mechanik automatyki przemyslowej i urzadzen precyzyjnych 731[01] o2 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Dolata

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[01].O2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Andrzej Ampuła
dr inż. Tadeusz Sarnowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ryszard Dolata

Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[01].O2.01
„Posługiwanie się dokumentacją techniczną”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe wiadomości o dokumentacji technicznej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zasady przedstawiania przedmiotów na rysunkach

5.2.1 Ćwiczenia

5.3. Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach technicznych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Oznaczanie wymiarów tolerowanych, pasowań i geometrycznej struktury

powierzchni na rysunkach technicznych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zastosowanie uproszczeń w rysowaniu części maszyn

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Rysunki produkcyjne w procesach technologicznych

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już
ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[01].O2

Mechaniczne techniki

wytwarzania

731[01].O2.01

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

731[01].O2.02

Dobieranie materiałów

konstrukcyjnych

731[01].O2.03

Stosowanie podstawowych
technik wytwarzania części

maszyn

731[01].O2.04

Wykonywanie połączeń w

urządzeniach precyzyjnych

i układach automatyki

przemysłowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować jednostki układu SI,

−

wykonywać pomiary warsztatowe (materiał nauczania jednostki modułowej,

−

użytkować komputer,

−

wyjaśniać ważniejsze pojęcia geometryczne takie jak: punkt, prosta, odcinek, kąt,
płaszczyzna, trójkąt, koło, prostopadłościan,

−

stosować zasady wykonywania podstawowych konstrukcji geometrycznych,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić znaczenie dokumentacji technicznej w realizacji procesów produkcyjnych,

−

określić cel normalizacji i znaczenie norm w sporządzaniu dokumentacji technicznej,

−

przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe,

−

zastosować odpowiednie techniki zapisu odwzorowań konstrukcyjnych,

−

przedstawić w rzutach prostokątnych geometryczny kształt i wielkość elementów
urządzeń precyzyjnych i układów automatyki,

−

wykonać szkice i rysunki w rzutach aksonometrycznych,

−

odczytać informacje zawarte na rysunkach technicznych dotyczące: kształtu i wymiaru
przedmiotu, tolerancji kształtu i położenia, pasowań, parametrów chropowatości
i falistości powierzchni oraz obróbki cieplnej,

−

przedstawić na rysunku uproszczenia części maszyn oraz połączenia stosowane
w urządzeniach precyzyjnych i układach automatyki przemysłowej,

−

rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, montażowe,

−

odczytać Dokumentację Techniczno–Ruchową, konstrukcyjną i technologiczną,

−

skorzystać z norm rysunku technicznego,

−

zastosować technikę komputerową do powielania i archiwizowania rysunków
technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Mechanik

automatyki

przemysłowej

urządzeń

precyzyjnych 731[01]

Moduł:

Mechaniczne techniki wytwarzania 731[01].O2

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[01].O2.01

Temat: Powstawanie rzutów prostokątnych.

Cel ogólny: Nabycie umiejętności przedstawiania przedmiotów na rysunkach w rzutach

prostokątnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umiećfi:

−

określić istotę i rodzaje rzutowania prostokątnego,

−

rozróżnić nazwy rzutni i kierunek rzutowania prostokątnego w metodzie E i A,

−

zastosować techniki rzutowania: metodę trzech rzutni i metodę obrotu,

−

wyznaczyć rzuty prostokątne punktu, figury płaskiej i brył,

−

wykazać umiejętności widzenia przestrzennego poprzez rozwijanie wyobraźni.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład konwersatoryjny,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują indywidualnie.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Uczestnicy: uczniowie klasy I zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki nauczania:

−

uniwersalny model rzutni,

−

modele figur płaskich,

−

modele brył geometrycznych,

−

części maszyn o nieskomplikowanych kształtach,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

folio – i fazogramy,

−

rzutnik.

Zadanie dla ucznia:

Wyznacz rzuty punktu, odcinków, figur i brył w dwóch i trzech rzutach. Zastosuj techniki

rzutowania prostokątnego: metodę trzech rzutni i obrotu.

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna: czynności organizacyjno – porządkowe, wyjaśnienie tematu zajęć

i szczegółowych celów kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Faza właściwa: wprowadzenie, omówienie zasad rzutowania prostokątnego na 2, 3

i 6 rzutni.

3. Przekazanie uczniom zestawów zadań.
4. Ćwiczenia zgodnie z punktem 5.2.1.

Uczniowie rysują na arkuszu A4 rzuty punktu, figur i brył.

Zakończenie zajęć:

Uczniowie wraz z nauczycielem dokonują analizy końcowej, w której wskazują, które

etapy ćwiczeń sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować cele ćwiczenia,
wskazać, jakie umiejętności były kształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich
uniknąć w przyszłości. Nauczyciel podsumowuje zajęcia i formułuje zadanie domowe
w zakresie rzutowania prostokątnego.

