mechanik automatyki przemyslowej i urzadzen precyzyjnych 731[01] o1 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Ampuła

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
731[01].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Edward Tyburcy
mgr inż. Roman Grobelny

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Andrzej Ampuła

Konsultacja:
mgr inż. Ryszard Dolata

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[01].O1.01.
„Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska”, zawartego w programie nauczania dla zawodu mechanik automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1. Prawa

obowiązki

pracownika

oraz

pracodawcy

związane

z bezpieczeństwem i higieną pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Prawna ochrona pracy

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy

i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące

w procesie pracy

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Dobór środków ochrony indywidualnej w zależności od prowadzonych

prac

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Zasady

bezpiecznej

pracy

urządzeniami

mechanicznymi,

hydraulicznymi, pneumatycznymi i elektrycznymi

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Obciążenie pracownika i ochrona środowiska na stanowisku pracy

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Pierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu prądem

elektrycznym, zatruciach substancjami chemicznymi

5.9.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu

Poradnik

dla

nauczyciela,

który

będzie

pomocny

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych na poziomie Zasadniczej Szkoły Zawodowej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym

uwzględnieniem

aktywizujących

metod

nauczania,

np.

dyskusji

dydaktycznej, tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 731[01].O1

Podstawy miernictwa

731[01].O1.02

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

731[01].O1.03

Wykonywanie pomiarów

przemysłowych

731[01].O1.04

Badanie układów elektrycznych

i elektronicznych

731[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki SI,

−

przeliczać jednostki wielkości fizycznych,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki, chemii, biologii,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zinterpretować podstawowe przepisy prawa: prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

−

określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy,

−

wskazać konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania zadań zawodowych,

−

określić wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy
i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,

−

rozpoznać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy
oraz wskazać sposoby ich usunięcia,

−

dobrać środki ochrony indywidualnej w zależności od prowadzonych prac,

−

zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas pracy z urządzeniami mechanicznymi,
hydraulicznymi, pneumatycznymi i elektrycznymi,

−

zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

−

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

−

zastosować zasady ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku pracy,

−

udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

....................................................................................

Modułowy program nauczania:

Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych 731 [01]

Moduł:

Podstawy miernictwa 731 [01].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska 731 [01].O1.01

Temat: Zakres obowiązków i uprawnień pracodawców, pracowników oraz osób

kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Cel ogólny: Poznanie zakresu obowiązków i uprawnień pracodawców oraz pracowników

w zakresie BHP.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

określić odpowiedzialność poszczególnych osób za stan BHP w zakładzie pracy,

−

wyjaśnić zasady ochrony życia i zdrowia pracowników,

−

określić obowiązki pracodawców,

−

określić zakres obowiązków pracowników,

−

określić uprawnienia pracowników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

przewodniego tekstu,

−

metaplan.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w 5 osobowych grupach.

Czas trwania zajęć: 3 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie klasy I zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw foliogramów z tekstem przewodnim,

−

rzutnik,

−

arkusze formatu A4,

−

arkusze formatu A2,

−

flamastry,

−

taśma samoprzylepna.

Zadania dla ucznia:

Określ i wypisz zakresy obowiązków i uprawnień pracodawców, pracowników oraz osób

kierujących pracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa:

Praca metodą tekstu przewodniego

Faza I. Informacja

Pytania prowadzące:

1. Jaki jest zakres obowiązków i uprawnień pracodawców?
2. Jaki jest zakres obowiązków i uprawnień pracowników?
3. Jaki jest zakres obowiązków osób kierujących pracownikami?
4. Które z obowiązków korelują z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy?

Faza II Planowanie
1. Uświadomienie sobie, że zakresy obowiązków i uprawnień pracowników i pracodawców

oraz osób kierujących pracownikami ściśle korelują ze sobą, a przez to mają wpływ
na bezpieczeństwo i higienę pracy.

Faza III Ustalenie
1. Uczniowie pracujący w zespołach powinni szczegółowo wypisać zakresy obowiązków

i uprawnień przydzielonych im grup zawodowych.

2. Uczniowie konsultują z nauczycielem zakres wypisanych obowiązków i uprawnień,

skupiają się na najważniejszych.

Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie wchodzący w skład grupy wypisują na kartkach zakresy obowiązków

i uprawnień przydzielonej im grupy zawodowej.

2. Uczniowie segregują uzyskane odpowiedzi w grupy tematyczne.
3. Uczniowie wypisują posegregowane odpowiedzi na plakacie i zawieszają go na tablicy.
4. Liderzy poszczególnych grup prezentują zapisane odpowiedzi.
5. Plakat jest oceniany przez nauczyciela.
6. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję, której tematem powinna być korelacja obowiązków

i uprawnień między poszczególnymi grupami zawodowymi.

