ZASADY ORGANIZACJI

BEZPIECZNEJ PRACY

PRZY URZĄDZENIACH ELEKTRYCZNYCH

Politechnika Wrocławska
Instytut Energoelektryki

Wrocław 2011

Na podstawie prezentacji przygotowanej przez dra in

ż

. Janusza Koniecznego

2

1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz. U. nr 129 z 1997 r., poz.
844. Tekst jednolity: Dz. U. nr 169 z 2003 r., poz. 1650

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17. 09. 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i

higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. Dz. U. nr 80 z 1999
r., poz. 912

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28.05.1996 r. w sprawie

rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.
Dz.U. nr 62 z 1996 r., poz. 288

(uchylone)

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28.05.1996 r. w sprawie

rodzajów prac, wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. Dz.U. nr 62
z 1996 r., poz. 287

5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 28.04.2003 r.

w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby
zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Dz. U. nr 89 z 2003 r., poz.
828

6. Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne-Prawo

ochrony środowiska. Dz. U. nr 62 z dnia 18 kwietnia 2005 r., poz.552

7. PN-EN 50110-1:2001. Eksploatacja urządzeń elektrycznych.
8. Instrukcja organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach

elektroenergetycznych. PTPiREE, Poznań 2000

Najważniejsze akty prawne dotyczące bezpieczeństwa pracy przy

urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych

3

W Rozporządzeniu MG

z 1999 r.

rozróżnia się:

-

pracowników uprawnionych

- posiadających sprawdzone i właściwe

kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń

i

instalacji, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym,

-

pracowników upoważnionych

- którzy w ramach swoich obowiązków

służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone
prace,

-

zespół pracowników

- grupę pracowników, w skład której wchodzą co

najmniej dwie osoby wykonujące pracę,

-

zespół pracowników kwalifikowanych

- grupę pracowników, w której

co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiadają ważne
ś

wiadectwa kwalifikacyjne.

Urządzenia i instalacje elektryczne powinny być eksploatowane tylko

przez

upoważnionych pracowników

z zachowaniem postanowień

określonych w instrukcjach eksploatacji.

4

Zakłady eksploatujące urządzenia i instalacje elektroenergetyczne

powinny

opracować instrukcje bezpiecznej organizacji pracy

dostępne dla

pracowników.
W szczególności instrukcje powinny dotyczyć:

• stosowanych procesów technologicznych oraz wykonywania prac

związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia
pracowników

• obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych
• postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi
• udzielania pierwszej pomocy

Instrukcja powinna określać:

• czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem pracy

• zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy

• czynności do wykonania po jej zakończeniu

• zasady

postępowania

w

sytuacjach

awaryjnych

stwarzających

zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.

5

Zabronione jest:

- eksploatowanie urządzeń i instalacji energetycznych bez przewidzianych

dla tych urządzeń i instalacji środków ochrony i zabezpieczeń,

- dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby

nieupoważnione.

Urządzenia, instalacje lub ich części, przy których będą prowadzone prace
konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne powinny być wyłączone z
ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia, skutecznie
zabezpieczone przed przypadkowym uruchomieniem i oznakowane (§ 10.1).

Powinny też być wyłączone urządzenia stwarzające zagrożenie w miejscu
wykonywania pracy, ale znajdujące się poza tym stanowiskiem (§ 10.2).

*)

Wymagania te nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie

przewiduje wyłączeń z ruchu (§ 10.3)

6

Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia
ludzkiego

(prace szczególnie niebezpieczne) -

powinny być wykonywane

przez co najmniej dwie osoby

, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z

zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji
elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV wykonywanych
przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika
asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.

Przepisy określają też rodzaje prac, dla których wykonywania wymagana
jest od pracownika

szczególna sprawność psychofizyczna

.

Pracami takimi są między innymi prace:
- przy montażu i remoncie sieci trakcyjnej,
- przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć.

7

Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych
w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego
zalicza się w szczególności prace:

• konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach pod

napięciem

• w pobliżu nieosłoniętych urządzeń lub ich części pod napięciem
• przy urządzeniach wyłączonych spod napięcia

,

ale nieuziemionych lub

uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień nie jest widoczne z miejsca
pracy

• przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia

liniach napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kołowe

i

wodne

• związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych,
• przy wyłączonym spod napięcia torze 2-torowej linii napowietrznej o napięciu

≥1 kV, jeśli drugi tor linii pozostaje pod napięciem

• przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie liniach

napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami z
liniami znajdującymi lub mogącymi znaleźć się pod napięciem

albo

z

przewodami trakcji elektrycznej,

• przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale

przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach.

