego kredytu wraz z odsetkami

Z – miesi

ę

czne zobowi

ą

zania finansowe (np.

czynsz, energia, telefon, gaz, alimenty, spłata
zaci

ą

gni

ę

tych wcze

ś

niej kredytów)

L – liczba osób korzystaj

ą

cych z dochodów

S – kwota ustalona przez bank

Jak wyznacza jest zdolno

ść

kredytowa?

Ocena zdolno

ś

ci kredytowej osób indywidualnych - metody

Credit scoring

zaliczany jest do metod punktowych,

mechanizm działania opiera si

ę

na przydzielaniu ocenianym

zmiennym (cechy ilo

ś

ciowe i jako

ś

ciowe) punktów w karcie

scoringowej, które po zsumowaniu stanowi

ą

miar

ę

oceny

potencjalnego kredytobiorcy banku

polega ona na okre

ś

leniu wiarygodno

ś

ci kredytowej Klienta na

podstawie porównania jego profilu z profilem Klientów, którzy ju

ż

otrzymali kredyty

im bardziej profil danego Klienta jest podobny do profilu Klientów
terminowo spłacaj

ą

cych swoje kredyty w przeszło

ś

ci, tym lepsz

ą

ocen

ę

punktow

ą

otrzyma

w karcie scoringowej uwzgl

ę

dnia si

ę

m.in. nast

ę

puj

ą

ce cechy

gospodarstwa domowego: wiek, płe

ć

, stan rodziny, liczba osób

pozostaj

ą

ca na utrzymaniu kredytobiorcy, status mieszkaniowy,

wysoko

ść

miesi

ę

cznych dochodów wykształcenie, zatrudnienie,

wykonywany zawód, zajmowane stanowisko, posiadane karty
płatnicze, osi

ą

gni

ę

te dochody itp.

Przykład skróconej i uproszczonej karty scoringowej

Charakterystyki i ich atrybuty

Wagi

1. Zawód lub charakter pracy klienta
profesjonalista lub członek kadry kierowniczej

10

robotnik wykwalifikowany

8

pracownik biurowy

7

student

5

robotnik niewykwalifikowany

4

pracownik pracuj

ą

cy w niepełnym wymiarze czasu

2

2. Status mieszkaniowy
wła

ś

ciciel domu

6

najemca domu lub mieszkania

4

mieszkaj

ą

cy przy rodzinie

2

3. Ocena wiarygodno

ś

ci kredytowej

bardzo dobra

10

przeci

ę

tna

5

brak danych

2

niska

0

stanowisku
wi

ę

cej ni

ż

rok

5

5. Długo

ść

okresu zamieszkania pod obecnym

adresem
wi

ę

cej ni

ż

rok

2

rok lub mniej

1

6. Telefon w domu lub mieszkaniu
tak

2

nie

0

7. Liczba osób pozostaj

ą

cych na utrzymaniu

podawana przez klienta
nikt

3

jedna

3

dwie

4

trzy

4

wi

ę

cej ni

ż

trzy

2

8. Prowadzone rachunki bankowe
rozliczeniowe

4

tylko rachunek oszcz

ę

dno

ś

ciowy

3

tylko oszcz

ę

dno

ś

ciowo-rozliczeniowy

2

brak rachunku

0

Klient dobry – kredyt przyznany

43-30

Klient przeci

ę

tny- przyznanie kredytu pod warunkiem

ustanowienia dodatkowych zabezpiecze

ń

29-15

Klient zły – odmowa kredytu

14-0

Zalety credit scoring

Ocena ryzyka kredytowego w oparciu o metody punktowe
zyskuje na obiektywizmie, prostocie, kompleksowo

ś

ci i

przejrzysto

ś

ci.

Obiektywizm oceny zdolno

ś

ci kredytowej

gwarantowany jest poprzez bezstronno

ść

zastosowanego systemu scoringowego oraz
wyeliminowanie czynnika ludzkiego.

Prostot

ę

osi

ą

ga si

ę

dzi

ę

ki zalgorytmizowaniu procesu

oceny oraz łatwej interpretacji wyników przez analityka.