Faza V. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy przebiegu ćwiczenia sprawiły im

największą trudność.

Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, określić, jakie umiejętności były

ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości lub błędy oraz jak ich unikać w przyszłości, aby
efekt działań był zawsze możliwie maksymalny. Najważniejsze wnioski należy wypisać
w punktach na tablicy.

Faza VI. Zakończenie zajęć

Po podsumowaniu zajęć nauczyciel ocenia uczniów uwzględniając zaangażowanie,

wiedzę uczniów oraz stopień ich aktywności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

......................................................................................

Modułowy program nauczania:

Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń
precyzyjnych 731 [01]

Moduł:

Podstawy miernictwa 731 [01].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska 731 [01].O1.01

Temat: Udzielenie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

Cel ogólny: Opanowanie zasad udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia

lub zdrowia.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy,

−

wyjaśnić podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia
lub życia, spowodowanych przede wszystkim wypadkiem przy pracy,

−

wyjaśnić ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy w urazach termicznych,
mechanicznych,

−

wyjaśnić zasady udzielania pierwszej pomocy w stanach porażenia prądem elektrycznym,

−

wyjaśnić zasady sztucznego oddychania metodą usta–usta i pośredniego masażu serca.

Metody nauczania:

−

przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w 4 osobowych grupach.

Czas trwania zajęć: 5 godzin dydaktycznych.

Uczestnicy: uczniowie klasy I zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw foliogramów z tekstem przewodnim,

−

zestaw foliogramów z przykładami udzielania pierwszej pomocy,

−

zestaw ratowniczy pierwszej pomocy,

−

fantom do przeprowadzania ćwiczenia z zakresu sztucznego oddychania i pośredniego
masażu serca,

−

rzutnik.

Zadania dla ucznia:

Opanuj zasady udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

Przećwicz na fantomie metodę sztucznego oddychania i pośredniego masażu serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca metodą tekstu przewodniego

Faza I. Informacja

Pytania prowadzące:

1. Jak powinno wyglądać postępowanie osoby (osób) ratujących – udzielających pierwszej

pomocy?

2. Jakie są podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych stanach

zagrożenia zdrowia lub życia spowodowanych przede wszystkim wypadkami przy pracy?

3. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w urazach zranienia?
4. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w krwotokach?
5. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w złamaniach kości?
6. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w przemieszczeniach kości zwanych

zwichnięciami?

7. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w urazach termicznych?
8. Jakie postępowanie należy przedsięwziąć w przypadku działania prądu na organizm

ludzki?

9. Jakie są czynności zapewniające drożność dróg oddechowych metodą usta – usta?
10. Na czym polega synchronizowanie czynności zapewnienia drożności dróg oddechowych

z pośrednim masażem serca?

Faza II. Planowanie
1. Zaplanowanie rodzaju podejmowanych działań do określonych urazów.
2. Określenie kolejności czynności podczas udzielania pomocy osobom poszkodowanym.

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach ustalają przebieg poszczególnych działań i czynności

ratunkowych.

2. Uczniowie konsultują z nauczycielem sposób przeprowadzenia poszczególnych ćwiczeń.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie sprawdzają kompletność stanowiska ćwiczeniowego.
2. Zapoznają się z instrukcją użytkowania fantomu.
3. Testują wstępnie poprawność działania układu
4. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela uczniowie przystępują do wykonania ćwiczenia.
5. Oceniają efekt końcowych działań.
6. W ocenie muszą odpowiedzieć sobie na pytanie. Czy przyjęta metoda oraz sposób

działań (jej realizacji) był najlepszy z możliwych, w określonych warunkach?

Faza V. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem określają, które etapy przebiegu ćwiczenia sprawiły

im największą trudność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, określić, jakie umiejętności były

ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości lub błędy oraz jak ich unikać w przyszłości aby
efekt działań był zawsze możliwie maksymalny. Najważniejsze wnioski należy w punktach
wypisać na tablicy.

