Koszty działalno

ś

ci

podstawowej
Obrót wyrobami gotowymi
Przychody i koszty operacyjne
Przychody i koszty finansowe
Zyski i straty nadzwyczajne

Koszty

Wyra

ż

one w mierniku pieni

ęż

nym

zu

ż

ycie składników maj

ą

tkowych

dotycz

ą

cych normalnej działalno

ś

ci

jednostki gospodarczej w okre

ś

lonej

jednostce czasu

Koszt

Koszt -

równowartość zużycia części

majątku jednostki gospodarczej, wartość
usług oraz wynagrodzeń za pracę i
ponoszonych na rzecz pracowników
ś

wiadczeń .

Zużycie - celowe i uzasadnione -
przyczyniające się do powstania przychodu

Konta kosztów funkcjonuj

ą

jak konta

aktywne

x

Koszty

Koszty i straty nadzwyczajne

Koszty podstawowej działalno

ś

ci

operacyjnej

Pozostałe koszty operacyjne

Koszty finansowe

Straty nadzwyczajne

Przychody

Kwoty należne z tyt. przeprowadzonych
operacji gospodarczych oraz finansowych,
wyrażone w pieniądzu, nawet jeśli ich
płatność nie została jeszcze zrealizowana.

Konta przychodów funkcjonuj

ą

jak

konta pasywne

x

Przychody

Przychody i zyski
nadzwyczajne

Przychody ze sprzeda

ż

y produktów

Przychody ze sprzeda

ż

y towarów

Pozostałe przychody operacyjne

Przychody finansowe

Zyski nadzwyczajne

Koszty działalno

ś

ci podstawowej

Zespół 4 – koszty wg rodzaju (układ
rodzajowy)

Zespół 5 – koszty wg typów działalno

ś

ci

(układ kalkulacyjny)

4 – Podział kosztów wg rodzaju

Amortyzacja

Zu

ż

ycie materiałów i energii

Usługi obce

Podatki i opłaty

Wynagrodzenia

Ś

wiadczenia na rzecz pracowników

Pozostałe koszty

5 – Koszty wg typów działalno

ś

ci

(miejsc powstawania)

Grupuje koszty wg miejsc powstawania
uwzgl

ę

dniaj

ą

c funkcj

ę

jak

ą

spełniały w

jednostce przyporz

ą

dkowuj

ą

c je

komórkom organizacyjnym
odpowiedzialnym za ich powstanie.

5 – Koszty wg typów działalno

ś

ci

Koszty działalno

ś

ci podstawowej

(koszty produkcji, koszty działalno

ś

ci

handlowej, usługowej)

Koszty wydziałowe

Koszty zakupu

Koszty zarz

ą

du

Koszty sprzeda

ż

y

5- Podział kosztów z punktu
widzenia kalkulacji kosztów

Koszty bezpo

ś

rednie – mog

ą

by

ć

wprost z dowodów przypisane
produktowi (materiały bezp, płace bezp)

Koszty po

ś

rednie – na podstawie

dokumentacji

ź

ródłowej nie mo

ż

na

ustali

ć

w prosty sposób ich zwi

ą

zku z

konkretnym produktem (koszty
wydziałowe)

Warianty ewidencji kosztów w jednostkach

Wariant

Zastosowanie

Zalety

1 – tylko
zespół 4

W jednostkach prowadzących
niewielką działalność o
charakterze jednorodnym, bez
rozbudowanej struktury
organizacyjnej

Dostarcza informacji o
charakterze i rodzaju
powstających kosztów bez
dodatkowych
komplikacji przeliczeniowych

2 – tylko
zespół 5

Podmioty gospodarcze
prowadzące działalność różnego
typu; produkcyjno-przemysłową,
budowlaną, usługową, handlową.