Nauczyciel ocenia uczniów podczas prowadzonych zajęć, uwzględniając stopień

aktywności uczniów, zaangażowanie w wykonywaniu ćwiczeń oraz podczas prezentacji
wykonywanych zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Mechanik

automatyki

przemysłowej

urządzeń

precyzyjnych 731[01]

Moduł:

Mechaniczne techniki wytwarzania 731[01].O2

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[01].O2.01

Temat: Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach.

Cel ogólny: Poznanie zasad i sposobów wymiarowania przedmiotów na rysunkach.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się terminologią obowiązującą w wymiarowaniu,

−

zastosować zasady, wskazówki i zalecenia podczas wymiarowania,

−

zastosować i dobrać metody wymiarowania,

−

odczytać i zinterpretować rysunki z uwzględnieniem wymiarowania,

−

wykonać szkice i rysunki nieskomplikowanych części maszyn z wymiarowaniem.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja w grupach.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują indywidualnie

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Uczestnicy: uczniowie klasy I zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki nauczania:

−

tablice poglądowe części maszyn uwzględniające zasady wymiarowania,

−

szkice i rysunki wymiarowanych części maszyn,

−

modele przedmiotów płaskich (płytki),

−

części maszyn o nieskomplikowanych kształtach, w tym przedmioty obrotowe,

−

przymiary kreskowe lub suwmiarki,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

folio i fazogramy,

−

rzutnik,

−

komputer i materiały dydaktyczne.

Zadania dla ucznia:

Przeanalizuj: elementy wymiarowania, zasady i sposoby oraz techniki wymiarowania

nieskomplikowanych części maszyn. Posługując się szablonem płytki z otworami narysuj
i zwymiaruj ją, posługując się następującą techniką wymiarowania:

−

odwzoruj trzykrotnie przedmiot za pomocą szablonu

−

uzupełnij brakujące linie zarysu przedmiotu i osie symetrii otworów,

−

na pierwszym rysunku wstaw wszystkie wymiary poziome,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

na drugim – wszystkie wymiary pionowe,

−

na trzecim – wszystkie wymiary dotyczące otworów (średnice i ich rozmieszczenie),

−

na arkuszu rysunkowym A4 jeszcze raz narysuj płytkę (w podziałce 1:1) i wstaw
wszystkie wymiary.

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna: czynności organizacyjno – porządkowe, wyjaśnienie tematu zajęć, celów

kształcenia i wyjaśnienie zasad realizacji ćwiczenia,

2. Faza właściwa: wprowadzenie, omówienie zasad wymiarowania,
3. Ćwiczenia zgodnie z punktem 5.3.1.

Uczniowie na arkuszach rysunkowych odwzorowują nieskomplikowane kształty, które

wymiarują stosując odpowiednie zasady i metodologię tego procesu.

Zakończenie zajęć:

Nauczyciel podsumowuje zajęcia eksponując popełniane w wymiarowaniu błędy w celu

ich wyeliminowania w przyszłości, ponieważ umiejętność wymiarowania jest umiejętnością
kluczową. Następnie nauczyciel precyzuje uczniom zadanie domowe w zakresie
wymiarowania.

Uwzględniając zaangażowanie, wiedze i stopień aktywności nauczyciel ocenia uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe wiadomości o dokumentacji technicznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij format rysunkowy A4 liniami rysunkowymi, wzajemnie do siebie równoległymi i

prostopadłymi. Tabliczkę rysunkową wypełnij pismem technicznym.

Wskazówki do reliazcji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.1.1 Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na grubość odmian linii
rysunkowych i opisanie tabliczek rysunkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) określić wymiary arkusza rysunkowego A4,
2) wyróżnić rodzaje linii rysunkowych, które zastosujesz,
3) zgromadzić odpowiednie materiały i przybory rysunkowe,
4) wypełnić arkusz rysunkowy,
5) opisać tabliczkę rysunkową.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy formatu A4,

−

przybory i materiały rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Na formacie A4 narysuj linią ciągłą grubą plany pomieszczeń w kształcie prostokątów

o wymiarach 4m x 6m, przyjmując podziałkę 1:50 i 1:100.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać i utrwalić

odpowiedni fragment rozdziału 4.1.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
zagadnienie stosowania podziałki rysunkowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować format A4,
2) obliczyć wymiary prostokątów uwzględniając zadane podziałki,
3) narysować prostokąty w podziałce l:50 i l:100,
4) wpisać dane do tabliczki rysunkowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) zinterpretować wielkości narysowanych prostokątów w stosunku do rzeczywistych

wymiarów.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pokaz z objaśnianiem.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze rysunkowe,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zasady przedstawiania przedmiotów na rysunkach

