Program Oregoński rehabilitacji dzieci MAŁA MOTORYKA

PROGRAM OREGOŃSKI

MAŁA MOTORYKA 1x

Wiek 0-1

DOROSŁY STYMULUJE WRAŻENIA WZROKOWE DZIECKA

1. Dostarcz bodźców wzrokowych, jeżeli dziecko ma nie uszkodzoną gałkę oczną.

Przybliż swoją twarz do twarzy dziecka na odległość 15-20 cm, gdy mówisz do niego lub
ś

piewasz. Zmieniaj modulację głosu i wyraz twarzy.

2. Zawieś ruchomy lub nieruchomy przedmiot po jednej stronie łóżeczka dziecka

lub na pręcie umieszczonym w poprzek łóżka. Małe dzieci interesują się jaskrawo
kolorowymi przedmiotami o nieregularnych kształtach i wzorach. Upewnij się, czy
poruszający się przedmiot jest dość blisko, aby dziecko mogło go widzieć, ale nie mogło
dotknąć. Od czasu do czasu połóż na łóżeczku dziecka kolorowy wzorzysty kocyk lub
takąż cienką tkaninę.

3. Trzymaj lusterko nad główką dziecka, około 20 cm od twarzy, gdy leży w

łóżeczku.

4. Umocuj plastykową przezroczystą płytkę lub tackę w poprzek łóżeczka. Umieść

na iej różne kolorowe przedmioty, które będzie można od czasu do czasu wymieniać.

5. Zawieś w pokoju dziecka plakaty lub obrazki o kontrastujących barwach.

Trzymaj dziecko na ręku w odległości 20 cm od obrazków.

6. Trzymaj w pobliżu dziecka kolorowe, wydające dźwięki zabawki. Dźwięki są

dodatkowym bodźcem dla wzroku.

7. Jeżeli dziecko nie spogląda w stronę obiektu - bodźca, łagodnie zwróć jego

głowę w tym kierunku.

8. Umocuj sznurek jaskrawego koloru, kolorowy papier lub wzorzysty materiał na

butelce dziecka. Dmuchaj na dziecinny wiatraczek w odległości 15-20 cm od oczu
dziecka. Włóż na ręce dziecka rękawiczki o jaskrawych wzorach lub w paski, aby
przyciągnąć jego wzrok.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 2x

Wiek 0-1

DZIECKO WODZI WZROKIEM ZA ŹRÓDŁEM ŚWIATŁA TRZYMAJĄC

GŁOWĘ NIERUCHOMO

1. Nakieruj światło latarki na dziecko. Stopniowo przesuwaj jej światło w prawo

lub w lewo.

2. Przykryj źródło światła kawałkami celofanu w różnych kolorach lub użyj latarki

z kolorowymi szybkami.

3. Umieść dziecko najpierw w sztucznym, a potem w naturalnym świetle, aby

dostarczyć mu różnorodnych bodźców wzrokowych.

4. Trzymaj dziecko na ręku z główką na twoim ramieniu. Powoli przechylaj

dziecko do tyłu i do przodu, na wprost źródła światła.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 3x

Wiek 0-1

ZWRACAJĄC GŁOWĘ W PRZECIWNE STRONY, WODZI WZROKIEM ZA

RÓDŁEM ŚWIATŁA PO ŁUKU KĄTA 450

PRZECIĘTEGO W POŁOWIE PŁASZCZYZNĄ PIONOWĄ,

DZIELĄCĄ POSTAĆ LUDZKĄ NA STRONĘ LEWĄ I PRAWĄ

1. Trzymaj dziecko w pozycji siedzącej.

2. Umieść światło na wprost dziecka w odległości 15-20 cm. Poprowadź światło w jedną stronę, a następnie powoli cofaj je do poprzedniego

położenia.

3. Jeżeli światło razi dziecko w oczy, użyj przedmiotów w jaskrawych kolorach. Przedmioty wydające dźwięki stanowią dodatkowy bodziec

przyciągający wzrok.

4. Początkowo poruszaj światłem na małych odcinkach, stopniowo zwiększając kąt do 45

, jeśli dziecko wykazuje zdolność podążania

wzrokiem za światłem.

5. Dla dodatkowej motywacji wkładaj na rękę poruszającą światłem błyszczące i podzwaniające ozdoby i biżuterię, jak pierścionki, zegarek,

bransoletki.

Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 4

Wiek 0-1

WRACA GŁOWĘ LUB OCZY W KIERUNKU DŹWIĘKU WYDAWANEGO PRZEZ ZNAJOMĄ OSOBĘ LUB PRZEDMIOT

1. Użyj tych przedmiotów wydających dźwięki, które dziecko już widziało i które zna.

2. Usiądź za plecami dziecka. Nakręć pozytywkę i przestawiaj ją z miejsca na miejsce, po tej samej stronie dziecka, ale poza jego polem

widzenia. Gdy dziecko odwróci głowę w kierunku źródła dźwięku, daj mu zabawkę.

3. Spróbuj zwrócić uwagę dziecka na źródło dźwięku używając np. dzwonków, grzechotek lub klaszcząc. Zlikwiduj wówczas, w miarę

możności, inne bodźce słuchowe. Wprowadź również nieznane dotąd dziecku dźwięki szeleszczące.

4. Zabieraj dziecko tam, gdzie przebywa w porze posiłków reszta rodziny i obserwuj dziecko, czy reaguje na nowe dlań dźwięki, na przykład na

dźwięk upuszczonej łyżki.

5. Niech dźwięki trwają jak najdłużej, aby dziecko miało dużo czasu na zareagowanie. Uderzaj na przykład w bębenek dziesięciokrotnie, a nie

tylko raz czy dwa razy.

6. Przy codziennych czynnościach staraj się wykonywać charakterystyczne dźwięki jak na przykład: stukać łyżką w miseczkę przed karmieniem

dziecka. Rób to z boku dziecka i zwróć uwagę, czy odwraca się.

7. Używaj charakterystycznego, zawsze jednakowego sposobu mówienia przed jedzeniem, kąpielą, spacerem. Zapowiadaj dziecku daną

czynność i zauważ, czy odwraca się ono w kierunku twojego głosu.

Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 5

Wiek 0-1

WODZI WZROKIEM ZA JASKRAWO POMALOWANYM PRZEDMIOTEM PO ŁUKU KĄTA 1800, PRZECIĘTEGO W POŁOWIE

PŁASZCZYZNĄ PIONOWĄ, DZIELĄCĄ POSTAĆ

LUDZKĄ

NA STRONĘ LEWĄ I PRAWĄ

1. Zwróć uwagę dziecka na zawieszony nieruchomo przedmiot w żywych kolorach i porusz nim w jedną, a potem w drugą stronę.

2. Łuk zwiększaj stopniowo, aż będzie odpowiadał kątowi 1800, o ile dziecko śledzi wzrokiem barwny przedmiot.

3. Spróbuj to samo robić z różnych odległości. Zacznij z bliska i stopniowo oddalaj przedmiot.

4. Umieść dziecko w przeznaczonym dlań foteliku. Kolorowy lub błyszczący przedmiot połóż na kocyku lub poduszce naprzeciw dziecka i

zaczynając ciągnąć kocyk lub poduszkę z przedmiotem staraj się, aby dziecko śledziło jego ruch.

5. Niech dziecko śledzi wzrokiem znane mu kolorowe zabawki lub przedmioty wywołujące dźwięki. Nagradzaj dziecko, gdy zwraca ku nim

wzrok, dając mu te przedmioty.

Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 6

Wiek 0-1

WYCZUWA I BADA PRZEDMIOT ZA POMOCĄ UST

1. Pomóż dziecku włożyć do ust twardy herbatnik, sucharek, surową marchew lub duży precelek. Uważaj, aby dziecko nie ugryzło zbyt dużego

kęsa.

2. Dawaj dziecku gryzaczki, twarde i miękkie zabawki gumowe starając się nimi zainteresować dziecko.

3. Nałóż trochę galaretki, miodu lub masła orzechowego na gryzaczek lub inną zabawkę, aby dziecko tym chętniej wzięło ją do ust.

MAŁA MOTORYKA

Wiek 0-1

WYCIĄGA RĘCE W STRONĘ JASKRAWO POMALOWANEGO LUB WYDAJĄCEGO DŹWIĘKI, ZNANEGO SOBIE PRZEDMIOTU

(UWAGA! UMIEJĘTNOŚĆ BARDZO WAŻNA DLA DZIECKA ZUPEŁNIE NIEWIDOMEGO)

1. Na wstępie weź przedmiot, który dziecko dobrze zna, na przykład ulubioną grzechotkę. Połóż ją jak najbliżej palców dziecka. Dotknij jego

palców i pomóż sięgnąć po zabawkę. Przedmiot powinien wciąż wydawać dźwięki, a nie zadźwięczeć raz i potem zamilknąć.

2. Stopniowo eliminuj swoją pomoc i trzymaj zabawkę coraz dalej. W nagrodę za uchwycenie lub dotknięcie zabawki, daj ją dziecku.

3. Zawieś wydającą dźwięki zabawkę w jaskrawych kolorach na suficie lub na pręcie nad łóżkiem, niech się zwiesza na elastycznej lince lub

gumce. Umieść dziecko tak, aby mogło obserwować ruch zabawki i sięgać po nią.

4. Zachęć dziecko do sięgania i dotykania kubeczka na stole lub do klepania ręką blatu, tak by zrozumiało, że może dosięgnąć

czegoś

rękami. Zademonstruj dziecku tę czynność.

5. Umieść mały, dźwięczący przedmiot w odległości ok. 15 cm od dziecka, z jego lewej lub prawej strony, zależnie od tego, która z nich jest u

dziecka dominująca. Jeżeli dziecko nie chwyta przedmiotu, łagodnie nakieruj jego rękę na przedmiot.

6. Trzymaj butelkę na wprost dziecka. Owiń ją kolorową tasiemką lub sznurkiem. Potrząśnij butelką, aby wywołać dźwięk lub zawieś na niej

malutki dzwonek na błyszczącej wstążce.

Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 8

Wiek 0-1

TRZYMA PRZEDMIOT, ŚCISKAJĄC GO W DŁONI

1. Zgromadź małe przedmioty (kawałek gąbki, okrągły spinacz do wieszania bielizny, kawałek selera, zwiniętą w kulkę miękką szmatkę).

Dotykaj nimi wewnętrznej strony dłoni dziecka i pomóż mu zacisnąć palce. Cofnij swoją dłoń. Gdy dziecko upuści przedmiot, powtórz czynność.

Wypróbuj różne przedmioty.

2. Daj dziecku jakiś przedmiot, który dość mocno chwyci dłonią, na przykład precelek lub kółko. Łagodnie ułóż palce dziecka wokół tego

przedmiotu. Stopniowo rozluźniaj własny chwyt.

3. Użyj kawałków materiałów o różnej fakturze (cienki papier ścierny, futerko, tkanina szorstka, jedwabista oraz wytłaczana), przyklejonych do

gładkich klocków.

4. Użyj bardzo miękkiej, piszczącej zabawki. Zabawki wydające dźwięk są największym bodźcem dla niewidomych dzieci.

MAŁA MOTORYKA 9

Wiek 0-1

SIĘGA I CHWYTA ZNANY SOBIE JASKRAWO POMALOWANY LUB WYDAJĄCY DŹWIĘKI PRZEDMIOT ZNAJDUJĄCY SIĘ

PRZED NIM

1. Posadź dziecko na kolanach. Atrakcyjny przedmiot, np. ulubioną, piszczącą zabawkę, trzymaj na wprost dziecka, ale na tyle daleko, aby

musiało po nią sięgnąć. Jeżeli dziecko nie sięga, przybliż przedmiot i pomóż dziecku dosięgnąć zabawki i chwycić ją.

2. Zawiąż sobie szalik lub krawat albo powieś na szyi drewniane paciorki. Pochyl się na

dzieckiem tak, aby mogło widzieć twoją twarz i

dotknąć szalika. Potrząśnij nim. Gdy dziecko go chwyci lub tylko dotknie, pochwal je. Uśmiechaj się, aby pokazać, że jesteś zadowolona. Początkowo

przybliż szalik do rączek dziecka, tak aby nie musiało się wysilać i sięgając po niego. Gdy trzeba, kieruj ręką dziecka.

3. Użyj piłeczki umocowanej na gumce. Huśtaj piłeczką powoli na wprost lub ponad głową dziecka tak, by widziało piłeczkę. Kierując ręką

dziecka pomóż mu uderzyć piłeczkę. Zabawki zawierające dzwoneczki lub grzechotkę mogą się również przydać w tym ćwiczeniu.

4. Puszczaj bańki mydlane przed oczami dziecka. Zachęcaj je do łapania i rozpryskiwania baniek, mówiąc do niego, klaszcząc w dłonie i śmiejąc

się jak najczęściej.

5. Używaj zabawek wciąż wytwarzających dźwięki, np. pozytywki. Stawiaj je koło dziecka. Prowadź rączkę dziecka wzdłuż krawędzi łóżka lub

po powierzchni kocyka, w kierunku zabawki, aż dziecko ją dotknie.

Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 10

Wiek 0-1

WYPUSZCZA PRZEDMIOT Z DŁONI

1. Początkowo niech dziecko wypuszcza z ręki przedmioty, gdy dotknie ręką blatu stołu lub podłogi. Pomóż mu w tym, delikatnie rozwierając

jego palce, kiedy dany przedmiot zetknie się z powierzchnią. Zmniejszaj pomoc w rozwieraniu paluszków, aż dziecko będzie to robić samodzielnie.

2. Nauczywszy się upuszczać przedmiot w ten sposób, dziecko powinno zacząć wypuszczać przedmioty z ręki zawieszonej w powietrzu.

Wymyśl tego typu zabawę, śmiejąc się i wykrzykując ze zdumieniem, gdy przedmiot uderzy z łoskotem o twardą powierzchnię. Pomagaj dziecku, dopóki

nie zacznie się tak bawić samodzielnie.

3. Spowoduj, aby dziecko dało ci trzymany w rączce przedmiot, np.: piszczącą zabawkę, spinacz do bielizny, gąbkę. Nagradzaj je, gdy puści

dany

rzedmiot.

4. Powiedz: "Wyrzućmy to" i potrząśnij ręką dziecka łagodnie, aby rozluźniło chwyt dłoni i upuściło zabawkę.

MAŁA MOTORYKA 11

Wiek 0-1

TRZYMA PRZEDMIOT I BADA GO DOTYKOWO LU

WZROKOWO

1. Potrząsaj grzechotką na wprost dziecka lub daj mu piszczącą zabawkę albo przedmiot pociągający barwnością albo poruszający się. Pomóż

dziecku trzymać przedmiot ujmując jego rączki w swoje dłonie. Kiedy dziecko chwyciło przedmiot, pomóż mu przenieść go tak, by znalazł się w jego polu

widzenia. "Popatrz, co to takiego".

2. Przedmiot, który dziecko łatwo może utrzymać w rączce daj dziecku. Zachęcaj je, aby wykonywało najróżniejsze ruchy rączką, w której

trzyma przedmiot.

3. Dawaj dziecku różne zabawki i przedmioty użytku domowego (szczotkę, łyżkę, kubek, pustą szpulkę). Pomóż mu poznać te przedmioty

delikatnie prowadząc rękę dziecka, tak by mogło wyczuć wszystkie części przedmiotu. Nazwij przedmiot.

4. Dziecko niewidome nie zacznie poznawać dotykowo przedmiotu oburącz, dopóki nie osiągnie umiejętności wymienionych w ćwiczeniu nr 14

z rozdziału MAŁA MOTORYKA (chwytanie jednoczesne obiema rękami przedmiotu znajdującego się w wymienionej tam płaszczyźnie). Dlatego

początki poznawania przez dotyk wiążą się u tych dzieci z pocieraniem przedmiotu o powierzchnię ciała.

MAŁA MOTORYKA 12

Wiek 0-1

POTRZĄSA PRZEDMIOTAMI I ŚCISKA JE (np. GRZECHOTKĘ LUB PISZCZĄCĄ ZABAWKĘ)

1. Użyj miękkich gumowych zabawek, które piszczą przy naciskaniu. Możesz także wykorzystać małe, dobrze zamknięte pojemniki napełnione

suchymi ziarnkami grochu.

