Program oregoński, socjalizacja 1, PROGRAM OREGO’SKI


PROGRAM OREGOSKI

SOCJALIZACJA 1

Wiek 0-1

USPOKAJA SI LUB REAGUJE RUCHAMI CIAA W ODPOWIEDZI NA DOTYK, SPOJRZENIE LUB DWIK GOSU ZNANEJ OSOBY

1. Chcc uspokoi paczce dziecko, stosuj bliski fizyczny kontakt. Delikatnie je koysz, przemawiajc agodnie i czule. Gdy dziecko jest bardzo mae, no je z przodu w nosidle krztajc si koo zaj domowych.

2. Zabieraj ze sob dziecko w dziecicym leaczku lub w wózku do pokoju, w którym masz co do zrobienia.

3. Umoliw dziecku poznanie zapachów i odgosów kadej czci domu, jak równie odgosów wykonywania przez ciebie rónych czynnoci. Zachowuj czsty kontakt z dzieckiem gosem i dotykiem.

4. Jeeli oddalasz si, mów dziecku o tym, co wanie robisz. (Najlepiej jest wyeliminowa wszelkie inne odgosy, jak np. radia i telewizji, eby odgosy twego poruszania si i wykonywania czynnoci w peni potwierdzay twoj obecno).

5. Podczas ubierania, przewijania, karmienia i kpieli dziecka mów mu o tym, co robisz.

6. Kontakt fizyczny z dzieckiem w czasie karmienia jest bardzo wany dla wizi uczuciowej midzy rodzicami a dzieckiem.

SOCJALIZACJA 2x

Wiek 0-1

OBSERWUJE OSOB PORUSZAJC SI NA LINII WZROKU

1. Wó ubranie w ywych kolorach i sta w odlegoci ok. pó metra na wprost dziecka. Poruszaj si, aby zwróci jego uwag i utrzyma j na swojej osobie.

2. Umie przedmiot wywoujcy dwik (np. dzwonek) na ubraniu i poruszaj si na wprost dziecka.

3. Mów do dziecka zmieniajc intonacj wypowiadanych sów.

x Moe nie nadawa si dla dziecka cakowicie niewidomego.

SOCJALIZACJA 3

Wiek 0-1

UMIECHA SI W REAKCJI NA ZAJMUJC SI NIM OSOB

1. Baw si wesoo z dzieckiem w czasie ubierania go i przewijania. askocz dziecko w stopy lub rce, dmuchaj na brzuszek i czsto przytulaj.

2. Poó rcznik na twarzy dziecka. Zapytaj: "Gdzie jest Zuzia?" i w odpowiedzi cignij rcznik i przytul policzek do policzka dziecka.

3. Odwied rce dziecka na boki i dmuchaj na jego klatk piersiow.

4. Baw si z dzieckiem zwracajc si do po imieniu (np. Kasiu!) z pewnej odlegoci i powtarzajc to przy zblieniu si. Kiedy bdziesz ju bardzo blisko, powiedz: "Aa, tutaj jest ..." (np. moja Kasia) i przytul je.

5. Gdy dziecko si umiecha, odwzajemniaj jego umiech i miej si. Powtarzaj czynno, która wywoaa umiech.

6. askocz inne czci ciaa dziecka - uszy zdaj si by szczególnie wraliwym miejscem u dziecka. Baw si w "uklepywanie zagniecionego ciasta" lub piewaj wesoe piosenki.

SOCJALIZACJA 4x

Wiek 0-1

PATRZY NA SWOJE RCE I BAWI SI NIMI

1. Trzymaj rami dziecka tak, by miao rce w swoim polu widzenia. Potrzsaj i machaj rkami dziecka w róne strony, by zauwayo je.

2. Dotykaj rkami dziecka jego twarzy. Wyginaj paluszki dziecka, aby zdawao sobie spraw z ich ruchów.

3. Wó dziecku bransoletk, aby przy ruchach brzczaa na przegubie jego rki. Zawizuj jasne wsteczki lub kolorowe tasiemki na rkach lub palcach dziecka.

4. Baw si palcami dziecka w "sroczka kaszk warzya".

5. Baw si rkami dziecka w "klepanie ciasta", gdy ma je w swoim polu widzenia.

6. Poó dziecko na plecach i pomó mu sign rkami do swoich palców u nóg.

x Moe nie nadawa si dla dziecka cakowicie niewidomego.

SOCJALIZACJA 5x

Wiek 0-1

UTRZYMUJE KONTAKT WZROKOWY PRZEZ OKOO 5 SEKUND

1. Wyeliminuj odgosy mogce rozprasza uwag dziecka i zawoaj je z odlegoci okoo 60 cm.

2. Zwró uwag, w którym momencie dziecko rozpoznao które z rodziców, sprawdzajc to na podstawie rozlunionych mini i uspokojenia. (Jest to odpowiednik reakcji nastpujcej po nawizaniu kontaktu wzrokowego).

3. Skieruj uwag dziecka na wyraziste dwiki, jak np. cmokanie, gwizdanie lub klaskanie w donie i zaobserwuj, na ile dziecko reaguje na to, co dzieje si w jego otoczeniu.

4. Podczas karmienia, przewijania i noszenia dziecka patrz na nie i mów do niego o tym, co robisz w danej chwili. Przybli swoj twarz jak najbardziej do dziecka, aby nawiza kontakt wzrokowy. Nastpnie powoli odsuwaj si, aby sprawdzi, przy jakiej odlegoci dziecko jeszcze utrzymuje z tob kontakt wzrokowy.

5. Trzymaj kolorow zabawk przy swojej twarzy. Gdy dziecko nawie z tob kontakt wzrokowy - odsu zabawk.

x Moe nie nadawa si dla dziecka cakowicie niewidomego.

SOCJALIZACJA 6

Wiek 0-1

POZNAJE GOSY CZONKÓW RODZINY, OKAZUJC TO GAWORZENIEM LUB TYM, E PRZESTAJE PAKA CZY UMIECHA SI

1. Ju od najwczeniejszego okresu ycia dziecka, kady z czonków rodziny, powinien jak najczciej nawizywa z nim kontakt. Poniewa dziecko uczy si poznawa kad osob po dotyku, zapachu i po gosie, mona wymyle specjalny sygna pozwalajcy dziecku identyfikowa dan osob, jak np. poklepanie rki dziecka lub radosny okrzyk.

2. Jeeli kontakt z dan osob by dla dziecka zdecydowanie przyjemny, zacznie ono szybko reagowa we waciwy sobie sposób, dajc znak, e rozpoznaje t wanie osob.

3. Piosenki i zabawy z dzieckiem powinny zawiera jak najwicej kontaktu fizycznego.

4. Kady czonek rodziny powinien jak najczciej wypowiada imiona pozostaych, wówczas bowiem dziecko atwiej je sobie przyswoi. Rozmawiajc z dzieckiem i z wszystkimi osobami z rodziny mów: "Chod tutaj ... (imi)", "Gdzie jest ... (imi)?"

SOCJALIZACJA 7

Wiek 0-1

REAGUJE POZYTYWNIE NA PRZEBYWANIE W GRONIE RODZINNYM, OKAZUJC TO GOSEM, UMIECHEM I TYM, E PRZESTAJE PAKA

1. Spraw, aby dziecko stao si integraln czci ycia rodzinnego - jedzenia, robót domowych, kpieli, podróowania. Podczas wspólnych spotka rodziny, np. w porze posików, postaraj si, aby wszyscy jej czonkowie zasiadali przy stole zawsze na tych samych miejscach.

2. Poczcie rce dookoa stou odmawiajc modlitw przed jedzeniem.

3. Po skoczonym posiku niech dziecko posiedzi na kolanach kogo z rodziny (ojca, jeli cay dzie przebywa poza domem).

4. Wprowadzaj w cigu dnia sta porcj rozdokazywania i wesoego zamtu wród caego grona rodzinnego. Wyjaniaj dziecku odgosy, które syszy i w ogóle o co chodzi w zabawie, z czego si wszyscy ciesz itd.

5. Pozwalaj starszemu rodzestwu zajmowa si dzieckiem i bawi si z nim oraz zachcaj do tego.

6. Zabieraj dziecko idc do sklepu i wszdzie tam, dokd udajesz si z rodzin.

SOCJALIZACJA 8

Wiek 0-1

KLEPIE I CIGNIE DOROSEGO ZA WOSY, NOS, POLICZEK

1. Dotykaj i gaszcz czule twarz dziecka (usta, nos, policzki).

2. Zachcaj dziecko, aby ciebie badao dotykiem, skoro stwierdzisz, e rozumie ju rol swych rk w eksploracji otoczenia.

3. Uczy zabaw z prowadzenia rki dziecka po rysach swojej twarzy w celu odnajdywania poszczególnych jej czci. Skoro stwierdzisz budzenie si ciekawoci u dziecka, nazywaj czci twarzy. Odnajduj razem z dzieckiem te same czci na jego twarzy.

4. Wydawaj ustami rozmaite odgosy: caowania, cmokania, wistania, uderzania jzykiem o podniebienie - rrr ..., dzwonienia zbami. Nastpnie pomó dziecku dosign rk twej twarzy.

5. Twoja twarz nie jest, by moe, dla dziecka najbardziej interesujc czci twego ciaa. Mog je bardziej interesowa np. palce twych nóg, pachnce przecie nieco od potu i poruszajce si, albo szyja - oprzyj na niej rk dziecka, gdy mówisz lub piewasz.

SOCJALIZACJA 9+

Wiek 0-1

SIGA KU ZNANEJ OSOBIE

1. Uó dziecko na wznak lub posad podparte, tak aby rce miao wolne, nie skrpowane adnym przykryciem.

2. Zabawiaj niemowl dotykaniem i cigym odzywaniem si do niego. Nastpnie odsu si poza zasig jego rk i wydawaj te same odgosy lub wymawiaj te same sowa, co przedtem. Dziecko moe wówczas usiowa odnale rk ródo poprzednio doznawanej przyjemnoci dotykowej.

3. Zanim dziecko wemiesz na rce, przemów do niego, stosujc to samo umowne sowo:"chod". Mówic to wycignij ku niemu rce.

4. Zanim podniesiesz dziecko, ujmij obie jego rce i razem przycignij ku sobie.

5. Bywa, e dziecko wczeniej zaczyna siga po znany mu przedmiot zwizany z jedzeniem, jak np. butelka. Spróbuj przesuwa uwag dziecka z przedmiotu na osob.

+ Moe by osignite w póniejszym wieku przez dziecko cakowicie niewidome.

SOCJALIZACJA 10x

Wiek 0-1

REAGUJE NA SWOJE ODBICIE W LUSTERKU (WYCIGA RCE, KLEPIE LUSTRO)

1. Daj dziecku do zabawy nie tukce si lusterko. Upewnij si, e daje ono czyste odbicie.

2. Usid z dzieckiem przed duym lustrem. Bawcie si w ulubion przez dziecko zabaw lub piewajcie piosenk, któr zna i lubi. Poka dziecku jego odbicie i odbicie innych osób w lustrze.

3. Trzymaj zabawki na wprost lustra. Zawie jasne wiato, tak by si w nim odbio. Zach dziecko do dotykania lustra.

4. Opisuj dziecku czci jego ciaa dotykajc ich, a nastpnie wska mu je w odbiciu lustrzanym.

5. We rczk dziecka i uderz ni lekko w lustro. Zrób z tego zabaw.

6. Umie due lustro w pokoju dziecka. Zwró uwag, aby je umieci tak, by dziecko widziao odbicie caej swojej postaci.

x Moe nie nadawa si dla dziecka cakowicie niewidomego.

SOCJALIZACJA 11

Wiek 0-1

BAWI SI SAMO NIE PACZC, W POBLIU ZAJTEJ CZYM INNYM OSOBY DOROSEJ PRZEZ OKOO 10 MINUT

1. Daj dziecku wiksz ilo zabawek i przedmiotów domowego uytku i poka mu, jak si mona nimi bawi za pomoc uderzania, mieszania, podzwaniania. Nie polegaj na staych ródach dwiku, jak radio czy TV, ale popieraj u dziecka suchanie aktywne, a nie pasywne.

2. Podawaj nazwy wszelkich rozlegajcych si odgosów.

3. Twoja obecno w pobliu dziecka jest konieczna dla zapewnienia mu poczucia bezpieczestwa podczas samodzielnej zabawy, oraz dla czuwania nad jej sensem. Odwód je od uporczywego powtarzania jednej czynnoci, jak np. bujanie si lub tarcie oczu. Jeeli dziecko przejawia te blindyzmy, przerwij próby jego samodzielnej zabawy i powró do zabaw z twoim czynnym udziaem.

4. Wynajduj zabawki, wzbogacajce wraenia dotykowe, wchowe, smakowe i wzrokowe dziecka i które rozbudzaj jego ciekawo.

5. Zmieniaj czsto dawane dziecku zabawki, aby coraz bardziej rozbudza jego zainteresowanie.

SOCJALIZACJA 12

Wiek 0-1

WOKALIZUJE W CELU NAWIZANIA KONTAKTU Z OSOB DOROS

1. Zachcaj dziecko, aby podczas zabaw dobywao gosu. Naladuj kady dwik wydawany przez dziecko. Prowad dialog wokalizami, bdcy prototypem rozmowy. Nastpnie zmie rodzaj wydawanego dwiku i zwró uwag, czy dziecko próbuje ciebie naladowa.