Umożliwia ustalenie wyników
działalności na poszczególnych
typach działalności, podaje
strukturę kosztów dla potrzeb
kalkulacji, przyporządkowuje
koszty miejscom, w których one
powstały

3 –
zespół 4
i 5

W jednostkach dokonujących
ewidencji kosztów w/g typów
działalności, dotyczy podmiotów
zainteresowanych informacjami o
kosztach w układzie kont zespołu
"5",równocześnie wymogi
sprawozdawcze obligują je do
składania sprawozdań z kosztów
w/g rodzaju

Zapewnia szeroką i w miarę
bogatą informację o kosztach
danego podmiotu . Daje dobre
warunki prezentacji kosztów
poprze ich przedstawienie w
układzie rodzajowym z
równoczesnym ukazaniem, kto
przyczynił się do ich powstania.

Ewidencja i rozliczanie kosztów
działalno

ś

ci podstawowej - Etapy

I. Uj

ę

cie kosztów prostych w układzie rodzajowym

II. Podział kosztów wg rodzaju (przez "Rozliczenie

kosztów") na koszty według miejsc ich
powstawania i do rozliczenia w czasie

III. Rozliczenie w czasie tych kosztów, które na wst

ę

pie

zarejestrowano na " Rozliczeniach
mi

ę

dzyokresowe kosztów” (zarachowanie

odpowiedniej cz

ęś

ci tych kosztów do kosztów

okresu bie

żą

cego).

IV. Podział kosztów zgromadzonych na kontach: "

Koszty wydziałowe", "Koszty produkcji" mi

ę

dzy

produkty a nast

ę

pnie koszty produktów na

dotycz

ą

ce produktów gotowych i nie

zako

ń

czonych.

Konta kosztów według rodzaju Konta kosztów wg typów działalności

Zużycie materiałów

Materiały i energii Rozliczenie kosztów

Koszty produkcji

Sp.

/1/ .

Koszty wydziałowe

Rozliczenie /1/
zakupu Usługi obce
Rozliczenie kosztów
zakupu
Rozliczenie
Pozostałe międzyokresowe /3/
rozrachunki p-p Podatki i opłaty kosztów

Sp.

Rozrachunki

/1/ /2/

z pracownikami Wynagrodzenia



Świadczenia na
Różne konta rzecz pracowników

/2/

Koszty zarządu Sk.

Umorzenie Amortyzacja

/2/

/1/ Koszty sprzedaży

Różne konta Pozostałe koszty

/2/

Sk.

/1/

Obja

ś

nienia:

1.

Rozliczenie kosztów rodzajowych na
funkcje, miejsca powstawania kosztów,
produkty pracy i cz

ęść

dotycz

ą

c

ą

przyszłych okresów ( etap II)

2.

Przeniesienie kosztów dotycz

ą

cych

bie

żą

cego okresu z kont słu

żą

cych do

mi

ę

dzyokresowego rozliczania kosztów (

etap III).

3.

Rozliczenie kosztów wydziałowych i
zaliczenie ich na produkowane wyroby (
etap IV)

Zadanie

Zadanie 1

W jednostce gospodarczej salda wybranych
kont na dzie

ń

1 czerwca były nast

ę

puj

ą

ce:

Kasa

5 000

Rachunek bie

żą

cy

100 000

Materiały

150 000

Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

Dt 5 000

Koszty zakupu 6 000

Rozliczenie zakupu Dt 51 000

Ś

rodki trwałe

900 000

Umorzenie

320 000

W miesi

ą

cu czerwcu miały miejsce nast

ę

puj

ą

ce operacje

gospodarcze:

1.

Na podstawie dowodu PZ przyj

ę

to do magazynu materiały

zafakturowane przez dostawce w ubiegłym miesi

ą

cu – warto

ść

materiałów – 50 000

2.

PK - przeksi

ę

gowano koszty transportu materiałów

zafakturowanych przez dostawc

ę

w ubiegłym miesi

ą

cu – 2 000

3.