2. Kładąc swoją dłoń na rączce dziecka, pomóż mu chwycić grzechotkę lub zabawkę. Pomóż mu potrząsać grzechotką i naciskać zabawkę.

Rozluźnij swój chwyt. Zachęć dziecko, aby robiło to, co przedtem samodzielnie.

3. Dzwoneczki przyczep do łatwego do uchwycenia plastykowego kółka lub pierścienia. Dopinguj dziecko klaszcząc i chwaląc je, gdy samo

wywoła dźwięki.

MAŁA MOTORYKA 13

Wiek 0-1

UDERZA PRZEDMIOTAMI W TWARDĄ POWIERZCHNIĘ

1. Pomóż dziecku zbadać dotykiem twardą powierzchnię oraz przedmiot, którym będzie o nią uderzać. Zanim zacznie to robić samodzielnie,

trzymaj jego rękę

swojej. Swą wolną rękę dziecko może opierać o twardą powierzchnię, wyczuwając jej drgania.

2. Daj dziecku do zabawy łyżkę i jakieś naczynie kuchenne do bębnienia. Dobre efekty daje również plastykowy młoteczek, którego uderzenia

wywołują piskliwe dźwięki.

3. Zademonstruj dziecku, jak różne

więki wywołujemy uderzając w blat kuchenny, stół, w podłogę, w zlew.

MAŁA MOTORYKA 14

Wiek 0-1

TRZYMA PRZEDMIOTY OBURĄCZ

1. Stosuj zabawy paluszkowe i śpiewaj dziecku piosenki wymagające klaskania lub innych jednoczesnych ruchów obu rąk.

2. Spraw, aby dziecko piło z butelki lub kubka pomagając sobie oburącz.

3. Barwny lub wydający dźwięki przedmiot trzymaj przed dzieckiem, pomiędzy jego dłońmi. Spraw, aby dziecko starało się dosięgnąć tego

przedmiotu oburącz. Przesuń przedmiot ku tej ręce, której dziecko nie używa, aby chwycić przedmiot.

4. Łokcie dziecka łagodnie popchnij ku sobie, aby zbliżyć jego dłonie do płaszczyzny pionowej, dzielącej postać człowieka na prawą i lewą

połowę.

MAŁA MOTORYKA 15

Wiek 0-1

PRZEKŁADA PRZEDMIOT Z JEDNEJ RĘKI DO DRUGIEJ

1. Pokaż dziecku, jak można przenieść zabawkę z ręki do ręki. Prowadź rękę dziecka mówiąc: "Włóż to do drugiej ręki". Nagradzaj i chwal

dziecko, śmiejąc się i tuląc je.

2. Jeżeli dziecko zdaje się posługiwać jedną ręką bardziej niż drugą, daj mu klocek lub jakąś zabawkę do mniej używanej ręki.

3. Daj dziecku coś do trzymania. Obok ręki trzymającej już jakąś zabawkę, połóż inny, atrakcyjny przedmiot, aby zachęcić je do przełożenia

zabawki do drugiej ręki.

4. Przysuń lewą rękę dziecka ku zabawce, którą trzyma w prawej ręce. Zaobserwuj, czy dziecko przełoży zabawkę do lewej.

5. Daj dziecku coś do zjedzenia wkładając to do mniej sprawnej ręki. Może dziecko zdoła przełożyć to do drugiej ręki bez twojej pomocy.

MAŁA MOTORYKA 16

Wiek 0-1

UŻYWA tzw. CHWYTU PENSETKOWEGO, BY PODNIEŚĆ PRZEDMIOT

1. Połóż na tacy na wprost dziecka jakieś drobne kawałki pokarmu, na przykład płatki kukurydziane. Pokaż mu, jak się je bierze do ręki z

pomocą kciuka i palca wskazującego. Jeśli trzeba, ustaw odpowiednio te dwa paluszki dziecka i poprowadź jego rękę.

2. Do ćwiczenia użyj lepkich rodzynek lub rozpołowionych pastylek gumy do żucia. Jeśli dziecko chwyci je paluszkami, niech otrzyma je w

nagrodę do zjedzenia.

3. Jeżeli dziecko wciąż chwyta całą dłonią, delikatnie odegnij pozostałe trzy paluszki. Pomagaj dziecku mówiąc: "Podnieś to".

4. Pokaż dziecku, jak może urywać kawałek miękkiego chleba czy plasteliny.

5. Włóż trochę drobnych kawałków jedzenia do małych, unieruchomionych pudełek, aby skłonić dziecko do wydobycia tych kawałków z

pomocą chwytu pensetkowego.

MAŁA MOTORYKA 17

Wiek 0-1

W POZYCJI NA CZWORAKACH SIĘGA JEDNĄ RĘKĄ PO PRZEDMIOT

1. Dziecku w pozycji raczkującej podaj zabawkę lub coś do jedzenia. W nagrodę pochwal je i pozwól zatrzymać przedmiot.

2. W pobliżu ręki dziecka połóż przedmiot, tak aby drobny jej ruch pozwolił mu go dotknąć. Gdy masz do czynienia z dzieckiem niewidomym,

przyłóż przedmiot do jego ręki, a następnie cofnij go nieco. Stopniowo cofaj przedmiot coraz dalej.

3. Przed dzieckiem w pozycji raczkującej przeciągnij zabawkę na sznurku, w takiej odległości, by mogło łatwo do niej dosięgnąć. Powiedz

dziecku, aby wzięło samochodzik. Zachęcaj do sięgania i nagradzaj.

4. Połóż w pobliżu dziecka na podłodze ulubioną grającą zabawkę i powiedz, aby jej poszukało.

5. Potrząśnij grzechoczącą zabawką w pobliżu dziecka i powiedz: "Masz, to dla ciebie". Jeśli ją chwyci, pozwól dziecku się nią bawić.

MAŁA MOTORYKA 18

Wiek 0-1

WYSYPUJE PRZEDMIOTY Z POJEMNIKA (np. KLOCKI Z PLASTYKOWEJ MISKI)

1. Klocki i kubek umieść na tacy. Włóż klocki do kubka, a następnie powoli je wysypuj. Poproś dziecko, aby zrobiło to samo. W razie potrzeby

kieruj ręką dziecka, chwaląc je za to, co robi.

2. Włóż małe kawałki krakersa lub chrupkie płatki zbożowe do kubeczka, skąd dziecko je wysypie i zje.

3. Daj dziecku rodzynki lub drobne słodycze w naczyniu o wąskim wylocie. Pokaż, jak je stamtąd wydobyć, wysypując.

4. Powiedz: "wkładamy" robiąc gest wkładania do kubka i "wysypujemy", wskazując na stół lub tacę. Następnie zademonstruj wysypywanie

przedmiotów z kubka. Gdy dziecku uda się to powtórzyć, nagradzaj je uściskami, pocałunkami i pochwałą "Dobrze!"

5. Mów dziecku o każdej wspólnie wykonywanej czynności. "Teraz potrząśniemy kubkiem, w którym są dzwoneczki". "Wyrzucimy dzwoneczki

na stół". "Teraz wszystkie dzwoneczki są na stole". "Dotknijmy ich".

6. Dzieci niewidome lubią słuchać odgłosów spadania, jak również odgłosów

padania przedmiotów do naczynia. Zademonstruj wylewanie

wody z pojemnika do wanny, niech dziecko to przećwiczy. Takim samym ruchem wysypujemy coś z czegoś. Wysypywanie klocków lub guzików z

pudełka przed zabawą może być również dla dziecka źródłem przyjemności.

MAŁA MOTORYKA 19

Wiek 0-1

WKŁADA PRZEDMIOTY DO DUŻEGO POJEMNIKA (np. ZAKRĘTKI OD SŁOIKÓW, DO RONDLA)

1. Pomóż dziecku poznać kształt naczynia, znaleźć jego brzeg, wyczuć boki i głębokość. Pozwól dziecku pobawić się naczyniem.

2. Powiedz dziecku, że chcesz włożyć coś do naczynia. Wkładając, zwróć uwagę dziecka na dźwięki dające się słyszeć, gdy wrzucane

przedmioty uderzają o dno. Powtórz to kilkakrotnie i potrząśnij naczyniem, aby przedmioty zagrzechotały. Zachęć dziecko, aby sięgnęło w głąb naczynia i

sprawdziło, co tam wsypałaś.

3. Niech dziecko chwyci brzeg naczynia jedną ręką. Do drugiej włóż mu jakiś przedmiot i prowadź tę rękę w kierunku naczynia. Powiedz

dziecku, aby wrzuciło doń trzymany przedmiot. W razie potrzeby, pomóż to zrobić. Stopniowo eliminuj fizyczną pomoc i udzielaj tylko wskazówek

ustnych.

4. Często zmieniaj przedmioty służące do wrzucania i naczynia, do których się je wrzuca, aby utrzymać zainteresowanie dziecka tą zabawą.

Używaj najróżniejszych rzeczy, jak na przykład: guziki, rodzynki, kamyczki czy żołędzie. Pojemniki mogą być plastykowe, blaszane,tekturowe.

5. Dobieraj takie przedmioty, które wrzucane lub wkładane do pojemnika będą wywoływały dźwięki (dzwoneczki, szklane kulki). Naczynia

można napełniać wodą, aby wpadające do niej przedmioty pluskały.

6. Aby naczynie nie zsunęło się ze stołu, szczególnie gdy dopiero wprowadzasz zabawę, przytwierdź je do blatu z pomocą przyssawki albo po

prostu przytrzymuj je ręką.

MAŁA MOTORYKA 20

Wiek 0-1

KLASZCZE W DŁONIE

1. Usiadłszy za dzieckiem, ujmij jego dłonie i klaszcz nimi rytmicznie. Zacznij od ułożenia włas

nych

dłoni na dłoniach dziecka, stopniowo

przesuwaj własne dłonie na przeguby dłoni dziecka, a później na jego przedramiona, dopóki dziecko nie zacznie klaskać samodzielnie.

2. Oklaskuj dziecko z przejęciem, gdy uda mu się prawidłowo wykonać ćwiczenie. Bardzo często samo zaczyna się "oklaskiwać".

3. Do ćwiczeń stosuj zabawy i wprowadzaj piosenki wymagające klaskania.

MAŁA MOTORYKA 21

Wiek 1-2

WKŁADA PRZEDMIOTY DO DUŻEGO POJEMNIKA, A NASTĘPNIE GO OPRÓŻNIA (np. SPINACZE DO BIELIZNY WKŁADA DO

METALOWEJ MISKI)

1. Przedmioty wraz z naczyniem umieść na tacy. Włóż je do naczynia, a później wysyp. Poproś, aby dziecko zrobiło to samo. W razie potrzeby

prowadź rękę dziecka równocześnie chwaląc je za to, co robi.

2. Włóż małe przedmioty o żywych kolorach do przezroczystego naczynia, aby dziecko mogło je widzieć. Pokaż dziecku, jak te przedmioty

wysypują się z naczynia i przećwicz to z dzieckiem. W razie potrzeby, kieruj jego ruchami. Pozwól mu pobawić się trochę wysypanymi przedmiotami.

3. Siedzącemu w wannie dziecku daj naczynie z wodą, którą będzie wylewało do wanny. Prowadź ręce dziecka przy nabieraniu wody w dłonie i

wylewaniu jej i mów: "Wylewamy". Ponownie napełnij naczynie wodą i powtórz ćwiczenie.

4. Daj dziecku pojemnik z kolorowymi i dźwięczącymi przedmiotami - dzwonkami, klockami, koralikami, guzikami. Pomóż dziecku wysypać je

z pojemnika przed rozpoczęciem zabawy. Zrób to kładąc ręce dziecka na bokach naczynia i przykrywając je własnymi dłońmi, przechyl naczynie i wysyp

jego zawartość. Stopniowo zmniejszaj zakres okazywanej dziecku pomocy.

5. Niewidomemu dziecku, kiedy już wysypie przedmioty z naczynia, pomóż wyczuć, że nic w nim nie ma. Powiedz: "Jest puste".

MAŁA MOTORYKA 22

Wiek 1-2

MANIPULUJE PRZEDMIOTAMI ZAWIERAJĄCYMI RUCHOME CZĘŚCI (np. SKRZYNKA MANIPULACYJNA)

1. Daj dziecku zabawki, które wymagają różnych form manipulowania. Mów dziecku, czym się bawi i co ma z tym zrobić. ("Tutaj jest twój

samochód, popchnij go"). Prowadź ręce dziecka, aby nauczyło się potrzebnych ruchów.

2. Użyj do zabawy skrzynki manipulacyjnej lub innych zabawek mających guziczki, rączki do naciskania czy pociągania (pożądane są efekty

dźwiękowe w tych czynnościach) a także zabawek, które można toczyć.

3. Dostarcz dziecku sprzętu kuchennego wymagającego manipulowania, na przykład ubijacz do piany. Pokaż dziecku, jak się to robi i pozwól

mu z twoją pomocą spróbować. Stopniowo wycofuj swą pomoc.

MAŁA MOTORYKA 23

Wiek 1-2

WYCIĄGA DUŻY KOŁEK Z TABLICY LUB INNEJ ZABAWKI PRZYSTOSOWANEJ DO WKŁADANIA I WYJMOWANIA KOŁKÓW

(np. DREWNIANEGO LUDZIKA ODŁ

CZA OD DREWNIANEJ PLATFORMY SAMOCHODOWEJ)

1. Wręcz dziecku kołeczki, aby się nimi mogło pobawić i powiedz, jak się nazywają. Weź rękę dziecka i tak ją poprowadź, aby mogło się

zaznajomić z pustą tablicą służącą do wkładania kołeczków w otwory. Niech dziecko zbada otwory palcami. Następnie ująwszy dłoń dziecka pokieruj nią

tak, aby kołeczek trafił w otwór. Z kolei pomóż dziecku wyciągnąć kołek stosując polecenie "Wyciągnij go".

2. Pomagaj w miarę potrzeby. Stale zwiększaj liczbę kołków, które wkładasz w otwory, z których polecasz je dziecku wyciągnąć. Aby

zwiększyć zainteresowanie dziecka zabawą, każ dziecku każdy wyjęty kołeczek wrzucić do puszki - odgłos doda zabawie uroku.

3. Użyj do zabawy różne typy ludzików-kołeczków. (Np. ludziki-kołeczki w drewnianych samochodach, pociągach itp.). Zachęcaj dziecko do

ich wyciągania.

4. Na wstępie daj dziecku duże kołki, które luźno mieszczą się w otworach, dość głębokich, aby kołek nie wpadł, a przy tym dostatecznie

pokaźne, aby dziecko mogło je wygodnie uchwycić. Stopniowo zmniejszaj wielkość dawanych dziecku kołków. Jeżeli kołki dość ciasno siedzą w

otworach (np. tablicy sporządzonej z gumy), pokaż dziecku, jak jedną ręką należy trzymać tablicę, a drugą wyciągać kołki.

5. Gdy dziecko stanie się bardziej sprawne, zredukuj rozmiary kołków. Niech kilka kołków będzie zakończonych gałkami do chwytania, a inne

niech będą bez uchwytów.

6. Pomóż niewidomemu dziecku zbadać dotykiem pusty otwór, z którego wyciągnęło kołek

MAŁA MOTORYKA 24

Wiek 1-2

WYCIĄGA KÓŁKO BEZ UCHWYTU Z TABLICY Z ODPOWIEDNIM WGŁĘBIENIEM

1. Na początek zastosuj tablicę, która ma tylko jedno wgłębienie w kształcie koła. Jeżeli dysponujesz tablicą, która ma kilka wgłębień i kilka

pasujących do nich kształtów, zaklej wszystkie z wyjątkiem jednego w kształcie koła, tak aby dziecko mogło skupić uwagę tylko na tym jednym kształcie.

2. Daj dziecku pasujące do wgłębienia koło i nazwij je. Prowadź palec dziecka po krawędzi koła a następnie po krawędzi wgłębienia w tablicy i

pozwól dziecku zbadać dotykowo tablicę. Możesz powiedzieć dziecku, że jest to "dołek dla kółka". Później włóż kółko do wgłębienia, prowadząc przy

tym ręce dziecka, tak aby wyczuło twój ruch.

3. Pokaż dziecku, w jaki sposób wyjmuje się koło z wgłębienia. Pomagaj mu przy tej czynności. Powiedz "wyjmij", a gdy to zrobi, pochwal je.

