„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Łukasz Styczyński

Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej
311[32].Z6.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Urszula Przystalska
mgr inż. Halina Nowak



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Łukasz Styczyński



Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[32].Z6.05

Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik technologii drewna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Rola i znaczenie stolarki w urządzaniu wnętrz, rysunek budowlany

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

14

4.1.3. Ćwiczenia

15

4.1.4. Sprawdzian postępów

15

4.2. Drzwi

16

4.2.1. Materiał nauczania

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

23

4.2.3. Ćwiczenia

23

4.2.4. Sprawdzian postępów

25

4.3. Okna

26

4.3.1. Materiał nauczania

26

4.3.2. Pytania sprawdzające

33

4.3.3. Ćwiczenia

33

4.3.4. Sprawdzian postępów

35

4.4. Materiały konstrukcyjne i okucia budowlane

36

4.4.1. Materiał nauczania

36

4.4.2. Pytania sprawdzające

42

4.4.3. Ćwiczenia

42

4.4.4. Sprawdzian postępów

43

4.5. Funkcjonalność okien i drzwi, okna z tworzyw sztucznych

44

4.5.1. Materiał nauczania

44

4.5.2. Pytania sprawdzające

48

4.5.3. Ćwiczenia

48

4.5.4. Sprawdzian postępów

50

4.6. Meble do wbudowania i ścianki działowe

51

4.6.1. Materiał nauczania

51

4.6.2. Pytania sprawdzające

58

4.6.3. Ćwiczenia

58

4.6.4. Sprawdzian postępów

60

4.7. Podłogi i schody

61

4.7.1. Materiał nauczania

61

4.7.2. Pytania sprawdzające

70

4.7.3. Ćwiczenia

70

4.7.4. Sprawdzian postępów

72

5. Sprawdzian osiągnięć

73

6. Literatura

80

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w nabywaniu umiejętności z zakresu rozpoznawania,

klasyfikacji, doboru materiałów do produkcji, a przede wszystkim projektowania
i konstruowania wyrobów stolarki budowlanej.

Jednostka modułowa: Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej jest jedną

z podstawowych jednostek dotyczących procesu technologicznego materiałów do produkcji
mebli.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś posiadać,

aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej, które określają umiejętności, jakie opanujesz

w wyniku procesu kształcenia.

3. Materiał nauczania, który zawiera informacje niezbędne do realizacji zaplanowanych

szczegółowych celów kształcenia, umożliwia samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji. Obejmuje on również:

−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposażenia stanowiska pracy,

−

sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po

wykonaniu ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć w postaci zestawu pytań sprawdzających opanowanie umiejętności

z zakresu całej jednostki. Zaliczenie jest dowodem nabytych umiejętności określonych
w tej jednostce modułowej.

5. Wykaz literatury dotyczącej programu jednostki modułowej.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał lub nie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie wykonywania ćwiczeń praktycznych musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz szczegółowych instrukcji opracowanych dla
każdego stanowiska. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[32].Z6.07

Wykonywanie

dokumentacji techniczno-

technologicznej wyrobu

311[32].Z6.06

Określanie trwałości

i wytrzymałości

konstrukcji z drewna litego

i tworzyw drzewnych

311[32].Z6.03

Wykonywanie

dokumentacji konstrukcji

wielkowymiarowych

z drewna

311[32].Z6.05

Projektowanie wyrobów

stolarki budowlanej

Moduł 311[32].Z6

Technologia projektowania

wyrobów z drewna

311[32].Z6.01

Klasyfikowanie wyrobów

z drewna

311[32].Z6.04

Projektowanie mebli

311[32].Z6.02

Wykonywanie połączeń

elementów

w konstrukcjach z drewna

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować narzędzia pomiarowe zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

rozpoznawać gatunki drewna,

−

rozróżniać tworzywa z drewna,

−

rozpoznawać połączenia stolarskie,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,

−

posługiwać się normami,

−

wykonywać i odczytywać szkice, schematy i rysunki,

−

wykorzystywać techniki komputerowe,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

odczytywać plany budowlane, ustalać wymiary otworów wnęk przeznaczonych na okna,
drzwi i meble wbudowane,

−

rozróżnić grupy wyrobów stolarskich,

−

rozróżnić konstrukcje okien i drzwi,

−

skonstruować wyroby stolarki drzwiowej i okiennej,

−

określić wymagania użytkowe dla okien i drzwi,

−

wykonać szkice i rysunki techniczne mebli wbudowanych,

−

zaprojektować i skonstruować boazerie do kształtu i wystroju wnętrza,

−

zaprojektować i skonstruować ścianki działowe do określonych wnętrz,

−

wykonać projekt elementów podłogi i posadzki,

−

zaprojektować konstrukcje schodów, balustrad i poręczy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rola i znaczenie stolarki w urządzaniu wnętrz, rysunek

budowlany

4.1.1. Materiał nauczania

Rola i znaczenie stolarki w urządzaniu wnętrz

Stolarka budowlana to drewniane wyposażenie budynku, montowane w trakcie

wykańczania wnętrz, służące następującym celom:
–

zwiększeniu funkcjonalności wnętrz,

–

ułatwieniu komunikacji między pomieszczeniami,

–

umożliwieniu wietrzenia wnętrz i dopływu do nich światła dziennego,

–

zabezpieczeniu przed hałasem,

–

zabezpieczeniu przed zimnem.

Stolarka budowlana powinna także pełnić funkcję dekoracyjną – ozdabiać wnętrza.

Nazwy i rodzaje rysunków budowlanych

Każdy budynek jest wykonany na podstawie dokumentacji technicznej inwestycji, która

w zależności od tego, czy budynek jest mniej czy więcej złożony, będzie opracowana w jednym
lub dwu stadiach.
Najbardziej prosta dokumentacja budowlana składa się z:
–

projektu techniczno-roboczego,

–

dokumentacji kosztorysowej.

Projekt techniczno-roboczy zawiera opisy i obliczenia statystyczne oraz rysunki

budowlane, architektoniczne, instalacyjne i inne, które są niezbędne dla wykonania
wszystkich robót budowlanych.

W skład rysunków budowlanych wchodzą rzuty i przekroje budynku oraz szczegóły

fundamentów, ścian, stropów, dachów itp.

Przekroje stosuje się dla uwidocznienia wnętrza budowli. Przyjmuje się, że przekrój pionowy,
biegnący równolegle do kalenicy' lub dłuższej ściany budynku, nazywa się podłużnym. Jeżeli
zaś płaszczyzna przekroju zajmuje położenie prostopadłe do kalenicy (górna krawędź dachu),
wówczas jest to przekrój pionowy poprzeczny.

Przekroje poziome wykonuje się dla poszczególnych kondygnacji (pięter), począwszy od

piwnic aż do poddasza i dachu.
Zamiast kreskowania przekrojów stosuje się przeważnie pogrubianie linii zarysu, szczegóły
zaś w dużej podziałce kreskuje się w pobliżu krawędzi.

Dokumentacja kosztorysowa określa wysokość kosztów budowy na podstawie wykazów

materiałów i robocizny według obowiązujących cenników.

Na rysunkach budowlanych konstrukcyjnych stosuje się następujące podziałki: 1:1, 1:5, 1:10,
1:20, 1:50, 1:100, 1:200 i 1:500. W szczególnych wypadkach dopuszcza się stosowanie
podziałki 1:2, 1:25 i 1:400, jeżeli zapewnia to lepsze wykorzystanie powierzchni arkusza, przy
zachowaniu właściwej czytelności.

Oznaczenia umowne na rysunkach budowlanych

Rysunki robocze przedstawiające elementy budowlane powinny być oznaczone w sposób

jednoznaczny dla wykonawcy. Normy przewidują oznaczenia graficzne różnych materiałów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

na rysunkach i projektach architektoniczno-budowlanych. Nie stosuje się tych oznaczeń,
jeżeli:
–

element został wykonany z jednorodnego materiału określonego w opisie projektu,

–

nie zachodzi potrzeba określenia materiału,

–

powierzchnie przekroju lub widoków są za małe.

Do oznaczenia graficznego dwóch lub kilku elementów stykających się ze sobą,

wykonanych z jednego materiału, należy stosować kreskowanie w przeciwnych kierunkach.
Tabela 1 zawiera także oznaczenia uproszczone elementów i ustrojów budowlanych, jak np.
otworów okiennych i drzwiowych oraz elementów instalacyjnych.

Tabela 1. Jednobarwne oznaczenia graficzne [5. s. 170]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Czytanie projektów budowlanych

Sposób czytania planów budowlanych wyjaśniono na przykładzie rysunku 1, który

przedstawia rzut parteru (przekrój poziomy) typowego domku wolno stojącego.
Płaszczyzna przekroju została poprowadzona na wysokości okien parteru i dlatego, patrząc na
rysunek, oprócz przekroju ścian zewnętrznych widzimy otwory okienne i drzwiowe, ścianki
działowe, piony przewodów dymowych i wentylacyjnych.

Wejście główne do budynku jest umieszczone od strony zachodniej. Do drzwi

wejściowych dostajemy się po pięciu stopniach o wymiarach 30 x 16 cm. Linia łukowa
wskazuje kierunek otwierania się skrzydła, a liczby w ułamku 80/200 oznaczają, że otwór
drzwiowy ma 80 cm szerokości i 200 cm wysokości w świetle ościeżnicy.

Główne drzwi prowadzą do przedsionka oznaczonego numerem 5a, o powierzchni 1,05

m

2

. Skrót „Lastr" oznacza, że podłoga ma być lastrykowa. Po prawej stronie widać wnękę na

licznik elektryczny, po lewej klatkę schodową wiodącą na poddasze i do piwnicy. Strzałka na
biegu wskazuje kierunek podnoszenia się biegu, liczby zaś wpisane na biegu (11/22 x 21)
oznaczają, że w biegu jest 11 stopni o przekroju 22 x 21. Przerwa w rysunku (równoległe linie
skośne) oznacza, że pod spodem znajduje się bieg schodowy prowadzący z parteru do
piwnicy. Klatka schodowa piwniczna jest zamknięta na poziomie parteru drzwiami
o wymiarach 70 x 200.

Przez następne drzwi o wymiarach 80 x 200 wchodzimy do przedpokoju, oznaczonego nr

5 o powierzchni 7,27 m

2

, skąd prowadzą drzwi: w prawo — do pokoju dziennego (nr 1)

i w lewo — do kuchni (nr 4), z pokoju dziennego prowadzą drzwi do pomieszczenia nr 2 —
pokoju do pracy oraz drzwi balkonowe na taras. Z tarasu po 5 schodkach o wymiarach
30 x 16 można zejść do ogródka. Wchodząc do kuchni, po lewej stronie mamy drzwi do
spiżarni, a po prawej drzwi do WC i umywalni. W kuchni po prawej stronie znajduje się trzon
kuchenny węglowo-gazowy, a obok zlewozmywak. Pod oknem o wymiarach 135 x 133
widoczna jest szafka podokienna z wentylacją 14 x 14.

Pokój do pracy i pokój dzienny są ogrzewane piecem kaflowym (prostokąt z ułamkiem

176

77

66

×

; licznik to głębokość x szerokość, a mianownik wysokość pieca w cm).

Cały rysunek jest pokryty liniami wymiarowymi i pomocniczymi oraz liczbami podanymi

w centymetrach. Ciągi zewnętrzne podają wymiary zewnętrzne budynku (np. szerokość 830
cm, długość 854 cm) oraz odległości między osiami otworów okiennych i drzwiowych
a narożami ścian zewnętrznych.

Ciągi wewnętrzne podają grubości murów zewnętrznych i ścian wewnętrznych oraz

wymiary pomieszczeń w świetle muru (np. kuchnia 365 x 400 cm).

Na rysunku widoczne są w przedpokoju i na tarasie wymiary wysokościowe, ± 0,00

oznacza poziom podłogi parteru. [5, s. 171]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Rys. 1. Rzut parteru. [5. s. 172]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Podział wyrobów stolarki budowlanej

Ogólny podział wyrobów stolarki budowlanej został przedstawiony na rysunku 2,

a podział uwzględniający ich konstrukcję na rysunku 3.

Rys. 2. Ogólny podział stolarki budowlanej [6. s. 9]

Rys. 3. Wyroby stolarki budowlanej i ich podział według konstrukcji [6. s. 197]

Koordynacja wymiarowa w budownictwie

Wyroby stolarki budowlanej są produkowane na podstawie Polskich Norm

Budowlanych (PN-B) i Norm Branżowych (BN). Podstawą do ustalenia wymiarów okien,
drzwi i mebli wbudowanych są wartości modularne, które mają na celu ograniczenie liczby
wymiarów i umożliwienie typizacji. Moduł jest jednostką długości, której wielokrotnościami są
wszystkie wymiary elementów i przestrzeni obudowanej. Wartość modułu podstawowego
stosowanego w budownictwie wynosi 10 cm (0,1 m, 100 mm, l dm). Oznacza się go symbolem
M. Istnieją także moduły pochodne:
–

multimoduły - których wartość równa jest wielkości modułu podstawowego M,
pomnożonej przez ustalone liczby naturalne: 3, 6, 12, 15, 30 i 60. Wartości
multimodułów są równe np.: 3 x M=30 cm, 6 x M = 60 cm, 15 x M=150 cm itp.,

–

submoduły - których wartość jest równa wartości modułu podstawowego M, podzielonej
przez ustalone liczby naturalne: 2, 5, 10, 50 i 100.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Wynikają stąd wartości submodułów:

Elementy budowlane produkowane masowo, a zwłaszcza te, które w zestawieniu

z innymi elementami z różnych przyczyn nie nadają się do przycinania lub łączenia (np. okna,
drzwi, belki stropowe itp.), objęte są tzw. koordynacją modularną. Polega ona na doborze
wymiarów na podstawie ustalonego modułu. Dlatego też łączenie elementów oraz wymiana
odbywają się przy niewielkim nakładzie pracy na dopasowanie oraz przy małych stratach
materiałów. [5, s. 173]

Ustalanie wymiarów drzwi i okien.

