„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Artur Kryczka

Wykonywanie

robót

zbrojarskich

i

betoniarskich

712[06].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Teresa Florczak
mgr inż. Alicja Zajączkowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech



Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06].Z3.01

,,Wykonywanie robót zbrojarskich i betoniarskich’’ zawartej w modułowym programie
nauczania dla zawodu murarz.



























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Zastosowanie betonu i żelbetu w budownictwie, współpraca betonu i stali.

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

9

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2. Przygotowanie i montaż zbrojenia

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

19

4.2.3. Ćwiczenia

19

4.2.4. Sprawdzian postępów

22

4.3. Betonowanie

23

4.3.1. Materiał nauczania

23

4.3.2. Pytania sprawdzające

29

4.3.3. Ćwiczenia

30

4.3.4. Sprawdzian postępów

32

5. Sprawdzian osiągnięć

33

6. Literatura

38

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania robót

zbrojarskich i betoniarskich stanowiących grupę prac pomocniczych w zawodzie murarza.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś posiadać,

aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Wykonywanie robót zbrojarskich
i betoniarskich’’.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4)- umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenie sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. W tej części poradnika zamieszczone są ćwiczenia,
które zawierają:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń.

Ponadto materiał nauczania zawiera sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie
poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie

powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Sprawdzian z zakresu jednostki modułowej pomoże Ci określić stopień w jakim opanowałeś
materiał nauczania.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat jednostek modułowych

712[06].Z3

Technologia prac pomocniczych

712[06].Z1.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[06].Z1.02

Organizacja stanowiska pracy murarza

712[06].Z1.03

Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych

712[06].Z1.04

Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[06].Z3.01

Wykonywanie robót zbrojarskich i betoniarskich

712[06].Z3.02

Wykonywanie robót ciesielskich

712[06].Z3.03

Wykonywanie izolacji

712[06].Z3.04

Osadzanie stolarki, ślusarki i innych elementów w murze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

dobierać i stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej stosownie do potrzeb,

−

stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

odczytywać i interpretować oznaczenia oznaki i instrukcje bhp,

−

utrzymywać porządek na stanowisku pracy,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

−

stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych,

−

organizować stanowisko pracy murarza,

−

dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do robót murarskich,

−

określać szacunkowo ilość materiału potrzebnej do wykonania mieszanki betonowej,

−

sporządzać zapotrzebowanie i rozliczenie materiału, z którego wykonuje się mieszankę

betonową,

−

wykonywać zaprawy budowlane sposobem ręcznym i mechanicznym,

−

wykonywać mieszanki betonowe sposobem ręcznym i mechanicznym,

−

stosować dodatki do zapraw i betonów,

−

porozumiewać się z przełożonymi i współpracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

−

dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

wybrać i ocenić przydatność materiału do robót,

−

przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy, -

−

wykonać mieszankę betonową,

−

zmontować rusztowanie do określonych robót,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania pracy,

−

dociąć wkładki stalowe na żądany wymiar,

−

wygiąć stal zbrojeniową do wymaganego kształtu,

−

wykonać montaż zbrojenia zgodnie z dokumentacją,

−

ułożyć zbrojenie w miejscu wbudowania,

−

ułożyć i zagęścić mieszankę betonową w wykonywanym elemencie,

−

wykonać pielęgnowanie betonu,

−

przetransportować mieszankę betonową w poziomie i pionie,

−

przygotować i zastosować materiały pomocnicze,

−

zastosować materiał w sposób racjonalny,

−

określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót,

−

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,

−

wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zastosowanie betonu i żelbetu w budownictwie, współpraca

betonu i stali

4.1.1. Materiał nauczania

Beton jest bardzo rozpowszechnionym materiałem budowlanym. Dzięki swym licznym

zaletom znalazł on szerokie zastosowanie przy wznoszeniu budynków mieszkalnych,
przemysłowych i obiektów użyteczności publicznej oraz przy budowie dróg, mostów, tuneli,
zapór wodnych. Jedną z głównych zalet betonu jest łatwość uzyskiwania elementów
o różnych kształtach. Dzięki temu, że mieszanka betonowa bezpośrednio po przygotowaniu
jest plastyczna, można z niej formować elementy o bardzo złożonych kształtach.

