Nowotwory kobiecych

narządów płciowych

epidemiologia, diagnostyka,

leczenie wybranych

nowotworów

dr med. Paweł Rzymski

Zgony z powodów

nowotworów złośliwych

stanowią drugą co do

wielkości przyczynę , po

zgonach wywołanych

chorobami układu

krążenia.

Nowotwory narządów

płciowych są

największą grupą

zachorowań na

nowotwory złośliwe u

kobiet

Podstawowe wskaźniki

epidemiologiczne

•

zachorowalność

– liczba

nowych zachorowań w ciągu

roku
•

umieralność

– liczba zgonów w

ciągu roku
•

chorobowość

– liczba chorych

zarejestrowanych z powodu

określonego nowotworu w
danym roku

( zachorowania z

bieżącego

roku i lat ubiegłych)

Zachorowalność na nowotwory u

kobiet

19

9,9

7,7

7,6

6,3

6

43,5

pierś
jelito grube
płuco
szyjka macicy
jajnik
trzon macicy
pozostałe

Profilaktyka nowotworów narządów

płciowych

•

wczesne wykrywanie i prawidłowe
leczenie stanów przedrakowych i
wczesnych postaci raka

•

prowadzenie badań
profilaktycznych populacyjnych

•

informacja (prasa,telewizja)
szkolenie lekarzy pierwszego
kontaktu i ginekologów rejonowych

Badanie profilaktyczne

•

kobiety miesiączkujące pierwsza

połowa cyklu

•

raz na rok – co trzy lata

Badanie profilaktyczne

•

podmiotowe (wywiad)

•

dolegliwości (upławy, krwawienia, bóle),

przebyte ciąże, schorzenia ginekologiczne,
ewentualne obciążenie dziedziczne
chorobą nowotworową
•

we wziernikach - oglądanie ścian pochwy i

szyjki

macicy, pobranie wymazu

cytologicznego, kolposkopia, pobranie celowanych

wycinków

•

dwuręczne zestawione

•

ultrasonograficzne

•

gruczołów sutkowych – palpacyjne,

ultrasonograficzne

Ogólne zasady leczenia

nowotworów płciowych

- nowotwór – różne typy
histologiczne, różny stopień
zaawansowania, inny przebieg
kliniczny, odmienne rokowania

Decyzja odnośnie czasu ,

sposobu i metody leczenia

jest podejmowana przez

zespół: operator, patolog,

cytolog, kolposkopista,

radioterapeuta,

chemioterapeuta.

Sposoby leczenia zależne

są od:

• zaawansowanie nowotworu
• rodzaj nowotworu
• stan ogólny chorej

Leczenie nowotworów :

•

radykalne

– całkowite usunięcie albo

zniszczenie nowotworu i pełne
wyleczenie chorej
•

paliatywne

– zmniejszenie dolegliwości i

zapobieganie objawom ubocznym, nie zakłada
pełnego zniszczenia tkanki nowotworowej ze
względu na znaczne zaawansowanie stanu
nowotworowego lub na ogólny zły stan chorej
wykluczający przeprowadzenie leczenia
nowotworowego
•

objawowe

– nie zakłada nawet częściowego

cofnięcia się procesu nowotworowego , cel
zmniejszenie dolegliwości chorej ( leki
przeciwbólowe, ogólnie wzmacniające,
uspokajające, przeciwdziałanie odleżynom,
zabiegi higieniczne, dieta bogatobiałkowa i
bogatoenergetyczne, operacyjne- niedrożność
jelit lub bezmocz.