Wskaż lub uderz lekko w stół lub tacę tam, gdzie dziecko powinno położyć kółko. Gdy to zrobi, poproś je o podanie ci kółka.

4. Jeżeli dziecko ma na początku trudności, przyklej pustą szpulkę albo małą gałkę do kółka, co ułatwi dziecku jego wyjmowanie. Pochwal

dziecko, jeżeli uda mu się wykonać tę czynność.

5. Używaj kółek o różnej fakturze powierzchni i różnych rozmiarach.

MAŁA MOTORYKA 25

Wiek 1-2

PRZEWRACA STRONICE KSIĄŻKI - PO KILKA NA RAZ

1. Czytaj dziecku łatwe opowiadania i pokaż mu, jak należy przewracać kartki książki przy czytaniu. Pomóż dziecku kartkować książkę kierując

jego ręką. Niech dziecko zacznie po trochu pomagać tobie przewracać stronice książki.

2. Daj dziecku do zabawy stare katalogi handlowe, czasopisma lub książki, których kartki pokrywa warstewka przeźroczystego plastyku.

3. Gdzieś między stronicami książki przyklej niespodziankę. Niech dziecko wie, że to robisz. Następnie daj mu książkę i zachęć do odszukania

niespodzianki.

4. Przygotuj ulubioną książkę, poproś dziecko, aby na przykład znalazło psa lub coś, co rozpoznaje. Chwal za przewracanie kartek.

5. Jeśli pracujesz z dzieckiem niewidomym, między kartkami książki umieszczaj przedmioty wyczuwalne dotykiem. Podobnie postąp z okładką.

Możesz ją pokryć materiałem, co umili dziecku poszukiwania. Pomóż dziecku ułożyć książkę tak, aby przedmiot przytwierdzony do okładki znalazł się we

właściwym położeniu względem dziecka. Początkowo wspólnie z dzieckiem kartkuj książkę.

6. Używaj książek - zbiorów zapachów i zachęcaj dziecko do odszukania określonej przez ciebie, pachnącej nalepki.

7. Wykonaj książkę z "kieszeniami" i do każdej włóż niespodziankę.

Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 26

Wiek 1-2

DOPASOWUJE DUŻY KOŁEK DO OTWORU W TABLICY Z KOŁKAMI I OTWORAMI LUB DO ZABAWKI Z OTWORAMI (PRZY

CZYM ODSŁONIĘTY JEST TYLKO JEDEN OTWÓR)

1. Przygotuj mały plastykowy pojemnik lub tekturowe pudełko z wyciętym po środku otworem, trochę szerszym niż wynosi długość średnicy

oł

a. Niech dziecko włoży kołek w otwór i wrzuci kołek do środka. Zwracamy uwagę dziecka na odgłos uderzającego o dno kołeczka. Kiedy dziecko

potrafi już wrzucać kołki do pojemnika, wprowadź do ćwiczeń tablicę na kołki z wgłębieniami.

2. Na wstępie pomóż dziecku zbadać krawędź wgłębienia palcami ręki, która nie

rzyma kołka. Rękę z kołkiem dziecko trzyma przy wgłębieniu

tak długo, aż włoży kołek. Przypomnij dziecku, że ma odsunąć palec z wgłębienia z chwilą, gdy dotknie kołeczkiem palca.

3. Początkowo używaj kołeczków o szerokości 2,5 cm. Stopniowo zmniejszaj ich średnicę, w miarę jak dziecko nabiera wprawy.

4. Jeżeli dziecko trzyma kołek ukośnie a nie prostopadle do powierzchni tablicy,powiedz dziecku, aby "postawiło" kołeczek prosto i pomóż mu

to zrobić odpowiednio układając dłoń. Niech dziecko uczy się prosto stawiać kołki na blacie stołu, zanim zacznie je wkładać w otwory specjalnej tablicy.

MAŁA MOTORYKA 27

Wiek 1-2

WYJMUJE PRZEDMIOTY Z POJEMNIKA PO JEDNYM

1. Przed rozpoczęciem ćwiczenia niech dziecko zaznajomi się z kształtem pojemnika.

2. Niech dziecko wsłuchuje się w odgłos wpadających do pojemnika przedmiotów, które kolejno wrzucasz. Poproś, aby dziecko wyjmowało je

"jeden po drugim". Jeśli dziecko wyjmie na raz więcej niż jeden, zabierz mu nadmiar przedmiotów z ręki i powiedz: "tylko jeden". Początkowo kieruj

ruchami dziecka, a następnie pomagaj coraz mniej. W początkowej fazie ćwiczeń, niech dziecko kładzie gdziekolwiek wyjęte z pojemnika przedmioty.

Następnie przynieś dodatkowy pojemnik do wkładania przedmiotów wyjętych z pierwszego pojemnika.

3. Na dnie naczynia połóż coś słodkiego i przykryj szczelnie klockami. (Klocki powinny być niemal tej samej szerokości co pojemnik). Powiedz,

e pod klockami, na dnie jest niespodzianka i powiedz dziecku, aby je wyjmowało, jeden po drugim. Po wyjęciu klocków dziecko może sięgnąć do

wnętrza pojemnika i wyjąć smakołyk.

4. Włóż do pojemnika części rozmontowanej, znanej dziecku zabawki. Poleć, aby dziecko wyjmowało kolejne części, a następnie złóżcie części

zabawki w całość.

5. Niech dziecko pomaga ci w takich czynnościach jak: wyjmowanie odzieży do prania z kosza, wyjmowanie sztućców z szuflady lub

produktów z torby na zakupy.

MAŁA MOTORYKA 28

Wiek 1-2

GRYZMOLI NA PAPIERZE

1. Niech dziecko zacznie ćwiczenie od malowania palcem, używając farb, budyniu czekoladowego lub mydlin; ułatwi to późniejsze posługiwanie

się na przykład ołówkiem czy kredką.

2. Pokaż dziecku, jak się z rozmachem gryzmoli. Daj dziecku kredkę i w razie potrzeby, kieruj jego ręką. Pomagaj coraz mniej, za to zachęcaj

do bazgrania.

3. Dobrze jest również bazgrać na dużym arkuszu gazety kolorowymi kredkami.

4. Przymocuj papier do ściany lub do lustra, na nim też można bazgrać.

5. Jeżeli dziecko pracuje przy stole lub na sztaludze, przyklej papier, aby nie musiało go przytrzymywać.

6. Dziecko niedowidzące może nie być w stanie dostrzec rysunku wykonanego ołówkiem, zacznij więc od kredek w ciemnych kolorach lub

również ciemnych flamastrów. Pachnące flamastry mogą również zachęcać do bazgrania.

7. Kreda i tablica, malowanie wodą na chodniku, farby akwarelowe, wielokolorowe ołówki czy "magiczne" tabliczki, z których ściera się

rysunek wykonany rylcem - to dobre materiały do ćwiczeń.

Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 29

Wiek 1-2

NAKŁADA CZTERY KRĄŻKI NA DREWNIANY PRĘT (PIRAMIDKA)

1. Użyj cienkiego kołka osadzonego na drewnianej podstawie i przeznaczonych do nasadzania nań, szerokich metalowych kółek. Da to dziecku

względnie dużo przestrzeni do prób nadziania pierścienia na kołek, które wreszcie zakończą się sukcesem.

2. Niech dziecko pozna dotykiem pręt, a potem pierścienie, z pomocą obu rąk. Nazwij pręt i pierścienie, aby ułatwić dziecku zrozumienie

polecenia.

3. Jedną rączkę dziecka przytrzymuj obok podstawy pręta, zaś drugą umieść na krążku, tak by otwór znalazł się pod jego dłonią. Prowadź rękę z

krążkiem w kierunku pręta, tak aby krążek znalazł się ponad prętem i aby dziecko poczuło pręt spodem dłoni. Powiedz dziecku, aby puściło krążek, a

drugą ręką odjęło od pręta. Jeżeli po zaprzestaniu pomocy dziecko ma t, pokaż mu, jak manipulować krążkiem, aby jego otwór znalazł się nad prętem,

którego wierzchołek dziecko przykrywa swą drugą dłonią.

4. Niewidomemu dziecku pomóż badać dotykiem krążki zanim je umieści na pręcie i po włożeniu ich na pręt.

MAŁA MOTORYKA 30

Wiek 1-2

STAWIA ZNAKI KREDKĄ LUB OŁÓWKIEM

1. Przygotuj gruby ołówek, flamaster lub ciemną kredkę oraz biały lub żółty papier. Przymocuj papier do stołu, aby dziecko nie usiało go

przytrzymywać. Zrób znak na papierze. Pomóż dziecku zrobić to samo. Nie zwracaj jeszcze zbytniej uwagi na poprawne trzymanie ołówka (Zob.

wiczenie nr 53 z rozdziału MAŁA MOTORYKA).

2. Wykonaj kilka pociągnięć ołówkiem przez całą stronę, szybkimi ruchami, aby pobudzić dziecko do naśladowania. Następnie daj mu kredkę i

trzymając jego rękę, pomóż robić kreski.

3. Poćwicz najpierw rysowanie palcem na piasku, możesz np. napełnić piaskiem brytwankę. Spowoduj, aby dziecko naśladowało twoje ruchy, a

dopiero wtedy przejdź do rysowania kredką.

4. Pozwól dziecku malować palcem linie z kremu do golenia na blacie stołu.

5. Jeżeli powierzchnia arkusza papieru do malowania nie wystarcza dziecku, weź gazetę. Stopniowo zmniejszaj rozmiary papieru.

6. Kreda i tablica, szminki, farby, rysiki z "magiczną" tabliczką mogą również zachęcać dziecko do rysowania.

7. Umieść papier na ścianie, lodówce lub sztaludze, aby dziecko mogło rysować stojąc.

Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 31

Wiek 1-2

MANIPULUJE GAŁKĄ LUB DŹWIGNIĄ (np. BY WŁĄCZYĆ POZYTYWKĘ LUB SPOWODOWAĆ WYSKOCZENIE PAJACYKA Z

PUDEŁKA)

1. Wykorzystaj zabawkę-skrzynkę, z której po nakręceniu wyskakuje figurka. Okręć pokrętło taśmą, aby ręka dziecka nie ślizgała się na nim.

Pokręć sama, aby dziecko przyzwyczaiło się do dźwięków, jakie temu towarzyszą. Jedną dłoń dziecka przyłóż delikatnie do wieczka skrzynki, druga zaś,

prowadzona przez ciebie niech kręci pokrętłem. Powiedz: "Pokręć" obracając korbkę wraz z dzieckiem i powodując wyskoczenie pajacyka. Gdy pokrywka

odskakuje, mów "Hop!" i śmiej się, aby dziecko widziało, że cię bawi ta sztuczka.

2. Gdy dziecko wielokrotnie zobaczy, jak się chwyta i obraca pokrętłem, niech spróbuje zrobić to samodzielnie. Zanim to nastąpi wykonuj ruchy

okrężne ręką dziecka trzymając je początkowo za nadgarstek, następnie za przedramię, dopóki ta pomoc będzie mu potrzebna.

3. Umieść rękę dziecka na wieczku skrzynki, tuż obok przykrywki, spod której wyskakuje pajacyk. Pomóż dziecku przycisnąć przykrywkę ręką,

aby nie odskoczyła. Przytrzymuj pudełko, jeżeli będzie podskakiwać, mimo, że dziecko je przyciska.

MAŁA MOTORYKA 32

Wiek 1-2

WKŁADA KÓŁKO W ODPOWIEDNIE MIEJSCA TABLICY Z OKRĄGŁYMI WGŁĘBIENIAMI

1. Pomóż dziecku przesuwać końce palców wokół naciętych wgłębień tablicy, zaczynając od wierzchołka i poruszając się zgodnie z ruchem

wskazówek zegara aż do punktu wyjścia. Powtórz to samo z kółkiem.

2. Umieść palce jednej ręki dziecka we wgłębieniu celem trafienia w to miejsce kółkiem. Pomóż mu podnieść kółko drugą ręką i wsunąć we

wgłębienie.

3. Spowoduj, aby dziecko umieszczając rękę na górze koła, poruszało nim powoli do góry i w dół. Zwróć uwagę dziecka, że koło "pasuje" i nie

daje się łatwo wysunąć z wgłębienia.

MAŁA MOTORYKA 33

Wiek 2-3

NAKRĘCA ZABAWKĘ

1. Ułóż palce dziecka na dużej śrubie tkwiącej płytko w tablicy do wkręcania śrubek i pokręć śrubką w prawo dla wkręcenia jej w otwór z

gwintem. Powtarzaj to, dopóki dziecko nie nauczy się robić tego samodzielnie.

2. Ułóż palce dziecka na kluczu do nakręcania zabawki i powoli kręcąc w prawo pomóż dziecku nakręcić zabawkę.

3. Powiedz dziecku, aby nie nakręcało zabawki zbyt mocno, aby jej nie popsuć.

4. Niewidomemu dziecku daj nakręcaną pozytywkę, a potem dawaj mu inne nakręcane zabawki z coraz mniejszymi korbkami. W końcu

przygotuj zabawki nakręcane z pomocą gałek, które wymagają większej pracy nadgarstka i palców niż całego ramienia.

MAŁA MOTORYKA 34

Wiek 2-3

WBIJA KOŁKI DREWNIANYM MŁOTKIEM

1. Użyj kołków o rozmiarach spinacza do bielizny i przygotuj otwory, w których mieszczą się kołki, ale niezbyt ciasno. Wetknięcie kołka w

otwór przez dziecko nie powinno wymagać od niego znacznego wysiłku.

2. Wbijaj kołki jedną ręką. Połóż rękę dziecka na swojej, aby mogło wyczuwać

twoje ruchy. Następnie włóż dziecku młotek do ręki. Połóż swoją rękę na jego dłoni i
wbijajcie razem.

3. Zredukuj pomoc siłową ograniczając się tylko do prowadzenia ręki dziecka.
4. Wbij wszystkie kołki, pozostawiając jeden środkowy do wbicia przez dziecko.

W razie potrzeby pomóż dziecku, stopniowo zmniejszając pomoc w miarę nabierania
sprawności przez dziecko. Gdy obserwujesz postęp w tym zakresie, zacznij dawać mu za
każdym razem o jeden kołek więcej.

5. Dziecko powinno trzymać trzonek młotka w pobliżu miejsca, w którym

osadzony jest sam młotek po to, aby pracowało całe przedramię dziecka, a nie tylko jego
nadgarstek. Dziecko powinno przytrzymać kołek drugą ręką, a następnie cofnąć ją nieco,
by nie uderzyć palców, powinno jednak zachować orientację, gdzie znajduje się kołek.
Zachęć dziecko, aby przed każdym uderzeniem przyłożyło młotek do kołka właściwą
jego częścią.

6. Dla dziecka niewidomego bardziej motywująca może być zabawka, w której

plastykowe kulki wystają z otworów pudełka i wbija się je do pudełka plastykowym
młotkiem.

MAŁA MOTORYKA 35

Wiek 2-3

ZATACZA PO POWIERZCHNI KOLISTE RUCHY RĘKĄ ZAOPATRZONĄ W

OŁÓWEK LUB KREDKĘ ALBO MAŻĄC PALCEM ZANURZONYM W FARBIE

1. Dziecko musi posiadać umiejętność z zakresu dużej motoryki wykonywania

ramieniem dużych kół.

2. Rozwijaj umiejętność wykonywania ruchów kolistych, którym służy kręcenie

sznurka, gdy dziecko trzyma jeden koniec lub kręcenie korbą. Pozwól dziecku nabywać
wprawy w zataczaniu kół na ścianie pokrytej kafelkami w łazience lub na plastykowym

blacie stołu, używając mydlin lub pianki do golenia.

3. Niech dziecko zatacza palcem koliste ruchy na papierze, w mące lub w piasku,

co będzie stanowiło dodatkową praktykę przed rysowaniem kredką.

4. Przygotuj dużą gazetę, aby umożliwić dziecku większe ruchy ramieniem, zanim

zaczniesz zmniejszać rozmiar arkusza dążąc do uzyskania koordynacji ruchów ręki
poruszającej palce oraz samych palców.

5. Trzymając dłoń dziecka z wysuniętym jednym palcem poprowadź jego rękę po

obwodzie plastykowej przykrywki. Używaj różnych okrągłych przedmiotów.

