Klasyfikacja nowotworów

Jacek Jassem

Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

[e-mail]

Klasyfikacje nowotworów



Morfologiczna (oparta na cechach mikroskopowych

komórek guza; swoista dla danego typu nowotworu)

- rodzaj nowotworu
-

stopień jego zróżnicowania



Anatomiczna (zasięg choroby) - oparta na kryteriach

klinicznych, radiologicznych i chirurgicznych:
-

wielkość guza (T),

-

zajęcie węzłów chłonnych (N)

-

obecność przerzutów (M)



Lokalizacyjna

– uwzględniająca umiejscowienie

nowotworu

System TNM: oznaczenia



T

– Tumor (miejscowe zaawansowanie guza)



N

– Nodes (stan regionalnych węzłów chłonnych)



M

– Metastases (przerzuty do narządów odległych)



różne kombinacje cech T, N i M tworzą cztery stopnie
zaawansowania (I-

IV), gdzie stopień I oznacza najniższe,

a stopień IV najwyższe stadium zaawansowania

- rozsiany proces nowotworowy

wg Pierre’a Denoix

Rodzaje klasyfikacji TNM



cTNM - kliniczna



pTNM - patologiczna



rTNM - w momencie nawrotu choroby



yTNM -

po zakończeniu części leczenia



aTNM - na podstawie badania sekcyjnego

Pożądane cechy oceny

zasięgu choroby



uniwersalność



prostota



wartość rokownicza



jednoznaczność



przydatność kliniczna

Cele klasyfikacji TNM



Wiarygodna ocena wyników leczenia



Możliwość porównania różnych metod
leczenia



Zaplanowanie optymalnego leczenia



Ocena rokowania



Możliwość wymiany informacji pomiędzy lekarzami



Cele naukowe

System TNM



pierwszą klasyfikację
TNM opracowano w 1958
roku. Obecnie
obowiązuje siódma
edycja

– system

ewoluuje wraz z
postępem medycyny



cechą systemu TNM jest
jego uniwersalność

System TNM: cecha T



Tx

– guz pierwotny nie może zostać oceniony



T0

– nie stwierdza się guza pierwotnego (zmiana

subkliniczna)



Tis

– rak in situ



T1, 2, 3

– guz o rosnącym zaawansowaniu miejscowym

System TNM: cecha N



Nx

– regionalne węzły chłonne nie mogą zostać ocenione



N0

– regionalne węzły chłonne wolne od przerzutów.



N1, 2, 3

– zajęcie węzłów chłonnych przez przerzuty

nowotworowe (zajęte kolejne grupy węzłów)



W ocenie pN

cyfra 1, 2, 3 oznacza zwykle liczbę zajętych

węzłów chłonnych



sn

– sentinel node, węzeł wartowniczy

System TNM: cecha M



Mx

– przerzuty nie mogą

zostać ocenione



M0

– nie stwierdza się

obecności przerzutów
do narządów odległych



M1

– obecne przerzuty

do narządów odległych



dodatkowe informacje
określone literami a,b



tabela: oznaczenie
lokalizacji przerzutów

lokalizacja

oznaczenie

płuco

PUL

szpik

MAR

kości

OSS

opłucna

PLE

wątroba

HEP

otrzewna

PER

mózg

BRA

nadnercza

ADR

skóra

SKI

inne

OTH

Zasady systemu TNM



obowiązuje weryfikacja histopatologiczna dla każdego
przypadku



przynależność do stopnia zaawansowania (np. rak piersi
cT1aN0M0

– IA) wynika z rokowania choroby w tym

określonym stopniu



raz określony stopień zaawansowania pozostaje
niezmienny do końca leczenia dla danego przypadku



w przypadku wątpliwości oceny cechy przyjmujemy
niższą, mniej zaawansowaną ocenę

Określenie radykalności zabiegu



R0

– resekcja mikroskopowo radykalna



R1

– resekcja makroskopowo radykalna, nowotwór w linii

cięcia w badaniu mikroskopowym



R2

– resekcja makroskopowo nieradykalna

Stopnie zaawansowania nowotworu

0 - Rak in situ (przedinwazyjny) - brak naciekania

naczyń limfatycznych i krwionośnych

I - Cechy niewielkiego naciekania miejscowego, brak

przerzutów do węzłów chłonnych

II - Ograniczone naciekanie miejscowe i/lub niewielkie

przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych

III -

Rozległe naciekanie miejscowe i/lub rozległe

przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych

IV -

Bardzo rozległe naciekanie miejscowe i/lub

obecność przerzutów odległych

Klasyfikacja kliniczna (cTNM)

