DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Le
żą
c na plecach przekr
ę
ca głow
ę
w bok
1. Wyprostuj jedn
ą
r
ę
k
ę
dziecka w bok drug
ą
r
ę
k
ę
zegnij w łokciu w gór
ę
tak, by
dziecko przekr
ę
ciło głow
ę
w stron
ę
wyprostowanej r
ę
ki.
2. Dotykaj dziecko przedmiotem mi
ę
kkim lub o charakterystycznej fakturze.
Dotykaj twarzy, ramiona i dłoni najpierw z jednej, potem z drugiej strony.
3. Kład
ź
dziecko w ró
ż
nych pozycjach w łó
ż
eczku lub na kocyku do
ć
wicze
ń
.
4. Przywi
ąż
graj
ą
ce zabawki (np. pozytywki) lub jaskrawo pomalowane poruszaj
ą
ce
si
ę
z ruchem powietrza ozdoby raz z lewej, raz z prawej strony łó
ż
eczka.
Manipuluj zabawk
ą
raz z jednej, raz z drugiej strony.
5. Mów do dziecka stoj
ą
c po jednej stronie łó
ż
eczka i pogłaszcz lub dotknij
jego r
ę
ki lub boku. Je
ś
li dziecko nie odwraca głowy, przekr
ęć
je delikatnie w
t
ę
stron
ę
i nagradzaj je u
ś
miechem oraz chwal.
DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Wymachuje r
ę
kami (ruchy nieskoordynowane)
1. Zegnij jedn
ą
r
ę
k
ę
dziecka w kierunku jego twarzy.
2. Załó
ż
bransoletk
ę
z dzwoneczkami na przegób r
ę
ki dziecka - zmieniaj
przeguby.
3. Połó
ż
dziecko na plecach w łó
ż
eczku. Przywi
ąż
koniec elastycznej gumki
długo
ś
ci ok. 1 metra do przegubu r
ę
ki dziecka. Przywi
ąż
dzwoneczek lub inn
ą
wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki zabawk
ę
do drugiego ko
ń
ca. Przełó
ż
ten koniec przez por
ę
cz
łó
ż
eczka tak, by ruchy r
ą
k spowodowały dzwonienie dzwonka.
4. Niemowl
ę
ta s
ą
zazwyczaj szczelnie otulone w kocyk. Postaraj si
ę
wykorzystywa
ć
takie chwile w ci
ą
gu dnia, kiedy dziecko nie jest otulone i mo
ż
e
swobodnie rusza
ć
r
ę
kami. Przewijanie lub czas k
ą
pieli b
ę
d
ą
naturalnymi
momentami, by zach
ę
ci
ć
dziecko do swobodnego wymachiwania r
ę
kami. Zach
ę
caj je
potrz
ą
saj
ą
c na zmian
ę
jego r
ę
kami i pozwalaj
ą
c mu nast
ę
pnie robi
ć
to samemu.
5. Ułó
ż
dziecko na boku. Umie
ść
mi
ę
kkie piszcz
ą
ce zabawki w jego zasi
ę
gu tak,
by ruchy r
ą
k spowodowały ich piszczenie.
6. Łagodnie tr
ą
caj ramiona i r
ę
ce dziecka, by stymulowa
ć
ruch.
DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Energicznie wymachuje nogami le
żą
c na plecach
1. Chwy
ć
mocno stopy dziecka i wykonuj jego nogami ruchy "pompuj
ą
ce" (zginanie
nóg w kolanach i wyprost). Stopniowo zmniejszaj sił
ę
uchwytu, w miar
ę
jak
dziecko zaczyna wierzga
ć
samodzielnie.
2. Zapewniaj dziecku mo
ż
liwo
ść
wierzgania w wodzie.
3. Nachyl si
ę
nad dzieckiem i pozwól mu napiera
ć
nogami na twój
ż
oł
ą
dek.
Odskocz z okrzykiem w tył. Nast
ę
pnie wró
ć
do poprzedniej pozycji napieraj
ą
c na
nó
ż
ki dziecka.
4. Przywi
ąż
deseczk
ę
do
ś
cianki kojca lub łó
ż
eczka i ułó
ż
dziecko na skraju
łó
ż
eczka tak, by palce u nóg dotykały deseczki i kolana były lekko ugi
ę
te. Gdy
dziecko zaczyna wierzga
ć
zach
ę
caj je demonstruj
ą
c swoje zadowolenie mimik
ą
i
słowami. Spróbuj odkry
ć
stopy dziecka, tak by gołe stopy były bezpo
ś
rednio
stymulowane. Urozmaicaj
ć
wiczenia, pokrywaj
ą
c deseczk
ę
jaskrawo pomalowanymi i
przyjemnymi w dotyku przedmiotami.
5. Powie
ś
du
ż
y, prostok
ą
tny płaski przedmiot (kawałek sztywnej tektury) mi
ę
dzy
por
ę
czami łó
ż
eczka na grubej elastycznej lince lub gumce, tak by przedmiot
wracał do swojej pierwotnej pozycji, gdy dziecko przestaje wierzga
ć
.
6. Przywi
ąż
dzwoneczki lub mi
ę
kkie piszcz
ą
ce zabawki do kostek u nóg dziecka.
7. Łagodnie poruszaj i głaszcz nogi dziecka i gołe stopy, by wywoła
ć
ich ruchy
i wierzganie.
8. Zawie
ś
zabawki (aluminiowe foremki, mi
ę
kkie zabawki i grzechotki) na sznurku
nisko przywi
ą
zanym w poprzek łó
ż
eczka. Zach
ę
caj dziecko do poruszania nogami i
kopania zabawek.
DU
Ż
A MOTORYKA 4+
Wiek 0-1
Unosi głow
ę
do góry le
żą
c na brzuchu
1. Połó
ż
dziecko na brzuchu i trzymaj latark
ę
kieszonkow
ą
na wysoko
ś
ci jego
oczu. Podno
ś
zapalon
ą
latark
ę
kilkana
ś
cie centymetrów w gór
ę
i opuszczaj
kilkakrotnie odwracaj
ą
c i podnosz
ą
c głow
ę
dziecka tak, by wodziło wzrokiem za
ś
wiatłem.
2. Ustaw si
ę
twarz
ą
na wprost twarzy dziecka, mówi
ą
c do niego unie
ś
si
ę
nieco w
gór
ę
. Pomagaj dziecku unosi
ć
głow
ą
, unosz
ą
c jego czoło.
3. Ułó
ż
dziecko na brzuchu. Umie
ść
zrolowany r
ę
cznik lub malutki wałek pod
klatk
ą
piersiow
ą
i pachami dziecka. Trzymaj
ź
ródło
ś
wiatła lub graj
ą
c
ą
czy
piszcz
ą
c
ą
zabawk
ę
bezpo
ś
rednio na wprost twarzy dziecka (na wysoko
ś
ci oczu)
podnosz
ą
c j
ą
stopniowo w gór
ę
. Pomó
ż
dziecku wodzi
ć
wzrokiem za
ś
wiatłem lub
d
ź
wi
ę
kiem, unosz
ą
c jego czoło.
4. Głaszcz lub dotykaj delikatnie dziecko pod brod
ą
, by zach
ę
ci
ć
je do
unoszenia głowy.
5. Kład
ź
dziecko na brzuchu co godzina na 10-15 minut, by przyzwyczai
ć
je do
le
ż
enia w takiej pozycji i stworzy
ć
mu mo
ż
liwo
ś
ci podnoszenia głowy i obracania
jej. Umieszczaj
ś
wiatło, jaskrawo barwn
ą
zabawk
ę
lub
ź
ródło d
ź
wi
ę
ku na wprost
dziecka, na wysoko
ś
ci jego oczu lub kilkana
ś
cie centymetrów powy
ż
ej.
+ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 5+/
Wiek 0-1
Utrzymuje głow
ę
prosto, gdy jest noszone w postawie pionowej
1. Trzymaj dziecko tak, by jego twarz znajdowała si
ę
powy
ż
ej twojego ramienia.
Połó
ż
r
ę
k
ę
na czubku głowy dziecka, by pomóc mu utrzyma
ć
głow
ę
prosto.
Stopniowo usuwaj r
ę
k
ę
, podtrzymuj
ą
c głow
ę
dziecka za ka
ż
dym razem gdy opada.
Łagodny ruch (chodzenie, kołysanie) mo
ż
e pomóc w nauczeniu dziecka odczuwania
pozycji swej głowy.
2. Trzymaj dziecko tak, by patrzyło ponad twoim ramieniem na
ź
ródło
ś
wiatła lub
kolorowy przedmiot znajduj
ą
cy si
ę
na wysoko
ś
ci jego oczu.
3. Niech inny członek rodziny stanie za twoimi plecami twarz
ą
do dziecka
przyci
ą
gaj
ą
c jego uwag
ę
bardzo jaskraw
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki zabawk
ą
. Niech
stopniowo podnosi zabawk
ę
, tak by dziecko trzymało głow
ę
prosto. Je
ż
eli to
konieczne, pomó
ż
dziecku kład
ą
c r
ę
k
ę
na czubku jego głowy i podtrzymuj
ą
c j
ą
w
pozycji wyprostowanej.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Podparte poduszkami siedzi panuj
ą
c nad pozycj
ą
głowy i ramion
1. Posad
ź
dziecko w rogu kanapy lub wy
ś
ciełanego fotela. Podeprzyj poduszk
ą
.
Ustaw głow
ę
i ramiona prosto. Przyci
ą
gaj uwag
ę
dziecka przy pomocy graj
ą
cej lub
hałasuj
ą
cej zabawki. Je
ż
eli to konieczne, pomó
ż
dziecku trzyma
ć
głow
ę
prosto
kład
ą
c r
ę
k
ę
na jej czubku, lekko poklepuj
ą
c, by powróciła do pozycji
wyprostowanej.
2. Si
ą
d
ź
na podłodze po turecku. Posad
ź
na kolanach dziecko tyłem do siebie,
tak by jego nogi spoczywały na twoich. Podtrzymuj dziecko jedn
ą
r
ę
k
ą
wokół
klatki piersiowej. Drug
ą
r
ę
k
ę
połó
ż
na czubku jego głowy, utrzymuj
ą
c j
ą
w
pozycji wyprostowanej. Stopniowo zmniejszaj podparcie, poklepuj
ą
c tylko czubek
głowy, by pozostawała wyprostowana.
3. Posad
ź
dziecko podparte poduszkami w tekturowym pudle. Sprawd
ź
czy dziecko
mo
ż
e swobodnie porusza
ć
r
ę
kami i czy boki pudła si
ę
gaj
ą
mu najwy
ż
ej do pach.
DU
Ż
A MOTORYKA 7+/
Wiek 0-1
W pozycji na brzuchu oparte na przedramionach, unosi w gór
ę
głow
ę
i klatk
ę
piersiow
ą
1. Zroluj mały kocyk, u
ż
yj wałka lub poduszki i umie
ść
pod pachami dziecka by
trzymało głow
ę
i tułów prosto. Trzymaj
ś
wiatło na wysoko
ś
ci jego oczu i powoli
podno
ś
je, by dziecko wodz
ą
c oczyma za
ś
wiatłem podnosiło głow
ę
. Je
ś
li to
konieczne,pomagaj dziecku podnosz
ą
c jego brod
ę
.
2. Podsu
ń
przyjemnie pachn
ą
cy k
ę
s jedzenia pod nos dziecka, dotykaj
ą
c, je
ś
li
b
ę
dzie trzeba, jego górnej wargi. Powoli podno
ś
swoj
ą
r
ę
k
ę
, zach
ę
caj
ą
c dziecko,
by podnosiło głow
ę
i si
ę
gn
ę
ło po k
ę
s. Daj mu go zje
ść
, gdy tułów i głow
ę
trzyma prosto.
3. Oprzyj lustro na wprost dziecka. Zach
ę
caj dziecko, by patrzyło na swoje
odbicie dotykaj
ą
c lustra i mówi
ą
c "Zobacz dzidziusia".
4. Połó
ż
dziecko na brzuchu, oparte na przedramionach. Pomó
ż
mu swoimi r
ę
kami
utrzyma
ć
głow
ę
. Stopniowo zmniejszaj sw
ą
pomoc. U
ż
yj jaskrawo pomalowanej
zabawki lub grzechotki, by zach
ę
ci
ć
dziecko do unoszenia głowy.
5. Mów do dziecka i zach
ę
caj je do d
ź
wigania głowy i ramion. Chwal je i okazuj
czuło
ść
tylko wtedy, gdy dziecko trzyma głow
ę
i ramiona uniesione.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Swobodnie porusza głow
ą
, gdy reszta ciała ma oparcie
1. Umie
ść
dziecko bezpiecznie oparte w dziecinnym krzesełku-le
ż
aku, na wysokim
krze
ś
le albo w k
ą
cie fotela lub kanapy. Mów mu do jednego ucha, potem do
drugiego, pozostawiaj
ą
c dziecku czas na odwrócenie głowy w twoj
ą
stron
ę
.
Podobnie rób u
ż
ywaj
ą
c dzwonka, grzechotki lub pozytywki.
2. Posad
ź
dziecko w pomieszczeniu, w którym pracujesz (w kuchni, pokoju). Mów
do dziecka, stukaj talerzami, wykonuj ruchy lub czynno
ś
ci zach
ę
caj
ą
ce je do
odwracania głowy.
3. Posad
ź
dziecko w dziecinnym krzesełku lub na wysokim krze
ś
le przy rodzinnym
stole. Mów do niego, chwal, gdy odwraca głow
ę
w stron
ę
zwracaj
ą
cych si
ę
do
niego innych członków rodziny.
4. Posad
ź
dziecko w dziecinnym krzesełku-le
ż
aku lub podparte na krze
ś
le.
Skrzy
ż
uj r
ę
ce dziecka na piersiach i powoli kołysz nim w jedn
ą
i drug
ą
stron
ę
tak, by głowa poruszała si
ę
swobodnie.
DU
Ż
A MOTORYKA
Wiek 0-1
Z pozycji na brzuchu obraca si
ę
na plecy
1. Połó
ż
dziecko na brzuchu, na kocyku lub materacyku z r
ę
kami wyci
ą
gni
ę
tymi
nad głow
ę
. Dotknij ulubion
ą
zabawk
ą
jednej r
ę
ki dziecka, nast
ę
pnie podnie
ś
zabawk
ę
i ponownie dotknij jego r
ę
ki, by zach
ę
ci
ć
je do si
ę
gania po zabawk
ę
.
Kontynuuj dotykanie r
ę
ki dziecka zabawk
ą
, wykonuj
ą
c ni
ą
nast
ę
puj
ą
ce ruchy nad
głow
ą
dziecka tak, by obróciło si
ę
ono na plecy. Daj dziecku zabawk
ę
, gdy si
ę
obróci.
2. Połó
ż
dziecko na brzuchu na mi
ę
kkim podło
ż
u, z praw
ą
r
ę
k
ą
wyci
ą
gni
ę
t
ą
za
głow
ę
, a lew
ą
r
ę
k
ą
zgi
ę
t
ą
tak, by dło
ń
znajdowała si
ę
pod lewym ramieniem.
Potrz
ą
saj ulubion
ą
grzechotk
ą
, naciskaj piszcz
ą
c
ą
zabawk
ę
lub wł
ą
cz pozytywk
ę
w
pobli
ż
u lewej dłoni. Pomó
ż
dziecku, je
ś
li to konieczne, obróci
ć
głow
ę
w lewo.
Powoli przeno
ś
zabawk
ę
nad głow
ą
dziecka, zach
ę
caj
ą
c je, by
ś
ledz
ą
c zabawk
ę
wzrokiem obróciło si
ę
na plecy. Tak samo post
ę
puj zmieniaj
ą
c układ r
ą
k dziecka
i ruchy zabawki, by obracało si
ę
w prawo.
3. Usi
ą
d
ź
obok dziecka. Dotykaj dziecko, ci
ą
gn
ą
c za jego koszulk
ę
i przemawiaj
do niego czule, by je zach
ę
ci
ć
do obrócenia si
ę
w twoj
ą
stron
ę
.
4. Ułó
ż
dziecko na boku. U
ż
yj dla zach
ę
ty błyszcz
ą
cych i hałasuj
ą
cych zabawek.
Obró
ć
głow
ę
dziecka w kierunku zewn
ę
trznego ramienia. Je
ś
li to konieczne, pomó
ż
dziecku obróci
ć
si
ę
na plecy.
DU
Ż
A MOTORYKA 10
Wiek 0-1
Chwytaj
ą
c palce dorosłego podci
ą
ga si
ę
do pozycji siedz
ą
cej
1. Ułó
ż
dziecko podparte w prawie siedz
ą
cej pozycji. Trzymaj je za r
ę
ce i
bardzo powoli pomagaj podci
ą
gn
ąć
si
ę
nieco do pozycji siedz
ą
cej. Je
ż
eli głowa
opada, podnie
ś
j
ą
, podtrzymuj
ą
c jej czubek (nie tył głowy). Pomagaj dziecku
siada
ć
, dbaj
ą
c o to, by trzymało głow
ę
prosto, zgodnie z lini
ą
ciała. Powoli
opu
ść
dziecko na poduszki, zabezpieczaj
ą
c głow
ę
, je
ś
li zajdzie potrzeba, przed
opadni
ę
ciem w tył. Redukuj stopniowo przedmioty u
ż
yte do podparcia dziecka,
obni
ż
aj
ą
c oparcie.
2. Ułó
ż
dziecko na plecach na łó
ż
ku lub na podłodze. Niech dziecko chwyci twoje
palce. Zamknij jego palce w swojej dłoni i powoli ci
ą
gnij, tak by ramiona
dziecka znalazły si
ę
tu
ż
nad podłog
ą
. Zaczekaj a
ż
dziecko podniesie głow
ę
, a
nast
ę
pnie podci
ą
gnij je do pozycji siedz
ą
cej. Je
ś
li trzeba, pomagaj dziecku
podnie
ść
głow
ę
, podtrzymuj
ą
c jej czubek.
3. Popro
ś
o pomoc jedn
ą
osob
ę
. Niech ukl
ę
knie ona za głow
ą
le
żą
cego dziecka i
podtrzymuje j
ą
, a ty trzymaj
ą
c dziecko za r
ę
ce podci
ą
gnij je do pozycji
siedz
ą
cej. Stopniowo zmniejszaj pomoc w podtrzymywaniu głowy.
4. Ułó
ż
dziecko na swych udach tak, by jego głowa spoczywała na twoich
kolanach. Pomó
ż
dziecku usi
ąść
podaj
ą
c mu palce i opieraj
ą
c jego stopy na swoim
brzuchu.
5. Zakładaj
ą
c błyszcz
ą
ce lub brz
ę
cz
ą
ce naszyjniki, barwne stroje i u
ż
ywaj
ą
c
silnych perfum stwarzaj dziecku silniejsz
ą
podniet
ę
do podci
ą
gania si
ę
do
pozycji siedz
ą
cej. Trzymaj
ą
c w z
ę
bach ulubion
ą
zabawk
ę
dziecka poruszaj ni
ą
,
zach
ę
caj
ą
c dziecko do siadania. Nagród
ź
dziecko daj
ą
c mu t
ę
zabawk
ę
.
DU
Ż
A MOTORYKA 11
Wiek 0-1
Podpierane utrzymuje si
ę
w pozycji siedz
ą
cej
1. Poukładaj poduszki wokół dziecka, a po bokach ułó
ż
je wysoko.
2. Posad
ź
dziecko w k
ą
cie kanapy lub fotela, podpieraj
ą
c je poduszkami, lub
posad
ź
je w wózku spacerowym. Równie
ż
mo
ż
esz posadzi
ć
dziecko na wysokim
krze
ś
le z lu
ź
no zapi
ę
tymi paskami dla podtrzymania go.
3. Posad
ź
dziecko mi
ę
dzy swoimi nogami, tak by oparło si
ę
o nie r
ę
kami.
Stopniowo odsuwaj si
ę
- niech dziecko podtrzymuje si
ę
samo r
ę
kami, lekko tylko
podtrzymywane z tyłu.
4. Posad
ź
dziecko w dziecinnym krzesełku i trzymaj
ą
c je za r
ę
ce przyci
ą
gaj do
siebie. Podpieraj jego głow
ę
lub ramiona, je
ś
li to konieczne.
5. Zbuduj "k
ą
cik" u
ż
ywaj
ą
c do tego celu gi
ę
tkiej dykty lub dwóch prostopadłych
do siebie bocznych
ś
cian kartonowego pudła. Posad
ź
w nim dziecko przekładaj
ą
c
jedn
ą
jego r
ę
k
ę
ponad kraw
ę
dzi
ą
boczn
ą
ś
cianki, by utrzymało równowag
ę
.
DU
Ż
A MOTORYKA 12
Wiek 0-1
Wyci
ą
ga r
ę
ce zabezpieczaj
ą
c si
ę
przed upadkiem
UWAGA: Pomó
ż
dziecku nauczy
ć
si
ę
"ochronnego wyci
ą
gania r
ą
k" do przodu,
nast
ę
pnie na boki, a wreszcie do tyłu. Wi
ę
kszo
ść
dzieci prawdopodobnie nie
nauczy si
ę
wyci
ą
gania r
ą
k do tyłu wcze
ś
niej ni
ż
pod sam koniec 1 roku
ż
ycia.
Je
ż
eli opanowanie tych umiej
ę
tno
ś
ci oka
ż
e si
ę
dla dziecka wybitnie trudne,
zwró
ć
si
ę
o porad
ę
do terapeuty-rehabilitanta ruchu.
1. Ochronne wyci
ą
ganie r
ą
k do przodu:
Przechyl dziecko twarz
ą
do dołu podtrzymuj
ą
c je jedn
ą
r
ę
k
ą
pod piersiami, a
drug
ą
za nogi. Z pocz
ą
tku opuszczaj dziecko w ten sposób na mi
ę
kk
ą
powierzchni
ę
(łó
ż
ko, kanapa, poduszka, swoje kolana). Je
ś
li dziecko nie wyci
ą
ga r
ą
k,
łagodnie połó
ż
je na twarzy i zach
ę
caj do odpychania si
ę
r
ę
kami do góry przez
lekkie podrzucanie go.
