Leki służące do zwalczania bólu

stosowane w lecznictwie weterynaryjnym

•

Narkotyczne leki przeciwbólowe

• Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) =

nienarkotyczne leki przeciwbólowe

•

Leki miejscowo znieczulające

• Alfa-2-adrenomimetyki – sedativo-analgetica

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NARKOTYCZNE LEKI

PRZECIWBÓLOWE

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Wstępujące drogi czucia bólu

nocyceptory (pobudzane przez m.in. substancję P,

bradykininę, histaminę, nasilane przez prostaglandyny)-
nerwy czuciowe - zwoje korzonków dogrzbietowych –
komórki rogów dogrzbietowych rdzenia kręgowego
(neuromediatorem głównie substancja P) – rdzeniowa
droga wstępująca – wzgórze --- kora, ośr. podkorowe

Zstępujące drogi

jądra w śródmózgowiu (pomiędzy neuronami jąder synapsy

enkefalinoergiczne, rec. opioidowe) – wypustki nerwowe
- synapsy enkefalinoergiczne - rec. opioidowe na kom.
rogów dogrzbietowych rdzenia kręgowego

Główną rolą układu zstępującego – tłumienie reakcji

bólowych

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

• Analgezja ponadrdzeniowa

pobudzenie rec. opioidowych na neuronach jąder

śródmózgowia – stymulacja drogi zstępującej
(pobudzenie impulsu biegnącego dordzeniowo,
do kom. rogów dogrzbietowych)

• Analgezja rdzeniowa

pobudzenie rec. opioidowych na kom. rogów

dogrzbietowych – hamowanie wydzielania
substancji P – hamowanie drogi wstępującej

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

RECEPTORY OPIOIDOWE

mi/delta

•

Analgezja ponadrdzeniowa

i rdzeniowa

•

Depresja ośr.oddechowego ++

•

Działanie spazmogenne ++

•

Zwężenie źrenicy

•

Euforia ++

•

Zmiany behawioralne ++

•

Lekozależność ++

•

Działania niepożądane silniej
wyrażone

kappa

•

Analgezja rdzeniowa

•

Depresja ośr. oddechowego +

•

-

•

-

•

Dysforia +

•

Zmiany behawioralne +

•

Lekozależność +

W OUN + tkanki obwodowe - zwł. kom. mm gładkich

Grupa receptorów sprzężonych z białkiem G-pobudzenie receptorahamowanie
aktywności adenylocyklazykom.efektorowa: spadek cAMPotwarcie kanałów K+,
zamknięcie kanałów Ca2+

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Naturalne opioidy

enkefaliny, endorfiny, dynorfiny

–

endogenne substancje odpowiadające za

tłumienie bólu

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE

1) Agoniści rec. opioidowych

Morfina

Kodeina

Petydyna

Fentanyl

Etorfina

Metadon

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Agonista stymuluje obydwa
rodzaje receptorów.
To skutkuje wzrostem efektu
działania-bezbolesności wraz z
wzrostem dawki leku.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE

2) Częściowi agoniści rec. opioidowych
Buprenorfina
Tramadol

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Częściowy agonista słobo stymuluje
receptor µ i osiąga mniejszy efekt
bezbolesności w stosunku do
działania pełnego agonisty. Duża
dawka częściowego agonisty
zablokuje aktywność pełnego
agonisty co powoduje przesuniecie
w prawo krzywej dla zależności
dawki i efektu działania oraz
zmniejszy maksymalny do
osiagnięcia efekt bezbolesności.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NARKOTYCZNE LEKI

PRZECIWBÓLOWE

3) Leki o działaniu agonistyczno-

antagonistycznym

(agoniści rec. kappa, antagoniści rec. mi)
Butorfanol
Pentazocyna
Nalbufina

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Partial agonist-antagonist

Agonista-antagonista posiada
mieszaną aktywność w stosunku do
obydwu typów receptorów.
Nalbufina - agonista receptora kappa
,antagonista receptora mi.
W obecności pełnego mi agonisty
agonisto – antagoniści zachowują się
jak antagoniści i wzrasta dawka
pełnego agonisty potrzebna do
osiągnięcia maksymalnego efektu
bezbolesności.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE

Mechanizm działania:

agoni

agoni

ś

ś

ci

ci

rec.

rec.

opioidowych

opioidowych

-

analgezja ponadrdzeniowa i/lub rdzeniowa

Pobudzenie receptorahamowanie aktywności
adenylocyklazykom.efektorowa: spadek
cAMPotwarcie kanałów K+, zamknięcie
kanałów Ca2+ hamowanie uwalniania
neurotransmiterów zaangażowanych w
transmisję bodźców bólowych (np.substancji P)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Opium

• ekstrakt soku z Papaver somniferum
• Zawiera wiele alkaloidów podobnych morfinie np.

papawerynę

• XVII w. nalewka - laudanum
• XIX w. uzależnienia
Loperamid
opiat nie przenika do CUN, hamuje perystaltykę.

Działa na

receptory opioidowe μ zlokalizowane w przewodzie pokarmowym. Osłabia
napędowe skurcze jelit i wzmaga segmentację (ogólny efekt zaparcia).
Ponadto zwiększa napięcie mięśni zwieraczy przewodu pokarmowego.
Oprócz wpływu na motorykę opioidy wywierają działanie
przeciwwydzielnicze i stymulują absorpcję płynów, elektrolitów i glukozy. Ich
efekt działania w biegunce sekrecyjnej jest prawdopodobnie związany z
hamowaniem napływu do wnętrza komórek jonów wapnia i spadkiem
aktywności kalmoduliny. Działanie loperamidu ogranicza się do jelit.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

MORFINA

Sevredol, MST Continus, Doltard, Vendal retard, Morphini sulfas 0,1% Spinal, Morphini sulfas WZF

Działanie:
-

Przeciwbólowe

(dobrze znosi ból przewlekły i tępy, słabo ostry)

początek po kilku minutach, trwa kilka godzin (psy 2-4h),
maks. działania 0,5-1,5 godziny
- przeciwkaszlowe (depresja ośrodka kaszlu)

-

uspokajające

Świadomość zachowana

Zastosowanie:
-

lek przeciwbólowy

np. przy skomplikowanych złamaniach,

po wypadkach (nie zaleca się przy uszkodzeniach czaszki
– morfina zwiększa ciśnienie śródczaszkowe) –
krótkoterminowa analgezja

-

w premedykacji

– wykorzystuje się efekt przeciwbólowy

i uspokojenie (u psów), możliwość zmniejszenia dawki

narkotyku chirurgicznego

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

MORFINA – działania uboczne

-

depresja ośrodka oddechowego

-

depresja ośrodka naczynio-ruchowego

(spadek ciśnienia krwi)

- zmiany behawioralne (uspokojenie - psy, małpy, szczury, króliki, ptaki,

człowiek lub pobudzenie - koty, konie)

- wymioty, nudności – stymulacja strefy chemoreceptorowej

- parasympatykotonia - stymulacja jąder parasympat. – zwężenie

źrenicy, bradykardia, wzrost wydz. gruczołów, przyspieszenie
perystaltyki (w I fazie działania) - psy

- sympatykotonia – rozszerzenie źrenicy, tachykardia, wzrost ciśnienia –

koty, konie

- zahamowanie wydzielania ACTH, TSH i gonadotropin

- wzrost wydzielania hormonu antydiuretycznego

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

MORFINA – działania uboczne

-

obniżanie progu drgawkowego

- tolerancja – na jej działanie p/bólowe

- uzależnienie psychiczne i fizyczne

- uwolnienie histaminy (skurcz oskrzeli, spadek ciśnienia,

świąd)

- hamowanie skurczów macicy

- działanie spazmogenne – (jeśli jako przeciwbólowy w

kolkach – jedynie z silnym spazmolitykiem)

- zatrzymanie moczu (spastyczny wpływ na zwieracz

pęcherza, wzrost wydz. hormonu antydiuretycznego)

- zaparcia

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

MORFINA

• Wchłanianie po podaniu doustnym dobre, dawkowanie

doustne - sprzeczne dane co do dawek

• U psów słaba biodostępność postaci doustnych, mogą

nie być skuteczne

• Zwykle morfina jest podawana domięśniowo, dożylnie

lub podskórnie.