PK - przeksi

ę

gowanie kredytowych odchyle

ń

od cen

ewidencyjnych materiałów przyj

ę

tych do magazynu w bie

żą

cym

miesi

ą

cu – 1 000

4.

Otrzymano faktur

ę

przedsi

ę

biorstwa remontowo – budowlanego

za remont budynku administracyjnego, którego koszty podlegaj

ą

rozliczeniu do ko

ń

ca roku:

warto

ść

remontu

7 000

VAT 22%

1 540

razem

8 540

PK - przeksi

ę

gowanie miesi

ę

cznej raty z tytułu remontu budynku

administracyjnego - ..........

5.

Otrzymano faktur

ę

VAT za wykonanie usługi na rzecz produkcji

pomocniczej
warto

ść

netto

570

VAT 22% 125
razem

695

6.

Sporz

ą

dzono list

ę

płac pracowników jednostki zawieraj

ą

c

ą

nast

ę

puj

ą

ce dane:

suma brutto ubezpieczeniowa

15 000

ubezpieczenia społeczne opłacane przez pracowników

3 000

ubezpieczenie zdrowotne

960

suma podatkowa brutto

12 000

dalsze potr

ą

cenia w li

ś

cie płac:

nale

ż

na zaliczka na podatek od dochodów osobistych

1 440

inne

1 000

suma netto

8 600

7.

Sporz

ą

dzono rozdzielnik płac za bie

żą

cy miesi

ą

c zawieraj

ą

ce

nast

ę

puj

ą

ce dane:

- płace bezpo

ś

rednie dotycz

ą

ce produkcji

7 500

- płace po

ś

rednie pracowników zatrudnionych w wydz prod

500

- płace pracowników zarz

ą

du jednostki

1 000

- płace pracowników produkcji pomocniczej

4 500

- płace pracowników zatr przy sprzeda

ż

y wyrobów 1 500

suma rozdzielnika

15 000

8.

Sporz

ą

dzono deklaracj

ę

dla ZUS o naliczeniu składek: ubezpiecze

ń

społecznych, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych

Ś

wiadcze

ń

Pracowniczych, cz

ęść

obci

ąż

aj

ą

ca pracodawc

ę

3 000

9.

Dokonano odpisu na ZF

Ś

S 1000

10. Obliczy

ć

i zaksi

ę

gowa

ć

rozliczenie kosztów

ś

wiadcze

ń

na rzecz

pracowników..........

11.

Na podstawie tabeli amortyzacyjnej sporz

ą

dzono rozdzielnik

amortyzacji zawieraj

ą

cy nast

ę

puj

ą

ce dane:

- amortyzacja

ś

rodków trwałych w wydziałach produkcyjnych 5 000

- amortyzacja ST wykorzystywanych przez zarz

ą

d jednostki 1 500

- amortyzacja ST wykorzystywanych przez prod pomocnicz

ą

2 500

razem 9 000

12. Na podstawie dowodów RW sporz

ą

dzono rozdzielnik zu

ż

ycia

materiałów w bie

żą

cym miesi

ą

cu, zawieraj

ą

cym nast

ę

puj

ą

ce dane:

- materiały bezpo

ś

rednie

120 000

- materiały po

ś

rednie zu

ż

yte przez wydziały produkcyjne

7 000

- materiały zu

ż

yte na potrzeby zarz

ą

du

3 000

- materiały zu

ż

yte w produkcji pomocniczej

18 000
- materiały zu

ż

yte przy sprzeda

ż

y wyrobów gotowych 2 000

razem

150 000;

13. Obliczy

ć

i zaksi

ę

gowa

ć

odchylenia od cen ewidencyjnych

dotycz

ą

ce zu

ż

ytych materiałów w bie

żą

cym

miesi

ą

cu......................

14. Obliczy

ć

i zaksi

ę

gowa

ć

koszty zakupu przypadaj

ą

ce na

zu

ż

yte materiały...................