2. Podchod do dziecka ilekro wydaje dwik, choby najcichszy. Traktuj jego wokalizy jako sowa i przypisuj im odpowiednie znaczenia. Dziecko wówczas uczy si, e dwik moe mie sens i wywoywa skutek. Utrzymuj kontakt gosowy z dzieckiem, kiedy jeste w pobliu, ale nie dotykaj wówczas dziecka.

3. Pytaj dziecko o to, czy chce tego czy tamtego, zanim mu dasz dany przedmiot. Reaguj gosem na kad wokalizacj dziecka.

SOCJALIZACJA 13

Wiek 0-1

REAGUJE NA DWIK SWEGO IMIENIA ODWRACAJC SI W STRON MÓWICEGO LUB WYCIGAJC KU NIEMU RCE

1. Uywaj jak najczciej imienia dziecka kiedy mówisz o tym, co robi. (Np. "Piotru potrzsa grzechotk").

2. Woaj dziecko po imieniu stajc za nim lub obok niego i obserwuj czy zwróci si ku tobie.

3. Woaj dziecko po imieniu z drugiego kraca pokoju i powtarzaj jego imi zbliajc si. Bierz dziecko na rce wymawiajc jego imi.

4. Wymawiajc imi dziecka jednoczenie nacinij piszczc zabawk trzyman przy swej twarzy. Coraz mniej "pacz" zabawk stopniowo eliminujc pomocniczy sygna dwikowy przycigajcy uwag dziecka. Na koniec wymawiaj imi dziecka bez tego dodatkowego efektu.

5. W czasie karmienia usid na wprost dziecka i zerodkuj jego uwag na tym, co si przed nim dzieje, wymawiajc jego imi i mówic: "Przyniosam ci jabuszko". Wymagaj, eby dziecko zwrócone byo przodem ku tobie, kiedy podajesz mu jedzenie.

6. Wymawiaj imi dziecka i równoczenie zapalaj wiato. To moe pomóc przycign jego uwag. Niech to bdzie zabawa. Stopniowo eliminuj zapalanie wiata, aby w kocu dziecko reagowao jedynie na dwik swego imienia.

SOCJALIZACJA 14

Wiek 0-1

BAWI SI SAMO OKOO 10 MINUT

1. Uó dziecko na wznak i zawie w zasigu jego rk przedmioty wydajce dwiki oraz takie, które maj interesujc faktur. Jeeli dziecko nie zaczyna samo si nimi bawi sigajc ku nim, zbli je do jego rk. Lekkie przedmioty moesz pooy na brzuszku dziecka, aby je zachci do zdjcia ich.

2. Przedmioty suce dziecku do zabawy powinny by zawsze przy nim w zasigu chwytu, na blacie dziecinnego stolika z krzesekiem lub na dywaniku czy kocyku tu obok niego.

3. Wynajduj przedmioty, które pocigaj dziecko swym dwikiem, smakiem, zapachem lub interesujc faktur. W byszczcym, twardym plastyku dziecko prawie nie dostrzega nic zachcajcego.

4. Ilekro zbliasz si ponownie do dziecka, eby si nim zaj, przytulaj je i czule do niego przemawiaj.

5. Utrzymuj wizi towarzyskie z rodzinami, w których s dzieci, tak aby twoje dziecko mogo w naturalny sposób obcowa z innymi dziemi. Powinno to stanowi zacht do samorzutnie podejmowanych zabaw.

SOCJALIZACJA 15

Wiek 0-1

UCZESTNICZY W DWÓCH ZABAWACH WYMAGAJCYCH UDZIAU INNEJ OSOBY ("KOSI-KOSI-APCI" I "A-KUKU")

1. Kiedy donie dziecka s rozlunione i otwarte, uchwy je i uderz je o siebie tak, aby rozlego si klanicie.

2. Usid naprzeciw dziecka trzymajc swe donie na wprost doni dziecka. Chwy dziecko za rczki i klanij jego domi o siebie, albo o swoje policzki.

3. Ustaw donie dziecka na zewntrz swych wasnych, nieco oddalonych od siebie doni i powiedz: "klaszczemy" i zach dziecko, aby popchno twoje donie ku sobie i wywoao odgos klanicia. Poka, e przy klaskaniu mog powstawa rozmaite odgosy. Niech twoje rce stawiaj nieznaczny opór.

4. piewaj piosenki towarzyszce zabawom z klaskaniem, np. "Wszystkie dzieci klaszcz w donie, tak jak ja, tak jak ja".

5. Popro troch starsze dziecko, eby pobawio si z twoim w "kosi-kosi-apci". Dziecinne rce mog bardziej zachci niemowl do zabawy.

6. W czasie kpieli w wannie baw si w klaskania, mokre planicia s goniejsze, a ich fizyczne odczuwanie ywsze. Zabawa w "a-ku-ku" w wodzie te moe by bardziej pocigajca.

7. Kiedy dziecko zaczyna samo klaska w donie, potraktuj to jako zaproszenie do zabawy.

SOCJALIZACJA 16+

Wiek 0-1

PRZYWOUJE ZNAN SOBIE DOROS OSOB

1. Odpowiadaj na wokalizacje, które brzmi jak przywoywanie. Uwiadom dziecku, e przychodzisz, kiedy ci woa. Jeeli wokalizacja nie przypomina twojego imienia, zbliajc si do dziecka wymieniaj je (mów w trzeciej osobie, e idziesz).

2. Popro, eby dwie osoby dorose siedzce przy odlegych kracach stou woay si wzajemnie po imieniu. Teraz ty wzywaj dziecko do siebie. Chwal, gdy raczkuje ku tobie (lub choby usiuje to robi). Poka dziecku, e chcc aby jaka osoba do ciebie podesza, wzywasz j po imieniu i czekasz a si odezwie lub przyjdzie.

3. Zwracaj si do poszczególnych czonków rodziny po imieniu, aby w ten sposób uatwi dziecku ich rozrónianie.

+ Moe by osignite w póniejszym wieku przez dziecko cakowicie niewidome.

SOCJALIZACJA 17+

Wiek 0-1

NAWIZUJE KONTAKT Z DOROS OSOB PODAJC JEJ ZABAWK, JAK INN RZECZ LUB CO DO JEDZENIA

1. Baw si z dzieckiem dajc mu i biorc z jego rki ulubion zabawk. Powtarzaj to wielokrotnie, aby dziecko zrozumiao, e za kadym razem dostanie zabawk z powrotem. Z pocztku oddawaj wzit zabawk natychmiast.

2. Kiedy dziecko je co, co si je palcami, np. chrupki, wó mu kawaek do ust mówic: "Masz, to dla ciebie". Nastpnie, kiedy dziecko wemie w rk nowy kawaek, sam/sama otwórz usta, poprowad rk dziecka z tym kskiem do swych ust i powiedz: "A to dla mnie". miej si i chwal dziecko.

3. Poka dziecku, jak si podaje pik, mówic mu jednoczenie np.: "Daj mi pik". Powiedz: "Dzikuj!" i zwró szybko dziecku zabawk. Powtarzaj t czynno po wielokro.

4. Popro dziecko, eby ci oddao na niby zabawk lub co, co dostao do jedzenia. Rób to po to, by sprawdzi, czy dziecko ju umie podzieli si czym z inn osob. Staraj si, eby dziecko zrozumiao, e odzyska to, co ci daje.

5. Uyj do zabawy pozytywki. Poka dziecku, e jak ci j da, to mu j nakrcisz.

+ Moe by osignite w póniejszym wieku przez dziecko cakowicie niewidome.

SOCJALIZACJA 18

Wiek 1-2

TULI SI DO ZNANEJ MU OSOBY, GASZCZE J I CAUJE

1. Poka dziecku, co robisz, witajc mi ci osob. Trzymajc dziecko na rkach przywitaj si z t blisk osob, po trzykro radonie j ciskajc i obejmujc.

2. Rado z ujrzenia bliskiej osoby wyraaj za pomoc ucisków, gaszczc j i obejmujc.

3. Zachcaj dziecko do gestów przytulania si do drugiej osoby. Mów np.: "Uciskaj cioci". Staraj si, eby dziecko wyraao swym zachowaniem to, co rzeczywicie czuje.

4. Dawaj dziecku mikkie, pluszowe zabawki, niektóre mog wydawa dwiki. Niech je trzyma, tuli i niech z nimi sypia.

5. Uywaj serdecznych, czuych sów w kontakcie z dzieckiem. Mów dziecku, e je kochasz, cauj je i pie.

SOCJALIZACJA 19

Wiek 1-2

NALADUJC DOROSEGO CISKA ZABAWK LUB POTRZSA NI, ABY WYDOBY DWIK

1. Posad dziecko koo siebie i potrzsaj zabawk lub ciskaj j. miej si z rozlegajcych si odgosów.

2. Wó t zabawk w rk dziecka i pomó mu ciska j lub ni potrzsa. Zmniejszaj stopniowo fizyczn pomoc, w miar jak dziecko robi postpy.

3. Kiedy ju dziecko potrafi samodzielnie potrzsa zabawk lub ciska j, naladuj czynno dziecka.

4. Zdobd dwie identyczne zabawki, wydajce odgos przy naciskaniu. Jedn daj dziecku, a drug trzymaj sam/sama. ciskaj swoj i staraj si, eby dziecko ci naladowao. Urzdzaj zabawy przedmiotami, z których wydobywaj si dwiki.

SOCJALIZACJA 20x

Wiek 1-2

NALADUJE ZABAW INNEGO DZIECKA BBNICEGO W BBENEK, POTRZSAJCEGO DZWONKIEM, KLASZCZCEGO W DONIE

1. Umie dziecko z innym, nieco od niego starszym na niewielkiej, ograniczonej bokami powierzchni, np. w kojcu lub w duym kartonowym pudle. Daj dzieciom kilka par wydajcych dwiki zabawek i pomó dziecku uczy si w ten sposób od drugiego dziecka.

2. Kiedy starsze dziecko czym haasuje lub wydobywa dwiki z zabawek, poka mniejszemu, jak si to robi, fizycznie kierujc jego ruchami.

3. Popro inne dziecko, aby przychodzio pobawi si obok twojego dziecka - rozbudzi to jego ciekawo.

4. Dziecko niewidome bdzie potrzebowao wicej fizycznej pomocy osoby dorosej i starannego wyjanienia, na czym polegaj czynnoci starszego dziecka.

5. Baw si z dzieckiem w takie zabawy, jak: "Ojciec Wirgiliusz".

x Moe nie nadawa si dla dziecka cakowicie niewidomego.

SOCJALIZACJA 21

Wiek 1-2

BAWI SI SAMODZIELNIE OBOK INNEGO DZIECKA

1. Zapro drugie dziecko do swego domu. Przygotuj dwa komplety zabawek, takich jak piki, klocki. Dziecko niewidome wymaga z pocztku twojej aktywnej pomocy. Mów mu, co drugie dziecko robi i pomó mu robi to samo ze swoimi zabawkami.

2. Daj kademu z dzieci wagon, samochód lub cignik i zach je do pchania zabawki. Chwal twoje dziecko za samodzieln zabaw.

3. Ogranicz przestrze w ten sposób, eby dzieci musiay by blisko siebie. Urzd zabaw sadzc dzieci przy stolikach z krzesekami lub umie je w kojcu czy te w piaskownicy.

SOCJALIZACJA 22

Wiek 1-2

AKCEPTUJE NIEOBECNO RODZICÓW W DOMU, NORMALNIE SI BAWIC (MOE PRZEZ KRÓTKI CZAS OKAZYWA NIEZADOWOLENIE)

1. Mów dziecku, dokd idziesz i jak dugo ci nie bdzie. (Np.: "Schodz na dó na minutk"). Z pocztku wychod na króciutko.

2. Powierzaj dziecko czsto opiece innych dorosych osób. Postaraj si, aby dziecko przekonao si, e osoby zastpujce rodziców wietnie si z nim bawi.

3. Kiedy wychodzisz na duej, powiedz o tym dziecku i uprzed, z kim zostanie. Wtedy dopiero wyjd. Kilkakrotne twoje wyjcia, po których powracasz, sprawi, e dziecko bdzie ufao twoim sowom.

4. Utrzymuj swe normalne kontakty z ludmi i zabieraj dziecko ze sob tylko wtedy, gdy sdzisz, e i dla niego kontakty te s wskazane.

5. Naucz osoby zastpujce ci przy dziecku jego ulubionych zabaw i piosenek. Wska im ulubiony kocyk i najmilsze zabawki dziecka. Wychodzc zostaw dziecko w miejscu i otoczeniu, do którego przywyko.

6. Po powrocie powicaj dziecku szczególnie duo uwagi.

7. Nie wychod z domu, kiedy dziecko ju zasno, aby nie zdarzyo si, e gdy si obudzi, stwierdzi, e ci nie ma.

SOCJALIZACJA 23

Wiek 1-2

TULI DO SIEBIE I NOSI LALK LUB PLUSZOWE ZWIERZTKO

1. Zamiast mikkiego kocyka, do którego dziecko zwykle tuli si w óeczku daj mu szmacian lalk lub pluszowego misia.

2. Owi lalk w kocyk i przytul do siebie. Zach dziecko, aby j wzio i take pocieszyo i przytulio.

3. Popro dziecko, aby przynioso lal lub misia i pokazao komu z rodziny.

4. piewaj piosenki i mów dziecku wierszyki o lalkach i misiach.