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyznacz trzy rzuty punktu A. Określ charakterystyczne wymiary położenia rzutu punktu

względem rzutni poziomej – wysokość h oraz głębokość g – względem rzutni pionowej.
Narysuj trzy rzuty odcinka AB, który jest położony pod dowolnym kątem względem rzutni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zagadnienia
rzutowania prostokątnego metodą E.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyznaczyć we właściwej kolejności: rzut główny, rzut poziomy i boczny punktu A.
2) oznaczyć rzuty punktu i określić wymiary wysokości h oraz głębokości g.
3) wykonać analizę położenia rzutu punktu A względem trzech rzutni.
4) wyznaczyć rzut prostokątny odcinka AB.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

uniwersalny model rzutni,

−

normy dotyczące rzutowania prostokątnego,

−

model punktu i odcinka AB,

−

przybory i materiały kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Przedstaw rzutowanie prostokątne na trzy rzutnie następujących figur: trójkąta, kwadratu,

prostokąta i koła. Wszystkie figury są równoległe do rzutni głównej, a do pozostałych
prostopadłe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na posługiwanie rzutami
prostokątnymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować zasadę kolejności rzutowania prostokątnego,
2) wyznaczyć rzuty: główny, poziomy i boczny poszczególnych figur,
3) oznaczyć charakterystyczne elementy trójkąta, kwadratu, prostokąta i koła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

uniwersalny model rzutni umożliwiający odwzorowanie figur,

−

modele figur,

−

normy dotyczące rzutowania prostokątnego,

−

materiały i przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 3

Narysuj w rzutach prostokątnych walec i stożek, których podstawy są równoległe

do rzutni poziomej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na umiejętność rysowania
graniastosłupów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować trzy rzuty brył z wykorzystaniem techniki obrotu przedmiotu,
2) narysować te same bryły w rzucie aksonometrycznym – dimetrii ukośnej, wykorzystując

wiedzę z zakresu zasad rzutowania aksonometrycznego,

3) dokonać porównania rysunków i określić wnioski wynikające z właściwego położenia brył

względem płaszczyzn rzutów.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

uniwersalny model rzutni,

−

modele przedmiotów (brył),

−

normy dotyczące rzutowania prostokątnego,

−

materiały i przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 4

Narysuj w trzech rzutach prostokątnych, według metody E, przedmiot przedstawiony

w rzucie aksonometrycznym. Rysunek wykonaj na formacie A4.

Rys. do ćwiczenia 4

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady rzutowania
aksonometrycznego i prostokątnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać rodzaj aksonometrii, w której narysowano przedmiot,
2) zmniejszyć rysunek i przeliczyć wymiary,
3) narysować w odpowiedniej podziałce rzuty prostokątne przedmiotu, rozpoczynając

od rzutu głównego (strzałka). Ustalić pozostałe kierunki rzutowania,

4) zaprezentować sporządzony rysunek.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy formatu A4,

−

przybory i materiały rysunkowe.

Ćwiczenie 5

Na podstawie dwóch rzutów prostokątnych narysuj trzeci rzut zgodnie z normalnym

układem rzutów.

Rys. do ćwiczenia 5

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na umiejętność
rzutowania prostokątnego metodą obrotu przedmiotów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przerysować dane rzuty prostokątne z zachowaniem odpowiednich proporcji,
2) uzupełnić trzeci rzut – poziomy.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

przybory i materiały rysunkowe.

Ćwiczenie 6

Narysuj przekrój stopniowy przedmiotu w rzucie głównym, w którym znajdują się trzy

otwory, w tym jeden nieprzelotowy (znak x).

Rys. do ćwiczenia 6

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na umiejętność rysowania
przekrojów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przerysować widok przedmiotu na arkusz rysunkowy,
2) narysować przekrój stopniowy przedmiotu uwzględniając fakt, że dwa otwory są

przelotowe a trzeci – nieprzelotowy (otwór wykonano wiertłem do metalu).

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

przypory i materiały rysunkowe.

Ćwiczenie 7

Narysuj półwidok – półprzekrój przedmiotu obrotowego przedstawionego na rysunku,

którego powierzchnie wewnętrzne narysowano linią kreskową.

Rys. do ćwiczenia 7

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.2.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na sposób rysowania
półprzekroju – półwidoku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować zarys zewnętrzny przedmiotu,
2) narysować półwidok przedmiotu,
3) narysować półprzekrój przedmiotu.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

model przedmiotu obrotowego,

−

arkusz rysunkowy,

−

przybory i materiały rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Zasady

wymiarowania

przedmiotów

rysunkach

technicznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj za pomocą szablonu i zwymiaruj płytkę przedstawioną na rysunku.