Metody leczenia :

• operacyjne
• radioterapia
• chemioterapia
• immunoterapia

Leczenie operacyjne:

• radykalne usunięcie zmiany
• częściowe usunięcie zmiany
• ustalenie rozpoznania
histopatologicznego i
klinicznego (stopień
zaawansowania)

Radioterapia:

• teleterapia (50-100cm)
• brachyterapia –źródło

promieniowania

pozostaje

w kontakcie z

tkanką

nowotworową

Teleterapia

Brachyterapia

Zakres stosowania

radioterapii jest zależny od:

• lokalizacja
• typ histologiczny
• stopień zaawansowania

Największe znaczenie

radioterapia odgrywa w

leczeniu

raka szyjki

macicy

i

raka pochwy

. W

leczeniu raka trzonu

macicy, jajnika i sromu

radioterapia odgrywa rolę

jako leczenie

uzupełniające lub

paliatywne

Pielęgnacja chorych po

radioterapii.

•

dieta lekkostrawna, bogatobiałkowa,

bogatoenergetyczna,
bogatowitaminowa
• dbałość o regularne oddawanie
moczu i stolca
• uruchamianie chorych ( profilaktyka
odleżyn i zmian zakrzepowych).

Powikłania
radioterapii:

odczyn popromienny

–

obrzęk, przekrwienie, ból

Powikłania w zakresie

poszczególnych narządów:

•

odbytnica – bóle, parcie, biegunka

•

pęcherz moczowy – bóle, parcie ,

częstomocz
•

pochwa – zapalenie, obrzęk, zrosty,
blizny

•

jelita – bóle, biegunka

•

skóra – zaczerwienienie, złuszczanie,
owrzodzenie

•

włosy – epilacja (wypadanie)

Powikłania popromienne:

•

wczesne

– do trzech miesięcy od radioterapii

zapalenie otrzewnej , zaburzenia krążeniowo
oddechowe, stany gorączkowe, bezmocz,
przebicie macicy podczas zakładania
aplikatorów
•

późne

– po upływie trzech miesięcy

występujące od rozpoczęcia leczenia, zapalenie
popromienne odbytnicy , zapalenie pęcherza
moczowego, zwężenie albo zamknięcie
moczowodu (wodonercze) , złamanie kości
szyjki udowej, zmiany w narządach płciowych
( martwica, przewężenie, zarośnięcie pochwy,
niedokrwistość lub leukopenia) nowotwory
popromienne ( mięsak macicy , mięsak skóry
napromieniowanej , rak sromu).

Chemioterapia :

•

Działanie cytostatyków polega na

zahamowaniu podziałów a tym samym
na zahamowaniu rozmnażania się
komórek nowotworowych.
• stosowana jest na ogół jako leczenie
skojarzone ( nowotwory jajnika) lub
paliatywne ( duże zaawansowanie
procesu nowotworowego lub nawrót
nowotworu po przebytym leczeniu
operacyjnym lub radioterapii)

Cytostatyki:

• duża toksyczność
• brak wybiórczości
działania na komórkę
nowotworową

Chemioterapia:

stan ogólny chorej;
morfologia, chemizm,
elektrolity

Chemioterapia wielolekowa lub

monolekowa:

•

typ histologiczny nowotworu

• stopień zaawansowania
klinicznego
• współistnienie objawów
klinicznych
• stan ogólny chorej

Powikłania chemioterapii:

•

układ krwiotwórczy

: uszkodzenie szpiku-

wszystkie

cytostatyki

•

układ nerwowy

; uszkodzenie nerwów

obwodowych- Winkrystyna
•

przewód pokarmowy

: zapalenie jamy ustnej,

jelit- Metotreksat, 5Fluorouracyl,

Daktynomycyna

•

serce

: uszkodzenie mięśnia sercowego-

Adriamycyna
•

wątroba, nerki

; uszkodzenie funkcji-

Cisplatyna ,Metotreksat
•

słuch

: uszkodzenie-cisplatyna- Cisplatyna

•

płuca

: zwłóknienie- bleomycyna- Bleomycyna

•

włosy

– łysienie- wszystkie cytostatyki

Immunoterapia:

•

czynna- swoista

: zabite

komórki własnego nowotworu (
białaczki)
•

nieswoista

: preparaty

Rak sutka – Czynniki predystynujące do

wystąpienia raka:

•

rasa

– kobiety rasy białej chorują znacznie częściej

niż rasy czarnej lub wschodniej
•

wiek

– zagrożenie wzrasta z wiekiem

•

dziedziczność

– ryzyko zachorowania wzrasta co

najmniej dwukrotnie, jeżeli rak sutka wystąpił u matki,
babki, ciotki lub siostry.
•

Porody

– są one czynnikiem zmniejszającym ryzyko

zachorowania , kobiety samotne i bezdzietne wykazują
nieznacznie wyższą częstość zachorowań,
•

Miesiączka

– wczesne występowanie miesiączkowania

( poniżej 12 roku życia) i późny naturalny wiek
pokwitania ( powyżej 50 roku życia ) nieznacznie
zwiększają ryzyko.
•

Zwyrodnienie torbielowate gruczołu piersiowego

– u

kobiet ze zwyrodnieniem torbielowatym rak sutka
występuje dwukrotnie częściej

cd-->

Rak sutka – Czynniki predystynujące do

wystąpienia raka (cd...):

•

Rak macicy i jajników

– ryzyko zachorowania na raka

sutka jest dwa razy większe i odwrotnie , w podobny
sposób rak sutka zwiększa zachorowania na raka macicy
•

Uraz

– nie ma dowodów, że uraz sutka prowadzi do

rozwoju raka
•

Czynniki środowiskowe

– częstość raka sutka jest

wyższa w krajach cywilizacyjnie rozwiniętych. Wyjątek
stanowi Japonia.
•

Środki antykoncepcyjne doustne

– dotychczas nie

wykazano wpływu tych środków na powstanie raka.
•

Estrogeny

– są stosowane z różnych wskazań między

innymi dla złagodzenia dolegliwości menopauzy. Niektóre
prace wskazują, że może to zwiększać ryzyko
zachorowania.
•

Leki

- od czasu do czasu pojawiają się prace

donoszące , że różne leki lub związki chemiczne
zwiększają niebezpieczeństwo zachorowania. Często
dalsze badania zaprzeczają tym przypuszczeniom.

Przebieg kliniczny:

guz pierwotny u prawie 50%

chorych jest umiejscowiony w

górno-zewnętrznym kwadracie ( u

zdrowej kobiety znajduje się

najwięcej tkanki gruczołowej),

często guz w środkowej,

przybrodawkowej okolicy sutka

przerzuty do węzłów chłonnych – od

zajęcia i umiejscowienia przerzutów

do węzłów zależy rokowanie i wybór

leczenia.

Przerzuty:

• kwadranty boczne - węzły
pachowe
• kwadranty przyśrodkowe -
węzły zamostkowe
• węzły nadobojczykowe – po
zajęciu węzłów pachowych

•

Zdrowe kobiety:

małe,

miękkie, często wyczuwalne
węzły chłonne
•

węzły zmienione

nowotworowo:

twarde, często

nieprzesuwalne względem
podłoża, ich średnica
przekracza 0,5 cm

Objawy wczesne:

• pojedynczy guz
• wyciek z brodawki
• wciąganie lub nadżerka
brodawki

Statystycznie - Jakie jest prawdopodobieństwo

pojawienia się raka piersi u kobiet w zależności od

wieku?

W wieku 30 lat ................ 1 na 2000 kobiet

W wieku 40 lat ................ 1 na 233 kobiety

W wieku 50 lat ................ 1 na 53 kobiety
W wieku 60 lat ................ 1 na 22 kobiety

W wieku 70 lat ................ 1 na 13 kobiet

W wieku 80 lat ................ 1 na 9 kobiet

 

W ciągu całego życia ....... około 1 na 8 kobiet.