Pomó
ż
dziecku usadowi
ć
si
ę
ze zł
ą
czonymi stopami i odgi
ę
tymi kolanami. Oprzyj
r
ę
ce dziecka na podłodze i naciskaj na jego ramiona, aby da
ć
mu odczu
ć
ci
ęż
ar
d
ź
wigany r
ę
kami (je
ś
li trzeba, podtrzymaj mu łokcie,
ż
eby ustrzec przed
obsuni
ę
ciem si
ę
).
2. Ochronne wyci
ą
ganie r
ą
k na boki:
Usad
ź
dziecko na podłodze ze zł
ą
czonymi stopami i lekko rozchylonymi kolanami.
Przechyl dziecko w bok pomagaj
ą
c mu oprze
ć
si
ę
r
ę
k
ą
o podłog
ę
tu
ż
przy
po
ś
ladkach. Uci
ś
nij jego rami
ę
, tak aby odczuło ci
ęż
ar d
ź
wigany t
ą
r
ę
k
ą
.
Podtrzymaj dziecko za łokcie, je
ś
li zachodzi potrzeba.
3. Ochronne wyci
ą
ganie r
ą
k do tyłu:
Usad
ź
dziecko ze zł
ą
czonymi stopami i rozchylonymi kolanami. Nachylaj je do
tyłu i pomó
ż
mu si
ę
gn
ąć
r
ę
kami w tył, tak aby mogło oprze
ć
r
ę
ce o podłog
ę
.
Naciskaj ramiona i podtrzymuj łokcie, aby uchroni
ć
od gro
ź
nego upadku do tyłu.
Pomó
ż
dziecku powróci
ć
do pozycji siedz
ą
cej klepi
ą
c od tyłu ramiona i lekko
popychaj
ą
c je do przodu.
DU
Ż
A MOTORYKA 13+/
Wiek 0-1
Z pozycji na plecach obraca si
ę
na brzuch
1. Ułó
ż
dziecko na plecach. Dotknij ulubion
ą
, mi
ę
kk
ą
lub piszcz
ą
c
ą
zabawk
ą
r
ę
ki
dziecka, a nast
ę
pnie przenie
ś
zabawk
ę
kilkana
ś
cie centymetrów w kierunku
ś
rodkowej linii ciała dziecka. W dalszym ci
ą
gu dotykaj zabawk
ą
r
ę
ki dziecka, a
nast
ę
pnie odsuwaj zabawk
ę
i zach
ę
caj dziecko, by si
ę
gaj
ą
c po ni
ą
obruciło si
ę
na brzuch. W razie potrzeby pomó
ż
mu unosz
ą
c rami
ę
tej r
ę
ki, któr
ą
dziecko
si
ę
ga po zabawk
ę
. Daj dziecku zabawk
ę
, gdy obróci si
ę
na brzuch.
2. Ułó
ż
dziecko na boku, z poduszk
ą
lub wałkiem za plecami, by nie mogło
przewróci
ć
si
ę
na wznak. Umie
ść
przed nim bardzo mi
ę
kkie piszcz
ą
ce zabawki.
Zwró
ć
uwag
ę
dziecka na zabawki, naciskaj
ą
c je jego r
ę
k
ą
. Zach
ę
caj dziecko, by
przewróciło si
ę
na brzuch popychaj
ą
c je lekko poduszk
ą
, gdy samo jeszcze tego
nie uczyni.
3. Ułó
ż
dziecko na plecach na r
ę
czniku k
ą
pielowym lub kocyku. Powiedz mu, co
masz zamiar zrobi
ć
i przewró
ć
je delikatnie na brzuch unosz
ą
c r
ę
cznik z jednej
strony.
4. Ułó
ż
dziecko na plecach. Siedz
ą
c obok dziecka dotykaj jego przeciwległej
r
ę
ki po czym cofaj swoj
ą
r
ę
k
ę
. Zach
ę
caj dziecko by chwyciło ci
ę
za r
ę
k
ę
.
Powtarzaj to, dopóki dziecko nie si
ę
gnie w twoim kierunku i nie obróci si
ę
.
Pomagaj mu, je
ś
li to konieczne, podtrzymuj
ą
c rami
ę
chwytaj
ą
cej r
ę
ki. Gdy si
ę
obróci, podnie
ś
dziecko i baw si
ę
z nim.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 14+/
Wiek 0-1
Porusza si
ę
do przodu na brzuchu o jedn
ą
długo
ść
swego ciała
1. Połó
ż
dziecko na brzuchu, z r
ę
kami wyci
ą
gni
ę
tymi przed siebie. Dotykaj
jednej r
ę
ki jaskrawo-kolorow
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki zabawk
ą
albo k
ę
sem jedzenia.
A nast
ę
pnie odsuwaj zabawk
ę
(jedzenie) poza zasi
ę
g jego chwytu. Kontynuuj t
ę
czynno
ść
i pomagaj dziecku posuwa
ć
si
ę
do przodu podci
ą
gaj
ą
c je za ramiona i
uwa
ż
aj
ą
c, by trzymało łokcie na podłodze. Daj dziecku zabawk
ę
, gdy stara si
ę
współdziała
ć
i czyni wysiłki posuwania si
ę
naprzód.
2. Ułó
ż
si
ę
naprzeciw dziecka z głow
ą
na tym samym poziomie co jego głowa.
U
ś
miechaj si
ę
i mów do niego, by w ten sposób zach
ę
ci
ć
je do ruszenia w twoim
kierunku.
3. Powoli posuwaj dziecko do przodu trzymaj
ą
c je lekko pod pachami.
4. Połó
ż
dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Pomó
ż
mu
wykonuj
ą
c jego r
ę
kami ruchy pływackie, tak by odpychaj
ą
c si
ę
od podłogi ruszyło
z miejsca. Dotknij r
ę
ki dziecka jakim
ś
łakociem, zach
ę
caj
ą
c by ruszyło w jego
kierunku. Wykonuj
ą
c
ć
wiczenie z dzieckiem niewidomym u
ż
yj jako zach
ę
ty zabawki
wydaj
ą
cej d
ź
wi
ę
ki.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 15
Wiek 0-1
Siedzi podpieraj
ą
c si
ę
1. Usi
ą
d
ź
na podłodze, sadzaj
ą
c dziecko mi
ę
dzy swoimi nogami tak, by mogło si
ę
ono samo opiera
ć
r
ę
kami na twoich nogach.
2. Oprzyj dłonie dziecka na podłodze. Popychaj lekko ramiona siedz
ą
cego dziecka
tak, by pochylało si
ę
ono nieco do przodu, a nast
ę
pnie powracało do pozycji
wyprostowanej.
3. Połó
ż
na wprost dziecka interesuj
ą
cy przedmiot, by podtrzymywa
ć
w nim ch
ęć
siedzenia.
4. U
ż
ywaj poduszek do zamortyzowania upadku w razie gdyby dziecko si
ę
przechyliło. Usi
ą
d
ź
twarz
ą
do dziecka z rozstawionymi nogami i turlaj do niego
piłk
ę
lub popychaj samochodzik.
5. Posad
ź
dziecko mi
ę
dzy swoimi nogami i poka
ż
jak si
ę
ma podpiera
ć
r
ę
kami. Gdy
dziecko zacznie siedzie
ć
pewnie, daj mu zabawk
ę
do zabawy, by zach
ę
ci
ć
je do
siedzenia bez podpierania si
ę
.
6. Gdy dziecko siedzi, ułó
ż
mu r
ą
czki na jego własnych nogach.
DU
Ż
A MOTORYKA 16
Wiek 0-1
Stoi z minimaln
ą
pomoc
ą
ze strony dorosłego
1. Niech dziecko chwyci ci
ę
za palce. Podci
ą
gnij je wtedy do pozycji stoj
ą
cej
chwal
ą
c je i mówi
ą
c do niego, gdy to zrobisz.
2. Chwy
ć
dziecko pod pachami gdy stoi trzymaj
ą
c si
ę
por
ę
czy łó
ż
eczka lub kojca.
Stopniowo redukuj asekuracj
ę
, by stało, samo utrzymuj
ą
c równowag
ę
.
3. Przełó
ż
skakank
ę
,
ś
cierk
ę
do wycierania naczy
ń
etc., pod pachami dziecka.
Podtrzymuj dziecko stoj
ą
c za jego plecami i trzymaj ko
ń
ce skakanki. Stopniowo
zmniejszaj pomoc.
4. Gdy dziecko stoi przy krze
ś
le lub kanapie, usi
ą
d
ź
na podłodze obok niego i
trzymaj zabawk
ę
lub smakołyk na tyle blisko aby dziecko chc
ą
c wzi
ąść
przedmiot,
pu
ś
ciło si
ę
jedn
ą
r
ę
k
ą
, si
ę
gaj
ą
c po niego.
5. U
ż
yj skoczka niemowl
ę
cego zamieszczonego u framugi drzwi. Opu
ść
go tak, by
dziecko mogło pewnie oprze
ć
stopy na podłodze. Gdy dziecko zm
ę
czy si
ę
, mo
ż
e
usi
ąść
nie ryzykuj
ą
c upadku. Dodawaj mu odwagi pochwał
ą
i u
ś
miechem.
6. Umie
ść
dziecko w chodziku, by wykorzysta
ć
dodatkow
ą
mo
ż
liwo
ść
stania. Gdy
dziecko si
ę
zm
ę
czy, mo
ż
e usi
ąść
.
DU
Ż
A MOTORYKA 17+/
Wiek 0-1
Kroczy bokiem, trzymaj
ą
c si
ę
podpory
1. Postaw dziecko przy kanapie lub niskim stoliku. Połó
ż
z boku jaskrawo-
kolorow
ą
,
ś
wiec
ą
c
ą
, lub graj
ą
c
ą
zabawk
ę
tu
ż
poza zasi
ę
giem dziecka. Zach
ę
caj
dziecko do si
ę
gni
ę
cia po zabawk
ę
. Musi ono zrobi
ć
w t
ę
stron
ę
krok,
ż
eby nie
straci
ć
równowagi w momencie si
ę
gania. Daj dziecku zabawk
ę
, gdy zrobi krok.
2. Postaw dziecko przy si
ę
gaj
ą
cej mu do piersi por
ę
czy łó
ż
eczka lub kojca.
Usi
ą
d
ź
tu
ż
poza zasi
ę
giem dziecka, przy por
ę
czy. Mów do dziecka, zach
ę
caj
ą
c je
by szło bokiem w twoim kierunku. Chwal dziecko za próby poruszania si
ę
.
3. Postaw dziecko przy jakim
ś
stabilnym oparciu. Pomó
ż
mu, je
ś
li to konieczne,
zrobi
ć
krok w bok, popychaj
ą
c jego biodro i zach
ę
caj
ą
c, by postawiło krok drug
ą
nog
ą
- potrz
ą
saj ulubion
ą
grzechotk
ą
i dotykaj ni
ą
r
ą
czki dziecka.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 18
Wiek 0-1
Przechodzi z pozycji siedz
ą
cej do pozycji na brzuchu
1. Posad
ź
dziecko na podłodze. Dotykaj r
ę
ki dziecka jego ulubion
ą
zabawk
ą
, a
nast
ę
pnie przenie
ś
zabawk
ę
koło stóp dziecka zach
ę
caj
ą
c je, by po ni
ą
si
ę
gn
ę
ło.
Powtarzaj t
ę
czynno
ść
zach
ę
caj
ą
c dziecko, by w momencie si
ę
gania po zabawk
ę
opierało r
ę
ce na podłodze. Daj zabawk
ę
dziecku, gdy przewróci si
ę
na brzuch.
Ć
wicz
ą
c z dzieckiem niewidomym, u
ż
ywaj zabawki wydaj
ą
cej ci
ą
gły d
ź
wi
ę
k, np.
pozytywki.
2. Pomó
ż
dziecku usi
ąść
. Usi
ą
d
ź
za nim i podtrzymuj
ą
c je w pasie przechyl
dziecko na bok, lekko obracaj
ą
c, tak by obie dłonie dziecka znalazły si
ę
na
podłodze obok jego kolan. Potrz
ą
saj
ą
c grzechotk
ą
tu
ż
poza jego zasi
ę
giem,
zach
ę
caj dziecko, by przekr
ę
ciło si
ę
na brzuch. Je
ś
li trzeba dotknij zabawk
ą
r
ę
ki dziecka, by przypomnie
ć
mu o niej.
3. Przyczep dzwoneczki do bucików dziecka, by zach
ę
ci
ć
je do pochylania si
ę
do
przodu i bawienia si
ę
stopami. Pomó
ż
dziecku, w razie potrzeby, powróci
ć
do
pozycji wyprostowanej.
4. Posad
ź
dziecko na podłodze. Połó
ż
szereg graj
ą
cych lub hałasuj
ą
cych zabawek
tu
ż
poza zasi
ę
giem dziecka, przy jego stopach, by zach
ę
ci
ć
je do pochylania si
ę
do przodu i przechodzenia do pozycji le
żą
cej na brzuchu.
DU
Ż
A MOTORYKA 19+/
Wiek 0-1
Z pozycji na brzuchu przechodzi do pozycji siedz
ą
cej
1. Przewró
ć
le
żą
ce na brzuchu dziecko na bok, przyci
ą
gnij jego kolana do piersi
- niech dziecko odepchnie si
ę
r
ę
kami i usi
ą
dzie prosto. Chwal dziecko, gdy robi
to z twoj
ą
pomoc
ą
. Stopniowo ograniczaj pomoc.
2. Połó
ż
dziecko na podłodze na brzuchu. Dotknij r
ę
ki dziecka rozpoznawalnym
przez niego smakołykiem lub ulubion
ą
, dostarczaj
ą
c
ą
wra
ż
e
ń
dotykowych zabawk
ą
(pluszowe zwierz
ą
tko, mi
ę
kka piszcz
ą
ca zabawka, zmi
ę
ty kawałek papieru) lub
umie
ść
w pobli
ż
u r
ę
ki dziecka zabawk
ę
dostarczaj
ą
c
ą
wra
ż
e
ń
słuchowych
(pozytywka, grzechotka). Stopniowo przesuwaj zabawk
ę
w bok i podnie
ś
j
ą
,
zach
ę
caj
ą
c dziecko by zmieniaj
ą
c pozycj
ę
si
ę
gn
ę
ło po ni
ą
. W dalszym ci
ą
gu
tr
ą
caj r
ę
k
ę
dziecka wybranym przedmiotem lub poruszaj d
ź
wi
ę
cz
ą
c
ą
zabawk
ą
. Daj
dziecku smakołyk lub zabawk
ę
, czyli to, co u
ż
ywasz do
ć
wiczenia,gdy usi
ą
dzie.
U
ż
yj zabawki wydaj
ą
cej ci
ą
gły d
ź
wi
ę
k w przypadku dziecka całkowicie
niewidomego.
3. Pomó
ż
dziecku poło
ż
y
ć
si
ę
na boku tak, by miało przed sob
ą
podpor
ę
(por
ę
cz
łó
ż
eczka, oparcie krzesła). Stukaj w por
ę
cz i pomó
ż
dziecku si
ę
gn
ąć
i chwyci
ć
j
ą
, by mogło podci
ą
gn
ąć
si
ę
samo do pozycji siedz
ą
cej. Ograniczaj pomoc, w
miar
ę
jak dziecko zaczyna to robi
ć
samo. Zawie
ś
poruszaj
ą
ce si
ę
zabawki lub
grzechotki nad dzieckiem, by zach
ę
ci
ć
je do siadania.
4. Dziecko le
żą
ce na brzuchu zach
ę
caj do oparcia si
ę
na r
ę
kach i kolanach,
unosz
ą
c jego biodra. Pomó
ż
dziecku usi
ąść
ci
ą
gn
ą
c lekko jego biodra do tyłu i
jednocze
ś
nie zach
ę
caj
ą
c je do si
ę
gni
ę
cia po zabawk
ę
. Potrz
ą
saj grzechotk
ą
lub
wł
ą
cz pozytywk
ę
albo tr
ą
caj zabawk
ą
dostarczaj
ą
c
ą
wra
ż
e
ń
dotykowych r
ę
k
ę
dziecka, a nast
ę
pnie, klepi
ą
c zabawk
ą
r
ą
czk
ę
dziecka odsuwaj
ą
c j
ą
,
ż
eby je
zach
ę
ci
ć
do si
ę
gania.
5. Pomó
ż
dziecku wyprostowa
ć
nogi przed siebie, by nie pozostało w siadzie na
pi
ę
tach. Dzieci z pora
ż
eniem mózgowym nie powinny by
ć
uczone siadania opisan
ą
metod
ą
. Zasi
ę
gnij porady rehabilitanta ruchu co do wła
ś
ciwej metody.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 20
Wiek 0-1
Przyjmuje postaw
ę
do raczkowania (z pozycji siedz
ą
cej staje na dłoniach i
kolanach)
1. Połó
ż
dziecko na brzuchu na podłodze. Unie
ś
jedno biodro, potem drugie,
pomagaj
ą
c mu w razie potrzeby podci
ą
gn
ąć
kolana do siebie. Potrz
ą
saj grzechotk
ą
powy
ż
ej linii jego oczu, by zach
ę
ci
ć
je do wyprostowania r
ą
k. Chwal dziecko,
gdy przyjmie pozycj
ę
raczkuj
ą
c
ą
.
2. Ułó
ż
dziecko na brzuchu w poprzek r
ę
cznika. Zach
ę
caj je, by uniosło si
ę
na
dłoniach i kolanach i pomagaj mu unosz
ą
c r
ę
cznik.
3. Połó
ż
dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Pomó
ż
dziecku
kołysa
ć
si
ę
(przenosz
ą
c ci
ęż
ar ciała z r
ą
k na kolana i z kolan na r
ę
ce).
Potrz
ą
saj grzechotk
ą
, gdy dziecko si
ę
kołysze. 4. Posad
ź
dziecko na pi
ę
tach.
Trzymaj je za ramiona i łagodnie pchaj do przodu, tak by dziecko stan
ę
ło na
r
ę
kach i na kolanach. Chwal gdy stanie w tej pozycji.
DU
Ż
A MOTORYKA 21+/
Wiek 0-1
Podci
ą
ga si
ę
do pozycji stoj
ą
cej
1. Niech dziecko dotknie smakołyku lub wydaj
ą
cej d
ź
wi
ę
ki zabawki, któr
ą
nast
ę
pnie umie
ść
na podporze si
ę
gaj
ą
cej stoj
ą
cemu dziecku do pasa lub klatki
piersiowej. Pomagaj dziecku dosi
ę
gn
ąć
przedmiotu, sadzaj
ą
c je na pi
ę
tach, a
nast
ę
pnie podci
ą
gaj
ą
c do kl
ę
ku obunó
ż
. Pomó
ż
dziecku postawi
ć
jedn
ą
stop
ę
na
podłodze i podci
ą
gnij je, gdy si
ę
ga po przedmiot. Chwal dziecko i daj mu w
nagrod
ę
smakołyk lub zabawk
ę
. W przypadku dziecka całkowicie niewidomego u
ż
yj
zabawki wydaj
ą
cej ci
ą
gły d
ź
wi
ę
k.
2. Gdy dziecko siedzi na podłodze pomó
ż
mu ukl
ę
kn
ąć
, a nast
ę
pnie zach
ę
caj do
podci
ą
gania si
ę
do pozycji stoj
ą
cej, trzymaj
ą
c je mocno za r
ę
ce i ci
ą
gn
ą
c
łagodnie do góry. Post
ę
puj w ten sposób, gdy chcesz podnie
ść
dziecko z
podłogi. Chwal je za sukces.
UWAGA: Je
ż
eli dziecko prostuje obie nogi na raz, u
ż
yj procederu zawartego w
punkcie 1. Je
ż
eli dziecku to nie pomaga, zasi
ę
gnij porady lekarza lub
terapeuty.
3. Zawie
ś
nad kojcem zabawki, których dziecko b
ę
dzie mogło dosi
ę
gn
ąć
, gdy
stanie, trzymaj
ą
c si
ę
por
ę
czy kojca.
4. Pomagaj dziecku ukl
ę
kn
ąć
przy niskim parapecie, niskim stoliku lub komodzie
z zabawkami. Zach
ę
caj dziecko, by podci
ą
gn
ę
ło si
ę
do pozycji stoj
ą
cej,
stawiaj
ą
c jedn
ą
jego stop
ę
płasko na podłodze i unosz
ą
c jego siedzenie. (UWAGA:
nie pozwól dziecku wali
ć
w szyb
ę
)
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 22+/
Wiek 0-1
Raczkuje na r
ę
kach i kolanach
1. Połó
ż
dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Potrz
ą
saj
ulubion
ą
grzechotk
ą
tu
ż
poza jego zasi
ę
giem lub dotykaj r
ę
ki dziecka zabawk
ą
lub smakołykiem, a nast
ę
pnie usu
ń
przedmiot z jego zasi
ę
gu. Pomó
ż
dziecku
porusza
ć
si
ę
przez odpychanie si
ę
r
ę
kami od podłogi. Daj dziecku zabawk
ę
lub
smakołyk w nagrod
ę
, pocz
ą
tkowo za najmniejszy nawet ruch. Nast
ę
pnie zwi
ę
kszaj
stopniowo odległo
ść
mi
ę
dzy dzieckiem a przedmiotem.
2. Pomó
ż
dziecku przyj
ąć
pozycj
ę
na czworakach. Potrz
ą
saj grzechotk
ą
poza
zasi
ę
giem dziecka lub dotykaj jego r
ę
ki ulubion
ą
zabawk
ą
(smakołykiem), które
nast
ę
pnie usuwasz z jego zasi
ę
gu. Pomó
ż
dziecku ruszy
ć
, zach
ę
caj
ą
c je by
si
ę
gn
ę
ło jedn
ą
r
ę
k
ą
, w wtedy przesu
ń
kolano jego przeciwnej nogi do przodu;
nast
ę
pnie zach
ę
caj dziecko do si
ę
gni
ę
cia drug
ą
r
ę
k
ą
i przesu
ń
do przodu kolano
drugiej nogi. Nagradzaj za ka
ż
dy najmniejszy ruch, zwi
ę
kszaj
ą
c stopniowo
odległo
ść
zabawki.
3. Je
ż
eli dziecko jest szczególnie podatne na bod
ź
ce d
ź
wi
ę
kowe, umie
ść
r
ę
cznik
k
ą
pielowy pod jego tułowiem i trzymaj ko
ń
ce r
ę
cznika. Ustaw pozytywk
ę
,
piszcz
ą
c
ą
piłk
ę
lub inne
ź
ródło ci
ą
głego d
ź
wi
ę
ku poza zasi
ę
giem dziecka. Unie
ś
r
ę
cznik tak, by jedynie dłonie i kolana dziecka dotykały podłogi. Przesuwaj
dziecko powoli w kierunku
ź
ródła d
ź
wi
ę
ku, chwal
ą
c je za poruszanie r
ę
kami i
nogami.