Rys. do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.3.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady i wytyczne
wymiarowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odwzorować trzykrotnie przedmiot za pomocą szablonu,
2) umieścić na poszczególnych rysunkach wymiary poziome, pionowe i otworów,
3) narysować płytkę na arkuszu rysunkowym i wpisać wszystkie wymiary.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tablica dydaktyczna – zasady wymiarowania,

−

szablon płytki,

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunkowe dotyczące wymiarowania,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Naszkicuj i zwymiaruj przedmiot wykonany z blachy o grubości 6 mm przedstawiony na

rysunku. Wymiary gabarytowe przedmiotu: długość – 50 mm, wysokość – 20 mm, średnice
czterech otworów – 8 mm. Pozostałe wymiary należy przyjąć według wskazówek nauczyciela.
Przyjąć podziałkę 2:1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 2

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.3.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na podziałkę
zwiększającą 2:1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować arkusz rysunkowy formatu A4,
2) narysować zarys przedmiotu płaskiego w podziałce 2:1,
3) zwymiarować elementy przedmiotu zgodnie z zasadami wymiarowania,
4) opisać tabliczkę rysunkową pismem technicznym.

Zalecanie metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy formatu A4,

−

normy rysunkowe,

−

przybory i materiały rysunkowe.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy rysunku i ustal, które zasady wymiarowania zostały naruszone. Naszkicuj i

zwymiaruj poprawnie przedstawiony na rysunku przedmiot.

Rys. do ćwiczenia 3

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.3.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady wymiarowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy wymiarów przedmiotu,
2) wskazać popełnione błędy przy wymiarowaniu,
3) nawiązać do zasad wymiarowania i wskazać, które naruszono,
4) naszkicować i poprawnie zwymiarować przedmiot.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tablica dydaktyczna – zasady wymiarowania,

−

normy rysunkowe,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 4

Narysuj i zwymiaruj przedmiot przedstawiony w półwidoku – półprzekroju (rysunek do

ćwiczenia 7, rozdz. 5.2.1. str. 17).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.3.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na rysowanie
przedmiotów symetrycznych w półwidokach i półprzekrojach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować na arkuszu rysunkowym półwidok – półprzekrój,
2) zwymiarować przedmiot uwzględniając zalecenia wymiarowania widoków i przekrojów,
3) podzielić wymiary na poziomie i pionowe i kolejno wpisywać je na rysunku przedmiotu.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tablica dydaktyczna: półwidoki – półprzekroje,

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe,

−

normy rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Oznaczania

wymiarów

tolerowanych,

pasowań

i geometrycznej struktury powierzchni na rysunkach
technicznych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymiary tolerowane wałka dwustopniowego składają się:

−

z wymiaru nominalnego d

=20 mm, którego odchyłki wynoszą: es= –32 µm, ei= –49 µm,

−

z wymiaru nominalnego d

=14 mm, którego odchyłki wynoszą: es= –32 µm, ei= –95 µm.

Narysuj wałek w podziałce 2:1 i zwymiaruj jego średnice, stosując tolerowanie liczbowe.

Oblicz wymiary graniczne i tolerancję średnic wałka. Długość całkowita przedmiotu l=40 mm,
przyjmując równe długości poszczególnych stopni wałka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczenie wymiarów
tolerowane liczbowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować wałek dwustopniowy na arkuszu rysunkowym w podziałce,
2) zwymiarować zgodnie z zasadami średnice wałka,
3) przedstawić obliczenia wymiarów granicznych i tolerancji obu średnic,
4) zaprezentować wykonany rysunek.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

W wałku przedstawionym w ćwiczeniu 1 został wykonany współosiowy otwór

przelotowy o średnicy 20 mm. Na rysunku wałka przedstaw wymiar otworu tolerowany
liczbowo, jeżeli ES=48 µm a EI=0. Zastosuj podziałkę 2:1, oblicz wymiary graniczne
i tolerancję wymiaru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania (w tym 01.02.). Należy zwrócić uwagę na
wymiarowanie powierzchni wewnętrznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować wałek w podziałce,
2) zwymiarować średnicę otworu wałka,
3) przedstawić obliczenia wymiarów granicznych i tolerancji średnicy otworu wałka,
4) zaprezentować wykonany rysunek.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 3

Zwymiaruj wałek przedstawiony w ćwiczeniu 1 i 2 stosując tolerowanie symbolowe,

natomiast wymiary długości przedmiotu uzupełnij odchyłkami według tolerancji warsztatowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zagadnienie
tolerowania wymiarów w sposób symbolowy i tolerowanie wymiarów swobodnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować wałek w podziałce 2:1,
2) zwymiarować wszystkie średnice zapisując tolerowane wymiary w postaci symbolicznej,
3) odczytać z tablic odchyłki wymiarów swobodnych,
4) uzupełnić wymiary odchyłkami według tolerancji warsztatowych.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Odczytaj i zapisz informacje zawarte w oznaczeniach tolerancji kształtu i położenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady tolerowania
kształtu i położenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przerysować oznaczenia i określić pisemnie ich znaczenie,
2) odczytać i zapisać wartości tolerancji kształtu,
3) odczytać i zapisać wartości tolerancji położenia.