Faza VI. Zakończenie zajęć

Po podsumowaniu zajęć nauczyciel ocenia uczniów, uwzględniając zaangażowanie,

wiedzę uczniów oraz stopień ich aktywności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy związane

z bezpieczeństwem i higieną pracy

5.1.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ najważniejsze zakresy obowiązków i uprawnień pracodawców i pracowników,

oraz osób kierujących pracownikami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać zakresy obowiązków i uprawnień stosownie do przydzielonych tematów,
2) posegregować wypisane zakresy obowiązków i uprawnień – wybrać najważniejsze

z nich,

3) uczestniczyć we wspólnym tworzeniu plakatu,
4) przedstawiać zapisane zakresy obowiązków i uprawnień swojej grupy,
5) uczestniczyć we wspólnej dyskusji,
6) wyciągnąć wnioski z dyskusji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

metaplan,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

arkusze formatu A2 do ćwiczeń metodą metaplanu,

−

flamastry,

−

taśma samoprzylepna,

−

zestaw foliogramów,

−

rzutnik,

−

poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Określ, jakie elementy powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjaśnić w osobnych kolumnach kluczowe fragmenty instrukcji BHP,
2) wyjaśnić niezrozumiałe dla siebie sformułowania,
3) wypisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

metaplan,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Prawna ochrona pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, jakie instytucje prowadzą państwowy, a jakie społeczny nadzór nad warunkami

pracy, jaki jest zakres ich zadań?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać państwowe organy nadzoru nad warunkami pracy,
2) wskazać społeczne organy nadzoru nad warunkami pracy,
3) wskazać główne zadania i uprawnienia tych służb,
4) przedstawić wyniki ćwiczenia w formie plakatu,
5) wyciągnąć wnioski z dyskusji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

metaplanu,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

arkusz formatów A2 do metody metaplanu,

−

zestaw foliogramów,

−

rzutnik,

−

flamastry,

−

taśma samoprzylepna.

Ćwiczenie 2

Określ, jakie uprawnienia posiada Urząd Dozoru Technicznego?

Wskazówki o realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić podstawowe uprawnienia Urzędu Dozoru Technicznego (UDT),
2) przedyskutować zakres uprawnień UDT,
3) wyciągnąć wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące

pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ ogólne wymogi dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitarnych?

Wskazówki o realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenie

Uczeń powinien:

1) na tablicy w osobnych kolumnach wskazać wszystkie poznane rodzaje pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych,

2) wypisać na oddzielnym miejscu tablicy ogólne wymogi dotyczące pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych,

3) uzupełnić poszczególne kolumny wypisanych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

właściwymi wymogami,

4) wyciągnąć i przedyskutować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

normy dotyczące oznaczenia pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych
oraz znaki ewakuacyjne.

Ćwiczenie 2

Ocenić zgodność oddawanych do użytku obiektów i urządzeń technicznych

z dokumentacją projektową i wymaganiami BHP.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjrzeć się załączonemu do ćwiczenia rysunkowi,
2) ocenić, czy przedstawione na rysunku pomieszczenie odpowiada wymogom BHP oraz

do jakiego rodzaju prac jest one przeznaczone,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) porównać wypisane odpowiedzi z tekstem umieszczonym pod rysunkiem poniżej

(wyjaśnienie w tekście odwróconym), =

4) wyciągnąć wnioski, przedyskutować je.

Rysunek 1 do ćwiczenia 2

Rysunek 2 do ćwiczenia 2

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały do pisania i rysowania,

−

normy dotyczące oznakowania pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno –
sanitarnych oraz znaki ewakuacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne

występujące w procesie pracy

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zinterpretuj treść dziewięciu zasad unikania ryzyka zawodowego w środowisku pracy

człowieka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sporządzić wykaz dziewięć zasad unikania ryzyka zawodowego,
2) przeanalizować treść wypisanych dziewięciu zasad unikania ryzyka zawodowego,
3) uczestniczyć w dyskusji grupowa nad poszczególnymi zasadami,
4) wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się zamieszczonemu rysunkowi, na którym przedstawiono ponad 40 zagrożeń

wypadkowych. Odszukaj je i skonfrontuj z listą dziewięciu zasad unikania ryzyka.

Wskazania do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykorzystać spis dziewięć zasad unikania ryzyka zawodowego, (ćwiczenie1)
2) przyjrzeć się zamieszczonemu rysunkowi,
3) odszukać maksymalną liczbę zagrożeń na rysunku,
4) wypisać odszukane zagrożenia,
5) przeanalizować ewentualne skutki zaniedbań tych zagrożeń w odniesieniu do zasad

unikania ryzyka,

6) wyciągnąć wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 2

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

przybory do pisania i rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Dobór środków ochrony indywidualnej w zależności

od prowadzonych prac

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz środki ochrony indywidualnej w zależności od charakteru prowadzonych prac.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować schemat algorytmu postępowania przy doborze środków ochrony

indywidualnej (4.5.1 – poradnik dla ucznia),

2) wypisać zasady skutecznego doboru środków ochrony indywidualnej oraz rodzaje tych

środków (patrz rysunki załączone do materiału nauczania – poradnik dla ucznia 4.5.1.),

3) obejrzeć film dydaktyczny,
4) dobrać środki ochrony indywidualnej dla kilku rodzajów wybranych prac,
5) wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

metoda tekstu przewodniego,

Środki dydaktyczne:

−

normy dotyczące oznakowania nakazu stosowania środków ochrony indywidualnej,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

film, strój ochronny (14 min), CICP – PIB Warszawa.

Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się rysunkom zamieszczonym w p.4.5.1 – poradnika dla ucznia, przeanalizuj je,

a następnie przyporządkuj przedstawione tam środki ochrony indywidualnej znanym Tobie
procesom technologicznym?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować wymienione w temacie ćwiczenia rysunkami,
2) zaproponować określone sytuacje ze znanych procesów technologicznych,
3) dobrać do procesu technologicznego środki ochrony indywidualnej,
4) uzasadnić dokonany wybór środków ochrony,
5) wyciągnąć wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna,

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

normy dotyczące oznakowania nakazu stosowania środków ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami mechanicznymi,

hydraulicznymi, pneumatycznymi i elektrycznymi

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami mechanicznymi, hydraulicznymi,

pneumatycznymi i elektrycznymi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film dydaktyczny o tematyce zasad bezpiecznej pracy ujętymi w temacie

z urządzeniami, wymienionymi w temacie ćwiczenia,

2) wypisać główne zasady bezpiecznej pracy z ujętymi w temacie ćwiczenia urządzeniami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

normy

dotyczące

oznakowań

stosowanych

urządzeniach

mechanicznych,

hydraulicznych, pneumatycznych i elektrycznych środków ochrony indywidualnej.,

−

arkusz papieru formatu A4,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

filmy, BHP przy obsłudze urządzeń elektrycznych. Gdańsk OD i DK, oraz BHP przy
stosowaniu ręcznych narzędzi mechanicznych i pneumatycznych. Gdańska OD i DK.

Ćwiczenie 2

Określ konsekwencje niestosowania zasad bezpiecznej pracy z typowymi urządzeniami

mechanicznymi, pneumatycznymi i elektrycznymi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać typowe zagrożenia jakie występują podczas pracy z urządzeniami

mechanicznymi, pneumatycznymi i elektrycznymi,

2) wypisać sytuacje nie przestrzegania zasad bezpiecznej pracy z w/w urządzeniami

z którymi spotkałeś się w praktyce szkolnej lub innej sytuacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zaprezentować te sytuacje i podać zagrożenia, możliwe konsekwencje dla osoby

obsługującej te urządzenia,

4) uczestniczyć w dyskusji grupowej nad przedstawionymi sytuacjami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do pisania i rysowania,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Zagrożenia

pożarowe

oraz

zasady

ochrony

przeciwpożarowej

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ przyczyny zagrożenia pożarowego w zakładzie pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film dydaktyczny o tematyce zagrożenia pożarowego,
2) wypisać główne źródła zagrożeń pożarem,
3) wyciągnąć wnioski dotyczące zagrożenia pomiarowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

film, Zasady ochrony przeciwpożarowej i postępowania w czasie pożaru. Gdańsk
ODiDK 2004,

−

normy dotyczące oznakowań stosowanych w ochronie przeciwpożarowej materiałów
niebezpiecznych wraz z ich kategorią.

Ćwiczenie 2

Dobierz sprzęt gaśniczy w zależności od palącego się materiału.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać wszystkie rodzaje gaśnic w zależności od ich zastosowania,
2) wyjaśnić zasady, sposoby palenia się różnych materiałów,
3) określić rodzaje grup pożarowych,
4) wybrać dowolny rodzaj materiału i dobrać rodzaj sprzętu gaśniczego do jego gaszenia,
5) opisać sposób użycia dobranej gaśnicy,
6) wskazać miejsce zamieszczenia instrukcji obsługi gaśnic,
7) wyciągnąć wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

normy dotyczące oznakowań stosowanych w ochronie przeciwpożarowej materiałów
niebezpiecznych wraz z ich kategorią.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Obciążenie

pracownika

ochrona

środowiska na

stanowisku pracy

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać samodzielnie główne źródła zagrożeń dla środowiska na stanowisku pracy,
2) określić kilka przykładów zagrożeń środowiska stanowisku pracy,
3) określić sposoby ich eliminowania,
4) wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatuA4,

−

przybory do pisania rysowania,

−

normy dotyczące oznaczeń nakazu stosowania środków ochrony środowiska na
stanowisku pracy.