SOCJALIZACJA 24

Wiek 1-2

UYWA GOSU ZWRACAJC SI DO INNYCH OSÓB I ZABAWEK

1. Bawic si gosem stale prowad z dzieckiem swoiste "dialogi"; naladuj dwiki, wydawane przez dziecko i zachcaj je do naladowania twoich wokaliz. Mówic do dziecka patrz na nie i przemawiaj bezporednio do niego. Unikaj mówienia do dziecka w czasie gdy jeste pochonity/a/ inn czynnoci, i nie moesz skupi na nim caej swojej uwagi.

2. Wymagaj od dziecka, eby ci po swojemu woao, dopóki si nim nie zajmiesz. Zachcaj je, eby wokalizacje wyraajce róne pragnienia i potrzeby, kierowao do ciebie.

3. Naucz innych czonków rodziny i przyjació domu pozdrawia dziecko przy wejciu do pokoju. Popro ich, aby zatrzymali si przy nim na chwil i przemówili wprost do niego.

4. Delikatnie zwracaj twarz dziecka ku sobie kiedy do ciebie przemawia. Dziecko niewidome bdzie wymagao wikszych wzmocnie, aby je tego nauczy.

SOCJALIZACJA 25

Wiek 1-2

PRÓBUJE WYKONYWA NAJPROSTSZE CZYNNOCI DOMOWE (PRZENOSI PLASTYKOWE NACZYNIE, WKADA ZABAWK DO PUDA)

1. Kiedy dziecko ju umie si porusza, niech chodzi za tob gdy krztasz si po domu. Powinna mu wtedy objania, co robisz i od czasu do czasu dawa drobne polecenia.

2. Uczenie dziecka tego, aby byo "maym pomocnikiem" w gospodarstwie domowym ma suy wdroeniu go do pracy zespoowej nie za temu, by matka moga szybciej wykona wiksz liczb czynnoci. Zadania dawane dziecku powinny by dostosowane do jego moliwoci, przy czym nie naley mu szczdzi zachty i wykazywa, e róne rzeczy potrafi robi. Unikaj dawania zada za kar. Nie mów np. tak: "Zrobie okropny baagan - masz to wszystko sprztn".

3. Polecaj dziecku cign przecierado z óka, wyj poduszk z powoczki, przynosi ci róne przedmioty, wkada rzeczy do szuflad lub ka na póki, zanie kubek lub talerzyk do zlewo-zmywaka.

SOCJALIZACJA 26

Wiek 1-2

POWTARZA CZYNNOCI WYWOUJCE MIECH I PRZYCIGAJCE UWAG

1. Reaguj odpowiednio kiedy dziecko uczyni co dowcipnego czy zabawnego. miej si i mów: "Ale to mieszne!".

2. Ucz dziecko prostych, miesznych rymowanek. Pro dziecko, eby zechciao powiedzie taki wierszyk braciszkowi, cioci itp.

3. Gdy dziecko zbyt dugo baznuje, powiedz mu, e si ju tym zmczya i podaj mu jak inn czynno.

SOCJALIZACJA 27

Wiek 1-2

RAZEM Z OSOB DOROS BAWI SI W ZABAWY PALUSZKOWE I W ZABAWOWE WIERSZYKI (np. "LATA OSA KOO NOSA")

1. Wymyl jakie ruchowe zabawy zwizane z konkretnymi przedmiotami funkcjonujcymi w yciu dziecka. Na pocztku zabawy powinny polega na ruchach caego ciaa, a z czasem mie za przedmiot coraz mniejsze jego czci i wreszcie mona wprowadza zabawy paluszkowe.

2. Pokazuj dziecku, jakie ruchy ma wykonywa palcami i baw si z nim.

3. Pozycja dziecka powinna je zachca do czynnego udziau w zabawie. Posad je na kolanach twarz do siebie; nastpnie posad tak, by plecy jego byy zwrócone do ciebie, a twarz do przodu i aby obejmowaa je rkami w pasie i moga objani dziecku zabaw, gdy obydwoje znalelicie si w tej samej pozycji. Wreszcie posad je przy swoim boku.

4. Wyszukaj piosenki, które mówi o bieganiu, kpieli, kadzeniu si spa i piewaj je w odpowiednich momentach. Opuszczaj gówne sowo w piosence lub nie kocz frazy i zachcaj dziecko, aby piosenk uzupeniao lub koczyo.

5. Podawaj dziecku nazwy piosenek, eby mogo prosi o zapiewanie danej piosenki.

6. W zabawach paluszkowych wykonuj odpowiednie czynnoci razem z dzieckiem i dopiero po wielu powtórzeniach ogranicz si do wypowiedzenia odpowiednich sów, wówczas dziecko powinno ju samo wykona waciw czynno.

7. Korzystaj ze zbioru zabaw paluszkowych zamieszczonego w czci podrcznikowej PROGRAMU OREGOSKIEGO.

SOCJALIZACJA 28

Wiek 1-2

BAWI SI RAZEM Z INNYM DZIECKIEM Z POMOC DOROSEGO (TOCZENIE PIKI, PCHANIE SAMOCHODU)

1. Usad dzieci tak, aby ich nogi stykay si tworzc granice, w obrbie których mog turla pik lub popycha do siebie samochód, czy wózek. Kieruj zabaw dzieci, dopóki nie potrafi bawi si same z twoj niewielk pomoc.

2. Daj dzieciom krótk link, aby mogy j cign, kade ku sobie. Mog si w to bawi na siedzco lub na stojco.

3. Baw si z dzieckiem w "Rób tak jak ja" traktujc to jako wiczenie w naladowaniu. Maszerowaniu niech towarzyszy np. rytmiczne klaskanie lub tupanie nogami.

4. Oprzyj tektur o ksik, tak by tworzya pochylni, poka dzieciom, jak postawi u szczytu ciarówk lub samochód i pchn lekko, aby z rozpdu pojazd jecha na dó. Niech najpierw jedno dziecko puszcza samochód, a drugie apie go na dole, a potem niech zamieni si rolami.

5. Urzdzaj zabawy na powietrzu, w których obydwoje dzieci jednoczenie robi to samo: np. huta si na hutawce linowej, buja na hutawce-dwigni lub krci na karuzeli. Zwracajc si do dzieci wymawiaj jak najczciej ich imiona.

6. Naucz dzieci zabawy pt. "Piercie dookoa róy". Zach dzieci do samodzielnej zabawy po kilkakrotnym bawieniu si z twoj pomoc.

SOCJALIZACJA 29

Wiek 1-2

SAMO ZACZYNA SI BAWI

1. Kiedy dziecko niczym si nie zajmuje, pytaj: "Gdzie jest ...? (wymie ulubion zabawk)". Zanim zwrócisz si do dziecka z tym pytaniem, odczekaj jaki czas, aby zobaczy, czy samo nie podejmie jakiej zabawy. Nu piosenk lub wypowiedz co, co moe dziecku zasugerowa jak czynno zabawow.

2. Zaobserwuj, czy dziecko wyszukuje zabawk czy przedmiot, który by tematem zabawy, w któr si uprzednio z nim bawia. Powtórz zabaw, któr, jak stwierdzia, zapamitao.

3. Trzymaj zabawki dziecka w specjalnie do tego przeznaczonym pudle i niechaj stoi ono zawsze w tym samym miejscu, atwo dla dziecka dostpnym. Naucz dziecko trafiania do tego puda. Zachcaj je do wkadania z powrotem zabawek do puda, eby wiedziao, gdzie ich szuka do nastpnej zabawy.

4. Jedn z szafek kuchennych przeznacz do uytku dziecka, umieszczajc tam przedmioty domowego uytku, którymi dziecku wolno si bawi (miseczki, plastykowe pojemniki i nakrtki, sitko, drewniane yki). Naucz dziecko, która szafka jest "jego".

SOCJALIZACJA 30

Wiek 1-2

PODAJE DOROSEMU KSIK, ABY MU POCZYTA LUB DO WSPÓLNEGO OGLDANIA

1. Przeznacz okrelony, zawsze ten sam czas w cigu dnia (i w miar moliwoci to samo miejsce) na spokojny wypoczynek i czytanie. Zachcaj dziecko, aby pamitao o tej chwili i w odpowiednim momencie przynosio ksik.

2. Wspólnie z dzieckiem odpoczywaj przy lekturze. Trzymanie dziecka na kolanach jest w tej sytuacji wygodne i przyjemne zarówno dla osoby dorosej, jak dla dziecka.

3. Trzymaj ksiki w jakim staym miejscu, do którego dziecko atwo trafi.

4. Podawaj dziecku tytuy ksiek. Moesz je tak formuowa, eby dziecku atwo byo zapamita i zrozumie, o któr ksik chodzi (np. ksika o zwierztach, ksika o zabawkach, ksika pachnca).

5. Dla dzieci z powanym upoledzeniem wzroku przyczep na okadkach ksiek wskaniki dotykowe, aby dziki nim mogy odrónia ksiki. Niech dziecko pomoe ci przytwierdzi tego rodzaju znacznik do kadej ksiki, przy czym trzeba mu powiedzie, który znacznik odpowiada której ksice.

6. Dzieci lubi oglda albumy z fotografiami wasnymi i czonków rodziny. Zrób taki album do ogldania wraz z dzieckiem. Mów dziecku, co robi na danej fotografii.

7. Zdobd dla dziecka ksik z obrazkami poznawanymi dotykiem, najlepiej tak, w której obrazki przedstawiaj przedmioty lubiane przez dziecko.

SOCJALIZACJA 31

Wiek 1-2

CIGNIE DRUG OSOB, EBY JEJ POKAZA JAK CZYNNO LUB PRZEDMIOT

1. Namów dziecko, eby pokazao to, "co", o co chodzi tatusiowi, siostrzyczce itp. Zachcaj dziecko, aby starao si go/j/ tym zaj. Powiedz danej osobie, eby zaczekaa, a dziecko samo jej pokae, co ma do pokazania.

2. Kiedy dziecko czego dokona - a tych osigni jest co dzie wiele - znajdzie co, nauczy si piosenki, wykroi foremk ciasteczko, mów mu: "Mama ucieszy si, jak zobaczy tego robaczka", "Marysia lubi t piosenk, zapiewaj j dla niej", "Jutro kiedy przyjdzie babcia, moesz jej da to ciasteczko, które upieka".

SOCJALIZACJA 32

Wiek 1-2

POTRAFI SPOKOJNIE CZEKA DO PICIU MINUT NA ZASPOKOJENIE SWYCH POTRZEB, POSADZONE NA WYSOKIM KRZESEKU PRZED JEDZENIEM LUB NA MATERACYKU PRZED PRZEWIJANIEM

1. Na pierwsz prób wybierz por, kiedy dziecko nie jest zbyt zmczone ani godne i kiedy jest zdrowe.

2. Powiedz dziecku, kiedy je sadzasz na krzeseku, e przygotujesz mu teraz jedzenie, które bdzie niedugo gotowe. Mów dziecku o kolejnych etapach i czynnociach, jakie wykonujesz przyrzdzajc jedzenie. Zwracaj uwag na zapachy i odgosy towarzyszce gotowaniu.

3. Jeeli dziecko z trudem wytrzmuje czekanie, zacznij od sytuacji, w której dasz mu czeka jedn minut i stopniowo wyduaj ten czas.

4. Powiedz dziecku, e jest bardzo grzeczne, bo tak cierpliwie czeka. Mów to nawet wtedy, gdy czas oczekiwania wynosi minut czy dwie.

5. Podsunicie dziecku jakiej pochaniajcej uwag zabawy czsto pomaga znosi oczekiwanie. Wszak doroli postpuj w ten sam sposób czytajc czasopisma w poczekalni u lekarza.

SOCJALIZACJA 33+

Wiek 1-2

RACZKUJE LUB IDZIE NA POSZUKIWANIE ZNANEJ OSOBY

1. Zawoaj dziecko z drugiego pokoju, proszc je,aby do ciebie przyszo. Pomó mu zorientowa si gdzie jeste uzupeniajc wezwanie jakim dodatkowym sygnaem akustycznym. Jeeli dziecko wykazuje pewn dezorientacj, dorzu jeszcze jeden sygna, np. zastukaj w cian lub w blat kredensu. Nagrod dziecko czuym uciskiem za wysiek dotarcia do ciebie.

2. Kiedy rodzina zgromadzona jest w jednym pokoju, zach dziecko, aby poszukao brakujcego czonka rodziny, albo psa czy kota chowanego w domu.

3. Gdy dziecko przebywa na dworze koo domu, zawoaj je aby przyszo do ciebie np. do kuchni lub do azienki. Uzupeniaj sowa odgosami charakterystycznymi dla tych pomieszcze. Powtarzaj te informacj o tym, gdzie si wanie znajdujesz. Np. "Jestem w azience", "Jestem obok lodówki".

4. Kiedy zbierze si grono przyjació czy krewnych, zawoaj dziecko, eby do ciebie przyszo. Gosy inne ni gosy domowników i w ogóle gwar mog stwarza dziecku pewien problem, ale uczy si ono szybko rozrónia znane sobie gosy wród gwaru i innych gosów.