Otwory okienne i drzwiowe w budownictwie są znormalizowane. Wymiary okien i drzwi

w katalogach są podawane w świetle ościeżnicy, a okna w świetle krosna. W przypadku
budownictwa indywidualnego mogą mieć miejsce pewne odchyłki od ustalonych norm;
wtedy pierwszą czynnością stolarza wykonującego zamówienie na wykonanie stolarki
budowlanej jest ustalenie wymiarów otworów okiennych i drzwiowych. Miedzy ościeżnicą
okienną i drzwiową a murem powinna być zachowana szczelina. Wymiar szczeliny z każdej
strony okna równa się:

Rys.4. Zasada wymiarowania; t

1

– wymiar teoretyczny otworu, t

2

– wymiar teoretyczny okna [5. s. 178]

Powinna ona umożliwiać zamocowanie ościeżnicy w otworze oraz wykonanie odpowiedniego
uszczelnienia. Dokonanie podziału płaszczyzny okna oraz ustalenie grubości i szerokości
poszczególnych elementów jest drugą czynnością produkcji rzemieślniczej.


Pojęcia związane z funkcjonalnością drzwi i okien

Na dobrą funkcjonalność drzwi i okien mają wpływ: luz wrębowy i szczelina przylgowa.

W oknach dodatkową rolę odgrywa kanał dekompresyjny. Znaczenie tych terminów
wyjaśniono poniżej.
–

luz wrębowy — zaprojektowana w konstrukcji wyrobu szczelina we wrębie,
umożliwiająca otwieranie i zamykanie skrzydeł.

–

szczelina przylgowa — szczelina występująca między płaszczyznami przylegania,

–

kanał dekompresyjny — wpust we wrębie ościeżnicy lub skrzydła, służący do
rozprężenia przenikającego powietrza lub do odprowadzenia wody opadowej. [6, s. 207]

cm

M

5

2

=

cm

M

2

5

=

cm

M

1

10

=

2

2

1

t

t

−

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Rys. 5. Określenia związane z konstrukcją i funkcjonalnością drzwi i okien:

a) przymyk, b) wrąb, c) szczelina przylgowa. [6. s. 206]

Określenia związane z wymiarami drzwi i okien

Wymiary drzwi i okien wynikają bezpośrednio z modułów budowlanych. Drzwi i okna

muszą zapewniać odpowiednią komunikację i wymianę powietrza, wystarczający dopływ
światła oraz izolację termiczną i akustyczną. Wymienione zależności wymuszają np. liczbę
i grubość szyb oraz ich wymiary, grubość płyt drzwi oraz pola przekrojów poszczególnych
elementów.
Określenia związane z wymiarami drzwi i okien przedstawiono na rysunku poniżej. Dotyczą
one wymiarów elementów oznaczonych na przekrojach poprzecznych oraz szerokości
i wysokości zespołów i wyrobów. [6, s. 207]

Rys.6. Określenie wymiarów elementów w stolarce drzwiowej i okiennej; a

1

, a

2

– grubość elementu,

a

3

– głębokość wrębu, a

4

– grubość przylgi, b

1

, b

2

– szerokość elementu, b

3

– szerokość wrębu,

b

4

– szerokość przylgi. [6. s. 208]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rys.7. Wymiarowanie zespołów i wyrobów stolarki budowlanej: S – szerokość w świetle ościeżnicy,

S

s

– szerokość skrzydła, S

z

– szerokość wyrobu, H – wysokość w świetle ościeżnicy,

H

s

– wysokość skrzydła, H

z

– wysokość wyrobu. [6. s. 208]

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką rolę pełni stolarka budowlana w wyposażeniu wnętrz?
2. Jakie dokumenty wchodzą w skład dokumentacji budowlanej?
3. Co zawiera projekt techniczno-roboczy?
4. Co określa dokumentacja kosztorysowa?
5. Jaki jest ogólny podział stolarki budowlanej?
6. Jaki cel ma zastosowanie wartości modularnej
7. Ile wynosi wartość podstawowego modułu w budownictwie?
8. Czy potrafisz odczytać plany budowlane?
9. Czy potrafisz ustalić wymiary otworów wnęk przeznaczonych na okna drzwi i meble

wbudowane?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj z poziomego przekroju budynku dane dotyczące stolarki budowlanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą rysunku budowlanego,
2) zapoznać się z zasadami oznaczeń umownych na rysunkach,
3) odszukać na rysunku wyroby stolarki budowlanej,
4) dokonać analizy wymiarowej stolarki,
5) zanotować wnioski,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– plany budowlane,
– normy z oznaczeniami graficznymi stosowanymi na rysunkach budowlanych,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Ustal wymiary otworów przeznaczonych na okna i drzwi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat wymiarów otworów,
2) dokonać, analizy wymiarów okien i drzwi w katalogach
3) ustalić wielkość szczeliny pomiędzy oknem a murem,
4) przedstawić uzasadnienie wyboru w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– plany budowlane,
– katalogi z wymiarami okien i drzwi,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) określić jaką rolę pełni stolarka budowlana w urządzaniu wnętrz?

¨ ¨

2) scharakteryzować dokumenty wchodzące w skład dokumentacji

budowlanej?

¨ ¨

3) wyjaśnić co zawiera projekt techniczno-roboczy?

¨ ¨

4) scharakteryzować co określa dokumentacja kosztorysowa?

¨ ¨

5) scharakteryzować podział stolarki budowlanej?

¨ ¨

6) wyjaśnić cel zastosowania wartości modularnej w budownictwie?

¨ ¨

7) odczytać plany budowlane?

¨ ¨

8) ustalić wymiary otworów i wnęk na okna, drzwi i meble wbudowane?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2. Drzwi

4.2.1. Materiał nauczania

Nazwy i określenia drzwi

Podział drzwi w zależności od ich konstrukcji:

Drzwi płytowe – drzwi, w których skrzydło jest płytą powstałą przez dwustronne oklejanie
okładziną ramy wraz z wypełnieniem.
Drzwi płycinowe – drzwi, w których skrzydło jest ramą wypełnioną płyciną lub płycinami.
Drzwi i wrota klepkowe – drzwi i wrota, w których skrzydło jest ramą wypełnioną lub
pokrytą klepkami.
Drzwi i wrota deskowe – drzwi i wrota, w których skrzydło jest wykonane z desek łączonych
poprzeczkami i ewentualnie zastrzałem.
Drzwi listwowe (ażurowe) – drzwi, w których skrzydło jest wykonane z listew połączonych
poprzeczkami i zastrzałami w taki sposób, że między listwami znajdują się wolne
przestrzenie.
Drzwi i wrota z naświetlem – drzwi i wrota, które mają część szklaną stałą lub otwieraną,
usytuowaną między siemieniem i nadprożem. [6, s. 189]

Rys.8. Stolarka drzwiowa: a) drzwi płytowe, b) drzwi płycinowe, c) drzwi klepkowe, d) drzwi
i wrota deskowe, e) drzwi listewkowe (ażurowe), f) drzwi i wrota z naświetlem. [6. s. 199]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

W zależności od liczby skrzydeł drzwiowych i sposobów ich otwierania, nazwy

i określenia drzwi są następujące:
Drzwi jednodzielne – drzwi z jednym skrzydłem.
Drzwi i wrota dwudzielne – drzwi i wrota z dwoma skrzydłami.
Drzwi i wrota rozwierane – drzwi i wrota, w których skrzydło jest otwierane przez obrót
względem osi pionowej przechodzącej przez boczną krawędź skrzydła.
Drzwi dwudzielne rozwierane prawe – drzwi, w których skrzydło otwierane w pierwszej
kolejności jest skrzydłem prawym.
Drzwi dwudzielne rozwierane lewe – drzwi, w których skrzydło otwierane w pierwszej
kolejności jest skrzydłem lewym.
Drzwi wahadłowe – drzwi ze skrzydłem otwieranym, którego obrót względem osi pionowej
przechodzącej przez boczną krawędź skrzydła jest możliwy na obie strony ściany. Drzwi
zamykają się samoczynnie ruchem wahadłowym.
Drzwi i wrota przesuwane – drzwi i wrota otwierane przez przesuwanie skrzydeł
w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny ściany.
Drzwi obrotowe – drzwi, w których skrzydła osadzone są na jednej osi pionowej, będącej
jednocześnie osią obrotu skrzydeł. [6, s. 200]

W zależności od miejsca wbudowania rozróżnia się:
Drzwi

zewnętrzne

–

drzwi

stanowiące

zamknięcie

otworu

budowlanego

w ścianie zewnętrznej, między otwartą przestrzenią a wnętrzem budynku.
Drzwi wewnętrzne wejściowe – drzwi stanowiące zamknięcie otworu budowlanego w ścianie
wewnętrznej, między klatką schodową lub korytarzem, a pomieszczeniem.
Drzwi wewnątrzlokalowe – drzwi stanowiące zamknięcie otworu budowlanego w ścianie
wewnętrznej między izbami. [6, s. 200]

Drzwi – materiały i przykłady rozwiązań

Drzwi składają się z ościeżnicy i skrzydła (jednego lub większej ich liczby). Na rysunku 9

przedstawiono części, z jakich składa się ościeżnica i skrzydło drzwiowe oraz zobrazowano
niektóre szczegóły konstrukcji skrzydła drzwiowego.

Rys.9. Konstrukcja drzwi: a) elementy i podzespoły tworzące skrzydło drzwiowe i ościeżnicę, b) konstrukcja
popularnego skrzydła drzwiowego pełnego; 1 - ramiaki pionowe, 2 – ramiaki poziome, 3 – ramiak środkowy poziomy, 4
– ramiak środkowy pionowy, 5 – szczeblina 6 - świetlik, 7 – płycina, 8 – stojaki, 9 – próg, 10 – nadproże, 11 – szczeblina,
12 – wypełnienie skrzydła – papier, „plaster miodu” lub paski twardej płyty pilśniowej, 13 – okładzina zewnętrzna,
zwykła twarda płyta pilśniowa, 14 – cokół, 15 – wkład pod zamek, 16 – wkład pod zawiasę. [6. s. 209]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ościeżnica może być wykonana z drewna, stali lub tworzyw sztucznych. W ościeżnicy

wykonanej z drewna stojaki łączy się z nadprożem za pomocą złącza czopowego
podwójnego, a z progiem – pojedynczego.

Rys. 10. Szczegóły konstrukcyjne ościeżnic drzwiowych; 1 - stojak, 2 – nadproże, 3 – próg [3. s. 82]

W konstrukcjach ościeżnic i skrzydeł występują elementy:
–

profil elementu – kształt poprzecznego przekroju elementu,

–

przylga – część profilu skrzydła nakładająca się na współpracujący element lub zespół,

–

przymyk – miejsce styku dwóch skrzydeł lub skrzydła z ościeżnicą,

–

wręb – wycięcie konstrukcyjne w elemencie, którego dwie płaszczyzny ograniczające
tworzą ze sobą kąt 90º lub zbliżony do kąta 90º.

Rys. 11. Ościeżnica drzwiowa drewniana [6. s. 210] Rys. 12. Ościeżnica drzwiowa metalowa [6. s. 208]

Konstrukcja skrzydeł drzwiowych

W drzwiach płytowych ramiaki pionowe z poziomymi łączy się w narożach połączeniami

wpustowo-wypustowymi

prostokątnymi.

Podobnie

łączy się listwy wypełniające

z ramiakami. W drzwiach płytowych z szybą dużą oraz w drzwiach płycinowych ramiaki
łączy się w narożach połączeniami czopowymi przelotowymi widlicowymi prostymi. Są one
wzmacniane klinem lub kołkami.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys.12. Konstrukcje naroży skrzydeł drzwiowych z dużymi szybami [3. s. 84]

Rys.13. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych: a) z łat, b) klepkowa z klepka dwustronną [3. s. 79]

W ramiakach drzwi płycinowych płyciny ze sklejki lub z drewna litego mocuje się we

wręgach. Deszczułki w drzwiach deszczułkowych mogą przebiegać pionowo lub poziomo;
osadza się je we wręgi lub mocuje na powierzchni ram.
Współcześnie wykonuje się skrzydła drzwiowe, których konstrukcja umożliwia oszczędność
drewna.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Rys. 14. Sposoby mocowania płycin w skrzydłach drzwiowych płycinowych [3. s. 84]

Rys.15. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych: c) płytowe pełne, d) płytowe szklone szybą [3. s. 80]

Każde skrzydło drzwi mocuje się w ościeżnicy bezpośrednio w otworze budowlanym za

pomocą zawiasów. Ponadto skrzydła drzwiowe wyposaża się w zamki wpuszczane,
a niekiedy i inne rodzaje zamków. W drzwiach dwuskrzydłowych jedno skrzydło jest
zaopatrzone w zamek, a drugie skrzydło w zasuwy czołowe lub rzadziej w wierzchnie. [3, s. 84]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Konstrukcja skrzydeł drzwiowych może być bardzo zróżnicowana. Najogólniej rozróżnia

się skrzydła drzwiowe przylgowe i bezprzylgowe – tępe (przylga jest to część profilu skrzydła
nakładająca się na współpracującą z nią ościeżnicę). Miejsce styku jest nazywane przytykiem.

Rys. 16. Skrzydło drzwiowe przylgowe 1 – ościeżnica, 2 – skrzydło, 3 – opaski, 4 – zawiasy, 5 – przylga,

6 – wręb [3. s. 77]

Rys. 17. Skrzydło drzwiowe bezprzylgowe (tępe) 1 – ościeżnica,
2 – skrzydło, 3 – opaski, 4 – zawiasy, 5 – wręb [3. s. 77]

W Polsce podstawowym surowcem do produkcji drzwi jest tarcica ogólnego

przeznaczenia oraz płyty pilśniowe twarde.