Rys.1. Betonowe i żelbetowe części budynku: [1,s. 10]

1-fundamenty, 2-posadzka piwnicy, 3-ściany, 4-stropy, 5-biegi klatki schodowej, 6-konstrukcja dachowa, 7-

nadproża, 8-gzmsy

Drugą podstawową zaletą betonu jest jego duża trwałość, uzyskiwana bez specjalnych

zabiegów konserwacyjnych. W porównaniu z innymi materiałami budowlanymi, beton pod
względem trwałości ustępuje tylko nielicznym kamieniom naturalnym. Istotną sprawą jest też
duża ognioodporność betonu. Beton oczywiście ma również wady, do których należy przede
wszystkim zaliczyć znaczną pracochłonność wykonywania elementów betonowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

i żelbetowych. Wykonania takich elementów obejmuje następujące czynności: przygotowanie
składników mieszanki betonowej, odpowiednie ich wymieszanie, transport mieszanki,
wykonanie deskowania lub formy, ułożenie w deskowaniu odpowiednio przygotowanych
prętów zbrojeniowych, a następnie masy betonowej, zagęszczenie i pielęgnacja betonu,
wreszcie usunięcie deskowań lub rozebranie form. Wadę betonu stanowi również trudność
wykonywania robót betoniarskich w niskich temperaturach oraz trudność przeprowadzania
jakichkolwiek zmian w wykonanej konstrukcji.

Żelbet jest to beton wzmocniony prętami stalowymi. Pręty stalowe, zwane zbrojeniem,

układa się w betonie w sposób ściśle określony w celu zwiększenia wytrzymałości elementu
betonowego. W konstrukcjach żelbetowych, w zależności od klasy stali, stosuje się
odpowiednie klasy betonu. W konstrukcjach zbrojonych stalą klasy A-0, A-I, A-II i A-III —
należy stosować klasę betonu nie niższą niż B 15 i dla klasy stali A-III N klasę betonu nie
niższą niż B20.

Współpraca betonu i stali w konstrukcjach żelbetowych:

−

beton pracuje przede wszystkim na ściskanie,

−

pręty stalowe (zbrojenie) pracują przede wszystkim na rozciąganie oraz na ściskanie

i ścinanie.

Do czynników umożliwiających współpracę betonu i stali należą:

−

przyczepność betonu i stali,

−

prawie jednakowa rozszerzalność cieplna obu materiałów,

−

odpowiednie rozmieszczenie i zakotwienie prętów zbrojenia.

Rozmieszczenie prętów zbrojenia zależy przede wszystkim od występujących sił

w obciążonym elemencie. Określenie miejsc występowania sił ściskających i rozciągających
oraz ustalenie sposobu zbrojenia elementu należy do projektanta. W prostych elementach
konstrukcyjnych można łatwo określić miejsce występowania poszczególnych sił. Takim
elementem konstrukcyjnym jest belka swobodnie podparta lub jednostronnie zamocowana.

Rys.2. Zasady rozmieszczenia zbrojenia w belkach [3,s. 196]:

a) swobodnie podpartych, b) utwierdzonych jednostronnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Pręty stosowane w konstrukcjach żelbetowych można podzielić na dwie podstawowe

grupy: pręty nośne i pręty pomocnicze.

Pręty nośne (główne) są najważniejszymi prętami w konstrukcjach żelbetowych,

ponieważ wzmacniają przekrój betonu, przejmując naprężenia rozciągające lub ściskające.
Pręty nośne mogą być proste lub odgięte.

Rys. 3. Kształt prętów głównych [3,s. 198]

Pręty pomocnicze mają zwykle na celu zapewnienie niezmienności położenia zbrojenia

głównego podczas montażu i betonowania. Do prętów pomocniczych zalicza się:

−

strzemiona, stosuje się głównie w belkach i słupach, umieszcza się je zwykle prostopadle

do prętów zbrojenia głównego.

Rys.4. Kształt strzemion [3,s. 198]

−

pręty rozdzielcze stosuje się przede wszystkim w płytach oraz ścianach, układa się je

prostopadle do prętów nośnych.

−

pręty montażowe zapewniają prawidłowe położenie prętów głównych podczas montażu

i betonowania, najczęściej pręty montażowe umieszcza się w strefie ściskanej belek
w celu utrzymania strzemion we właściwym położeniu.

Rozmieszczanie prętów nośnych oraz ich liczba w przekroju zależą od:

−

rodzaju elementu konstrukcyjnego,

−

obciążenia,

−

klasy betonu,

−

klasy stali zbrojeniowej,

−

kierunku betonowania elementu,

−

sposobu zagęszczania betonu.