Ćwiczenie 2

Określ, jaki wydatek energetyczny w KJ lub kcal w ciągu 7 godzin Twojego dnia

roboczego (w szkole lub zajęciach praktycznych) odpowiada pojęciu pracy lekkiej, średniej,
ciężkiej lub bardzo ciężkiej?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić aspekty przyczynowo-skutkowego wydatku energetycznego,
2) wyjaśnić pojęcia pracy lekkiej, średnio ciężkiej i bardzo ciężkiej,
3) przyporządkować zmiany wydatku energetycznego dla konkretnego przypadku pracy,
4) dokonać oceny i zaszeregowania pracy do konkretnego rodzaju pracy,
5) zaprezentować wyniki w formie plakatu,
6) wyciągnąć wnioski z dyskusji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metaplan,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4,

−

przybory do pisania rysowania,

−

arkusz formatu A2 do metody metaplanu,

−

zestaw foliogramów z tekstem przewodnim,

−

taśma samoprzylepna,

−

rzutnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9.

Pierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu

prądem

elektrycznym

zatruciach

substancjami

chemicznymi

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Udziel pierwszej pomocy pracownikowi w stanach zagrożenia życia i zdrowia na

stanowisku pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy na podstawie prezentacji

metody na filmie instruktażowym,

2) wykonać czynności ratownicze adekwatne do przydzielonego zadania,
3) skonsultować z prowadzącym zajęcia sposób przeprowadzenia ćwiczenia,
4) sprawdzić kompletność stanowiska ćwiczeniowego,
5) zapoznać się z instrukcją działania fantomu i przeprowadzić ćwiczenie,
6) ocenić efekt końcowy podjętych działań,
7) wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

film instruktażowy,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4.

−

materiał i przybory rysunkowe,

−

fantom do przeprowadzenia ćwiczeń,

−

zestaw ratowniczy pierwszej pomocy,

−

film o tematyce, Pierwsza pomoc przedlekarska, Gdańsk OD i DK, 2005.

Ćwiczenie 2

Określ kolejność postępowanie w przypadku porażenia prądem elektrycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiednie fragmenty rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać kolejność działań ratowniczych w przypadku porażenia prądem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) obejrzeć film dydaktyczny omawiający postępowanie ratownicze w przypadku porażenia

prądem,

3) przećwiczyć symulację ratowniczą z udziałem kolegi,
4) wyciągnąć praktyczne wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru formatu A4.

−

materiał i przybory rysunkowe,

−

film o tematyce, BHP przy obsłudze urządzeń elektrycznych, Gdańsk OD i DK 2004.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska

Test składa się z zadań, z których:

−

zadania : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18 są poziomu podstawowego,

−

zadania : 10, 16, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. b, 5. c, 6. b, 7. d, 8. d, 9. b, 10. c, 11. b, 12.
c, 13. d, 14. b, 15. d, 16. b, 17. c, 18. c, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić podstawowy zakres obowiązków
pracodawcy

Określić obowiązek osób kierujących
pracownikami

Określić podstawowy zakres obowiązków
pracownika

Określić

podstawowe

uprawnienia

pracownika

Określić, kto sprawuje państwowy nadzór
nad warunkami pracy

Określić zadania Państwowej Inspekcji
Pracy (PIP)

Określić rodzaje pomieszczeń higieniczno
– sanitarnych

Określić

minimalną

temperaturę

w pomieszczeniu gdzie wykonuje się prace

Określić wymagania dla pomieszczeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeznaczonych

pobyt

czasowy

pracownika.

Scharakteryzować

NDN

czynnika

szkodliwego w środowisku pracy

Określić, które maszyny i urządzenia
powinny mieć instrukcję obsługi

Określić,

jakie

środki

ochrony

indywidualnej jest zobowiązany dostarczyć
pracodawca

Rozróżnić środki ochrony indywidualnej
od zbiorowych

Określić

zasady

bezpiecznej

pracy

z narzędziami mechanicznymi

Określić

zasady

bezpiecznej

pracy

z urządzeniami elektrycznymi

Scharakteryzować zasady gaszenia odzieży
roboczej pracownika nasyconej środkami
łatwo palnymi

Rozróżnić kolory rurociągów do transportu
gazów palnych

Określić

sposób

ochrony

środowiska

poprzez obowiązkowe oznaczenia wyrobu

Scharakteryzować sposoby przywrócenie
prawidłowego

oddechu

osobie

poszkodowanej

Scharakteryzować czynności udrażniające
górne drogi oddechowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżających się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiał dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Znowelizowany Kodeks pracy uściślił zakres obowiązków i uprawnień pracodawców.