6. Daj dziecku kredkę i prowadź jego rękę wykonując koliste ruchy na papierze.

Chwal dziecko w czasie tej czynności.

MAŁA MOTORYKA 36x

Wiek 2-3

RYSUJE LINIĘ PIONOWĄ WZORUJĄC SIĘ NA LINII DRUKOWANEJ LUB

WYPUKŁEJ

1. Przymocuj papier do ściany. Niech dziecko obserwuje, jak rysujesz pionową linię

z góry na dół. Poproś, aby cię naśladowało. W razie potrzeby udziel dziecku pomocy. W
miarę nabierania wprawy, zmniejszaj ją. Spróbuj użyć tekturową planszę.

2. Przygotuj różne materiały (kredę, kredki, piankę do golenia), aby pomóc dziecku

utrzymać zainteresowanie.

3. Umieść nalepki u góry i na dole kartki. Poproś dziecko, aby kreśliło linie od

jednej nalepki do drugiej.

4. Na dole kartki połóż kilka rodzynek albo innych drobnych, lubianych przez

dziecko słodyczy. Jeżeli dziecko poprowadzi linię na dół, pozwól mu je zjeść. Pomóż mu,
umieszczając jego rękę na górze kartki.

5. Użyj papieru rowkowanego umieszczając jego arkusz przed dzieckiem w takiej

pozycji, by rowki wypadły pionowo. Połóż prawą rękę dziecka przy górnej krawędzi
arkusza - będzie służyć jako punkt odniesienia. Prawa ręka, po dotknięciu lewej ma
zjechać wzdłuż rowka. Powtórz czynność, przesuwając rękę dziecka do kolejnych
rowków.

6. Naklej na papier pionowe linie z taśmy klejącej. Poproś dziecko, aby narysowało

między paskami taśmy pionowe kreski.

7. Zaznajom się z pracą Berry "Test of Visual Motor Integration Manual".

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 37

Wiek 2-3

NAWLEKA DUŻE PACIORKI

1. Używaj dużych koralików oraz sznurka lub sznurowadła z plastykowymi

końcami.

a/ Jedną ręką chwyć sznurek przy plastykowym końcu. Nasadź nań koralik, a drugą

ręką chwyć za wystający koniuszek. Cofnij rękę trzymaną przy samym końcu sznurka i
daj koralikowi "zjechać".

b/ Powtórz czynność, ale tym razem niech dziecko nakłada koralik na końcówkę

sznurka. Niech dziecko również chwyta za czubek, a ty usuń swą rękę ze sznurka, aby
koralik mógł spaść.

c/ Umieść palce dziecka przy końcówce sznurka i pomóż mu go trzymać. Niech

dziecko wykona całą czynność samodzielnie, z jak najmniejszą twoją pomocą. Chwal i
nagródź dziecko za udane ćwiczenie.

2. Trzymaj sznurek tak, by zwisał z krawędzi stołu lub krzesła. Koralik nawleczony

na sznurek natychmiast zsunie się na jego koniec. Dziecko może udawać, że nawleka
złowione ryby.

3. Jeśli zadanie jest zbyt trudne dla dziecka, użyj dużych klocków z otworami w

rodku i okrągłego patyczka do ich nawlekania. Jeżeli dziecko ma trudności z koralikami,

przygotuj kółka z dużymi otworami - może się to szczególnie przydać w pracy z
niewidomym dzieckiem.

4. Jeżeli dziecko słabo kontroluje ruchy z zakresu małej motoryki, ramionka

dziecka trzeba oprzeć o stół, a koniec sznurka należy usztywnić klejem lub taśmą.

5. Użyj dużego drewnianego klocka z otworami i kołka do przewlekania sznurka

jako "igły" dla

wyćwiczenia czynności.
6. Kiedy dziecko opanuje już nawlekanie dużych koralików użyj makaronu-rurek o

dużym przekroju lub innych kształtów z otworami do zrobienia ciekawego naszyjnika.

MAŁA MOTORYKA 38

Wiek 2-3

TOCZY, UKLEPUJE I UGNIATA KULKĘ Z CIASTA LUB PLASTELINY

1. Zagnieć ciasto do zabawy.
2. Oderwij kawałeczek masy i pokaż dziecku, jak utoczyć kulkę oburącz lub jedną

dłonią na stole.

3. Zrób gniazdko, do którego dziecko będzie wkładało utoczone kulki, żeby

wyglądały jak ptasie jaja w gniazdku.

4. Niech dziecko toczy kulki z ciasta do pieczenia, a następnie spłaszcza je

szklanką.

5. Na dworze przygotuj piasek i wodę do formowania okrągłych gałek. Niech

"pieką" się na słońcu.

6. Poszerzaj słownictwo dziecka, tłumacząc znaczenie takich słów, jak klepanie,

ubijanie, ściskanie, zgniatanie, rozrywanie i cięcie.

7. Udziel dziecku fizycznej pomocy i wskazówek, jak się robi kulki z gliny.

Powiedz: "Rób dłonią małe kółka" lub "Wciąż kręć i kręć dłonią". W miarę nabywania
sprawności, zmniejsz udzielaną dziecku pomoc.

MAŁA MOTORYKA 39

Wiek 2-3

WKŁADA KWADRAT, TRÓJKĄT LUB PROSTOKĄT DO ODPOWIEDNICH

WGŁĘBIEŃ W TABLICY

1. Niech dziecko uczy się wkładać poszczególne figury kolejno, po jednej na raz.

Gdy nauczy się wkładać we wgłębienie kwadrat, naucz je wkładać trójkąt.

2. Naucz dziecko liczenia "rogów" każdej figury i wyczuwania dotykiem dzielącej

je odległości. Z kolei niech dziecko nauczy się liczyć "rogi" i dzieląc je odległości na
tablicy z odpowiednimi wgłębieniami.

3. Połóż przed dzieckiem tablicę, a obok figurę tego kształtu, co wgłębienie w

tablicy.

4. Niech dziecko natrafi lewą ręką na róg wgłębienia w tablicy, po czym niech

prawą ręką weźmie ze stołu jedną z figur i stara się natrafić rogami figury na rogi
wgłębienia w kształcie figury. Jeżeli wzięta ze stołu figura nie pasuje, niech dziecko
weźmie inną i niech powtarza tę czynność, aż natrafi na figurę pasującą do wgłębienia w
tablicy.

5. Niech dziecko oprze dłoń na figurze umieszczonej we wgłębieniu i spróbuje ją

przesuwać w różne strony. Powiedz dziecku, że figura jest "dopasowana" i dlatego trudno
ją poruszyć i wyjąć z "dołka".

MAŁA MOTORYKA 40

Wiek 2-3

WODZI PALCEM PO KONTURACH WYPUKŁYCH RYSUNKÓW

1. Kształty narysowane flamastrem na białym papierze muszą być wyraziste. Dla

niewidomego dziecka naklej na papier linie ze sznurka. Możesz wreszcie użyć wypukłych
linii zrobionych rylcem na papierze brajlowskim.

2. Zaznajom dziecko z kształtem figury, przesuwając jego palec od jej lewej strony

do prawej, zgodnie z ruchem wskazówek zegara i z powrotem do punktu wyjścia.
Dziecko niewidome powinno trzymać palec drugiej ręki nieruchomo w punkcie wyjścia,
aby wiedzieć, że obwiodło całą figurę.

3. Opisuj słownie kierunek wykonywanych ruchów np. ponad, dookoła, do rogu, w

dół, w tył, do góry.

MAŁA MOTORYKA 41

Wiek 2-3

OTWIERA DRZWI KRĘCĄC GAŁKĄ

1. Połóż rękę na dłoni dziecka i pokręć nią gałkę u drzwi. Daj mu wskazówkę

"przekręć".

2. Stań po przeciwnej stronie drzwi niż dziecko i poleć mu, aby przekręciło gałkę.

Gdy będzie to robić, również kręć gałką. Stopniowo zmniejszaj pomoc, w miarę coraz

bardziej samodzielnego działania dziecka.

3. Użyj do ćwiczeń zabawkowych naczyń kuchennych z uchwytami i rączkami.

Włóż ulubioną zabawkę albo jakiś przysmak dziecka do szafki. Dziecko powinno to
widzieć i słyszeć, co robisz. Zamknij drzwi szafki i poproś dziecko, aby wydobyło
schowane tam przedmioty przekręcając gałkę w drzwiach szafki.

4. Stań w sypialni lub w toalecie i zamknij za sobą drzwi. Poproś dziecko, aby je

otworzyło i znalazło cię.

5. Niech dziecko ci pomaga odkręcać i zakręcać krany w kształcie gałek oraz

otwierać drzwiczki od szafek spiżarnianych itp.

6. Naucz dziecko uruchamiać zabawki muzyczne przez przekręcanie gałek.

MAŁA MOTORYKA 42

Wiek 2-3

WKŁADA NA CHYBIŁ-TRAFIŁ TRZY DUŻE KOŁKI W OTWORY W

TABLICY

1. Umieść palce jednej ręki dziecka na brzegu otworu w tablicy (niech to będzie dla

niego punkt odniesienia), a drugą niechaj dziecko bierze kołki.

2. Pomóż dziecku przesunąć rękę z kołkiem w kierunku ręki trzymanej przy

otworze i wepchnąć kołek w otwór znajdujący się najbliżej ręki dziecka.

3. Początkowo używaj kołków o średnicy ok. 1,2 cm i długości od 3,5 do 5 cm.

Kołki powinny pasować dokładnie, ale niezbyt ciasno. Użyj tablicy z otworami, którą
można przymocować i która nie jest zbyt duża.

MAŁA MOTORYKA 43

Wiek 2-3

WKŁADA TRZY PROSTE FIGURY DO ODPOWIEDNICH WGŁĘBIEŃ W

TABLICY

1. Pomóż dziecku posługiwać się obiema rękami. Jedna będzie służyć jako punkt

odniesienia na tablicy, a druga do manipulowania przedmiotem. Zacznij od najprostszych
tablic z trzema wgłębieniami.

2. Ułóż palce jednej ręki dziecka we wgłębieniu tablicy. Niech czubkami palców

obwiedzie jego kontur. Do drugiej ręki daj dziecku figurę i pomóż mu wsunąć ją we
właściwe wycięcie.

3. Połóż figury powyżej lub obok właściwych otworów, ułatwiając dziecku ich

wkładanie. Chwal dziecko za każde prawidłowe umieszczenie figury.

4. Odpowiadające sobie elementy oznacz tym samym kolorem, tak by dziecko

wkładało czerwone koło do wgłębienia czerwonego, niebieski trójkąt - do niebieskiego
oraz pomarańczowy kwadrat - do pomarańczowego. Używaj coraz mniej jaskrawych
kolorów w miarę nabierania przez dziecko biegłości.

5. Niech dziecko obwiedzie palcem puste wgłębienie, a następnie znajdzie figurę,

która będzie pasować do tego otworu.

MAŁA MOTORYKA 44

Wiek 2-3

ZDEJMUJE ZAKRĘTKI ZE SŁOIKÓW, FLAKONÓW PO KOSMETYKACH

itp.

1. Przygotuj plastykowe lub drewniane śrubki z muterkami. Przećwicz z dzieckiem

czynność odkręcania.

2. Jedną rękę dziecka umieść na wierzchu, a drugą na spodzie zabawki. Połóż

dłonie na dłoniach dziecka i wykonujcie razem ruch charakteryzujący odkręcanie. Opisuj,
co robicie używają słowa "odkręcać". 3. Użyj słoików z zakręcanymi przykrywkami, aby
poćwiczyć ruch odkręcania. Włóż do wewnątrz coś słodkiego, co dziecko będzie widzieć.
Opisz, co tam włożyłaś i potrząśnij słoikiem, aby dziecko posłyszało odgłos.

4. Użyj małych rozkręcanych beczułek w żywych kolorach, które łatwo się odkręca

i skręca.

MAŁA MOTORYKA 45x

Wiek 2-3

RYSUJE LINIĘ POZIOMĄ WZORUJĄC SIĘ NA LINII DRUKOWANEJ LUB

WYPUKŁEJ

1. Zrób linię na papierze, która będzie stanowiła dla dziecka wzór. Narysuj ją

szybko, przez całą szerokość papieru. Z kolei daj dziecku kredkę prosząc o narysowanie
linii. Nie musi być to linia całkowicie prosta.

2. Prowadź rękę dziecka podczas rysowania i w miarę jak nabiera wprawy

zmniejszaj na nią nacisk.

3. Niech dziecko przesunie kredkę po twojej linii, a następnie rysuje samo.
4. Gazeta rozłożona na podłodze lub na stole oraz flamastry są dobre jako zachęta

do śmiałych ruchów. Stopniowo zmniejszaj powierzchnię dawanych dziecku gazet.

5. Zrób szablon z tektury, wzdłuż którego dziecko będzie rysowało poziome kreski.

Niech dziecko ćwiczy wraz z tobą rysowanie linii poziomych na piasku lub na papierze,
palcem maczającym w farbie.

6. naklej paski taśmy na duży arkusz papieru i wódź po nich palcami dziecka

mówiąc, że kreskę poziomą rysujemy przesuwając rękę od lewej strony do prawej.

7. Połóż papier na cienkiej warstwie gumy piankowej. z Pomocą kółka

krawieckiego zaznacz poziomą kreskę. Niech dziecko narysuje nad nią kreskę
równoległą.

8. Zaznajom się z pracą Berry pt. "Test of Visual Motor Integration Manual".

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 46+

Wiek 2-3

PRZEWRACA KARTKI, PO JEDNEJ

1. Zaopatrz dziecko w książki o grubych, plastykowanych kartkach, aby mogło je

swobodnie przeglądać i manipulować nimi. Niewidomemu dziecku dostarcz książek, w
których będzie mogło dotykać wyobrażonych tam plastycznie ciekawych przedmiotów.

2. Wsuń własny palec pod kolejną kartkę tak, aby odstawała lekko od reszty i

powiedz dziecku, aby odwróciło kartkę książki.

3. Niech dziecko przewraca karty książki, którą mu czytasz. Pochwal dziecko i

podziękuj mu za pomoc.

4. Użyj książki z obrazkami lub książki typu "poskrob i powąchaj", co zachęca

dziecko do przewracania kartek.

5. Zrób album z wyciętymi obrazkami ulubionych przedmiotów oraz przymocuj w

rogach kartek wystające zakładki, ułatwiające ich przewracanie.

+ Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 47

Wiek 2-3

DOBIERA POKRYWKI DO GARNKÓW LUB PATELNI

1. Pokaż dziecku, jak przykrywa się garnek lub patelnie pokrywką. Następnie zrób

to wraz z dzieckiem. Początkowo używaj tylko jednego naczynia i dopasowaną doń
pokrywką.

2. Daj dziecku kilka naczyń i pokrywek. Pomóż mu dobrać odpowiednią pokrywkę

do każdego naczynia.

3. Zapowiedz, że wychodzisz z pokoju i poczekasz tam, aż dziecko włoży jakiś

przedmiot do naczynia i przykryje je pokrywką. Wtedy wejdziesz i zgadniesz, w którym
naczyniu poszukiwany przedmiot, pamiętając, jakie dźwięki usłysz-załeś. Wówczas
zdejmiesz pokrywkę i wyjmiesz przedmiot.

4. Niewidomemu dziecku sprawi radość manipulowanie metalowymi lub

plastykowymi naczyniami z pokrywką, słyszy bowiem towarzyszące temu dźwięki.

MAŁA MOTORYKA 48

Wiek 2-3

ROZPAKOWUJE MAŁY PRZEDMIOT OWINIĘTY W PAPIEREK LUB FOLIĘ

1. Pokaż dziecku, jak rozwija się papierek, aby wydostać ulubiony przez was oboje

smakołyk.

2. Zacznij o-d tego, że sam częściowo zdejmiesz opakowanie. Stopniowo niech

dziecko wykonuje coraz więcej czynności samodzielnie.

3. Urozmaicaj zestaw odwijanych przedmiotów, aby dziecko nie straciło

zainteresowania zabawą; użyj np. kruchych płatków zbożowych, ciasteczek, krakersów,
małych zabawek lub książeczek.

4. Owiń przedmiot w kilka warstw papieru. Niech każdy z członków rodziny

zdejmie jedną warstwę, a osoba, która odwinie ostatni papier otrzyma przedmiot w
nagrodę. Pamiętaj, aby przynajmniej za pierwszym razem dziecko dostało nagrodę.