Rys. do ćwiczenia 4

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Odczytaj i zapisz informacje zawarte w oznaczeniach struktury powierzchni.

Rys. do ćwiczenia 5

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczenia struktury
powierzchni, przede wszystkim chropowatości i kierunkowości powierzchni.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przerysować oznaczenia i określić znaczenie symboli graficznych przyporządkowanych do

powierzchni,

2) odczytać i zapisać parametry chropowatości powierzchni,
3) odczytać i zapisać znaczenie elementów oznaczeń struktury powierzchni.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 6

Odczytaj i zapisz informacje zawarte w oznaczeniach obróbki cieplno–chemicznej

i ochronnej.

Rys. do ćwiczenia 6

A – powłoka Fe/Cu–Zn5

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.4.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczenia obróbki
cieplnej i galwanicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać rodzaj obróbki,
2) określić informacje zawarte w oznaczeniach,
3) naszkicować przedmioty na arkuszu rysunkowym i wpisać odpowiednie wyjaśnienia.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Zastosowanie uproszczeń w rysowaniu części maszyn

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj nagwintowany trzpień M16. Długość trzpienia l=100 mm, a długość gwintu l

=60

mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.5.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczanie
i wymiarowanie gwintów zewnętrznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zasady rysowania gwintów i ich wymiarowania,
2) wykonać rysunek nagwintowanego trzpienia, oznaczyć gwint i wpisać pozostałe wymiary

trzpienia.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

faza przygotowawcza – pokaz z objaśnieniem,

−

faza zasadnicza – ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tablica dydaktyczna – rysunki gwintów,

−

normy rysunku technicznego,

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Narysuj płytkę prostokątną, w której przewidziano dwa gwintowane otwory. Wymiary

płytki, rozmieszczenie otworów i ich wymiary przyjmij na podstawie uzgodnień
z nauczycielem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.5.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczanie
i wymiarowanie gwintów wewnętrznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować płytkę prostokątną na arkuszu rysunkowym przyjmując odpowiednie wymiary,
2) zastosować uproszczenie rysunkowe gwintów w otworach płytki,
3) zwymiarować wszystkie elementy płytki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj rodzaje połączeń i objaśnij informacje zawarte w oznaczeniach.

Rys. do ćwiczenia: 3

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.5.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na umiejętność
odczytywania schematów i posługiwania się normami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać połączenie na rysunku a) i b),
2) określić znaczenia symboli liter i cyfr.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Odczytaj schematy przedstawione na rysunkach.

Rys. do ćwiczenia 4

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.5.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie
i wyjaśnianie schematów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować symbole elementów schematów mechanicznych i hydraulicznych,
2) określić i opisać budowę i działanie układu mechanicznego i hydraulicznego.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tablica symboli elementów mechanicznych i hydraulicznych,

−

normy rysunku technicznego,

−

materiały rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Rysunki produkcyjne w procesach technologicznych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj

analizy

rysunku

wykonawczego

pierścienia

Rys. do ćwiczenia 1 (pierścień I)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.6.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na staranność
odczytywania rysunku wykonawczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić liczbę rzutów i ich postać,
2) określić kształt przedmiotu i jego wymiary,
3) określić wymiary tolerowane,
4) dokonać interpretacji tolerancji położenia,
5) określić chropowatość wszystkich powierzchni przedmiotu,
6) określić pozostałe informacje dotyczące procesu obróbki przedmiotu.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek wykonawczy pierścienia I,

−

normy rysunku technicznego,

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy rysunków wykonawczych:

−

pierścienia II,

−

tulei łożyskowej.

Rys. 1. do ćwiczenia 2 (pierścień II)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. do ćwiczenia 2 (tuleja łożyskowa)

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.6.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na wyjaśnianie
i analizowanie jakości powierzchni przedmiotu przedstawionego na rysunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić konstrukcję przedmiotów,
2) określić wszystkie wymiary w tym wymiary tolerowane i swobodne,
3) dokonać interpretacji wymiarów w zakresie: wymiarów granicznych, tolerancji i tolerancji

kształtu,

4) ocenić chropowatość wszystkich powierzchni przedmiotów,
5) określić materiał konstrukcyjny na wykonanie tulei łożyskowej.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 3

Odczytaj rysunek złożeniowy imadła ręcznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału 4.6.1. Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na staranne analizowanie
rysunku złożeniowego pod względem budowy imadła.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić jakie elementy zawiera rysunek imadła ręcznego,
2) określić jakie uproszczenia rysunkowe zastosowano na rysunku złożeniowym imadła,
3) określić gabarytowe wymiary imadła,
4) wymienić elementy tabliczki rysunkowej.