Kompleksowo

ść

wynika, z jednej strony, z

wykorzystania wi

ę

kszej liczby zmiennych w analizie, z

drugiej natomiast, z uwzgl

ę

dnienia takiego samego

zakresu czynników, niezale

ż

nie od czasu i osoby

dokonuj

ą

cej analizy.

Przejrzysto

ś

ci

ocenie nadaje system informatyczny

niezb

ę

dny w celu obsługi metod punktowych, który

kontroluje kolejno

ś

ci prawidłowy przebieg

poszczególnych faz procedury oceny ryzyka
kredytowego.

Analiza ilo

ś

ciowa i jako

ś

ciowa – ocena zdolno

ś

ci

kredytowej firm

Wst

ę

pna analiza sprawozda

ń

finansowych –

bilans, rachunek

zysków i strat, sprawozdanie z przepływów

ś

rodków pieni

ęż

nych

Analiza wska

ź

nikowa

w oparciu o zestaw mierników obrazuj

ą

cych

wyniki działalno

ś

ci przedsi

ę

biorstwa:

Wska

ź

niki płynno

ś

ci finansowej

- czy firma posiada zdolno

ść

do

terminowego wywi

ą

zywania si

ę

z bie

żą

cych zobowi

ą

za

ń

.

Wska

ź

niki rentowno

ś

ci

– czy firma działa efektywnie?

Wska

ź

niki sprawno

ś

ci działania przedsi

ę

biorstwa

– czy

ś

rodki w

przedsi

ę

biorstwie s

ą

efektywnie gospodarowane?

Wska

ź

niki zadłu

ż

enia i stopy pokrycia

– czy firma jest w stanie

regulowa

ć

soje zobowi

ą

zania z z tytułu dostaw, podatków,

ubezpiecze

ń

i kredytów.

Analiza jako

ś

ciowa

zawiera informacje jako

ś

ciowe nie ilo

ś

ciowe

stanowi uzupełnienie oceny kondycji finansowej

przeprowadzana przy wykorzystaniu metody SWOT, i biznes planów,

które okre

ś

laj

ą

szanse rozwojowe przedsi

ę

biorstwa, sposób

realizowania zamierzonych celów oraz stopie

ń

opłacalno

ś

ci

przedsi

ę

wzi

ę

cia

Zabezpieczenie pozwala bankom na odzyskanie
przekazanych kredytobiorcy

ś

rodków wraz z nale

ż

nymi

odsetkami, w przypadku braku wywi

ą

zywania si

ę

z

terminowego regulowania zobowi

ą

za

ń

Dobre zabezpieczenie powinno by

ć

:

płynne (łatwo

ść

zbycia na wolnym rynku)

łatwo rejestrowalne (dla zabezpiecze

ń

rzeczowych)

łatwe w wycenie

łatwe do obci

ąż

enia

Po co bank wymaga zabezpieczenia spłaty kredytu?

Podstawowe rodzaje zabezpiecze

ń

spłaty kredytu?

Zabezpieczenia

osobiste

Zabezpieczenia

rzeczowe

Por

ę

czenie według prawa cywilnego

Weksel własny in blanco

Por

ę

czenie wekslowe (awal)

Gwarancja bankowa

Przelew wierzytelno

ś

ci

Przyst

ą

pienie do długu kredytowego

Pełnomocnictwo

Ubezpieczenie kredytu

Zastaw ogólny

Zastaw rejestrowy

Zastaw na prawach

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Kaucja

Blokada

ś

rodków na rachunku

bankowym

Hipoteka

Por

ę

czenie według prawa cywilnego

DEFINICJA - Umowa, w której por

ę

czyciel zobowi

ą

zuje si

ę

do spłaty kredytu udzielonego przez bank, w przypadku gdy
kredytobiorca nie spłaci go w wyznaczonym w umowie
kredytowej terminie.

Por

ę

czenie oparte jest na przepisach kodeksu cywilnego i

musi by

ć

zło

ż

one na pi

ś

mie.

Por

ę

czenie mo

ż

e by

ć

bezterminowe lub terminowe.

Por

ę

czenia mo

ż

e udzieli

ć

osoba fizyczna lub prawna.