5. Owiń klocki lub piłeczki w folię albo zawiń w nią ciasteczka na drugie

niadanie. Zaletą folii jest to, że uwidacznia kształty owiniętych w nią przedmiotów.

MAŁA MOTORYKA 49

Wiek 2-3

PRZEDZIERA PAPIER NA DWIE CZĘŚCI

1. Połóż ręce na rękach dziecka. Dłonie prawa i lewa powinny być zbliżone do

siebie kciukami. Jedną ręką (wraz z ręką dziecka) chwyć papier i szarpnij ku sobie, drugą
(również z ręką dziecka) odprowadź energicznie od siebie - w rezultacie trzymany papier
rozedrze się.

2. Zwróć uwagę na to, aby palce, gotowe do przedarcia arkusza, chwyciły jego

brzeg w środkowej części i aby były przy tym złączone.

3. Paski papieru z podartego przez dziecko arkusza niech służą wam do zrobienia

papierowego łańcucha.

4. Poproś dziecko, aby podzieliło się z tobą papierem do rysowania, przedzierając

go na pół.

5. Podarty na kawałki papier dziecko może rozmaicie ugniatać i tworzyć z tego

materiału kompozycje plastyczne.

MAŁA MOTORYKA 50

Wiek 2-3

NAŚLADUJĄC DOROSŁEGO, SKŁADA PAPIER NA PÓŁ

1. Pokaż dziecku rogi ściereczki lub chusteczki, następnie przyłóż dwa dolne rogi

do dwóch górnych. Powtórz tę czynność wraz z dzieckiem. Następnie niech dziecko
wykona tę czynność samodzielnie.

2. Złącz ze sobą brzegi arkusza papieru i poproś, aby dziecko go złożyło. Pochwal

je. Stopniowo eliminuj swoją pomoc.

3. Niech dziecko uczy się składać rzeczy uprzedmio złożone, a potem rozłożone, z

wyczuwalnymi liniami załomu, np. pieluszki, serwetki czy chusteczki higieniczne.

4. Narysuj linię przez środek papieru. Niech dziecko złoży papier wzdłuż tej linii.
5. Użyj papieru odpowiedniego do budowy modeli. Niech papiery przełamane w

połowie będą "namiotami", ustawcie całe "pole namiotowe" z odpowiednio przełamanych
kawałków papieru.

6. Narysuj "śmieszną buzię" w dolnej części kartki, a na jej odwrocie, u samej góry,

narysuj robaka. Rysunek ten umieść tak, aby po odpowiednim złożeniu kartki w poprzek,

robak znalazł się na samym nosie właściciela "śmiesznej buśki".

MAŁA MOTORYKA 51

Wiek 2-3

ROZKŁADA I SCZEPIA PRZEZNACZONE DO TEGO ZABAWKI

1. Trzymając rączki dziecka we własnych dłoniach rozkładaj wraz z nim i sczepiaj

przeznaczone do tego zabawki.

2. Połącz ze sobą dwa przedmioty, których powierzchnie zetknięte ze sobą

sczepiają się, po czym poleć dziecku, aby je rozdzieliło. Chwal za poprawne wykonanie
czynności.

3. Zorganizuj zawody polegające na tym, że dwie osoby ciągną, każda w swoją

stronę, zabawkę złożoną ze sczepionych ze sobą połówek, do momentu, aż się oddzielą.

4. Do filcowego krążka wyobrażającego "śmieszną buśkę" przymocuj zatrzaskami

lub spinaczami, oczy, brwi, nos, usta. Niech dziecko najpierw je poodpina, po czym niech
ponownie przymocuje.

5. Dobierz zabawki składające się z dwóch rodzajów dopasowanych do siebie

części, z których jedna ma otwór czy wydrążenie, druga zaś ma element wystający. Zwróć
uwagę na to, aby dziecko wzięło po jednej części każdego rodzaju, co warunkuje
połączenie ich ze sobą.

6. Przygotuj dwa pudełka, jedno będzie pojemnikiem na przedmioty z otworami,

drugie na przedmioty z elementami wystającymi. Niech dziecko weźmie po jednym
przedmiocie z każdego pudełka i połączy je ze sobą.

MAŁA MOTORYKA 52

Wiek 2-3

ZAKRĘCA SŁOIKI, FLAKONY PO KOSMETYKACH, NAKRĘCA MUTERKI

NA DREWNIANE CZY PLASTYKOWE ŚRUBY itp.

1. Przygotuj zakręcane naczynia, nakrętki wraz ze śrubami, zakręcane beczułki,

władane jedna w drugą. Postaraj się o przedmiot, którego elementem byłaby drewniana
ś

ruba i nakrętka (np. drewniany "dziadek do orzechów").

2. Połóż ręce na dłoniach dziecka i pomóż mu wykonywać nimi ruchy obrotowe,

aby skręcić ze sobą dwa gwintowane przedmioty.

3. Przytrzymuj przedmiot od dołu, gdy dziecko przykręca doń coś z góry.
4. Aby było łatwiej, dziecko może trzymać słoik kolanami. Niech ujmie naczynie

lewą ręką, a górnej części, a prawą niech nakręca pokrywkę. Aby zachęcić dziecko do
ć

wiczeń, włóż do słoika jakąś niespodziankę.

MAŁA MOTORYKA 53x

Wiek 2-3

RYSUJĄC,

TRZYMA

OŁÓWEK

MIĘDZY

KCIUKIEM

PALCEM

WSKAZUJĄCYM PODTRZYMUJĄC GO PALCEM ŚRODKOWYM

1. Umieść w ręce dziecka ołówek w prawidłowej pozycji. Podczas rysowania na

papierze prowadź rękę dziecka. Chwal dziecko za umiejętność rysowania przy
właściwym trzymaniu ołówka w dłoni.

2. Pomóż dziecku trzymać ołówek między palcem wskazującym i kciukiem.

Stopniowo eliminuj swoją pomoc, gdy wzrasta sprawność dziecka. Zachęcaj je do
prawidłowego trzymania ołówka.

3. W handlu są dostępne nakładki na ołówek, tworzące podpórkę dla palców

ułatwiającą prawidłowe trzymanie ołówka. Można też utworzyć specjalną podpórkę
owijając ołówek elastyczną taśmą tak, by powstała trójkątna podstawa będąca oparciem
palców.

4. Dziecku jest łatwiej uchwycić gruby pisak lub ołówek niż zwykły, cienki.

Specjalny gruby ołówek z grafitem jest wygodny do trzymania w małej, dziecięcej dłoni.

5. Dziecko niewidome może używać ołówka bez grafitu do żłobienia wzorów w

warstewce gliny, co równocześnie j okazją do nauki prawidłowego trzymania ołówka. W
przyszłości niewidome dziecko powinno posiąść umiejętność podpisywania się.

6. Daj dziecku ołówek, a kiedy go uchwyci, zlep kawałkiem taśmy jego trzy

złączone i podwinięte palce: środkowy, serdeczny i mały. W miarę nabierania przez
dziecko wprawy, zmniejszaj ilość taśmy.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 54x

Wiek 2-3

ODWZOROWUJE KOŁO, KORZYSTAJĄC Z DRUKOWANEGO LUB

WYPUKŁEGO RYSUNKU

1. Niech dziecko wykonuje koliste ruchy palcem na papierze, w mące lub w piasku;

jest to dodatkowe ćwiczenie przed daniem mu kredek lub ołówka.

2. Weź rękę dziecka i kieruj nią podczas robienia kolistych ruchów przy rysowaniu

kredką, ołówkiem lub flamastrem. Po zakończeniu ćwiczenia pochwal dziecko.

3. Niech dziecko pociągnie kredką, ołówkiem czy flamastrem po linii

narysowanego przez ciebie koła, następnie zachęć je do samodzielnego rysowania kół.
Gdy koła będą "dobre", dorysuj, co trzeba, aby powstały z nich "śmieszne buśki".

4. Aby przygotować dziecko do rysowania na papierze o niewielkiej powierzchni,

co wymaga małych ruchów ręki i palców, pozwól mu ćwiczyć większe ruchy na dużej
powierzchni gazety. Niech dziecko rysuje koła wewnątrz szablonu z okrągłym
wydrążeniem.

6. Rysuj "śmieszne buśki", nie obwiedzione konturem głowy; niech dziecko

obrysowuje je kółkami.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 55

Wiek 2-3

UKŁADA TRZYCZĘŚCIOWĄ UKŁADANKĘ

1. Odłącz od układanki tylko jeden fragment i poproś dziecko, aby umieściło tę

część na właściwym miejscu. Potem odłączaj dwie części, potem pooddzielaj od siebie
wszystkie trzy części i poleć dziecku, aby je połączyło. Zwiększaj liczbę części w miarę
nabierania przez dziecko wprawy.

2. Pozwól dziecku zbadać dotykiem części układanki i kształt wycięć, do których

trzeba będzie dobierać odpowiednio pasujące kształty.

3. Prowadź rękę dziecka przy dopasowywaniu do siebie części układanki, dając

dziecku proste wskazówki, na przykład:

4. "Poobracaj układanką". (Obrysuj kontury każdej części układanki na spodzie

pudełka, w którym układa się jej całość, aby dziecko mogło zobaczyć kształt wszystkich
cząstek tworzących układankę. Gdy dziecko dobrze zaznajomi się z tym rysunkiem, i
nabierze wprawy, zetrzyj linie. Dla dziecka niewidomego użyj linii wypukłych, naklej
nitkę lub sznureczek na planszę układanki).

5. Pomóż niewidomemu dziecku połączyć układankę w całość. Ostatni jej fragment

umieść obok nie wypełnionego wcięcia i pomóż dziecku wsunąć ten kawałek we
właściwe miejsce. W ten sposób dziecko skompletuje układankę. Gdy dziecko zacznie
układać części prawidłowo, zmniejszaj swoją pomoc.

6. Na planszy ze złożoną przez dziecko układanką połóż mu coś jako nagrodę.

MAŁA MOTORYKA 56

Wiek 3-4

TNIE NOŻYCZKAMI

1. Użyj do ćwiczeń nożyczek z podwójnymi uchwytami, z pomocą których możesz

prowadzić rękę dziecka. Naucz je, jak ma bezpiecznie podnosić nożyczki, trzymając je za
złożone ostrza.

2. Prawie do końca przetnij arkusz i pomóż dziecku wsunąć nożyczki w nacięcie

tak, aby mogło przeciąć papier do końca. Zmniejszaj stopniowo głębokość nacięcia, aż
dziecko zacznie ciąć arkusz od samego brzegu.

3. Ułóż palce dziecka na nożyczkach w prawidłowej pozycji. Trzymaj swoją rękę

na ręce dziecka i tnąc mów: "otwórz", "zamknij".

4. Trzymając papier pomóż dziecku tak ułożyć nożyczki, by ostrza znalazły się we

właściwej pozycji w stosunku do papieru. Opowiadaj o kolejnych czynnościach.

5. Natnij brzeg papieru robiąc "frędzle". Następnie ty trzymaj papier, a dziecko

niech wycina frędzle.

6. Jeżeli dziecko nie potrafi posługiwać się nożyczkami cofnij się do ćwiczeń w

podnoszeniu przedmiotów (takich jak np. kulka z waty czy cukierek) z pomocą szczypiec
i przenoszenia ich z jednego naczynia do drugiego.

7. Współdziałaj z niewidomym dzieckiem i daj mu sprawdzić, co dzieje się z

papierem gdy ktoś inny go tnie. Pomóż dziecku trzymać kartkę z dwóch stron, podczas
gdy ktoś inny będzie ją rozcinał środkiem. Dziecko czuje wówczas, co dzieje się z
papierem.

MAŁA MOTORYKA 57

Wiek 3-4

OTWIERA I ZAMYKA DRZWI, SZUFLADY, SZAFKI I OKNA

1. Zademonstruj dziecku czynność otwierania i zamykania drzwi i spraw, aby

dziecko samo je otwierało i zamykało.

2. Powtórz to samo z szafkami, szufladami i oknem.
3. Pozwól dziecku cieszyć się odgłosami otwierania i zamykania, ale przestrzegaj,

by nie robiło zbytniego hałasu.

4. Włóż jakąś niespodziankę do szuflady lub szafki i powiedz dziecku, aby

otworzyło drzwiczki lub wysunęło szufladę i znalazło ukryty tam przedmiot. Niech
dziecko zrobi tobie niespodziankę, chowając jakiś przedmiot. Używaj sygnałów
dźwiękowych pomocnych w odnajdywaniu przedmiotu przez dziecko.

5. Okna, które otwiera się podnosząc ramę do góry i zamyka opuszczając ją na dół

mogą sprawić dziecku więcej trudności niż drzwi uchylane na zawiasach. Pomagaj
dziecku przy o okien wspomnianego typu. Pomagaj niewidomemu dziecku otwierać i
zamykać drzwi, okna, szafki.

MAŁA MOTORYKA 58

Wiek 3-4

WYCIĄGA I WTYKA MAŁE KOŁKI W TABLICE Z OTWORAMI

1. Umieść tablicę z kołeczkami przed dzieckiem. Dziecko powinno posługiwać się

kciukiem i palcem wskazującym przy wyjmowaniu wszystkich kołeczków. Pomóż
dziecku odkładać kołeczki wyjęte z tablicy do pojemnika.

2. Dziecko odnajduje otwór palcem lewej ręki i zostawia go bliziutko otworu.

Prawą ręką trzyma kołeczek, który umieszcza w znalezionym lewą ręką otworze w
tablicy. Jeżeli dziecko jest leworęczne, odwróć powyższe role obu rąk.

3. Patrz ćwiczenie nr 42 z rozdziału MAŁA MOTORYKA.

MAŁA MOTORYKA 59

Wiek 3-4

KLEI

1. Umieść trochę mącznego kleju w pokrywce od słoika.
2. Pomóż dziecku włożyć palec wskazujący do kleju, następnie pomóż mu

przełożyć klej z palca na przedmiot, który ma być klejony.

3. Przypominaj dziecku, że nie trzeba nabierać zbyt dużo kleju.
4. Pokaż dziecku, ile kleju potrzeba i wytłumacz mu, że klej powinien być

rozsmarowany aż do brzegów klejonego przedmiotu.

5. Pomóż dziecku, aby mogło z pomocą dotyku zbadać przedmiot, który

posmarowało klejem.

MAŁA MOTORYKA 60x

Wiek 3-4

ODWZOROWUJE KRZYŻYK, KORZYSTAJĄC Z DRUKOWANEGO LUB

WYPUKŁEGO RYSUNKU

1. Przygotuj kredki, ołówki, kredę, flamastry, "magiczną" tabliczkę.
2. Niech dziecko naśladuje rysowanie kreski pionowej i poziomej, czyniąc to

kolejno. Następnie, po przyjrzeniu się, jak ty rysujesz krzyżyk, niech dziecko przejdzie do
rysowania całego znaku (+).

3. Wykropkuj kontur figury. Niech dziecko połączy kropki.
4. Kieruj ruchami dziecka i pomagaj mu, dopóki twoja pomoc będzie konieczna.
5. Podczas rysowania przez dziecko krzyżyka dawaj mu wskazówki, na przykład:

"Rysuj kreskę z góry na dół", "Teraz narysuj kreseczkę w poprzek".

6. Pracując z niewidomym dzieckiem postaraj się o szablony do rysowania linii lub

przymocuj do papieru odcinki wypukłej taśmy, wzdłuż których można rysować linie.

7. Dziecko niewidome może używać gumowej podkładki pod cienki papier, na

którym rysuje, po to, by wyczuć potem dotykiem, jak przebiegają narysowane przez nie
kreski. (Gumowa podkładka daje wypukłe linie na papierze).

8. Powiedz dziecku, aby narysowało "+" wewnątrz rombu. Uzupełniając w ten

sposób obraz latawca. Niech dziecko ozdobi latawiec.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 61

Wiek 3-4

NAŚLADUJĄC WZÓR, USTAWIA SZEREG Z PIĘCIU KOŁKÓW NA

TABLICY Z OTWORAMI

1. W wieczku pudełka od obuwia zrób pięć otworów w jednym rzędzie - będzie to

rodzaj tablicy z otworami. Jako kołków użyj spinaczy do bielizny. Umieść kołek w
otworze, następny daj dziecku i wskaż mu otwór, do którego należy ten kołek włożyć,
albo poprowadź jego rękę w kierunku właściwego otworu.