• Metabolizowana do

morfino-6-glukuronianu

- silniejsze

działanie przeciwbólowe

• Morfina i glukuronid to aktywne metabolity diamorfiny i

kodeiny

• Eliminacja przez nerki

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Kodeina

Ascodan, Thiocodin

Działanie przeciwbólowe 5-10 x słabsze od morfiny

Z podobną siłą hamuje ośrodek kaszlu.

Zastosowanie:

- lek przeciwkaszlowy

-

leczenie bólu umiarkowanego

Nie jest na liście leków kontrolowanych.

Stosowana doustnie.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Petydyna=Meperydyna

Dolargan, Dolcontral

Działanie przeciwbólowe 10 x słabsze od morfiny.
Działa szybciej ale krócej od morfiny (około 2 h).

Petydyna, w odróżnieniu od morfiny, wykazuje działanie

spazmolityczne

- lepsza od morfiny w znoszeniu bólu

kolkowego.

Zmiany behawioralne mniej zróżnicowane gatunkowo – nie wywołuje

pobudzeń u kotów i koni, działanie uspokajające słabsze.

Wymioty rzadko.
Słabo przeciwkaszlowo.
Niebezpieczeństwo porażenia ośrodka oddechowego – mniejsze.
Bezpieczniejsza od morfiny przy cesarskim cięciu.

Zastosowanie : w celu krótkoterminowego uspokojenia (IV, IM)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Etorfina

Działanie przeciwbólowe co najmniej 1000 x silniejsze od

morfiny.

Objawy uboczne – jak morfina.

Bardzo duże ryzyko stosowania.
Swoisty

antagonista

–

diprenorfina

.

U człowieka po przypadkowym podaniu podać nalokson w

dawce 0,8-1,2 mg.

Stosowana jako lek pojedynczy lub z lekami uspokajającymi np.
etorfina + acepromazyna – dla dużych zwierząt
etorfina + metotrimeprazyna – dla psa

Zastosowanie:
- obezwładnianie zwierząt dzikich lub egzotycznych
- do neuroleptoanalgezji

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Fentanyl

Fentanyl WZF, Lunaldin, Instanyl, Effentora

Działanie przeciwbólowe 50-100 x silniejsze od morfiny.
Szeroki margines bezpieczeństwa.

U psów okres półtrwania wynosi około 3-6 godzin, a u kotów około 2,5h.
Wysoki klirens jest u psów i bardzo niskie wchłanianie po podaniu doustnym.
Fentanyl może być wchłaniany ze skóry i błony śluzowej jamy ustnej, ale nie
jest biodostępny z przewodu pokarmowego jeśli zostanie połknięty.
Zastosowanie:
-

w celu uśmierzenia bólu (działanie p/bólowe zwykle trwa ok.2h),

-

jako dodatek do znieczulenia lub jako środek sedacyjny w połączeniu z
innymi substancjami działającymi uspokajająco na centralny układ
nerwowy

najczęściej w połączeniu: fentanyl + droperidol; fentanyl + fluanizon
U psów i zwierząt laboratoryjnych.
U innych gatunków |(zwł. konie) – może wywołać silne pobudzenie.

Fentanyl-plastry transdermalne (Duragesic)

REMIFENTANYL, SUFENTANYL

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Metadon

Comfortan

, Methadone hydrochloride Molteni

Siła, efekt działania i działania

uboczne - jak morfina.

Może także działać antagonistycznie w
stosunku do receptorów NMDA(N-metylo-D-
asparaginowych), co może przyczynić się do
efektu przeciwbólowego, zmniejszać uboczne
efekty ze strony centralnego układu
nerwowego i hamować tolerancję.

• Wet-brak badań kontrolowanych

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Buprenorfina

Vetergesic

(Ca,Fe)

Częściowy agonista rec. mi

Działanie przeciwbólowe 10-20 (25- 50)x silniejsze od morfiny.

Pojawia się powoli, ale trwa długo (8-12 godzin).

Słabsze działania uboczne – mniejsza depresja oddechowa.

Nie uzależnia tak szybko jak morfina.