Produkcja stolarki drzwiowej opiera się na wymaganiach zawartych w normie

BN-77/7151-08. Do wypełniania ram skrzydeł drzwi płytowych używa się głównie pasków
z twardej płyty pilśniowej oraz pasków papieru tworzącego tzw. „plaster miodu”. Ponadto
stosowane są także paski ze sklejki lub drewna. [6, s. 210]

Rys. 18 Wypełnienia do skrzydeł drzwiowych; a) kratownica, b)drabinka,
c) komórkowe z papieru, d) paski łamane [6. s. 211]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Rys. 19. Przykłady drzwi drewnianych – widoki i przekroje [6. s. 213]

Rys. 20. Przykład nowoczesnej konstrukcji drzwi [13] 1-uszczelka
wrębowa, 2 - pianka poliuretanowa, 3 - zbrojenie przeciwwypaczeniowe,
4 - powierzchnia z wielowarstwowego obłogu, 5 - warstwowo klejony
ramiak, 6 – okapnik

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Rys. 21. Drzwi wewnątrzlokalowe – przekrój [16]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest podział drzwi ze względu na konstrukcje?
2. Jaki jest podział drzwi w zależności od liczby skrzydeł i sposobu otwierania?
3. Z jakich elementów składa się ościeżnica?
4. Jakie elementy i podzespoły tworzą skrzydło drzwiowe?
5. Jakie rodzaje połączeń są stosowane w skrzydłach i ościeżnicach?
6. Jakie są różnice pomiędzy skrzydłem przylgowym, a bezprzylgowym?
7. Jaki są stosowane rodzaje wypełnień w drzwiach płytowych?
8. W jaki sposób osadza się szyby w drzwiach szklonych?
9. Jakie zastosowanie mają poszczególne drzwi w wyposażaniu budynków?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ jakie rodzaje drzwi znajdują się w budynku szkoły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą klasyfikacji drzwi,
2) odszukać rysunki wyrobów stolarki budowlanej w katalogach,
3) porównać drzwi z drzwiami w katalogach,
4) zanotować wnioski,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek drzwi płycinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na drzwi płycinowych,
2) dokonać analizy wymiarów drzwi,
3) ustalić wielkość płycin,
4) przygotować przybory kreślarskie,
5) wykonać rysunek,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj drzwi wejściowe do mieszkania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat drzwi wejściowych,
2) ustalić wymiary drzwi w stosunku do otworu,
3) dokonać wyboru rodzaju konstrukcji,
4) przygotować przybory kreślarskie,
5) wykonać rysunek,
6) przedstawić uzasadnienie wyboru w formie opisowej,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– plany budowlane,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– przyrządy kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj połączenia ramiaków w drzwiach płytowych i płycinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat połączenia ramiaków,
2) dokonać wyboru połączenia,
3) przygotować przybory kreślarskie
4) przedstawić uzasadnienie wyboru połączenia w formie opisowej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5) wykonać rysunek,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– przyrządy kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Określ z jakich elementów składają się drzwi w szkole.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą budowy drzwi,
2) odszukać rysunki wyrobów stolarki budowlanej w katalogach,
3) rozpoznać poszczególne elementy drzwi,
4) zanotować wnioski,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– modele drzwi,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) scharakteryzować podział drzwi ze względu na konstrukcje?

¨ ¨

2) scharakteryzować podział drzwi ze względu na liczbę i sposób

otwierania skrzydeł?

¨ ¨

3) wyjaśnić z jakich elementów składa się ościeżnica?

¨ ¨

4) scharakteryzować jakie elementy i podzespoły tworzą skrzydło drzwiowe?

¨ ¨

5) scharakteryzować rodzaj połączeń stosowanych w skrzydłach ościeżnicach?

¨ ¨

6) wyjaśnić różnice pomiędzy skrzydłem przylgowym, a bezprzylgowym?

¨ ¨

7) scharakteryzować rodzaje stosowanych wypełnień w drzwiach płytowych?

¨ ¨

8) określić sposoby osadzania szyb w drzwiach szklonych?

¨ ¨

9) określić zastosowanie poszczególnych drzwi w wyposażeniu budynków?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

4.3. Okna

4.3.1. Materiał nauczania

Poniższa klasyfikacja typów oraz konstrukcji okien i drzwi balkonowych jest zgodna

z normą BN-82/7150-04, obecnie PN-B-91000:1996.

Okna i drzwi balkonowe pojedyncze:
–

okno i drzwi balkonowe krosnowe - okno i drzwi balkonowe mające jedną warstwę
skrzydeł, w których zamiast ościeżnicy występuje krosno,

–

okno i drzwi balkonowe jednoramowe - okno i drzwi balkonowe mające jedną warstwę
skrzydeł, szklone szybami zespolonymi.

Rys. 22. Stolarka okienna – okna pojedyncze; a) krosnowe, b) jednoramowe [6. s. 201]

Okna i drzwi balkonowe podwójne:
–

okno i drzwi balkonowe zespolone - okno i drzwi balkonowe mające dwie warstwy
skrzydeł, w których skrzydła zewnętrzne i wewnętrzne są ze sobą połączone w jeden
zespół,

–

okno i drzwi balkonowe skrzynkowe - okno i drzwi balkonowe mające dwie warstwy
skrzydeł, w których na zewnętrznej stronie ościeżnicy jest umocowane krosno,
umożliwiające otwieranie skrzydeł zewnętrznych do wnętrza pomieszczenia,

–

okno i drzwi balkonowe półskrzynkowe - okno i drzwi balkonowe mające dwie warstwy
skrzydeł, w których na zewnętrznej stronie progu i nadproża są umocowane krośniaki
umożliwiające otwieranie skrzydeł zewnętrznych do wnętrza pomieszczenia,

–

okno i drzwi balkonowe ościeżnicowe (polskie) - okno i drzwi balkonowe mające dwie
warstwy skrzydeł, w których skrzydła zewnętrzne otwierają się na zewnątrz,
a wewnętrzne do wnętrza pomieszczenia. [6, s. 201]

Rys. 23. Okna podwójne; a) zespolone, b) skrzynkowe, c) półskrzynkowe, d) ościeżnicowe (polskie) [6. s. 201]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Charakterystyka okien w zależności od liczby skrzydeł i sposobu ich otwierania:
–

okno i drzwi balkonowe jednodzielne - okno i drzwi balkonowe, które w widoku między
stojakami mają jedno skrzydło.

–

okno i drzwi balkonowe dwudzielne - okno i drzwi balkonowe, które w widoku między
stojakami mają dwa skrzydła umieszczone obok siebie.

–

okno trój- i wielodzielne - okno, które w widoku między stojakami ma trzy lub więcej
skrzydeł umieszczonych obok siebie .

–

okno jednorzędowe - okno, które w widoku między progiem i nadprożem ma jedno
skrzydło lub jeden rząd skrzydeł.

–

okno dwu-, trój- i wielorzędowe (wielopoziomowe) - okno, które w widoku między
progiem i nadprożem ma dwa, trzy lub więcej rzędów skrzydeł umieszczonych nad sobą.

–

okno nieotwierane (stałe) - okno, w którym szyby są osadzone bezpośrednio
w ościeżnicy lub krośnie.

–

okno otwierane - stałe - okno zawierające jedno lub wiele skrzydeł otwieranych oraz nie
otwierane szklone części.

–

okno i drzwi balkonowe rozwierane - okno i drzwi balkonowe, w których skrzydła są
otwierane przez ich obrót względem osi pionowej przechodzącej przez boczne krawędzie
skrzydeł.

–

okna (naświetle) uchylne - okno (naświetle), w którym skrzydła są otwierane przez obrót
względem osi poziomej przechodzącej przez dolną krawędź skrzydła.

–

okno uchylne - okno, w którym skrzydła są otwierane przez obrót względem osi
poziomej przechodzącej przez górną krawędź skrzydła.

–

okno obrotowe - okno, w którym skrzydła są otwierane przez obrót względem osi
pionowej nie przechodzącej przez krawędzie skrzydła.

–

okno przechylne - okno, w którym skrzydła są otwierane względem osi poziomej nie
przechodzącej przez krawędzie skrzydła.

–

okno przesuwne - okno, w którym skrzydła są otwierane przez przesunięcie w kierunku
poziomym lub pionowym w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny ściany.

–

okno uchylno-rozwierane - okno, w którym skrzydła są otwierane przez uchylanie lub
rozwieranie. [6, s. 203]

a)

b)

Rys. 24. Okna w widoku: a) okno skrzynkowe, b) okna jednoramowe [16]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Okno i jego części

Rys. 25. Okno i jego części składowe: 1 – nadproże ościeżnicy, 2 – próg ościeżnicy, 3 – stojaki boczne

ościeżnicy, 4 – słupek, ramiak pionowy ościeżnicy dzielący okno, 5 – ślemię, ramiak poziomy dzielący

okno, 6 – skrzydła okienne, 7 – wywietrznik [6. s. 215]

Okno składa się z ościeżnicy i skrzydeł wykonanych z ramiaków (rysunek 26).

W ramiakach skrzydeł wykonuje się wręgi na szyby o wymiarach 8 - 12 mm. Między
wręgami ościeżnicy a wręgami skrzydeł pozostawia się luzy wielkości 2 - 3 mm, które
umożliwiają łatwe zamykanie i otwieranie skrzydeł.

Ramiaki okien łączy się złączami czopowymi, ramiaki ościeżnicy łączy się złączami

przelotowymi dwuczopowymi, zaś skrzydeł okiennych - jednoczopowymi.

Rys. 26. Połączenie naroża skrzydła okna jednoramowego [5. s. 182]

Aby zwiększyć sztywność ram skrzydeł okiennych, ich naroża wzmacnia się kołkami

drewnianymi, gwoździami o gwiaździstym przekroju poprzecznym lub metalowymi
kątownikami. Najbardziej jednak skrzydła okienne usztywnia szyba.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Rys. 27. Sposoby zwiększania wytrzymałości i sztywności narożnych połączeń ramiaków okiennych:
a) kołkami drewnianymi, b) kątownikami metalowymi, c) gwoździami o gwieździstym przekroju [6. s. 215]

Słupek z progiem i nadprożem łączy się za pomocą czopowych, przelotowych połączeń

półkrzyżowych, natomiast ślemię ze słupkiem – złączem podobnym, ale nieprzelotowym.

Rys. 28. Złącze stojaka ze ślemieniem okna jednoramowego [5. s. 182]

Skrzydła z ościeżnicą są połączone zawiasami. Do zamykania okien służą różnorodne

zamki, stosowane zależnie od typu okna, np. zakrętki okienne (w oknach jednodzielnych),
zatrzaski (w wywietrznikach), zasuwnice i zwornice (w oknach dwu-, trój- i czterodzielnych).
Do blokady otwartych okien stosuje się haki i grzebienie wiatrowe oraz spinacze okienne.
W dolnej części skrzydeł okiennych, od zewnętrznej strony, montuje się okapniki blaszane,
zapobiegające zaciekaniu wody opadowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Od strony mieszkania dół otworu okiennego jest zakrywany podokiennikiem (parapetem) –
drewnianym lub cementowym. Ponadto w oknach mogą być montowane żaluzje lub
okiennice. [6, s. 216]
Konstrukcję okna skrzynkowego przedstawiono na poniższym rysunku.

Rys. 29. Konstrukcja okna skrzynkowego: a) przekrój pionowy, b) przekrój poziomy [6. s. 215]

Rys. 30. Przekrój poziomy okna zespolonego ze skrzydłem rozwieranym [5. s. 180]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Rys. 31. Przekrój pionowy okna zespolonego ze skrzydłem uchylno rozwieralnym [5. s. 179]

Przykłady okien o warstwowej, klejonej z drewna konstrukcji ramiaków skrzydeł
i ościeżnicy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Rys. 32. Okno z podwójna szybą o warstwowej konstrukcji ramiaków skrzydeł i ościeżnicy [6. s. 218]

Okna dachowe

Okna dachowe stały się nieodłącznym elementem nowo wznoszonych budynków.

Otwierają one nowe możliwości we współczesnej architekturze i aranżacji wnętrz. Stosując
okna dachowe również przy adaptacji poddaszy nieużytkowych, możemy łatwo zmienić je
w funkcjonalne i dowolnie stylizowane wnętrze. W zależności od preferencji klientów i od
inwencji projektantów, nawet najbardziej nietypowe i wyszukane wizje mogą być
przygotowane w postaci komputerowej wizualizacji projektu. Wizualizacje pomagają podjąć
ostateczne decyzje, a wszystko po to by marzenia stawały się rzeczywistością.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

a)

b)

Rys 33. Przykłady okien dachowych: a) widok, b) przekrój ramy okna [13]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak można podzielić okna w zależności od konstrukcji?
2. Jakie jest podział okien w zależności od liczby skrzydeł i sposobu otwierania?
3. Jaką funkcję pełni ościeżnica?
4. Jakie elementy i podzespoły tworzą skrzydło okienne?
5. Jakie rodzaje połączeń są stosowane w skrzydłach i ościeżnicach okiennych?
6. Czym różni się okno zespolone od okna skrzynkowego?
7. Jaki są zalety okien jednoramowych?
8. Jakie są zalety i wady okien zespolonych?
9. Jakie zastosowanie mają poszczególne okna w wyposażeniu budynków?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ jakie rodzaje okien znajdują się w budynku szkoły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą klasyfikacji okien,
2) odszukać rysunki wyrobów stolarki budowlanej w katalogach,
3) dokonać porównania konstrukcji okien w budynku szkoły z konstrukcją okien

w katalogach,

4) zanotować wnioski,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek przekroju okna jednoramowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat okien jednoramowych,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) określić właściwe miejsce przeprowadzenia przekroju,
4) wykonać wstępny szkic okna,
5) wykonać rysunek,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– modele wyrobów stolarki budowlanej,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj okno do mieszkania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat konstrukcji i projektowania okien,
2) ustalić wymiary okna w stosunku do otworu,
3) dokonać wyboru rodzaju konstrukcji,
4) przygotować przybory kreślarskie,
5) wykonać wstępny szkic okna,
6) wykonać właściwy rysunek,
7) przedstawić uzasadnienie wyboru w formie opisowej,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– plany budowlane,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– przyrządy kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Narysuj sposoby połączenie ramiaków okiennych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat połączeń ramiaków okiennych,
2) dokonać analizy stosowanych połączeń,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać rysunek,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– modele wyrobów stolarki budowlanej,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

W podziałce 1:1 narysuj przekrój poprzeczny ramiaków i ościeżnicy okna szkolnego,

zachowując przy tym istniejące proporcje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dokonać analizy okien szkolnych,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek,
4) zwymiarować rysunek,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– projekty okien,
– literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) scharakteryzować podział okien w zależności od konstrukcji?