Zgodnie z nim pracodawca ponosi odpowiedzialność za
a) siebie samego.
b) siebie i swoją najbliższą rodzinę.
c) stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.
d) stan bezpieczeństwa pracy w zakładzie pracy.

2. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników, osoba

kierująca pracownikami jest zobowiązana do
a) bieżącej kontroli tego zagrożenia.
b) tylko jego oceny i spisania wniosków.
c) niezwłocznego przerwania pracy.
d) niezwłocznego wstrzymania pracy i podjęcia działania w celu wyeliminowania tego

zagrożenia.

3. Znowelizowany Kodeks Pracy uściślił zakres obowiązków pracowników. Zgodnie z nim

pracownik odpowiada za
a) swoich współpracowników.
b) przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie

i na swoim stanowisku pracy.

c) przestrzeganie tylko wybranych przez siebie zasad i przepisów BHP.
d) wybór szkolenia i polecenia przełożonych.

4. Do głównych uprawnień pracownika zaliczamy

a) zachowanie prawa do wynagrodzenia w przypadku oddalenia się z miejsca

zagrożenia lub powstrzymania się od wykonania pracy.

b) zachowanie prawa do wynagrodzenia w przypadku oddalenia się z miejsca

zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeśli powstrzymanie
się od wykonania pracy nie usuwa bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia.

c) zachowanie prawa do oddalenia się z miejsca zagrożenia nie powiadamiając o tym

swojego przełożonego oraz swoich współpracowników.

d) zachowanie prawa do wynagrodzenia w przypadku oddalenia się z miejsca

zagrożenia, jeśli nie powiadomił o tym swojego przełożonego mimo że wszystkie
zagrożenia dla jego zdrowia i życia na stanowisku pracy zostały usunięte.

5. Państwowy nadzór nad warunkami pracy sprawują miedzy innymi

a) Związki zawodowe.
b) Biuro Ochrony Rządu.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Społeczna Inspekcja Pracy.

6. Głównymi zadaniami Państwowej Inspekcji Pracy są

a) nadzór nad warunkami sanitarnymi w zakładzie pracy.
b) nadzór i kontrola przestrzegania przez zakład pracy prawa pracy, a w szczególności

przepisów i zasad BHP.

c) uzgadnianie dokumentacji urządzeń technicznych na zgodność z ich eksploatacją.
d) uzgadnianie układów zbiorowych pracy regulujących zasady BHP w zakładzie

pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Do pomieszczeń higieniczno–sanitarnych należą

a) umywalnie i pomieszczenia z natryskami.
b) pomieszczenia higieny osobistej kobiet.
c) palarnie.
d) pomieszczenia do prania i odkażania.

8. Minimalna temperatura w pomieszczeniu gdzie wykonywana jest lekka praca fizyczna

lub praca biurowa powinna wynosić
a) 15 C

b) 17 C

c) 16 C

d) 14 C

9. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt czasowy to pomieszczenia, w których

a) przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa do 2h.
b) przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2h–4h.
c) przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4h.
d) przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 3h–5h.

10. Określenie „Najwyższe Dopuszczalne Natężenie NDN” czynników szkodliwych odnosi

się do
a) substancji toksycznej.
b) mikroklimatu gorącego.
c) hałasu.
d) substancji drażniących.

11. Instrukcję bezpiecznej obsługi powinny mieć

a) wyłącznie maszyny i urządzenia w zakładach produkcyjnych.
b) wszystkie maszyny i urządzenia.
c) tylko maszyny i urządzenia stanowiące największe zagrożenie.
d) tylko te maszyny na których aktualnie pracują pracownicy.

12. Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi środki ochrony indywidualnej

a) które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa.
b) które uzyskały wymagania na znak jakości Q.
c) które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa oraz posiadają

deklaracje zgodności i oznaczenia CE.

d) które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa lub posiadają

deklaracje zgodności.

13. Do środków ochrony zbiorowej należą

a) kaski chroniące pracowników przed upadkiem przedmiotów z wysokości.
b) okulary chroniące wzrok w pracy na szlifierce.
c) maski przeciwpyłowe, wydawane pracownikom pracującym w warunkach

przekroczeniu NDS zapylenia.

d) stanowiskowe wyciągi wentylacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Młotek, u którego wykryto pęknięcie trzonka należy

a) pęknięcie naprawić sklejając trzonek i dalej używać.
b) młotek wycofać z eksploatacji.
c) owinąć trzonek taśmą do drewna i dalej używać.
d) w czasie pracy trzymać koniecznie w rękawicy roboczej.