Zalecane matody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek złożeniowy imadła,

−

normy rysunku technicznego.

−

arkusz rysunkowy,

−

materiały i przybory rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 3

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Posługiwanie się dokumentacją
techniczną

”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 7, 18, 19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za zła odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. d, 5. c, 6. b, 7. a, 8. b, 9. d, 10. b, 11. b,
12. a, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. c, 18. d, 19. b, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawne

odpowiedzi

Określić elementy dokumentacji technicznej

Scharakteryzować zasady normalizacji rysunku
technicznego

Określić znormalizowane elementy rysunku
technicznego

Wyjaśnić zasady rzutowania aksometrycznego

Wyjaśnić zasady rzutowania prostokątnego
metodą E

Oczytać przekroje przedmiotu

Zastosować zasady rzutu prostokątny

Wyjaśnić istotę powstawania przekroju

Wyjaśnić zasady wymiarowania średnic

Wyjaśnić techniki wymiarowania

Wyjaśnić sposoby tolerowania wymiarów

Wyjaśnić tolerancje kształtu i położenia

Zinterpretować znaki chropowatości powierzchni

Określić oznaczenia gwintów.

Odczytać

symbole

oznaczeń

połączeń

lutowanych

Odczytać rysunki wykonawcze

Odczytać rysunki złożeniowe

Scharakteryzować rysunki operacyjne

Scharakteryzować rysunki schematyczne

Określić oznaczenia e dokumentacji technicznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podstawowym elementem dokumentacji technicznej jest

a) instrukcja obsługi stanowiska pracy.
b) szkic przedmiotu.
c) rysunek techniczny.
d) schemat rysunkowy.

2. Wymagania jakie musi spełnić rysunek techniczny określone są

a) w normach branżowych.
b) w instrukcji obsługi stanowiska pracy.
c) w międzynarodowych normach PN–ISO.
d) w normach zakładowych.

3. Format zasadniczy A4 ma wymiary

a) 297x420.
b) 210x297.
c) 313x436.
d) 220x320.

4. Rzutowanie aksometryczne przedstawia przedmiot

a) w sześciu rzutach.
b) w trzech rzutach.
c) w dwóch rzutach.
d) w jednym rzucie.

5. Rzutowanie prostokątne według metody europejskiej E realizujemy na podstawie

schematu
a) P

→

b) Rz

→

c) O

→

Rz.

d) O

→

gdzie:
O – obserwator,
P – przedmiot rysowany,
Rz – rzutnia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Prawidłowy przekrój przedmiotu uwzględniając zasady rzutowania metodą E jest na

rysunku
a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.

7. Rysunek przedstawiony w rzucie aksonometrycznym uzupełni brakujący rzut

a) na rysunku 1.
b) na rysunku 2.
c) na rysunku 3.
d) na rysunku 4.

8. Przekrój przedmiotu jako rzut powstaje w wyniku

a) rzeczywistego przecięcia przedmiotu.
b) przecięcia przedmiotu wyobrażalną płaszczyzną i odrzucenia tej części, która znajduje

się przed płaszczyzną.

c) przecięcia przedmiotu wyobrażalną płaszczyzną i odrzucenie tej części, która znajduje

się za płaszczyzna.

d) przecięcia przedmiotu dowolną ilością wyobrażalnych płaszczyzn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wymiarując średnicę przedmiotu znak

piszemy

a) przed oznaczeniem gwintu.
b) przy wymiarowaniu konta.
c) przy wymiarowaniu łuków.
d) przy wymiarowaniu średnicy przedmiotu.

10. Wymiarowanie szeregowe polega na

a) podawaniu wymiarów równolegle względem siebie.
b) podawania wymiaru jeden za drugim.
c) podawania wymiarów jeden za drugim i równolegle względem siebie.
d) podawaniu wymiarów, aby można było je odczytać od lewej strony rysunków.

11. Na rysunkach wymiary tolerowane przedstawia się za pomocą

a) wymiary nominalnego D.
b) odchyłek liczbowych lub symboli.
c) jednego wymiaru granicznego.
d) klas dokładności.

12. Wymagania w zakresie tolerowania kształtu i położenia określa się za pomocą

a) symboli graficznych i odchyłek wyrażonych w milimetrach.
b) parametru Rz.
c) oznaczeń ES i EI.
d) klas dokładności.

13. Do oznaczenia chropowatości powierzchni stosujemy

a) symbole graficzne do oznaczania struktury powierzchni.
b) symbole graficzne i wartości liczbowe parametrów chropowatości.
c) oznaczenia kierunkowości powierzchni.
d) wskaźników falistości powierzchni.