15. PK - dotycz

ą

ce kosztów zu

ż

ytej energii elektrycznej, ustalonej

na podstawie wskaza

ń

liczników:

- zu

ż

ycie przez wydziały produkcyjne

1 600

- zu

ż

ycie przez administracj

ę

400

- zu

ż

ycie przez produkcj

ę

pomocnicz

ą

1 000

razem

3 000

16. Rozliczono koszty produkcji pomocniczej.

Wiadomo,

ż

e produkcja pomocnicza w bie

żą

cym miesi

ą

cu

ś

wiadczyła nast

ę

puj

ą

ce usługi:

- na przecz produkcji

250 rg

- na rzecz administracji

150 rg

- na rzecz obcych jednostek

600 rg

Koszty działalno

ś

ci produkcji pomocniczej rozliczane s

ą

wg

stawki rzeczywistej za roboczo-godzin

ę

.

17. PK - rozliczono koszty wydziałowe......................

18. Skalkulowano koszt rzeczywisty wyrobów gotowych

wiedz

ą

c,

ż

e w danym miesi

ą

cu wyprodukowano

600 szt. Wyrobów gotowych oraz 400 szt.
Wyrobów przerobionych w 80% z punktu widzenia
kosztów przerobu. Materiały wydano w cało

ś

ci na

wszystkie wyroby gotowe, w chwili rozpocz

ę

cia

produkcji.

19. Przyj

ę

to do magazynu 600 szt wyrobów gotowych

według cen ewidencyjnych 170 zł/szt.

20. Wystawiono faktury sprzeda

ż

y za 600 rg

wykonanych usług przez Produkcj

ę

pomocnicz

ą

.

Cena netto sprzeda

ż

y 1 rg – 40 zł, vat 22%.

21. Wstawiono faktury sprzeda

ż

y za 500 szt wyrobów

gotowych. Cena netto sprzeda

ż

y 1 szt WG – 290

zł, vat 22%.

22. Wydano sprzedane wyroby gotowe z magazynu

Na podstawie powy

ż

szych informacji nale

ż

y:

Otworzy

ć

konta podanymi saldami pocz

ą

tkowymi;

Zaksi

ę

gowa

ć

podane wy

ż

ej operacje gospodarcze,

przyjmuj

ą

c zało

ż

enie,

ż

e ka

ż

da operacja

gospodarcza zarejestrowana na kontach kosztów
według rodzaju powinna by

ć

jednocze

ś

nie

zaksi

ę

gowana na kontach prowadzonych dla innych

przekrojów klasyfikacyjnych;

Sporz

ą

dzi

ć

wynik finansowy w wersji kalkulacyjnej i

porównawczej.

Rozliczenie mi

ę

dzyokresowe kosztów polega

na:

1.

gromadzeniu na koncie "Rozliczenia
mi

ę

dzyokresowe kosztów" kosztów wi

ę

cej ni

ż

jednego okresu, a nast

ę

pnie obci

ąż

aniu nimi

tych okresów, których dane koszty dotycz

ą

2. tworzeniu rezerw na przewidywane w planie

koszty; dokonuje si

ę

tego przez zaliczenie w

ci

ęż

ar wła

ś

ciwych kosztów w bie

żą

cym okresie

skalkulowanej cz

ęś

ci tych wydatków.

Konto " Rozliczenia
mi

ę

dzyokresowe kosztów"

jest kontem bilansowym i mo

ż

e

wykazywa

ć

na koniec poszczególnych

miesi

ę

cy dwa salda:

saldo Dt - koszty przyszłych okresów
(RMK czynne)

saldo Ct oznaczaj

ą

ce rezerw

ę

na

wydatki przyszłych okresów

( RMK bierne).

Przykład – RMK czynne

KW- wykupiono w styczniu roczn

ą

polis

ę

ubezpieczenia hal wydziałów
produkcyjnych 12000. Zaksi

ę

gowa

ć

koszt ubezpieczenia w styczniu

Rozwi

ą

zanie

Sp.