8

Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych mogą
zajmować się wyłącznie osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne
dla następujących stanowisk pracy:

1. eksploatacji

– dla stanowisk osób

wykonujących prace w zakresie:

• obsługi

• konserwacji

• napraw

• kontrolno-pomiarowym

• montażu

2. dozoru

– dla

osób kierujących czynnościami osób wykonujących w/w

prace oraz dla stanowisk osób sprawujących nadzór nad eksploatacją
urządzeń, instalacji i sieci

Pracownicy uprawnieni do wykonywania prac

przy urządzeniach elektrycznych

9

1. obsługi – wpływających na zmiany parametrów pracy

2. konserwacji – związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego

stanu technicznego

3. remontów – związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz remontami

w celu przywrócenia wymaganego stanu technicznego

4. montażu – niezbędnych do instalowania i przyłączania
5. kontrolno-pomiarowych – niezbędnych do oceny stanu technicznego,

parametrów

eksploatacyjnych,

jakości

regulacji

i

sprawności

energetycznej.

Prace przy urządzeniach, instalacjach lub sieciach elektrycznych dotyczą
następujących czynności:

Nie wymaga się potwierdzenia posiadania kwalifikacji

w zakresie

obsługi urządzeń i instalacji

od użytkowników eksploatujących:

• urządzenia el. o napięciu ≤ 1 kV i mocy znamionowej ≤ 20 kW, jeżeli w

dokumentacji urządzenia określono zasady ich obsługi

• urządzenia lub instalacje cieplne o mocy zainstalowanej ≤ 50 kW

10

Potwierdzanie kwalifikacji:

• egzamin ustny przed komisją egzaminacyjną

• rejestr wydanych świadectw

• sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych: co 5 lat (Prawo

Energetyczne)

• w razie stwierdzenia eksploatacji urządzeń, instalacji lub sieci w

sposób niezgodny z przepisami, na wniosek pracodawcy, inspektora
pracy, Prezesa URE lub innego organu właściwego w sprawach regulacji
gospodarki paliwami i energią, sprawdzenie należy powtórzyć przed
upływem 5-ciu lat

• świadectwa kwalifikacyjne wydane bezterminowo na podstawie

dotychczasowych przepisów zachowują moc przez okres 5 lat od dnia
wejścia w życie nowej ustawy (do 2010 r.)

Świadectwa kwalifikacyjne

11

•

D - do kierowania czynnościami osób posiadających kwalifikacje
określone świadectwami kategorii „E" oraz do nadzoru nad eksploatacją
urządzeń, instalacji i sieci (§ 5 pkt. 2)

•

E - do wykonywania prac w zakresie obsługi, konserwacji, remontów,
montażu i kontrolno-pomiarowym (§ 5 pkt. 3)

Świadectwa kwalifikacyjne kategorii ,,D" i „E" to dwa, różne
uprawnienia, upoważniające do odmiennych czynności:

Mimo że według § 6 rozporządzenia, wymagana wiedza osób ubiegających
się o uzyskanie świadectw kwalifikacyjnych w kategorii „E" i „D", w
zakresie zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych jest
taka sama, to nie należy tego utożsamiać z uprawnieniami do ich
praktycznego wykonywania.

Kategoria „D” czy „E” ??

12

1.Wymagania kwalifikacyjne dla osób na stanowiskach eksploatacji:

a) zasady budowy, działania oraz warunki techniczne obsługi urządzeń,

instalacji i sieci elektroenergetycznych

b) zasady eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych,

c) zasady i warunki wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i

montażowych,

d) zasady i wymagania bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa

przeciwpożarowego oraz umiejętność udzielania pierwszej pomocy,

e) postępowanie w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia

bezpieczeństwa obsługi urządzeń, zagrożenia życia, zdrowia i

ś

rodowiska.