¨ ¨

2) scharakteryzować podział okien ze względu na liczbę i sposób

otwierania skrzydeł?

¨ ¨

3) wyjaśnić jaka funkcję pełni ościeżnica?

¨ ¨

4) scharakteryzować jakie elementy podzespoły tworzą skrzydło okienne?

¨ ¨

5) scharakteryzować rodzaj połączeń stosowanych w skrzydłach

i ościeżnicach okiennych?

¨ ¨

6) wyjaśnić różnice pomiędzy oknem zespolonym a skrzynkowym?

¨ ¨

7) scharakteryzować zalety okien jednoramowych?

¨ ¨

8) określić zalety i wady okien zespolonych?

¨ ¨

9) określić zastosowanie poszczególnych okien w wyposażeniu budynków?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

4.4. Materiały konstrukcyjne i okucia budowlane

4.4.1. Materiał nauczania

Materiały konstrukcyjne i okucia budowlane

Materiały konstrukcyjne stosowane do produkcji okien i drzwi:
1. Drewno

−

sosna,

−

meranti,

−

dąb.

2. Polichlorek winylu (PCV)
3. Aluminium
4. Profile stalowe

Materiały drzewne używane do produkcji stolarki budowlanej, a szczególnie okien

i drzwi, to przed wszystkim drewno sosnowe, o stosunkowo dużej zawartości żywicy, która
zwiększa trwałość drewna, oraz sklejka i płyta pilśniowa twarda na elementy płytowe do
drzwi. Jakość surowca zależy w pewnej mierze od sposobu wykończenia powierzchni.
Drewno gatunków liściastych, najczęściej dąb, oraz drewno sosnowe najwyższej jakości służą
do wyrobu stolarki o powierzchniach wykończanych lakierami przezroczystymi.

Obecnie okna wykonywane są z drewna klejonego warstwowo na grubość i łączonego na
długość klejem o zwiększonej wytrzymałości termicznej, mechanicznej i pełnej
wodoodporności.

Rys. 34. Materiał drzewny - kantówka klejona warstwowo [16]

Zalety drewna

Szacuje się, że drewno, jako surowiec doskonały, znalazło dziś w świecie ponad 30 tys.

zastosowań. Niewykluczone, przecież, gdy rozejrzymy się wokół, zawsze znajdziemy je
w swoim otoczeniu.

Wytrzymałość, lekkość, elastyczność i trwałość to podstawowe cechy tego doskonałego

surowca. Niesłabnąca popularność drewnianych okien i drzwi jest z kolei dowodem na
docenianie nie tylko jego walorów użytkowych, ale i naturalnego piękna. Dzięki
nowoczesnym technologiom drewno stało się odporne na warunki środowiska nie tracąc
żadnego ze swoich walorów. Okna drewniane łączą w sobie naturalne właściwości drewna
i doskonałą konstrukcję:
–

są wytrzymałe na stałe obciążenia mechaniczne,

–

są łatwe w czyszczeniu, utrzymaniu i konserwacji,

–

ramy okien drewnianych charakteryzują się wysoką stabilnością, są odporne na zmiany
formy pod wpływem temperatury,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

–

konstrukcje okien drewnianych spełniają wszelkie wymogi dotyczące izolacji termicznej
oraz akustycznej, zapewniając prawidłową wentylację pomieszczeń idealnie chronią
przed wpływem czynników atmosferycznych,

–

dzięki wysokim parametrom izolacji termicznej nie tylko zespołów szybowych, ale i ram,

–

okna drewniane nadają się idealnie do nowoczesnych domów energooszczędnych,

–

ramy drewniane ze specjalnym oszkleniem, z odpowiednimi okuciami, spełniają
najwyższe

wymagania

dotyczące

ochrony

przeciwsłonecznej,

antywłamaniowej

i przeciwpożarowej (w czasie pożaru drewno nie wydziela trujących substancji),

–

przy odpowiedniej i nieskomplikowanej pielęgnacji, okna drewniane są trwałym
elementem budowlanym, w razie uszkodzeń mechanicznych istnieje możliwość naprawy
okien drewnianych,

–

przy uwzględnieniu całkowitego okresu użytkowania, okna drewniane są najbardziej
ekonomicznym rozwiązaniem,

–

produkcja okien drewnianych nie jest uciążliwa dla środowiska naturalnego a drewno
jako naturalny surowiec jest przyjazny dla otoczenia.

Okucia

Ważnym elementem okna są okucia. Dzisiejsze okucia oferują wiele udogodnień - można

regulować otwarcie okna już w klamce, można też zamknąć i otworzyć drzwi balkonowe od
zewnątrz. Nie produkuje się już praktycznie okien bez mikrowentylacji, szeroka jest też gama
zabezpieczeń antywłamaniowych. Ciekawym rozwiązaniem jest też klamka, która klikaniem
informuje rodziców, że ich pociecha próbuje właśnie otworzyć okna
Wyposażenie jest współcześnie bardzo bogate, łącznie z napędami otwierania czy ze
sterowaniem fotokomórką

Rys. 35. Mechanizm zamykający skrzydła rozwieralnego [7, s. 145]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Rys. 36. Przykłady okuć obwiedniowych zastosowanych w oknach i drzwiach balkonowych [13]

Okucia zamykające bez klucza w stolarstwie budowlanym są, w porównaniu z okuciami

meblarskimi, bardziej zróżnicowane. Obok zatrzasków okiennych stosuje się zapadkowe
zamki bezkluczowe do drzwi, zasuwy do drzwi zasuwnice do zamykania okien i drzwi
balkonowych, zakrętki i zawrotnice do zamykania okien, różne odmiany dźwigniowych
zamykaczy i samozamykaczy.

Rys. 37. Okucia stolarki budowlanej zamykające bez kluczy: a) zasuwa wierzchnia do
drzwi, b) zasuwa wpuszczana czołowa do drzwi, c) zasuwa wpuszczana czołowa
z dźwignią do drzwi, d), e) zasuwnice do okien i drzwi balkonowych, f) zakrętka okienna,
g)zawrotnica okienna, h) zatrzask okienny, i) samozamykacz drzwiowy. [1. s. 170]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

W ostatnich latach wprowadza się budowlane okucia uchylno-rozwieralne, które

pozwalają to samo skrzydło okienne rozwierać pod kątem 90º lub uchylać pod kątem 15º, tzn.
otwierać w zwykły sposób lub uchylać górną krawędź skrzydła; pozwala to na
wyeliminowanie wywietrzników.

Rys. 38. Okucia uchylno-rozwieralne [13]

Zamki stosowane w stolarce budowlanej dzieli się według sposobu zamocowania na

wpuszczane i wierzchnie (nakładane), a pod względem konstrukcji - na bezzastawkowe,
zastawkowe i bębenkowe.
Produkuje się je również jako lewe, prawe lub uniwersalne. Do podstawowych odmian tych
zamków, ze względu na sposób zamykania, należą zamki: zapadkowe-zasuwkowe, rolkowo-
zasuwkowe oraz zapadkowe i zasuwkowe.
Do zamykania drzwi stosuje się popularne wpuszczane zamki zapadkowo-zasuwkowe
zamykanie drzwi następuje albo kluczem, poruszającym jedno- lub dwusuwową zasuwkę albo
bez klucza - klamką

a)

b)

c)

d)

e)

f)

Rys. 39. Zamki stosowane w stolarce budowlanej: a) zamek wpuszczany zapadkowo-zasuwkowy,
b) zamek wpuszczany rolkowo-zasuwkowy, c)tarcza drzwiowa podłużna, d)tarcze drzwiowe okrągłe,
e) klamka i gałka, f) zamek wierzchni zapadkowy bębenkowy, g) zamek wierzchni zasuwkowy
zastawkowy skrzynkowy, h) zamek wierzchni zapadkowo-zasuwkowy (wiejski), i) zamek wpuszczany
zapadkowo-zasuwkowy bębenkowy z gałkami [1. s. 173]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Zawiasy w stolarce budowlanej służą do łączenia ruchomych części skrzydeł drzwiowych

i okiennych z nieruchomymi ościeżnicami. Tradycyjne okucia tego rodzaju to: zawiasy
czopowe skośne, które przy otwieraniu powodują lekkie uniesienie drzwi, zawiasy czopowe
przykręcane, które stosuje się w drzwiach płycinowych tępych (tzn. bez wyciętego na
obwodzie wrębu tworzącego przylgę), zawiasy czopowe wbijane, które umieszcza się
w płycinowych drzwiach przylgowych. Podobne zawiasy, lecz o mniejszych wymiarach
stosuje się do okuwania okien.
Obecnie przemysł stolarki budowlanej wytwarza masowo drzwi i okna, w których zawiasy
wbijane zastępuje się zawiasami wkręcanymi lub wciskano-wkręcanymi. W wyrobach tego
przemysłu znajdują zastosowanie m.in. również specjalne zawiasy do łączenia skrzydeł okien
zespolonych oraz do drzwi wahadłowych. [1, s. 179]

Rys. 40. Zawiasy stosowane w stolarce budowlanej: a)czopowy skośny, b) czopowy
przykręcany, c) czopowy wbijany, d) krzyżowy, e) pasowy, f) czopowy dwuskrzydełkowy
wkręcany,

g)

czopowy

dwuskrzydełkowy

wkręcano-wciskany,

h)

czopowy

dwuskrzydełkowy przykręcany, i) wierzchni wahadłowy przykręcany [1. s. 178]

W stolarce budowlanej okucia zabezpieczające służą głównie do przytrzymywania

skrzydeł okiennych, jako zabezpieczenia przeciwwiatrowe. Należą do nich haki wiatrowe,
rozwórki przeznaczone do skrzydeł uchylnych w dolnej osi poziomej, grzebienie wiatrowe
oraz różne odmiany przytrzymywaczy. [1, s. 181]

Rys. 41. Okucia zabezpieczające stosowane w stolarce budowlanej: a), b) haki wiatrowe –
płaski i okrągły, c) rozwórka płaska, d) grzebień wiatrowy, e) przytrzymywacz zaczepowy
spinający, f) przytrzymywacz prętowy cierny [1. s. 182]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Aktualne wzornictwo okien i drzwi

Rys.42. Wzory produkowanych obecnie okien z drewna [16]

Rys.43. Wzory drzwi [16]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie materiały są stosowane do produkcji stolarki budowlanej?
2. Jakimi zaletami charakteryzują się okna wykonane z drewna?
3. Jakie są rodzaje okuć okiennych?
4. Jakie są rodzaje zamków stosowanych do drzwi?
5. Jakie znaczenie mają okucia uchylno-rozwieralne?
6. Jakie zawiasy stosuje się obecnie do montażu skrzydeł drzwiowych?
7. Jaką rolę pełnią okucia zabezpieczające?
8. Jakie jest aktualne wzornictwo okien i drzwi?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj doboru materiału do wykonania drzwi zewnętrznych budynku mieszkalnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat drzwi zewnętrznych,
2) zapoznać się z rodzajami materiałów stosowanych do produkcji drzwi,
3) określić wymagania stawiane drzwiom zewnętrznym w budynkach,
4) dokonać analizy zastosowania różnych materiałów,
5) zanotować wnioski,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi okien i drzwi,
– normy dotyczące stolarki budowlanej,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dokonaj doboru okuć do drzwi płytowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat okuć do drzwi,
2) zapoznać się z rodzajami zawiasów stosownymi do mocowania drzwi,
3) dokonać doboru okuć,
4) przedstawić uzasadnienie wyboru w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– normy dotyczące stolarki budowlanej,
– katalogi okien i drzwi,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj poszczególne okucia i wskaż ich zastosowaniowe w stolarce budowlanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat okuć,
2) dokonać przeglądu okuć,
3) dobrać odpowiednie nazwy do poszczególnych okuć,
4) określić wymagania stawiane poszczególnym okuciom,
5) dokonać analizy zastosowania okuć,
6) zanotować wnioski,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– katalogi okuć,
– okucia budowlane,
– normy dotyczące stolarki budowlanej,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) określić jakie materiały obecnie są stosowane do produkcji stolarki?

¨ ¨

2) scharakteryzować zalety okien wykonywanych z drewna?

¨ ¨

3) określić rodzaje okuć okiennych?

¨ ¨

4) scharakteryzować rodzaje zamków stosowanych do drzwi?

¨ ¨

5) określić znaczenie okuć uchylno-rozwieralnych?

¨ ¨

6) wyjaśnić jaki rodzaj zawiasów stosuje się obecnie do skrzydeł drzwiowych?

¨ ¨

7) wskazać jaką rolę pełnia okucia zabezpieczające?

¨ ¨

8) scharakteryzować aktualne wzornictwo okien i drzwi?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

4.5. Funkcjonalność okien i drzwi, okna z tworzyw sztucznych

4.5.1. Materiał nauczania

Funkcjonalność drzwi i okien

Okna i drzwi są istotnymi elementami użytkowymi budynku, wpływają też poważnie na

koszt budowy oraz konserwacji i eksploatacji budynku. Drzwi rozdzielają poszczególne
pomieszczenia w budynku, umożliwiając jednocześnie komunikację pomiędzy nimi i dostęp
do budynku. Okna umożliwiają dostęp do światła dziennego i wietrzenia pomieszczeń.
W ostatnim okresie popularne są duże przeszklenia ścian oraz okna o bardzo dużej
powierzchni skrzydeł. Poza tym okna i drzwi spełniają dalsze zadania, stanowiąc przegrody
zapewniające:
–

szczelność w stosunku do przepływu powietrza,

–

izolację akustyczną,

–

izolację cieplną,

–

ochronę przed włamaniem.