2. Odlicz pięć kołków wkładając je kolejno do otworów. Pamiętaj przy tym, aby

lewą ręką trzymać przy właściwym otworze, a prawą z kołkiem prowadzić do otworu
przy lewej ręce.

3. Gdy rząd z pięciu kołeczków czy spinaczy do bielizny jest już gotów, pomóż

dziecku obejrzeć "tablicę", w której tkwią i nazwij je "rzędem kołeczków".

4. Ustawiając poziomy rząd kołków posuwaj się od lewej strony do prawej, zaś

ustawiając pionowy posuwaj się z góry na dół.

MAŁA MOTORYKA 62x

Wiek 3-4

ODWZOROWUJE KSZTAŁT "V", KORZYSTAJĄC Z DRUKOWANEGO LUB

WYPUKŁEGO RYSUNKU

1. Pokaż dziecku, jak należy wykonywać kolejne linie. ("Narysujemy linię

prowadzącą do dołu, a następnie linię prowadzącą do góry"). Niech dziecko pociągnie po
linii narysowanej przez ciebie figury, następnie poleć dziecku narysować literę "V"
samodzielnie.

2. Niech najpierw dziecko ćwiczy rysując palcem na piasku lub na stole, dopiero

później daj mu ołówek.

3. Pomóż dziecku połączyć kropki wykropkowanej litery "V",

* *
* *
*

i pochwal, gdy mu się to uda. Eliminuj stopniowo pomoc, coraz lżej zaznaczając

kropki, zmniejszając ich ilość i zwiększając odstępy między kropkami. Udane próby
nagradzaj uśmiechem i pochwałami.

5. Aby pomóc dziecku w rysowaniu możesz użyć szablonu w kształcie litery "V".
6. Na spłaszczonym kawałku gliny wykonaj znak "V" i daj dziecku przejechać po

nim palcem. Przygotuj nowy kawałek gliny i poproś dziecko, aby samo wykonało znak
"V".

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 63

Wiek 3-4

NAWLEKA MAŁE PACIORKI

1. Pomóż dziecku wyczuć otworek w koraliku palcem wskazującym, wytłumacz, że

te małe paciorki przypominają duże, które dziecko uczyło się nawlekać na sznurek.

2. Nawlekaj małe koraliki wraz z dzieckiem, po czym stopniowo wycofuj swą

pomoc.

3. Jeżeli otwór w koraliku jest tak mały, że dziecko ma trudności w jego

odszukaniu, spróbuj użyć koralików z większymi otworami.

4. Jeżeli sznurek nie ma sztywnego plastykowanego zakończenia, przywiąż spinkę

do włosów na jego końcu. Pomóż dziecku trzymać spinkę i przepchać ją przez otwór.

5. Spróbuj użyć makaronu w kształcie rurek o różnych przekrojach, zaczynając od

największych.

6. Jeżeli opanowanie tego zadania sprawia dziecku trudności, zastosuj inne formy

wiczeń, omówione w ćwiczeniu nr 37 z rozdziału MAŁA MOTORYKA.

MAŁA MOTORYKA 64

Wiek 3-4

UKŁADA SZEŚCIOCZĘŚCIOWĄ UKŁADANKĘ

1. Na początek, od całej układanki, składającej się z zazębiających elementów

oddziel jeden lub dwa. Pozwól je dziecku obejrzeć i dotykać ich podczas odłączania od
reszty. Następnie włóż te elementy na swoje miejsce. Po czym zacznij je znowu
wyjmować, za każdym razem po jednym, by dziecko włożyło je na miejsce.

2. Kiedy dziecko potrafi już to robić, wyjmij trzy elementy, następnie cztery, a na

końcu odłącz od siebie wszystkie elementy układanki. Gdy dziecku uda się złożyć
układankę w całość, nagradzaj je pochwałami i uśmiechem.

3. Prowadź rękę dziecka pomagając mu dopasować do siebie elementy układanki, z

chwilą gdy dziecko rozpoznało już właściwe wcięcie. Udzielaj prostych wskazówek, na
przykład: "Przekręć to, przesuń trochę". W miarę nabywania sprawności przez dziecko,
pomagaj mu coraz mniej. Chwal jego postępy.

4. Daj dziecku jeden element ze złożonej w całość układanki. Poproś, aby wskazało

miejsce, gdzie ten element powinien trafić, zanim dziecko zacznie wkładać go na
miejsce. Pochwal dziecko za prawidłowe umieszczenie elementu układanki.

5. Zachęcaj dziecko, by zbadało palcami kształt każdego elementu układanki,

zanim go włoży na miejsce.

6. Obrysuj ołówkiem kontury wszystkich części układanki na spodzie pudełka, w

którym się ją układa, aby dziecko mogło stwierdzić, jakie elementy tworzą całość
układanki. Gdy dziecko nabierze już wprawy w dobieraniu części do siebie, zetrzyj linie.
Dla dziecka niewidomego zrób linie wypukłe (naklej nitkę czy sznureczek na planszę
układanki). Usuń go, gdy już nie będzie potrzebny.

7. Łączące się brzegi elementów układanki pomaluj tym samym kolorem, co będzie

stanowić dodatkowe ułatwienie. Stopniowo ograniczaj tę pomoc, zwracając dziecku
uwagę na inne cechy pasujących do siebie elementów.

MAŁA MOTORYKA 65

Wiek 3-4

WODZI PALCEM, OŁÓWKIEM LUB KREDKĄ PO WEWNĘTRZNYM

OBWODZIE SZABLONU (KOŁO, KWADRAT, TRÓJKĄT)

1. Użyj szablonów w kształcie koła, kwadratu, trójkąta. Przygotuj flamastry, ołówki

wiecowe, kredki. Pokaż dziecku, na czym polega obrysowywanie formy wewnątrz.

Podnieś szablon i pokaż dziecku, aby je zachęcić do obrysowywania. Dla dziecka
niewidomego przygotuj kredki świecowe, aby mogło wyczuć odrysowywany kształt.

2. Uchwyć mocno szablon, pokaż dziecku, jak ma trzymać i przesuwać rękę po

wewnętrznym obwodzie szablonu, aby nie przeszkadzać sobie w jego obrysowywaniu
drugą ręką.

3. Pokaż dziecku, jak należy trzymać szablon jedną ręką, a drugą odrysowywać

dany kształt. Przymocuj szablon taśmą do papieru, jeżeli ślizga się po nim.

4. Poproś dziecko, aby naciskając naciętą w kartonie figurę, wypchnęło ją,

uzyskując właściwy szablon.

5. Niech dziecko z twoją pomocą spróbuje odrysowywać kształty foremek do

wykrawania kruchych ciastek.

6. Pozwól dziecku w czasie kąpieli obrysowywać kontury kafelków ściennych

umoczonym w wodzie i mydlinach palcem.

7. Przygotuj foremki do zabawy w piaskownicy. Zachęcaj dziecko, by

obrysowywało na piasku ich kształty palcem lub patyczkiem. Pochwal dobrze wykonane
ć

wiczenie.

MAŁA MOTORYKA 66

Wiek 3-4

UZUPEŁNIA WIZERUNEK POSTACI DODAJĄC BRAKUJĄCE CZĘŚCI

CIAŁA NA RYSUNKU, UKŁADANKACH LUB DREWNIANYM MODELU

1. Omów i pomóż dziecku wskazać poszczególne części jego własnego i twojego

ciała.

2. Narysuj schematyczną postać człowieka bez dwóch kończyn (nogi i ręki). Poproś

dziecko, aby powiedziało, których części ciała brakuje ludzikowi i aby je odrysowało.

3. Niech na kilku narysowanych przez ciebie obrazkach przedstawiających ludzkie

postacie dziecko dorysuje te części ciała, których brak zauważyło.

4. Na filcowej tablicy ułóż z kawałków filcu postać człowieka. Niech dziecko cię

naśladuje i nazywa każdą część ciała umieszczaną właśnie na tablicy.

5. Niech dziecko obejrzy się całe w długim, sięgającym podłogi lustrze i niech

nazwie każdą wskazaną przez ciebie część ciała.

6. Użyj do ćwiczeń "magiczną" tabliczkę i narysuj na niej jakąś postać. Wysuwaj

płytkę z ramki powoli, tak by dziecko widziało, jak znikają nogi. Zapytaj dziecko, czego
teraz brakuje i poleć dorysować to, co znikło. Następnie narysuj na tabliczce i przesuń ją
tak, aby zniknęła jedna ręka.

7. Użyj układanki, której elementy stanowią części ciała lub weź figurkę z gliny i

powtórz opisane wyżej czynności.

MAŁA MOTORYKA 67x

Wiek 3-4

RYSUJE PRZEKĄTNĄ KWADRATU

1. Wykropkuj przekątną kwadratu narysowanego linią ciągłą i poleć dziecku

narysować linię ciągłą w miejsce kropkowanej.

2. Kieruj ruchem ręki dziecka rysującego linię łączącą dwa przeciwległe rogi

arkusza, ograniczając pomoc w miarę jak dziecko nabiera wprawy.

3. Umieść nalepki w przeciwległych rogach arkuszach papieru i poproś dziecko o

połączenie ich linią.

4. Złóż ukośnie papier i rozprostuj. Niech dziecko narysuje kreskę wzdłuż linii

złożenia.

5. Po narysowaniu dwóch przekątnych kwadratu niech dziecko pomaluje cztery

powstałe w ten sposób trójkąty, niech natnie linie przekątnych zaczynając od rogów
kwadratu i niech połączy wszystkie luźne rogi w środku, tak by powstał wiatraczek.

6. Dla niewidomego dziecka użyj taśmy lub innych wypukłych wzorców do

rysowania linii prostych.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 68x

Wiek 4-5

RYSUJE POSTAĆ LUDZKĄ (GŁOWĘ, TUŁÓW, CZTERY KOŃCZYNY)

1. Narysuj ludzika złożonego z kółka i kresek. Niech dziecko cię naśladuje w

rysowaniu każdej linii. Udzielaj mu wskazówek.

2. Ustne wskazówki powinny być proste: np.: "Popatrz, czego jeszcze temu

ludzikowi brakuje?"

3. Pokaż dziecku, jak się rysuje postać ludzką, robiąc najpierw kółko (o) a

następnie krzyżyk (+), na końcu zaś dorysowując jej nogi. Dziecko może narysować
jeszcze części twarzy, dłonie i stopy.

4. Połóż dziecko na papierze do pakowania. Odrysuj jego sylwetkę. Niech dziecko

pomaluje wewnątrz kontur swej postaci. Mów, jaką część ciała dziecko właśnie maluje.

5. Narysuj część ludzkiej postaci i niech dziecko skończy rysunek. W miarę jak

dziecko nabiera wprawy, dawaj mu do do rysowania coraz większą część postaci.

6. Jeżeli dziecko nie narysuje którejś części ciała, udziel mu wskazówki pytając

np.: "Czy ta osoba ma stopy?" lub wskaż miejsce, w którym należy jeszcze coś
dorysować i zapytaj "Co tu trzeba narysować?".

7. Na początek wystarcza rysowanie ludzi z pomocą kresek. Gdy dziecko już po

potrafi, zacznij wymagać, aby rysowało bardziej dokładne kształty. Zacznij od pokazania,
jak ludzika "ubrać", dorysowując mu ubranie.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 69

Wiek 4-5

Z PAMIĘCI RYSUJE KOŁO LUB KWADRAT NA PAPIERZE ALBO NA

GLINIANEJ TABLICZCE

1. Wykonaj kilka kółek (lub kwadratów) z drewna lub papieru.
2. Daj dziecku papier i ołówek albo glinę i rylec i poproś je, aby narysowało koło

(lub kwadrat). Pomagaj tylko w razie potrzeby.

3. Jeżeli dziecko ma trudności przerób ćwiczenia nr 54 i 71 z rozdziału MAŁA

MOTORYKA.

4. Zabaw się z dzieckiem następująco: powiedz: "Pokażę ci coś, a potem to

schowam. Zobaczymy, czy zapamiętasz, jak ta figura wygląda i czy potrafisz ją
narysować."

MAŁA MOTORYKA 70

Wiek 4-5

PAKUJE PRZEDMIOT W PAPIER LUB W FOLIĘ

1. Wybierz specjalną okazję, gdy rodzina przygotowuje i pakuje prezenty. Poproś

dziecko o wybranie papieru, który mu się podoba i kokardki, którą przyczepi na wierzchu
opakowania.

2. Połóż małe pudełko na środku rozłożonego papieru lub folii. Kolejne etapy

pakowania wykonuj wspólnie z dzieckiem. Unieś tę część papieru, która leży bliżej ciebie
i załóż ją na pudełko. Zagnij papier na krawędziach pudełka. Unieś tę część papieru, która
leży dalej od ciebie i załóż ją na pudełko. Podnieś prawy brzeg papieru i zawiń z boku.
Zrób to samo z lewym brzegiem papieru.

3. Pokaż dziecku, gdzie nakleja się taśmę i pomóż mu określić pudełko. Na koniec

pomóż dziecku umieścić kokardkę na wierzchu prezentu. Pochwal dziecko koniecznie!

4. Powtórz to samo używając innego pudełka i innego papieru. W razie potrzeby

pomagaj dziecku. Chwal każdą samodzielną próbę pakowania.

MAŁA MOTORYKA 71x

Wiek 4-5

ODWZOROWUJE KWADRAT, KORZYSTAJĄC Z DRUKOWANEGO LUB

WYPUKŁEGO RYSUNKU

1. Narysuj kwadrat. Poleć dziecku obwieść jego kontur palcem, a następnie kredką.
2. Narysuj nie dokończony kwadrat i pozwól dziecku go skończyć. Zwiększając

trudność zadania, postaw tylko kropki:

. .

. .

3. Poproś dziecko, aby rysowało kwadrat tak jak ty. Po narysowaniu przez ciebie

każdego boku, niech dziecko narysuje odpowiedni bok, zamiast wszystkich czterech
naraz. Następnie narysuj dwa, a następnie trzy boki do skopiowania przez dziecko, na

koniec zaś, cały kwadrat. Chwal dziecko, gdy widzisz postępy.

4. Rysuj palcem kwadraty w mące i piasku lub palcem maczanym w farbie na

papierze.

5. Doradzaj rysującemu dziecku mówiąc np.: "Zacznij rysować w tym miejscu,

teraz ciągnij kreskę w dół, a teraz w poprzek." itd.

6. Niech dziecko skompletuje kwadrat robiąc najpierw dwa ruchy (w dół i w

poprzek), a potem drugie dwa (w poprzek i w dół). Rysując w ten sposób, dziecko może
ocenić, jakiej długości mają być pozostałe linie.

7. Umieść dwa samochodziki w górnym lewym rogu kwadratu, a stacja benzynowa

niech będzie w dolnym prawym rogu. Niech dziecko dojeżdża do stacji benzynowej
drogami biegnącymi

(wzdłuż dwóch boków).

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 72

Wiek 4-5

ŁĄCZY ZA POMOCĄ TAŚMY KLEJĄCEJ DWA KAWAŁKI PAPIERU lub

DWIE CZĘŚCI OBRAZKA

1. Weź dwa kawałki tektury i połóż je obok siebie, tak aby stykały się brzegami.

Poproś dziecko, aby podniosło tekturkę jedną ręką. Kiedy to się nie uda, pokaż, jak z
pomocą taśmy klejącej można złączyć te dwa kawałki tektury. Poproś, aby dziecko
podniosło sklejone kawałki ręką i pomóż mu "obejrzeć" je dotykiem.

2. Użyj zwoju taśmy samoprzylepnej z odchylonym końcem. Przyłóż ten koniec do

górnych rogów dwóch zsuniętych kartek, przeciągnij rolkę wzdłuż stykających się
brzegów i urwij ją na dole.

3. Z połączonych taśmą wzorzystych papierów zrób okładkę do albumu z

wycinankami dla dziecka. Poproś dziecko, aby razem z tobą robiło okładkę, a następnie
niech zrobi taką samą dla kogoś innego.

4. Niech dziecko przytnie takie kawałki taśmy, które odpowiadają długości ściany

lub lodówki. Niech dziecko oceni ile taśmy potrzeba, odmierzając palcem kolejne
odcinki.