Zastosowanie:

-w kontroli bólu u psów i kotów- skuteczna w leczeniu bólu

pooperacyjnego

-

U koni dawki wywołujące efekt bezbolesności mogą powodować działania
niepożądane (ekscytację, nadmierną aktywność ruchową), co ogranicza
zastosowanie tego leku u koni. Działania niepożądane u koni utrzymują się dłużej
niż efekt bezbolesności. W Polsce brak rejestracji dla koni.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Tramadol

Tramal, tramal retard..

Częściowy agonista rec. mi

Hamuje wychwyt zwrotny norepinefryny i serotoniny(5-HT) oraz wywiera

drugorzędny wpływ na α-2 adrenergiczne receptory dróg bólowych .

Działanie przeciwbólowe 5-10 x słabsze od morfiny.

Trwa 4-8h; uzależnione od dawki.

Bardzo słabo depresyjnie na ośrodek oddechowy.

Często stosowany w leczeniu bólu pooperacyjnego - umiarkowany do

ostrego.

Stosowany: parenteralnie i doustnie.

Nie wywołuje uzależnień i tolerancji.

Jest metabolitem antydepresantu-trazodonu.

Metabolit M1(200-300x silniej niż tramadol).

Ca,Fe, Eq – IV,PO

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Leki o działaniu agonistyczno-

antagonistycznym

Agoniści rec. kappa, antagoniści rec. mi

Słabsza depresja ośrodka oddechowego,

słabsze inne działania niepożądane niż po morfinie.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Butorfanol

Butomidor (

Eq,Ca,Fe),

Morphasol

(Ca,Fe)

Lek o działaniu agonistyczno-antagonistycznym.

Działanie przeciwbólowe 4-7 x silniejsze od morfiny.

Krótki okres półtrwania i działania p/bólowego (1-2h).

Działa silnie przeciwkaszlowo (silniej od kodeiny)

Działania uboczne - słabsze niż po morfinie -

- nie działa niekorzystnie na układ krążenia

- nie działa zapierająco

Zastosowanie:

- przeciwbólowo- analgezja okołooperacyjna, znoszenie bólu przewlekłego

- do neuroleptoanalgezji (np. butorfanol + medetomidyna)

- w premedykacji (np. butorfanol + ketamina)

-

jako lek przeciwkaszlowy

S.C.,IV,IM

Nie należy do wykazu leków kontrolowanych

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Pentazocyna

Pentazocinum WZF

Działanie przeciwbólowe 3 x słabsze od morfiny.

- zastosowanie głównie konie - uspokojenie, środek

p/bólowy, wyparta przez inne środki

-

Większość wywoływanych efektów uspokajających i

przeciwbólowych uważa się za spowodowane wpływem efektów
oddziaływania leku z receptorem kappa.

Nalbufina

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Antagoniści rec. opioidowych

Nalokson

Diprenorfina

Naltrekson

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NALOKSON

(Narcan,Naloxonum hydrochloridum)

• Antagonizm w stosunku do wszystkich receptorów

opioidowych

• Krótkie działanie ~1h
• Psy & koty 0.001-0.004mg/kg IV,IM,SC
• Konie 0.02-0.04mg/kg IV – czas trwania działania 20

min.

• Okazjonalnie używany u zwierząt do leczenia

nieprawidłowych zachowań-gryzienie śledzenia ogona -

psy, stereotypie u koni

• U ludzi :
- do wykrywania uzależnień od opiatów- nasila syndrom

odstawienia.

- jako antidotum po przypadkowym kontakcie z etorfiną

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

NALTREKSON

Andepend,Antaxone

• Znacznie dłuższy czas działania - T1/2 ok.10h
• Ludzie – leczenie uzależnień
• Zwierzęta-leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
• IV,PO,SC

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

LEKI MIEJSCOWO

ZNIECZULAJĄCE

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Estry

Prokaina

Tetrakaina (ametokaina)

Benzokaina (anestezyna)

Kokaina

Amidy

Lidokaina (lignokaina)

Bupiwakaina („markaina”)

Prilokaina

Mepiwakaina

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Mechanizm działania

Blok potencjałozależnych kanałów sodowych
(hamowanie przewodnictwa impulsów bólowych we

włóknach nerwowych).