4. Gdy dziecko znajduje si
ę
w pozycji raczkuj
ą
cej, poci
ą
gnij do tyłu jedn
ą
jego
stop
ę
i pu
ść
. Automatycznie powinno nast
ą
pi
ć
podci
ą
gni
ę
cie nogi do przodu. Zrób
to samo z drug
ą
nog
ą
. Stopniowo ci
ą
gnij coraz l
ż
ej i wreszcie ogranicz pomoc
do podtrzymania stopy przez chwilk
ę
. Niech dziecko porusza si
ę
w kierunku
ź
ródła ci
ą
głego d
ź
wi
ę
ku przesuwanego stale o krok dalej.
5. Przy udziale dwóch osób doskonal raczkowanie. Niech jedna osoba porusza
r
ę
kami, druga za
ś
nogami dziecka, naprzemian. Niech dziecko porusza si
ę
w
kierunku czego
ś
, by raczkowanie miało jaki
ś
cel. Mów np. "Chod
ź
poszukamy
tatusia".
6. Pomagaj zawsze całkowicie niewidomemu dziecku raczkowa
ć
do wysokiego
krzesełka, do wanny, do której leci woda, do rodziców, rodze
ń
stwa, tak by jego
aktywno
ść
była celowa.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 23+/
Wiek 0-1
Stoi samodzielnie przez minut
ę
1. Podnie
ś
dziecko do pozycji stoj
ą
cej i oprzyj jego dłonie na pewnie stoj
ą
cym
meblu. Robi
ą
c to mów do niego i u
ś
miechaj si
ę
. Stopniowo wycofuj podpor
ę
. Dawaj
dziecku zabawki, zach
ę
caj
ą
c w ten sposób, by pu
ś
ciło trzymane oparcie. U
ż
ywaj
dodatkowo zach
ę
ty słownej.
2. Gdy dziecko stoi oparte, przynie
ś
zabawk
ę
(balonik, latark
ę
, ksylogon,
b
ę
benek), by skierowa
ć
na
ń
jego uwag
ę
i zmniejszaj zakres oparcia.
3. Gdy dziecko stoi, daj mu do r
ę
ki jeden koniec r
ę
cznika, a sam chwy
ć
drugi.
Napr
ęż
ony r
ę
cznik pomaga dziecku utrzyma
ć
si
ę
w pozycji stoj
ą
cej. Delikatnie
rozlu
ź
niaj r
ę
cznik, a gdy kolana dziecka zaczn
ą
si
ę
ugina
ć
, ponownie go
napr
ęż
aj. Coraz dłu
ż
ej pozostawiaj r
ę
cznik zlu
ź
niony.
4. Daj stoj
ą
cemu dziecku co
ś
do trzymania w ka
ż
dej r
ę
ce,jak np. klocki, by
pomóc mu w utrzymaniu równowagi.
5. Niech dziecko stanie przy zawieszonej zabawce (baloniku). Podtrzymaj dziecko
za biodra, stopniowo zmniejszaj
ą
c pomoc.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 24
Wiek 0-1
Opuszcza si
ę
z pozycji stoj
ą
cej do siedz
ą
cej
1. Pomó
ż
dziecku ukucn
ąć
i przesu
ń
jego r
ę
ce w dół szczebli łó
ż
eczka lub kojca;
opu
ść
dziecko do pozycji siedz
ą
cej i pochwal je, gdy to zrobi.
2. Zanim pomo
ż
esz dziecku usi
ąść
, poka
ż
mu ulubiony smakołyk lub zabawk
ę
;
nast
ę
pnie połó
ż
j
ą
na podłodze przy stopach dziecka (mo
ż
e to by
ć
te
ż
ź
ródło
ci
ą
głego d
ź
wi
ę
ku, jak np. pozytywka). Zach
ę
caj dziecko, by wzi
ę
ło przedmiot.
3. Gdy dziecko stoi z oparciem, pomó
ż
mu opu
ś
ci
ć
si
ę
, zginaj
ą
c obie jego nogi w
kolanach oraz opieraj
ą
c jedno, a potem drugie kolano na podłodze. Zach
ę
caj
dziecko by usiadło i si
ę
gn
ę
ło po znajduj
ą
c
ą
si
ę
na podłodze zabawk
ę
wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki.
DU
Ż
A MOTORYKA 25+/
Wiek 0-1
Idzie przy niewielkiej pomocy (trzyma si
ę
palca osoby dorosłej)
1. Podtrzymuj dziecko z tyłu za ramiona. Lekkie naciskanie na ramiona pomo
ż
e mu
przest
ę
powa
ć
z nogi na nog
ę
. Niech dziecko idzie w kierunku swego krzesełka,
rodziców,jedzenia, tak by chodzenie miało swój cel.
2. Niech dziecko niesie jaki
ś
przedmiot (zabawki, klocki). Podtrzymuj je pod
pachami. Stopniowo ograniczaj pomoc. Niech dziecko bawi si
ę
w przynoszeniu
zabawek poszczególnym członkom rodziny. Chwal je i zach
ę
caj.
3. Id
ą
c do tyłu na kolanach, trzymaj dziecko za r
ę
ce i poci
ą
gaj za nie
naprzemian. Dziecko mo
ż
e te
ż
i
ść
trzymaj
ą
c za r
ę
ce dwie osoby. Nast
ę
pnie
ogranicz pomoc do jednej r
ę
ki, a potem daj dziecku do trzymania tylko palec.
4. Ułatwiaj dziecku chodzenie przez trzymanie si
ę
ko
ń
ca linki lub r
ę
cznika.
Stopniowo zmniejszaj napi
ę
cie linki.
5. Postaw dziecko w kojcu, łó
ż
eczku albo przy stole. Wł
ą
cz pozytywk
ę
lub poka
ż
np. ulubione słodycze (mo
ż
esz dotyka
ć
przedmiotem r
ę
ki dziecka, a nast
ę
pnie
cofa
ć
go). Trzymaj je tak, by dziecko chc
ą
c je wzi
ąć
, musiało zrobi
ć
kilka
kroków (z ew. niewielk
ą
pomoc
ą
). Stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
.
6. Zach
ę
caj dziecko, by popychało obci
ąż
ony wagonik, wózek z lalk
ą
, stołeczek
lub krzesło na kółkach, w celu nabycia wprawy w chodzeniu z podpor
ą
. Stopniowo
zmniejszaj obci
ąż
enie popychanej zabawki.
7. Pomó
ż
dziecku je
ź
dzi
ć
okrakiem na jakiej
ś
trzykołowej zabawce, tak by
kroczyło nogami po podłodze. Pomo
ż
e to zwłaszcza niewidomemu dziecku wytworzy
ć
sobie wyobra
ż
enie poruszania si
ę
w przestrzeni.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 26+/
Wiek 1-2
Stawia kilka kroków bez pomocy
1. Sta
ń
na wprost dziecka trzymaj
ą
c je za r
ę
ce. Delikatnie poci
ą
gnij je do
przodu. Stopniowo zwalniaj uchwyt. Chwal i zach
ę
caj.
2. Postaw dziecko kilka kroków od upragnionego przedmiotu (pozytywka, smakołyk,
który dziecko pozostawiło na krze
ś
le). Stopniowo ograniczaj pomoc, gdy dziecko
rusza w kierunku przedmiotu.
3. Daj dziecku co
ś
do trzymania lub zach
ę
caj je, by chwyciło si
ę
własnego
ubranka - mo
ż
e mu to pomóc w utrzymaniu równowagi.
4. Zach
ę
caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia, usuwaj
ą
c z podłogi
wszelkie małe przedmioty (ksi
ąż
ki, buty, zabawki). Nie przestawiaj mebli w
czasie, gdy dziecko uczy si
ę
chodzi
ć
. Orientuj dziecko w zmianach w pokoju
(nowe meble).
5. Zach
ę
caj dziecko, by szło wzdłu
ż
ś
ciany "wodz
ą
c" po niej r
ę
k
ą
i odchodz
ą
c od
niej, by obej
ść
mebel lub "
ś
ci
ąć
" k
ą
t.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 27+/
Wiek 1-2
Raczkuje w gór
ę
po schodach (4 stopnie)
1. Połó
ż
na podłodze kilka du
ż
ych poduszek lub wałków. Połó
ż
na nich dziecko i
baw si
ę
z nim. Nast
ę
pnie połó
ż
dziecko na podłodze i zach
ę
caj do wspinania si
ę
na poduszki. Pomó
ż
mu, je
ś
li to konieczne.
2. Postaw przy
ś
cianie niski stołeczek lub pudło. Zach
ę
caj dziecko, by
raczkowało w gór
ę
na ten jeden stopie
ń
, nast
ę
pnie zwi
ę
ksz liczb
ę
stopni
zbudowanych w ten sam sposób.
3. Ustaw dziecko na czworakach na stopniach schodów. Połó
ż
na wy
ż
szym stopniu
jedzenie lub zabawk
ę
wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki, któr
ą
dziecko chciałoby dosta
ć
. W razie
potrzeby pomó
ż
mu si
ę
gn
ąć
. Zach
ę
caj dziecko do zdobycia przedmiotu.
4. Ustaw dziecko w pozycji do raczkowania i pomó
ż
mu wchodzi
ć
po schodach.
Trzymaj dziecko, poruszaj
ą
c jego r
ę
kami i nogami. Chwal dziecko za najmniejszy
wysiłek.
5. Zacznij od 2 stopni, po których dziecko ma raczkowa
ć
w gór
ę
. Połó
ż
na drugim
stopniu smakołyk lub zabawk
ę
wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki i pomó
ż
dziecku, je
ś
li to
potrzebne, zdoby
ć
przedmiot. Ograniczaj pomoc i stopniowo zwi
ę
kszaj liczb
ę
stopni, które dziecko musi pokona
ć
,
ż
eby dotrze
ć
do smakołyku lub zabawki.
6. Usi
ą
d
ź
kilka stopni wy
ż
ej i wołaj dziecko. Zach
ę
caj je, by przyszło do
ciebie. Niech druga osoba stoi za dzieckiem, jako ochrona w razie gdyby
ze
ś
lizgn
ę
ło si
ę
lub spadło. Stopniowo wstawaj coraz wy
ż
ej.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 28+/
Wiek 1-2
Raczkuj
ą
c omija przeszkod
ę
lub przechodzi ponad ni
ą
1. Ułó
ż
poduszki lub podgłówki obok znajduj
ą
cego si
ę
na podłodze dziecka. Wł
ą
cz
np. pozytywk
ę
lub naciskaj inn
ą
d
ź
wi
ę
cz
ą
c
ą
zabawk
ę
z drugiej strony przeszkody.
Zach
ę
caj dziecko do raczkowania przez przeszkod
ę
, by dosta
ć
zabawk
ę
. Chwal za
wysiłki, pomagaj
ą
c je
ś
li trzeba.
2. Zach
ę
caj dziecko do raczkowania po ró
ż
nych nawierzchniach, pomagaj
ą
c, w
miar
ę
potrzeby, na dywanach i progach. Niech dziecko raczkuje po łagodnych
pochyło
ś
ciach, po chodnikach i po trawie.
3. Gdy dziecko znajduje si
ę
na wprost krzesła, kanapy lub innego du
ż
ego mebla,
wł
ą
cz pozytywk
ę
za rogiem mebla i zach
ę
caj dziecko, by raczkuj
ą
c obeszło
przeszkod
ę
i wzi
ę
ło zabawk
ę
. Zach
ę
caj dziecko i chwal za wysiłek. Daj mu w
nagrod
ę
zabawk
ę
, gdy do niej dotrze.
4. Gdy dziecko znajduje si
ę
na wprost krzesła lub kanapy, niech kto
ś
z
rodze
ń
stwa lub rodziców "chowa si
ę
" za rogiem i woła dziecko. Zach
ę
caj je, by
raczkowało do tej osoby, obchodz
ą
c przeszkod
ę
.
5. We
ź
dziecko na dwór i "schowaj si
ę
" za drzewo. Wołaj dziecko, by ci
ę
szukało. Niech druga osoba pomaga dziecku raczkowa
ć
naokoło drzewa, je
ś
li to
konieczne. Pochwal dziecko za to,
ż
e raczkuje po trawie, wokół drzewa.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 29+/
Wiek 1-2
Podnosi si
ę
z pozycji siedz
ą
cej do swobodnej postawy stoj
ą
cej
1. Gdy dziecko siedzi na podłodze, przynie
ś
smakołyk lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki
zabawk
ę
i trzymaj nad jego głow
ą
, by je zach
ę
ci
ć
do wstania. Powiedz dziecku,
co masz w r
ę
ku i
ż
e chcesz, by wstało. Daj mu przedmiot, gdy wstanie.
2. Wyci
ą
gnij r
ę
k
ę
do dziecka lub dotknij jego r
ę
ki i pomó
ż
mu wsta
ć
. Pochwal je
i daj mu smakołyk.
3. Zmniejszaj pomoc w podci
ą
ganiu si
ę
dziecka do pozycji stoj
ą
cej.
4. U
ż
yj krzesła. Niech dziecko trzymaj
ą
c si
ę
go podci
ą
ga si
ę
do pozycji
stoj
ą
cej. Stopniowo u
ż
ywaj coraz ni
ż
szych krzeseł.
5. Pomó
ż
dziecku doj
ść
do pozycji stoj
ą
cej z pozycji siedz
ą
cej na podłodze,
pomagaj
ą
c mu stan
ąć
najpierw na czworakach, a potem wyprostowa
ć
nogi tak, by
stało opieraj
ą
c si
ę
na dłoniach i stopach. Zach
ę
caj dziecko, by wstało,
podpychaj
ą
c je
ś
li to konieczne,jego nogi. Umie
ść
smakołyk lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki
zabawk
ę
na takiej wysoko
ś
ci, by zach
ę
ci
ć
dziecko do przyj
ę
cia postawy stoj
ą
cej.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 30+/
Wiek 1-2
Toczy w kierunku dorosłego jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
1. Usi
ą
d
ź
twarz
ą
do dziecka. Niech dziecko trzyma nogi szeroko rozwarte. Ty te
ż
usi
ą
d
ź
w siadzie rozwartym w odległo
ś
ci ok. 0,5 m od dziecka i turlaj do niego
piłk
ę
. Połó
ż
dłonie dziecka na piłce i pomó
ż
mu poturla
ć
j
ą
z powrotem do
ciebie. Stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
mi
ę
dzy sob
ą
i dzieckiem. Nagradzaj
wszelkie post
ę
py dziecka i chwal je.
2. Usi
ą
d
ź
za dzieckiem. We
ź
jego dłonie i pomó
ż
mu trzyma
ć
piłk
ę
. Pomó
ż
dziecku
turla
ć
piłk
ę
do innej osoby. Zmniejszaj pomoc w miar
ę
jak dziecko nabiera
wprawy.
3. Posad
ź
dziecko twarz
ą
do k
ą
ta pokoju w siadzie rozwartym tak, by stopy
dziecka dotykały tworz
ą
cych k
ą
t
ś
cian. Pomó
ż
dziecku turla
ć
piłk
ę
tak, by
odbijała si
ę
od
ś
ciany i wracała do dziecka. Stopniowo redukuj sw
ą
pomoc.
4. U
ż
yj pustych butelek z tworzywa sztucznego jako kr
ę
gli. Turlaj piłk
ę
tak, by
je przewróci
ć
.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 31+/
Wiek 1-2
Łapie tocz
ą
c
ą
si
ę
jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
1. Usi
ą
d
ź
twarz
ą
do dziecka. Rozsu
ń
jego stopy szeroko na boki. Zawsze
uprzedzaj dziecko, kiedy turlasz piłk
ę
. Mów "Gotów - łap!". Puszczaj piłk
ę
przy
słowie "łap!".
2. Niech dziecko trzyma r
ę
ce tu
ż
nad podłog
ą
, gotowe do złapania piłki, gdy
dotknie ona jego dłoni. Wołaj "Gotów - łap!".
3. Usi
ą
d
ź
za plecami dziecka. Trzymaj jego r
ę
ce w przegubach i pomó
ż
mu złapa
ć
piłk
ę
turlan
ą
przez drug
ą
osob
ę
. Mów "Gotów - łap!" lub inny słowny znak.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 32
Wiek 1-2
Siada samodzielnie na małym krzesełku
1. Postaw dziecko obok krzesełka. Dotykaj jego r
ę
kami cz
ęś
ci krzesła i nazywaj
je: nogi, siedzenie, oparcie. Daj dziecku czas na zbadanie krzesła. Poklepuj
siedzenie krzesła pomagaj
ą
c dziecku na odnalezienie go r
ę
k
ą
. Posad
ź
dziecko.
Baw si
ę
z dzieckiem w atrakcyjne zabawy (np. kosi-kosi-łapci), gdy siedzi na
krze
ś
le.
2. Postaw dziecko obok krzesełka. Dotykaj siedzenia krzesła, pomagaj
ą
c mu,
je
ś
li to konieczne, odnale
źć
krzesło. Nast
ę
pnie pu
ść
dziecko i zach
ę
caj, by
samo usiadło. Pochwal za sukces.
3. Gdy dziecko ma usi
ąść
na krze
ś
le, zach
ę
caj by robiło to samodzielnie,
klepi
ą
c krzesełko lub opieraj
ą
c r
ą
czk
ę
dziecka na oparciu, zamiast je na nim
sadza
ć
.
DU
Ż
A MOTORYKA 33+/
Wiek 1-2
Samodzielnie chodzi
1. Postaw dziecko oparte plecami o mebel lub
ś
cian
ę
, twarz
ą
do siebie.
Przygotuj zabawk
ę
lub smakołyk. Usi
ą
d
ź
na podłodze w odległo
ś
ci ok. 1 m od
dziecka, gotów złapa
ć
je, je
ż
eli to b
ę
dzie konieczne. Wołaj dziecko, chwal
ą
c je
za samodzielne chodzenie.
2. Postaw wózek dla lalki lub wózek spacerowy z obni
ż
onymi r
ą
czkami albo du
ż
e
tekturowe pudło, tak by dziecko mogło je pcha
ć
. B
ę
dzie to słu
ż
yło dziecku za
podpor
ę
podczas nabywania wprawy w chodzeniu bez pomocy rodziców. Tego samego
rodzaju
ć
wiczeniem b
ę
dzie pchanie po podłodze dzieci
ę
cego krzesełka lub
stołeczka.
3. Ustaw 2 dziecinne krzesełka w odległo
ś
ci ok. 1 m od siebie i postaw mi
ę
dzy
nimi dziecko. Na krzesełkach mo
ż
e siedzie
ć
jedno z rodziców i brat lub siostra.
Zach
ę
caj dziecko do chodzenia od krzesełka do krzesełka, u
ż
ywaj
ą
c jako
podniety ulubionej zabawki lub smakołyków i chwal
ą
c je. Stopniowo zwi
ę
kszaj
odległo
ść
mi
ę
dzy krzesłami.
4. Zach
ę
caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia w pokojach, w których
jest porz
ą
dek i nic nie le
ż
y na podłodze. Nie przestawiaj mebli. Orientuj
dziecko w zmianach w pokoju (nowe meble).
5. Zach
ę
caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia "wodz
ą
c" jedn
ą
r
ę
k
ą
po
ś
cianie, lecz nie pozwalaj na u
ż
ywanie
ś
ciany jako podpory.
6. Daj dziecku interesuj
ą
c
ą
zabawk
ę
do pchania, jako dodatkowe wzmocnienie
motywacji.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 34+/
Wiek 1-2
Chodz
ą
c omija przeszkod
ę
lub forsuje j
ą
przechodz
ą
c ponad ni
ą
1. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
i pomagaj mu, gdy wchodzi na jak
ąś
nisk
ą
przeszkod
ą
i trawersuje j
ą
(próg, kraw
ęż
nik). Zach
ę
caj dziecko do wchodzenia na ni
ą
i
schodzenia z niej, i chwal za ka
ż
d
ą
prób
ę
.
2. Daj dziecku do zabawy du
ż
e kartonowe pudło. Pomó
ż
mu wchodzi
ć
i wychodzi
ć
z
pudła, trzymaj
ą
c si
ę
jednego jego boku. Zach
ę
caj dziecko, by robiło to
samodzielnie.
3. We
ź
dziecko na podwórze lub do parku i pozwól mu bada
ć
drzewa, kamienie,
pnie, krzaki, gał
ę
zie, dziury w ziemi etc. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
i pomagaj mu
wspina
ć
si
ę
lub przechodzi
ć
przez przeszkod
ę
. Chwal za ka
ż
dy wysiłek.
4. Zach
ę
caj dziecko do "wodzenia" r
ę
k
ą
po
ś
cianie, gdy obchodzi du
ż
e meble
(kanapa, regał).
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 35+/
Wiek 1-2
Chodzi boso po trawie i innych zró
ż
nicowanych nawierzchniach
1. Zdejmij dziecku buciki, gdy znajduje si
ę
w pomieszczeniu (we własnym domu
lub domu przyjaciół). Zach
ę
caj je do wyczuwania ró
ż
nych faktur i nawierzchni na
podłodze (dywaniki, linoleum, drewno). Zach
ę
caj dziecko, by chodziło boso po
domu. Mów o ró
ż
nych nawierzchniach, które s
ą
zimne, twarde, mi
ę
kkie,
chropowate.
2. Zach
ę
caj dziecko do badania dotykiem ró
ż
norodnych nawierzchni na wolnym
powietrzu (trawa, piasek,
ś
cie
ż
ka,
ż
wir, błoto, kału
ż
e, chodniki).
3. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
i spaceruj z nim na krótkim odcinku po nowych
nawierzchniach. Je
ś
li dziecko bardzo si
ę
opiera, pozwól mu przyzwyczai
ć
si
ę
do
jednej lub dwóch nawierzchni naraz, zanim wprowadzisz ich wi
ę
cej.
4. Postaw dziecko bosymi stopami na nowej nawierzchni. Odsu
ń
si
ę
na odległo
ść
ok. 0,5 m i wołaj dziecko,
ż
eby szło ku tobie. By je zach
ę
ci
ć
, dotknij jego
r
ę
ki.