13

2. Wymagania kwalifikacyjne dla osób na stanowiskach dozoru:

a) przepisy dot. przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania

paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń,
instalacji i sieci,

b) przepisy i zasady postępowania przy programowaniu pracy urządzeń,

instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania
paliw i energii,

c) przepisy w zakresie eksploatacji i wymagania w zakresie prowadzenia

dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji
eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci

d) przepisy dot. budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz normy i

warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać

urządzenia,

instalacje i sieci,

e) przepisy dot. bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej, udzielania pierwszej pomocy oraz ochrony
środowiska,

f) zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia

bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci,

g) zasady dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci,
h) zasady wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych.

14

Kontrowersje były dwukrotnie rozstrzygane przez Ministerstwo Gospodarki i
Pracy (Departament Bezpieczeństwa Energetycznego) :

1. W grudniu 2004 roku Ministerstwo zajęło następujące stanowisko:

„(…) osoba posiadająca

kwalifikacje typu D

(…)

może wykonywać prace, dla

których są wymagane kwalifikacje potrzebne na stanowisku eksploatacyjnym
(kwalifikacje typu E), a w szczególności prace kontrolno-pomiarowe

.

”

2. W lutym 2006 roku:

„(…) świadectwa kwalifikacyjne

eksploatacji (kategoria „E") muszą posiadać osoby

wykonujące prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i
kontrolno-pomiarowym. Należy przez to rozumieć, że są to osoby bezpośrednio
wykonujące czynności eksploatacyjne (…).

Kwalifikacjami eksploatacji muszą się wykazywać wszystkie osoby zatrudnione na
stanowiskach, na których wykonywana jest praca nazywana „fizyczną”.

(…) osoba posiadająca tylko

kwalifikacje kategorii „D" nie może zajmować się

eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci i w związku z tym wykonywać prace i
czynności, dla których wymagane są kwalifikacje potrzebne na stanowisku
eksploatacji (kwalifikacje kategorii ,,E”).”

15

Zakres obowiązków pracowników odpowiedzialnych za organizację

i wykonanie pracy

FUNKCJA

OBOWIĄZKI (według §§ 65.1, 68.4, 69.2, 70.3, 71.2, 72.2)

Polecenio-

dawca

wydanie polecenia na wykonywanie pracy (§ 65.1)

Koordy-

nujący

1. koordynowanie wykonywania prac (określonych w poleceniu) z ruchem

urządzeń i instalacji

2. określenie czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem miejsca

pracy

3. wydanie zezwolenia na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do

pracy i likwidację miejsca pracy

4. podjęcie decyzji o uruchomieniu urządzeń i instalacji, przy których była

wykonywana praca

5. zapisanie w dokumentacji eksploatacji ustaleń wynikających z pkt. 1- 4

Dopuszcza-

jący

1. przygotowanie miejsca pracy
2. dopuszczenie do wykonania pracy
3. sprawdzenie wykonania pracy
4. likwidacja miejsca pracy po jej zakończeniu

16

FUNKCJA

OBOWIĄZKI (według §§ 65.1, 68.4, 69.2, 70.3, 71.2, 72.2)

Nadzorujący

1. sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i jego przejęcie od

dopuszczającego (jeżeli zostało przygotowane właściwie)

2. zaznajomienie

nadzorowanych

pracowników

z

warunkami

bezpiecznego wykonywania pracy

3. sprawowanie ciągłego nadzoru nad pracownikami, aby nie przekraczali

granicy wyznaczonego miejsca pracy

4. powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o końcu pracy

Kierujący

zespołem

pracowników

-kwalifikowanych:

obowiązki wg

pkt. 1-7

-nie posiadających

kwalifikacji:

obowiązki wg pkt.

1 i 4-6

1. dobór pracowników o umiejętnościach odpowiednich do wykonania

poleconej pracy

2. sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i przejęcie go od

dopuszczającego (jeżeli zostało przygotowane właściwie)

3. zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania

miejsca pracy, zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim
sąsiedztwie oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy

4. zapewnienie wykonywania pracy w sposób bezpieczny
5. egzekwowania od członków zespołu stosowania właściwych środków

ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia oraz narzędzi i sprzętu

6. nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania pracy

7. powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu

Kierownik robót

koordynowanie pracy różnych zespołów w celu eliminacji zagrożeń
wynikających z ich jednoczesnej pracy w jednym obiekcie

17

Pracownicy odpowiedzialni za organizację i wykonanie pracy

Pełniona

funkcja

Wymagania stawiane pracownikom dotyczące:

kwalifi-

kacji

zatrudnienia

POLECENIO

-DAWCA

D

Prowadzący eksploatację

urządzeń

i instalacji (§

65.1) lub

upoważniony przez niego pracownik (§ 2.15).