5. Pokaż dziecku, jak należy urwać kawałek taśmy samoprzylepnej tkwiącej w

obudowie, zaopatrzonej w ząbkowaną krawędź.

MAŁA MOTORYKA 73

Wiek 4-5

PRZYGOTUJ TABLICĘ Z PŁYTY SPILŚNIONEJ Z OTWORAMI ODLEGŁYMI

OD SIEBIE O OK. 1,5 cm ORAZ GRUBE SZNUROWADŁO

1. Umocz jego końce w kleju i pozostaw do wyschnięcia, o ile sznurowadło nie

miało plastykowych końcówek.

2. Przymocuj tablicę do brzegu stołu zaciskami albo inaczej usztywnij jej

położenie. Dwie ręce bowiem są potrzebne, aby znaleźć otwór i przeciągnąć
sznurowadło.

3. Zawiąż węzełek na końcu sznurowadła i pomóż dziecku znaleźć koniec bez

supełka. Następnie pomóż mu znaleźć drugą ręką otwór, i rękę tę trzymaj przy otworze.
Przesuń rękę dziecka trzymającą sznurowadło do otworu. Przełóż je przez otwór i chwyć
rękę, która spoczywa przy otworze, ciągnąc sznurowadło do czasu, aż węzeł zatrzyma się
na otworze.

4. Powtórz te czynności z drugiej strony tablicy.
5. Kieruj ręką dziecka i udzielaj mu ustnych instrukcji, dopóki nie będzie

samodzielnie przewlekało sznurowadła.

6. Aby ułatwić przewlekanie sznurowadła przez otwory, do końcówki sznurowadła

przymocuj spinkę do włosów.

MAŁA MOTORYKA 74+

Wiek 4-5

TNIE PAPIER WZDŁUŻ NARYSOWANEJ LUB WYPUKŁEJ LINII

DŁUGOŚCI ok. 20 cm

1. Narysuj grubą linię w poprzek papieru o wymiarach 20 cm x 25 cm i złóż go

wzdłuż niej. Niech dziecko przetnie arkusz wzdłuż linii załamania. Stopniowo eliminuj
swoją pomoc.

2. Wykonaj łańcuchy z pasków papieru wyciągniętych równo wzdłuż linii.
3. Zacznij od linii długości 10 cm i wydłużaj ją, w miarę jak dziecko nabiera

wprawy.

4. Narysuj dwie linie o odległości około 5 mm od siebie i poproś dziecko, aby

spróbowało przeciąć papier między tymi liniami.

5. Udzielaj wskazówek mówiąc na przykład: "Tnij wzdłuż linii", "Otwórz

nożyczki", "Zamknij nożyczki", pomagając dziecku przeciąć papier do samego końca.
Pochwal je, że starannie go przecięło.

6. Niewidomemu dziecku pomóż ciąć papier falisty wzdłuż wyżłobień, papier z

wypukłymi liniami zrobimy z taśmy lub z przyklejonego grubego sznurka, który trudno
naciąć.

7. Przyklej paski tektury na odwrocie papieru, zostawiając między nimi wolną

przestrzeń szerokości 1,5 cm. Nad tym "korytarzem" powinna biec na przedniej stronie
arkusza gruba ciemna linia. Korytarz będzie nadawał kierunek ruchom nożyczek.

+ Może być osiągnięte w późniejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

MAŁA MOTORYKA 75

Wiek 4-5

PROSTE, ROZPOZNAWALNE PRZEDMIOTY (np. PIŁKĘ, OŁÓWEK) LEPI Z

GLINY LUB RYSUJE

1. Wykonaj rysunek jakiegoś przedmiotu na papierze lub ulep go z gliny. Poproś,

aby dziecko zrobiło to samo co ty, po obejrzeniu lub zbadaniu przedmiotu dotykiem.

2. Sama weź i daj dziecku glinę lub przybory rysunkowe. Niech dziecko naśladuje

cię krok po kroku. Pomóż niewidomemu dziecku poznać ruchy twoich rąk.

3. Poproś dziecko, aby zasiadło do rysowania kolorowymi kredkami, kredkami

wiecowymi, flamastrem, farbami lub aby zajęło się lepieniem z gliny.

4. Poproś, aby dziecko narysowało to, co zjadło dzisiaj albo żeby ulepiło jabłko z

gliny.

5. Zachęć niewidome dziecko, aby ulepiło z gliny prosty do wykonania model

dobrze znanego dziecku przedmiotu.

MAŁA MOTORYKA 76

Wiek 4-5

LEPI Z GLINY POSTACIE I PRZEDMIOTY (CZŁOWIEK, ZWIERZĘ, STÓŁ)

1. Ćwicz z dzieckiem toczenie kulek z gliny. Następnie pokaż dziecku, jak się łączy

kulki ściskając je, aby ulepić postać ludzką lub zwierzęcą. Pomóż dziecku naśladować
swoje czynności. Udzielaj wskazówek i w razie potrzeby pomagaj ręcznie.

2. Pomóż dziecku wywałkować pięć wałeczków oraz płaską, prostokątną bryłkę.

Pokaż mu, jak przylepić do niej wałeczki, aby uformować nogi i ogon zwierzęcia albo
nogi od stołu. Po wyschnięciu gliny,daj dziecku ulepione z niej zwierzę lub model do
zabawy.

3. Ulepcie z ciasta postaci ludków i zwierząt. Pozwól dziecku zjeść upieczone

figurki.

4. Użyj cukierków-krówek lub marmoladek, niech je dziecko łączy lukrem lub

dorabia nogi i ręce z wykałaczek.

MAŁA MOTORYKA 77

Wiek 4-5

UMIE POSŁUGIWAĆ SIĘ SPINACZEM DO BIELIZNY

1. Użyj takich spinaczy do bielizny, które przy otwieraniu nie wymagają zbyt dużo

siły.

2. Ułóż rękę dziecka na krawędzi dużej puszki. Pomagaj dziecku umocować

spinacze drugą ręką do krawędzi puszki. Pomagaj mu ściskać spinacze przy użyciu palca
wskazującego i kciuka. Ograniczaj swą pomoc, gdy dziecko radzi sobie samo.

3. Powtórz te same czynności, dając dziecku karton, do brzegu którego ma

przypinać spinacze.

4. Niech dziecko umocowuje spinaczem na sznurze do bielizny z pomocą obu rąk.

Jedyna ręka spoczywa na sznurze, druga trzyma spinacz. Zawieś sznur dostatecznie
nisko, aby dziecko mogło łatwo doń dosięgnąć.

5. Zawieś na sznurku do bielizny ściereczkę. Pomóż dziecku przewiesić ją przez

sznur i przytrzymać jedną ręką. Drugą ręką niech dziecko umocowuje na niej spinacz.

6. Pomóż dziecku pozawieszać na sznurku proste części ubrania.

MAŁA MOTORYKA 78b

Wiek 4-5

ZAKŁADA PAPIER DO MASZYNY BRAJLOWSKIEJ

1. Zapoznaj dziecko z klawiszami i dźwigniami maszyny, następnie niech dziecko

dotknie i samo nazwie każdy klawisz.

2. Połóż ręce dziecka na swoich i przesuń głowicę piszącą w lewo do oporu

zwalniaj wałki przytrzymujące papier, podnosząc dźwignię. Ujmując papier w obie ręce
kładź jego brzeg na poziomej listwie z tyłu maszyny. Następnie mocuj papier opuszczając
dźwignię wałków. Weź lewą gałkę i obracaj ją do siebie, aż papier zostanie nawinięty, a
jego brzeg będzie równy z brzegiem listwy poziomej.

3. Powtórz tę czynność kilka razy, a następnie trzymając ręce dziecka pokieruj

wykonaniem powyższych czynności. Kiedy zauważysz, że dziecko potrafi poradzić sobie
samo, pozwól mu działać bez twojej pomocy.

4. Niewidome dzieci często lubią naciskać klawisze wybijając w ten sposób

dowolne punkty. Po założeniu papieru zachęć dziecko do naciskania klawiszy i
sprawdzania napisanych punktów.

5. Jeśli masz do dyspozycji kartki ze skoroszytu, naucz dziecko wkładać papier

dziurkami z lewej strony.

b Może być przydatne głównie dla dziecka, które w przyszłości będzie czytało

brajlem.

MAŁA MOTORYKA 79x

Wiek 4-5

ZAKOLOROWUJE OBRAZKI KONTUROWE

1. Użyj prostych form i figur narysowanych grubą czarną kreską na białym papierze

lub na gazecie.

2. Pokaż, jak zamalowujemy kontury kredkami. Najpierw maluj kształty

geometryczne, następnie przejdź do prostych obrazków.

3. Użyj książki z dużymi prostymi obrazkami do malowania. Najpierw niech

dziecko obrysuje kredką kontur obrazka, następnie niech go zamaluje. Pochwal dziecko,
jeśli nie wychodzi kredką poza linię rysunku.

4. Obwiedź klejem cały kontur rysunku. Poczekaj, aż klej wyschnie. Pozwoli to

dziecku rysować w obrębie łatwo namacalnej linii rysunku.

5. Pomóż dziecku malować wewnątrz metalowego szablonu lub wykonaj szablony

z plastykowych pokrywek albo plastykowych talerzy. Gdy zaobserwujesz, że dziecko
nabrało wprawy, poleć mu pociągnąć wewnątrz bardzo grubej linii wykonanej
flamastrem, drugą cieńszą linię. Stopniowo zmniejszaj pomoc. Nagradzaj dziecko za
postępy na każdym etapie ćwiczenia.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 80

Wiek 4-5

TNIE PAPIER WZDŁUŻ DRUKOWANEJ LUB WYPUKŁEJ LINII KRZYWEJ

DŁUGOŚCI 4 cm

1. Początkowo narysuj grubą linię, aby dziecko mogło wzdłuż niej ciąć papier.

Pomagaj dziecku trzymać i obracać kartkę podczas cięcia. Zmniejszaj swą pomoc
fizyczną i udzielaj tylko ustnych wskazówek, na przykład "Obróć kartkę" i "Tnij wzdłuż
linii", a na koniec pozwól aby dziecko samodzielnie cięło papier wzdłuż linii. Udzielaj
pochwał za prawidłowe cięcie.

2. Obetnij rogi kwadratu po linii koła wpisanego w kwadrat.

3. Wytnij najpierw kilka kół. Potem niech dziecko wycina, a ty trzymaj papier i

stopniowo go obracaj.

4. Tnąc papier wzdłuż narysowanych grubych linii, powycinaj zakręcone "ogonki".

5. Narysuj proste wzory o łagodnej krzywiźnie linii.

6. Wytnij z papieru pasy o nieregularnych liniach krawędzi.

7. Chcąc otrzymać linię wypukłą, namaluj jakąś krzywą klejem na papierze i

poczekaj aż wyschnie. Jedną rękę niech dziecko przesuwa wzdłuż tej linii, a drugą, w

której trzyma nożyczki, niech tnie papier, posuwając się wyczuwalnym śladem.

8. Swoje papierowe wycinanki niech dziecko przyklei do bristolu robiąc nalepiany

"obrazek".

MAŁA MOTORYKA 81

Wiek 5-6

PISZE IMIĘ CZARNYM DRUKIEM LUB BRAJLEM

1. Napisz imię dziecka na liniowanym papierze. Niech dziecko wodzi palcem po

napisanych literach. Pierwsza litera imienia powinna być duża, a pozostałe małe.

2. Za pomocą ustnych wskazówek kieruj ruchami dziecka i chwal jego próby

wodzenia po literach lub kopiowania ich.

3. Następnie wykropkuj kształt poszczególnych liter imienia pozostawiając dziecku

połączenie kropek linią w litery. W razie potrzeby pomóż dziecku.

4. Napisz część imienia dziecka (np. L- lub -la). Kiedy dziecko nauczy się pisać

jedną literę, każ mu pisać samodzielnie dwie, a potem więcej liter.

5. W przypadku dziecka niewidomego kładź swoje ręce na palcach dziecka i razem

naciskaj klawisze maszyny brajlowskiej wymawiając głośno każdą pisaną literę. Na tym
etapie nie należy dezorientować dziecka nazywaniem punktów. Powtarzaj pisanie imienia
razem z dzieckiem do momentu, gdy czynność będzie wykonywana płynnie, a następnie
ucz po jednej literze. Nie zapomnij o stosowaniu znaku dużej litery przed imieniem, a
także ucząc samej tylko pierwszej litery.

6. Przed pierwszą literą imienia stosuj znak dużej litery (w języku polskim punkty 4

i 6).

7. Pomóż niewidomemu dziecku odczytać dotykiem napisane imię. Zachęcaj

dziecko, by pomagało nam pisać jego imię, pamiętając o pochwałach.

MAŁA MOTORYKA 82x

Wiek 5-6

RYSUJE TRÓJKĄT WEDłUG WZORU PODANEGO DRUKIEM LUB LINIĄ

WYPUKŁĄ

1. Przygotuj wydrukowany lub sporządzony linią wypukłą model trójkąta.
2. Kieruj ręką dziecka rysującego trójkąt. Pomagaj coraz mniej, stopniowo

zmniejszając nacisk na rękę dziecka.

3. Niech dziecko obwiedzie narysowany przez ciebie trójkąt (np. ołówkiem) albo

pociągnie nim boki trójkąta. Demonstrując te czynności, opisuj swoje ruchy.

4. Narysuj nie dokończony trójkąt, np. V, L, po to, aby dziecko mogło uzupełnić

rysunek. Wyznacz kształt trójkąta kropkami, które dziecko ma połączyć:

Stopniowo stawiaj coraz mniej wyraźne kropki.

5. Poproś dziecko, aby narysowało namiot , następnie dodało na dole linię

poprzeczną (podłogę namiotu). Pamiętaj o pochwałach za dobre wykonanie ćwiczenia lub
za coraz lepsze rysowanie w miarę nabywania przez dziecko wprawy.

6. Rysujcie palcem trójkąty w mące, w piasku lub palcem maczanym w farbie.
7. Naklej wycięty trójkąt na arkusz papieru i połóż na nim przebitkę. Niech dziecko

odrysuje rozpoznawalny przez przebitkę kształt trójkąta.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego

MAŁA MOTORYKA 83

Wiek 5-6

WYCINA DRUKOWANE LUB SPORZĄDZONE WYPUKŁĄ LINIĄ KOŁO O

REDNICY OKOŁO 4 CM

1. Narysuj na papierze koła, grubą czarną linią. Użyj papierów różnej grubości.
2. Zacznij od grubego arkusza papieru i narysuj na nim koło o średnicy 8 cm oraz

parę kół koncentrycznych, najmniejsze o średnicy 4 cm. Niech dziecko wycina je jedno
po drugim, zaczynając od największego, nabierając wprawy w miarę zmniejszania się
kół. Pochwal dziecko po wyjęciu każdego koła i zachęcaj do wycinania coraz mniejszych.

3. Początkowo dziecko może potrzebować twojej pomocy przy obracaniu papieru

lub ustnych wskazówek "Kręć, kręć". Stopniowo zmniejszaj zakres pomocy.

4. Dla niewidomego dziecka wykonaj wypukłą linię klejem, aby rysowało wzdłuż

niej lub daj mu model koła do obrysowywania.

MAŁA MOTORYKA 84

Wiek 5-6

PISZE WSZYSTKIE MAŁE LITERY CZARNYM DRUKIEM LUB BRAJLEM

1. Powtórz wszystkie litery występujące w imieniu dziecka. (Zob. ćwiczenie nr 81 z

rozdziału MAŁA MOTORYKA).

2. Niech dziecko nazwie litery alfabetu przedstawiane mu po kolei (zob. ćwiczenie

nr 124 w rozdziale FUNKCJE POZNAWCZE). Jako nowe litery do pisania wybierz
litery występujące w nazwisku lub w imionach członków rodziny dziecka.

3. Przygotuj arkusze do ćwiczeń; na każdym z nich będzie napisana jedna litera i

kilka wykropkowanych wzorów tej litery. Niech dziecko wodzi palcem po literze
wzorcowej, a następnie przy twojej pomocy łączy kropki w odpowiedniej kolejności.

4. Określaj słownie ruchy ręki przy pisaniu (do góry, nad, wokoło, prosta linia w

dół, prosta linia w poprzek od lewej do prawej). W razie potrzeby pomagaj dziecku przy
pisaniu.