 

wg SEER - NCI 1995-1997

Objaw skórki pomarańczowej

nad guzem jest przejawem

nacieczenia nowotworowego

włókien sprężystych

zdążających do skóry

właściwej. Objaw ten jest

prawie pewnym dowodem

złośliwości badanego guza

Objawy późne

• obrzęk sutka
• zaczerwienienie, stwardnienie lub
owrzodzenie skóry sutka
• duży guz nieruchomy względem klatki
piersiowej,
• powiększenie sutka, wciąganie skóry
lub brodawki,
• powiększone węzły pachowe, nad – i
podobojczykowe,
• obrzęk ramienia,
• bóle spowodowane odległymi
przerzutami

Zaawansowany rak piersi

Technika badania gruczołu

piersiowego

•

wywiad

•

dolegliwości

, od kiedy pacjentka

spostrzegła guz, miesiączkowanie,
przebyte ciąże i porody, karmienie,
choroby sutka lub inne schorzenia,
menopauza, wywiad rodzinny, bóle
kręgosłupa lub inne kostne,
•

oglądanie

– wielkość i kształt sutka ,

wciągnięcie brodawki, asymetria,
ograniczony obrzęk lub wciągnięcie
skóry ,
•

dotyk

– wielkość i kształt guza,

przesuwalność i bolesność,
•

badanie węzłów pachowych

Technika badania gruczołu

piersiowego

Technika badania gruczołu

piersiowego

Badania dodatkowe:

•

mammografia,

• ultrasonografia
• biopsja cienkoigłowa (BAC),
• Biopsja gruboigłowa
• biopsja z podciśnieniem (mammotom)
• biopsja otwarta
• laboratoryjne – fosfataza zasadowa
(przerzuty do wątroby), hiperkalcemia,
• genetyczne – mutacje genów BRCA1, BRCA2
• oznaczanie receptorów HER, PG

Rak piersi -

mammografi

a

Rak piersi - sutek tłuszczowy

Guz mastopatyczny w wieloletniej

obserwacji - ze zdjęciem biopsji przez

płytkę.

Rak piersi słabo widoczny - ze zdjęciem

celowanym na ognisko mikrozwapnień

Torbiel piersi - mammografia i usg

Rak piersi - ze zdjęciem bezpośrednio

powiększonym struktury promienistej

Gruczolakowłókniak – badanie

ultrasonograficzne z angiografią

dopplerowską)

Biopsja mammotomiczna

Biopsja Cienkoigłowa BAC -

gruczolakowłókniak

Zalecany schemat badań piersi

• samokontrola piersi co miesiąc
• badanie palpacyjne piersi przez lekarzy
ginekologów, lekarzy rodzinnych i ew. innych
specjalności
• Ultrasonografia do 35 (40) roku życia –
szczególnie w grupach ryzyka, w przypadku
zmian palpacyjnych
• mammografia z ultrasonografią od 35 (40)
roku życia – co 3 lata, w okresie
okołomenopauzalnym częściej
• mammografia z ultrasonografią – przed i w
czasie Hormonalnej Terapii Zastępczej

Profilaktyka raka sutka:

• informacja , prasa, telewizja
• aktywna profilaktyka (akcje

propagandowe)

• oświata zdrowotna; nauka

badania sutków przez

pacjentki

Klasyfikacja TNM:

T

– tumor (guz)

N

- nodulus (węzeł chłonny)

M

– metastasis (przerzut

odległy)

Klasyfikacja TNM:

T – guz pierwotny
TIS – rak przedinwazyjny ( carcinoma in situ ) nienaciekający rak
wewnątrzprzewodowy lub rak Pageta ograniczony do brodawki bez
wyczuwalnego guza.
T

0

– brak klinicznych objawów guza pierwotnego

T

1

- guz nie przekraczający 2 cm średnicy

T

1a

- guz ruchomy wobec powięzi i mięśnia piersiowego.

T

1b

- ograniczona ruchomość wobec powięzi lub mięśnia.