W okresie wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy
nieczynnych urządzeniach i instalacjach obowiązki poleceniodawcy
mogą być przekazywane wykonawcy tych prac o ile obowiązki te
określono w zawartej z nim umowie na piśmie (§ 65.3).

KOORDY-

NUJĄCY

D

Pracownik

komórki

organizacyjnej

sprawujący

dozór

nad

eksploatacją urządzeń i instalacji, przy których będzie wykonywana
praca (§ 68.1).

W przypadkach, gdy dozór nad ruchem

w/w

urządzeń i instalacji jest

prowadzon

y

przez

różne

komórki

organizacyjne

zakładu,

koordynującym powinna być osoba z kierownictwa jednej z tych
komórek (par. 68.2).
Jeżeli dozór nad ruchem

w/w

urządzeń i instalacji sprawowany jest

przez

poleceniodawcę,

koordynującym

powinien

być

sam

poleceniodawca (§ 68.3).

Uwaga: wszystkich pracowników funkcyjnych wyznacza poleceniodawca

18

Pełniona

funkcja

Wymagania stawiane pracownikom dotyczące:

kwalifi

-kacji

zatrudnienia

DOPUSZ-

CZAJĄCY

E

Pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację
urządzeń i instalacji do wykonywania czynności łączeniowych w
celu przygotowania miejsca pracy

NADZO-

RUJĄCY

D

lub

E

Pracownik wykonujący wyłącznie czynności nadzoru (§ 2.18).

Uwaga: Nadzorujący jest wyznaczany, gdy (§ 70.1):

•

prace wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem
pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada
ś

wiadectwa kwalifikacyjnego,

•

poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny
charakter i warunki pracy

KIERUJĄCY

ZESPOŁEM
PRACOWN.

E

1)

lub

bez

2)

Pracownik do kierowania zespołem pracowników (§ 2.19)

1) gdy pracownik kieruje zespołem pracowników kwalifikowanych (§ 71.1),
2) gdy pracownik kieruje zespołem nie będącym zespołem pracowników

kwalifikowanych (§ 71.1)

KIEROWNIK

ROBÓT

D

Pracownik do koordynacji prac zespołów pracowników, gdy w
jednym obiekcie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników (§
2.20).

19

1. Poleceniodawca może być koordynującym (zgodnie z § 68.3).

2. Poleceniodawca może być członkiem zespołu pracowników, jeśli nie jest

jednocześnie koordynującym i posiada ważne świadectwo kwalifikacyjne
w zakresie eksploatacji.

3. Koordynujący może pełnić rolę poleceniodawcy lub dopuszczającego,

jeżeli jest uprawniony i upoważniony do wykonywania czynności
łączeniowych.

Koordynujący

nie

może

być

jednocześnie

poleceniodawcą i dopuszczającym.

4. Dopuszczający może pełnić funkcję nadzorującego.

5. Dopuszczający może być członkiem zespołu pracowników, jeżeli tak

przewiduje polecenie.

Zasady łączenia funkcji (na podst. instrukcji opracowanej przez PTPiREE)

20

PRACE PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH

(§ 55)

PRZY WYŁĄCZONYM

NAPIĘCIU

W POBLIŻU NAPIĘCIA

POD NAPIĘCIEM

przy urządzeniach i

instalacjach

oddzielonych od części

zasilających (pod

napięciem)

przerwą

izolacyjną

wykonywane przy

użyciu środków

ochronnych

odpowiednich do

występujących

warunków pracy

wykonywane w oparciu

o właściwą technologię,

z zastosowaniem

narzędzi i środków

ochrony określonych w

instrukcji wykonywania

tych prac

Podział prac przy urządzeniach i instalacjach w zależności od zbliżenia

do części będących pod napięciem

21

Tabela. Odległości wyznaczające granice stref w pobliżu napięcia

i stref prac pod napięciem

Napięcie znamionowe

urządzenia [kV]