5. Baw si z dzieckiem w chowanego. Z pocztku odejd od dziecka na niewielk odlego i woaj do niego, a nastpnie odsuwaj si troch dalej i znowu woaj.

6. Dziecko niewidome moe uzna, e ci nie ma, skoro jeste poza zasigiem jego dotyku. Zaczynaj od bardzo maej odlegoci i dawaj mu si zawsze znale, kiedy ono szuka, a ty kryjesz. Nigdy nie dopuszczaj do tego, eby dziecko szukao ci tak dugo, a si zlknie lub zrezygnuje z zabawy.

+ Moe by osignite w póniejszym wieku przez dziecko cakowicie niewidome.

SOCJALIZACJA 34

Wiek 1-2

POPROSZONE O TO, DZIELI SI Z INNYM DZIECKIEM ZABAWK LUB JEDZENIEM

1. Turlaj z powrotem do dziecka przysan przeze pik lub samochód. Niech si tym samym upewni, e zabawka do niego powraca.

2. Niech dziecko pomoe ci przepoowi jabko, aby mogo podzieli si nim z koleg. Popro dziecko, eby podao mu jedn poow jabka, po czym wrócio do siebie po drug poow.

3. Popro dziecko, aby dao koledze zabawk. Powiedz dziecku, e kolega pobawi si ni troch i odda mu. Pochwal, gdy wykae ch dzielenia si.

4. Przy stole popro dziecko, eby poczstowao jedzeniem siedzc obok osob. Zwró mu uwag, e kady bierze troch jedzenia dla siebie, a reszt zostawia dla innych. Niech caa rodzina czstuje si wzajemnie.

5. Gdy tylko nadarzy si sposobno, pro dziecko, eby pomogo drugiemu zaspokoi jego potrzeby. Pomó niewidomemu dziecku poda innemu picie czy jedzenie.

SOCJALIZACJA 35

Wiek 1-2

WITA TRZY OSOBY SPORÓD RÓWIENIKÓW LUB SPORÓD ZNANYCH MU DOROSYCH OSÓB, KIEDY MU SI O TYM PRZYPOMNI

1. Popro kogo z czonków rodziny, eby zastuka lub zadzwoni do drzwi. Niech dziecko otworzy drzwi i przekona si, kto to przyszed. Skontrastuj dziecko z przyby osob sownie i za pomoc dotyku.

2. Wchodzc z dzieckiem do innego pokoju w mieszkaniu powiedz mu, kto si w tym pokoju znajduje. ("O, Ja i Ewa s tutaj!"). Zademonstruj dziecku form powitania. ("Dzie dobry, Jasiu; dzie dobry Ewuniu!"). Popro dziecko, eby powiedziao to samo. Spraw, eby dziecko zrozumiao, e oczekuje si od niego powitania.

3. Kiedy zgromadzi si wiksza grupa osób, popro, eby kady przedstawia si dziecku indywidualnie. Naucz dziecko podawa rk, eby nawizao równie kontakt dotykowy.

4. Zaznajom dziecko z uywaniem telefonu, dajc mu na pocztek rozmawia jedynie z czonkami rodziny. Obserwuj wyraz twarzy dziecka, kiedy usyszy w suchawce gos znanej osoby. Zachcaj, eby odpowiedziao osobie mówicej do niego przez telefon.

5. Urzdzaj z dzieckiem zabawy w otwieranie i zamykanie drzwi i odpowiadanie sowami powitania lub poegnania na sowa osoby wchodzcej lub wychodzcej.

SOCJALIZACJA 36

Wiek 2-3

BAWI SI Z GRUP (DWOJGA LUB TROJGA) RÓWIENIKÓW POD OPIEK DOROSEGO

1. Zorganizuj dziecku przebywanie w otoczeniu innych dzieci. Zachcaj do takich czynnoci, jak: pchanie i ciganie zabawek, zabawa pik, ogldanie obrazków w ksice, rysowanie kredkami.

2. Zorganizuj i poprowad prost zabaw grupow lub pole starszemu dziecku prowadzenie zabaw.

3. Organizuj raz w tygodniu w domu lub w parku zabaw grupow z trojgiem lub wicej dzieci, w zblionym wieku. Jedno z rodziców na zmian powinno doglda zabawy.

4. Zachcaj dzieci do wspólnych zabaw, jak np.: woenie przez jedno dziecko drugiego w wózku, zjedanie jedno za drugim ze zjedalni, wspólne budowanie z klocków.

5. Stwórz sytuacj do wspólnej zabawy poprzez rozdanie dzieciom jednego rodzaju zabawek lub skoncentrowaniu zabawy na powietrzu w brodziku bd w piaskownicy. Próbuj inicjowa zabawy, w których dzieci znajduj si razem w ograniczonej przestrzeni lub w ciasnym pomieszczeniu, np.: trójka razem w wannie, lub w jakim pudle czy skrzyni, czy te w maym pokoju. Na dworze wietna zabawa w namiocie dziecicym.

6. Daj dzieciom rekwizyty do zorganizowania zabawy lub przedstawienia i obserwuj formy ich wzajemnej interakcji.

SOCJALIZACJA 37

Wiek 2-3

PIECI SI I BAWI Z TRZEMA RÓNYMI ZWIERZTAMI DOMOWYMI (KOTEM, PSEM, KONIEM)

1. Wybierz jedno bardzo oswojone zwierz i agodne, psa lub kota, które stanie si pierwszym podopiecznym dziecka. Wówczas wyszukaj inne zwierz tego rodzaju, aby pomóc dziecku lepiej si zapozna z psami lub kotami.

2. W póniejszym czasie daj dziecku moliwo kontaktów z ywymi zwierztami rónej wielkoci: psami, komi itd. Zach dziecko do zadawania pyta: "Czy to zwierz wydaje gos?", "Jak due ono jest?", "Czy ono porusza si szybko czy wolno?", "Czy musz je trzyma, eby mi nie ucieko?", "Gdzie to zwierz yje?", "Czym powinnimy je karmi?".

3. Pomagaj dziecku jak najczciej dowiadcza kontaktu ze zwierztami. Dzieci widzce otrzymuj wiedz o zwierztach z programów telewizyjnych, kina i ksiek, z czego dzieci niewidome korzysta nie mog.

4. Czytaj opowiadania o zwierztach, mów o nich wierszyki, piewaj piosenki, w celu dalszego zblienia dziecka ze zwierzciem.

5. Zaprowad dziecko do ZOO, na wiejski targ i na ferm. Poka niewidomemu dziecku wymi krowy i wytumacz, jak si otrzymuje mleko.

6. Dzieci niewidome lkaj si czasami rzeczy lub stworze pokrytych sierci lub upierzonych. Postaraj si pokaza dziecku jak si wylga kacz z jajka. Pomó dziecku dotykiem zbada jajko w chwili kiedy si z niego wykluwa kacztko. Pomó mu "zobaczy" nowo wylgnite kacztko.

SOCJALIZACJA 38

Wiek 2-3

PRZYCZA SI DO ZABAWY GDY SYSZY PIOSENK LUB WIERSZYK

1. Zorganizuj wspóln z dzieckiem prost zabaw, piewan lub ruchow. Stosuj na pocztku proste teksty, a w miar postpu wprowadzaj bardziej rozwinite treciowo piosenki lub wierszyki.

2. Zanu znan melodi jako zaproszenie do zabawy. Powiedz: "piewaj razem ze mn", jeeli dziecko nie przyczy si. Zrób z tego zabaw.

3. piewaj piosenk i cz piew z wykonywaniem ruchów. Popro, aby dziecko piewao z wykonywaniem ruchów jedn zwrotk piosenki razem z tob. Stopniowo zwikszaj liczb wspólnie wykonywanych zwrotek, dopóki dziecko nie zapiewa z tob caej piosenki.

4. Powiedz dziecku: "Ty piewaj, ja bd sucha" lub "Ty wymyl zabaw do piosenki".

5. Pu pyt ze znan piosenk. Zacznij wtórowa i wtedy popro dziecko, aby równie przyczyo si do piewania. W ten sam sposób uywaj magnetofonu. Nagraj na tamie gosy rodzestwa dziecka lub swój wasny.

6. piewajcie razem i ty przerywaj, aby dziecko chwil piewao samo. Pochwal jego piewanie.

7. Wikszo dzieci lubi powtarza bez koca piewania dobrze znanych piosenek i tylko wtedy chce poznawa nowe, gdy odpiewa najpierw kilka ulubionych.

SOCJALIZACJA 39

Wiek 2-3

OKAZUJE, E ZNA NASTPUJCE PO SOBIE SEKWENCJE CODZIENNYCH CZYNNOCI POPRZEZ ZABIERANIE SI DO NICH BEZ PRZYPOMINANIA

1. Wykonuj codzienne czynnoci regularnie, tak aby dziecko wiedziao, co po czym nastpuje. Dawaj mu wskazówk, e masz zamiar co robi i poczekaj a dziecko samo wykona odpowiedni czynno. (Powiedz dziecku: "Teraz pójdziemy do sklepu spoywczego"). Pomó mu znale paszcz, woy go i podej do drzwi.

2. Zwró uwag, e aby wykona jak prac domow, naley zachowa pewien porzdek czynnoci. Na przykad przy praniu popro dziecko, aby wzio brudn odzie i zanioso j do pomieszczenia, w którym odbywa si pranie. Zawsze zwracaj uwag na przestrzeganie kolejnoci, w takich czynnociach jak: napenianie wod pralki, wsypywanie proszku piorcego, wkadanie bielizny, po zakoczeniu programu prania wyjmowanie mokrej odziey, wieszanie jej w celu wysuszenia, wreszcie skadanie jej, sortowanie itp. Mów dziecku co kolejno robisz.

3. Siadajc do obiadu powiedz: "Do tego, ebymy mogli je , potrzeba nam ...... Czy moesz nam poda?". Chodzi o to, eby dziecko po pewnym czasie wykonao te czynnoci bez proszenia.

4. W czasie przygotowa do snu, zapytaj: "Co robimy zanim pójdziemy spa?" (Myjemy zby, wkadamy piam, dajemy sobie causa na dobranoc).

5. Rozmawiaj z dzieckiem o codziennych czynnociach. Wi jedn czynno z nastpn: "Po zrobieniu tego, zaczniemy robi tamto".

6. Szykowanie stou do posiku i nakrywanie to inny jeszcze dzia uczenia si przez dziecko rutyny codziennego ycia.

7. Uprzedzaj dziecko, kiedy masz zamiar wprowadzi zmian w jego zajciach np.: "Masz pi minut do skoczenia gry, wtedy bdzie czas na jedzenie".

SOCJALIZACJA 40

Wiek 2-3

PRÓBUJE POMAGA RODZICOM W CZYNNOCIACH DOMOWYCH (np. PRZYTRZYMUJE SZUFELK DO MIECI)

1. Wykonujc domowe czynnoci miej dziecko przy sobie. Daj mu wyczuwa rk twoje czynnoci, opisujc, co wanie robisz i dlaczego.

2. Pozwól dziecku bawi si artykuami gospodarstwa domowego: szczotkami, gbkami, naczyniami stoowymi.

3. Kiedy wycierasz kurze, daj dziecku cierk, aby mogo naladowa twoje ruchy. Pozwól mu zanie jego naczynia do zlewu. Wcz dziecko do takich czynnoci jak: sanie óka, wrzucanie odziey do suszarki, ukadanie puszek konserw na pókach, mieszanie masy na budy lub galaretki czy jajecznicy.

4. Sprztajc daj dziecku do trzymania mietniczk gdy zmiatasz na ni mieci. Oferuj pomoc tylko wtedy, gdy jest potrzebna. Pochwal prac dziecka.

5. Wyszukaj takie prace, do których wykonania potrzebna jest wspópraca dwu osób. Zapro dziecko do "pomocy" w projektowaniu czynnoci. Mae etapy pracy bd miay widoczny dla dziecka zwizek z efektem kocowym i powinno ono by w stanie pomaga na kolejnych etapach, a do zakoczenia pracy. Daj dziecku mono poznania wykonywanej przez ciebie pracy od pocztku do koca.

SOCJALIZACJA 41

Wiek 2-3

MÓWI "PROSZ", GDY MU SI PRZYPOMNI

1. Uywaj jak najczciej sowa "prosz", gdy jestecie wród rodziny lub gdy prosisz dziecko, aby co dla ciebie zrobio. ("Prosz, podaj maso").

2. Gdy dziecko dopomina si o co, wstawiaj do jego pytania sowo "prosz" zamiast wprost poucza: "Mów: "prosz"".

3. W krgu rodziny wymagaj sowa "prosz", towarzyszcego probom o jedzenie lub podanie czego.

4. Gdy dziecko potrafi posugiwa si tym sowem, popro wszystkich czonków rodziny, aby oczekiwali na owo "prosz" i pomogli dziecku dopiero, gdy sowo to usysz.

SOCJALIZACJA 42

Wiek 2-3

WITA SI ZE ZNANYMI SOBIE OSOBAMI BEZ PRZYPOMINANIA

1. Bawcie si w granie ról: powiedz, e niby babcia przychodzi i pozwól dziecku "by" Babci. Poka jak witasz si z Babci.

2. Posuguj si kukiekami i wycinanymi figurkami dla odgrywania sytuacji powitania.

3. Demonstruj dziecku witanie ludzi i pole eby ci naladowao.

4. Przed przyjazdem osoby, która jest spodziewana w oznaczonym terminie, odegraj scen, tak np.: "Kto tam?". "Janek". "O, dzie dobry Janku".