T

2

– średnica guza między 2 a 5 cm

T

2a

– guz ruchomy wobec powięzi i mięśnia piersiowego

T

2b

– ograniczona ruchomość wobec powięzi lub mięśnia

T

3

– średnica guza przekracza 5 cm

T

3a

– guz ruchomy wobec powięzi i mięśnia piersiowego

T

3b

– ograniczona ruchomość wobec powięzi lub mięśnia

T

4

– każdy guz naciekający ścianę klatki piersiowej lub skórę

Uwaga : pojęcie “ ściany klatki piersiowej” obejmuje żebra, mięśnie
międzyżebrowe, mięsień zębaty przedni, ale nie dotyczy mięśnia
piersiowego.
T

4a

– unieruchomienie guza w stosunku do klatki piersiowej

T

4b

– obrzęk, owrzodzenie skóry lub satelitarne guzki skórne

T

4c

– łącznie objawy T

4a

+ T

4b

cd -->

Klasyfikacja TNM cd...

N – okoliczne węzły chłonne
N

0

– węzły pachowe po stronie pierwotnego guza

niewyczuwalne
N

1

– węzły pachowe po stronie pierwotnego guza

wyczuwalne, ruchome,
N

1a

– węzły bez cech przerzutów

N

1b

– węzły wykazują kliniczne cechy przerzutów

N

2

– węzły pachowe w pakietach lub nieruchome

względem otoczenia
N

3

– węzły nad lub podobojczykowe po stronie guza

M – przerzuty odległe
M

0

- nie stwierdza się odległych przerzutów

M

1

– stwierdza się odległe przerzuty lub zajęcia skóry

poza sutkiem.

Klasyfikacja Steinthala:

I stopień

– guz sutka nie przekraczający 2 cm i nie

dający przerzutów do węzłów ( T

1

N

0

M

0

lub T

1

N

1a

M

0

).

II stopień

– średnica guza nie przekracza 5 cm , są

wyczuwalne powiększone węzły ( T

1

N

0

M

0

lub

T

1

N

1a

M

0

lub T

2

N

1b

M

0

).

III stopień

– zajęte są otaczające tkanki, nacieczony

jest mięsień piersiowy większy, skóra jest
zmieniona na większej powierzchni, przerzuty w
węzłach pachowych , nad- i podobojczykowych,
średnica guza przekracza 5 cm ( T

1

N

2

M

0

lub T

2

N

2

M

0

lub T

3

N

3

M

0

).

IV stopień

– występują odległe przerzuty ( T N M

1

).

Do zaliczenia do stopnia trzeciego wg Steinthala
wystarczy jeden z wyliczonych objawów, np.: węzły
nadobojczykowe lub naciekanie mięśnia.

Ogólny plan leczenia raka sutka

Stopień I

guz 2 cm

Leczenie
chirurgiczne

Wycięcie doszczętne(Halstead)
Wycięcie ograniczone (Patey)
Proste odjęcie sutka
Miejscowe wycięcie
Miejscowe wycięcie + napromieniowanie

Stopień II

guz + węzły pachowe

Leczenie
chirurgiczne
i promieniami

Wycięcie doszczętne + radioterapia
Wycięcie ograniczone + radioterapia

Stopień III

guz naciekający

węzły nadobojczykowe

pakiety pachowe

Leczenie
promieniami
chirurgiczne
hormonalne
chemiczne

Promienie
Wycięcie doszczętne lub proste odjęcie
Kastracja i androgeny lub estrogeny
Chemioterapia

Stopień IV

guz, węzły

przerzuty odległe

Leczenie
hormonalne
promieniami
chemiczne
chirurgiczne

Kastracja
Androgeny lub estrogeny
Chemioterapia
Kortykosteroidy
Radioterapia
Ewent. proste odjęcie

Rak szyjki macicy: czynniki

predysponujące

• czynnik rasowy – częściej występuje u Murzynek ,
rzadziej u Żydówek
• złe warunki socjalno-ekonomiczne
• duża liczba porodów, szczególnie odbytych w młodym
wieku
• wcześnie rozpoczęte życie płciowe oraz częsta zmiana
partnerów seksualnych
• zła higiena osobista, a szczególnie życia płciowego
•zakażenie wirusem brodawczaka ( HPV – Human
Papilloma Virus)
• zakażenie wirusem opryszczki płciowej ( HSV-2 –
HerpesVirus typ 2)
• zmiany w szyjce o charakterze nadżerki leczone
zachowawczo bez skutku od wielu lat.