5. Niewidomemu dziecku zapewnij możliwość wyrabiania siły dłoni i palców

poprzez dodatkowe ćwiczenia w modelowaniu gliny (ćwiczenie nr 38 z rozdziału MAŁA
MOTORYKA). Pisanie brajlem wymaga więcej siły niż pisanie ołówkiem na papierze.

6. W przypadku niewidomego dziecka naucz dziecko numeracji klawiszy maszyny

brajlowskiej (1-6). Następnie stosując powiększony model sześciopunktu brajlowskiego
naucz dziecko numeracji poszczególnych punktów w kratce.

1* *4
2* *5
3* *6

7. Dziecko uczące się brajla ucz najpierw dziesięciu pierwszych liter alfabetu (a-j),

gdyż mieszczą się one w obrębie punktów 1-4. Litery należy wprowadzać po jednej. Z
kolei ucz następnych dziesięciu liter alfabetu (k-t).* Zwróć uwagę dziecka na fakt, że
litery k-t są analogiczne do liter a-j, różniąc się tylko dodaniem punktu 3. Na koniec
wprowadzamy pozostałe litery alfabetu.

* Druga dziesiątka liter alfabetu angielskiego zawiera literę q. (przyp. tłum).

UWAGA: Niektóre dzieci niewidome mogą w przyszłości zostać użytkownikami

Optaconu (opartego na odczytywaniu wypukłych kształtów liter czarnodrukowych) i będą
potrzebowały nauczenia się kształtów poszczególnych liter. Ponieważ posługiwanie się
Optaconem wymaga szczegółowego różnicowania dotykiem kształtów, pięcio- i
sześciolatki nie będą jeszcze mogły opanować tej umiejętności.

MAŁA MOTORYKA 85

Wiek 5-6

DOTYKA KCIUKIEM POZOSTAŁYCH POZOSTAŁYCH PALCÓW DŁONI

(PALCE ROZSUNIĘTE)

1. Pokaż dziecku, jak się to robi i poproś, aby rozpostarło dłoń i dotknęło kciukiem

każdego z pozostałych palców. Pomagaj w tym dziecku niewidomemu.

2. Pomóż dziecku dotknąć kciukiem każdego palca. Zacznij od palca

wskazującego, który dziecko już łączy z kciukiem stosując chwyt pensetkowy (zob.
ć

wiczenie nr 16 z rozdziału MAŁA MOTORYKA).

3. Zachęć dziecko, aby podnosiło małe przedmioty z pomocą kciuka i kolejno

każdego z pozostałych palców dłoni. Podaruj dziecku podniesione przedmioty.

4. Narysuj kontur twarzy na każdym palcu. Zachęć kciuk, aby się serdecznie

wycałował ze wszystkimi innymi palcami.

5. Zaznacz kolejne liczby na opuszkach palców dziecka. Niech dziecko obliczy,

którego z kolei palca dotknął kciuk, albo niech od razu poda numer tego palca. Chwal
każdą udaną próbę.

MAŁA MOTORYKA 86

Wiek 5-6

PISZE WSZYSTKIE DUŻE LITERY CZARNYM DRUKIEM LUB BRAJLEM

1. Powtórz ćwiczenie nr 84 z rozdziału MAŁA MOTORYKA w odniesieniu do

dużych liter. (Dzieci słabowidzące można najpierw uczyć pisania dużych liter, co nie jest
możliwe w przypadku uczenia brajla).

2. Zacznij naukę dużych liter od inicjałów dziecka lub innych liter, które będą

dziecku potrzebne.

3. Z kolei uczący i dziecko liniują papier jednocześnie, rysując każdą linię innym

kolorem. Dopilnuj, aby dziecko rysowało poszczególne linie tym samym kolorem, co
nauczyciel.

4. Przygotujmy tablicę i kredę. Dbaj o to, by pisząc litery dziecko robiło linie od

lewej do prawej strony i z góry na dół, a nie na odwrót.

5. Wprowadź do ćwiczeń element zabawy. Niech dziecko pisze np. patykiem na

piasku w pudełku, wyciska kształt liter z lukru czy słodkiej polewy w tubie na papier
pergaminowy, aby po zastygnięciu zdjąć litery z papieru i zjeść. Można również
"malować" litery czystą lub zabarwioną wodą za pomocą pędzla na chodniku.

6. Proponuj także sporządzanie karteczek z imionami lub innymi napisami, które

będzie można przypiąć do ubrania dziecka, umieścić na ławce lub na drzwiach pokoju.

7. Dziecku niewidomemu wytłumacz, że duże litery brajlowskie są zupełnie takie

same jak małe, poprzedza je tylko znak dużej litery (punkty 4, 6). Znak ten zmienia każdą
małą literę w dużą.

8. Niech dziecko modeluje litery z gliny.

MAŁA MOTORYKA 87

Wiek 5-6

WYCINA I NAKLEJA NA KARTON PROSTE KSZTAŁTY (np. Z PAPIERU

GLANSOWANEGO)

1. Zachęcaj dziecko do wycinania dowolnych kształtów z kolorowego papieru.

Smaruj je klejem i naklejaj na tekturę tworząc kompozycje abstrakcyjne.

2. Pomóż dziecku wycinać obrazki znanych przedmiotów z czasopism. Obrysuj

kontury tych obrazków w zeszycie. Wklej je w obrysowane kontury, robiąc album z
wycinankami.

3. Pomóż dziecku wycinać obrazki z zeszytów do wycinania. Kontury tych

obrazków są perforowane i łatwe do wycięcia. Pokaż dziecku, jak zwilżyć obrazki na
odwrocie i jak je przykleić na papier (są one podgumowane i przyklejają się łatwo po
zwilżeniu).

4. Obwiedź flamastrem obrazki w katalogu zabawek lub w czasopiśmie,

umieszczając je w trójkącie, kole, wewnątrz zaokrąglonych lub wielokątnych figur.
Pozwól dziecku je wyciąć i wkleić do albumu z wycinankami lub nakleić na duży arkusz
papieru.

5. Daj niewidomemu dziecku posmarowane klejem kontury trójkąta, koła i

kwadratu, aby je wycięło i nakleiło.

6. Dziecku niewidomemu daj papiery o różnej fakturze do wykonania kompozycji

abstrakcyjnych.

7. W przypadku trudności, przerób powtórnie ćwiczenia nr 59 i 80 z rozdziału

MAŁA MOTORYKA.

MAŁA MOTORYKA 88x

Wiek 5-6

UŻYWA TEMPERÓWKI

1. Daj dziecku na własność nowy gruby ołówek. Pokaż mu, jak się wkłada ołówek

do temperówki. Ujmij własnymi dłońmi ręce dziecka i kieruj jego czynnościami.

2. Na początku użyj grubego ołówka. Stopniowo wprowadzaj coraz cieńsze.
3. Wyjaśnij dziecku, aby sprawdzało od czasu do czasu, czy ołówek jest już

dostatecznie ostry.

4. Oblicz w przybliżeniu ilość obrotów potrzebną do zaostrzenia ołówka. Poleć

dziecku, aby liczyło obroty (korbki) podczas temperowania tak, aby nie stemperować
ołówka do końca. Chwal za dobre naostrzenie ołówka.

5. Omów z dzieckiem i pokaż mu różne rozmiary otworów na ołówek w

temperówce. Wyjaśnij mu, że ołówek musi swobodnie mieścić się w otworze. Jeżeli
otwór jest za ciasny, nie można prawidłowo zatemperować ołówka.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 89x

Wiek 5-6

WYDZIERA PROSTE KSZTAŁTY Z PAPIERU

1. Pokaż dziecku, jak wydzierać kształty z papieru. Używaj obu rąk stosując chwyt

pensetkowy. Zacznij od prostych form, takich jak piłka lub liść. Gdy dziecko czyni
postępy, przejdź do lalek i zwierząt. Pochwal starania dziecka.

2. Na początku rysuj kontury lub dawaj dziecku formy do ich narysowania, aby

otrzymać kształt, który ma być wydarty z papieru. Gdy dziecko nabiera wprawy w tej
czynności, poleć, aby spróbowało wydzierać kształty z papieru bez ułatwienia w postaci
rysunku.

3. Przylep taśmą lub przypnij zszywkami rysunek formy do kawałka papieru. Niech

dziecko wydziera papier wokół jej konturów.

4. Na początek użyj plastykowego naczynia, kubka, talerzyka lub metalowego

szablonu, kładąc je na papierze na blacie stołu. Poleć dziecku wydzierać papier wokół
przedmiotu. Stopniowo zmniejszaj ułatwienia stosując formę z tektury lub tylko rysunek
na papierze. Nagradzaj każdy pomyślnie zakończony etap ćwiczenia.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 90x

Wiek 5-6

SKŁADA KWADRATOWĄ KARTKĘ PAPIERU PO PRZEKĄTNEJ

1. Narysuj grubą linię łączącą lewy górny z prawym dolnym rogiem kwadratu.

Narysuj ten odcinek po obu stronach papieru, aby dziecko widziało go podczas składania
i po złożeniu kartki. Powtarzając czynność rysuj linie coraz mniej widoczne lub jedynie
wytyczaj je kropkami.

2. Papier poprzednio przez ciebie złożony daj dziecku do ponownego złożenia

wzdłuż widocznych linii zgięcia. Następnie poleć dziecku, aby złożyło drugi papier
wzorując się na sposobie złożenia pierwszego.

3. Zademonstruj czynność, wszystkie etapy po kolei. Poproś dziecko, aby ciebie

naśladowało.

4. Umieść dobrane do siebie kolorem kropki, nalepki lub obrazki na tych

przeciwległych rogach kwadratu, które się zetkną po złożeniu kwadratu po przekątnej.

5. Udzielaj wskazówek słownych, takich jak: "Sprawdź, czy rogi się zetknęły".

Stopniowo eliminuj swoją pomoc, chwaląc pracę dziecka.

6. W przypadku dziecka niewidomego linię zgięcia zaznacz twardniejącym klejem.
7. Wskaż dziecku, że po złożeniu kwadratu po przekątnej powstają dwa trójkąty.

Niech dziecko zamaluje każdy trójkąt innym kolorem.

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 91

Wiek 5-6

ODPINA I ZAPINA AGRAFKĘ

1. Najpierw sprawdź, czy agrafka się z łatwością odpina i zapina. Pokaż dziecku

rzeczy spięte agrafką.

2. Pokaż dziecku czynność odpinania i zapinania agrafki. Pomóż mu prawidłowo

uchwycić agrafkę z boków. Sprawdź, który z boków jest ruchomy i naciśnij go lekko, aż
agrafka się odepnie. Ostrożnie zbadajcie wraz z dzieckiem odpiętą agrafkę, aby się mogło
przekonać, że czubek agrafki jest bardzo ostry.

3. Naucz dziecko ostrożnie obchodzić się z odpiętą agrafką. Niech dziecko wyczuje

dotykiem bok z zapinką, przyciśnie go do wewnątrz wyzwalając czubek z napięcia i znów
weń wsunie. Przypomnij dziecku, aby sprawdziło, czy agrafka jest dobrze zapięta i czy
nie ukłuje.

4. Gdy dziecko potrafi już odpinać i zapinać agrafkę, pokaż mu, jak się jej używa

do spinania dwóch kawałków materiału.

MAŁA MOTORYKA 92x

Wiek 5-6

RYSUJE ROMB WEDŁUG WZORU PODANEGO DRUKIEM LUB LINIĄ

WYPUKŁĄ

1. Narysuj romb, odrywając rękę po narysowaniu kolejnego boku. Niech dziecko

obserwuje, co robisz. Poproś je, aby powiodło ołówkiem po każdej, narysowanej przez
ciebie linii.

2. Narysuj romb jako wzór dla dziecka. Obok wykropkuj obwód rombu. Poproś,

aby dziecko połączyło kropki linią. Udzielaj ustnych wskazówek lub kieruj ruchami
dziecka. Stopniowo zmniejszaj liczbę kropek lub rysuj je tak, aby były mniej widoczne.

3. Udzielaj coraz mniej wskazówek słownych i ograniczaj pomoc fizyczną, aby

dziecko nauczyć samodzielnego rysowania rombu, jedynie z pomocą modelu. Niech
dziecko obrysuje palcem szablon w kształcie rombu lub niech zbada romb z papieru
ś

ciernego, zanim zacznie go rysować.

4. Narysuj krzyżyk (+). Powiedz dziecku, aby połączyło końce tej figury i wówczas

powstanie latawiec.

5. Narysuj namiot . tuŻ pod nim narysuj inny namiot, odwrócenie litery "V".

x Może nie nadawać się dla dziecka całkowicie niewidomego.

MAŁA MOTORYKA 93

Wiek 5-6

WBIJA MŁOTKIEM GWOŹDZIE (TRZYCENTYMETROWE GWOŹDZIE Z

DUŻYMI ŁEBKAMI, MAŁY, "PRAWDZIWY" MŁOTEK I MIĘKKIE DREWNO)

1. Przygotuj dwa młotki, jeden dla ciebie, drugi dla dziecka. Użyj kawałka

miękkiego drewna i gwoździ z dużymi łebkami. Zachęć dziecko, by naśladowało cię, jak
wbijasz gwoździe.

2. Wbijajcie razem gwoździe. Udzielaj dziecku pomocy prowadząc jego rękę.
3. Początkowo niech dziecko trzyma trzonek młotka tuż przy główce. Stopniowo, w

miarę jak dziecko nabiera wprawy, przesuwaj jego dłoń do normalnej pozycji.

4. Niech dziecko wbija gwoździe, wbite już przez ciebie na głębokość jednego

centymetra. Upewnij się, czy dziecko dobrze radzi sobie z wbijaniem częściowo już
wbitych przez ciebie gwoździ, zanim samo zacznie je wbijać od początku.

5. Zostawiaj odstępy między gwoździami, aby chybione uderzenia młotkiem

trafiały w deskę, zamiast w inne gwoździe.

MAŁA MOTORYKA 94

Wiek 5-6

PISZE NUMERY OD JEDNEGO DO DZIESIĘCIU CZARNYM DRUKIEM LUB

BRAJLEM

1. Powtórz ćwiczenia nr 123+ i 141+ z rozdziału FUNKCJE POZNAWCZE.
2. Przygotuj arkusze do ćwiczeń, z których każdy będzie zawierał jedną liczbę oraz

kilka wykropkowanych wzorów tej liczby. Pomóż dziecku obwodzić kształt liczby
wzorcowej, a następnie łączyć kropki w odpowiedniej kolejności.

3. Dzieciom uczącym się pisma brajla wytłumacz, że znaki cyfr 1-9 i 0 są takie

same, jak znaki liter a-j, lecz muszą być poprzedzone brajlowskim znakiem liczbowym.

Najpierw wyćwicz pisanie znaku liczbowego, a następnie pisz poszczególne cyfry,
poprzedzając każdą znakiem liczbowym.

4. Niech dziecko sporządzi sobie notesik z własnoręcznie ponumerowanymi

stronami (czarnym drukiem lub brajlem). Następnie dziecko powinno na każdej stronie
przykleić odpowiednią do numeru strony liczbę wycinanek.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Program Oregoński rehabilitacji dzieci SAMODZIELNOŚĆ
Program Oregoński rehabilitacji dzieci SOCJALIZACJA
Program Oregonski rehabilitacji DUZA MOTORYKA id 395366
Program Oregonski rehabilitacji PODRECZNIK DLA UZYTKOWNIKOW PRO
Program Oregonski rehabilitacji FUNKCJE POZNAWCZE id 395367
Program Oregonski rehabilitacji JEZYK id 395368
Metodyka wychowania.. PROGRAM 2009-10, opracowania i notatki, metodyka wychowania nauczania i rehabi
Mała motoryka , PROGRAM OREGO?SKI
ćwiczenia dzieci 3 6 lat mala motoryka wzrok sluch
Metody rehabilitacji u dzieci metodą Weroniki Sherborne
Rehabilitacja dziecięca
Wczesne dzieciństwo sprawność motoryczna
Program Profilaktyczny Dla Dzieci Zagrożonych Patologią
TECHNIKI STOSOWANE W PNF, FIZJOTERAPIA, Metody Neurorozwojowe w Rehabilitacji Dzieci i Dorosłych

więcej podobnych podstron