5. Dzieci niewidome musz najpierw usysze gos osoby przechodzcej, zanim si z ni przywitaj i powiedz "Hej" lub "Cze".

SOCJALIZACJA 43

Wiek 3-4

PIEWA I TACZY W TAKT MUZYKI

1. Zademonstruj wraz z rodzin nucenie, poruszanie rkami i caym ciaem w takt muzyki.

2. Wcz radio. Chwy rce dziecka, "piewaj" i "tacz" razem z nim, pokazujc jak ustawiasz stopy.

3. Zach dziecko, aby samo piewao i taczyo. Oklaskuj i chwal wystp dziecka.

4. Dostarcz dziecku do zabawy przedmioty, na których mona wybija rytm (garnki, patelni, yki).

5. Koysz ciaem i kiwaj gow, gdy piewasz w takt muzyki. Zach dziecko do naladowania.

6. Usid lub sta za dzieckiem i poruszaj si wraz z nim tak, by wyczuwao ruchy twojego ciaa.

SOCJALIZACJA 44

Wiek 3-4

PODCZAS SPACERU TRZYMA INNE DZIECKO ZA RK

1. We dziecko za rk i spaceruj z nim. Pospaceruj z inn doros osob trzymajc j za rk, aby pokaza jak si to robi.

2. Znajd dziecku towarzysza spacerów. Pomó mu trzyma partnera za rk.

3. Zorganizuj prost zabaw w kóko, której dzieci musz trzyma si za rce.

4. Poprowad zabaw wymagajc wykonywania takich samych ruchów przez wszystkie dzieci. Niech usid koem na pododze dotykajc si stopami i trzymajc za rce. W tej pozycji niech koysz si razem w przód i ty. Gdy kto puci rce koysanie ustaje.

5. Gdy dziecko jest niewidome, znajd mu partnera, który bdzie chodzi ostronie, aby unikn wypadków.

SOCJALIZACJA 45

Wiek 3-4

WYRAA SOWAMI UCZUCIA MIOCI, GNIEWU, SMUTKU I RADOCI

1. Mów dziecku o swoich uczuciach. Zapytaj z kolei, co ono czuje. Przytulajc dziecko powiedz mu, e je kochasz.

2. Gdy które z rodzestwa wyraa jakie emocje, popro dziecko, aby opisao, co mu jest. Podpowiedz mu pewne ewentualnoci: "Czy twoja siostra zoci si, czy jest taka zadowolona?".

3. Poczytaj dziecku ksik, w której jest mowa o ludziach miejcych si i paczcych. Mów dziecku o tych sytuacjach. Zapytaj je, dlaczego jaka osoba pacze lub mieje si.

4. Gdy dziecko wyraa emocje nic nie mówic (np.: pacze lub mieje si), pomó mu wyrazi je sowami. Na przykad: "miejesz si. Czy jest ci wesoo? Ja si miej gdy jest mi wesoo."

5. Aby zamieni pacz lub napad zoci u dziecka na sowne ale lub protesty, mów mu: "Jeeli czego chcesz - powiedz. Nie wiem, o co ci chodzi (lub nie mog ci pomóc) gdy paczesz lub krzyczysz.".

6. Daj niewidomemu dziecku wyczuwa palcami obraz mimiczny twojej twarzy, gdy miejesz si czy paczesz. Mów dziecku, co ty odczuwasz w danym momencie. Mów te dziecku, e wyglda na wesoe lub smutne.

SOCJALIZACJA 46

Wiek 3-4

POWTARZA PROSTE WIERSZYKI, PIOSENKI I ZABAWY PALUSZKOWE WYMAGAJCE SÓW I RUCHÓW

1. Odegraj sowami i gestami ca zabaw paluszkow. Powtórz pierwsz fraz i towarzyszce jej ruchy. Popro dziecko, aby powtórzyo. Nastpnie przedstaw dwie frazy, potem trzy frazy wraz z ruchami i spraw, aby dziecko powtarzao a do opanowania caej gry palcowej. Np.: "Sroczka kaszk warzya", "Jedna wrona bez ogona".

2. Na pocztek niech dziecko wykonuje tylko czynnoci palcowe do wtóru twoim sowom. Nastpnie niech mówi take tekst wykonujc ruchy. Pomó gdy zajdzie potrzeba.

3. Spraw, by dziecko powtarzao za tob wierszyk, ale ostatnie sowa kadego wiersza pozostaw dziecku do dopowiedzenia. Nie dopowiadaj coraz wikszej liczby sów.

4. Mów pierwsze sowa kadej frazy dajc sygna dziecku, aby j dokoczyo. Wykonuj odpowiednie czynnoci, aby naprowadzi je na waciwe sowa.

5. Zaproponuj zabaw w pantomim. Jedno dziecko niech mówi wierszyk, a drugie bdzie go ilustrowao wykonujc odpowiednie ruchy.

6. Wykonuj zabaw palcami wspólnie z niewidomym dzieckiem. Wprowadzaj palce dziecka do zabawy powoli i ostronie. Pozwól dziecku bada dotykiem ruchy twoich palców w czasie zabawy.

7. Korzystaj ze zbioru zabaw paluszkowych, doczonego do obecnego wydania Programu Oregoskiego.

SOCJALIZACJA 47

Wiek 3-4

PRZESTRZEGA REGU ZABAW GRUPOWYCH PROWADZONYCH PRZEZ DOROSEGO

1. Zacznij zabaw z ma grup dzieci. Wybierz rodzaj gry o bardzo prostych reguach i powoli demonstruj j dzieciom od pocztku do koca. Nastpnie eliminuj stopniowo pomoc sown i fizyczn.

2. Poprowad popularne "zabawy w kóko" (np. "stary niedwied", "rolnik na dolinie", "mam chusteczk haftowan" itp.).

3. Zademonstruj zabaw jeden raz. Wyjanij jej zasady i zach dziecko do uczestnictwa. Przypominaj dziecku, eby przestrzegao regu.

4. Zachcaj dziecko do obserwowania innych bawicych si osób i naladowania ich ruchów.

SOCJALIZACJA 48

Wiek 3-4

MÓWI "DZIKUJ", GDY MU SI O TYM PRZYPOMNI

1. Dostarcz dziecku wiele okazji do uycia sowa "dzikuj". Gdy tylko dasz mu jaki przedmiot, zaraz oczekuj podzikowania. Jeli dziecko nie podzikuje odbierz mu go natychmiast pytajc: "co si mówi?".

2. Zwró uwag wszystkim przebywajcym z dzieckiem, aby uywali sów: "prosz" i "dzikuj". Chwal kadego za dobre wychowanie.

3. Chwal kade z rodzestwa kiedy powie "dzikuj", aby dziecko wiedziao, jak naley si zachowywa.

SOCJALIZACJA 49

Wiek 3-4

NAZYWA PO IMIENIU CZWORO LUB PICIORO RÓWIENIKÓW.

1. Zorganizuj poranny apel dla dzieci. Przy wyczytywaniu imienia, kade dziecko powinno stan lub podnie rk mówic: "jestem". Dziecko niewidome bdzie mogo dziki temu skojarzy imi z gosem danego dziecka.

2. Spowoduj, aby dzieci suchay si nawzajem uwanie. Wówczas zorganizuj zabaw z uyciem telefonu-zabawki, polegajc na wzajemnym odgadywaniu przez dzieci swych imion.

3. Posad dzieci zwrócone tyem do siebie, aby zgadyway swoje imiona po usyszeniu paru sów.

4. Spraw, aby dziecko sabowidzce zwracao baczn uwag, jak inne dzieci s ubrane - co nosz i w jakich kolorach. Niedowidzce dziecko moe wówczas kojarzy imiona dzieci z ich ubraniem, gdy widzi je w dalszej czci pokoju. (Rysy twarzy widzi si czasami zbyt niewyranie, aby rozpozna dan osob z daleka).

5. Spowoduj, aby pocztkowo dzieci przedstawiay si gdy zaczynaj rozmawia z np. niewidomym rówienikiem (np. Zuzi). Po pewnym czasie pro dzieci, aby pierwsze pytay si koleanki, czy poznaje, kto z kim rozmawia, np. "Cze Zuziu, jestem Dawid". Póniej: "Cze Zuziu, czy wiesz, kim ja jestem?".

SOCJALIZACJA 50

Wiek 3-4

BAWI SI SAMO W POBLIU INNYCH DZIECI, ODZYWAJC SI DO NICH OD CZASU DO CZASU

1. Stwarzaj sytuacje, w których dziecko bdzie mogo bawi si w pobliu innych dzieci znajdujcych si na podobnym etapie rozwoju. Zorganizuj na przykad zabaw w piaskownicy czy zabaw w klocki. Upewnij si, czy jest dosy klocków dla wszystkich dzieci.

2. Zaprowad dziecko do pobliskiego parku lub na teren zabaw i zachcaj je do zabawy na rónych urzdzeniach zabawowych obok dzieci, które si tam znajduj.

3. Dawaj dzieciom okazje do zabawy w domu. Pomó im w wyborze gier i wymylaniu zabaw. Bawic si lub omawiajc zabaw z kadym dzieckiem staraj si je uczy przestrzegania regu gry.

4. Zach dziecko do udzielania odpowiedzi na pytania innych dzieci w czasie zabawy.

SOCJALIZACJA 51

Wiek 3-4

POTRAFI ZACZEKA NA SWOJ KOLEJ W ZABAWIE Z GRUPK DWOJGA-TROJGA DZIECI

1. Zach rodzestwo dziecka i dzieci ssiadów, aby bawiy si z nim w gry, w których obowizuje zachowanie kolejnoci.

2. Pójd z dzieckiem do parku lub na pobliski teren zabaw, gdzie twoje dziecko zobaczy inne dzieci czekajce w kolejce na zjedalni. Daj sposobno, aby poczekao na swoj kolej.

3. Baw si w pik z trójk dzieci. Tocz lub rzucaj pik do kadego dziecka po kolei, mówic: "Teraz twoja kolej".

4. Spraw, by jedzenie byo nakadane przy stole, a nie przynoszone na talerzach z kuchni. Wówczas dziecko bdzie czekao, a przyjdzie jego kolej otrzymania potrawy.

5. Chwal dziecko, gdy nauczy si spokojnie czeka na swoj kolej.

6. Graj z dziemi w klasy, w skakank, w gry stoowe. Udzielaj wskazówek jak wspóuczestniczy w zabawie z rodzin, jak czeka na swoj kolej. Pozwól czasami by dziecku pierwszym.

7. Wyjanij dziecku spraw zachowywania kolejnoci. Wytumacz na czym polega jej przestrzeganie przez bawicych si i jaki jest tego sens.

SOCJALIZACJA 52

Wiek 3-4

PROSI O POZWOLENIE, GDY CHCE SKORZYSTA Z ZABAWKI INNEGO DZIECKA

1. Zapytaj dziecko, czy moesz pobawi si jego zabawk. Obiecaj odda j z powrotem. We j jeeli dziecko nie da ci jej samo. Baw si ni krótko i oddaj j z powrotem. Podzikuj dziecku za podzielenie si zabawk.

2. Daj innemu dziecku ulubion zabawk twojego dziecka. Powiedz mu, aby poprosio o ni, gdy bdzie chciao si ni bawi. Zach dziecko do uywania sowa "prosz" i "dzikuj" oraz do oddania cudzej zabawki, kiedy skoczyo si ni bawi.

3. Nagradzaj dziecko zawsze, gdy poprosi o co, zanim po to signie.

4. Gdy dziecko wemie co nie proszc o to, przypomnij mu, e najpierw trzeba poprosi o dan rzecz.

5. Gdy dziecko kilkakrotnie siga po cudz zabawk bez proszenia o ni, zabierz mu j i oddaj osobie, do której naley. Przypomnij dziecku, e zawsze musi prosi o pozwolenie wzicia rzeczy nalecej do kogo innego, a osoba ta nie musi da dziecku swego przedmiotu.

SOCJALIZACJA 53

Wiek 3-4

STOSUJE SI DO WIKSZOCI PRÓB I POLECE DOROSEGO

1. Wypowiadaj imi dziecka zanim wydasz mu polecenie ("Jacusiu, chodmy je").

2. Usid na pododze kilka metrów od dziecka i zawoaj je po imieniu wycigajc ku niemu rce: "Jacku, chod do mnie". Stopniowo zwikszaj odlego midzy sob i dzieckiem. Chwal dziecko, gdy speni polecenie.

3. Zawoaj gono: "nie!" i wówczas pomó dziecku, aby zaprzestao niewaciwego postpowania. Jeli posucha, powiedz: "w porzdku". Bd konsekwentna - nie powinna jednego dnia pozwala dziecku drze gazety, a nastpnego dnia kara je za to.

4. Nie wydawaj na raz wicej polece ni jedno. Wyraaj si prosto i jasno. Miej pewno, e twoje polecenie jest dostatecznie wane, aby wymaga jego wykonania. Pokieruj fizycznie dan czynnoci dziecka, jeeli nie usucha twojego polecenia.

