Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze
Centrum Europejskie UW, 2009/10

Ćwiczenia 8: Bilans płatniczy, rachunek dochodu narodowego
i kurs walutowy

Zadanie 1

Zdefiniuj pojęcie bilansu płatniczego i omów jego strukturę i najważniejsze pozycje. Stosując
zasadę podwójnego księgowania, zaksięguj poniższe transakcje w bilansie płatniczym Polski.

1. Polska firma sprzedaje do Austrii dobra o wartości 19 mln zł. Dobra są dostarczane do

Wiednia przez polską firmę spedycyjną za 1 mln zł. Austriacki nabywca nie wnosi od razu
zapłaty za towar – producent udziela mu kredytu na 90 dni.

2. Po upływie 90 dni austriacki importer dokonuje płatności za zakupione towary, opisane

w transakcji 1. W tym celu zwraca się do swojego banku w Austrii o dokonanie transferu
na rachunek polskiej firmy w polskim banku. Austriacki bank zmniejsza swój depozyt na
żądanie, który posiadał w polskim banku.

3. Filia dużego międzynarodowego koncernu, który prowadzi działalność gospodarczą w Pol-

sce przekazuje dywidendę w wysokości 5 mln zł do swojego kraju macierzystego. Przekaza-
nie dywidendy dokonuje się w postaci założenia przez firmę-matkę długoterminowej lokaty
w polskim banku.

4. Lubiący zagraniczne podróże Polacy kupują Euro za równowartość 15 mln zł, które wydają

w trakcie urlopu, spędzonego w Europie. Zapłaty za kupione dewizy turyści dokonują
poprzez transfer środków na rachunki bieżące nierezydentów w bankach polskich.

5. Rząd Szwecji, chcąc chronić czystość wód Bałtyku, wykupuje za 25 mln zł 25% akcji prywa-

tyzowanego przedsiębiorstwa komunalnego, zarządzającego oczyszczalnią ścieków w Koło-
brzegu. W celu dokonania zapłaty za akcje polskiego przedsiębiorstwa, rząd Szwecji wymie-
nia korony szwedzkie na złote w polskim banku komercyjnym, za pośrednictwem Sveriges
Riksbank (szwedzkiego banku centralnego), który posiada rachunek na żądanie w polskim
banku.

6. Polski reżyser zakupuje prawa autorskie do ekranizacji powieści J. R. R. Tolkiena „Władca

Pierścieni”. Zapłata w równowartości 150 mln złotych została dokonana przelewem na
rachunek posiadacza praw własności.

7. Polski bank kupuje 0,5% akcji rosyjskiej firmy za równowartość 30 mln zł. Ruble potrzebne

do zapłaty polski bank uzyskuje ze sprzedaży długoterminowych obligacji skarbowych
rządu rosyjskiego.

8. W ramach pomocy Irakowi po wojnie rząd Polski przekazuje nieodpłatnie temu krajowi

nadwyżki zboża, zgromadzone przez Agencję Rynku Rolnego, o wartości 9 mln zł.

9. Amerykańska firma zainwestowała w Polsce równowartość 12 mln zł w akcje kilku firm

notowanych na giełdzie, nie przejmując nad żadną z nich kontroli. Płatność za akcje została
dokonana w zł., które firma zdobyła sprzedając Narodowemu Bankowi Polskiemu dolary
amerykańskie.

10. Rząd Francji umorzył 120 mln polskiego długoterminowego długu wobec tego kraju.

1

Po zaksięgowaniu transakcji podlicz salda poszczególnych rachunków i sprawdź, czy bilans jest
sporządzony poprawnie.

Zadanie 2

W pewnym kraju rachunek obrotów bieżących zamknął się saldem −5 mld USD, zaś rachu-
nek obrotów kapitałowych i finansowych zamknął się saldem +8 mld USD. Jednocześnie bank
centralny zakupił w ramach interwencji walutowych aktywa zagraniczne za 2,5 mld USD.

(a) Ile wynosi saldo błędów i opuszczeń?

(b) Ile wynosi saldo bilansu płatniczego w szerokim i wąskim rozumieniu?

Zadanie 3

W pewnym kraju rachunek obrotów bieżących zamknął się saldem +3 mld USD, zaś rachu-
nek obrotów kapitałowych i finansowych zamknął się saldem −2

,5

mld USD. Gdyby system

rachunkowości bilansu płatniczego w tym kraju był doskonały (i nie występowały żadne błędy
i opuszczenia statystyczne), co możemy powiedzieć o saldzie bilansu płatniczego w wąskim rozu-
mieniu? Jak zmienią się rezerwy walutowe banku centralnego? W jaki sposób zmiana ta zostanie
zaksięgowana w bilansie płatniczym?

Zadanie 4

Wyprowadź tożsamość inwestycji i oszczędności dla gospodarki otwartej. Czy możesz w świetle
otrzymanej formuły wyjaśnić na czym polega przewaga gospodarki otwartej nad zamkniętą?

Załóżmy, że w jakimś kraju rachunek obrotów bieżących zamyka się saldem −2% PKB, zaś

oszczędności prywatne stanowią 15% PKB, a inwestycje 12% PKB. Ile wynosi w tym kraju
deficyt budżetowy, jako odsetek PKB?

Zadanie 5

W poniższej tabeli zawarto kursy walutowe kupna i sprzedaży w polskim kantorze. W jakim
kwotowaniu (bezpośrednim czy pośrednim) zostały one zapisane? Załóżmy, że dysponujesz kwotą
1 miliona złotych. Posługując się danymi zawartymi w tabeli powiedz, ile możesz kupić za to
dolarów amerykańskich, a ile funtów brytyjskich? A jeżeli dysponujesz 1 milionem funtów, to ile
możesz nabyć dolarów amerykańskich?

kurs

kupno

sprzedaż

USD/PLN

2,7985

2,8015

GBP/PLN

4,5566

4,5626

2