5. Poł
ż
na trawniku lub piasku koc, a na nim ulubione zabawki. Pomó
ż
dziecku
rozpozna
ć
je dotykiem i odejd
ź
z nim kilka kroków od koca. Zach
ę
caj dziecko, by
wróciło na koc.
6. Id
ą
c boso po pochyłym lub pagórkowatym terenie na wolnym powietrzu dziecko
mo
ż
e mie
ć
trudno
ś
ci z utrzymaniem równowagi. Stój w pobli
ż
u dziecka tak, by
czuło si
ę
bezpiecznie i spacer boso był do
ś
wiadczeniem pozytywnym.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym okresie przez dziecko całkowicie
niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 36+/
Wiek 1-2
Raczkuje w dół po schodach tyłem (4 stopnie)
1. Pocz
ą
tkowo
ć
wicz t
ę
umiej
ę
tno
ść
na schodach maj
ą
cych tylko kilka stopni.
2. Ustaw na podłodze blisko dziecka kartonowe pudło (o gł
ę
boko
ś
ci ok. 20 cm)
dnem do góry. Postukaj w pudło, zach
ę
caj
ą
c dziecko, by je zbadało dotykowo.
Pomó
ż
dziecku wdrapa
ć
si
ę
na pudło, nie szcz
ę
dz
ą
c potrzebnej fizycznej pomocy
i zach
ę
ty. Teraz zach
ęć
je, by zeszło z pudła opuszczaj
ą
c najpierw nogi;
pomagaj mu w tym w miar
ę
potrzeby. Chwal za usiłowania. Baw si
ę
we wspinanie na
pudło i schodzenie z pudła.
3. Umie
ść
dziecko w pozycji na czworakach na pierwszym od dołu stopniu
schodków, r
ę
ce oparte o drugi stopie
ń
. Trzymaj
ą
c dziecko w pasie pomagaj mu
złazi
ć
w dół, pomagaj
ą
c słowem i fizycznie asekuruj
ą
c.
4. Powtarzaj to
ć
wiczenie, zmniejszaj
ą
c za ka
ż
dym razem pomoc i stopniowo
zwi
ę
kszaj
ą
c liczb
ę
stopni do 4.
5. Postaw dziecko na wierzchołku schodów. Sam ustaw si
ę
dwa stopnie ni
ż
ej. Gdy
dziecko zbli
ż
a si
ę
do ciebie, cofaj si
ę
tyłem. Gdy dziecko zejdzie na dół,
pochwal je i przytul.
6. Usi
ą
d
ź
u podnó
ż
a schodów. Wołaj dziecko, by zeszło do ciebie.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 37
Wiek 1-2
Wspina si
ę
na du
ż
e krzesło, odwraca si
ę
i siada
1. Postaw dziecko twarz
ą
do wy
ś
ciełanego krzesła, z dło
ń
mi na krze
ś
le. Pomó
ż
dziecku wdrapa
ć
si
ę
kolanem na krzesło, unosz
ą
c je nieco. Przekr
ęć
dziecko,
je
ś
li to konieczne. Stopniowo ograniczaj pomoc fizyczn
ą
.
2. Usi
ą
d
ź
na krze
ś
le. Zach
ęć
dziecko do wdrapania si
ę
na krzesło i usadowienia
si
ę
na nim razem z tob
ą
. Udziel mu wszelkiej koniecznej pomocy.
3. Usu
ń
poduszk
ę
do siedzenia z krzesła, by dziecko nie musiało si
ę
wspina
ć
zbyt wysoko.
4. Pomó
ż
dziecku, je
ś
li trzeba, uchwyci
ć
oparcie krzesła, co pomo
ż
e mu
podci
ą
gn
ąć
si
ę
. Zach
ę
caj, by odwróciło si
ę
i usiadło.
5. U
ż
yj kuchennego krzesła z poprzeczkami w tylnim oparciu. Zach
ęć
dziecko do
pochylenia si
ę
ponad siedzeniem krzesła, by si
ę
gn
ę
ło i uchwyciło poprzeczk
ę
, co
pomo
ż
e mu wci
ą
gn
ąć
si
ę
samemu.
DU
Ż
A MOTORYKA 38
Wiek 1-2
Kuca i wstaje
1. Trzymaj dziecko za r
ę
ce, podtrzymuj
ą
c je, gdy zni
ż
a si
ę
do pozycji kucznej.
Je
ś
li to konieczne,pomó
ż
dziecku ugi
ąć
kolana. Baw si
ę
z nim w kucanie i
wstawanie.
2. Trzymaj dziecko za r
ę
ce lub za biodra (niech dziecko trzyma si
ę
twoich nóg,
tak by mogło wyczu
ć
twoje ruchy kiedy kucasz i wstajesz) i pomó
ż
mu kucn
ąć
mówi
ą
c "Teraz jeste
ś
my mali" i wsta
ć
mówi
ą
c "A teraz jeste
ś
my duzi". Zach
ę
caj
dziecko, by na
ś
ladowało twoje ruchy i zmniejszaj stopniowo swoj
ą
pomoc.
3. Umie
ść
nieco ulubionych zabawek w takim miejscu, gdzie konieczne jest
kucanie i wstawanie, by je dosta
ć
.
4. Niech dziecko zbiera zabawki, podnosz
ą
c je z ziemi.
5. Graj w piłk
ę
lub woreczkiem z grochem w gry, które wymagaj
ą
podnoszenia
przedmiotu po to, by kontynuowa
ć
gr
ę
.
6. Przypominaj dziecku o trzymaniu głowy do góry, by trzymało prost
ą
postaw
ę
.
DU
Ż
A MOTORYKA 39
Wiek 1-2
Pcha zabawki na kółkach
1. Pomó
ż
dziecku pcha
ć
zabawki na kółkach (zwierz
ą
tka wydaj
ą
ce d
ź
wi
ę
ki,
samochody z dzwoneczkami lub "kółka-terkotki") w pozycji na czworakach.
Zach
ę
caj dziecko, by robiło to bez pomocy.
2. Pomó
ż
dziecku popycha
ć
hałasuj
ą
ce zabawki z dług
ą
r
ą
czk
ą
gdy siedzi lub
chodzi na czworakach.
3. Zach
ę
caj dziecko znajduj
ą
ce si
ę
w pozycji stoj
ą
cej do trzymania r
ą
czki
pchanej zabawki. Poka
ż
dziecku jak pcha
ć
zabawk
ę
do przodu i do tyłu, by robiła
hałas.
4. Zach
ę
caj dziecko,
ż
eby trzymało zabawk
ę
i chodziło popychaj
ą
c j
ą
i
hałasuj
ą
c. Pomó
ż
w razie potrzeby.
5. Zach
ę
caj dziecko do pchania pudła z ulubionymi zabawkami.
DU
Ż
A MOTORYKA 40+/
Wiek 1-2
Idzie ci
ą
gn
ą
c zabawk
ę
na sznurku
1. Zgromad
ź
kilka zabawek na sznurku, wydaj
ą
cych ró
ż
ne d
ź
wi
ę
ki.
2. Daj dziecku do r
ę
ki sznurek lub r
ą
czk
ę
. Pole
ć
dziecku, by szło w jakim
ś
kierunku i pokazało,
ż
e potrafi ci
ą
gn
ąć
zabawk
ę
.
3. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
, gdy chodzi ci
ą
gn
ą
c zabawk
ę
.
4. Niech dziecko ci
ą
gnie za sob
ą
wagonik z ulubion
ą
zabawk
ą
.
5. Przywi
ą
zanie do ko
ń
ca sznurka obci
ą
gni
ę
tego materiałem pier
ś
cienia lub
bransoletki mo
ż
e ułatwi
ć
niektórym dzieciom trzymanie sznurka.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 41
Wiek 1-2
Buja si
ę
na koniu lub fotelu na biegunach
1. Poka
ż
dziecku biegun i zademonstruj jak on działa. Posad
ź
dziecko w bujanym
fotelu lub na koniu na biegunach. W przypadku konia na biegunach upewnij si
ę
,
ż
e dziecko trzyma si
ę
uchwytów lub lejc. Bujaj dziecko bardzo delikatnie.
Je
ż
eli widzisz,
ż
e si
ę
boi, zsad
ź
je.
2. Posad
ź
zwierz
ą
tko lub lalk
ę
na koniu lub fotelu. Niech dziecko wprawia w
ruch fotel lub konia i bada dotykowo bujaj
ą
c
ą
si
ę
zabawk
ę
. Ponownie posad
ź
i
bujaj dziecko.
3. Posad
ź
dziecko na niskiej zabawce na biegunach, tak by jego stopy si
ę
gały
podłogi. Poka
ż
mu, jak nale
ż
y odpycha
ć
si
ę
r
ę
kami i nogami, by ko
ń
si
ę
bujał.
Ogranicz pomoc, gdy dziecko zacznie buja
ć
si
ę
samo.
4. Poka
ż
dziecku, jak wsiada
ć
na konia. W razie potrzeby u
ż
yj stołeczka jako
stopnia. Poka
ż
wła
ś
ciwe ustawienie nogi i jak przeło
ż
y
ć
drug
ą
nog
ę
przez konia.
UWAGA: Nie wprowadzaj
ć
wiczenia z bujaniem dziecka całkowicie niewidomego zbyt
usilnie. Zach
ę
caj dziecko do samego bujania si
ę
, chyba
ż
e na koniku lub w
fotelu na biegunach.
DU
Ż
A MOTORYKA 42
Wiek 1-2
Wchodzi po schodach trzymaj
ą
c si
ę
r
ę
ki dorosłego lub por
ę
czy
1.
Ć
wicz maszerowanie przy muzyce. Trzymaj dziecko za kolana i pomó
ż
mu
podnosi
ć
je wysoko, by przygotowa
ć
dziecko do wchodzenia.
2.
Ć
wicz wchodzenie na kraw
ęż
niki trzymaj
ą
c dziecko za r
ę
k
ę
. Chwal i zach
ę
caj.
3. Zacznij od dwóch dolnych stopni schodów. Niech dziecko poło
ż
y jedn
ą
r
ę
k
ę
na
por
ę
czy, a drug
ą
r
ę
k
ę
trzymaj ty. Wchodz
ą
c po schodach, poci
ą
gaj łagodnie
dziecko za r
ę
k
ę
, by zach
ę
ci
ć
je do postawienia kroku na stopie
ń
.
4. Umie
ść
na ka
ż
dym stopniu smakołyk lub zabawk
ę
. Dziecko powinno wchodzi
ć
po
schodach trzymaj
ą
c si
ę
por
ę
czy i twojej r
ę
ki. Pomó
ż
dziecku znale
źć
smakołyk
lub zabawk
ę
za ka
ż
dym razem, gdy wejdzie na stopie
ń
.
5. Poruszaj nogami dziecka modeluj
ą
c krok marszowy. Nast
ę
pnie postaw jedn
ą
nog
ę
dziecka na stopniu. Trzymaj
ą
c drug
ą
nog
ę
dziecka pod kolanem, postaw j
ą
na
nast
ę
pnym stopniu. Chwal i nagradzaj je za ka
ż
dy krok w gór
ę
.
6. Wchod
ź
na schody tyłem, twarz
ą
do dziecka i nagradzaj za ka
ż
dy osi
ą
gni
ę
ty
stopie
ń
.
DU
Ż
A MOTORYKA 43
Wiek 1-2
Schyla si
ę
aby podnie
ść
przedmiot nie trac
ą
c równowagi
1. Poka
ż
dziecku, jak ma zbiera
ć
le
żą
ce na podłodze przedmioty. Chwal dziecko
za zginanie si
ę
w pasie, tak jak ty to robisz. Pomagaj mu w razie potrzeby.
2. Na pocz
ą
tku niech dziecko podnosi du
ż
e przedmioty. Gdy ruchy dziecka stan
ą
si
ę
bardziej skoordynowane, zmniejsz wielko
ść
przedmiotów, by
ć
wiczenie
wymagało od dziecka wi
ę
kszego wysiłku.
3. Turlaj piłk
ę
do stoj
ą
cego dziecka. Popro
ś
je, by j
ą
podniosło.
4. Niech dziecko zbiera zabawki lub ksi
ąż
ki i kładzie je do wózka lub pudła na
zabawki. Zach
ę
caj je bij
ą
c brawo za ka
ż
dym razem, gdy mu si
ę
uda. Mo
ż
esz
zmienia
ć
si
ę
z dzieckiem rolami, najpierw ty podnie
ś
przedmiot i zaklaszcz, a
nast
ę
pnie niech dziecko podniesie przedmiot.
5. Zanim całkowicie niewidome dziecko nie nauczy si
ę
chroni
ć
twarzy za ka
ż
dym
razem, gdy si
ę
schyla, zast
ą
p schylanie si
ę
kucaniem.
DU
Ż
A MOTORYKA 44
Wiek 2-3
Bada otoczenie (dom i podwórko)
1. Niech dziecko samo bada jaki
ś
przedmiot, którym si
ę
zainteresuje zanim
wł
ą
czysz si
ę
i obja
ś
nisz. Je
ż
eli dziecko nie bada przedmiotu, powiedz mu co to
jest i poka
ż
. Mog
ą
to by
ć
np.: odkurzacz, trzepaczka do ubijania piany,mi
ę
kki
łazienkowy dywanik, jakie
ś
zwierz
ą
tko chowane w domu, maszyna do pisania etc.
2. Pozwól dziecku bra
ć
udział w robieniu porz
ą
dków w domu i ogrodzie. Wyja
ś
nij,
co robisz. Prowokuj dziecko do bada
ń
, pytaj
ą
c o interesuj
ą
ce widoki, d
ź
wi
ę
ki,
zapachy i wra
ż
enia dotykowe z otoczenia.
3. Nazywaj pomieszczenia w domu i ł
ą
cz ich nazwy z wykonywanymi tam
czynno
ś
ciami i znajduj
ą
cymi si
ę
tam meblami i przedmiotami. Powiedz dziecku,
ż
e
gotujesz w kuchni. Niech dziecko pomaga ci podaj
ą
c z kredensu naczynia. Urz
ą
d
ź
tak jedn
ą
z szafek, by zawierała tylko takie przedmioty, z którymi dziecko
mo
ż
e si
ę
bezpiecznie zapozna
ć
. Włó
ż
do niej ró
ż
nej wielko
ś
ci ły
ż
ki, miski,
pojemniki etc.
4. Identyfikuj przedmioty, meble, dywany, grzejniki, drzwi, gdy dziecko si
ę
z
nimi styka. Prowad
ź
dziecko wokół pokoju i nazywaj przedmioty, które dziecko
widzi lub wyczuwa dotykiem.
5. We
ź
dziecko na dwór, patrz, dotykaj i mów mu o kwiatach, trawie, drzewach,
ś
niegu, ptakach, kału
ż
ach, deszczu, wietrze. Daj mu czas i odpowiedni
ą
przestrze
ń
, aby obeszło ten teren. Pilnuj,
ż
eby dziecko si
ę
nie uderzyło, gdy
ż
mo
ż
e to u niego zahamowa
ć
ch
ęć
eksploracji. Je
ż
eli teren jest ograniczony,
poka
ż
dziecku jak i
ść
wzdłu
ż
tego ogrodzenia wokół podwórka.
DU
Ż
A MOTORYKA 45
Wiek 2-3
Lokalizuje toalet
ę
, umywalk
ę
, swoje krzesełko
1. Opisz dziecku drog
ę
do łazienki ("Przejdziesz przez sypialni
ę
, obejdziesz
półk
ę
(komod
ę
) z zabawkami, skr
ę
cisz i tam b
ę
dzie łazienka".). Opisz drog
ę
do
umywalki i toalety. Niech dziecko idzie za tob
ą
, gdy opisujesz drog
ę
. Po pewnej
ilo
ś
ci wspólnych w
ę
drówek powiedz dziecku, by samo trafiło do toalety. Na
pocz
ą
tku wybierz w domu jaki
ś
stały punkt. Gdy dziecko trafi na przeszkod
ę
,
zidentyfikuj j
ą
i poka
ż
mu prawidłowy kierunek drogi. Gdy dziecko wydaje si
ę
zagubione, cofnij je do punktu odniesienia.
2. Spróbuj umie
ś
ci
ć
zapachow
ą
wskazówk
ę
w toalecie (np. dezodorant). Na
pocz
ą
tku mo
ż
esz zostawia
ć
odkr
ę
cony kran, dopóki dziecko nie nauczy si
ę
lokalizowa
ć
umywalki.
3. Trzymaj krzesełko dziecka przy stole zawsze w tym samym miejscu. Powie
ś
obrazek lub przedmiot o charakterystycznym dotyku na oparciu krzesła. U
ż
ywaj
punktów odniesienia - charakterystyczne zmiany w fakturze powierzchni podłogi,
tykaj
ą
cy zegar - by opisa
ć
, gdzie znajduje si
ę
stół i krzesła. Gdy nadejdzie
czas sposiłku id
ź
z dzieckiem z miejsca, w którym si
ę
znajduje do kuchni.
Niech dziecko, id
ą
c wokół stołu, znajdzie swoje krzesełko.
4. Niech kto
ś
woła dziecko z łazienki lub kuchni. Naucz dziecko chodzi
ć
z jedn
ą
r
ę
k
ą
opuszczon
ą
w dół w poprzek ciała (dło
ń
osłaniaj
ą
ca pachwin
ę
). Uchroni je
to od uderzenia si
ę
o tward
ą
powierzchni
ę
.
DU
Ż
A MOTORYKA 46
Wiek 2-3
Wspina si
ę
na wysokie dziecinne krzesełko
1. Pomó
ż
dziecku wdrapa
ć
si
ę
na krzesło po stopniach. Niech dziecko trzyma si
ę
oparcia wysokiego krzesła, a wtedy oprzyj jego kolano na siedzeniu krzesła i
powiedz dziecku,
ż
eby podci
ą
gn
ę
ło si
ę
na r
ę
kach. Podtrzymaj je, gdy wci
ą
gaj
ą
c
drugie kolano odwraca si
ę
i siada.
2. Powtarzaj
ą
c to wiele razy i mówi
ą
c dziecku, co ma robi
ć
dalej, ograniczaj
pomoc, w miar
ę
jak dziecko robi post
ę
py w samodzielnym siadaniu. Chwal dziecko
za ka
ż
dy wysiłek i osi
ą
gni
ę
cia.
3. Zapowiedz dziecku, co b
ę
dzie jadło, by zach
ę
ci
ć
je do wdrapania si
ę
na
wysokie krzesło.
4. Rób razem z dzieckiem ciasteczka lub mas
ę
z ciasta (m
ą
ka z wod
ą
i sol
ą
) do
zabawy. Niech siedzi wtedy na wysokim krze
ś
le.
DU
Ż
A MOTORYKA 47+/
Wiek 2-3
Podskakuje w miejscu na obu nogach
1. Poka
ż
dziecku, jak ugina
ć
kolana. Trzymaj dziecko za obie r
ę
ce i podci
ą
gaj
je do góry, gdy wraz z nim podskakujesz. Mów "Skacz", gdy podci
ą
gasz je do
góry. Powtarzaj to tak cz
ę
sto, a
ż
dziecko b
ę
dzie mogło oderwa
ć
si
ę
od podłogi
przy niewielkim tylko podci
ą
ganiu w gór
ę
. Stopniowo ograniczaj pomoc: trzymaj
tylko dziecko za r
ę
ce, pó
ź
niej niech dziecko trzyma ci
ę
za jeden palec u obu
r
ą
k, nast
ę
pnie niech trzyma ci
ę
za jeden palec i - w ko
ń
cu - niech skacze
samodzielnie.
2.
Ś
piewaj piosenki i mów wierszyki, w których mowa jest o skakaniu.
3. U
ż
yj łó
ż
eczka, tapczanu lub starych materaców, by nauczy
ć
dziecko skakania.
4. Niech dziecko skacze na ró
ż
nych nawierzchniach jak np. piasek, dywan, trawa
etc. Upewnij si
ę
przedtem, czy miejsce jest bezpieczne, gdy
ż
dziecko mo
ż
e
upa
ść
.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 48
Wiek 2-3
Lokalizuje 4 przedmioty codziennego u
ż
ytku znajduj
ą
ce si
ę
w mieszkaniu
(adapter, lodówka)
1. Gdy dziecko chce napi
ć
si
ę
czego
ś
zimnego, wł
ą
czy
ć
płyt
ę
lub wzi
ąć
zabawk
ę
,
powiedz mu, dok
ą
d musicie i
ść
. Opisz mu pokój, w którym przedmiot si
ę
znajduje
i powiedz, co trzeba omin
ąć
po drodze (bujany fotel etc.) lub po jakiego
rodzaju nawierzchni idziecie (w pokoju z dywanem). Id
ź
pierwszy(a), a dziecko
niech pod
ąż
a za tob
ą
. Nazywaj przedmioty lub przeszkody, które dziecko napotyka
w czasie drogi. Mów, jakie inne przedmioty znajduj
ą
si
ę
w pobli
ż
u przedmiotu,
którego szukacie.
2. Podejd
ź
do przedmiotu, do którego dziecko chce dotrze
ć
i powiedz "Jestem
przy lodówce. Chod
ź
tu." Najpierw u
ż
yj ci
ą
głego sygnału d
ź
wi
ę
kowego mówi
ą
c lub
pukaj
ą
c w przedmiot, czy manipuluj
ą
c nim tak, by wydał d
ź
wi
ę
k. Zmie
ń
ten
d
ź
wi
ę
k w sygnał przerywany, np. powtarzaj
ą
c go w regularnych odst
ę
pach.
Post
ę
puj w ten sposób ograniczaj
ą
c stopniowo wskazówki d
ź
wi
ę
kowe do jednego
sygnału, a
ż
osi
ą
gniesz to,
ż
e dziecko nauczy si
ę
lokalizowa
ć
przedmiot bez
pomocy sygnałów d
ź
wi
ę
kowych.
3. Dodawaj po jednym przedmiocie codziennego u
ż
ytku. Trzymaj meble w tym samym
miejscu, gdy uczysz dziecko lokalizowa
ć
te przedmioty.
DU
Ż
A MOTORYKA 49
Wiek 2-3
Schodzi po schodach, trzymaj
ą
c si
ę
r
ę
ki dorosłego lub por
ę
czy
1. Zacznij od niskich schodów, jak np. schody prowadz
ą
ce ze dworu do drzwi domu
lub po prostu stołeczka.