W przypadku okien dochodzą jeszcze takie zadania jak:

–

zapewnienie szczelności przed przenikaniem wód opadowych,

–

ochrona przed zbytnim nasłonecznieniem wnętrza,

–

zapewnienie wentylacji pomieszczeń.

Poza cechami konstrukcyjnymi, o użytkowej wartości okien i drzwi decyduje także ich

trwałość. Trwałość konstrukcji zależy od prawidłowości jej wykonania, wymagane jest też
trwałe zachowanie cech funkcjonalnych – przy dopuszczalnym nieznacznym spadku ich
wartości – do czasu, kiedy cała konstrukcja musi ulec wymianie. Do pojęcia trwałości należy
także zaliczyć niski koszt konserwacji i napraw gwarantujących sprawność funkcjonowania.
Obecnie w świecie szacuje się okres trwałości okien drewnianych na 40 do 50 lat. W Polsce
wynosi on średnio ok. 30 lat. Dla drzwi okres ten jest dłuższy. Aby okna i drzwi były trwałe
i funkcjonalne, należy je racjonalnie zaprojektować, prawidłowo wykonać, stosownie do
stanu wykończenia fabrycznego zabezpieczyć na czas transportu i składowania oraz
odpowiednio wbudować.

Właściwe

wbudowanie

powinno

obejmować,

poza

czynnościami

osadzania

i uszczelniania w murze, również zabiegi zabezpieczające na okres dalszych robót
wykończeniowych (tynkarskich, malarskich itp.), aby dobrze wykonane, sprawnie
funkcjonujące i prawidłowo osadzone okno nie uległo trwałym uszkodzeniom jeszcze przed
oddaniem budynku do eksploatacji.

Na funkcjonalność okien mają wpływ:

–

powierzchnia tafli szyby, grubość szyby,

–

wymiary przekroju poszczególnych elementów, sztywność skrzydła,

–

rodzaj zastosowanych okuć,

–

sposób otwierania,

–

sposób oszklenia okna, możliwość łatwego mycia szyb,

–

szerokość pustki powietrznej pomiędzy szybami i jej szczelność,

–

szczelność całej konstrukcji okna.

Na funkcjonalność drzwi mają wpływ:

–

wymiary przekroju poszczególnych elementów – głównie grubości skrzydła drzwi,

–

rodzaj zastosowanych materiałów konstrukcyjnych,

–

rodzaj wypełnienia,

–

dokładność osadzenia drzwi w ościeżnicy (szczelność całej konstrukcji). [6, s. 220]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

Stolarka okienna o podwyższonej szczelności

We wszystkich nowoczesnych oknach drewnianych stosowane są szyby zespolone

niskoemisyjne. Tworzą one kilkakrotnie lepszą barierę cieplną od zwykłych szyb
zespolonych. Są to szyby, w których jedna formatka szkła pokryta jest cienkimi,
niewidocznymi dla oka warstwami metali i ich tlenków (powłoka niskoemisyjna). Dzięki
takiej konstrukcji promieniowanie widzialne i słoneczne przenika przez powłokę
niskoemisyjną, natomiast promieniowanie podczerwone jest odbijane. Powoduje to
zatrzymanie promieniowania cieplnego we wnętrzu pomieszczenia, a w okresie letnim
stanowi barierę dla ciepła z zewnątrz. Dodatkowo ciepło z pomieszczenia odbijane od szyby
niskoemisyjnej podnosi jej temperaturę, co eliminuje zimny ciąg od okna.
O współczynniku przenikania ciepła okna decyduje nie tylko szyba, lecz również
współczynnik przenikania ciepła ramy okiennej.
Rama drewniana zapewnia najlepszą z możliwych izolację cieplną U<1,42. Rama drewniana
eliminuje występowanie mostków termicznych. Rama drewniana charakteryzuje się
minimalną rozszerzalnością termiczną.

Tabela 2. Zależność współczynnika przenikania ciepła od rodzaju szyby [16]

Rodzaje szkła

Współczynnik
przenikania
ciepła K[W/m 2 K]

Izolacyjność
akustyczna
[dB]

Grubość
zestawu
[mm]

4/16/4

U=1,1

32

24

6/16/4

U=1,1

35

26

8/16/4

U=1,1

37

28

4.4.2/16/4

U=1,1

38

28

4.4.4/16/4

U=1,1

39

29

4.4.1SJ/16/6

U=1,1

42

30

4/10/HM/10/4

U=0,7

37

28

6/10/HM/10/4

U=0,5

37

30

Powszechny jest pogląd, że aby w pomieszczeniu było ciepło okna muszą być szczelne.

Proszę pamiętać, że wymiana powietrza jest potrzebna nie tylko do oddychania, ale również:
–

usuwa z pomieszczeń nadmiar wilgoci,

–

dostarcza tlen do spalania w kuchenkach gazowych, piecykach, kominkach itp.

Nie odprowadzona z pomieszczeń wilgoć skrapla się w najchłodniejszych miejscach
i wnikając w strukturę budynku, stwarza komfortowe warunki do rozwoju grzybów i pleśni.
Polska norma PN-91/B-02020 wymaga, aby infiltracja powietrza okien i drzwi balkonowych
w budynkach mieszkalnych nowo wznoszonych wynosiła od 0,5 do 1,0 m

3

.

Stosuje się mikrowentylację poprzez odpowiednio ukształtowane uszczelki. Zapewniają one
całkowitą szczelność na wodę opadową, a jednocześnie umożliwiają przepływ powietrza
w ściśle określonym zakresie. Rozwiązanie zostało przebadane przez Instytut Techniki
Budowlanej. Ogromną zaletą tego systemu wentylacji jest sposób przepływu powietrza, który
następuje równomiernie na całym obwodzie okna. Dzięki temu powietrze szybko się ogrzewa
i rozprasza. Jest to sposób wentylacji zapewniający niezbędną ilość powietrza

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Okna z tworzyw sztucznych
Zalety okien z tworzyw sztucznych
1. Oszczędność energii.

Wielokomorowa budowa profili wykorzystująca izolacyjne właściwości powietrza
zapewnia doskonałe parametry termoizolacyjne, powodując obniżenie wartości
współczynnika przenikania ciepła U ramy okiennej.
Wysoka energooszczędność okien pozwala zmniejszyć koszty ogrzewania nawet do 65%,
chroniąc przy tym środowisko.

2. Nowoczesne wzornictwo.

Zaokrąglone krawędzie, łuki i delikatne skosy na powierzchniach widocznych profili
nadają oknom nowoczesny i profesjonalny wygląd.

3. Jakość powierzchni zewnętrznych.

Gładkie powierzchnie zewnętrzne profili ułatwiają czyszczenie, skracając czas
poświęcony na pielęgnację okien.

4. Łatwe czyszczenie.

Gładka podstawa wrębu ościeżnicy ułatwia czyszczenie okien.

5. Szczelność.

Podwójną ochronę zapewniają dwie obwiedniowe uszczelki odbojowe. Szerokie
powierzchnie przylegania uszczelek do profili skrzydła i ościeżnicy zapewniają dobrą
szczelność, chroniąc przed przeciągami, kurzem, wodą i utratą ciepła.

6. Stabilność.

Ocynkowane zbrojenia stalowe zapewniają wysoką stabilność okien z PVC.

7. Ochrona przed włamaniami.

Części nośne okuć mocowane są przez co najmniej dwie ścianki z PVC
lub dodatkowo przez zbrojenie stalowe. Konstrukcja profili okiennych umożliwia
zastosowanie specjalnych wzmocnionych elementów okuć oraz innych rozwiązań
zapobiegających włamaniom.

8. Ochrona przed hałasem.

Zastosowanie odpowiednich szyb zespolonych pozwala na uzyskanie optymalnych
wartości klasy akustycznej (np. Rw= 40 dB).

9. Podstawową zaletą profili z PCV jest ich odporność na korozję, działanie substancji

chemicznych, olejów i czynników atmosferycznych oraz łatwość w obróbce
mechanicznej i łączeniu. Profile z PCV właściwie modyfikowanego, są materiałem
odpornym na ogień i samogasnącym.

10. Przez ostanie 30 lat profile PCV przeszły ogromną ewolucję - nie ma dziś mowy o ich

żółknięciu, szarzeniu czy wypaczaniu.

Trwałość okien z PCV

Przyczyną dużego powodzenia okien z tworzywa sztucznego są nie tylko ich znakomite

parametry izolacji akustycznej i termicznej, lecz także ich niezwykle długi, wynoszący 30 lat
okres użytkowania oraz bezproblemowa pielęgnacja.
Wiele testów okien starszych niż 30 lat, które zostały wyprodukowane z tworzywa
sztucznego, potwierdza zachowanie przez nie znakomitych parametrów szczelności spoin,
szczelności w ulewnym deszczu i odporności na wpływ czynników atmosferycznych.
W efekcie zastosowania przy produkcji PVC specjalnych receptur, w oknach użytkowanych
nawet w ekstremalnych warunkach klimatycznych nie można zauważyć zmian barwy profili.
Także funkcje manipulacyjne (zamykanie i otwieranie) nie uległy zmianie po wieloletnim
użytkowaniu. Do tego dodajmy fakt, że okna z tworzywa sztucznego nie wymagają ani
pierwszego, ani renowacyjnego malowania, a tym samym nie powstają koszty związane
z zakupem farb oraz samą usługą malowania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

Także podczas codziennej pielęgnacji, okna z tworzywa sztucznego okazały się bardzo łatwe
w utrzymaniu w czystości. Homogeniczne, gładkie powierzchnie ich ram mogą być
czyszczone zwykłymi, łagodnymi środkami czyszczącymi.
Dzięki nowym rozwiązaniom w przemysłowym tłoczeniu profili, koszt okien znacznie się
obniża.

Rys. 44. Kształty profili okien z PCV [13]

Baza surowcowa drewna jest ograniczona, a z uwagi na duże zapotrzebowanie z roku na rok
jest coraz bardziej uszczuplana. Dużą zaletą stosowania PCV jest możliwość recyklingu
zużytych profili i ram okiennych, a uzyskany w wyniku surowiec może być ponownie
wykorzystywany do produkcji profili okiennych

a)

b)

Rys. 45. Okna z tworzywa sztucznego: a) przekrój okna trzykomorowego, b) okno jednoramowe [13]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

Rys. 46. Okno uchylno-rozwierane z podwójnymi szybami o konstrukcji z tworzywa
sztucznego – przykłady przekrojów [6. s. 216]

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Od jakich czynników zależy trwałość konstrukcji okien i drzwi?
2. Jakie czynniki mają wpływ na funkcjonalność okien?
3. Jakie czynniki mają wpływ na funkcjonalność drzwi?
4. Co to są szyby niskoemisyjne?
5. Jakie zalety mają szyby niskoemisyjne?
6. Ile powinna wynosić infiltracja powietrza w budynkach mieszkalnych?
7. Co zapewnia mikrowentylację w oknach?
8. Jakie czynniki wpływają na trwałość okien z PCV?
9. Jakie są profile okien z PCV?
10. Jakimi zaletami charakteryzują się okna z tworzyw sztucznych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny funkcjonalności okien.

Sposób wykonania ćwiczenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat funkcjonalności okien,
2) określić czynniki wpływające na funkcjonalność,
3) dokonać analizy funkcjonalności na przykładzie okna,
4) zanotować wnioski,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– modele okien,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj czynniki wpływające na szczelność okien.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat szczelności okien,
2) określić czynniki wpływające na szczelność okien,
3) dokonać analizy porównawczej szczelności okien przy zastosowaniu różnych rozwiązań

konstrukcyjnych,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do pisania,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– modele wyrobów stolarki budowlanej,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj okno o podwyższonej szczelności z wykorzystaniem komputera.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przypomnieć wiadomości dotyczące wykonywania rysunków stolarki budowlanej,
3) uruchomić komputer,
4) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
5) narysować rysunek okna wykorzystując program komputerowy,
6) zapisać rysunek na dyskietce,
7) wydrukować wykonany rysunek modelowy,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– katalogi wyrobów stolarki budowlanej,
– literatura z rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

4.5.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) scharakteryzować czynniki wpływające na trwałość konstrukcji

okien i drzwi?

¨ ¨

2) scharakteryzować czynniki mające wpływ na funkcjonalność okien?

¨ ¨

3) scharakteryzować czynniki mające wpływ na funkcjonalność drzwi?

¨ ¨

4) wyjaśnić co to są szyby niskoemisyjne?

¨ ¨

5) określić zalety szyb niskoemisyjnych?

¨ ¨

6) określić ile powinna wynosić infiltracja powietrza w budynkach

mieszkalnych?

¨ ¨

7) określić co zapewnia mikrowentylację w oknach?

¨ ¨

8) scharakteryzować jakie czynniki wpływają na trwałość okien z PCV?

¨ ¨

9) określić rodzaje profili i zalety okien z tworzyw sztucznych?

¨ ¨

10) wykorzystać program komputerowy do narysowania rysunku

okna?

¨ ¨

11) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

4.6. Meble do wbudowania i ścianki działowe

4.6.1. Materiał nauczania

Meble do wbudowania

Przestrzenie przeznaczone do wbudowania mebli mogą być wnękami ograniczonymi

trzema ścianami, stropem i podłogą. Mogą być również ograniczone z trzech lub z czterech
stron. Dlatego meble do wbudowania można podzielić na:
–

podzespoły meblowe zamykające wnęki,

–

meble wsuwane we wnękę,

–

meble dobudowywane do przegród budowlanych.

W pierwszym wypadku istniejąca wnęka jest zamykana jedynie skrzydłami drzwiowymi

osadzonymi w krośnie, to jest w ramie utrzymującej drzwi. Ściany wnęki okleja się tapetą lub
maluje farbami olejnymi. Do ścian mocuje się listwy podpórkowe.