14. Gwinty na rysunkach przedstawiamy

a) bez uproszczeń w sposób szczegółowy.
b) w uproszczeniu dwiema grubymi liniami równoległymi do osi gwintów.
c) w uproszczeniu dwiema cienkimi liniami równoległymi do osi, a zakończenie gwintu –

linią grubą.

d) wszystkie elementy gwintu liniami cienkimi.

15. Połączenia lutowane przedstawiamy

a) dokładnie ze wszystkimi szczegółami.
b) wykorzystując linie i liczby wymiarowe.
c) w uproszczeniu lub w sposób umowny.
d) w ogóle nie oznaczamy.

16. Rysunek wykonawczy przedstawia

a) pojedynczą część maszyny.
b) zespół stanowiący zbiór części.
c) schemat urządzenia.
d) istotny fragment części maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Rysunek złożeniowy przedstawia

a) pojedynczą część maszyny.
b) schemat uwzględniający wszystkie części całego wyrobu lub zespołu.
c) wszystkie części i zespoły całego wyrobu.
d) zestaw operacji, które należy wykonać.

18. Rysunki operacyjne obrabianego przedmiotu zawierają

a) wszystkie wymiary.
b) wszystkie wymiary tolerowane.
c) wymiary dotyczące zabiegu.
d) wymiary i oznaczenie, które związane są z określoną operacją.

19. Schematy to

a) rysunki wykonawcze, w których zastosowano umowne symbole.
b) rysunki przedstawiające budowę i działanie urządzenia, w których części funkcjonalne

przedstawia się w postaci prostych figur geometrycznych.

c) wykres, z którego można obliczyć wartość liczbową danej wielkości.
d) rysunek podzespołów.

20. Dokumentacja techniczna zawiera

a) wyłącznie zbiór rysunków wykonawczych.
b) zbiór kart technologicznych.
c) rysunki wykonawcze i instrukcje obróbki.
d) rysunki montażowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko......................................................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test nr 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Posługiwanie się dokumentacją
techniczną”

Test składa się z 20 z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19 są poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 10, 15, 20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za zła odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. c, 4. b, 5. c, 6. c, 7. c, 8. b, 9. b, 10. d, 11. b,
12. a, 13. b, 14. c, 15. c, 16. c, 17. a, 18. c, 19. c, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawne

odpowiedzi

Określić zastosowanie linii rysunkowych

Określić formaty arkuszy rysunkowych

Określić podziałki rysunkowe

Ustalić podziałki rysunkowe

Scharakteryzować istotę rzutów aksometrycznych

Zastosować rzutowanie prostokątne

Wyjaśnić i czytać rzuty aksometryczne

Określić zasady rzutowania prostokątnego

Określić zasady wykonywania przekroju

Scharakteryzować

zasady

wykonywania

półwidoku–półprzekroju

Określić zasady wymiarowania średnic

Określić zasady wymiarowania

Określić zasady wymiarowania promieni

Określić

zasady

oznaczania

chropowatości

powierzchni

Scharakteryzować oznaczanie obróbki cieplnej
na rysunkach wykonawczych

Określić zasady tolerowania wymiarów

Odczytać rysunki schematyczne

Określić rysunki wykonawcze

Określić rysunki złożeniowe

Scharakteryzować dokumentację techniczną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Linie kreskowe mają zastosowanie na rysunkach

a) do przedstawiania urywania przedmiotów.
b) do przedstawiania zarysów części współpracujących.
c) do przedstawiania zarysów kładów miejscowych.
d) do przedstawiania niewidocznych zarysów przedmiotu.

2. Formatem podstawowym arkuszy rysunkowych jest

a) A5.
b) A0.
c) A4.
d) B4.

3. Znormalizowane podziałki rysunkowe zmniejszające, to

a) 1:2, 5:1, 1:10 itd.
b) 2:1, 5:1, 10:1 itd.
c) 1:2, 1:5, 1:10 itd.
d) 1:10, 1:20, 50:1 itd.

4. Przedmiot płaski o rzeczywistych wymiarach 60x100 mm przedstawiony na rysunku

w podziałce 2:1 będzie miał wymiary
a) 30x50 mm.
b) 120x200 mm.
c) 90x150 mm.
d) 60x100 mm.

5. Najdokładniej odwzoruje przedmiot na rysunku

a) rzut aksometryczny izometryczny.
b) rzut aksometryczny dimetryczny ukośny.
c) rzut prostokątny europejski (E).
d) rzut dimetryczny prostokątny.