2. Kiedy dziecko jest ju
ż
na schodku, sta
ń
obok niego i trzymaj
ą
c je za r
ę
k
ę
zejd
ź
na ni
ż
szy stopie
ń
. Opisuj dziecku wszystkie czynno
ś
ci, jakie wówczas
wykonujesz i popro
ś
je, by zrobiło to samo.
3. Schod
ź
po schodach tyłem, tak aby by
ć
zwróconym twarz
ą
do dziecka. Mów do
niego, zach
ę
caj
ą
c je do zej
ś
cia jedn
ą
nog
ą
na ni
ż
szy stopie
ń
. Połó
ż
swoj
ą
r
ę
k
ę
na stopie dziecka, podnie
ś
j
ą
i postaw na ni
ż
szym stopniu. Upewnij si
ę
, czy
zapewniasz dziecku odpowiedni
ą
pomoc i asekuracj
ę
, aby si
ę
nie bało. Chwal je
za ka
ż
d
ą
prób
ę
zej
ś
cia o jeden stopie
ń
w dół.
4. Niech dziecko dotknie schodów i ewentualnie por
ę
czy (je
ż
eli jest). Niech
nast
ę
pnie usi
ą
dzie na stopniu i "zjedzie" w dół. Je
ś
li przy schodach znajduje
si
ę
por
ę
cz, koniecznie powiedz o tym niewidomemu dziecku.
5. Systematycznie zwi
ę
kszaj liczb
ę
stopni.
DU
Ż
A MOTORYKA 50
Wiek 2-3
Wspina si
ę
na du
żą
zabawk
ę
na kółkach i "je
ź
dzi" na niej
1. Przynie
ś
dziecku du
żą
zabawk
ę
na kółkach - np. trzykołowy rowerek - i
zapoznaj je z jej budow
ą
. Poka
ż
mu wszystkie jej cz
ęś
ci. Niech dziecko zbada
zabawk
ę
samo. Nast
ę
pnie umie
ść
na niej inne zabawki, pluszowe lub
ż
ywe
zwierz
ę
ta i przewie
ź
je po pokoju.
2. Poka
ż
dziecku jak znale
źć
uchwyt kierownicy, trzymaj j
ą
; przełó
ż
nog
ę
dziecka jak najni
ż
ej ponad siodełkiem i posad
ź
je na nim. Nast
ę
pnie powiedz
dziecku, by wykonywało nogami ruchy takie, jak podczas chodzenia (dziecko
"je
ź
dzi" odpychaj
ą
c si
ę
nogami od ziemi). Je
ż
eli dziecko nie robi tego,
poprowad
ź
r
ę
k
ą
jego nog
ę
. Powtórz wszystko jeszcze raz i stopniowo zmniejszaj
swoj
ą
pomoc, dopóki nie nauczy si
ę
"je
ź
dzi
ć
" samo.
3. Trzymaj zabawk
ę
w specjalnie przeznaczonym dla niej miejscu,
ż
eby dziecko
mogło na niej "je
ź
dzi
ć
" kiedy tylko zechce.
4. Wo
ź
dziecko zanim jeszcze b
ę
dzie umiało samo rusza
ć
. Zach
ę
caj je,
ż
eby
nauczyło si
ę
odpycha
ć
nogami, gdy przestajesz pcha
ć
pojazd.
5. Baw si
ę
z dzieckiem udaj
ą
c,
ż
e jego zabawka to samochód lub wóz stra
ż
y
po
ż
arnej. Na
ś
laduj razem z nim warkot silnika, d
ź
wi
ę
ki klaksonu lub syreny za
ka
ż
dym razem, gdy dziecku uda si
ę
ruszy
ć
z miejsca.
6. Niech rodze
ń
stwo - lub inne dziecko - równie
ż
je
ź
dzi w pobli
ż
u swoimi
zabawkami.
DU
Ż
A MOTORYKA 51
Wiek 2-3
Rzuca piłk
ę
do dorosłego na odległo
ść
1 m. (dorosły podaje wskazówki d
ź
wi
ę
kowe,
np. klaszcze w r
ę
ce)
1. Zacznij siedz
ą
c naprzeciw dziecka od zabawy polegaj
ą
cej na wzajenmym
turlaniu do siebie piłki. Nast
ę
pnie rób z dzieckiem to samo w pozycji stoj
ą
cej.
Pó
ź
niej zast
ą
p turlanie rzucaniem. Chwal i zach
ę
caj.
2. Baw si
ę
z dzieckiem w rzucanie do celu woreczkiem z fasol
ą
lub piłk
ą
. Celem
mo
ż
e by
ć
np. tekturowe pudełko lub kosz.
3. Usi
ą
d
ź
w odległo
ś
ci około 0,5 m do dziecka. Rzu
ć
lub poturlaj piłk
ę
w jego
kierunku lub daj mu j
ą
do r
ę
ki. Powiedz dziecku, by rzuciło piłk
ę
do ciebie.
Pozosta
ń
w pobli
ż
u dziecka upewniwszy si
ę
,
ż
e twoje r
ę
ce znajduj
ą
si
ę
blisko
jego r
ą
k, aby móc ułatwi
ć
mu łapanie. Chwal dziecko,
ż
e ładnie próbuje rzuca
ć
i
łapa
ć
. Powtórz
ć
wiczenie wiele razy, stopniowo zwi
ę
kszaj
ą
c odległo
ść
.
4. Usi
ą
d
ź
za plecami dziecka, we
ź
je za ramiona i nast
ę
pnie prowad
ź
je takim
ruchem, jaki wykonuje si
ę
przy rzucie obur
ą
cz. Chwal i nagradzaj. Stopniowo
zmniejszaj swoj
ą
pomoc, w miar
ę
jak czynno
ść
ta zostanie przez dziecko
opanowana.
5. U
ż
yj woreczka z grochem, "piszcz
ą
cej" piłki z mi
ę
kkiej gumy, piłki z
dzwonkiem w
ś
rodku lub du
ż
ej, jaskrawo pomalowanej piłki pla
ż
owej. Sta
ń
w
odległo
ś
ci około 1 m od dziecka i zach
ę
caj je, by rzuciło do ciebie piłk
ę
.
Chwal post
ę
py w trafianiu. Stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
.
6. Niech niewidome dziecko rzuca piłk
ę
o
ś
cian
ę
naprzeciw której stoi, aby
mogło usłysze
ć
, czy piłka uderza
ś
cian
ę
przed nim, pada na podłog
ę
, czy te
ż
leci poza miejsce zabawy. Powie
ś
na
ś
cianie arkusz srebrnej folii do pieczenia
lub kilka dzwoneczków umocowanych na kawałku sklejki - dla uatrakcyjnienia
zabawy.
DU
Ż
A MOTORYKA 52
Wiek 2-3
Wspina si
ę
na klozet i schodzi z niego (mo
ż
e posłu
ż
y
ć
si
ę
małym stołkiem lub
schodkami)
1. Trzymaj w łazience jak
ąś
zabawk
ę
i dawaj j
ą
dziecku za ka
ż
dym razem, gdy
siedzi na sedesie.
2. Poka
ż
dziecku gdzie przechowuje si
ę
schodki. Przysu
ń
cie je razem do muszli.
Niech dziecko podczas wchodzenia na schodki trzyma si
ę
, o ile to konieczne,
muszli. Poka
ż
mu jak nale
ż
y si
ę
obróci
ć
, by usi
ąść
na sedesie tak jak na
krze
ś
le. Dziecko mo
ż
e trzyma
ć
si
ę
muszli obur
ą
cz, aby nie obsun
ąć
si
ę
za nisko
w otwór.
3. Powtórz z dzieckiem wszystkie te czynno
ś
ci wiele razy. Ograniczaj swoj
ą
pomoc, najpierw fizyczn
ą
, a nast
ę
pnie werbaln
ą
, w miar
ę
jak dziecko zaczyna
rozumie
ć
, czego si
ę
od niego wymaga.
DU
Ż
A MOTORYKA 53
Wiek 2-3
Przesuwa krzesełko lub stołek do blatu i wspina si
ę
1. Gdy dziecko chce wzi
ąć
co
ś
, co znajduje si
ę
na zbyt wysokim stole czy półce,
by mogło dosi
ę
gn
ąć
, poka
ż
mu gdzie znajduje si
ę
stołek lub krzesło. Stoj
ą
c za
dzieckiem połó
ż
r
ę
ce na jego r
ą
czkach i przysu
ń
z nim razem krzesło jak
najbli
ż
ej przedmiotu. Opisz słownie wskazówki dotykowe (niech dziecko je
dotknie), które pomog
ą
niewidomemu dziecku zlokalizowa
ć
t
ę
cz
ęść
blatu, która
znajduje si
ę
najbli
ż
ej szukanego przedmiotu. Powiedz dziecku, by wspi
ę
ło si
ę
na
krzesło i pomó
ż
mu znale
źć
przedmiot. Powtarzaj t
ę
procedur
ę
dopóki dziecko nie
b
ę
dzie umiało zrobi
ć
tego samodzielnie.
2. Zabawa w zlewie, pomaganie przy myciu naczy
ń
, czy wyci
ą
ganie ciasteczka z
pojemnika mo
ż
e by
ć
skuteczn
ą
motywacj
ą
dla dziecka do podobnych
ć
wicze
ń
.
3. Wskazówka dotykowa mo
ż
e by
ć
umieszczona na szafce lub cz
ęś
ci blatu jako
pomoc dla niewidomego dziecka. Mo
ż
e to by
ć
po prostu kawałek przyklejonej
ta
ś
my.
DU
Ż
A MOTORYKA 54
Wiek 2-3
Przechodzi samodzielnie z jednego pokoju do drugiego
1. Upewnij si
ę
,
ż
e dziecko zbadało ju
ż
razem z osob
ą
dorosł
ą
wszystkie pokoje w
mieszkaniu i potrafi nazwa
ć
ka
ż
dy z nich.
2. Zacznij od wybrania dwóch pokoi w domu - jednego jako miejsca startu, a
drugiego jako miejsca przeznaczenia. Niech osoba, któr
ą
dziecko lubi, znajduje
si
ę
w tym drugim pokoju. Powiedz dziecku, gdzie jest ta osoba; niech posłucha
ono d
ź
wi
ę
ku głosu cały czas odzywaj
ą
cej si
ę
tej osoby. Id
ź
z dzieckiem w stron
ę
tego pokoju informuj
ą
c je o przeszkodach znajduj
ą
cych si
ę
na trasie. Staraj
si
ę
, by opisy twoje były zwi
ę
złe,gdy
ż
ułatwi to dziecku zapami
ę
tanie.
(Podejd
ź
my do fotela na biegunach, pó
ź
niej skr
ęć
w prawo, mi
ń
łazienk
ę
, skr
ęć
w lewo - i ju
ż
jeste
ś
my koło kuchni, gdzie wła
ś
nie jest mama). Niech dziecko
dotknie kluczowych punktów orientacyjnych (np. otwory drzwiowe, meble), w
momencie gdy mu je wła
ś
nie opisujesz.
3. Powtarzaj przej
ś
cie tej trasy dopóki dziecko nie zapami
ę
ta jej na tyle, by
móc j
ą
przeby
ć
samodzielnie i trafi
ć
do wskazanego pokoju. Pomagaj dziecku na
tych odcinkach drogi, gdzie zajdzie tego potrzeba.
4. Kiedy dziecko nauczy si
ę
ju
ż
pokonywa
ć
t
ę
tras
ę
, kieruj
ą
c si
ę
d
ź
wi
ę
kiem
głosu nieprzerwanie mówi
ą
cej osoby lub inn
ą
wskazówk
ą
d
ź
wi
ę
kow
ą
, u
ż
yj
ź
ródła
d
ź
wi
ę
ku przerywanego, a nast
ę
pnie (gdy dziecko i to opanuje), usu
ń
wszelkie
wskazówki d
ź
wi
ę
kowe.
5. Dla niewidomego dziecka zmiana mebli lub ich przestawienie mo
ż
e by
ć
utrudnieniem nie do przezwyci
ęż
enia. W ka
ż
dym przypadku podobnych zmian
dokładnie wyja
ś
niaj dziecku nowe ustawienie mebli, a nawet pozwalaj mu
uczestniczy
ć
w przestawianiu sprz
ę
tów.
DU
Ż
A MOTORYKA 55+/
Wiek 2-3
Kopie du
żą
jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
1. Kop piłk
ę
, pokazuj
ą
c dziecku, jak to si
ę
robi. Zach
ę
caj niewidome dziecko do
dotykowego badania twoich ruchów.
2. Pomagaj dziecku opanowa
ć
umiej
ę
tno
ść
kopania, prowadz
ą
c r
ę
koma jego nog
ę
.
Poruszaj ni
ą
odpowiednio w kolanie i kostce.
3.
Ć
wicz z dzieckiem kopanie innych przedmiotów - np. plastykowego wiaderka,
poduszki dmuchanej etc.
4. U
ż
yj "piszcz
ą
cej" piłki lub piłki z dzwonkiem, gdy dziecko jest całkowicie
niewidome lub ma tylko nieznaczne resztki wzroku.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 56
Wiek 2-3
Robi przewroty w przód
1. Wykonaj przewrót w przód, by pokaza
ć
dziecku jak si
ę
to robi. Zach
ę
caj
niewidome dziecko, aby badało dotykowo ruchy, jakie przy tym wykonujesz.
2. Pomó
ż
dziecku trzyma
ć
głow
ę
opuszczon
ą
podczas przewrotu. Trzymaj i popychaj
dziecko, gdy robi przewrót. Niech twoja r
ę
ka spoczywa koniecznie na karku
dziecka dla asekuracji.
3. Wykonuj przewroty razem z dzieckiem tak, by na
ś
ladowało ka
ż
dy z twoich
ruchów, potrzebnych do opanowania tej umiej
ę
tno
ś
ci. Na przykład dziecko
na
ś
laduj
ą
c w tym ciebie opiera si
ę
na dłoniach i kolanach, chowa głow
ę
itd. a
ż
do wykonania ostatniego elementu
ć
wiczenia.
4. Ustaw dziecko w pozycji skulonej, z nogami zgi
ę
tymi w kolanach, z głow
ą
i
r
ę
kami opartymi na podłodze. Przypomnij dziecku,
ż
eby schowało głow
ę
i prowad
ź
jego nogi przy "maszerowaniu" a
ż
do przewrotu. Stopniowo zmniejszaj pomoc,
u
ż
ywaj
ą
c wskazówek werbalnych, takich jak "marsz" i "chowaj głow
ę
", po czym
lekko pchnij, w chwili gdy mówisz "przewrót". Chwal dziecko i nagradzaj
oklaskami i pieszczot
ą
.
DU
Ż
A MOTORYKA 57
Wiek 3-4
Biega, trzymaj
ą
c si
ę
r
ę
ki dorosłego
1. Wybierz rozległ
ą
,płask
ą
i otwart
ą
przestrze
ń
na
ś
wie
ż
ym powietrzu, gdzie
dziecko nie potknie si
ę
ani nie wpadnie na
ż
adn
ą
przeszkod
ę
.
2. Umie
ść
zabawk
ę
lub ustaw jak
ąś
osob
ę
w odległo
ś
ci 1-2 metrów przed sob
ą
.
Je
ż
eli dziecko jest niewidome, niech osoba ta woła je, mo
ż
esz te
ż
u
ż
y
ć
wydaj
ą
cej jaki
ś
d
ź
wi
ę
k zabawki. Trzymaj
ą
c dziecko za r
ę
k
ę
zacznij i
ść
w
kierunku drugiej osoby. Nagle zawołaj: "A teraz biegniemy: szybko, szybko,
szybko" i zacznij biec stawiaj
ą
c bardzo małe kroki, poci
ą
gaj
ą
c r
ę
k
ę
dziecka za
sob
ą
.
3. Biegaj z dzieckiem cz
ę
sto, stopniowo zwi
ę
kszaj
ą
c dystans.
4. Niech z dzieckiem biegaj
ą
dwie osoby trzymaj
ą
c je z obu stron za r
ę
ce.
5. Baw si
ę
z dzieckiem w berka zmieniaj
ą
c swe role. Niech do zabawy wł
ą
cza si
ę
rodze
ń
stwo. Mów przy tym np.:"Uciekaj, bo ci
ę
złapie".
6. Zach
ę
caj dziecko do biegania w kierunku jakiego
ś
wybranego przedmiotu, osoby
lub miejsca znajduj
ą
cego si
ę
w odległo
ś
ci 1-2 m, mówi
ą
c "Biegnij - szybko,
szybko...".
7. Kojarz bieganie z sytuacjami, gdy si
ę
z dzieckiem gdzie
ś
spieszysz i musisz
zd
ąż
y
ć
na czas, jak równie
ż
dla czystej zabawy.
8. Zmieniaj ton swego głosu, gdy mówisz: "Biegnij - szybko, szybko!", by
podtrzyma
ć
zainteresowanie dziecka i motywacj
ę
do biegania.
DU
Ż
A MOTORYKA 58o/
Wiek 3-4
Posuwa si
ę
wzdłu
ż
ś
ciany (dziecko idzie bokiem do
ś
ciany, rami
ę
znajduj
ą
ce si
ę
po jej stronie nieznacznie wysuni
ę
te do przodu, grzbiet dłoni przesuwa si
ę
po
ś
cianie)
1. Ucz dziecko sposobu poruszania si
ę
polegaj
ą
cego na wodzeniu r
ę
k
ą
po
ś
cianie
(np. z jednej strony hallu znajduj
ą
si
ę
przeszkody, a druga jest pusta i
chodzenie wzdłu
ż
tej
ś
ciany zapewni woln
ą
drog
ę
). Je
ż
eli dziecko potrafi i
ść
swobodnie wzdłu
ż
np. hallu czy korytarza lub jest obeznane ze specyfik
ą
trasy,
nie zach
ę
caj go do omawianego sposobu poruszania si
ę
.
2. Ustawiaj dziecko we wła
ś
ciwej pozycji w miar
ę
jak mówisz mu, co powinno
robi
ć
. Uzasadnij potrzeb
ę
takiego poruszania si
ę
wzdłu
ż
ś
ciany i nazwij to
chodzeniem z r
ę
k
ą
na
ś
cianie. Dotykaj boku dziecka, kostek u nasady palców i
wierzchniej cz
ęś
ci dłoni w chwili gdy je nazywasz.
3. Najpierw niech dziecko idzie samo wzdłu
ż
ś
ciany wolnej od przeszkód. Posuwaj
si
ę
przed nim, koryguj
ą
c w razie potrzeby pozycj
ę
jego ramion i dłoni. Rób to
tak długo, dopóki dziecko nie nauczy si
ę
przyjmowa
ć
wła
ś
ciwej pozycji w
posuwaniu si
ę
wzdłu
ż
ś
ciany.
4. Gdy dziecko opanuje ju
ż
umiej
ę
tno
ść
takiego poruszania si
ę
, zmie
ń
tras
ę
.
Niech dziecko chodzi t
ą
metod
ą
wmiejsca,które s
ą
dla niego atrakcyjne - jak np.
sklep ze słodyczami lub zabawkami.
o/ Mo
ż
e by
ć
przydatne głównie dla dziecka, które ze wzgl
ę
du na brak wzroku
b
ę
dzie wymagało treningu w zakresie samodzielnego poruszania si
ę
i orientacji
przestrzennej.
DU
Ż
A MOTORYKA 59+/
Wiek 3-4
Skacze z wysoko
ś
ci około 20 cm
1. Skacz, zach
ę
caj
ą
c niewidome dziecko by starało si
ę
bada
ć
dotykiem twoje
ruchy.
2. Niech dziecko skacze z powierzchni o jednej fakturze na inn
ą
, np. z chodnika
na trawnik.
3. Skacz razem z dzieckiem z jednego kolorowego kółka, poło
ż
onego na podłodze,
na inne.
4. Niech dziecko, trzymaj
ą
c ci
ę
za r
ę
ce, zeskoczy z najni
ż
szego stopnia schodów
lub z kraw
ęż
nika. Powtarzaj
ć
wiczenie stopniowo zmniejszaj
ą
c pomoc, dopóki nie
nauczy si
ę
ono skaka
ć
samodzielnie.
5. Niewidome dziecko powinno skaka
ć
jedynie z tych kraw
ęż
ników, z których
skakało ju
ż
wcze
ś
niej. Pomagaj mu bada
ć
dokładnie te stopnie i kraw
ęż
niki,
których jeszcze nie zna , a z których ma skaka
ć
.
+/Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 60o/
Wiek 3-4
Biegnie przesuwaj
ą
c r
ę
k
ą
po
ś
cianie lub linie (dorosły słownie upewnia dziecko,
ż
e trasa jest wolna od przeszkód)
1. Znajd
ź
rozległ
ą
, otwart
ą
przestrze
ń
, jak np. du
ż
y korytarz, sie
ń
lub
podwórko. Je
ś
li nie ma tam
ś
ciany lub płotu, zaczep lin
ę
w poprzek podwórka na
wysoko
ś
ci wygodnej dla dziecka na tyle, by mogło si
ę
jej trzyma
ć
podczas biegu.
2. Obejd
ź
z dzieckiem teren kilka razy w ten sposób, by posuwało si
ę
ono wzdłu
ż
ś
ciany lub liny, wodz
ą
c po niej wierzchni
ą
cz
ęś
ci
ą
dłoni lub kostek nasady
palców (w przypatku liny dziecko po prostu przesuwa po niej dłoni
ą
).Powiedz
dziecku,
ż
e na nic nie wpadnie, poniewa
ż
przestrze
ń
jest otwarta i wolna od
przeszkód.
3.Gdy dziecko nauczy si
ę
ju
ż
samodzielnie chodzi
ć
wzdłu
ż
ś
ciany lub liny,
zach
ę
caj je do biegania wzdłu
ż
niej.
4. Umie
ść
na ko
ń
cu trasy jak
ąś
niespodziank
ę
.
5. Wołaj dziecko, stoj
ą
c na ko
ń
cu trasy, by przybiegło do ciebie. Zacznij od
odległo
ś
ci kilkudziesi
ę
ciu centymetrów i stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
.
6. Je
ż
eli to konieczne, na pocz
ą
tku biegaj razem z dzieckiem, trzymaj
ą
c je za
woln
ą
r
ę
k
ę
(druga r
ę
ka wodzi po
ś
cianie). Stopniowo zmniejszaj swoj
ą
pomoc,
daj
ą
c dziecku trzyma
ć
si
ę
np. za jeden palec, a nast
ę
pnie puszczaj
ą
c je, by
biegło samodzielnie.