Roboty zbrojarskie i betoniarskie w pracach murarskich prowadzi się między innymi

podczas wykonywania monolitycznych przekryć otworów (nadproża) oraz przy
wykonywaniu niektórych konstrukcji stropowych, szczególnie przy połączeniu ściany ze
stropem (wieniec)

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są zalety stosowania betonu w budownictwie?
2. Jakie są wady elementów betonowych?
3. W których elementach budynku można zastosować beton?
4. Wymień, jakie czynniki umożliwiają współpracę betonu i stali?
5. Na czym polega współpraca betonu i stali?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

6. Jakie są zalety stosowania żelbetu w budownictwie?
7. Jakie są wady konstrukcji żelbetowych?
8. W których elementach budynku można zastosować żelbet?
9. Jakie pręty wyróżniamy w zbrojeniu?
10. Jakie funkcje pełnią poszczególne pręty w elemencie żelbetowym?
11. Gdzie umieszcza się poszczególne pręty zbrojenia?
12. Od czego zależy rozmieszczenie prętów nośnych w konstrukcji żelbetowej?
13. Od czego zależy liczba prętów nośnych w konstrukcji żelbetowej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Znając możliwości stosowania elementów wykonanych z betonu wskaż je na dowolnie

wybranym obiekcie budowlanym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dokonać oględzin obiektu,
2) dokonać próby określenia elementów obiektu z pomocą materiału nauczania ( rys.1.),
3) wypisać nazwy zidentyfikowanych elementów,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać uzasadnienia wyboru elementów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– kartka, długopis, ołówek,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W dowolnym obiekcie budowlanym wskaż elementy, które mogą być wykonane

z żelbetu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dokonać oględzin obiektu,
2) dokonać próby określenia elementów obiektu z pomocą materiału nauczania ( rys.1.),
3) wypisać nazwy zidentyfikowanych elementów,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać uzasadnienia wyboru elementów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– kartka, długopis, ołówek,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na modelu szkieletu zbrojenia wskaż poszczególne rodzaje prętów. Omów znaczenie

poszczególnych elementów zbrojenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się dokładnie z zadanym modelem zbrojenia,
2) dokonać analizy poszczególnych prętów,
3) sporządzić rysunki i opis elementów modelu, określając ich znaczenie,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny prawidłowości wykonania ćwiczenia,

Wyposażenie stanowiska pracy:

– modele różnych elementów ściennych z opisem poszczególnych prętów,
– kartka, długopis, ołówek,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić zalety betonu?

¨

¨

2) wymienić wady elementów betonowych?

¨

¨

3) wskazać elementy budynku wykonane z betonu?

¨

¨

4) wymienić zalety żelbetu?

¨

¨

5) wymienić wady elementów żelbetowych?

¨

¨

6) wskazać elementy budynku wykonane z żelbetu?

¨

¨

7) wyróżnić pręty w szkielecie zbrojeniowym?

¨

¨

8) omówić funkcje jakie pełnią poszczególne pręty w elemencie

żelbetowym?

¨

¨

9) określić, gdzie umieszcza się poszczególne pręty zbrojenia?

¨

¨

10) wyjaśnić, od czego zależy rozmieszczenie prętów nośnych

w konstrukcji żelbetowej?

¨

¨

11) wyjaśnić, od czego zależy liczba prętów nośnych w konstrukcji

żelbetowej?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2. Przygotowanie i montaż zbrojenia

4.2.1. Materiał nauczania

Przygotowanie zbrojenia do konstrukcji żelbetowych polega na przeprowadzeniu

następujących czynności: czyszczenie stali, prostowanie, cięcie, gięcie i ewentualny montaż
w mniejsze podzespoły.

Czyszczenie stali piaskownicą może odbywać się tylko na otwartej przestrzeni lub

w pomieszczeniach dobrze wentylowanych, ze względu na tworzenie się dużej ilości kurzu
szkodliwego dla zdrowia. Pręty stali zbrojeniowej pokryte lekkim nalotem rdzy można użyć
do konstrukcji żelbetowych bez oczyszczenia. Stal zbrojeniową zanieczyszczoną błotem
można czyścić szczotką stalową lub silnym strumieniem wody. Pręty zbrojenia oblodzone
odmraża się ciepłym powietrzem z nagrzewnicy.

Stal dostarczaną w kręgach prostuje się: wciągarką ręczną, wciągarką mechaniczną,

prościarką (prostownicą) mechaniczną.

Najprostszym urządzeniem do prostowania stali jest wciągarka ręczna, zwana kozłową

(rys.5).

Rys. 5. Prostowanie prętów wciągarką [3,s. 209]

Wciągarka mechaniczna działa na podobnej zasadzie jak wciągarka ręczna. Urządzenie

składa się z wciągarki używanej do wyciągów szybowych, systemu zakotwień, lin i blach do
zaczepiania stali zbrojenia oraz czterech kołowrotów do nakładania kręgów stali
zbrojeniowej. Umożliwia to jednoczesne prostowanie i cięcie drutu z czterech kręgów przez
brygadę trzyosobową.