5. Uprzedzaj dziecko, kiedy zechcesz, eby przerwao swoje zajcie oraz daj mu czas na zakoczenie tego co robio.

6. Nie zadawaj mu takich pyta, na które odpowied moe brzmie "nie", np.: "Czy chcesz ju i spa?".

7. Zawsze pamitaj uchwyci moment dobrego zachowania dziecka, aby móc je pochwali. Nie wahaj si mówi w obecnoci innych osób o tym, e jest grzeczne.

SOCJALIZACJA 54

Wiek 3-4

NALADUJE CZYNNOCI LUDZI DOROSYCH (DZIECKO UDAJE E GOTUJE LUB PROWADZI SAMOCHÓD)

1. Pozwól, aby dziecko byo obecne przy twoich codziennych czynnociach, aby mogo je naladowa.

2. Pomó dziecku naladowa mam lub tat. Pozwól mu uywa w zabawie przedmiotów znajdujcych si w mieszkaniu.

3. Niech dziecko odegra przedstawienie lub pokaz mody dla rodziny.

4. Spowoduj, aby dziecko odgrywao równie role osób ze swojego rodowiska (listonosz, sprzedawca).

5. Baw si z dzieckiem w "szko", "w sklep", lub "doktora".

6. Dostarcz dziecku stare ubranie, dugie suknie i róne kapelusze. Zorganizuj zabaw w "dom" lub przedstawienie z udziaem osób ubranych w odpowiednie "kostiumy".

SOCJALIZACJA 55

Wiek 3-4

BIERZE UDZIA WSPÓLNIE Z INNYMI DZIEMI W ZABAWACH TEMATYCZNYCH

1. Powiedz: "Bawimy si, e jestemy kim innym. Kim chcesz by dzisiaj?". Przynie dzieciom kapelusze, ubrania i inne akcesoria do wyboru.

2. Wyznacz dzieciom role. Powiedz: "Ty bd mam, a Sylwia bdzie ekspedientk".

3. Dostarcz lub pomó dziecku i dzieciom zaprzyjanionym wykona proste nakrycia gowy: czepek dla pielgniarki, czapk dla doktora, hem straacki itp. Pomó im znale przedmioty do uzupenienia przebrania.

4. Ka dziecku opowiedzie jak historyjk, po czym pomó dzieciom j odtworzy. Pozwól im dokona wszelkich zmian. Pochwal dziecko za bogat wyobrani.

5. Zaproponuj dzieciom proste sytuacje do zaimprowizowania, jak np.: jazda samochodem do sklepu. (Uyj dwu zestawionych krzese). Zach dzieci do rozmowy o wsiadaniu do samochodu, omijaniu domu przyjació i o celu podróy.

SOCJALIZACJA 56

Wiek 3-4

DAJE SOBIE WYTUMACZY LUB WYPERSWADOWA PEWNE SPRAWY BEZ PACZU CZY WPADANIA W ZO

1. Gdy dziecko mae si lub ma napad zoci, powiedz mu, e wrócisz do niego, gdy bdzie gotowe do normalnego mówienia. Zostaw dziecko samo.

2. Wytumacz dziecku, e jest normaln rzecz by rozgniewanym, ale trzeba mówi wtedy, o co chodzi i dlaczego si martwi czy gniewa.

3. Jeeli dziecko krzyczy zamiast poprosi o przedmiot, który chce mie, powiedz mu, e nie wiesz, czego ono chce i powinno ci wyjani, o co mu chodzi. Jeeli krzyczy nadal, powiedz mu, e zostawisz je i wrócisz, gdy si uspokoi, poniewa nie jeste w stanie wysuchiwa jego paczu. cisz gos i w adnym wypadku nie krzycz.

4. Gdy dziecko nie moe mie tego, co chce - zawsze tumacz dlaczego, nie odpowiadaj mu: "dlatego, e tak powiedziaam". Na przykad: "Musisz czeka na swoj kolej, poniewa inni ludzie byli tutaj pierwsi"; "Nie moesz dosta teraz ciasteczka, poniewa niedugo bdzie obiad". Zawsze podawaj dziecku powód odmowy, nawet jeeli sdzisz, e moe ciebie nie rozumie.

SOCJALIZACJA 57

Wiek 3-4

SAMODZIELNIE WYKONUJE ZNANE SOBIE ZADANIA I CZYNNOCI

1. Popro dziecko, aby wykonao atwe zadanie, najlepiej co, co ju robio wczeniej.

2. Daj dziecku odpowiedni czas na wykonanie zadania. Sprawdzaj z zegarkiem, ile czasu mino.

3. Pochwal dziecko, gdy zadanie wykona bez twojej kontroli, nawet jeli nie zrobio tego cakiem dobrze.

4. Pocztkowo dawaj dziecku proste zadania, jak np.: umieszczanie zabawki w pudeku. Systematycznie zwikszaj stopie trudnoci polece.

5. Spowoduj, aby dziecko pomagao dorosym w ukadaniu na stole nietukcych si przedmiotów podczas nakrywania do stou, jak równie przy sprztaniu ze stou lub przy odkurzaniu prostych mebli.

SOCJALIZACJA 58

Wiek 3-4

ZACZYNA PRZEDKADA TOWARZYSTWO DZIECI NAD DOROSYCH

1. Stwórz sytuacje, w których dziecko bdzie czsto bawio si z innymi dziemi. Oddal si na pewien czas, gdy dziecko wcignie si do zabawy z dziemi.

2. Powracaj na chwil do dzieci, aby je pochwali za wspóln zabaw.

3. Mówic o zabawie z innym dzieckiem podkrelaj, e jest to szczególnie przyjemna zabawa.

4. Zademonstruj i powiedz innym dzieciom o rzeczach, które dziecko niewidome potrafi robi. Przypomnij im, e takie dziecko potrzebuje specjalnej pomocy w pewnych dziedzinach. Opisuj kolejno takie sytuacje, mówic o jednej na raz. Okrelaj zdecydowanie, co dziecko potrafi.

5. Zorganizuj zabawy dziecka z jednym rówienikiem bdcym na tym samym poziomie rozwoju.

SOCJALIZACJA 59

Wiek 4-5

PRZEDSTAWIA PI TRUDNYCH WIERSZYKÓW, PIOSENEK I ZABAW PALUSZKOWYCH

1. Czytaj czsto dziecinne wierszyki i puszczaj dziecku pyty z piosenkami i wierszami.

2. Powiedz dziecku wierszyk. Popro dziecko, aby dopowiadao ostatnie sowo kadej strofy. Stopniowo zwikszaj ilo sów, które dziecko ma uzupeni.

3. Daj dziecku kukieki i niech bdzie ono ich "nauczycielem".

4. Zach dziecko do mówienia wierszy lub piewania piosenek dorosym znajomym osobom. Staraj si, aby dziecko omielio si w rozmowach z innymi osobami.

5. Zorganizuj rodzaj "maego przedstawienia" dla przyjació dziecka. Kademu dziecku daj rol. Nagród oklaskami i poczstunkiem kadego "aktora".

6. Korzystaj ze zbioru zabaw paluszkowych, zamieszczonego w obecnym wydaniu Programu Oregoskiego.

SOCJALIZACJA 60

Wiek 4-5

WYPOWIADA SI NA PORUSZONY W ROZMOWIE TEMAT

1. Rozmawiaj z dzieckiem na temat, o którym wiesz, e go bardzo interesuje.

2. Omów z dzieckiem co robio w cigu dnia i spróbuj poruszy ten temat przy stole, w obecnoci wikszej liczby osób. Przewicz to kilkakrotnie, aby dobrze wypado.

3. Gdy zachodzi potrzeba podejmowania rodzinnych decyzji, zach dziecko do udziau w dyskusji. Niech wie, e kady ma prawo do udziau w podjciu decyzji, do wyraenia swych pragnie.

4. Nie miej si z dziecka ani nie kpij, jeeli jego pomysy nie s cakiem udane.

5. Stwarzaj inne sytuacje, w których dziecko moe nawizywa kontakt z dorosymi.

6. Naucz dziecko adresu, numeru telefonicznego, wieku i imion jego rodziców, aby umiao odpowiada na te pytania.

SOCJALIZACJA 61

Wiek 4-5

MÓWI "PROSZ" I "DZIKUJ" BEZ PRZYPOMINANIA

1. Poka i wytumacz dziecku, kiedy uywa si sowa "prosz" i "dzikuj", które towarzysz probom o zamykanie czy otwieranie drzwi, o podniesienie przedmiotu itp. Nagradzaj dziecko za kadym razem, gdy jest uprzejme i grzeczne.

2. Ty sam/sama/ i pozostali czonkowie rodziny powinni jak najczciej uywa sów "prosz" i "dzikuj".

3. Jeeli dziecko, majc jakie yczenie nie uywa sowa "prosz", zapytaj: "Jak trzeba powiedzie?" i nie speniaj jego proby dopóki nie powie "prosz". Jeeli nie mówi "dzikuj", zabierz mu dany uprzednio przedmiot i powiedz: "Przepraszam, nie powiedziae dzikuj". Sko dziecko do powiedzenia jeszcze raz "prosz", aby otrzyma przedmiot z powrotem oraz do podzikowania za niego.

4. W czasie posiku i podawania jedzenia uywaj sowa "prosz" i "dzikuj".

5. Gdy dziecko zaczyna z wasnej inicjatywy uywa uprzejmych wyrae, stale udzielaj mu pochwa, e jest mie i grzeczne.

SOCJALIZACJA 62

Wiek 4-5

ZWRACA SI TWARZ DO OSOBY, Z KTÓR ROZMAWIA

1. Wyjanij dziecku, e gdy dana osoba mówi, naley zwróci si ku niej, tak samo kiedy kierujesz do niej jakie sowa.

2. Zwracaj dziecku uwag: "Odwró twarz ku (imi osoby), gdy do niego/niej/ si zwracasz".

3. Skieruj ciao i gow dziecka ku osobie, z któr rozmawia. Powiedz "teraz jeste zwrócony twarz do ... (imi osoby)".

4. Stopniowo zmniejszaj pomoc fizyczn, a póniej ograniczaj sowne przypomnienia.

5. Pomó dziecku zwróci si ku tobie. We je za podbródek i agodnie skieruj jego gow w stron swojej twarzy.

6. Kontynuuj rozmow nie zmieniajc pozycji, aby pomóc niewidomemu dziecku trwa zwróconym ku tobie.

7. Mów dziecku, gdy zwraca si ku tobie, e ma miy umiech lub e adnie wyglda.

SOCJALIZACJA 63

Wiek 4-5

PRACUJE SAMO NAD CZYM PRZEZ PITNACIE DO DWUDZIESTU MINUT

1. Na pocztku daj dziecku krótkie i proste zadania do wykonania, takie które ju opanowao.

2. Daj dziecku do wykonania które ze znanych, dowolnie przeze wybranych obowizków domowych. Wcz czasomierz na pi minut i powiedz dziecku, e jeeli bdzie pracowa do momentu wyczenia si czasomierza, otrzyma nagrod. Pochwal dziecko za wykonan prac i nastpnym razem wcz czasomierz na dziesi minut. Stopniowo zwikszaj czas przeznaczony na prac dziecka, a do pitnastu - dwudziestu minut.

3. Sprawdzaj postpy dziecka w trakcie wykonywania powierzonej pracy i zachcaj je do kontynuowania jej.

4. Przygotuj okrelon ilo przedmiotów przeznaczonych do uoenia i posegregowania przez dziecko. Stopniowo powikszaj liczb przedmiotów, a na ich uoenie trzeba bdzie od pitnastu do dwudziestu minut.

5. Do czynnoci domowych, którymi dziecko jest w stanie zaj si na duej naley grabienie trawy, podnoszenie gazek czy patyczków z trawnika przed strzyeniem go przez osob doros, noszenie gazek i obrzynków rolin, przycinanych przez dorosego, odkurzanie, formowanie kulek z ciasta na srebrnej folii.

6. Jeeli pracujesz w pobliu dziecka, wówczas bdzie mu atwiej utrzyma uwag na tym, co robi. Wyjd z pokoju na chwil i wró. Stopniowo zwikszaj czas swojej nieobecnoci.

SOCJALIZACJA 64

Wiek 4-5

SZUKA POMOCY ORAZ AKCEPTUJE POMOC WÓWCZAS, GDY JEJ POTRZEBUJE (PROSI O POMOC PRZY SZNUROWANIU BUTÓW I POZWALA JE SOBIE ZAWIZA)

1. Popro dziecko o pomoc dajc mu w ten sposób przykad, wzór postpowania. Powiedz: "Nie mog tego zrobi sama, prosz pomó mi".

2. Jeeli dziecko ma z czym trudnoci i pacze, powiedz, e powinno wówczas poprosi o pomoc. Zanim udzielisz mu pomocy, wymagaj zawsze, aby najpierw o ni poprosio.

3. Nie czekaj a dziecko zacznie lamentowa, ale wcz si mówic, e zawsze moe poprosi ci o pomoc. Daj mu wzór mówic na przykad: "Pomó mi prosz znale klucze". Po chwili spróbuj spyta: "Co powiniene zrobi, gdy jest ci potrzebna pomoc?".