6. Brakujący trzeci rzut prostokątny jest przedstawiony na rysunku

a) a/.
b) b/.
c) d/.
d) c/.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Odwzorowany przedmiot na rysunku przedstawiono

a) w rzucie aksometrycznym izometrycznym.
b) w rzucie aksometrycznym prostokątnym.
c) w rzucie aksometrycznym ukośnym.
d) w rzucie prostokątnym amerykańskim.

8. Odwzorowując przedmiot techniką rzutowania prostokątnego z wykorzystaniem trzech

rzutów, ich rozmieszczenie względem siebie powinno być następujące
a) rzut z przodu poniżej rzutu z góry.
b) rzut z góry poniżej rzutu z przodu.
c) rzut z boku prawy z lewej strony rzutu z góry.
d) rzut z góry powyżej rzutu z przodu.

9. Kreskując przekroje dwóch części przylegających do siebie, należy stosować następujące

zasady
a) kreskować tą samą podziałką pod kątem 45º.
b) kreskować tą samą podziałką o przeciwnych kierunkach pod kątem 45º.
c) kreskować różnymi podziałkami pod kątem 90º.
d) kreskować pod różnymi kątami o różnych podziałkach.

10. Rysunek przedstawia przedmiot narysowany

a) w widoku.
b) półprzekroju.
c) przekroju.
d) półwidoku–półprzekroju.

11. Błąd przy wymiarowaniu przedmiotu wynika

a) z

niewłaściwego

wymiarowania

grubości

przedmiotu.

b) z niewłaściwego wymiarowania średnicy otworu.
c) z zastosowania niewłaściwej linii wymiarowej

średnicy otworu.

d) z

niewłaściwego

wymiarowania

wysokości

przedmiotu.

12. Błąd przy wymiarowaniu przedmiotu wynikają

a) z niewłaściwego wymiarowania średnicy przedmiotu.
b) z nie spełnienia zasady nie powtarzania wymiarów.
c) z niewłaściwego wymiarowania promienia.
d) z nieprawidłowego wymiarowania grubości przedmiotu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Nieprawidłowość wymiarowania przedmiotu wynika z

a) błędów wymiarowania średnicy.
b) błędów wymiarowania promienia.
c) błędów wymiarowania długości.
d) błędów wymiarowania grubości.

14. Przedstawiony znak ma zastosowanie na rysunkach przy

a) opisywaniu falistości powierzchni po obróbce plastycznej przedmiotu.
b) opisywaniu kierunkowości geometrycznej struktury powierzchni przedmiotu.
c) oznaczaniu chropowatości powierzchni po procesie skrawania.
d) oznaczaniu procesu obróbki cieplnej.

15. Rysunek przedmiotu przedstawia

a) proces skrawania powierzchni.
b) miejsce pomiaru chropowatości powierzchni.
c) miejsce obróbki cieplnej – hartowanie powierzchni przedmiotu.
d) oznaczenie powłoki metalowej nałożonej na powierzchnię.

16. Wałek o średnicy 30 mm należy wykonać w zakresie wymiarów

29,95 mm i

30,05 mm.

Tolerancja wykonania wałka wynosi
a) 0,05 mm.
b) 0,15 mm.
c) 0,10 mm.
d) 0,25 mm.

17. Na rysunkach gwinty śrub i nakrętek przedstawiamy

a) w uproszczeniu zaznaczając go dwiema liniami cienkimi.
b) w uproszczeniu zaznaczając go dwiema liniami grubymi.
c) w uproszczeniu zaznaczając go dwiema liniami punktowymi.
d) rysując dokładny zarys gwintu.

18. Rysunek wykonawczy przedstawia

a) wzajemne usytuowanie części danego mechanizmu.
b) sposób demontażu zespołu na części.
c) wszystkie dane potrzebne do wykonania części.
d) budowę i zasadę działania mechanizmów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Rysunek złożeniowy powinien przedstawiać

a) dodatkowe rzuty odzwierciedlające wyrób.
b) wszystkie części z możliwością odczytania budowy i zasady działania wyrobu.
c) szczegółowe wymiary poszczególnych części.
d) uproszczoną tabliczkę rysunkową.

20. Przy wytwarzaniu nowych części maszyn wykorzystuje się

a) dokumentację konstrukcyjną i technologiczną.
b) schematy.
c) rysunki montażowe i wykresy.
d) rysunki czynnościowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko......................................................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Cieślak H.: Testy i sprawdziany z rysunku technicznego. ITE Radom 1996
2. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
3. Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników. WSiP, Warszawa

1995

4. Michel K. Sapiński T.: Czytam rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996
5. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
6. Waszkiewiczowie E i S.: Rysunek zawodowy dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1999
7. Zbiór Polskich Norm: Rysunek techniczny i Rysunek techniczny maszynowy
8. http://www.zap–robotyka.pl

Literatura metodyczna:
9. Drętkiewicz–Więch I.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa, 1994

10. Ornatowski T., Figurski J: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000