1

Monitoring

Monitoring

Ś

Ś

rodowiska

rodowiska

dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński, prof. PŁ

3

2

Struktura funkcjonalna PM

Struktura funkcjonalna PM

Ś

Ś

3

Struktura

Struktura

PM

PM

Ś

Ś

Blok

STAN (JAKOŚĆ ŚRODOWISKA)

obejmuje wytwarzanie danych pierwotnych,
dotyczących stanu poszczególnych elementów
środowiska,

Blok

PRESJE (EMISJA)

gromadzi dane o ładunkach zanieczyszczeń
wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi,
niezbędne do realizacji celów PMŚ,

Blok

OCENY I PROGNOZY

zintegrowane oceny i prognozy jakości środowiska,
analizy przyczynowo-skutkowe.

2

4

PM

PM

Ś

Ś

Dane dot. czynników
sprawczych np.
działalności społ.-
gosp., warunków
meteorologicznych,
hydrologicznych,
napływów
transgranicznych

Blok

stan

Blok

stan

Państwowy Monitoring Środowiska

Blok

presje

Blok

presje

Blok

oceny i prognozy

Blok

oceny i prognozy

informacja o środowisku

5

Struktura bloku STAN

Struktura bloku STAN

(JAKO

(JAKO

ŚĆ

ŚĆ

Ś

Ś

RODOWISKA)

RODOWISKA)

monitoring jakości powietrza (imisja)

monitoring jakości wód

monitoring jakości gleby i ziemi

monitoring przyrody

monitoring hałasu

monitoring pól elektromagnetycznych

monitoring promieniowania jonizującego

6

Blok

Blok

„

„

JAKO

JAKO

ŚĆ

ŚĆ

Ś

Ś

RODOWISKA

RODOWISKA

”

”

-

-

ź

ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a danych o imisji

a danych o imisji

3

7

Blok

Blok

„

„

JAKO

JAKO

ŚĆ

ŚĆ

Ś

Ś

RODOWISKA

RODOWISKA

”

”

-

-

zakres i rodzaj gromadzonych danych

zakres i rodzaj gromadzonych danych

8

Blok

Blok

„

„

JAKO

JAKO

ŚĆ

ŚĆ

Ś

Ś

RODOWISKA

RODOWISKA

”

”

-

-

kierunki i sposoby wykorzystania danych

kierunki i sposoby wykorzystania danych

9

Struktura bloku

Struktura bloku

PRESJE

PRESJE

(EMISJA)

(EMISJA)

presje na powietrze (emisja),

presje na zanieczyszczenie wód

(zrzut ścieków, ładunki zanieczyszczeń),

ewidencja odpadów,

4

10

Emisje do powietrza

Emisje do powietrza

a) parametry emisji

-

stężenie

zanieczyszczeń w odgazach

-

strumień

emitowanego zanieczyszczenia

•

chwilowy (maksymalny 1-godz.) [kg/s]

•

uśredniony (roczny) [kg/rok]

b) parametry emitora

- wysokość

- średnica

- położenie emitora

- prędkość wylotowa gazów

- temperatura gazów odlotowych

11

Emisje do w

Emisje do w

ó

ó

d i gleby

d i gleby

a) charakterystyka ścieków (60 wskaźników)

- wskaźniki fizyko-chemiczne (odczyn pH,

temperatura, zapach, barwa itp.)

- wskaźniki tlenowe (BZT

5

, ChZT i in.)

- substancje biogenne (azot ogólny, związki

fosforowe)

- wskaźniki mikrobiologiczne

- zawartość substancji szczególnie

szkodliwych dla środowiska wodnego (rtęć,

kadm, zw. chlorowcopochodne)

- zanieczyszczenia przemysłowe (metale

ciężkie, fenole, cyjanki, siarczki i.in.)

b) parametry emitora

- lokalizacja, ilość emitowanych ścieków.

12

Odpady

Odpady

- skład odpadu i jego klasyfikacja (kod)

- ilość wytworzonego odpadu

- wytwórca odpadu

- odbiorca odpadu

5

13

Blok

Blok

„

„

Emisja

Emisja

”

”

-

-

ź

ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a danych o emisji

a danych o emisji

14

Blok

Blok

„

„

Emisja

Emisja

”

”

–

–

sposoby i kierunki

sposoby i kierunki

wykorzystania danych

wykorzystania danych

15

Struktura bloku

Struktura bloku

„

„

OCENY i PROGNOZY

OCENY i PROGNOZY

”

”

jakość powietrza,

jakość śródlądowych wód powierzchniowych,

jakość wód podziemnych,

jakość gleby i ziemi,

pola elektromagnetyczne,

hałas

6

16

Przyk

Przyk

ł

ł

ad:

ad:

ARMAAG

ARMAAG

FUNDACJA:

A

GENCJA

R

EGIONALNEGO

M

ONITORINGU

A

TMOSFERY

A

GLOMERACJI

G

DAŃSKIEJ

17

Przyk

Przyk

ł

ł

ad:

ad:

ARMAAG

ARMAAG

18

Przyk

Przyk

ł

ł

ad:

ad:

ARMAAG

ARMAAG

Stan

7

19

Przyk

Przyk

ł

ł

ad:

ad:

ARMAAG

ARMAAG

Prognoza

20

Przyk

Przyk

ł

ł

ad:

ad:

ARMAAG

ARMAAG

21

Przyk

Przyk

ł

ł

ad: Wojew

ad: Wojew

ó

ó

dztwo

dztwo

Ś

Ś

l

l

ą

ą

skie

skie

8

22

Przyk

Przyk

ł

ł

ad: Wojew

ad: Wojew

ó

ó

dztwo

dztwo

Ś

Ś

l

l

ą

ą

skie

skie

23

Przyk

Przyk

ł

ł

ad: Wojew

ad: Wojew

ó

ó

dztwo

dztwo

Ś

Ś

l

l

ą

ą

skie

skie

24

Przyk

Przyk

ł

ł

ad Monitoringu:

ad Monitoringu:

Ł

Ł

ó

ó

d

d

ź

ź

9

25

Prognoza: PM10

Prognoza: PM10

2005

2010

Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego

26

Prognoza: PM10

Prognoza: PM10

2015

2020

Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego

27

Przyk

Przyk

ł

ł

ad: System Monitoringu

ad: System Monitoringu

Os

Os

ł

ł

ony Kraju (SMOK)

ony Kraju (SMOK)

10

28

Monitoring jako

Monitoring jako

ś

ś

ci w

ci w

ó

ó

d Ba

d Ba

ł

ł

tyku

tyku

29

Monitoring jako

Monitoring jako

ś

ś

ci w

ci w

ó

ó

d

d

Baltyku

Baltyku

30

Monitoring przyrody

Monitoring przyrody

11

31

Zintegrowany Monitoring

Zintegrowany Monitoring

Ś

Ś

rodowiska Przyrodniczego

rodowiska Przyrodniczego



Funkcjonuje w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska, który został
zaakceptowany przez Głównego
Inspektora Ochrony Środowiska.



W aktualnie funkcjonującej strukturze
organizacyjnej państwowego monitoringu
środowiska Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego jest w
podsystemie monitoringu przyrody.

32

Zintegrowany Monitoring

Zintegrowany Monitoring

Ś

Ś

rodowiska Przyrodniczego

rodowiska Przyrodniczego



Zadaniem Zintegrowanego Monitoringu Środowiska
Przyrodniczego w odróżnieniu od monitoringów
specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji
możliwie jak największej liczby elementów
środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe,
zorganizowane badania stacjonarne.



Celem ZMŚP jest:
- dostarczenie danych do określania aktualnego

stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie
cykle obserwacyjne,

- przedstawienie krótko i długookresowych prze-

mian środowiska w warunkach zmian klimatu
i narastającej antropopresji

33

Zintegrowany Monitoring

Zintegrowany Monitoring

Ś

Ś

rodowiska Przyrodniczego

rodowiska Przyrodniczego



Program ZMŚP jest programem monito-
ringu funkcjonowania geoekosystemów
(krajobrazów), służy zachowaniu
struktury krajobrazowej Polski.



Pod względem metodologicznym program
ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjono-
wania systemu, realizuje założenia za-
chowania georóżnorodności i bioróżno-
rodności całego kraju.

12

34

Cele

Cele

ZM

ZM

Ś

Ś

P

P

Dostarczenie danych do określania
aktualnego stanu środowiska oraz w
oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne,

Przedstawienie krótko i długookresowych
przemian środowiska w warunkach zmian
klimatu i narastającej antropopresji.

Poznanie mechanizmów obiegu energii
i materii w podstawowych typach
geoekosystemów Polski,

35

Cele

Cele

ZM

ZM

Ś

Ś

P

P

Zebranie podstawowych danych (jakościo-
wych i ilościowych) o stanie aktualnym
geoekosystemów,

Określenie rodzaju i charakteru zagrożeń
geoekosystemów (wyznaczenie wartości
progowych) oraz wskazanie dróg ich
zapobiegania,

Wskazanie tendencji rozwoju geoekosys-
temów (prognozy krótko i długotermi-
nowe) oraz sposobów ochrony i zacho-
wania ich zasobów,

36

Cele

Cele

ZM

ZM

Ś

Ś

P

P

Opracowanie scenariuszy rozwoju

geoekosystemów w warunkach zmian
klimatu i zwiększającej się ingerencji
człowieka (modelowanie systemów
przyrodniczych),

Opracowanie na konkretne zamówienie
informacji o geoekosystemach

13

37

Lokalizacja stacji

Lokalizacja stacji

ZM

ZM

Ś

Ś

P

P

w Polsce

w Polsce

38

Lokalizacja stacji

Lokalizacja stacji

ZM

ZM

Ś

Ś

P

P

w Polsce

w Polsce



01ZM

- Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska

„Puszcza Borecka" (Instytut Ochrony Środowiska,
Warszawa),



05ZM

- Stacja ZMŚP w Wigierskim Parku Narodowym,



06ZM

- Stacja Geoekologiczna w Storkowie (Uniwersytet

im. A. Mickiewicza, Poznań),



07ZM

- Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce

(Uniwersytet im. M.Kopernika, Toruń),



08ZM

- Stacja ZMŚP "Pożary" w Kampinoskim Parku

Narodowym,



09ZM

- Świętokrzyska Stacja Geoekologiczna w Świętym

Krzyżu (Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce),



10ZM

- Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku (Instytut

Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN,
Warszawa);



10ZM

- Stacja Badawcza „Biała Góra” Uniwersytetu im.

A. Mickiewicza w Poznaniu