7. Dla dziecka całkowicie niewidomego umie
ść
na ko
ń
cu trasy jaki
ś
przedmiot
wydaj
ą
cy d
ź
wi
ę
k.
o/ Mo
ż
e by
ć
przydatnie głównie dla dziecka, które ze wzgl
ę
du na brak wzroku
b
ę
dzie wymagało treningu w zakresie samodzielnego poruszania si
ę
i orientacji
przestrzennej.
DU
Ż
A MOTORYKA 61
Wiek 3-4
Odbija kopaniem du
żą
jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
, która
toczy si
ę
w jego kierunku
1. Zademonstruj i opisz czynno
ść
kopania piłki.
2. Poka
ż
dziecku, jakie ruchy trzeba wykona
ć
, by móc kopn
ąć
piłk
ę
. Prowad
ź
jego
nog
ę
w kolanie i kostce. Niech dziecko utrzymuje równowag
ę
trzymaj
ą
c si
ę
np.
krzesła.
3. Na pocz
ą
tku nauki kopania dziecko mo
ż
e podpiera
ć
si
ę
o
ś
cian
ę
.
4. Kiedy dziecko umie ju
ż
kopa
ć
le
żą
c
ą
nieruchomo piłk
ę
, kopnij j
ą
lekko lub
poturlaj w jego kierunku. Wołaj "kopnij" gdy piłka zbli
ż
a si
ę
do dziecka.
5. Aby dziecko nabrało wprawy w kopaniu piłki znajduj
ą
cej si
ę
w ruchu, umocuj
j
ą
- np. przy pomocy sznurka - mi
ę
dzy dwoma słupkami, w otwartej bramie lub w
otworze drzwiowym w domu; po ka
ż
dym kopni
ę
ciu piłka b
ę
dzie wówczas wraca
ć
do
swego pierwotnego poło
ż
enia. Chwal dziecko, gdy dobrze kopie i wprowadzaj nowe
gry wymagaj
ą
ce stosowania tej umiej
ę
tno
ś
ci.
DU
Ż
A MOTORYKA 62+/
Wiek 3-4
Chodzi na palcach
1. Opisuj dziecku słownie demonstrowan
ą
czynno
ść
chodzenia na palcach z pi
ę
tami
uniesionymi w gór
ę
. Niech dziecko dotyka twojej nagiej stopy w chwili gdy to
robisz. Zach
ę
caj je do na
ś
ladowania.
2. Zach
ę
caj dziecko do si
ę
gania po przedmioty znajduj
ą
ce si
ę
na stole lub
półce, tak
ż
e b
ę
dzie musiało ono stan
ąć
na palcach, przytrzymuj
ą
c si
ę
jednocze
ś
nie kraw
ę
dzi stołu
ż
eby wzi
ąć
przedmiot.
Ć
wicz
ą
c z dzieckiem
niewidomym u
ż
yj zabawki d
ź
wi
ę
kowej.
3. Niech dziecko trzyma nad swoj
ą
głow
ą
kijek lub ły
ż
k
ę
drewnian
ą
. Ci
ą
gnij za
przedmiot do góry i zach
ę
caj dziecko, aby starało si
ę
go utrzyma
ć
nie
zwalniaj
ą
c uchwytu. Nast
ę
pnie zacznij i
ść
do przodu ci
ą
gn
ą
c za ten przedmiot,
tak by dziecko musiało i
ść
na palcach. Stopniowo zlu
ź
niaj uchwyt przedmiotu aby
dziecko szło na palcach samodzielnie, trzymaj
ą
c pałeczk
ę
w górze dla równowagi.
4.
Ć
wicz z dzieckiem wchodzenie na palcach do pokoju lub chodzenie za kim
ś
tak,
by go zaskoczy
ć
(zabawa w "podchody"). Niech dziecko chodzi na przemian to
gło
ś
no st
ą
paj
ą
c, to znowu cicho napalcach.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 63
Wiek 3-4
Chodzi lub bawi si
ę
w basenie, w którym woda si
ę
ga mu do pasa
1. Pozwól dziecku oswoi
ć
si
ę
stopniowo z temperatur
ą
wody.
2. Stoj
ą
c w wodzie dziecko trzyma si
ę
kraw
ę
dzi basenu,
ż
eby mogło przyzwyczai
ć
si
ę
do uczucia utraty ci
ęż
aru ciała.
3. Pomó
ż
dziecku podskakiwa
ć
w wodzie, gdy przytrzymuje si
ę
kraw
ę
dzi basenu.
4. Pomó
ż
przy wierzganiu nogami w wodzie w pozycji le
żą
cej na brzuchu (dziecko
przytrzymuje si
ę
kraw
ę
dzi basenu).
5. Zach
ę
caj dziecko do robienia b
ą
belków i na
ś
ladowania odgłosu silnika
motorówki przez dmuchanie lub buczenie z ustami tu
ż
przy powierzchni wody.
6. "Spaceruj" w wodzie razem z dzieckiem, trzymaj
ą
c je za r
ę
k
ę
.
7. Zach
ę
caj dziecko do samodzielnego poruszania si
ę
wzdłu
ż
kraw
ę
dzi basenu, a
stopniowo w pewnej odległo
ś
ci od kraw
ę
dzi.
DU
Ż
A MOTORYKA 64+/
Wiek 3-4
Biegnie 10 kroków bez dotykania
ś
ciany lub liny (dorosły upewnia dziecko,
ż
e
trasa jest wolna od przeszkód)
1. Kiedy dziecko potrafi ju
ż
biec wzdłu
ż
ś
ciany lub liny, trzymaj
ą
c ewentualnie
za r
ę
k
ę
dorosłego, zach
ę
caj je do samodzielnego biegania wzdłu
ż
tej samej
znanej trasy wolnej od przeszkód.
2. Pozwalaj niewidomemu dziecku dotkn
ąć
co jaki
ś
czas
ś
ciany lub liny, dopóki
nie nabierze pewno
ś
ci,
ż
e trzyma si
ę
trasy. Zacznij od u
ż
ycia wskazówki w
postaci
ź
ródła ci
ą
głego d
ź
wi
ę
ku umieszczonego na ko
ń
cu trasy, aby dziecku
łatwiej było utrzyma
ć
kierunek. Po pewnym czasie u
ż
yj
ź
ródła d
ź
wi
ę
ku,
wydaj
ą
cego jedynie sygnały przerywane, po czym raz tylko zawołaj dziecko. Niech
dziecko ogranicza swój kontakt ze
ś
cian
ą
lub lin
ą
w miar
ę
opanowywania tej
umiej
ę
tno
ś
ci.
3. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
i powoli z nim biegnij. Stopniowo zwi
ę
kszaj szybko
ść
i stopniowo redukuj uchwyt r
ę
ki dziecka. Chwal ka
ż
dy sukces.
4.
Ć
wicz bieganie do ulubionej osoby, zabawki lub urz
ą
dzenia na terenie zabaw.
5.
Ć
wicz udaj
ą
c konia wy
ś
cigowego, konia poci
ą
gowego lub inne zwierz
ę
ta jak np.
lisa, jelenia.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 65
Wiek 3-4
Odgrywa za pomoc
ą
gestów słowa oznaczaj
ą
ce czynno
ś
ci
1. Stwarzaj sytuacje, w których sztuka "udawania" jest nieodzowna, podwieczorek
z zaproszonymi go
ść
mi, czynno
ś
ci domowe, karmienie lalki etc.
2. Wybierz czynno
ść
, jak
ą
dziecko ma odegra
ć
przy pomocy gestów. Popro
ś
dziecko, by robiło to w kontek
ś
cie udawanej sytuacji, jak np. jedzenie
wyimaginowanego ciastka, które wła
ś
nie upiekła
ś
. Odegraj sam t
ę
czynno
ść
gestami, wydaj
ą
c w jej trakcie odpowiednie odgłosy. Niech dziecko na
ś
laduje
to, co robisz lub pozwól mu zbada
ć
dodatkowo twoje ruchy.
3. Odegrajcie mycie z
ę
bów, twarzy, spanie, jedzenie,wkładanie palta, skarpetek
lub kapelusza etc.
4.
Ś
piewaj piosenk
ę
, np. "Ole-Ole-Janko" (tekst str. ostatnia), wykonuj
ą
c
czynno
ś
ci, o których w niej mowa. Dziecko je powtarza.
DU
Ż
A MOTORYKA 66
Wiek 3-4
Pedałuje na rowerku trzykołowym (odcinek około 1,5 m)
1. Je
ż
eli dziecko nie dosi
ę
ga pedałów, przymocuj do pedałów klocki (np.
przyklej ta
ś
m
ą
lub przy
ś
rubuj).
2. Pchnij dziecko na rowerku trzykołowym, by wyczuło dotykiem kr
ę
c
ą
ce si
ę
pedały.
3. Przymocuj przy pomocy ta
ś
my lub sznurka, stopy dziecka do pedałów. Rusz
rowerkiem, by dziecko mogło wyczu
ć
, jak pracuj
ą
pedały. Stopniowo rozlu
ź
niaj
sznurek lub redukuj długo
ść
ta
ś
my. (Podobn
ą
rol
ę
jak ta
ś
ma i sznurek mog
ą
spełni
ć
rzemyki od wrotek).
4. Naciskaj na kolana dziecka, by ułatwi
ć
mu nacisk na pedały. Kontynuuj mówi
ą
c
"w gór
ę
", "w dół" etc. Ograniczaj stopniowo sw
ą
pomoc.
5. Sta
ń
w odległo
ś
ci około 30 cm na wprost dziecka siedz
ą
cego na trzykołowym
rowerku. Powiedz mu, by podjechało do ciebie. Pomagaj tylko w razie potrzeby.
6. Ustaw rowerek na małej pochyło
ś
ci, tak by na pocz
ą
tku dziecko nie musiało
u
ż
ywa
ć
zbyt du
ż
ej siły nacisku na pedały.
7. Wykorzystuj otwarty, wolny od przeszkód teren.
DU
Ż
A MOTORYKA 67
Wiek 3-4
Hu
ś
ta si
ę
na hu
ś
tawce wprawionej w ruch przez ciebie
1. Na pocz
ą
tku wykorzystaj hu
ś
tawk
ę
"krzesełkow
ą
", jak
ą
spotyka si
ę
na placach
zabaw.
2. Popchnij dziecko na hu
ś
tawce. Stój blisko hu
ś
tawki, cze
ę
sto dotykaj
ą
c
dziecka, tak by czuło si
ę
pewnie. Nie hu
ś
taj wysoko.
3. Niech dziecko widzi inne hu
ś
taj
ą
ce si
ę
dzieci, zaznacz,
ż
e poruszaj
ą
nogami
do przodu i do tyłu, by wprawi
ć
hu
ś
tawk
ę
w ruch. Zach
ę
caj dziecko do
balansowania ciałem w przód i w tył.
4. Nie popychaj dziecka za ka
ż
dym razem, gdy hu
ś
tawka wraca do ciebie,
zach
ę
caj
ą
c je do wykonywania nogami odpowiednich ruchów za ka
ż
dym "bujni
ę
ciem".
5. Gdy dziecko lepiej opanuje samodzielne hu
ś
tanie; przejd
ź
na hu
ś
tawk
ę
bez
oparcia. Niech dziecko trzyma si
ę
ła
ń
cuchów. Upewnij si
ę
,
ż
e hu
ś
tawka jest
zawieszona wystarczaj
ą
co nisko, by dziecko si
ę
gało stopami ziemi. W dalszym
ci
ą
gu zach
ę
caj dziecko, by starało si
ę
hu
ś
ta
ć
samodzielnie.
6. Sta
ń
na wprost dziecka i zach
ę
caj je do dosi
ę
gania ciebie nogami, kiedy
hu
ś
tawka wychyla si
ę
do przodu (nauka balansowania ciałem).
7. Niech dziecko usi
ą
dzie na twoich kolanach. Demonstruj dokładne ruchy
hu
ś
tania si
ę
, by dziecko wyczuwaj
ą
c je mogło lepiej opanowa
ć
now
ą
umiej
ę
tno
ść
.
DU
Ż
A MOTORYKA 68
Wiek 3-4
Chodzi do tyłu i w bok
1. Zawołaj dziecko z bliskiej odległo
ś
ci i powiedz "Chod
ź
do mnie". Nast
ę
pnie
powiedz, "Teraz id
ź
do tyłu", lekko trzymaj dziecko za r
ę
ce i id
ź
powoli do
przodu dotykaj
ą
c sob
ą
ciała dziecka.
2. Sta
ń
obok dziecka i we
ź
je za r
ę
k
ę
. Id
ź
razem z nim do tyłu.
3. Niech dziecko oprze si
ę
plecami o jak
ąś
powierzchni
ę
np.
ś
cian
ę
, drzewo,
okno lub o inn
ą
osob
ę
. Nast
ę
pnie niech id
ą
c do przodu pokona odległo
ść
ok. 1,5
m. Powiedz dziecku, by wróciło, id
ą
c do tyłu, do powierzchni, o któr
ą
było
oparte. Gdy to zrobi, niech popuka w powierzchni
ę
lub niech przytuli si
ę
do
osoby, o któr
ą
si
ę
opierało.
4. Ucz
ą
c dziecko chodzi
ć
bokiem, zacznij od ustawienia dziecka jednym bokiem
przy
ś
cianie. W niewielkiej odległo
ś
ci od
ś
ciany ustaw inn
ą
powierzchni
ę
np.
krzesło tak, by dziecko robi
ą
c krok w bok dotkn
ę
ło drugim swym bokiem krzesła.
5. Trzymaj dziecko za r
ę
ce i razem z nim id
ź
w bok. Opisuj ka
ż
dy krok: "Odstaw
nog
ę
w bok, podnie
ś
drug
ą
nog
ę
i dostaw, nogi s
ą
znów razem". Rób to rytmicznie
i poruszaj nogami dziecka. Upewnij si
ę
,
ż
e rozumie ono sformułowanie "nogi
razem". Dla ułatwienia dziecku nauki, mo
ż
esz robi
ć
to na kolanach, tak by
dziecko mogło poło
ż
y
ć
r
ę
ce na twoich ramionach, co pozwoli mu łatwiej utrzyma
ć
równowag
ę
.
Ć
wicz równie
ż
chodzenie w drug
ą
stron
ę
.
6. Chod
ź
z dzieckiem w ró
ż
nych kierunkach przy wtórze muzyki lub piosenek.
Naucz je ta
ń
ca, którym b
ę
dzie chodzenie w tył i w bok.
7. Stawiaj nogi tu
ż
koło nóg dziecka aby mogło wyczu
ć
ruchy twoich nóg.
DU
Ż
A MOTORYKA 69
Wiek 3-4
Wchodzi po schodkach obiema nogami na przemian
1. Pomagaj dziecku wykona
ć
zadanie towarzysz
ą
c mu przy podnoszeniu na przemian
nóg tak, by trafiały na odpowiednie stopnie.
2. Gdy dziecko potrafi to wykona
ć
przy minimalnej pomocy fizycznej z twojej
strony, ogranicz si
ę
jedynie do dotykania nogi, która ma zrobi
ć
kolejny krok.
3. Trzymaj dziecko za r
ę
k
ę
i pomagaj mu wchodzi
ć
obiema nogami na przemian.
Zmniejszaj swoj
ą
pomoc. Niech dziecko dla lepszej równowagi trzyma si
ę
por
ę
czy.
4. Niech jeden z bucików dziecka b
ę
dzie zawi
ą
zany czerwon
ą
sznurówk
ą
, a drugi
zielon
ą
. Umie
ść
na kolejnych stopniach kawałki prz
ę
dzy, czerwonej i zielonej na
przemian. Chwal dziecko i nagradzaj za osi
ą
gane post
ę
py. ("Czerwony" but
trafia na "czerwony" schodek, "zielony" but na "zielony" schodek, etc.).
5. Zach
ę
caj niewidome dziecko, by zawsze u
ż
ywało por
ę
czy lub "wodziło" r
ę
k
ą
po
ś
cianie podczas wchodzenia po schodach.
DU
Ż
A MOTORYKA 70
Wiek 3-4
Maszeruje w rytm klaskania lub muzyki (dorosły podaje te
ż
słowne wskazówki)
1. Poka
ż
dziecku marsz w miejscu.
2. Je
ś
li to niezb
ę
dne,pomó
ż
dziecku chwytaj
ą
c jego nogi w kostkach i łagodnymi
ruchami podnie
ś
je i opuszczaj na przemian.
3. U
ż
yj instrumentów wybijaj
ą
cych rytm, takich jak b
ę
benek czy cymbałki - aby
ułatwi
ć
dziecku zachowanie rytmu.
4. Przypominaj dziecku o podnoszeniu kolan, wykonuj
ą
c przesadne ruchy i wydaj
ą
c
komendy, np. "kolana w gór
ę
!".
5. Wybijaj mocno rytm muzyki marszowej. Chwal dziecko, gdy dobrze maszeruje.
6.
Ć
wicz
ą
c z całkowicie niewidomym dzieckiem wykorzystuj teren wolny od
przeszkód. Zach
ę
caj je do maszerowania w kierunku
ź
ródła d
ź
wi
ę
ku.
DU
Ż
A MOTORYKA 71
Wiek 3-4
Wspina si
ę
na drabinki i schodzi po nich w dół
1. Sta
ń
tu
ż
za dzieckiem, by zapewni
ć
mu asekuracj
ę
. Powiedz mu i poka
ż
, jak
nale
ż
y trzyma
ć
si
ę
dr
ąż
ków i stawia
ć
stopy na najni
ż
szych spo
ś
ród nich. Pomagaj
i obja
ś
niaj słowami, je
ś
li trzeba, dalsze wspinanie si
ę
: "Przesu
ń
jedn
ą
r
ę
k
ę
na wy
ż
szy szczebel, potem drug
ą
; nast
ę
pnie postaw jedn
ą
stop
ę
na wy
ż
szym
szczeblu, potem drug
ą
". Kład
ź
nacisk na to, by dziecko trzymało si
ę
drabinki
przynajmniej jedn
ą
r
ę
k
ą
. Wytłumacz na czym polega niebezpiecze
ń
stwo upadku.
Niech kto
ś
stanie pod drabinkami i mówi do dziecka, aby miało ono poczucie
wysoko
ś
ci.
2. Odwró
ć
kolejno
ść
post
ę
powania przy schodzeniu w dół.
3. Dostosowuj post
ę
powanie do ró
ż
nego rodzaju drabinek gimnastycznych. Staraj
si
ę
znale
źć
najlepsz
ą
metod
ę
drog
ą
obserwowania innych dzieci i własnych prób.
Je
ś
li czujesz,
ż
e dana drabinka jest zbyt wysoka, staraj si
ę
znale
źć
ni
ż
sz
ą
i
łatwiejsz
ą
dla dziecka w tym wieku.
4. Nadzoruj to
ć
wiczenie, dopóki nie przekonasz si
ę
,
ż
e dziecko potrafi samo
bezpiecznie je wykona
ć
. Pozwól dziecku wykonywa
ć
ć
wiczenie samodzielnie w
mo
ż
liwie wysokim stopniu.
5. Czasami dobrze jest, by jedna osoba zajmowała si
ę
wył
ą
cznie asekurowaniem
stoj
ą
c poni
ż
ej jego stóp, wówczas druga osoba b
ę
dzie mogła lepiej skoncentrowa
ć
si
ę
na czynno
ś
ci uczenia. Pami
ę
taj,
ż
e ka
ż
demu dziecku
ć
wicz
ą
cemu na tego
rodzaju sprz
ę
cie mo
ż
e zdarzy
ć
si
ę
upadek. Nie przejmuj si
ę
tym zbytnio i
zach
ę
caj dziecko do nast
ę
pnych prób (od razu albo po kilku dniach).
DU
Ż
A MOTORYKA 72
Wiek 3-4
Chwyta obur
ą
cz rzucon
ą
do niego jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
1. Niech dziecko trzyma r
ę
ce wyci
ą
gni
ę
te przed siebie. Sta
ń
za nim. Niech kto
ś
rzuci do dziecka piłk
ę
, pocz
ą
tkowo z odległo
ś
ci zaledwie ok. 30 cm. Trzymaj
ą
c
r
ę
ce dziecka pomó
ż
mu złapa
ć
piłk
ę
. Chwal i stopniowo zmniejszaj swoj
ą
pomoc.
2. Posłu
ż
si
ę
najpierw balonikiem, aby dziecko nauczyło si
ę
łapania na wolno
poruszaj
ą
cym si
ę
przedmiocie. Próbuj te
ż
stosowa
ć
woreczek z grochem, jest
bowiem łatwejszy do łapania.
3. Niech dziecko stanie naprzeciw ciebie z wyci
ą
gni
ę
tymi r
ę
kami. Powiedz:
"Wyci
ą
gnij r
ę
ce - leci piłka", i w tym momencie lekko rzu
ć
piłk
ę
. Chwal za
osi
ą
gni
ę
cia. W miar
ę
jak dziecko nabiera wprawy w łapaniu, zwi
ę
kszaj odległo
ść
.
4. Posłu
ż
si
ę
du
żą
, jaskrawo pomalowan
ą
piłk
ą
. Dla niewidomego dziecka
najbardziej odpowiednia b
ę
dzie piłka z dzwonkiem w
ś
rodku.
DU
Ż
A MOTORYKA 73
Wiek 4-5
Stoi bez pomocy na jednej nodze - około 4 sekund
1. Ustaw dziecko w w
ą
skim korytarzu lub mi
ę
dzy dwoma krzesłami. Niech opiera
si
ę
r
ę
kami o
ś
cian
ę
lub krzesła w momencie gdy podnosi do góry jedn
ą
nog
ę
. Licz
powoli do 5- ciu i chwal dziecko, gdy robi post
ę
py.
2. U
ż
yj jednego małego krzesła lub trzymaj dziecko za jedn
ą
r
ę
k
ę
i popro
ś
je,
by stan
ę
ło na jednej nodze.
3. Gdy dziecko umie ju
ż
sta
ć
na jednej nodze podpieraj
ą
c si
ę
, stopniowo
zmniejszaj oparcie. Przejd
ź
od trzymania si
ę
krzesła do trzymania si
ę
ko
ń
ca
ołówka (którego drugi koniec trzyma dorosły).
4. Chodzenie mi
ę
dzy szczeblami le
żą
cej na ziemi drabiny, przechodzenie nad
zawieszon
ą
nisko lin
ą
i kopanie piłki pomog
ą
dziecku nabra
ć
wprawy w staniu na
jednej nodze.