Strefa [m]

1)

prac pod napięciem

prac w pobliżu napięcia

≤

1

urządzenia wnętrzowe

i stacyjne

nie normuje się

linie napowietrzne

do 0,3 (0,3)

powyżej 0,3 do 0,7 (1,65)

powyżej 1 do 30

do 0,6 (0,65)

powyżej 0,6 do 1,4 (2,0)

110

do 1,1 (1,8)

powyżej 1,1 do 2,1 (3,3)

220

do 2,5 (2,5)

powyżej 2,5 d0 4,1 (4,4)

400

do 3,5 (3,5)

powyżej 3,5 do 5,4 (5,0)

750

do 6,4 (4,6)

powyżej 6,4 do 8,4 (7,0)

1)

w nawiasach podano wartości z „Instrukcji bezpiecznej pracy w energetyce”

opracowanej przez Instytut Energetyki

22

Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności uwzględniać:

• zakres, rodzaj, miejsce i termin pracy

• środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy

• liczbę pracowników skierowanych do pracy

• pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy,

pełniących funkcję:

• koordynującego lub dopuszczającego (przez podanie stanowiska

służbowego lub imiennie)

• kierownika

robót,

nadzorującego

lub

kierującego

zespołem

pracowników (imiennie)

• planowane przerwy w pracy

Polecenia wykonania pracy

23

PRACE NA CZYNNYCH URZĄDZENIACH I INSTALACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

NA POLECENIE PISEMNE

NA POLECENIE USTNE

BEZ POLECENIA

a) prace

w

warunkach

szczególnego zagrożenia
zdrowia i życia

b) prace

wykonywane

przez pracowników nie
będących pracownikami
zakładu

prowadzącego

eksploatację

danego

urządzenia i instalacji

W rozporządzeniu MG nie
sprecyzowano jakie to
czynności.
Należy rozumieć, że są to
prace, dla których nie
jest wymagane polecenie
pisemne, lub które
dopuszcza się wykonywać
bez polecenia.

a)związane z ratowaniem

zdrowia i życia ludzkiego

b)dla zabezpieczenia

urządzeń i instalacji przed
zniszczeniem

c)prace eksploatacyjne

określone w instrukcjach,
prowadzone przez osoby
uprawnione i upoważnione

Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawiane:

• kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu
• na prace wykonywane przez jeden zespół w jednym miejscu pracy.

24

•

Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez
poleceniodawcę.

•

Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres
30 dni od daty zakończenia pracy.

• W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmian

uprzednio podanych terminów oraz liczby pracowników w zespole.

• Polecenia

wykonania

pracy

powinny

być

rejestrowane

przez

poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia
ustnego powinna być odnotowana jego treść. Formę ewidencji poleceń
ustala pracodawca.

Dozwolone jest:
• przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności
• wystawianie jednego polecenia pisemnego na takie same prace

wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach
pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a
warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich
miejscach.

25

Przygotowanie miejsca pracy dokonuje dopuszczający i polega ono na:

a) uzyskaniu zezwolenia na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy od

koordynującego

b) uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych

przełączeń oraz zezwolenia na przełączenia i założenie odpowiednich
urządzeń zabezpieczających przez dopuszczającego,

c) wyłączeniu urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu,
d) zablokowaniu

napędów

łączników

w

sposób

uniemożliwiający

przypadkowe załączenie,

e) sprawdzeniu braku napięcia w miejscu pracy,
f) zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń (uziemień) na wyłączonych

urządzeniach,

g) założeniu ogrodzeń i osłon w miejscu pracy (stosownie do potrzeb),
h) oznaczeniu miejsca pracy, w tym również w miejscach zdalnego

sterowania napędami wyłączonych urządzeń

Przygotowanie miejsca pracy

26

Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia
powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać

przerwę izolacyjną

w

obwodach zasilających urządzenia i instalacje.

Za wymaganą przerwę izolacyjną uważa się:

1. otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub

w dokumentacji producenta,

2. wyjęte wkładki bezpiecznikowe,

3. zdemontowanie części obwodu zasilającego,

4. przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o

obudowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o
położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznika.