Rys. 47. Przekroje poprzeczne przez krosna i drzwi zamykające wnęki: a) zabudowa
trzydrzwiowa bez przegrody pionowej, b) zabudowa trzydrzwiowa z dwoma
przegrodami pionowymi, c) zabudowa dwudrzwiowa z jedną przegrodą pionową;
1 – krosno, 2 – opaska [2. s. 321]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

Szafy lub szafki wsuwane we wnęki mają podobną konstrukcję do mebli skrzyniowych

wolno stojących. Jednak w celu połączenia mebla z elementami budowlanymi, a więc
z podłogą, ścianami i sufitem, stosuje się listwy maskujące zwane opaskami.

Rys. 48. Szafa wsuwana we wnękę: 1 – opaska [2. s. 322]

Na rysunkach 47, 48, 49 pokazano meble do wbudowania konstrukcji ramowo-

-płycinowej z płycinami całkowicie zakrywającymi ramy. Tego rodzaju konstrukcja jest
bardziej pracochłonna, dlatego nie jest powszechnie stosowana. Coraz częściej są stosowane
elementy mebli do wbudowania wykonywane z płyt wiórowych. Konstrukcję zespołu
zamykającego, tj. drzwi, trzeba dostosować do sposobu wykończenia wnętrza. Jeśli ściany
wewnętrzne są wykończone boazerią deskową, to najczęściej i skrzydła drzwiowe są również
deskowe. Należy je mocować w taki sposób, by krosno było niewidoczne lub mało widoczne.
W wypadku ścian malowanych lub tapetowanych zespół zamykający wnękę może mieć
dowolną konstrukcję. Należy jednak zawsze pamiętać o tym, że zabudowa wnęki powinna
podnosić estetykę wnętrza i stanowić motyw dekoracyjny. Luzy zachowane między
elementami budowlanymi a meblem do wbudowania ułatwiają montaż. Ewentualne
odchylenia elementów budowlanych od pionu (ściany) czy poziomu (sufit, podłoga) zostaną
zakryte listwami maskującymi, przytwierdzanymi do krosna przy pomocy wkrętów do
drewna. Najczęściej ściana boczna szafy jest podobnej konstrukcji do boazerii, czyli
okładziny ściennej i jest z nią powiązana tworząc przedłużenie ściany budowlanej. W takich
wypadkach montaż ściany bocznej szafy wykonuje się podobnie jak montaż boazerii.

Rys. 49. Przykłady mebli do wbudowania: a) przekrój pionowy szafki
podokiennej, b) przekrój poziomy szafy ubraniowej wbudowanej [6. s. 228]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

Rys. 50. Szafa do wbudowania – wsuwana we wnękę [6. s. 228]

Ścianki działowe

Ścianki działowe są to przejściowe przegrody dzielące duże pomieszczenia na mniejsze.

Odmianą ścianek działowych pełnych są ścianki oszklone w górnej partii. Ma to miejsce
w różnych pomieszczeniach, gdzie załatwiani są interesanci, jak np. kasy biletowe, apteki,
biura. Konstrukcje ścianek działowych można podzielić na trzy podstawowe odmiany:
z zakrytym i widocznym szkieletem nośnym oraz ścianki o konstrukcji deskowej. Pierwszy
typ ścianek działowych ma konstrukcję ramowo-kratową łączoną na czopy przelotowe. Jest
ona dwustronnie kryta płytą pilśniową twardą lub miękką, płytą paździerzową lub wiórową.
Powierzchnie tych ścianek są gładkie i można je pokrywać tapetą, farbami klejowymi lub
emulsyjnymi. Mogą one również być z płyt wiórowych krytych laminatem lub folią.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

Ścianki działowe z widocznymi ramami nośnymi mają konstrukcje ramowo-płycinowe
(rysunek 51).

Rys. 51. Ścianka działowa konstrukcji ramowo-płycinowej [2. s. 327]

Ramiaki tworzące rodzaj kratownicy mogą mieć profile ozdobne, a ich układ zawsze

powinien podnosić estetykę wnętrza. Najczęściej ramiaki są wykonywane z drewna
najlepszych gatunków liściastych i iglastych. Płyciny należy sporządzać z podobnych
gatunków drewna.

Rys. 52. Ścianka działowa I – szkielet drewniany, II – poszycie; 1 – ramiak przypodłogowy, 2 – ramiak

środkowy, 3 – ramiak górny, 4 – ramiaki pionowe [3. s. 97]

Niskie ścianki działowe wykonuje się z desek łączonych ze sobą na połączenia

równoległe wzdłużne zakładkowe, wpustowo-wypustowe. W celu podniesienia estetyki
ścianki działowej można wąskim płaszczyznom desek nadawać odpowiednie profile. Dolne
i górne końce desek są zamocowane między czterema lub dwoma listwami najczęściej
o złożonych profilach. Listwy dolne są mocowane do podłogi. W podobny sposób
unieruchamia się pozostałe typy ścianek działowych. Ścianki działowe oszklone w górnej
części mają podobne konstrukcje. Sposób mocowania szyb może być bardzo różnorodny
i zależy w dużej mierze od przeznaczenia wnętrza użytkowego. Często obudowa szkła jest
wykonywana z kształtowników metalowych niklowanych. [2, s. 327]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

Rys. 53. Oszklona ścianka działowa [2. s. 327]

Boazerie (okładziny ścienne)

Boazerie, zwane również okładzinami ściennymi, mają zabezpieczać ściany przed

uszkodzeniami oraz zdobić wnętrze. Boazeria na ścianach pomieszczenia wpływa na to że
ogrzewanie pomieszczenia staje się szybsze ale jest ono krótkotrwałe. Poprzez zastosowanie
dodatkowej warstwy izolacji cieplnej można zwiększyć jej działanie energooszczędne.
Okładzina może także pełnić funkcje izolacji akustycznej. Konstrukcja okładzin może być
różna. Wyróżnia się boazerie:
–

deskową,

–

ramowo-płycinową,

–

płytową,

–

specjalną.

Rys. 54. Boazerie: a) deskowa, b) płycinowa, c) płytowa [3. s. 95]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

Konstrukcje specjalne są wykonane z fryzów różnej grubości i szerokości, z klocków

ciętych w poprzek włókien, z łupanych deszczułek, z szorstkiego drewna czy fryzów
o specjalnie obrabianych bokach.

Wykładanie boazerią wymaga odpowiedniego przygotowania podłoża – a więc głównie

ścian, a niekiedy sufitu. Przygotowanie podłoża polega na przymocowaniu listew
montażowych (tworzących często ruszt montażowy) do ścian lub sufitu. Listwy muszą być
odpowiednio zamocowane w płaszczyźnie pionowej lub poziomej. Dlatego przed ich
montażem prostą listwą sprawdzamy nierówności ściany i w odpowiednich miejscach dajemy
podkładki.

Rys. 55. Ustawianie listew montażowych: a)-d) sposoby mocowania listew
montażowych do ścian – a) za pomocą gwoździa wstrzelonego w ścianę, b) wkrętem
do wklejonego kołka drewnianego, c) wkrętem do tulejki z tworzywa sztucznego,
d) wkrętem do zagipsowanego klocka drewnianego, e) ustalanie odległości od ściany
za pomocą podwójnego klina [6. s. 229]

Listwy montażowe powinny mieć grubość 18 ÷ 25 mm, a szerokość ok. 50 mm. Rozstawienie
listew montażowych jest zależne od długości i szerokości desek (elementów okładziny) oraz
od położenia powierzchni, na której boazerię układamy – ściany lub sufitu. [6, s. 229]

Rys. 56. Rozstawienie listew montażowych przy wykładaniu boazerią ściany: a) deski okładzinowe o długości równej
wysokości ściany, b) deski o zróżnicowanej długości, c) elementy okładzinowe mające dwie długości [6. s. 230]

Boazeria deskowa. Najpopularniejszą boazerią jest boazeria deskowa, wykonana

z odpowiednio obrobionych desek z litego drewna. Wilgotność drewna tych desek, jeśli
boazeria jest przeznaczona do wnętrz mieszkalnych powinna wynosić 10 ± 2%.

Zaleca się, aby stropy i zacienione ściany były wykładane drewnem jasnym (klonem,

jaworem, bielem jesionu itp.). Powierzchnie oświetlone mogą być wykładane drewnem
ciemniejszym, np. dębowym, wiązowym, mahoniowym, teakowym palisandrowym. Bardzo
wdzięcznym gatunkiem, często stosowanym, jest drewno świerkowe wyróżniające się jasną

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

57

barwą, urozmaicone licznymi sękami. Na boazerie mało przydatne jest drewno bukowe,
mające nieatrakcyjny rysunek i bardzo wrażliwe na zmiany wilgotności powietrza.

Deski przeznaczone na boazerię muszą mieć odpowiednią szerokość i grubość. Za

optymalną uznaje się szerokość desek 100 ÷ 120 mm. Najczęściej wynosi ona 50 ÷ 140 mm.
Grubość desek długich, po ostruganiu, powinna wynosić 12 ÷ 18 mm, a krótszych ok. 13 mm.

Deski okładzinowe mocuje się do listew montażowych wkrętami, niekiedy ozdobnymi,

mosiężnymi, najczęściej jednak gwoździami. Gwoździe wbija się ukośnie w wewnętrzny
grzbiet wpustu, tak aby były niewidoczne. Używa się gwoździ z walcowym, wąskim łbem,
o długości 30 ÷ 150 mm. [6, s. 231]






















Kształty przekroju desek boazerii oraz sposoby ich łączenia przedstawiono na rysunku 59.

Rys. 59. Przekroje desek okładzinowych i sposoby ich łączenia: a) na obce pióro, b)na wpust wypust [6. s. 231]

Rys. 57. Sposób montowania
desek okładzinowych. 1 – gwóźdź,
2 – deska okładzinowa, 3 – listwa
montażowa [6. s. 232]

Rys. 58. Boazeria deskowa: a) prawidłowe zamocowanie,
b) nieprawidłowe zamocowanie. 1- listwy nośne, 2 – deski,
3 – szczelina równoległa do otworu drzwiowego, 4 – otwór
drzwiowy, 5 – ściana pokrywana boazerią, 6 – nierównoległa
szczelina przyległa do otworu drzwiowego [3. s. 95]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

58

Boazeria z elementów okleinowanych. Płyty wiórowe, stolarskie, sklejka, a nawet

niekiedy drewno lite pokryte okleinami o pięknej barwie i rysunku drewna, służą jako
materiał do produkcji boazerii – elementów okładzinowych. Elementy te mają większe od
desek wymiary, zwykle kształt prostokąta, a niekiedy kwadratu. Montaż ich jest łatwiejszy,
ale wykonanie znacznie trudniejsze. Dobór formatek oklein, okleinowanie płyt, cięcie płyt na
elementy okładzinowe, oklejanie wąskich powierzchni, wykonywanie złączy łączących
elementy – to operacje pracochłonnego procesu wykonania takiej boazerii. Z tego względu są
one rzadziej stosowane.

Płyty pilśniowe twarde okleinuje się jednostronnie okleiną sztuczną o niesymetrycznym

układzie słojów, a następnie nacina się lub wyciska rowki na zewnętrznej, okleinowanej
stronie. Rowki te imitują połączenia desek. [6, s. 232]

Boazeria płytowa. Boazeria taka jest wykonywana z płyt wiórowych lub paździerzowych

oklejanych sztuczną lub naturalną okleiną. Od boazerii wykonanej z elementów okleinowych
różni się głównie wymiarami płyt okładzinowych. Płyty te łączy się najczęściej na wpustkę
ciągłą (często z płyty pilśniowej). Wąskie powierzchnie zwykle tylko maluje się lub pokrywa
lakierami bezbarwnymi. Połączenia płyt są często maskowane listwami. Boazeria płytowa
stanowi najtańszy rodzaj boazerii. [6, s. 232]

Boazeria ramowo-płycinowa. Wykonuje się ją podobnie jak elementy mebli (boki,

drzwi) o tej samej konstrukcji. Można stosować bardzo zróżnicowane podziały pól, dające
korzystne efekty. Pewną odmianę tej boazerii stanowią elementy okleinowane, na które
nakleja się ozdobne, profilowane listwy limitujące płycizny. Czasem mogą być naklejane
płaskorzeźby lub rzeźba surowa (w boazeriach luksusowych). Jest to boazeria pracochłonna,
ale o dużych walorach estetycznych. [6, s. 232]

Boazerie specjalne. Wykonywanie boazerii specjalnych, w których drewno występuje

w różnych formach, barwach, kształtach i kompozycjach, jest pracochłonne, lecz boazerie
takie są bardzo piękne.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje mebli do wbudowania?
2. Co nazywamy opaskami w meblach do wbudowania?
3. Jakie materiały stosuje się do produkcji mebli wbudowanych?
4. Jakie znasz rodzaje konstrukcji szaf wnękowych?
5. Jakie znasz rodzaje drzwi stosowanych w meblach wbudowanych?
6. Jaką funkcję pełnia ścianki działowe?
7. W jaki sposób można podzielić ścianki działowe w zależności na konstrukcję?
8. Jakie materiały są stosowane na ścianki działowe?
9. Jaki jest cel wykonywani boazerii?
10. Jaki znasz podział boazerii ze względu na konstrukcje?
11. Na czym polega przygotowanie podłoża do wykonania boazerii?
12. Scharakteryzuj sposoby mocowania boazerii.
13. Jakie materiały stosuje się do wykonywania boazerii?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj boazerię do przedpokoju swojego mieszkania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

59

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi wykonywania boazerii,
3) dokonać pomiaru ścian, które będziesz chciał pokryć boazerią,
4) dokonać wyboru konstrukcji i kształtu elementów boazerii,
5) wykonać rysunek konstrukcyjny boazerii,
6) wykonać rysunek sposobu mocowania do ściany,
7) obliczyć ilość potrzebnej boazerii,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– przymiar liniowy,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj

rysunek

przekroju

desek

okładzinowych

i

sposoby

ich

łączenia

z wykorzystaniem komputera.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić sposoby łączenia desek okładzinowych,
3) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
4) wykonać rysunki połączeń wykorzystując program komputerowy,
5) zapisać rysunek na dyskietce lub wydrukować,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj szafę wnękową do wbudowania, wykonaną z płyty wiórowej, przyjmując

wymiary wnęki: długość 105 cm, szerokość (głębokość) 40 cm, wysokość 230 cm.
Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj komputer.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) ustalić wymiary szafy po uwzględnieniu luzów montażowych,
3) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
4) wykonać rysunek szafy wykorzystując program komputerowy,
5) zapisać rysunek na dyskietce lub wydrukować,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

60

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj ściankę działową oddzielająca pomieszczenia produkcyjne od biurowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić wymagania jakie powinna spełniać ścianka działowa,
3) ustalić wymiary i rodzaj materiałów do wykonania ścianki,
4) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
5) wykonać rysunek ścianki wykorzystując program komputerowy,
6) zapisać rysunek na dyskietce lub wydrukować,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– literatura z rozdziału 6.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

¨ ¨

2) wyjaśnić co nazywamy opaską ?