W przypadku niewa

ż

no

ś

ci umowy kredytowej – por

ę

czenie

wg prawa cywilnego wygasa w przeciwie

ń

stwie do awalu

zło

ż

onego na wekslu, który jest zobowi

ą

zaniem

abstrakcyjnym niezale

ż

nym od umowy kredytowej.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Weksel własny in blanco - weksel niezupełny, gwarancyjny

Zawiera pisemne, bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia
okre

ś

lonej sumy pieni

ęż

nej przez wystawc

ę

na rzecz osoby,

która weksel posiada. Jest to sformalizowany zapis długu
podlegaj

ą

cy prawu wekslowemu.

Wystawc

ą

weksla własnego mo

ż

e by

ć

ka

ż

dy kto posiada zdolno

ść

zaci

ą

gania zobowi

ą

za

ń

.

Weksel własny in blanco nie posiada istotnych elementów
okre

ś

lonych w art. 101 - sumy wekslowej, terminu płatno

ś

ci,

miejsca płatno

ś

ci.

Jego głównym przeznaczeniem jest zabezpieczenie udzielonego
kredytu.

Wa

ż

ne jest, i

ż

na wekslu własnym in blanco powinien znajdowa

ć

si

ę

podpis wystawcy zło

ż

ony w zamiarze zaci

ą

gni

ę

cia

zobowi

ą

zania wekslowego.

Weksel własny in blanco zawiera upowa

ż

nienie kredytodawcy

(odbiorcy weksla), do jego wypełnienia poprzez wpisanie na nim:

Kwoty, na jak

ą

opiewa zabezpieczona wierzytelno

ść

- jako suma wekslowa.

Dnia wymagalno

ś

ci zabezpieczonej wierzytelno

ś

ci - jako terminu płatno

ś

ci

weksla.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Awal

Awal

jest

por

ę

czeniem

udzielonym

za

osob

ę

zobowi

ą

zan

ą

wekslowo.

Poprzez zło

ż

enie podpisu na wekslu por

ę

czyciel

wekslowy

odpowiada

solidarnie

za

zobowi

ą

zania

dłu

ż

nika wekslowego.

Por

ę

czenie mo

ż

e obejmowa

ć

cz

ęść

lub cało

ść

sumy

wekslowej.
Przed

przyj

ę

ciem

por

ę

czenia

wekslowego

bank

powinien sprawdzi

ć

zdolno

ść

kredytow

ą

por

ę

czyciela,

czy mo

ż

e on w przypadku braku spłaty kredytu przez

kredytobiorc

ę

spłaci

ć

kredyt.

Awal mo

ż

e by

ć

udzielany przez osoby fizyczne –

posiadaj

ą

ce

zdolno

ść

do

zaci

ą

gania

zobowi

ą

za

ń

wekslowych.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Gwarancja bankowa

Gwarancja bankowa to

pisemne zobowi

ą

zanie banku

do spłaty kredytu
wraz z odsetkami i innymi kosztami
w przypadku, gdy kredytobiorca nie spłaci kredytu
w terminie okre

ś

lonym w umowie kredytowej.

Gwarancja w odró

ż

nieniu od por

ę

czenia jest

zobowi

ą

zaniem abstrakcyjnym niezale

ż

nym od

umowy kredytowej.
Korzystaj

ą

z niej głównie przedsi

ę

biorcy, w tym

osoby fizyczne prowadz

ą

ce działalno

ść

gospodarcz

ą

.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Przelew wierzytelno

ś

ci (cesja wierzytelno

ś

ci)

Przelew wierzytelno

ś

ci (cesja wierzytelno

ś

ci)

jest umow

ą

mi

ę

dzy kredytobiorc

ą

a bankiem udzielaj

ą

cym kredytu,

na mocy której kredytobiorca przenosi na bank prawo
do swoich wierzytelno

ś

ci wobec osoby trzeciej (np. od

której ma otrzyma

ć

płatno

ś

ci za sprzedane towary,

usługi).

Cesja mo

ż

e dotyczy

ć

wierzytelno

ś

ci ju

ż

istniej

ą

cych jak i

przyszłych.

Wierzytelno

ś

ci

obj

ę

te

cesj

ą

musz

ą

by

ć

bezsporne i realne do

ś

ci

ą

gni

ę

cia.