4. Zachcaj dziecko do proszenia o pomoc w razie potrzeby. (Np.: "Dobrze, e powiedziaa mi o tym, e potrzebujesz pomocy.")

5. Jeeli dziecko odrzuci twoj pomoc, przejd nad tym do porzdku dziennego i nadal okazuj gotowo przyjcia z pomoc, gdy tylko o ni poprosi.

SOCJALIZACJA 65

Wiek 4-5

PRZYJMUJE OGÓLNIE PRZYJTY SPOSÓB ZACHOWANIA SI W MIEJSCU PUBLICZNYM

1. Omawiaj z dzieckiem odpowiednie zachowanie si przed udaniem si do jakiego miejsca publicznego. ("Musimy mówi szeptem w czasie wywietlania filmu").

2. Wytumacz dziecku, e pewne czynnoci z reguy wykonuje si na osobnoci, jak np.: oddanie moczu czy mycie si.

3. Jeeli dziecko umylnie zrobi co niestosownego, na przykad dla zwrócenia na siebie uwagi w miejscu publicznym, zignoruj to. Jeeli kontynuuje takie zachowanie, wyprowad je. Przy innej okazji daj mu sposobno wykazania si odpowiednim zachowaniem. Chwal dziecko za jego dobre zachowanie w miejscu publicznym.

4. Gdy dziecko zachowuje si niewaciwie, postaraj si podsun mu inn czynno. Pomó mu robi co takiego, czego nie bdzie robi równoczenie z czynnoci niepodan. Np. zamiast trze oczy, lepiej niech bbni palcami rk lub nóg.

5. Niekiedy trzeba zwróci uwag niewidzcemu dziecku, aby si zbyt nie kiwao w obecnoci innych.

SOCJALIZACJA 66

Wiek 4-5

INFORMUJE O SWOIM SAMOPOCZUCIU ("JESTEM GODNY, CHCE MI SI PI, JESTEM ZMCZONY")

1. Przed posikami powiedz: "Jestem godna. Chce mi si je". A przed pójciem spa powiedz: "Jestem zmczona. Id spa." Czsto dawaj wyraz swym stanom.

2. Pytaj czsto dziecko, co odczuwa. ("Czy jeste godny? Czy chcesz je?").

3. Zwracaj uwag dziecka na to, jakie uczucia wyraaj ludzie wystpujcy w programie telewizyjnym. ("atwo si domyle, e oni s zadowoleni, bo si miej.").

4. Gdy dziecko mówi, jak si czuje, przyjmij to pozytywnie. (Np. powiedz: "To dobrze, e powiedziaa mi, e jeste zmczona. Odpoczniemy razem przez chwil.").

SOCJALIZACJA 67

Wiek 4-5

MÓWI "PRZEPRASZAM" WE WACIWYCH SYTUACJACH

1. Uywaj uprzejmych sów wobec innych i dziecka. Daj przykad waciwego zachowania mówic "przepraszam" w odpowiednich sytuacjach.

2. Jeeli dziecko nie uywa sowa "przepraszam" w sytuacji, która tego wymaga, odczekaj spokojnie i normalnie si nim zajmuj. Jeeli sytuacja znów wymaga tego zwrotu, zapytaj: "Co si mówi?" i pochwal je za sowo "przepraszam".

3. Zadawaj dziecku pytania odnonie waciwego zachowania, takie jak: "Co powiesz, jeeli niechccy zderzysz si z kim?" lub: "Co powiesz, jeeli niechccy kogo uderzysz?". Chwal dziecko za dobre odpowiedzi. Jeeli nie odpowie, powiedz: "Powiesz: "przepraszam"" i natychmiast zadaj mu znów analogiczne pytanie.

SOCJALIZACJA 68

Wiek 4-5

NIE ODZYWA SI, KIEDY NALEY BY CICHO (np. GDY MÓWI KTO INNY)

1. Zanim wejdziesz do pomieszczenia, w którym dziecko ma by cicho, wytumacz, gdzie wchodzicie i dlaczego ludzie musz tu zachowywa si cicho.

2. Daj dobry przykad. Jeeli to konieczne, upominaj dziecko cichym gosem.

3. Od czasu do czasu chwal dziecko za to, e zachowuje si cicho.

4. Gdy dziecko musi siedzie spokojnie (koció, zebranie), we ze sob niehaaliwe zabawki (np. ksiki, oówek i papier), którymi dziecko moe si bawi.

5. Jeeli dziecko odzywa si nie wtedy kiedy trzeba, albo nie reaguj na to, albo jeeli jego zachowanie przeszkadza innym, wyprowad je i dopiero wtedy zwró mu uwag za niewaciwe zachowanie.

SOCJALIZACJA 69

Wiek 4-5

PRZYSTOSOWUJE SI DO ZMIAN W OTOCZENIU LUB W ROZKADZIE CODZIENNYCH ZAJ (PI W INNYM NI ZAZWYCZAJ ÓKU)

1. Uprzed dziecko o wydarzeniu, jakie ma niedugo nastpi. (Np.: piknik, spanie w innym domu lub óku).

2. Jeeli to moliwe, inscenizuj zabawy na ten temat.

3. Jeeli dziecko nie dowiadczyo dotd wielu takich zmian, zacznij od krótkotrwaych niewielkich zmian obejmujcych róne sytuacje.

4. Zabierz ze sob dziecko, gdy idziesz co zaatwia. Wyjanij mu dokd idziesz i co masz zamiar zrobi.

SOCJALIZACJA 70

Wiek 4-5

POSIADA PODSTAWOWE NAWYKI HIGIENICZNE (MYJE RCE PRZED JEDZENIEM, ZAKRYWA USTA RK, GDY KASZLE)

1. Dawaj dziecku waciwy przykad do naladowania. Zakrywaj usta, gdy kaszlesz i zakrywaj nos gdy kichasz.

2. Wyjanij dziecku dlaczego konieczne s te dobre nawyki.

3. Chwal dziecko, gdy je stosuje.

4. Spróbuj uchwyci moment, gdy dziecko ma zamiar kichn lub zakaszle. Poó jego rk przy ustach i powiedz: "Zakryj nos/usta/, gdy kichasz/kaszlesz/".

5. Przypomnij dziecku o myciu rk po wyjciu z toalety i przed jedzeniem.

SOCJALIZACJA 71

Wiek 4-5

WRAZ Z DWÓJK LUB TRÓJK DZIECI WYKONUJE ZAPLANOWANE ZADANIA (np. BUDUJE ZAMEK Z PIASKU)

1. Spróbuj dobra dwoje lub troje dzieci, zgodnych w zabawie i nieagresywnych wobec innych dzieci. Dobierz dzieci raczej pod wzgldem ich umiejtnoci i usposobienia, a nie wieku.

2. Zasugeruj tak zabaw: Budowanie gospodarstwa wiejskiego, stawianie potów i ogrodze granicznych z klocków lub zabaw w budow drogi w piasku. Dostarcz wystarczajc ilo samochodów-zabawek, aby kade dziecko mogo jedzi po drodze, któr zbudowao.

3. Rozmawiaj z dziemi o tym, czego od nich oczekujesz. Powiedz im równie, e po zgodnej zabawie mog dosta sok i ciastka.

4. Uyj czasomierza, aby dziecko wiedziao, kiedy upynie dwadziecia minut. Zacznij od wspólnej zabawy, trwajcej od piciu do dziesiciu minut, Po czym przeduaj czas jej trwania do dwudziestu minut.

5. Upiecz z dziemi ciastka. Daj kademu specjalne zadanie do wykonania.

SOCJALIZACJA 72

Wiek 4-5

WYKAZUJE CIERPLIWO W OCZEKIWANIU NA ZASPOKOJENIE SWEJ POTRZEBY (CZEKA PITNACIE MINUT, BY DOSTA OD DOROSEGO ZABAWK, UBRANIE LUB OBIAD)

1. Jeeli dziecko musi czeka na zaspokojenie potrzeby, wytumacz mu, e spenisz to czego chce po upywie pitnastu minut. Powiedz dziecku, e moe w tym czasie robi to, co zechce. Zasugeruj mu czynno, któr dziecko potrafi ju samodzielnie wykona.

2. Rozpocznij od krótkiego oczekiwania i przeduaj go do pitnastu minut. Nagradzaj dziecko za cierpliwo.

3. Zwró uwag na przypadki, gdy inni czonkowie rodziny musz na co czeka i s cierpliwi.

4. Dziecko cakowicie niewidome nie moe obserwowa twoich czynnoci, jest mu wic trudniej czeka na przyrzdzenie posiku lub na zakoczenie innej twojej pracy. Wcz dziecko do niektórych twoich czynnoci lub opisuj czekajcemu dziecku co robisz. Zmierzaj w swej pracy wychowawczej do tego, aby dziecko potrafio zajmowa si sob przez duszy czas bez twojej interwencji.

SOCJALIZACJA 73

Wiek 4-5

MÓWI, CO ROBI KADY Z CZONKÓW RODZINY (np. BRAT CHODZI DO SZKOY, MAMA JEST LEKARZEM)

1. Powiedz dziecku o rónorodnych rolach yciowych, jakie spenia kady czonek rodziny. Podkrelaj, e kady ma w yciu wiele rónych obowizków.

2. Zadawaj dziecku pytania odnonie funkcji spenianych przez czonków rodziny: "Czym zajmuje si tatu?", "Co robi twoja siostra?" itd. Chwal dziecko za dobre odpowiedzi, podaj mu prawidow odpowied i spowoduj, aby dziecko powtórzyo.

3. Zaaranuj sytuacj, w której kto z dorosych zapyta dziecko o to, co robi poszczególni czonkowie rodziny.

4. Spraw, aby dziecko mogo odwiedzi czonków rodziny w pracy i w szkole, aby zrozumiao sens sów "szkoa", "biuro".

SOCJALIZACJA 74

Wiek 5-6

STOI LUB POSUWA SI W OGONKU

1. Trzymaj dziecko za rk i posuwaj si w czekajcym ogonku, np. przy wejciu do teatru, przed okienkiem w banku, czy w jakimkolwiek innym miejscu, gdzie trzeba sta i posuwa si w ogonku osób.

2. Wyjanij dziecku, dlaczego ludzie ustawiaj si w ogonku i w ten sposób oczekuj swojej kolejnoci wejcia czy zaatwienia sprawy.

3. Z czasem pozwól dziecku sta w ogonku przed tob i posuwa si naprzód bez twojej pomocy.

4. W stosunku do dziecka niewidomego stosuj dokadne werbalne wskazówki, jak np. "posu si do przodu" lub "posu si troch w lewo", aby mu pomóc prawidowo si porusza, kiedy stoi w ogonku utworzonym przez dzieci.

SOCJALIZACJA 75

Wiek 5-6

WCZA SI DO RODZINNYCH NARAD, GDY MA WASNY POMYS (DOROSY: "CO POWINNIMY DA BABCI NA URODZINY?"; DZIECKO: "BABCIA LUBI KWIATY")

1. Zapytaj dziecko o jego ulubione czynnoci, aby dostarczy mu temat, w którym ma co do powiedzenia.

2. Zorganizuj rodzinne gosowanie. Pozwól dziecku samemu decydowa, za czym bdzie gosowa.

3. Zapytaj, co dziecko myli na temat, o którym si wanie mówi. Staraj si wybra taki temat, na który dziecko moe mie co do powiedzenia.

4. Staraj si nie dopuci do tego, aby jedna osoba dominowaa stale w rozmowie. Spraw, aby kady mia szans wypowiedzie si.

5. Jeeli dziecko jest zbyt rozgadane, przypominaj mu przy kadej okazji, e kady powinien umie zarówno sucha, jak i mówi.

SOCJALIZACJA 76

Wiek 5-6

ODBIERA TELEFON, WOA DOROSEGO LUB ROZMAWIA SAMO - JEELI ZNA ROZMÓWC

1. Pozwól dziecku bawi si telefonem-zabawk i inscenizowa prawdziwe rozmowy telefoniczne. Podpowiadaj mu waciwe sowa.

2. Pozwól dziecku rozmawia z babci lub kim, kogo dobrze zna, aby uczyo si porozumiewania przez telefon.

3. Spowoduj, aby kto z dobrze mu znanych osób zatelefonowa do ciebie. Wyjanij dziecku zanim kto zadzwoni, na czym polega porozumiewanie si za pomoc telefonu. Gdy dziecko zawoa ciebie do telefonu, podzikuj mu.

SOCJALIZACJA 77

Wiek 5-6

WSPÓDZIAA Z PICIORGIEM DZIECI WE WSPÓLNEJ ZABAWIE (np. W CHOWANEGO)

1. Na pocztek organizuj zabaw z ma grup dzieci, stopniowo zwikszajc ich liczb. Pomó dzieciom wybra lub zaprojektowa gr.

2. Dostarcz dostateczn ilo rekwizytów, tak aby kade dziecko mogo mie swój udzia w zabawie.

3. Bawcie si w "dom" lub w inne zabawy, które mog si uda przy wspóudziale wszystkich uczestników, tak jak zabawa w "berka" lub w "chowanego".

4. Zwracaj uwag, aby adne z dzieci nie przewodzio zabawie przez cay czas, jak równie pozwól, aby niemiae dzieci miay mono wypowiadania swoich pomysów.