¨ ¨

3) wskazać materiały stosowane do produkcji mebli wbudowanych?

¨ ¨

4) scharakteryzować konstrukcje szaf wnękowych?

¨ ¨

5) scharakteryzować rodzaje drzwi stosownych w szafach wnękowych?

¨ ¨

6) określić funkcje ścianek działowych?

¨ ¨

7) dokonać podziału ścianek działowych?

¨ ¨

8) wskazać materiały stosowane w ściankach działowych?

¨ ¨

9) określić cel wykonywania boazerii?

¨ ¨

10) dokonać podziału boazerii ze względu na konstrukcje?

¨ ¨

11) wyjaśnić na czym polega przygotowanie podłoża do wykonywania boazerii?

¨ ¨

12) scharakteryzować sposoby mocowania boazerii?

¨ ¨

13) określić materiały do wykonywania boazerii?

¨ ¨

14) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?

¨ ¨

15) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia?

¨ ¨

16) wykorzystać program komputerowy do wykonania rysunku?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

61

4.7. Podłogi i schody

4.7.1. Materiał nauczania

Podłogi

Podłoga drewniana zawsze daje wrażenie ciepła i przytulności, niestety nie nadaje się do

zastosowania we wszystkich pomieszczeniach w domu. Jakkolwiek są gatunki drewna bardzo
twarde (np. dąb, jesion, buk, klon lub egzotyczne- badi, jatoba, merbau, lapaho, jarrh), to
podłoga drewniana zawsze jest bardziej narażona na uszkodzenia i zabrudzenia niż np. płytki
ceramiczne. Zalecana jest w pomieszczeniach takich jak sypialnia czy pokój dzienny.
Rodzaje podłóg drewnianych to:
–

parkiet tradycyjny,

–

mozaika drewniana,

–

deski podłogowe,

–

bruk drewniany,

–

panele podłogowe.

Podłoga zaliczana jest do stałego elementu wykończenia wnętrz i jest inwestycją na lata,

a więc powinna być dostosowana do poszczególnych funkcji użytkowych pomieszczeń.
Podłogi w pomieszczeniach użytkowanych przez osoby niepełnosprawne powinny być przede
wszystkim równe i dobrze wypoziomowane, bez progów, uskoków czy pojedynczych
schodków. Dotyczy to zarówno pomieszczeń we wnętrzu, jak i balkonów, tarasów
i pomieszczeń dodatkowych.
Przy wyborze materiału należy zwrócić uwagę na jego trwałość, odporność na ścieranie
i zabrudzenia. W strefach intensywnego użytkowania, takich jak wiatrołapy, przedsionki,
korytarze - podłoga powinna być wykonana z materiałów o podwyższonym stopniu
ścieralności. Do tego celu najlepiej nadają się materiały: kamień naturalny, gresy, płytki
klinkierowe.
Rodzaje materiałów podłogowych:
–

deski podłogowe - tarcica podłogowa, to deski o szerokości 100 - 200 mm, długości 3,0 -
5,5 m i grubości 28, 32, 38, 45, 50 mm. Najczęściej spotykane są deski z iglastych
gatunków drewna,

–

deszczułki posadzkowe (parkiet) - produkowane są najczęściej z liściastych gatunków
drewna. Deszczułki mają grubość od 16 - 22 mm, szerokość 30 - 100 mm, długość 200 -
500 mm. Produkowane są o różnych kształtach przekroju, który umożliwia łączenie na
styk, wpust i pióro na dwóch lub czterech krawędziach,

–

płyty posadzki mozaikowej - produkowane są z liściastych gatunków drzew, z listewek
o grubości 8 - 10 mm. Listewki układa się w zestawy o boku kwadratu, płyta złożona jest
z 16 takich zestawów ułożonych w "kratkę" i naklejonych na papier. Parkiet mozaikowy
układa się na twardym równym podłożu, na klej. Do podłoża przyklejana jest
powierzchnia płyty bez papieru. Papier odkleja się po nawilżeniu go wodą po związaniu
kleju z podłożem,

–

panele podłogowe (i ścienne) - produkowane są z płyt HDF z bardzo cienką i twardą
warstwą okleiny. Układane są na twardym, równym podłożu "na sucho". Panele łączone
są na pióro i wpust,

–

kostka brukowa drewniana - produkowane z drewna iglastego. Kostka ma kształt
najczęściej graniastosłupa lub walca o wysokości od 60 - 100 mm. Układana była
w halach fabrycznych, magazynowych w taki sposób, że widoczny był przekrój
poprzeczny drewna. Obecnie raczej nie stosowana.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

62

Wzory podłóg i posadzek

Rys. 60. Wzory parkietu i mozaiki [15]

Montaż podłóg

Do wykonania podłóg używa się desek lub bali sosnowych, świerkowych lub jodłowych.

Najodpowiedniejsze są deski sosnowe. Deski świerkowe mają dużo sęków. Deski jodłowe są
łatwo ścieralne, miękkie i raczej nie powinny być stosowane. Materiał używany na podłogi
powinien być starannie dobrany. Należy więc dobierać deski wąskie, jednakowej szerokości,
twardzielowe, a nie bielaste. Deski podłogowe powinny być wystarczająco suche, zdrowe,
o najmniejszej liczbie sęków. Ze względu na paczenie się desek pod wpływem wilgoci
szerokość ich nie powinna przekraczać 12,5 –16 cm.

Deski wilgotne wysychają po ułożeniu i tworzą się między nimi szczeliny. Wielkość

szczelin zależy od sposobu ułożenia desek. Deski ułożone stroną dordzeniową ku dołowi
tworzą po wyschnięciu korytka, ułożone zaś stroną dordzeniową ku górze tworzą
wybrzuszenia zniekształcające powierzchnię podłogi, przy czym wskutek chodzenia
i przesuwania przedmiotów ciężkich środki desek ulegają większemu ścieraniu. Należy raczej
układać deski na przemian - zapewnia to najrówniejszą powierzchnię i powstawanie tylko
niewielkich szczelin.

Podłogi wykonuje się jako jedno- lub dwuwarstwowe. Grubość desek w podłodze

jednowarstwowej powinna wynosić 38 mm. Jednak ze względu na oszczędność drewna
stosuje się deski grubości 25 mm. Tylko w razie konieczności, jak np. w magazynach,
spichrzach, młynach, na rampach samochodowych i kolejowych, wykonuje się podłogi
jednowarstwowe z desek grubszych, a nawet z bali.
W podłogach dwuwarstwowych spodnią warstwę, zwaną ślepą podłogą, stanowiącą podkład
pod podłogę białą lub posadzkę z lepszego materiału (np. deszczułek dębowych), wykonuje
się z desek grubości 25–32 mm. Ślepa podłoga nie musi być szczelna i dlatego deski rozkłada
się z zachowaniem odstępów 1–3 cm. Na podłogi ślepe należy używać desek wąskich lub
szerokich rozłupywanych siekierą. Można również wykorzystać deski (po oczyszczeniu ich)
z rozbiórek i rusztowań.

Podobnie jak ślepą podłogę wykonuje się jednowarstwowe podłogi z desek surowych,

stosowane w magazynach i innych pomieszczeniach gospodarczych. Deski przybija się na
styk z dociśnięciem.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

63

Podłogi z desek struganych, zwane białymi, powinny być ułożone szczelnie, dlatego łączy się
je na półwpust, na obce pióro lub też na wpust i wypust. Połączenia te zapewniają szczelność
podłogi również po wyschnięciu desek. Podłogi układa się bezpośrednio na belkach stropu
lub na legarach z łat 7,5 x 10 cm. Jeżeli podłogę układa się na posadzce betonowej albo
wyrównanej płycie stropowej, jako legary stosuje się bale 50 mm lub deski 38 mm kładzione
na płask.

Przed ułożeniem podłogi należy dokładnie sprawdzić poziomnicą lub wężem wodnym

górny poziom belek stropowych lub legarów. W razie stwierdzenia niedokładności belki
należy przyciosać lub też zwiększyć grubość podkładek na podporach. Nie należy
wyrównywać poziomu przez przybijanie skrawków desek.
W celu zapewnienia ścisłego przylegania do siebie desek podłogowych układa się je
z dociąganiem. Polega ono na tym, że po ułożeniu 2 lub 3 desek przybija się do legarów od
strony nie ułożonej podłogi klamry, ustawia prowadnicę i między nią a ułożone deski wbija
kliny, które dociskają do siebie ułożone deski. Dociąganie desek jest najważniejszą
czynnością podczas układania desek podłogowych, gdyż od niej zależy szczelność podłogi.

Podczas układania desek na wpust z piórem własnym powinny one być ułożone wpustami

od strony zewnętrznej, aby przy dociąganiu nie niszczyć piór. Jeżeli jednak trzeba układać je
przeciwnie, a więc piórem na zewnątrz, to między kliny i pióro wstawia się deskę ochronną
z wpustem. Po dobrym dociągnięciu każdą deskę przybija się dwoma gwoździami do legara.
Stosuje się przy tym gwoździe długości równej trzykrotnej grubości deski. Gwoździe należy
wbijać z małym ukosem i nie na całą długość.

Rys. 61. Dociąganie desek: a) wpusty od strony zewnętrznej, b) pióro od strony zewnętrznej, c), d) dociągnięcie

ostatniej deski [2. s. 97]

Ostatnią deskę układa się w sposób przedstawiony na rysunku 61 c, d. Uderzając

młotkiem po podkładce, wbija się deskę na miejsce. Ścisłe dopasowanie ostatniej deski
uzyskuje się przez wbicie klina między deskę i przekładkę przylegającą do ściany.
Po przybiciu wszystkich desek dobija się gwoździe głębiej, tak aby główki weszły w drewno.
Następnie zestruguje się wystające brzegi desek. W celu nadania podłodze estetycznego
wyglądu gwoździe powinny być wbite wzdłuż jednej linii prostej, którą kreśli się na deskach
przed przybiciem gwoździ. Można też stosować gwoździe ze zbitymi łebkami, które po
wbiciu wchodzą na parę milimetrów w głąb deski. Deski można również przybijać
gwoździami krytymi; wbija się je w przylgę lub gniazdo wpustu, dobijając stalowymi
wbijakami o wklęsłym końcu. Do każdego legara deskę przybija się co najmniej jednym
gwoździem. Wadą tego sposobu jest słabe przymocowanie desek do legarów, gdyż przybite
są one tylko z jednej strony i tylko jednym gwoździem. Jeżeli zdarzy się jednocześnie, że
wykonawca nie przybije deski do każdego legara, to uginają się one i skrzypią w czasie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

64

chodzenia. Nie można przy takim mocowaniu stosować desek szerszych niż 10 cm. Zaletą
takiego mocowania desek jest to, że gwoździe są niewidoczne i podłogę po pewnym zużyciu
można dla wyrównania ponownie ostrugać.

Kształt elementów tworzących podłogi i posadzki
Materiały podłogowe

a)

b)

c)

d)

e)

f)

Rys. 62. Materiały podłogowe: a) parkiet, b) kształt i profil deszczułki parkietowej, c) sposób układania

parkietu, d) listwy podłogowe, e) deski podłogowe, f) panele podłogowe [14]

Listwy przypodłogowe - wykończeniowe

Do drewnianej podłogi należy stosować drewniane listwy. W całości wykonane z drewna

pokrytego naturalną okleiną (fornirem), zachowują wysoką stabilność kształtu. Okleina
wykonana z różnych gatunków drewna pasuje do odpowiednich podłóg. Listwy nadają
ułożonej podłodze ostateczny wygląd.

a)

b)

c)

Rys. 63. Listwy przypodłogowe: a) profil listew, b), c) sposób montażu [14]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

65

Schody, poręcze i balustrady

Schody zapewniają komunikację i łączą ze sobą poszczególne kondygnacje w budynku.

Mogą być usytuowane na zewnątrz lub wewnątrz budynku.

Schody mogą być jednobiegunowe, dwu- i trójbiegowe oraz kręte. Bieg jest to jedna

pochylnia zaopatrzona w stopnie.

a)

b)

Rys. 64. Podział schodów: a) ze względu na układ i kształt biegów, b) schody zbiegowe [7. s. 49]

Elementy schodów są utrzymywane przez belki policzkowe, łączące poszczególne

poziomy budynku. Biegi schodów rozdziela spocznik – miejsce odpoczynku dla osób
wchodzących po schodach. Zabezpieczeniem osoby korzystającej ze schodów przed
upadkiem jest balustrada, która składa się z następujących części:
–

słupków poręcznych – są to pionowe elementy, często o ozdobnym kształcie, mocowane
do stopni lub opoczników i stanowiące podporę poręczy.

–

poręczy.