Z tej formy zabezpieczenia prawnego korzystaj

ą

głównie

przedsi

ę

biorcy, osoby fizyczne prowadz

ą

ce działalno

ść

gospodarcz

ą

.

Przy kredytach

udzielanych

osobom

fizycznym

banki

stosuj

ą

bardzo cz

ę

sto jako zabezpieczenie spłaty kredytu

cesje praw z polisy ubezpieczeniowej mieszkania, domu
jednorodzinnego, samochodu, itp.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Przyst

ą

pienie do długu kredytowego

Przyst

ą

pienie do długu kredytowego

do dotychczasowego kredytobiorcy przyst

ę

puje

osoba trzecia w charakterze dłu

ż

nika solidarnego.

Dotychczasowy dłu

ż

nik nie zostaje zwolniony z

obowi

ą

zku spłaty kredytu,

a nowy dłu

ż

nik odpowiada wobec banku za spłat

ę

kredytu, jakby to on sam zaci

ą

gał kredyt.

Odmiennie ni

ż

por

ę

czyciel, który odpowiada wobec

banku za spłat

ę

kredytu cudzego.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Zastaw ogólny i zastaw rejestrowy

Zastaw ogólny

ustanawiany jest przez bank na zbywalnych rzeczach
ruchomych
przedmiot zastawu jest wydany bankowi.
Rzeczy b

ę

d

ą

ce przedmiotem zastawu powinny by

ć

oznaczone w sposób umo

ż

liwiaj

ą

cy ich identyfikacj

ę

.

Zastaw rejestrowy

Ustanawiany na zbywalnych rzeczach ruchomych z
pozostawieniem ich w posiadaniu zastawcy
(kredytobiorcy) lub osoby trzeciej.
Umowa zastawu musi by

ć

sporz

ą

dzona na pi

ś

mie pod

rygorem niewa

ż

no

ś

ci zastawu.

Zastaw powstaje z chwil

ą

wpisania umowy do rejestru

zastawów prowadzonego przez s

ą

d rejonowy.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

przeniesieniu przez kredytobiorc

ę

na bank

posiadanych przez niego rzeczy ruchomych, np.
maszyn, urz

ą

dze

ń

, samochodów, surowców, itd.

Umowa przeniesienia własno

ś

ci powinna by

ć

sporz

ą

dzona na pi

ś

mie z zawartym warunkiem,

ż

e

w przypadku terminowej spłaty kredytu wraz z
nale

ż

nymi odsetkami i innymi kosztami,

przeniesienie własno

ś

ci wygasa i kredytobiorca

ponownie staje si

ę

wła

ś

cicielem tej rzeczy

ruchomej.
Wraz z umow

ą

przewłaszczenia powinna by

ć

dokonywana cesja praw z polis
ubezpieczeniowych tych rzeczy ruchomych,
których prawo własno

ś

ci zostało przeniesione na

Bank.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Blokada

ś

rodków na rachunku bankowym

Blokada

ś

rodków na rachunku bankowym –

dokonywana jest na pisemne zlecenie posiadacza
rachunku (nie zawsze musi to by

ć

kredytobiorca,

mo

ż

e by

ć

osoba trzecia) przez bank prowadz

ą

cy

dany rachunek.
Bank ten powinien wyda

ć

posiadaczowi rachunku

potwierdzenie dokonania nieodwołalnej blokady,
przyjmuj

ą

c jednocze

ś

nie na siebie obowi

ą

zek

utrzymania tej blokady.
Blokada mo

ż

e by

ć

dokonana na rachunkach

ś

rodków pieni

ęż

nych złotowych i walutowych.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym
Bank na rzecz którego ustanowiona została hipoteka, nie
mo

ż

e zarz

ą

dza

ć

t

ą

nieruchomo

ś

ci

ą

jak wła

ś

ciciel.

Bankowi przysługuje prawo do zaspokojenia z
nieruchomo

ś

ci, na której jest ustanowiona hipoteka swoich

roszcze

ń

– tylko w przypadku niespłacenia kredytu, którego

zabezpieczeniem była hipoteka na tej nieruchomo

ś

ci.