12000

12000

12000

12000

1000

1000

490 Rozliczenie

kosztów

RMK

4- Pozostałe

koszty

rodzajowe

Koszty

wydziałowe

Kasa

Przykład – RMK bierne

Przedsi

ę

biorstwo planuje wyremontowa

ć

budynek produkcyjny w pierwszym kwartale br.

Planowany koszt remontu wynosi 6000, a jego
skuteczno

ść

rozci

ą

ga si

ę

na 6 miesi

ę

cy.

Otrzymano faktur

ę

za remont, który został

przeprowadzony w marcu: koszt remontu
netto

8000

VAT 22% 1760

Suma FA 9760

Rozliczy

ć

remont w czasie.

Przyj

ę

cie wyrobów gotowych do magazynu i ich

sprzeda

ż

Sp.

2

1

4

3a
3b

4a
4b

5a
5b

Koszt

sprzedanych

wyrobów

Odchylenia od

cen

ewidencyjnych

Rozrachunki z

odbiorcami

Przychody ze

sprzeda

ż

y

VAT nale

ż

ny

Koszty

produkcji

Wyroby gotowe

Rozliczenie

kosztów produkcji

Obja

ś

nienia:

1.

Przyj

ę

cie wyrobów gotowych do magazynu po

planowanym koszcie wytworzenia

2.

Wyksi

ę

gowanie rzeczywistego kosztu wytworzenia

wyrobów gotowych przyj

ę

tych do magazynu

3.

Zaksi

ę

gowanie odchyle

ń

od planowanego kosztu

wytworzenia wyrobów gotowych przyj

ę

tych do

magazynu (a-debetowe, b- kredytowe)

4.

WZ- wydanie sprzedanych wyrobów gotowych
odbiorcy

4a. Rozliczenie odchyle

ń

od cen ewidencyjnych

przypadaj

ą

cych na sprzedane wyroby gotowe

(debetowych)

4b. Rozliczenie odchyle

ń

od cen ewidencyjnych

przypadaj

ą

cych na sprzedane wyroby gotowe

(kredytowych)

5. Wystawienie faktury na sprzeda

ż

wyrobów gotowych

dla odbiorcy (a – warto

ść

netto faktury, b – VAT

nale

ż

ny)

Warto

ść

sprzedanych towarów

(WZ)

– np. odchylenia stanowi

ą

15% ceny ewidencyjnej

towarów (kredytowe)

Sp.

1000 1)

1) 1000 150 2)

2) 150 Sp.

Odchylenia od

cen

ewidencyjnych

Towary

Warto

ść

sprzedanych

towarów

Przychody ze sprzeda

ż

y towarów

– FA dla odbiorcy

1000

1220

220

Rozrachunki z

dostawcami i

odbiorcami

VAT nale

ż

ny

Przychody ze

sprzeda

ż

y

towarów

Pozostałe koszty operacyjne

Warto

ść

sprzedanych składników maj

ą

tku

Warto

ść

nieumorzona i koszt likwidacji

ś

rodka

trwałego

Warto

ść

odpisanych kosztów

ś

rodków

trwałych w budowie, które nie przyniosły
zamierzonych efektów

Utworzenie odpisów aktualizuj

ą

cych, rezerw

Odpisane i umorzone nale

ż

no

ś

ci

Zapłacone kary, grzywny i odszkodowania

Zapłacone koszty s

ą

dowe

Odszkodowania z tyt. wypadków przy pracy

Przekazane darowizny

Pozostałe przychody operacyjne

Wpływy ze sprzeda

ż

y składników maj

ą

tku trwałego

Z likwidacji

ś

rodków trwałych

Warto

ść

rozwi

ą

zanych rezerw

Otrzymane kary, grzywny i odszkodowania

Odpisane umorzone zobowi

ą

zania

Zwroty nadpłaconych podatków

Zwroty kosztów s

ą

dowych

Nadwy

ż

ki

ś

rodków pieni

ęż

nych

Otrzymane darowizny (z RMP)