15. Drobne naprawy instalacji elektrycznej lub hydraulicznej (np. wymiana żarówki

lub naprawa uszkodzonego przewodu pompy) mogą być wykonywane przez pracownika
a) posiadającego instruktaż ogólny.
b) na podstawie polecenia bezpośredniego przełożonego.
c) z własnej inicjatywy.
d) posiadającego odpowiednie uprawnienia.

16. W przypadku zapalenia się na pracowniku odzieży roboczej nasyconej benzyną

lub lakierem i należy go gasić
a) wodą z hydrantu.
b) gaśnicą pianową.
c) gaśnicą proszkową.
d) zasypać piaskiem.

17. Rurociągi z gazem palnym powinny mieć barwę

a) czarną.
b) czerwoną.
c) żółtą.
d) niebieską.

18. Wyroby wprowadzane do obrotu, mogące stwarzać zagrożenia dla środowiska albo

służące do ochrony i ratowania życia, podlegają obowiązkowemu oznaczeniu znakiem
a) CA.
b) CF.
c) CE.
d) CC.

19. W celu upewnienia się czy ratowany oddycha należy

a) przystawić do ust lusterko i sprawdzić czy pojawia się na nim para.
b) przyłożyć ucho do klatki piersiowej poszkodowanego.
c) sprawdzić tętno tętnicy szyjnej po lewej bądź prawej jej stronie.
d) silnie wstrząsać poszkodowanym i nasłuchiwać jego tętno.

20. Aby udrożnić górne drogi oddechowe u ofiary wypadku, należy

a) wlać do jego gardła wodę aby wypłukać z niego ewentualne ciała obce.
b) starać się otworzyć usta i wyjąć język.
c) usunąć z jamy ustnej ciała obce, odchylić głowę ku tyłowi, aby zapobiec zapadaniu

się języka.

d) założyć poszkodowanemu maskę przeciwgazową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl prawidłową odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 są poziomu podstawowego,

−

zadania: 6, 7, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu podstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. c, 6. c, 7. c, 8. b, 9. b, 10. b, 11 b,
12. a, 13. b, 14. c, 15. b, 16. b, 17. c, 18. c, 19. c, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić jakie są podstawowe obowiązki
pracownika w aspekcie prawnym

Określić kto ponosi odpowiedzialność za stan
BHP w zakładzie pracy

Określić kto informuje pracownika o ryzyku
zawodowym

Określić, kto pokrywa koszty za szkolenie
w zakresie BHP

Określić rodzaje badań lekarskich w czasie
podjęcia pracy

Scharakteryzować możliwość zatrudnienia
pracownika w godzinach nadliczbowych

Scharakteryzować możliwość zatrudnienia w
godzinach nocnych

Określić wiek pracownika młodocianego

Określić możliwość podjęcia pracy bez
konieczności przeszkolenia

Określić które maszyny i urządzenia powinny
mieć instrukcje obsługi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić możliwość ręcznego dźwigania
i przenoszenia ciężarów

Określić

czego

zależy

natężenie

oświetlenia na stanowisku pracy

Przeanalizować możliwość samodzielnego
czyszczenia odzieży roboczej

Określić

normatyw

przydziału

odzieży

i sprzętu ochronnego

Określić składowe wypadku przy pracy

Określić obowiązek zespołu powypadkowego
względem poszkodowanego

Określić zastosowanie gaśnic o symbolu E

Przeanalizować

zestaw

niezbędnych

dokumentów dla substancji niebezpiecznych

Scharakteryzować działania w przypadku
uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym

Scharakteryzować sposób postępowania przy
oparzeniach kwasem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiło trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35minut.

Powodzenia!

Materiał dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie bhp określają przepisy

a) Konstytucja RP.
b) Kodeks Pracy.
c) Ustawy o Państwowej Inspekcji Pacy.
d) Normy zwyczajowe.

2. Za stan bhp w zakładzie pracy odpowiada

a) pracodawca.
b) wyznaczony pracownik przez pracodawcę.
c) inspektor bhp.
d) społeczny inspektor pracy.

3. Pracodawca ma obowiązek informowania pracowników o ryzyku zawodowym oraz

o zasadach ochrony przed zagrożeniem
a) zawsze.
b) na żądanie pracownika.
c) Kiedy uzna za konieczne.
d) tylko gdy istnieje realne zagrożenie.