5. Niech dzieci zrobi przekski na wspólny piknik. Pozwól im decydowa, jakich uyj produktów.

SOCJALIZACJA 78

Wiek 5-6

BAWI SI W ZGADYWANKI (np. "MYL O CZYM, CO JEST ... TAKIE A TAKIE")

1. Zorganizuj zabaw w zgadywanie np. "Myl o czym, co jest ... (takie a takie)?".

2. Bawcie si w zgadywanie za pomoc dwudziestu pyta. Starsze rodzestwo moe odpowiada jako pierwsze, eby da wzór zgadywania. Mona podpowiedzie dziecku szeptem do ucha, gdy przychodzi jego kolej.

3. Chwal dziecko lub pozwól mu w nagrod prowadzi nastpn gr czy zgadywank.

SOCJALIZACJA 79

Wiek 5-6

UCZESTNICZY W GRACH WIETLICOWYCH (DOMINO, "PIOTRU" BRAJLOWSKI itp.)

1. Wytumacz reguy gry i baw si z kilkorgiem dzieci zanim ich zachcisz do samodzielnej zabawy.

2. Popro dziecko, aby podao zasady gry.

3. Nagradzaj dzieci za zgodn zabaw.

4. Pamitaj, e zabawa musi by odpowiednia do poziomu rozwoju dziecka i nie powinna trwa zbyt dugo.

5. Nie podkrelaj problemu, kto wygra, bardziej istotn rzecz jest wspódziaanie uczestników i prowadzenie gry zgodnej z przepisami.

6. Popro, aby dzieci wymyliy swoj wasn gr. Dostarcz im kredki i papier. Pomó im ustali reguy.

7. Inne gry tego typu odpowiednie dla dzieci 5-6-cio letnich to np. "Bingo", "Lotto".

SOCJALIZACJA 80

Wiek 5-6

POCIESZA TOWARZYSZY ZABAWY, KIEDY SI CZYM MARTWI (MÓWI np. "WSZYSTKO BDZIE DOBRZE")

1. Jeeli zaprzyjanione dziecko skaleczy si czy uderzy, zasugeruj metody niesienia pomocy (przyniesienia bandaa, pomoc w umyciu skaleczenia wod i mydem, przytulenie, przyniesienie mu zabawki na pociech).

2. Czytaj dziecku ksik, która ukazuje sytuacje, gdzie kto potrzebuje pomocy. Zapytaj dziecko, co zrobioby w takim wypadku. Jeeli dziecko opowie waciwie, pochwal je. Daj wicej prawidowych sugestii, gdy potrzeba.

3. Pomó dziecku odgrywa rol nioscego pomoc w stosunku do lalek i pocieszenia ich. Jeeli ulubione zwierz domowe jest chore lub skaleczone, poka metody, którymi mona mu pomóc.

4. Dawaj przykady pocieszenia innych. Zanie kwiaty lub jedzenie ssiadom, którzy mieli zmartwienie lub kopoty. Powiedz: "Wspóczujemy im w ich zmartwieniu (lub bólu)".

5. Bdziesz musia/a/ czsto opisywa dziecku sabowidzcemu lub niewidomemu zdarzenia, które doprowadzaj kogo do paczu, poniewa ono ich nie widziao. Dziecko bdzie wnioskowa na podstawie tonu gosu i innych czynników, nie widzc wyrazu twarzy danej osoby.

SOCJALIZACJA 81

Wiek 5-6

WYBIERA SOBIE PRZYJACIÓ ("PAWE JEST MOIM NAJLEPSZYM PRZYJACIELEM)

1. Zorganizuj dziecku warunki do zabawy z kilkorgiem dzieci. Niech dziecko samo wybiera sobie partnera do zabawy, w której potrzebne s pary dzieci.

2. Pozwól dziecku wybra przyjaciela, aby zaprosi go na rodzinn wycieczk.

3. Od czasu do czasu pozwól dziecku zabra do szkoy niewielki prezent dla przyjaciela.

4. Nie zmuszaj dziecka do zabawy z dziemi, które przychodz dlatego tylko, e ich rodzice odwiedzaj rodziców dziecka.

5. Porozmawiaj z dzieckiem o swoich przyjacioach i mów mu, dlaczego szczególnie ich lubisz.

6. Rozmawiaj z dzieckiem o tym, kogo nazywamy przyjacielem - e jest to kto z kim si lubi rozmawia, kto, kto ci lubi, kto na kim ci zaley.

SOCJALIZACJA 82

Wiek 5-6

ZAZWYCZAJ ROZSTRZYGA SPÓR Z INNYMI DZIEMI BEZ INTERWENCJI DOROSYCH

1. Jeeli dziecko kóci si, interweniuj tylko o ile zachodzi potrzeba. Daj mu czas na zaegnanie kótni, zanim si wtrcisz.

2. Zapytaj: "Gdy kto wemie twoj zabawk, co moesz zrobi zamiast bi go lub krzywdzi czy krzycze?". Daj dziecku pewne wskazówki.

3. Gdy dziecko kóci si i urazi uczucia innego dziecka, wyjanij dlaczego jest ono dotknite lub jest mu przykro.

4. Zaaranuj sytuacje, w których spory mona rozstrzyga sownie.

5. Czytaj dziecku opowiadania, w których kótnie lub rónice zda zaegnywane s sown argumentacj.

SOCJALIZACJA 83

Wiek 5-6

INSCENIZUJE CZCI HISTORYJKI GRAJC ROL LUB UYWAJC DO TEGO CELU LALEK

1. Popro dziecko o odegranie prostej znanej historyjki. Czytaj lub opowiadaj historyjk podczas gdy dziecko j odgrywa.

2. Pozwól dziecku wybra opowiadania lub piosenki do odgrywania. Niechaj sobie wybierze ulubion cz historyjki do odegrania.

3. Urzdzaj przedstawienia kukiekowe znanych bajek, pocztkowo wygaszajc samemu/ej/ role. Nastpnie popro dziecko, aby wybrao któr z ról i jeszcze raz odegrajcie historyjk. Dawaj dziecku ustne wskazówki, jeeli potrzeba.

4. Zamieniaj si kolejno rolami z dzieckiem, aby miao mono gra kilka postaci.

5. Uyj wycitych z tektury figurek. Narysuj dan posta na duym kartonie, a potem wytnij otwory na rce i gow. Pomó dziecku woy rce i gow we waciwe otwory.

6. Zbuduj teatrzyk kukiekowy z kartonowego pudeka. Dziecko moe sta za scen, aby porusza kukiekami.

7. Pomó dziecku stworzy i odegra rol w historyjce, któr samo wymyli.

8. Uyj masek zrobionych z torebek papierowych, aby dziecko tak ucharakteryzowane odgrywao role.

SOCJALIZACJA 84

Wiek 5-6

BIERZE UDZIA W ROZMOWACH Z RÓWIENIKAMI ("LUBI PSY BARDZIEJ NI KOTY")

1. Zach dziecko, by pokazao i opowiedziao innemu dziecku o nowej zabawce lub niedawnym wydarzeniu.

2. Przeczytaj opowiadanie dwojgu lub trojgu dzieciom. Najpierw zadaj pytania dotyczce treci. Wówczas zapytaj, co przeywa i odczuwa dany bohater, jak one by si czuy, gdyby im si przydarzyo to samo? Czy kiedykolwiek czuy to samo, co bohater opowiadania?

3. Jeeli dziecko nie ma ochoty samorzutnie si wypowiedzie lub wstydzi si, zadaj mu proste pytanie i domagaj si odpowiedzi.

4. Zorganizuj gawd z dwójk lub trójk dzieci. Sidcie w kole i rozmawiajcie o tym, co wydarzyo si w cigu dnia lub wakacji.

5. Zapytaj dziecko, gdy jest w grupie, które zwierz lubi najbardziej. Zabieraj gos i suchaj na zmian, a wród dzieci rozwinie si samodzielna wymiana zda.

6. Pomó innym dzieciom zrozumie, dlaczego rozmawiajc bezporednio z dzieckiem niewidomym, najpierw musz poda swoje imi. Dziecko niewidome moe mie trudnoci w rozpoznawaniu waciwego momentu, aby wczy si do rozmowy. Jeeli inne dzieci wiod rej w dyskusji, przerwij im, wymów imi niewidomego dziecka i dotykajc go zapytaj: "A ty, Jacku, co o tym mylisz?"

SOCJALIZACJA 85

Wiek 5-6

WYJANIA INNYM ZASADY GRY LUB ZABAWY

1. Upewnij si, e dziecko zna zasady gry. Popro, aby poprowadzio zabaw lub aby nauczyo inne dzieci, jak si gra. Pomagaj w razie potrzeby.

2. Graj w znan gr z drug osob. Popro dziecko, aby wyjanio, co wanie robisz. Zapytaj, co naley robi dalej. Spróbuj spowodowa, aby dziecko zaczo samodzielnie uczestniczy w grze i wytumaczyo ci, co robi. Jeli trzeba wyjanij, jaki powinien by nastpny krok w grze. Na zakoczenie pozwól, aby dziecko przedstawio wszystkie reguy i cay tok wykonywanych wspólnie czynnoci.

3. Jeeli dziecko otrzyma na urodziny lub pod choink dziecic gr, przeznacz odpowiedni czas na nauczenie go zasad tej gry. Podczas odwiedzin kolegi popro, aby twoje dziecko wytumaczyo koledze reguy gry. Przysuchuj si aby si przekona, czy dziecko waciwie rozumie zasady gry.

SOCJALIZACJA 86

Wiek 5-6

STAWIA SOBIE JAKI CEL I DZIAA TAK BY GO OSIGN ("DZI BD ROBI PORZDKI W KCIKU Z ZABAWKAMI")

1. Wybierz zadanie, które dziecko bdzie umiao w peni wykona. Usid przy nim i wymie kolejne czynnoci wchodzce w zakres zadania. Podczas gdy dziecko wykonuje je, udzielaj mu sownych wskazówek, pytajc na przykad: "Co robisz na pocztku? Co nastpnie?".

2. Pewnego dnia, gdy dziecko postanowi co samodzielnie wykonywa (jak mycie zbów co wieczór bez przypominania), pozwól mu zaznacza na planszy za pomoc paeczek lub nalepek osigany postp. Gdy dziecko osignie odpowiedni ilo paeczek lub nalepek, rodzice mog nagrodzi wówczas dziecko, wzmacniajc jego ch do wykonywania danej czynnoci.

3. Zacznij od niewielkiego, ale stanowczego zamierzenia, a w miar jak dziecko osiga postpy w jego realizacji podsuwaj zamierzenia na dusz met. Na przykad: "Pociel jutro óko bez przypominania". Nastpnie sko dziecko do postanowienia, e wykona to w cigu dwu dni z rzdu, nastpnie trzech dni.

4. Zapisuj swoje czynnoci planowane na dany dzie. (Np. napisa list, wymy podogi). Wyjanij dziecku, e s one zrealizowane i dlatego je wykrelasz. Powiedz: "Jestem zadowolona, poniewa postanowiam napisa list do babci i to zrobiam".

SOCJALIZACJA 87

Wiek 5-6

WYJANIA RODZINNE STOSUNKI POKREWIESTWA (np.: "WUJEK ROBERT JEST BRATEM TATY")

1. Opisz dziecku stosunki pokrewiestwa pomidzy czonkami rodziny operujc imionami i zdjciami. Wyjanij kto jest kim dla kogo.

2. Wytumacz, e mama i tata byli kiedy tacy mali, jak ono teraz i mieszkali kade w swoim domu razem ze swoimi rodzicami, brami i siostrami.

3. Poka dziecku zdjcia z okresu, gdy mama i ojciec byli modzi. Wymie imiona innych osób znajdujcych si na fotografii.

4. Wyjanij dziecku, w jaki sposób rodzestwo i kuzynki s z nimi spokrewnieni.

5. Popro, aby dziecko narysowao wszystkich czonków rodziny. Nazwij ich wszystkich wedug pokrewiestwa w stosunku do dziecka (matka, ojciec, siostra, dziadek).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Funkcje poznawcze , PROGRAM OREGO?SKI
Mała motoryka , PROGRAM OREGO?SKI
Program Oregoński rehabilitacji dzieci SOCJALIZACJA
Pomoc społeczna, służby społeczne, praca socjalna program prezentacji 2014 15
Program Oregonski rehabilitacji DUZA MOTORYKA id 395366
Program Oregonski rehabilitacji PODRECZNIK DLA UZYTKOWNIKOW PRO
Program Oregonski rehabilitacji FUNKCJE POZNAWCZE id 395367
Ho Chi Minh ā€“ Program Komunistycznej Partii Inhin, Marksizm Socjalizm
rĆ³znice programowe konspekt, Pedagogika, praca socjalna, resocjalizacja
OREGOŃSKI PROGRAM REHABILITACJI ppt
Program Oregonski rehabilitacji JEZYK id 395368
Pomoc społeczna, służby społeczne, praca socjalna program 2014 15
Michał Bakunin,Międzynarodowy Alians Demokracji Socjalistycznej Program i Statut
Program Oregoński rehabilitacji dzieci MAŁA MOTORYKA
Michał Bakunin,Program Tajnego Międzynarodowego Aliansu Demokracji Socjalistycznej
PROGRAM NIEZALEŻNEJ SOCJALISTYCZNEJ PARTII PRACY
RZĄDOWE PROGRAMY SOCJALNE

więcej podobnych podstron