Na podstawie badania klinicznego narządów

dostępnych badaniu przedmiotowym i/lub
badaniom obrazowym, np. rak piersi, rak szyjki
macicy, nowotwory głowy i szyi, rak płuca

Klasyfikacja TNM (rak piersi)

Stopnie zaawansowania (rak piersi)

Stopnie zaawansowania raka płuca

Klasyfikacja FIGO



FIGO

– International Federation of Gynecology and

Obstetrics



klasyfikacja FIGO dotyczy nowotworów narządów
płciowych kobiecych



stosowana od 1920 r., podlega uaktualnieniom



początkowo oparta na badaniu klinicznym, obecnie –
chirurgiczno-patologicznym

Stopnie zaawansowania

drobnokomórkowego raka płuca

Postać ograniczona (LD)

(połowa klatki piersiowej)

Postać rozległa (ED)

(odległe przerzuty)

Klasyfikacja ziarnicy złośliwej

Klasyfikacja patomorfologiczna (pTNM)



na podstawie szczegółowej oceny mikroskopowej

doszczętnie wyciętego guza pierwotnego, okolicznych

węzłów chłonnych i prawdopodobnych lokalizacji

przerzutów



stosowana w odniesieniu do miejsc trudno dostępnych
innymi metodami, np. rak jajnika, rak trzustki



porównanie z klasyfikacją kliniczną pozwala ocenić

dokładność tej ostatniej

Klasyfikacja nowotworów skóry

Klasyfikacja raka nerki

Klasyfikacja raka pęcherza moczowego

Główne lokalizacje nowotworów

• Płuco i opłucna
• Głowa i szyja
• Układ trawienny
• Pierś
• Narząd rodny
• Drogi moczowo-płciowe

• Skóra
• Układ chłonny
• Ośrodkowy układ

nerwowy

• Tkanki miękkie
• Kości

Najczęstsze nowotwory

płuca i opłucnej

• Rak
-

drobnokomórkowy

-

niedrobnokomórkowy

• Rakowiak
• Miedzybłoniak

Nowotwory układu trawiennego

• Przełyk
• Żołądek
• Jelito cienkie
• Jelito grube
• Odbytnica
• Odbyt
• Wątroba
• Drogi żółciowe
• Trzustka

Nowotwory głowy i szyi

• Warga
• Jama ustna
• Nos
• Zatoki nosowe
• Krtań
• Gardło
• Ślinianki przyuszne
• Tarczyca

Rak piersi

Nowotwory ginekologiczne

• Szyjka macicy
• Trzon macicy
• Pochwa
• Srom
• Jajnik
• Jajowód

Nowotwory urologiczne

• Nerka
• Moczowód
• Pęcherz moczowy
• Cewka
• Gruczoł krokowy
• Jądro
• Prącie

Nowotwory skóry

• Rak
-

podstawnokomórkowy

-

kolczystokomórkowy

• Czerniak

Chłoniaki

• Chłoniak Hodgkina

(ziarnica)

• Chłoniaki nieziarnicze

Nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego

• Nowotwory mózgu
• Nowotwory opon

mózgowo-rdzeniowych

• Nowotwory rdzenia
• Przerzuty do mózgu

Mięsaki tkanek miękkich

Mięsaki kości

Etapy postępowania w onkologii

ustalenie rozpoznania

(na podstawie badania mikroskopowego)

ustalenie zasięgu choroby i stanu chorego

ustalenie planu leczenia

leczenie

obserwacja po leczeniu