Hipoteka

mo

ż

e

by

ć

ustanowiona

jedynie

na

zabezpieczenie

oznaczonej wierzytelno

ś

ci,

mo

ż

e by

ć

ustanowiona na nieruchomo

ś

ci - nie mo

ż

na

obci

ąż

y

ć

rzeczy ruchomej.

wierzyciel mo

ż

e dochodzi

ć

zaspokojenia swoich

roszcze

ń

niezale

ż

nie od tego, czyj

ą

własno

ś

ci

ą

stała si

ę

nieruchomo

ść

.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka

Hipoteka mo

ż

e by

ć

ustanawiana wył

ą

cznie przez

wła

ś

ciciela nieruchomo

ś

ci niezale

ż

nie, czy jest on

dłu

ż

nikiem osobistym banku, czy osob

ą

trzeci

ą

.

Gdy hipoteka zostaje ustanawiana na nieruchomo

ś

ci

osoby trzeciej, staje si

ę

ona dłu

ż

nikiem rzeczowym

banku – tj. odpowiada przed bankiem tylko z
obci

ąż

onej nieruchomo

ś

ci.

Nie jest współkredytobiorc

ą

ani por

ę

czycielem, czy

osob

ą

przyst

ę

puj

ą

c

ą

do długu.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka

Ustanowienie hipoteki na rzecz banku powstaje z chwil

ą

dokonania wpisu do ksi

ę

gi wieczystej nieruchomo

ś

ci

prowadzonej przez s

ą

d rejonowy.

Wniosek o dokonanie wpisu mo

ż

e by

ć

zło

ż

ony przez wła

ś

ciciela

nieruchomo

ś

ci lub przez bank udzielaj

ą

cy kredytu.

Wniosek musi zawiera

ć

okre

ś

lone elementy, takie jak:

oznaczenie wła

ś

ciwego dla miejsca poło

ż

enia nieruchomo

ś

ci s

ą

du

rejonowego,
numer ksi

ę

gi wieczystej,

oznaczenie banku (nazwa banku, jego siedziba), na rzecz którego
ma by

ć

ustanowiona (wpisana) hipoteka,

oznaczenie osoby, której prawo ma by

ć

wpisem dotkni

ę

te – czyli

identyfikacja wła

ś

ciciela nieruchomo

ś

ci lub u

ż

ytkownika

wieczystego,
warto

ść

przedmiotu wniosku, czyli wysoko

ść

wpisu hipoteki

wyra

ż

ona w złotych lub w walucie obcej,

f)

żą

danie wpisu hipoteki i okre

ś

lenie rodzaju hipoteki,

g) podpis wnioskodawcy.

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka - rodzaje

Ź

ródło: Bankowo

ść

dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ

ĘŚĆ

I, PRACA ZBIOROWA, Gda

ń

sk –

Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka umowna
zwykła

Stosowana jest

wył

ą

cznie przy

zabezpieczaniu
oznaczonej
wierzytelno

ś

ci, czyli

wierzytelno

ść

ta istnieje i

znana jest jej okre

ś

lona

wysoko

ść

.

Ź

ródłem powstania

hipoteki zwykłej jest
umowa zawarta
pomi

ę

dzy bankiem a

wła

ś

cicielem tej

ż

e

nieruchomo

ś

ci.

Hipoteka umowna
kaucyjna

Stosowana jest jako
zabezpieczenie
wierzytelno

ś

ci:

mog

ą

cych powsta

ć

w

przyszło

ś

ci, tzw.

wierzytelno

ś

ci przyszłe,

o nieustalonej

wysoko

ś

ci,

Ź

ródłem powstania

hipoteki kaucyjnej jest
umowa kredytowa
zawarta pomi

ę

dzy

bankiem a wła

ś

cicielem

nieruchomo

ś

ci.

Hipoteka przymusowa

Powstaje na skutek

jednostronnego

żą

dania

wierzyciela, czyli powstaje
bez zgody wła

ś

ciciela

nieruchomo

ś

ci.

Nie słu

ż

y uzyskaniu

kredytu lecz
zabezpieczeniu i egzekucji
wierzytelno

ś

ci ju

ż

istniej

ą

cej.

W celu ustanowienia

hipoteki przymusowej
wierzyciel musi uzyska

ć

odpowiednie orzeczenie,
które stanowi podstaw

ę

jej

wpisu do ksi

ę

gi wieczystej