Prościarki mechaniczne stosuje się w zbrojarniach centralnych oraz w wytwórniach

prefabrykatów (rys.6).

Rys. 6. Prościarka mechaniczna [6, s. 43]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Pręty zbrojenia do średnicy 20mmściarka prostuje się ręcznie. Pręty grubsze należy

prostować w giętarkach mechanicznych. Najprostszym urządzeniem do ręcznego prostowania
stali zbrojeniowej jest płytka stalowa z osadzonymi na niej bolcami wraz z kompletem kluczy
zbrojarskich (rys.7).

Rys. 7. Płyta stalowa i klucze zbrojarskie [3 s.211]

a) płytka stalowa, b) klucze zbrojarskie, c) schemat gięcia na płytce stalowej

Stal zbrojeniową tnie się ręcznie, jeżeli jej ilość jest niewielka, a średnica nie przekracza

32mm. Stosuje się w tym celu nożyce ręczne (rys.8,10).

Rys. 8. Nożyce ręczne [3,s. 214]

Rys. 9. Nożyce mechaniczne[3,s. 215]

Nożyce powinny być zamocowane na płycie stalowej lub na fundamencie betonowym.

Do przecinania dużej ilości stali średnicy do 40mm używa się nożyc mechanicznych.
Nożycami tymi można przecinać jednocześnie kilka prętów(rys.9,11).

Rys. 10. Nożyce ręczne [8]

Rys. 11. Szlifierka kątowa [8]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Przy przecinaniu stali należy strzec się odprysków, jakie mogą powstać w wyniku

wykruszenia się nożyc lub przecinanych prętów.

Pręty stalowe o średnicy powyżej 40mm tnie się palnikiem acetylenowym.
Gięcie stali zbrojeniowej ma na celu nadanie jej kształtu potrzebnego do pracy zbrojenia

w konstrukcji. Rozróżnia się:

−

gięcie ręczne, za pomocą kluczy zbrojarskich i giętarek ręcznych,

−

gięcie mechaniczne, wykonywane na giętarkach mechanicznych.
Wyprostowane i pocięte pręty należy dokładnie wymierzyć i oznaczyć kredą miejsca

odgięć i załamań. Kąty odgięć również oznacza się na płycie stołu zbrojarskiego kredą lub
przez odpowiednie wbicie metalowych sworzni (bolców).

Jeżeli zakres robót jest mały, to pręty gnie się ręcznie, na stołach zbrojarskich. Różnego

typu giętarki ręczne lub specjalne przyrządy przymocowuje się do stołu zbrojarskiego i na
nich, pojedynczo, wygina się pręty lub ich wiązki.

W ten sposób można wyginać pręty o średnicy do 24mm.

Rys.12. Giętarka widełkowa [3,s. 218]

W giętarce widełkowej widełki umocowane na łożysku kulkowym obraca się za pomocą

dźwigni, którą można odchylić o kąt 270°. Umożliwia to wykonanie haka i jednego odgięcia
strzemiona przy jednym obrocie ramienia giętarki (rys.13).

Rys. 13. Schemat działania giętarki ręcznej do gięcia prętów zbrojenia [5,s. 234]

Giętarki mechaniczne stosuje się na dużych budowach oraz w zakładach prefabrykacji.

W większości giętarek zasadniczym elementem jest tarcza okrągła, obracająca się
w płaszczyźnie poziomej, wyposażona w wymienne sworznie robocze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rys. 14.. Giętarka mechaniczna [3,s. 219]

Rys. 15.. Schemat gięcia prętów w giętarce mechanicznej [3,s. 220]

Do jednoczesnego gięcia kilku prętów stosuje się specjalne uchwyty z płaskownika

wygiętego w kształcie litery U.

Na placach budowy organizuje się specjalne stanowiska do robót zbrojarskich.

Rys. 16. Stanowisko robocze do mechanicznego gięcia prętów zbrojenia [3,s. 221]

Do wiązania zbrojenia w miejscach skrzyżowania i styku używa się drutu wiązałkowego.

Rys. 17. Sposoby wiązania węzłów zbrojarskich [3,s. 223]

a) węzły proste b) węzły dwurzędowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Węzły proste stosuje się w płytach - na skrzyżowaniach prętów nośnych i montażowych.