Postaci raka szyjki macicy:

• przedinwazyjny i z wczesną
inwazją
• “nadżerka”inwazyjny –
egzofityczna, endofityczna i
wewnątrzszyjkowa

Szerzenie się procesu

nowotworowego – przez

ciągłość na przymacicza,

sklepienia i ściany pochwy,

odbytnicę i pęcherz

moczowy.

Przerzuty : przez węzły

chłonne

Klasyfikacja

1. Śródbłonkowa neoplazja szyjkowa ( cervical intraepithelial
neoplasia –CIN):

-dysplazja małego stopnia ( dysplasia minoris gradus – CIN 1
)
-dysplzja średniego stopnia ( dysplasia medioris gradus –
CIN 2 )
-dysplazja dużego stopnia ( dysplasia maioris gradus – CIN 3
)
-rak przedinwazyjny ( ca planoepitheliale in situ – CIS ).

2. Raki naciekające :

-carcinoma planoepitheliale recens:



inwazja początkowa – invasio incipiens punctata aut

superficialis ( I

a

1 ),



microcarcinoma ( I

a

2 )

-rak inwazyjny płaskonabłonkowy ( carcinoma
planoepitheliale invasivum) :



ca planoepitheliale macrocellulare keratodes

 ca planoepitheliale akeratodes


ca planoepitheliale microcellulare



ca verrucosum

-

rak gruczołowy ( adenocarcinoma )

-

inne nowotwory szyjki macicy

Rak szyjki macicy – klasyfikacja FIGO:

0 – rak przedinwazyjny
I – rak ograniczony do części pochwowej
Ia – przedkliniczny rak szyjki macicy – może być rozpoznany tylko
na podstawie badania histopatologicznego
I a1 – inwazja początkowa ( punktowa lub terenowa)
I a2 – głębokość naciekania nie przekracza 5 mm, a szerokość 7
mm
I b – wszystkie inne chore z rakiem I stopnia
II – rak przechodzi na przymacicza i/lub pochwę
II a – rak przechodzi na przymacicza, nacieka pochwę, ale nie
dochodzi do 1/3 dolnej części
II b – rak nacieka przymacicza, ale nie dochodzi do ścian
kostnych muiednicy
III – naciek nowotworowy guzowaty jest złączony z kośćmi ( IIIb )
lub też nacieka całą długość pochwy (IIIa). Do grupy stopnia III
włączone są także wszystkie chore, u których stwierdza się
wodonercze lub nerkę nie wydzielającą ( w urografii),
IV – przejście procesu nowotworowego na błonę śluzową
pęcherza moczowego i/lub odbytnicy ( IVa) albo wystąpienie
przerzutów odległych, np. do wątroby ( IVb)

Inwazyjny rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

stany przedrakowe:
1. dysplazja
2. rogowacenie przerostowe

(leucoplacia)

Diagnostyka

• Badanie przesiewowe: rozmaz

cytologiczny (ocena wg systemu

Bethesda, starszy – Papanicolau)

• Wycinki z szyjki, skrobanie kanału

szyjki

• kolposkopia

•Oznaczanie onkogennych wirusów HPV

16/18

CIN III

Leukoplakia

Leczenie:

-

laseroterapia

-

krioterapia

-

elektrochirurgia

-

konizacja

-

amputacja

-

histerektomia

Zgon

-

niewydolność nerek

-

przerzuty

-

krwotoki

Rak jajnika : podział nowotworów jajnika

jest oparty na histogenezie (pochodzeniu)

guza;

1. pierwotne nowotwory nabłonkowe ( raki )
2. nowotwory gonadalne ( z elementów sznurów płciowych i
podścieliska jajnika )

- ziarniszczak czyli folliculoma
- otoczkowiak i włókniak – tecoma , jądrzak
- gynandroblastoma