Koszty finansowe

Odsetki od zaci

ą

gni

ę

tych kredytów i otrzymanych

po

ż

yczek

Odsetki od własnych papierów warto

ś

ciowych, za

zwłok

ę

w zapłacie zobowi

ą

za

ń

, prowizje zwi

ą

zane z

uzyskiwaniem kredytów, po

ż

yczek, gwarancji

finansowych

Warto

ść

sprzedanych udziałów, akcji, papierów

warto

ś

ciowych w cenie nabycia

Warto

ść

sprzedanych walut po cenie ich nabycia,

utworzone rezerwy z tyt. ryzyka operacji finansowych

Ujemne ró

ż

nice kursowe

Odpisy aktualizuj

ą

ce aktywa finansowe

Przychody finansowe

Dywidendy z tytułu udziałów i akcji

Odsetki uzyskane z tytułu: oprocentowania
lokat, obligacji, udzielonych po

ż

yczek, za

zwłok

ę

w zapłacie nale

ż

no

ś

ci,

Dodatnie ró

ż

nice kursowe

Ze sprzeda

ż

y udziałów, akcji i innych

papierów warto

ś

ciowych

Otrzymane dyskonto od zakupionych weksli,
papierów warto

ś

ciowych

Prowizje od udzielonych po

ż

yczek

Przychody ze sprzeda

ż

y walut obcych

Otrzymane odsetki od lokat
bankowych

Sp. 10000

200 1)

1) 200

Rachunek bankowy

Przychody

finansowe

Spłata raty 2000 i odsetek od
zaci

ą

gni

ę

tego kredytu 150

Sp. 5000 2000 1)

2) 150

2) 2000 10000 Sp.

150 2)

Rachunek bankowy

Koszty finansowe

Kredyt bankowy

Sprzeda

ż

papierów warto

ś

ciowych: cena

nabycia 1000, cena sprzeda

ż

y 1200

1200

1200

Sp.

1000

1000

Przychody

finansowe

Rachunek bankowy

Aktywa finansowe

Koszty finansowe

Straty nadzwyczajne

Warto

ść

netto składników maj

ą

tkowych

utraconych na skutek zdarze

ń

losowych oraz

koszty usuwania skutków tych zdarze

ń

,

warto

ść

netto składników maj

ą

tku trwale

unieruchomionych z powodu zaniechania
okre

ś

lonego rodzaju działalno

ś

ci

warto

ść

netto składników maj

ą

tkowych

wchodz

ą

cych w skład zorganizowanej cz

ęś

ci

jednostki, która podlega sprzeda

ż

y.

Zyski nadzwyczajne

odszkodowania otrzymane za straty b

ę

d

ą

ce

skutkiem zdarze

ń

losowych

równowarto

ść

nadaj

ą

cych si

ę

do dalszego

wykorzystania rzeczowych składników maj

ą

tku

obj

ę

tych skutkami zdarze

ń

losowych;

odzyskane warto

ś

ci zwi

ą

zane z zaniechaniem

lub zawieszeniem okre

ś

lonego rodzaju

działalno

ś

ci jednostki;

przychody ze sprzeda

ż

y zorganizowanej cz

ęś

ci

jednostki;

obni

ż

enie zobowi

ą

za

ń

jednostki wobec jej

kontrahentów w wyniku przeprowadzonego
post

ę

powania układowego, ugodowego lub

naprawczego jednostki.

Strata materiałów na skutek po

ż

aru

10000, wpływ odszkodowania 9000

Sp.

10000

10000

9000

9000

Materiały

Straty

nadzwyczajne

Rachunek bankowy

Zyski nadzwyczajne