5. Pozwól dziecku trzyma
ć
ołówek lub klocek, z tym,
ż
e nie trzymasz ju
ż
drugiego ko
ń
ca; ułatwi mu to utrzymanie równowagi.
6. Gdy dziecko stoi na jednej nodze odliczaj na głos sekundy. Zacznij od 1-2
sekund i stopniowo przedłu
ż
aj czas.
DU
Ż
A MOTORYKA 74
Wiek 4-5
Biegnie zmieniaj
ą
c kierunek (dorosły wcze
ś
niej informuje dziecko,
ż
e
powierzchnia jest wolna od przeszkód)
1. Oznacz tras
ę
kawałkami ta
ś
my, sznurka lub innymi znakami, które b
ę
d
ą
zapowiadały konieczno
ść
zmiany kierunku. Zademonstruj dziecku zadanie. Niech
całkowicie niewidome dziecko we
ź
mie ci
ę
za r
ę
k
ę
i przejdzie po trasie, któr
ą
b
ę
dzie miało przebiec. Wykorzystaj do tego celu du
żą
, otwart
ą
przestrze
ń
i
upewnij dziecko,
ż
e jest ona wolna od przeszkód. Nast
ę
pnie przebiegnij tras
ę
razem z dzieckiem (na pocz
ą
tku biegnij bardzo wolno, zwi
ę
kszaj
ą
c pr
ę
dko
ść
, w
miar
ę
jak dziecko zaczyna si
ę
czu
ć
coraz pewniej).
2. Niech całkowicie niewidome dziecko biegnie w kierunku
ź
ródła d
ź
wi
ę
ku (kto
ś
klaszcze lub woła, albo gwi
ż
d
ż
e na gwizdku).
3. Biegnijcie na zmian
ę
(sztafeta). Bawcie si
ę
w berka. Całkowicie niewidome
dziecko b
ę
dzie zawsze gotowe do brania udziału w zabawach, które s
ą
zabawami
"partnerskimi".
4.
Ć
wicz bieganie stosuj
ą
c wskazówki typu: "Biegnij do drzewa, potem do
hu
ś
tawki". W czasie zabaw zespołowych niech całkowicie niewidome dziecko biega
ze swoim przewodnikiem.
5. W celu wskazania kierunku posługuj si
ę
zwrotami "w lewo", "w prawo". Na
przykład: "biegnij w lewo, biegnij w prawo, biegnij w lewo" (wskazówki podaje
prowadz
ą
cy zabaw
ę
). Wzmacniaj poprawne spełnianie komendy przez dawanie dziecku
roli prowadz
ą
cego zabaw
ę
. Całkowicie niewidome dziecko równie
ż
mo
ż
e by
ć
prowadz
ą
cym zabaw
ę
i wskazywa
ć
kierunek przewodnikowi i innym dzieciom.
DU
Ż
A MOTORYKA 75
Wiek 4-5
Idzie na równowa
ż
ni 4 kroki do przodu i do tyłu
1. Połó
ż
na podłodze w
ą
sk
ą
desk
ę
. Niech dziecko przejdzie cał
ą
jej długo
ść
,
posuwaj
ą
c si
ę
bokiem krokiem dostawnym. Gdy dziecko opanowało ju
ż
ten sposób
chodzenia, zmie
ń
go na chód przodem.
2. Je
ś
li konieczne jest podparcie, we
ź
dziecko za r
ę
k
ę
. Stopniowo zmniejszaj
pomoc i chwal za post
ę
py.
3. Niech dziecko, dla zwi
ę
kszenia równowagi rozło
ż
y r
ę
ce na boki.
4. Pozwól dziecku udawa
ć
ci
ęż
arówk
ę
, poci
ą
g lub rower gdy porusza si
ę
do
przodu, cofa do pozycji "do załadowania" itp. Utwierdzaj dziecko w przekonaniu,
ż
e robi to dobrze.
5. Dopóki dziecko nie nabierze zaufania we własne siły, staraj si
ę
umieszcza
ć
desk
ę
blisko
ś
ciany.
DU
Ż
A MOTORYKA 76+/
Wiek 4-5
Skacze do przodu 10 razy bez utraty równowagi
1. Poka
ż
dziecku
ć
wiczenie skacz
ą
c do przodu i gło
ś
no licz
ą
c. Niech całkowicie
niewidome dziecko bada dotykowo twoje ruchy.
2.
Ć
wicz podskoki w miejscu.
3. Sta
ń
twarz
ą
do dziecka i popro
ś
je by zmierzało podskokami w twoim kierunku.
Stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
.
4. Zrób kred
ą
lini
ę
na chodniku lub ułó
ż
lini
ę
z włóczki na dywanie. Zach
ę
caj
dziecko do skakania mi
ę
dzy liniami. Niech niewidome dziecko skacze pod
ąż
aj
ą
c za
ruchomym
ź
ródłem d
ź
wi
ę
ku (kto
ś
klaszcze oddalaj
ą
c si
ę
od dziecka w marszu
tyłem).
5. Skaczcie przez poduszki lub płaskie steropianowe pudełka.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 77
Wiek 4-5
Odbija si
ę
nogami od ziemi na hu
ś
tawce - "wadze"
1. Niech dziecko zbada dokładnie hu
ś
tawk
ę
(hu
ś
tawka-"waga") i porusza ni
ą
.
Niech obserwuje inne dzieci, jak si
ę
bawi
ą
hu
ś
taj
ą
c si
ę
. Poka
ż
dziecku,
ż
e
hu
ś
tawka ma dwa siedzenia. Niech siostra, brat, kolega lub inna osoba dorosła
usi
ą
dzie na jednym z nich. Poka
ż
dziecku jak ma trzyma
ć
si
ę
uchwytu, jak
przeło
ż
y
ć
jedn
ą
nog
ę
przez desk
ę
hu
ś
tawki i usi
ą
d
ź
na drugim siedzeniu.
2. Rozmawiaj z dzieckiem o tym,
ż
e raz b
ę
dzie w górze a raz na dole. Ułó
ż
na
ten temat piosenk
ę
lub wierszyk. Podkre
ś
laj kierunki "w gór
ę
" i "w dół",
posługuj
ą
c si
ę
zmian
ą
głosu.
3. Je
ś
li trzeba usi
ą
d
ź
za plecami dziecka, trzymaj
ą
c swoje r
ę
ce na jego, by
zapewni
ć
mocny zacisk dłoni na uchwycie.
4. Poka
ż
dziecku jak opiera
ć
stopy na ziemi, gdy opada ono w dół. Demonstruj i
opisuj dziecku t
ę
czynno
ść
w trakcie jej trwania. Tak samo pokazuj dziecku
czynno
ść
zginania nóg w kolanach i odbijania si
ę
w gór
ę
od ziemi.
5. Zaznacz,
ż
e nie mo
ż
na zej
ść
z hu
ś
tawki dopóki si
ę
ona nie zatrzyma, stopy
nie dotkn
ą
ziemi, a dorosły nie powie
ż
e ju
ż
wolno. Nie pozwalaj dziecku
schodzi
ć
samodzielnie, zanim si
ę
nie upewnisz,
ż
e oboje dzieci znajduj
ą
ce si
ę
na przeciwległych siedzeniach znajduj
ą
si
ę
na odpowiedniej wysoko
ś
ci, i
ż
e
dobrze zdaj
ą
sobie spraw
ę
ze skutków swoich ruchów na hu
ś
tawce-"wadze".
6. Kiedy dziecko opanuje ju
ż
umiej
ę
tno
ść
hu
ś
tania si
ę
na tego typu hu
ś
tawce,
mo
ż
esz zacz
ąć
dobiera
ć
mu partnerów o ró
ż
nej wadze, aby poznało ono ró
ż
nice w
hu
ś
taniu si
ę
z partnerami ci
ęż
szymi lub l
ż
ejszymi od siebie.
DU
Ż
A MOTORYKA 78
Wiek 4-5
Szarpi
ą
c poci
ą
ga lin
ę
1. Zacznij od tego,
ż
e kto
ś
trzyma jeden koniec liny, a dziecko drugi. Pomó
ż
dziecku uchwyci
ć
obur
ą
cz lin
ę
. Nast
ę
pnie sta
ń
za nim trzymaj
ą
c swoje dłonie na
jego i zacznij ci
ą
gn
ąć
. Zmniejszaj stopniowo pomoc, dopóki dziecko nie zacznie
ci
ą
gn
ąć
samodzielnie.
2. Baw si
ę
w zabaw
ę
, w której dziecko ci
ą
gnie lin
ę
i wyrywa j
ą
drugiej osobie.
3. Baw si
ę
w przeci
ą
ganie liny lub "wojn
ę
" z dwiema lub wi
ę
ksz
ą
ilo
ś
ci
ą
osób, w
której jedna strona stara si
ę
odebra
ć
lin
ę
stronie przeciwnej.
4. Poka
ż
w jaki sposób nale
ż
y sta
ć
, aby nie przewraca
ć
si
ę
ci
ą
gn
ą
c jak
najsilniej.
5. Przywi
ąż
jeden koniec liny do drzwi lub jakiego
ś
du
ż
ego przedmiotu,
ż
eby
dziecko mogło samo
ć
wiczy
ć
ci
ą
gni
ę
cie liny.
DU
Ż
A MOTORYKA 79+/
Wiek 4-5
Skacze do tyłu
1. Wybierz otwart
ą
przestrze
ń
,
ż
eby unikn
ąć
zderze
ń
z ewentualnymi
przeszkodami. Poka
ż
dziecku na czym polega skakanie w tył, zaczynaj
ą
c od
pojedynczego skoku. Stopniowo zwi
ę
kszaj ilo
ść
skoków.
2. Stoj
ą
c za dzieckiem trzymaj je w pasie. Skaczcie razem, dopóki dziecko nie
nabierze pewno
ś
ci w samodzielnym skakaniu.
3. B
ę
d
ą
c na pla
ż
y zach
ę
caj dziecko do skakania do tyłu, z piasku do wody.
4.
Ć
wicz skakanie w kierunku okre
ś
lonego miejsca (do piaskownicy, do krzesła
etc.). Niech dziecko zacznie od dotkni
ę
cia przedmiotu plecami lub nogami,
posunie si
ę
do przodu, a nast
ę
pnie skoczy w tył, tak by znów znale
źć
si
ę
przy
przedmiocie. Chwal dobre skoki.
+/ Mo
ż
e by
ć
osi
ą
gni
ę
te w pó
ź
niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.
DU
Ż
A MOTORYKA 80
Wiek 4-5
Porusza si
ę
samodzielnie po swoim podwórku lub ogródku
1. Wybierz jaki
ś
punkt orientacyjny (zazwyczaj jest to miejsce, w którym
dziecko wchodzi na podwórko - furtka, tylne drzwi domu etc.). Opisz
charakterystyczne cechy terenu podwórka i przedmioty znajduj
ą
ce si
ę
na jego
obwodzie. Odnie
ś
je do punktu orientacyjnego, posługuj
ą
c si
ę
w tym jakim
ś
jednolitym systemem, np. "Poruszaj si
ę
zgodnie z ruchem wskazówek zegara",
"Pójd
ź
w lego", "Skr
ęć
w prawo". Mo
ż
na przy okazji wprowadzi
ć
poj
ę
cia
oznaczaj
ą
ce strony
ś
wiata (północ - południe - wschód - zachód).
2. Poprowad
ź
dziecko wokół podwórka zgodnie z ruchem wskazówek zegara, badaj
ą
c
główne cechy tej trasy, przedmioty na obwodzie terenu i odnosz
ą
c je do punktu
orientacyjnego.
3. Prowad
ź
dziecko od punktu orientacyjnego do ró
ż
nych zbadanych ju
ż
miejsc i z
powrotem.
4. Niech dziecko próbuje samodzielnie doj
ść
do tych miejsc i wróci
ć
do punktu
orientacyjnego.
5. Niech dziecko próbuje doj
ść
z jednego miejsca na obwodzie do drugiego bez
odnoszenia si
ę
do punktu orientacyjnego.
6. Kiedy dziecko jest ju
ż
obeznane z obwodem podwórka, u
ż
yj tego samego
sposobu, by zapozna
ć
je z wn
ę
trzem. Je
ś
li podwórko jest du
ż
e, mo
ż
e zaj
ść
potrzeba podzielenia jego obszaru na mniejsze cz
ęś
ci i na kolejne zapoznawanie
z nimi dziecka.
7. Baw si
ę
z dzieckiem w "poszukiwanie skarbów" (słodycze lub zabawki
umieszczone w ró
ż
nych miejscach na podwórku).
DU
Ż
A MOTORYKA 81
Wiek 4-5
Chwyta i odbija du
żą
, jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki piłk
ę
1. Odbijaj piłk
ę
,
ż
eby pokaza
ć
dziecku jak to si
ę
robi.
2. Zacznij od posadzenia dziecka z rozstawionymi nogami na wprost
ś
ciany lub
k
ą
ta pokoju, aby piłka poruszała si
ę
w przestrzeni zamkni
ę
tej. Posuwaj si
ę
ku
dziecku odbijaj
ą
c piłk
ę
przed sob
ą
najpierw w pozycji na kolanach, a pó
ź
niej
na nogach.
3. Sta
ń
w odległo
ś
ci około 1 metra od dziecka. Odbij od niego piłk
ę
tak, aby
mogło odbi
ć
j
ą
z powrotem do ciebie.
4. Sta
ń
za dzieckiem i trzymaj
ą
c jego r
ę
ce pomagaj mu odbija
ć
piłk
ę
.
5. Niech dziecko pu
ś
ci piłk
ę
i chwyci j
ą
obur
ą
cz, gdy odbije si
ę
od ziemi w
gór
ę
.
6. Podczas gdy demonstrujesz dziecku
ć
wiczenie, kieruj r
ę
k
ą
dziecka i posługuj
si
ę
wskazówkami słownymi. Pomo
ż
e to dziecku synchronizowa
ć
czynno
ś
ci ("Odbij i
łap").
7. Upu
ść
piłk
ę
tak,
ż
eby dziecko mogło j
ą
odbi
ć
.
8. Przywi
ąż
mał
ą
piłk
ę
do nadgarstka dziecka przy pomocy gumki, tak by mogło j
ą
odbija
ć
nie trac
ą
c jej z zasi
ę
gu r
ą
k.
DU
Ż
A MOTORYKA 82
Wiek 4-5
Biegnie na
ś
laduj
ą
c galop
1. Niech dziecko stanie tak, aby jedna noga była w stosunku do drugiej nieco
wysuni
ę
ta do przodu.
Ć
wicz z dzieckiem przenoszenie ci
ęż
aru ciała z jednej nogi
na drug
ą
przy jednoczesnym podnoszeniu nie obci
ąż
onej nogi. Pomocna b
ę
dzie
przy tym
ć
wiczeniu muzyka.
2. Niech dziecko przesunie ci
ęż
ar ciała na nog
ę
wysuni
ę
t
ą
do przodu, a
nast
ę
pnie podskokiem przeniesie ci
ęż
ar na tyln
ą
nog
ę
. Niech powtarza t
ę
czynno
ść
, daj
ą
c najpierw krok do przodu, a pó
ź
niej przeskakuj
ą
c do oparcia si
ę
na tylnej nodze. U
ż
ywaj wskazówek słownych, np.: "Krok, podskok", aby pomóc
dziecku w synchronizacji czynno
ś
ci.
3. Niech dziecko galopuje przy muzyce na "koniu" z patyka.
4. Gdy dziecko jest całkowicie niewidome, dokładnie pokazuj mu ka
ż
d
ą
czynno
ść
.
Niech bada dotykowo twoje ruchy. Pomagaj dziecku przy wykonywaniu
ć
wiczenia.
DU
Ż
A MOTORYKA 83
Wiek 4-5
Schodzi po schodach obiema nogami na przemian
1. Niech dziecko korzysta z por
ę
czy i trzyma za r
ę
k
ę
dorosłego.
2. Zawi
ąż
jeden z butów dziecka czerwon
ą
sznurówk
ą
a drugi niebiesk
ą
.
Porozkładaj na stopniach schodów na przemian kawałki czerwonej i niebieskiej
prz
ę
dzy, b
ę
d
ą
ce wskazówk
ą
dla dziecka. Chwal dziecko i usuwaj prz
ę
dz
ę
w miar
ę
jak robi ono post
ę
py.
3. Poka
ż
dziecku jak "dawa
ć
krok i zatrzymywa
ć
si
ę
" lub zatrzymywa
ć
si
ę
w
pozycji krocz
ą
cej z jedn
ą
nog
ą
na schodku znajduj
ą
cym si
ę
poni
ż
ej tego, na
którym spoczywa druga noga.
4. Niech dziecko schodzi na pocz
ą
tku ze schodów o małej liczbie stopni. W
przypadku długiego ci
ą
gu schodów zacznij od stopni znajduj
ą
cych si
ę
na samym
dole.
5. Rozłó
ż
i odpowiednio zabezpiecz skrawki dywanu na co drugim stopniu. Niech
dziecko zdejmie z jednej nogi but i skarpetk
ę
a nast
ę
pnie schodzi, stawiaj
ą
c
goł
ą
stop
ę
na stopniach pokrytych dywanem.
6. Niewidome dziecko powinno zawsze trzyma
ć
si
ę
por
ę
czy.
7. Dotknij lewej nogi dziecka i powiedz: "lewa noga w dół". Post
ą
p teraz tak
samo z praw
ą
nog
ą
i w ten sposób nadaj rytm kolejnym ruchom nóg.
DU
Ż
A MOTORYKA 84
Wiek 4-5
Je
ź
dzi na rowerku trzykołowym robi
ą
c zakr
ę
ty
1. Rozmie
ść
przeszkody na drodze, po której dziecko ma jecha
ć
na trzykołowym
rowerku. Popro
ś
dziecko, by starało si
ę
je omija
ć
.
2. Niech dziecko jad
ą
c na rowerku goni ciebie, ty za
ś
poruszaj si
ę
zmieniaj
ą
c
kierunki.
3. Pocz
ą
tkowo stawaj za dzieckiem i pomagaj mu prowadzi
ć
kierownic
ę
. Stopniowo
zmniejszaj swoj
ą
pomoc przy kierowaniu, w miar
ę
jak dziecko uczy si
ę
robi
ć
to
samodzielnie.
4. Gdy dziecko umie ju
ż
dobrze pedałowa
ć
do przodu, zach
ę
caj je do skr
ę
cania
np. w lewo lub w kierunku jakiego
ś
przedmiotu.
5. Wybierz i opró
ż
nij teren wystarczaj
ą
co du
ż
y, aby mo
ż
na było zrobi
ć
na nim
pełne okr
ąż
enie na trzykołowym rowerku. Przywi
ąż
r
ą
czki kierownicy tak,
ż
eby
znajdowała si
ę
ona w pozycji lekko skr
ę
conej, co umo
ż
liwi dziecku
ć
wiczenie
jazdy w koło.
6. Zrób tak, by dziecko je
ź
dziło wokół jakiego
ś
przedmiotu lub osoby.
DU
Ż
A MOTORYKA 85
Wiek 4-5
Robi ustami ba
ń
ki w wodzie
1. Niech dziecko nabierze wody w zł
ą
czone ze sob
ą
dłonie i robi w niej ustami
"ba
ń
ki". Powtarzaj z nim t
ę
czynno
ść
, przesuwaj
ą
c za ka
ż
dym razem r
ę
ce dziecka
coraz bli
ż
ej powierzchni wody, dopóki nie b
ę
d
ą
one całkowicie zanurzone w
wodzie.
2. Na
ś
laduj d
ź
wi
ę
k, jaki wydaje motorówka, "Bzycz
ą
c" wargami tu
ż
przy
powierzchni wody. Niech dziecko na
ś
laduje drug
ą
motorówk
ę
.
3. Dmuchaj słabo w gwizdek znajduj
ą
cy si
ę
nad powierzchni
ą
wody, a nast
ę
pnie
tu
ż
przy jej powierzchni. Słuchaj razem z dzieckiem wywołanych w ten sposób
efektów d
ź
wi
ę
kowych. Niech dziecko powtórzy t
ę
czynno
ść
.
DU
Ż
A MOTORYKA 86
Wiek 4-5
Podskakuje na jednej nodze 5 razy pod rz
ą
d
1. Niech dziecko trzyma si
ę
pocz
ą
tkowo twojego ramienia,
ż
eby mie
ć
oparcie.
Skacz z dzieckiem po pokoju i chwal je.
2. U
ż
yj pr
ę
ta lub kija (np. od szczotki). Sta
ń
przed dzieckiem, trzymaj
ą
c
poziomo kij od szczotki na wysoko
ś
ci jego piersi. Pozwól dziecku trzyma
ć
si
ę
jedn
ą
r
ę
k
ą
kija podczas skakania. Zast
ą
p kij od szczotki jak
ąś
tkanin
ą
lub
cz
ęś
ci
ą
ubrania. Daj dziecku do r
ę
ki jeden koniec ubrania, drugi za
ś
trzymaj
sam, aby w ten sposób pomóc dziecku.
3. Daj dziecku do ka
ż
dej r
ę
ki jaki
ś
przedmiot, jak np. klocki,
ż
eby ułatwi
ć
mu
utrzymanie równowagi podczas skakania.
4. Sta
ń
w małej odległo
ś
ci (ok. 70 cm) twarz
ą
do dziecka i powiedz, by
doskoczyło do ciebie. Gdy to zrobi, stopniowo zwi
ę
kszaj odległo
ść
. Chwal ka
ż
de
osi
ą
gni
ę
cie.
5. Baw si
ę
z dzieckiem w przeskakiwanie z kamienia na kamie
ń
, kiedy przeskakuje
z jednego miejsca na drugie.
DU
Ż
A MOTORYKA 87
Wiek 5-6
Wchodzi i wychodzi z autobusu
1.
Ć
wicz z dzieckiem wchodzenie na wysokie stopnie lub postaw stołek albo mał
ą
ławk
ę
przy otworze drzwiowym. Pozwalaj dziecku i zach
ę
caj je do trzymania si
ę
por
ę
czy lub futryny drzwi dla podparcia.
2. Znajd
ź
(np. w szkolnym gara
ż
u) pusty autokar - mo
ż
e to by
ć
równie
ż
autobus
stoj
ą
cy wła
ś
nie na p
ę
tli. Niech dziecko zbada pojazd w cało
ś
ci - jego długo
ść
,
siedzenia, przej
ś
cia mi
ę
dzy siedzeniami, kasownik, miejsce kierowcy, przednie,
ś
rodkowe i tylne drzwi, schodki wej
ś
ciowe etc.