3. Nowotwory z komórek lipidowych
4. Nowotwory germinalne z pierwotnej komórki płciowej

- rozrodczak ( dysgerminoma )
- rak zarodkowy ( carcinoma embrionale)

5. Gonadoblastoma zawiera elementy struktur gonadalnych
i pierwotnej komórki płciowej.
6. Nowotwory z tkanki łącznej nieswoistej dla gonad –
mięsaki.
7. Nowotwory niesklasyfikowane
8. Nowotwory przerzutowe

Epidemiologia

• grupa predysponowana 50-60 rok
życia ( nowotwory germinalne 13-15 rok
życia )
• kobiety , które nie rodziły- drażniący
wpływ owulacji
• środki antykoncepcyjne i inne
hamujące owulację – działanie ochronne
• kontakt z azbestem
• infekcje wirusowe: odra , różyczka
zapalenie ślinianek przyusznych
• czynnik genetyczny

Objawy kliniczne

przebieg kliniczny nowotworu
jajnika jest zależny od :
• budowa histologiczna
• złośliwość morfologiczna
• wielkość guza
• stopień zaawansowania
• ogólny stan chorej

Objawy kliniczne

•

na początku brak

• Zwykle objawy pojawiają się ,
gdy średnica guza przekracza 15
cm.

-

powiększenie obwodu brzucha

-

objawy uciskowe ze strony

układu pokarmowego i układu
moczowego
-

facies ovarica – zaostrzenie

rysów twarzy
-

ascites (wysięk)

Różnicowanie :

-

ciąża ektopowa

-

ciąża wewnątrzmaciczna

-

mięśniaki macicy

-

zapalenie przydatków ( ropień)

-

nerka miedniczna

-

nowotwór nerki

-

guz jelita

Wzrost guza ( 15 cm ) –

powiększenie obwodu

brzucha i ucisk na narządy

sąsiednie

Przerzuty

- drogą naczyń chłonnych do
węzłów

1.

wzdłuż naczyń biodrowych i

aorty
2.

podprzeponowych

3.

śródpiersia

4.

podobojczykowego lewego

Klasyfikacja kliniczna:

I – guz ograniczony do jajników
Ia – guz ograniczony do jednego jajnika bez wysięku w jamie otrzewnej
Ib – guz w obu jajnikach bez płynu w otrzewnej
Ic – nowotwór jak w stopniu Ia lub Ib, ale stwierdza się uszkodzenie torebki i/lub
naciek nowotworowy na powierzchni guza oraz ascites z obecnością komórek
nowotworowych
II – guz jednego i/ lub obu jajników z naciekaniem na narządy miednicy mniejszej
IIa – naciekanie i/lub przerzuty do macicy i/lub jajowodów
IIb – naciekanie innych tkanek miednicy mniejszej
IIc – zaawansowanie procesu, jak w stopniu IIa i IIb z obecnością komórek
nowotworowych w płynie w jamie otrzewnej i/lub naciekanie i uszkodzenie
torebki guza
III – nowotwór w jednym lub w obu jajnikach z naciekaniem lub przerzutami
wewnątrz jamy otrzewnej, ale poza miednicą mniejszą i/lub przerzuty do węzłów
chłonnych pozaotrzewnowych i pachwinowych; do tego stopnia zalicza się także
powierzchowne przerzuty do wątroby i jelita cienkiego oraz przerzuty do sieci
potwierdzone histopatologicznie
III a – nowotwór ograniczony do miednicy, ale stwierdza się ogniska przerzutowe
do otrzewnej jamy brzusznej
IIIb – przerzuty do otrzewnej nie przekraczają średnicy 2 cm
IIIc – przerzuty do otrzewnej przekraczają średnicę 2 cm, można także stwierdzić
przerzuty do węzłów pozaotrzewnowych i/lub pachwinowych
IV – nowotwór nacieka jeden jajnik lub oba jajniki; stwierdza się przerzuty
odległe; uwaga – przerzuty do opłucnej muszą być potwierdzone badaniem
cytologicznym osadu z płynu

Leczenie:

-

operacyjne

-

chemioterapia

-

radioterapia

Rak endometrium

Stan przedrakowy – rozrost gruczołowy atypowy

Czynniki konstytucjonalne

- otyłość

działanie estrogenów działanie

androgenów i
- nadciśnienie

|

|

estrogenów

- cukrzyca

cykle bezowulacyjne

|

- zaburzenia hormonalne

|

nowotwory jajnika

zespół Steina

o czynności hormonalnej

i Leventhala

zespół nadnerczowo-

płciowy

zespół Cushinga

Czynniki genetyczne

- dziedziczne obciążenie
- rakiem gruczołowym
- późna menopauza

Czynniki demograficzne

- wiek
- stan emocjonalny

Czynniki jatrogenne

- długotrwałe leczenie estrogenami bez
podawania progestagenów, szczególnie
po menopauzie

Objawy:

krwawienie

Diagnostyka :

- ultrasonografia – skrobanie
“ na ślepo “
- histeroskopia z pobraniem
celowanych wycinków

Histeroskopia - rak endometrium

Histeroskopia - polip i hiperplazja

endometrium

Podział kliniczny

I – zmiana ograniczona do trzonu
Ia – naciek nowotworowy mięśnia maciciy nie przekracza ˝
grubości
I b – naciek nowotworowy nie przekracza ˝ grubości mięśnia
macicy
II – nowotwór przechodzi na szyjkę
III – nowotwór przechodzi poza macicę, ale nie przekracza
granic miednicy mniejszej, przerzuty do jajnika i/lub pochwy
IV – nowotwór przechodzi poza granicę miednicy mniejszej
a– nacieka pęcherz, odbytnicę, okrężnicę esowatą,
b – występują przerzuty do narządów odległych
W ocenie mikroskopowej 80% raków endometrium stanowią
raki gruczołowe. Zależnie od stopnia zróżnicowania
morfologicznego wyróżnia się cztery podgrupy :

-

G1 – rak gruczołowy o dużym stopniu

zróżnicowania
-

G2 – rak miernie zróżnicowany, z obecnością

ognisk raka litego
-

G3 – przeważa rak lity o małym zróżnicowaniu

-

Gx – nie ustalono stopnia zróżnicowania

Leczenie

-

operacyjne

-

radioterapia

-

hormonoterapia

-

skojarzone

Rak sromu

•

najczęstsza postać – rak

płasko nabłonkowy 80-90%
• 60-80 rok życia ( 70%)
• 5% nowotworów kobiecych
narządów płciowych

Niski status

socjoekonomiczny pacjentek-

nowotwory pierwotne i

przerzutowe (trzon macicy,

nerki, odbytnica, pęcherz

moczowy, pochwa)

Etiopatogeneza - niedobór

hormonów w okresie

pomenopauzalnym – zmiany

zanikowe – czynniki drażniące

(mechaniczne , chemiczne) –

zakażenia – zmiany przedrakowe.

- stan przedrakowy
- zakażenie ( rzęsistkowica, grzybica,
zakażenie bakteryjne)
- drażnienie mechaniczne
- choroby innych układów ( cukrzyca,
białaczka, choroba Hodgkina )
- kiła, opryszczka, kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste

Leukoplakia

Rak przedinwazyjny sromu.:

- rak przedinwazyjny prosty
- choroba Bowena
-- erytroplazja Queyrati

Objawy kliniczne:

- świąd , pieczenie podczas oddawania moczu
- bolesne zgrubienie
- bolesność- ( stan zapalny w ognisku i okolicy
raka oraz bogate unerwienie )
- rozrost egzofityczny
- rozrost endofityczny- rokowanie gorsze, wczesne
przerzuty do węzłów chłonnych miednicy, wczesne
owrzodzenie
- przerzuty – powierzchowne i głębokie węzły
miednicy mniejszej ( początek pachwinowe,
powierzchowne i głębokie, następnie biodrowe)-
przerzuty odległe rzadko

Leczenie

- operacyjne

- radioterapia (rzadko)