27

1. zastosować zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia:

• w urządzeniach do 1 kV: wyjęcie wkładek bezpiecznikowych lub

zablokowanie napędu otwartego łącznika

• w urządzeniach powyżej 1 kV: otwarcie styków i zablokowanie

napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między styki

2. wywiesić tablicę ostrzegawczą „Nie załączać”

3. sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie
4. uziemić wyłączone urządzenia

• uziemienia należy wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w

strefie ograniczonej uziemieniami,

• co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy,

• w razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane od

każdej strony zasilania;

5. zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami

ostrzegawczymi

Przed przystąpieniem do prac przy urządzeniach

i instalacjach

elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy:

28

Procedura dopuszczenia do pracy:
1. sprawdzenie przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i

kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego

2. wskazanie zespołowi pracowników miejsca pracy
3. pouczenie pracowników o warunkach pracy oraz wskazanie zagrożeń

występujących w sąsiedztwie miejsca pracy

4. udowodnienie braku zagrożenia w miejscu pracy
5. potwierdzenie dopuszczenia do pracy podpisami w poleceniu pisemnym

lub w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego (w
przypadku polecenia ustnego)

Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po przygotowaniu miejsca pracy oraz
dopuszczeniu do pracy

Po dopuszczeniu do pracy:

•

oryginał polecenia pisemnego powinien być przekazany kierownikowi
robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub nadzorującemu,

•

kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego.

Dopuszczenie do pracy

29

Wykonywanie pracy

Przy wykonywaniu prac na polecenie zabronione jest (§ 80.1):

• rozszerzenie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu,

• dokonywanie zmian połączeń napędów, aparatury użytej do przygotowania

miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, tablic ostrzegawczych oraz
zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu

• samowolna zmiana miejsca pracy (§ 84)

• Prace przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych mogą być wykonywane

tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii.

• Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i

technologii, pod warunkiem opracowania specjalnie dla nich odpowiednich
instrukcji (§ 79).

• Zabronione jest wykonywanie prac na napowietrznych liniach el-en., stacjach

i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach podczas wyładowań
atmosferycznych (§ 63).

• Podczas oględzin pracujących urządzeń

i instalacji zabronione jest

zdejmowanie osłon/barier ochronnych, otwieranie celek, wchodzenie na
konstrukcje lub zbliżanie się na niebezpieczną odległość do nieosłoniętych
części urządzeń i instalacji pod napięciem.

30

Zakończenie pracy

Zako

ń

czenie pracy na polecenie nast

ę

puje je

ż

eli zakres pracy przewidziany

poleceniem został w pełni wykonany (§ 85.1).

Kieruj

ą

cy zespołem pracowników jest obowi

ą

zany (§ 85.2):

• zapewni

ć

usuni

ę

cie materiałów, narz

ę

dzi oraz sprz

ę

tu,

• wyprowadzi

ć

zespół pracowników z miejsca pracy,

• powiadomi

ć

dopuszczaj

ą

cego lub koordynuj

ą

cego o zako

ń

czeniu pracy,

Dopuszczaj

ą

cy do pracy jest obowi

ą

zany:

• sprawdzi

ć

i potwierdzi

ć

zako

ń

czenie pracy,

• zlikwidowa

ć

miejsce

pracy

przez

usuni

ę

cie

technicznych

ś

rodków

zabezpieczaj

ą

cych u

ż

ytych do jego przygotowania,

• przygotowa

ć

urz

ą

dzenia do ruchu i powiadomi

ć

o tym koordynuj

ą

cego.

W czynno

ś

ciach zwi

ą

zanych z likwidacj

ą

miejsca pracy mo

ż

e bra

ć

udział kieruj

ą

cy

zespołem pracowników i członkowie tego zespołu (pod nadzorem dopuszczaj

ą

cego)

(§ 85.3).
Po otrzymaniu informacji od dopuszczaj

ą

cego o gotowo

ś

ci urz

ą

dze

ń

do ruchu,

koordynuj

ą

cy zezwala na uruchomienie urz

ą

dzenia lub instalacji elektrycznej, przy

których była wykonywana praca. Je

ż

eli praca była wykonywana przez kilka zespołów

pracowników, decyzj

ę

o uruchomieniu urz

ą

dzenia lub instalacji koordynuj

ą

cy mo

ż

e

podj

ąć

po otrzymaniu informacji o gotowo

ś

ci od wszystkich dopuszczaj

ą

cych (§ 86).