3. Niech dziecko wejdzie na pierwszy stopie
ń
schodków autobusu, tak jak to
wcze
ś
niej
ć
wiczyło w domu. Poka
ż
dziecku, gdzie znajduje si
ę
por
ę
cz (je
ś
li
jest). Powtarzaj tyle razy, ile b
ę
dzie trzeba.
4. Wybierz si
ę
z dzieckiem na przeja
ż
d
ż
k
ę
autobusow
ą
do ulubionej osoby lub
miejsca. Mów dziecku o odgłosach, zapachach i widokach za oknem, jakie mijacie
po drodze. Poznajcie si
ę
z kierowc
ą
autobusu.
5. Dziecku całkowicie niewidomemu powiedz,
ż
e autobus mo
ż
e czasem zatrzyma
ć
si
ę
w pewnej odległo
ś
ci od kraw
ęż
nika i
ż
e nale
ż
y wówczas koniecznie doj
ść
do
kraw
ęż
nika natychmiast po zatrzymaniu si
ę
autobusu.
6. Po pokazaniu dziecku, gdzie znajduj
ą
si
ę
drzwi, zach
ę
caj je, aby uwa
ż
ało na
odgłos otwieraj
ą
cych si
ę
drzwi i mogło je zlokalizowa
ć
po to,
ż
eby móc wsi
ąść
do autobusu.
DU
Ż
A MOTORYKA 88
Wiek 5-6
Pokonuje odległo
ść
ok. 3 metrów ruchem: krok-podskok-krok itd.
1. Zacznij od galopowania - dawanie kroku jedn
ą
nog
ą
, podskok drug
ą
.
2. Sta
ń
za dzieckiem i trzymaj je pod pachami. Pchnij do przodu swoj
ą
nog
ą
praw
ą
nog
ę
dziecka, jednocze
ś
nie mówi
ą
c: "Krok-podskok-krok". Kolejne ruchy
składaj
ą
ce si
ę
na
ć
wiczenie wykonuj wolno. Nast
ę
pnie rób to samo z lew
ą
nog
ą
dziecka.
Ć
wicz, dopóki dziecko nie nauczy si
ę
stawia
ć
kroków i przeskakiwa
ć
ka
ż
d
ą
nog
ą
na zmian
ę
posługuj
ą
c si
ę
wskazówkami słownymi.
3. Wykonuj
ą
c
ć
wiczenie poruszaj si
ę
wolno i mów: "krok-podskok-krok-podskok",
aby dziecko mogło dokładnie obserwowa
ć
ka
ż
dy twój ruch. Pomó
ż
niewidomemu
dziecku zbada
ć
dotykowo twoje ruchy, a potem podskakujcie razem.
4. Niech dziecko nast
ę
pnie porusza si
ę
w ten sposób samodzielnie, nadal
wspomagane twoim dyrygowaniem: "krok-podskok" itd.
DU
Ż
A MOTORYKA 89
Wiek 5-6
Hu
ś
ta si
ę
na hu
ś
tawce, samo wprawiaj
ą
c j
ą
w ruch
1. Upewnij si
ę
, czy dziecko siedz
ą
c na hu
ś
tawce si
ę
ga nogami do ziemi.
2. Poka
ż
dziecku co trzeba robi
ć
,
ż
eby rozhu
ś
ta
ć
si
ę
. Chwal je, gdy próbuje ci
ę
na
ś
ladowa
ć
.
3. Najpierw niech dziecko
ć
wiczy wła
ś
ciwy ruch hu
ś
tania si
ę
. Na pocz
ą
tek ty
pchnij hu
ś
tawk
ę
. Gdy dziecko umie ju
ż
odpowiednio balansowa
ć
ciałem, poka
ż
jak
mo
ż
na si
ę
rozhu
ś
ta
ć
odpychaj
ą
c si
ę
nogami od ziemi.
4. Zach
ę
caj dziecko do wtórowania sobie podczas hu
ś
tania si
ę
wołaniem: "w tył"
i "wgór
ę
!" (lub "w przód!").
5. Niech niewidome dziecko siedzi na twoich kolanach, gdy pokazujesz mu ruchy
umo
ż
liwiaj
ą
ce rozhu
ś
tanie si
ę
. W ten sposób dziecko uczy si
ę
, wyczuwaj
ą
c twoje
ruchy całym ciałem.
DU
Ż
A MOTORYKA 90
Wiek 5-6
Wspina si
ę
po drabince na zje
ż
d
ż
alni
ę
i zje
ż
d
ż
a (wysoko
ść
zje
ż
d
ż
alni około 1,5
m)
1. Na pocz
ą
tek u
ż
yj niskiej zje
ż
d
ż
alni. Poucz dziecko, jak si
ę
na ni
ą
wspina
ć
.
Wchod
ź
tu
ż
za dzieckiem i słu
ż
mu fizyczn
ą
pomoc
ą
, je
ś
li zajdzie potrzeba.
2. Zapewnij dziecko,
ż
e jeste
ś
tu
ż
za nim. Chwal je za post
ę
py we wspinaniu
si
ę
.
3. Niech dziecko wspina si
ę
bez twojej fizycznej pomocy, a jedynie korzystaj
ą
c
z twoich wskazówek słownych. Powiedz dziecku, aby stawiało obie stopy na ka
ż
dym
kolejnym stopniu i pilnowało si
ę
,
ż
eby mocno trzyma
ć
si
ę
por
ę
czy.
4. Obliczaj szczeble drabinki, kiedy dziecko si
ę
na ni
ą
wspina. Kiedy ju
ż
dziecko jest na odpowiedniej wysoko
ś
ci, powiedz uło
ż
on
ą
rymowank
ą
: "Lewa noga
na desce - siad - prawa noga jeszcze - zjazd!".
5. Zjed
ź
ze zje
ż
d
ż
alni trzymaj
ą
c dziecko na kolanach lub niech drugie znajome
dziecko zje
ż
d
ż
a tu
ż
przed twoim lub tu
ż
za nim.
6. Posad
ź
dziecko na najwy
ż
szym odcinku zje
ż
d
ż
alni. Asekuruj je podczas
zje
ż
d
ż
ania i pochwal, kiedy to wykona. Nast
ę
pnie posad
ź
je na samym szczycie i
w czasie zje
ż
d
ż
ania podtrzymuj je w pasie. Na koniec niech dziecko samo wejdzie
po drabince a
ż
na szczyt i samodzielnie zjedzie.
7. Oczekuj go na dole, chwy
ć
i chwal za osi
ą
gni
ę
cie.
DU
Ż
A MOTORYKA 91
Wiek 5-6
Zwisa przez 6 sekund na poziomym dr
ąż
ku, utrzymuj
ą
c ci
ęż
ar swojego ciała na
ramionach
1. Podtrzymuj dziecko w pasie w chwili gdy zwisa na dr
ąż
ku. Stopniowo
zmniejszaj sił
ę
podtrzymywania.
2. Wybierz dr
ąż
ek wystarczaj
ą
co niski, by dziecko wisz
ą
c znajdowało si
ę
na
wysoko
ś
ci zaledwie kilkunastu centymetrów nad podłog
ą
.
3. Niech dziecko wejdzie na drabink
ę
gimnastyczn
ą
. Zach
ęć
je do wspi
ę
cia si
ę
na
jeden szczebel i zawieszenia si
ę
na moment na ramionach bez podpierania si
ę
stopami o szczebel. Stopniowo wydłu
ż
aj okres czasu, w jakim dziecko ma zwisa
ć
utrzymuj
ą
c swój ci
ęż
ar.
DU
Ż
A MOTORYKA 92
Wiek 5-6
Uderza kijkiem do palanta lub pałeczk
ą
tocz
ą
c
ą
si
ę
piłk
ę
jaskrawo pomalowan
ą
lub wydaj
ą
c
ą
d
ź
wi
ę
ki
1. Zacznij od umieszczenia piłki na wprost dziecka. Niech
ć
wiczy uderzenie
piłki stoj
ą
cej w miejscu; nast
ę
pnym etapem b
ę
dzie uderzanie piłki tocz
ą
cej si
ę
w jego kierunku.
2. Daj dziecku gruby kijek lub lekki palantowy albo rakietk
ę
(np. do kometki).
Turlaj w jego kierunku du
żą
piłk
ę
, zach
ę
caj
ą
c by uderzyło w ni
ą
kijkiem. Sta
ń
z
tyłu i poło
ż
ywszy swoje r
ę
ce na r
ę
kach dziecka pomagaj mu zamachn
ąć
si
ę
we
wła
ś
ciwym momencie.
3. U
ż
ywaj wskazówek słownych - "teraz!", "uderz!" w chwili gdy dziecko ma
uderzy
ć
pałeczk
ą
piłk
ę
.
4. U
ż
ywaj coraz mniejszych piłek, w miar
ę
jak dziecko nabiera wprawy w
opanowaniu czynno
ś
ci.
5. Inicjuj zabaw
ę
, w której niewidome dziecko ma ci mówi
ć
, kiedy zbli
ż
a si
ę
piłka, kieruj
ą
c si
ę
sygnałem d
ź
wi
ę
kowym (piłka z dzwonkiem w
ś
rodku).
6. Przywi
ąż
lekk
ą
piłk
ę
do słupka sznurkiem na tyle długim, by piłka si
ę
gała
ziemi. Gdy dziecko uderza piłk
ę
kijkiem, ułatwi mu to odzyskanie piłki.
7.
Ć
wicz
ą
c w domu mo
ż
esz u
ż
y
ć
szczotki-zmiotki.
DU
Ż
A MOTORYKA 93
Wiek 5-6
Umie trafi
ć
do kranu i u
ż
ywa
ć
go
1. Niech dziecko zbada dokładnie kran: jego główk
ę
lub gałk
ę
, otwór. Powiedz
mu, jak si
ę
wszystkie cz
ęś
ci nazywaj
ą
.
2. Obieraj zawsze t
ę
sam
ą
drog
ę
przez mieszkanie, kiedy udajesz si
ę
z dzieckiem
do kranu. Wyja
ś
nij dziecku kolejne czynno
ś
ci, gdy pomagasz mu wej
ść
na
stołeczek, zlokalizowa
ć
główk
ę
czy gałk
ę
, odkr
ę
ci
ć
lub nacisn
ąć
i pochyli
ć
si
ę
,
aby napi
ć
si
ę
wody. Je
ś
li trzeba,udzielaj pomocy fizycznej.
3. Powtarzaj t
ę
czynno
ść
wielokrotnie dok
ą
d dziecko nie nauczy si
ę
pewnych
cz
ęś
ci tej procedury wykonywa
ć
samodzielnie. Redukuj fizyczn
ą
pomoc, w miar
ę
jak dziecko zapami
ę
ta, jak trafi
ć
do kranu i jak si
ę
nim posługiwa
ć
.
4. Kiedy ju
ż
dziecko opanuje t
ę
umiej
ę
tno
ść
, poka
ż
mu, jak nala
ć
sobie wody do
kubeczka. Popro
ś
dziecko, aby przyniosło kubek wody komu
ś
z domowników.
5. Je
ś
li dziecko jest całkowicie niewidome, polecaj mu zwraca
ć
uwag
ę
na odgłosy
towarzysz
ą
ce nabieraniu wody przez inne dzieci. Mo
ż
esz te
ż
u
ż
y
ć
odgłosu lec
ą
cej
z kranu wody jako wskazówki akustycznej ułatwiaj
ą
cej dziecku trafienie do
łazienki lub zlewu. Zawsze wyja
ś
niaj szczegółowo tras
ę
do kranu i zwracaj uwag
ę
na wszelkie bod
ź
ce dotykowe i słuchowe znajduj
ą
ce si
ę
w otoczeniu, aby
dopomogło to dziecku w samodzielnym trafianiu do celu.
DU
Ż
A MOTORYKA 94
Wiek 5-6
Pokonuje na wrotkach odległo
ść
około 3 metrów
1. Pozwól dziecku zbada
ć
, a tak
ż
e pobawi
ć
si
ę
jedn
ą
wrotk
ą
. Poka
ż
jak ona
je
ź
dzi po ziemi. Niech dziecko pchnie osob
ę
, która ma wła
ś
nie wrotki na nogach.
2. Włó
ż
dziecku wrotki i podtrzymuj
ą
c je pod pachami lekko popchaj.
Ć
wicz na
otwartym powietrzu, szczególnie przy jakim
ś
płocie lub np. por
ę
czy. Dorosły
podczas uczenia dziecka nie powinien zrazu sam zakłada
ć
wrotek.
3. Poka
ż
dziecku jak wsta
ć
w razie wywrotki: niech kl
ę
knie na trawie, a
nast
ę
pnie podci
ą
gnie si
ę
w gór
ę
przy pomocy płotu lub wstanie samo.
4. Pocz
ą
tkowo pozwalaj dziecku je
ź
dzi
ć
na wrotkach np. po chodniku w mieszkaniu
(aby za bardzo si
ę
nie
ś
lizgało).
5. Wyja
ś
niaj słownie i ewentualnie poruszaj nogami dziecka tak, jak to si
ę
robi
podczas jazdy na wrotkach -
ś
lizg lew
ą
nog
ą
,
ś
lizg praw
ą
, lew
ą
, praw
ą
itd.
Przypominaj,
ż
e gdy jedna noga sunie do przodu, drug
ą
nale
ż
y unie
ść
w gór
ę
.
Trzymaj
ą
c dziecko za r
ę
k
ę
ci
ą
gnij je poruszaj
ą
c si
ę
do tyłu.
6. Gdy dziecko lepiej utrzymuje si
ę
na wrotkach, je
ź
dzij tu
ż
obok niego,
trzymaj
ą
c je za r
ę
k
ę
. Stopniowo zmniejszaj pomoc.
7. Poka
ż
dziecku jak si
ę
zatrzyma
ć
, chwytaj
ą
c si
ę
bramy lub płotu. Przywi
ąż
do
bramy czy do ogrodzenia pozytywk
ę
lub kołysz
ą
cy si
ę
na wietrze dzwoneczek.
DU
Ż
A MOTORYKA 95
Wiek 5-6
Je
ź
dzi na tandemie lub rowerze dwukołowym z dodatkowymi kółkami
zabezpieczaj
ą
cymi
1. Poka
ż
dziecku rower z dodatkowymi kółkami zabezpieczaj
ą
cymi. Pomó
ż
mu
przyjrze
ć
si
ę
i zbada
ć
dotykowo poszczególne cz
ęś
ci, podczas gdy pokazujesz je
dziecku.
2. Upewnij si
ę
,
ż
e rower jest odpowiedniej wielko
ś
ci w stosunku do dziecka i
ż
e
nogi dziecka swobodnie si
ę
gaj
ą
pedałów. Niech dziecko wsiada na rower za ka
ż
dym
razem w ten sam sposób.
3. Zach
ę
caj dziecko do je
ż
d
ż
enia na rowerze w podobny sposób, jak robiłe
ś
to
ucz
ą
c je je
ź
dzi
ć
na trzykołowym rowerku.
4. Je
ś
li dost
ę
pny jest tandem, zabieraj ze sob
ą
dziecko na przeja
ż
d
ż
ki,
sadzaj
ą
c je na tylnym siedzeniu. Wykorzystuj do tego celu równie
ż
dziecinny
fotelik, jaki mo
ż
na przymocowa
ć
do ka
ż
dego zwykłego roweru. Jest to dobry
sposób uczenia dziecka utrzymania równowagi podczas jazdy rowerem.
5. Gdy dziecko czuje si
ę
coraz pewniej na rowerze z dodatkowymi kółkami
zabezpieczaj
ą
cymi, zacznij je stopniowo podnosi
ć
..
DU
Ż
A MOTORYKA 96
Wiek 5-6
Zje
ż
d
ż
a na sankach
1. Najpierw pozwól dziecku dokładnie zbada
ć
sanki. Nazywaj poszczególne cz
ęś
ci
i poka
ż
dziecku, w jaki sposób sanki
ś
lizgaj
ą
si
ę
po
ś
niegu.
2. Niech dziecko le
ż
y na sankach gdy ci
ą
gniesz je po równej powierzchni.
Nast
ę
pnie ci
ą
gnij je w dół po małej pochyło
ś
ci. Pó
ź
niej zacznij zje
ż
d
ż
anie z
małej górki, pocz
ą
tkowo z połowy jej wysoko
ś
ci, po czym startuj
ą
c za ka
ż
dym
razem coraz bli
ż
ej wierzchołka.
3. Zje
ż
d
ż
aj razem z dzieckiem siedz
ą
cym na twoich kolanach i trzymaj
ą
cym r
ę
ce
na twoich r
ę
kach, gdy sterujesz sankami. Mów dziecku, w jaki sposób kierujesz
sankami (je
ś
li jest przy nich kierownica, wyja
ś
nij zasad
ę
jej działania).
Upewnij si
ę
,
ż
e podczas zjazdu trasa jest całkowicie wolna od przeszkód.
4. Gdy dziecko nabierze wprawy, pozwól mu zje
ż
d
ż
a
ć
samodzielnie. Trasa powinna
by
ć
wolna od przeszkód zarówno na wprost dziecka jak i po bokach.
DU
Ż
A MOTORYKA 97
Wiek 5-6
Skacze z wysoko
ś
ci około 25 cm, l
ą
duj
ą
c na palcach
1. Zacznij od wyja
ś
nienia dziecku, gdzie znajduj
ą
si
ę
poduszeczki u nasady
du
ż
ych palców stóp. Poka
ż
je najpierw na swoich nogach, pó
ź
niej na nogach
dziecka.
2. Stopniowo zwi
ę
kszaj wysoko
ść
, z jakiej skacze dziecko.
3. Niech dziecko skacze na jak
ąś
mi
ę
kk
ą
powierzchni
ę
, np. na materac piankowy,
stert
ę
li
ś
ci lub piasek.
4. U
ż
ywaj wskazówek słownych: "zegnij kolana, l
ą
duj na palcach".
5. Sta
ń
na wprost dziecka. Chwy
ć
je za r
ę
ce i pomó
ż
mu skoczy
ć
.
6. Niech niewidome dziecko samo wejdzie na miejsce, z którego ma skoczy
ć
,
ż
eby
mogło zorientowa
ć
si
ę
na jakiej jest ono wysoko
ś
ci. Zanim poprosisz dziecko, by
skakało samo, "prowad
ź
" je w skoku poprzez kolejne ruchy i pozycje.
DU
Ż
A MOTORYKA 98
Wiek 5-6
Stoi na jednej nodze bez podtrzymywania i z zamkni
ę
tymi oczami przez około 5
sekund
1. Powiedz dziecku, by podnosiło jedn
ą
nog
ę
do góry. Mocno trzymaj r
ę
ce
dziecka, gdy próbuje to zrobi
ć
. Je
ś
li dziecko nie rozumie polecenia, podnie
ś
mu
jedn
ą
nog
ę
. Niech dziecko patrzy lub bada dotykiem twoj
ą
uniesion
ą
nog
ę
, gdy
stoisz na jednej nodze.
2. Stopniowo zmniejszaj oparcie, jakie dajesz dziecku,. Niech trzyma si
ę
ono
najpierw twojego palca, a pó
ź
niej ko
ń
ca długiego kijka trzymanego przez ciebie
za drugi koniec. Wreszcie pozwalaj dziecku trzyma
ć
w r
ę
ku sam kijek dla
lepszej równowagi.
3. Wydłu
ż
aj czas stania na jednej nodze. Licz na głos, gdy stoi ono
samodzielnie.
4. Poka
ż
dziecku, jak utrzymywa
ć
równowag
ę
dzi
ę
ki wyci
ą
gni
ę
tym na boki
ramionom.
5. Baw si
ę
z dzieckiem w "bociana" (na hasło "bocian" dziecko staje na jednej
nodze).
DU
Ż
A MOTORYKA 99
Wiek 5-6
Skacze przez skakank
ę
, samodzielnie ni
ą
kr
ę
c
ą
c
1. Pozwól dziecku bawi
ć
si
ę
skakank
ą
i dokładnie j
ą
zbada
ć
dotykiem.
2. Poka
ż
jak znale
źć
r
ą
czki skakanki i trzyma
ć
je w obu r
ę
kach. Je
ż
eli jest ona
za długa, owi
ń
j
ą
wokół przegubów dłoni dziecka.
3. Pocz
ą
tkowo dziecko powinno mie
ć
grub
ą
i raczej ci
ęż
k
ą
skakank
ę
, łatwiejsz
ą
do kr
ę
cenia. L
ż
ejsza skakanka powinna mie
ć
w
ę
zełek lub kilka w
ę
złów zrobionych
w cz
ęś
ci
ś
rodkowej,
ż
eby opadała na podłog
ę
bez pl
ą
tania si
ę
.
4. Sta
ń
za dzieckiem i połó
ż
swoje r
ę
ce na jego r
ę
kach trzymaj
ą
cych skakank
ę
.
Zaczynajcie tak,
ż
eby
ś
rodkowa cz
ęść
skakanki le
ż
ała za wami na ziemi.
Prowadz
ą
c r
ę
ce dziecka przerzu
ć
skakank
ę
ponad waszymi głowami tak, by
zatrzymała si
ę
przed dzieckiem, dotykaj
ą
c jego nóg. Teraz niech dziecko
przeskoczy przez skakank
ę
. Powtarzaj t
ę
czynno
ść
tak długo, dopóki ruchy
dziecka nie nabior
ą
płynno
ś
ci i dopóki nie nauczy si
ę
ono przeskakiwa
ć
zbli
ż
aj
ą
cej si
ę
do jego stóp skakanki. Stopniowo zmniejszaj sw
ą
pomoc.
5. U
ż
ywaj słów, takich jak: "z tyłu, gór
ą
, skok!", "z tyłu, gór
ą
, skok!".
6. Licz skoki.
7. Urozmaicaj
ć
wiczenie: niech np. dwie osoby kr
ę
c
ą
skakank
ą
, a dziecko niech
skacze. W trakcie zabawy
ś
piewaj odpowiednie piosenki.
Ole-Ole-Janko
Kl
ę
knij na kolanko,
We
ź
si
ę
pod boczki,
Złap si
ę
za warkoczyki,
Umyj si
ę
, uczesz si
ę
I wybieraj kogo chcesz!