4. Koszty szkolenia pracownika z zakresu bhp ponosi

a) pracownik.
b) organizator szkolenia.
c) pracodawca.
d) zakład pracy.

5. Przed podjęciem pracy pracownik młodociany

a) badania okresowe.
b) badania kontrolne.
c) badania wstępne.
d) badania psychiatryczne.

6. Młodociany pracownik może być zatrudniony w godzinach nadliczbowych

a) zawsze.
b) w wyjątkowym przypadku.
c) nigdy.
d) za jego zgodą.

7. Pracownika młodocianego zatrudnić w godzinach nocnych

a) można, za zgodą młodocianego.
b) można, za pisemną zgodą rodziców lub opiekunów prawnych.
c) nie można, jest to zabronione.
d) gdy jest zachowany odpowiedni czas wypoczynku.

8. W rozumieniu Kodeksu Pracy za pracownika młodocianego uważa się osoby w wieku:

a) 15 do17 lat.
b) 16 do 18 lat.
c) 15 do 18 lat.
d) gdy przekroczył 18 lat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Można dopuścić do pracy pracownika bez wstępnego przeszkolenia w zakresie bhp

a) warunkowo.
b) nie.
c) tak.
d) tak lecz za jego pisemną zgodą.

10. Instrukcję obsługi powinny mieć

a) wyłącznie maszyny i urządzenia w zakładach produkcyjnych.
b) wszystkie maszyny i urządzenia.
c) tylko maszyny i urządzenia stanowiące największe zagrożenie.
d) tylko maszyny o dużych gabarytach.

11. Ręcznie dźwigać i przenosić pracownik młodociany (chłopiec) na odległość do 25 m przy

pracy dorywczej może ciężary o masie
a) do 15 kg.
b) do 20 kg.
c) do 25 kg.
d) do 18 kg.

12. Natężenia oświetlenia na stanowisku pracy uzależnia się od

a) charakteru, rodzaju i dokładności wykonywanej pracy.
b) sprawności wzroku pracownika.
c) czasu pracy.
d) usytuowania budynku.

13. Pracownik młodociany może prać sobie odzież roboczą, skażoną środkami chemicznymi

a) tak, jeżeli wyrazi na to zgodę.
b) nie.
c) to zależy od zgody pracodawcy.
d) w zależności od rodzaju skażenia.

14. Normy przydziału odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej ustala

a) księgowa.
b) pracownik służb bhp.
c) pracodawca.
d) bezpośredni przełożony.

15. Wypadek przy pracy, to każde zdarzenie które

a) powoduje uraz lub śmierć pracownika na terenie zakładu pracy.
b) jest nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodującą uraz lub śmierć

i pozostające w związku z pracą.

c) powodujące niezdolność do pracy.
d) powoduje tylko śmierć lub uraz do niej prowadzący.

16. Zespół powypadkowy ma obowiązek zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu

a) gdy poszkodowany o to poprosi.
b) zawsze.
c) według uznania zespołu.,
d) na jego prośbę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Gaśnica oznaczona symbolem „E” służy do gaszenia

a) cieczy palnych i substancji stałych, topiących się w skutek ciepła np. benzyna, olej.
b) gazów np. propan, acetylen.
c) maszyn i urządzeń będących pod napięciem prądu elektrycznego.
d) palącej się odzieży na pracowniku.

18. Każda substancja niebezpieczna i preparat niebezpieczny muszą posiadać

a) kartę produktu.
b) kartę towaru.
c) kartę charakterystyki.
d) kartę wyrobu.

19. W razie podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa pracownika w odcinku szyjnym należy

a) ułożyć go w pozycji bocznej.
b) nie ruszać go.
c) unieruchomić głowę przez podparcie z dwóch stron.
d) przenieść w bezpieczne miejsce.

20. Ranę po oparzeniu kwasem można przemywać

a) ługiem sodowym.
b) roztworem dwuwęglanu sodu.
c) wodą utlenioną.
d) zwykłą wodą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl prawidłową odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy UOP
2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. WZiP Warszawa 1998
3. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy dla Szkół Zasadniczych. WSiP,

Warszawa 1981

4. Ołdakowski H.: Ochrona przeciwpożarowa. CRZZ, Warszawa 1995
5. Rączkowski B.: BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o.

Gdańsk 2005

6. Ustawy – Kodeks Pracy, o Państwowej Inspekcji Pracy, o Społecznej Inspekcji Pracy,

o Państwowej Straży Pożarnej, o Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Czasopisma:

−

BHP w zakładzie pracy.

Literatura metodyczna:
1. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
2. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995