Rys. 65. Schody jednobiegowe z policzkami [7. s. 49]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

66

Schody zewnętrzne – najczęściej jednobiegowe proste – są wykonywane z betonu,

żelbetu, kamienia naturalnego lub cegły klinkierowej, rzadko z drewna. Schody drewniane
można stosować wewnątrz budynków gospodarczych i domkach jednorodzinnych –
parterowych lub jednopiętrowych (schody takie łączą tylko ze sobą różne poziomy, nie
stanowiące drogi ewakuacyjnej w przypadku pożaru). [6, s. 234]

Rys. 66. Przykłady osadzenia stopni w schodach [7. s. 49]

Schody drewniane mogą być mocowane bezpośrednio w policzkach lub oparte na belce

żelbetowej. Ostatnio stają się popularne schody podwieszone w linach stalowych
zakotwionych w stropie.

Drewno użyte do budowy schodów powinno mieć stałą ścieralność, być bezsęczne,

dobrze wysuszone. Najczęściej stosuje się drewno dębowe i sosnowe.

Rys. 67. Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych schodów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

67

Rys. 68. Konstrukcje schodów jednobiegowych: a) drewnianych ze stopniami wpuszczanymi, b) drewnianych ze

stopniami nakładanymi, c) wspornikowych, opartych na belce żelbetowej. 1 – stopień, 2 – belka

policzkowa, 3 – legar, 4 – podłoga, 5 – listwa, 6 – belka żelbetowa, 7 – śruba [6. s. 235]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

68

Właściwy kąt nachylenia biegu jest warunkiem koniecznym dla schodów, po których łatwo
się wchodzi.

Rys. 69. Schody o różnym kącie nachylenia biegu spełniające regułę kroku [7. s. 48]

Na rysunku 69 przedstawiono wykres kąta nachylenia schodów wraz ze stosunkiem

wysokości czoła stopnia do szerokości stopnia w rzucie, poczynając od schodów
zewnętrznych aż po drabiny. Nachylenie biegu, tj. stosunek wysokości czoła stopnia h do
szerokości użytkowej stopnia s w rzucie, nie jest wartością określaną dowolnie. Wynika on
przede wszystkim z poziomego wymiaru kroku 63 cm i pionowego maksymalnego wymiaru
podniesienia stopnia 31,5 cm, jak również od rodzaju schodów. Podniesienie stopnia h to
odległość między płaszczyznami dwóch kolejnych stopni. Natomiast szerokość użytkowa
stopnia jest to odległość w poziomie między płaszczyznami dwóch sąsiednich przednóżków
lub dwóch sąsiednich nosków (część stopnicy wysunięta przed lico podstopnicy).
Reguła kroku jest następująca: 2h + s = 63 cm (2h +s = od 60 do 65 cm według polskiego
prawa budowlanego).

Z rysunku 69 można odczytać, iż przy zmniejszającej się szerokości stopnicy (podnóżka)

rośnie nachylenie biegu i odwrotnie. Przy zmniejszającej się szerokości stopnicy zmniejsza
się jednak bezpieczeństwo i wygoda wchodzenia. Schody o stosunku wysokości do
szerokości stopnia 17/29 spełniają wymagania wymiarowe. Kąt nachylenia biegu wynosi przy
tym 30 stopni.
Najpraktyczniejszy i najdogodniejszy wzór przedstawia tę zależność następująco:

W + S = 45 cm

gdzie: W – wysokość stopnia w cm, S – szerokość stopnia w cm.

Ze wzoru wynika, że jeden wymiar musimy założyć, aby obliczyć drugi. Jeżeli więc

mamy ograniczyć wymiar klatki schodowej to za podstawę przyjmujemy szerokość
|i obliczamy wysokość, jeżeli natomiast wymiar klatki schodowej pozwala na pewną
dowolność, to przyjmujemy jako podstawę wysokość i wyliczamy wysokość. To założenie
jest korzystniejsze, gdyż wysokość stopnia decyduje, czy schody będą męczące czy nie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

69

Projektując schody trzeba przestrzegać następujących zasad:

–

wysokość stopni nie możne przekraczać 190 mm (w szkołach, przedszkolach, gdzie jest
przewaga dzieci do lat 10, wysokość stopni powinna wynosić do 150 mm),

–

szerokość schodów powinna się mieścić w granicach 220 ÷ 270 mm (w specjalnych
przypadkach do 300 mm),

–

przynajmniej z jednej strony schodów powinna być wykonana balustrada z poręczą na
wysokości 900 mm,

–

schody na całej wysokości muszą mieć jednakową szerokość i wysokość,

–

liczba stopni w jednym biegu nie powinna być mniejsza 3 i większa niż 18,

–

w schodach dwu- lub trójbiegowych liczba stopni w biegu nie powinna przekraczać
8 ÷ 10,

–

szerokość spocznika międzypiętrowego rozdzielającego biegi schodów dwu- lub
trójbiegowych nie powinna być mniejsza niż szerokość biegu schodów, natomiast
szerokość spocznika na poziomie piętra powinna być od niej większa co najmniej o 200
mm.

Schody prowadzące do piwnicy i na strych mogą być mniej wygodne, a ich stopnie mogą
mieć wysokość do 210 mm. [6, s. 236]

Rys. 70. Schody dwubiegowe drewniane: 1 – belka policzkowa, 2 – spocznik, 3 – słupek balustrady, 4 – śruba

ściągająca, 5 – belka nośna, 6 – stopień (inaczej podnóżek), 7 – podstopnica lub podstawka, 8 – poręcz,

9 – szczebliny (w formie tralek lub innego kształtu) [6. s. 236]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

70

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką funkcje pełnią podłogi?
2. Jakie znasz rodzaje podłóg drewnianych?
3. Jakie materiały są stosowane do produkcji podłóg?
4. Jakie mogą być wzory podłóg?
5. Co nazywamy mozaiką?
6. W jakich pomieszczeniach jest stosowany bruk drewniany?
7. Jaka jest optymalna szerokość desek używanych na podłogi?
8. Jakie mogą być sposoby montażu podłóg?
9. Jakie znasz rodzaje schodów?
10. Co to jest bieg schodów?
11. Z jakich elementów składają się schody?
12. Jakie schody nazwiemy „wygodnymi”?
13. Wyjaśnij jaką funkcję pełni balustrada?
14. Jakie są ogólne wytyczne odnośnie projektowania schodów?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj kształt deszczułki parkietowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi wykonywania podłóg,
3) dokonać wyboru zastosowanego połączenia i kształtu deszczułki,
4) wykonać rysunek szczegółu połączenia,
5) zwymiarować połączenie,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– przymiar liniowy,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj schody jednobiegowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przyswoić wiadomości dotyczące wymagań stawianych schodom,
3) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
4) wykonać rysunki połączeń wykorzystując program komputerowy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

71

5) zapisać rysunek na dyskietce lub wydrukować,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz wysokość stopni schodów jednobiegowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przyswoić wiadomości dotyczące wymagań stawianych schodom,
3) ustalić wymiary klatki schodowej,
4) obliczyć ilość i wysokość schodów korzystając z wzoru,
5) obliczyć kąt nachylenia schodów,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przyrządy kreślarskie,
– kalkulator,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Wykonaj projekt obudowy schodów betonowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) ustalić wymiary stopni,
3) uruchomić program komputerowy do wspomagania projektowania,
4) wykonać rysunek schodów,
5) narysować kształt balustrady,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zestaw komputerowy z drukarką wyposażony w program wspomagający projektowanie,
– literatura z rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

72

4.7.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

¨ ¨

2) wyjaśnić jaką funkcję pełnią podłogi?

¨ ¨

3) określić rodzaje podłóg drewnianych?

¨ ¨

4) scharakteryzować materiały stosowane na podłogi?

¨ ¨

5) scharakteryzować wzory podłóg?

¨ ¨

6) wyjaśnić co nazywamy mozaiką?

¨ ¨

7) określić w jakich po mieszczeniach jest stosowany bruk drewniany?

¨ ¨

8) określić optymalna szerokość desek podłogowych?

¨ ¨

9) określić sposoby montażu podłóg?

¨ ¨

10) scharakteryzować rodzaje schodów?

¨ ¨

11) wyjaśnić co nazywamy biegiem schodów?

¨ ¨

12) scharakteryzować budowę schodów?

¨ ¨

13) wyjaśnić jaka funkcje pełni balustrada?

¨ ¨

14) podać wytyczne odnośnie projektowania schodów?

¨ ¨

15) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?

¨ ¨

16) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia?

¨ ¨

17) wykorzystać program komputerowy do wykonania rysunku?

¨ ¨

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

73

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 22 pytań dotyczących projektowania wyrobów stolarki budowlanej. Pytania:

1, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 13, 14, są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 12, 15, 18 to pytania z luką, w pytaniu: 2, 8, 9, 16,
17, 19, 20, 21 należy udzielić krótkiej odpowiedzi, pytanie 22 to zadania rysunkowe.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

– w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

– w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
– w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy lub zdania,
– w pytaniu dotyczącym projektowania, narysuj rysunek w wyznaczonym polu.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć, gdy zostanie czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Powodzenia !

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

74

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wartość modułu podstawowego w budownictwie wynosi:

a) 1 cm,
b) 10 cm,
c) 50 cm,
d) 100 cm

2. Nazwij drzwi przedstawione na rysunkach.










3. Podstawowym gatunkiem drewna do produkcji okien oprócz drewna dębu i egzotycznych

gatunków jest:
a) jesion,
b) sosna,
c) olcha,
d) świerk.

4. Na rysunku jest przedstawiono okno:

a) krosnowe,
b) zespolone,
c) ościeżnicowe,
d) skrzynkowe.

5. Połączenie stosowane do połączenia stojaków z nadprożem w ościeżnicy drzwi jest

połączeniem:
a) czopowym pojedynczym,
b) wczepowym,
c) czopowym podwójnym,
d) kołkowym.

6. Drzwi w których skrzydło jest płytą pełną powstałą przez obustronne oklejenie ramy

okładziną wraz z wypełnieniem to:
a) deskowe,
b) płytowe,
c) płycinowe,
d) klepkowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

75

7. Górny element ościeżnicy to:

a) próg,
b) stojak,
c) nadproże,
d) szczeblina.

8. Wyjaśnij pojęcie:
Wręb - ………………………………………………………………………………………......
…………………………………………………………………………………………………..

9. Meble do wbudowania dzielą się na:

– ……………………………………………….
– ……………………………………………….
– ……………………………………………….

10. Rysunek przedstawia boazerię:

a) deskową,
b) ramowo-płycinowa,
c) płytową,
d) specjalną.

11. Wilgotność boazerii przeznaczonej do wnętrz mieszkalnych powinna wynosić:

a) 10 ± 2 %,
b) 12 ± 2 %,
c) 14 ± 2 %,
d) 16 ± 2 %.

12. Boazeria płytowa jest wykonywana ………………………………………………elementy

te łączy się na ……………………………….. .

13. Wysokość stopni w schodach nie może przekraczać:

a) 15 cm
b) 17 cm
c) 19 cm
d) 22 cm

14. Rysunek przedstawia sposób osadzenia stopni w schodach:

a) czopowe kryte,
b) wsuwane,
c) nakładane,
d) na belce nośnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

76

15. W stolarce budowlanej okucia zabezpieczające służą ……………………………………...
…………………………………………………………………………………………………..

16. Stolarka budowlana to drewniane wyposażenie budynku, montowane w trakcie

wykańczania wnętrz, służące następującym celom:

−

……………………………………………………………………………………………….

−

……………………………………………………………………………………………….

−

…………………………………………………………………………………………….....

−

………………………………………………………………………………………………

−

……………………………………………………………………………………………….

17. Na funkcjonalność okien maja wpływ:
–

powierzchnia tafli szyby, grubość szyby,

–

…………………………………………………….

–

…………………………………………………….

–

…………………………………………………….

–

…………………………………………………….

–

…………………………………………………….

–

szczelność całej konstrukcji okna.

18. Wpisz brakujące elementy podziału stolarki budowlanej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

77

19. Wpisz brakujące elementy skrzydła drzwiowego przylgowego.

1. ……………………………….
2. ……………………………….
3. ……………………………….
4. ……………………………….
5. przylga
6. ……………………………….

20. Rodzaje podłóg drewnianych to:
– . ………………………….
– . ………………………….
– . ………………………….
– . ………………………….
– . ………………………….



21. Ścianki działowe można podzielić na trzy podstawowe odmiany:
–

. ……………………………………

–

. ……………………………………

–

. ……………………………………

22. Narysuj przekrój ramiaka skrzydła okiennego jednoramowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

78

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .............................................................................

Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a)

b)

c)

d)

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

9.

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

16.

17.

18.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

79

19.

20.

21.

22.

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

80

6. LITERATURA

1. Prażmo J.: Stolarstwo Część 1. WSiP, Warszawa 1997
2. Prządka W., Szczuka J.: Technologia meblarstwa Część II, WSiP, Warszawa 1996
3. Prządka W., Szczuka J.: Stolarstwo Część 2, WSiP, Warszawa 1995
4. Szczuka

J.,

Żurowski J.: Materiałoznawstwo przemysłu drzewnego. WSiP,

Warszawa 1995

5. Sławiński m.: Rysunek zawodowy dla stolarza, WSiP, Warszawa 1998
6. Swaczyna I., Swaczyna M.: Konstrukcje mebli. Część 2. WSiP, Warszawa 1993
7. Technologia drewna – podręcznik do nauki zawodu. Praca zbiorowa, REA,

Warszawa 2002

8. Polska Norma PN-EN 13756:2004 Podłogi drewniane - Terminologia
9. Polska Norma PN-EN 14076:2006 Schody drewniane - Terminologia
10. Polska Norma PN-B-91000:1996 Stolarka budowlana - Okna i drzwi - Terminologia
11. Polska Norma PN-90/B-91002 Okna i drzwi balkonowe - Zasady ustalania wymiarów

skoordynowanych modularnie

12. Polska Norma PN-EN 12519:2005 Okna i drzwi – Terminologia
13. www.finestra.pl
14. www.drewexpol.com.pl
15. www.parkietykuczynskiego.com.pl
16. www.stolbud.pl

Czasopisma

−

Gazeta przemysłu Drzewnego: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.

−

Gazeta Drzewna – Holz-Zentralblatt Polska sp. z o.o. Poznań

−

Przemysł Drzewny: Wydawnictwo Świat sp. z o. o.