Leki miejscowo znieczulające istnieją w 2 formach:
- niezdysocjowanej – lipofilnej – dobrze dyfunduje przez

błony

- zdysocjowanej – hydrofilnej – źle dyfunduje przez błony,

wiąże się z kanałem sodowym doprowadzając do jego
zablokowania

Kolejno znoszone jest czucie bólu, temp., dotyku, na końcu

blokowane włókna motoryczne

Uwaga!pH kwaśnie działanie msc.anestetyków osłabione

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Metabolizm

Estry (z wyjątkiem kokainy) - rozkład przez

esterazy tkankowe i osoczowe.

Amidy – metabolizm w wątrobie

Okres półtrwania – stosunkowo krótki –

0,5 – 3 godzin

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Działania niepożądane

Pojawiają się gdy zbyt duża ilość leku miejscowo

znieczulającego przedostanie się do krwiobiegu.

- ze strony OUN – pobudzenie, drżenia, drgawki,

depresja ośrodka oddechowego

- ze strony układu krążenia – zwolnienie

przewodnictwa w układzie bodźczo-
przewodzącym serca, rozszerzenie naczyń –
spadek ciśnienia krwi.

- reakcje uczuleniowe

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Rodzaje znieczuleń miejscowych

• Powierzchniowe
• Nasiękowe (infiltracyjne)
• Okołonerwowe – podanie w okolicę przebiegu

nerwu

Szczególne formy tego znieczulenia

- przykręgowe
- nadoponowe

• Dordzeniowe
• Dożylne
• Dostawowe

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Prokaina

-

Do znieczuleń nasiękowych (u dużych zwierząt – 2 %, u

małych – 0,5-1 %) i okołonerwowych (u dużych zwierząt – 5-6
%, u małych – 2-3 %)

- Słabo przechodzi przez tkanki – nie do powierzchniowych
- Działanie po 5 min. przez 0,5-1 godz.
- Rozszerza naczynia krwionośne. Dodaje się adrenalinę –

1:100000

(Adrenaliny nie wolno stosować przy znieczuleniach miejsc

słabo ukrwionych – uszy, ogon, dostawowych, dożylnych,
nadoponowych)

- Reakcje uczuleniowe
- Rozkładana przez esterazy
- Podczas rozkładu powstaje PABA, który antagonizuje działanie

sulfonamidów

- inhibitory AchE przedłużają jej rozkład – dłuższe dzialanie,

większa toksyczność

- Wrażliwe na jej działanie konie

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Lidokaina

- Działa silniej, szybciej i dłużej w porównaniu z prokainą

- Do znieczuleń powierzchniowych (2-4 %), nasiękowych

(0,25-0,5 %) i okołonerwowych (1-2 %)

- Działanie natychmiast przez 1-1,5 godz.

- Można z dodatkiem adrenaliny

- Metabolizowana w wątrobie

- Bardziej toksyczna od prokainy

*EMLA

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Lidokaina i pochodna prokainy – prokainamid

stosowane są jako leki przeciwarytmiczne (kl. I)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

• Benzokaina – słabo rozpuszczalna w wodzie.

Stosowana do znieczuleń powierzchniowych (10-20
%)

• Tetrakaina – do znieczuleń powierzchniowych

• Bupiwakaina – działa silniej i dłużej od lignokainy –

4-8 godzin.

• Prilokaina

• Mepiwakaina

• Proparakaina

-krople do oczu-znieczulenie rogówki, nie zmienia

wielkosci żrenicy, nie drażni,początek działania po 1 min., trwa ok..15-30 min.

Inne w okulistyce: proksymetakaina, oksybuprokaina

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

Literatura:

•

Boothe D.M., Small Animal Clinical Pharmacology and Therapeutics, Saunders Comp., 2001.

•

Maddison J.E., Page S.W., Church D.B. Small Animal Clinical Pharmacology 2

nd

ed., Saunders

Elsevier, 2008

•

Adams H.R. Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 8

th

ed Iowa State University

Press/Ames, 2001.

•

Crowell-Davis S.L., Murry T. Veterinary Psychopharmacology. Blackwell Publishing, 2006

•

Rang and Dale's Pharmacology (6th Edition) M.M. Dale. J.M. Ritter, R.J. Fowler H.P. Rang

•

www.pharmacologycorner.com

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)