Są najłatwiejsze do wykonania, ale jednocześnie najsłabsze. Węzły krzyżowe stosuje się do
łączenia prętów konstrukcji o większych wymaganiach wytrzymałościowych. Węzły
krzyżowe podwójne są najmocniejsze. Należy nimi łączyć zbrojenie podciągów, dźwigarów
dachowych i innych elementów pełniących najważniejszą rolę w konstrukcji budynków
i budowli.

Rys. 18.. Węzły zbrojarskie [4, s.46]

a) prosty b) podwójny c) krzyżowy d) martwy

Wiązanie prętów zbrojenia jest bardzo pracochłonne i jest czynnością, której nie można

zmechanizować. We współczesnym budownictwie eliminuje się ten sposób łączenia
zbrojenia, stosując połączenia spawane i zgrzewane.

Spawanie prętów zbrojenia może być gazowe lub elektryczne. Polega ono na połączeniu

ze sobą rozgrzanych do temperatury topnienia styków prętów zbrojenia.

Do spawania gazowego potrzebną temperaturę uzyskuje się przez spalanie mieszaniny

acetylenu i tlenu. Podczas spawania elektrycznego, temperaturę topnienia wytwarza łuk
elektryczny w miejscu spawania elementów.

Rys.19. Schematy spawania [3,s. 224]

a) gazowego, b) elektryczne

Spawanie nie znajduje szerokiego zastosowania do łączenia prętów zbrojenia, ze względu

na małą dokładność i częste przeplatanie się prętów w miejscu łączenia. Stosuje się je jedynie
do łączenia prętów o małej średnicy oraz do ich przedłużenia.

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem łączenia prętów zbrojenia, szczególnie

w zakładach prefabrykacji, jest zgrzewanie. Polega ono na łączeniu ze sobą prętów stalowych
przez dociśnięcie ich do siebie i przepuszczenie przez miejsce styku prądu elektrycznego
o wysokim natężeniu.

Oprócz zgrzewarek stałych jednopunktowych stosuje się zgrzewarki przewoźne

i przenośne, zwane także zgrzewarkami kleszczowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rys. 20. Schemat zgrzewarki kleszczowej [3,s. 226]

Zbrojenie gotowe należy transportować z warsztatu zbrojarskiego na miejsce

wbudowania w takich warunkach, aby nie ulegało ono żadnym odkształceniom.

Zbrojenie

gotowe można przenosić ręcznie, przewozić samochodem, wózkiem akumulatorowym,
a także przemieszczać suwnicą lub żurawiem. Zależy to od masy transportowanych
szkieletów zbrojenia. W razie przewożenia kilku warstw zbrojenia, przekłada się
poszczególne warstwy listwami drewnianymi i zabezpiecza się je przed przesuwaniem na
boki.

Miejsce magazynowania szkieletów zbrojenia należy wybierać w pobliżu miejsca

wbudowania, a samo ich ułożenie powinno zapewnić właściwą kolejność montowania
szkieletów w deskowaniu. Gdy zachodzi konieczność dłuższego przechowywania gotowego
zbrojenia, to składuje się je pod wiatami lub ochrania prowizorycznym daszkiem.

W deskowaniu, zbrojenie powinno być ułożone tak, aby zapewnić odpowiednią grubość

otulenia. Odpowiednie otulenie betonem prętów zbrojenia jest jednym z ważniejszych
czynników gwarantujących współpracę betonu i stali w konstrukcjach żelbetowych
i zabezpieczenie prętów zbrojenia przed korozją. Stosuje się do tego krążki dystansowe
z tworzyw sztucznych lub podkładki betonowe (rys.21).

Rys. 21. Podkładki dystansowe[9]:a) podkładka betonowa z drutem wiazadełkowym, b) podkładka

betonowa z podwójną klamrą z PCV

Rys. 22. Przykład stanowiska do montażu zbrojenia [1, s.243]

Podczas wykonywania robót zbrojarskich należy stosować takie metody pracy, które

zapewniają bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia i życia pracowników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

W czasie przygotowywania zbrojenia zbrojarz posługuje się różnymi maszynami

i urządzeniami, służącymi do prostowania, cięcia, gięcia, spawania i zgrzewania prętów
zbrojenia. Są to maszyny i urządzenia o napędzie elektrycznym. W czasie pracy przy
obsłudze tych maszyn należy zwrócić szczególną uwagę na:

−

właściwe zabezpieczenie obsługi maszyn przed porażeniem prądem elektrycznym,

−

obsługiwanie maszyn przez osoby do tego upoważnione,

−

sprawdzenie działania maszyny przed przystąpieniem do właściwych prac,

−

noszenie właściwej odzieży ochronnej przez obsługę,

−

wykonywanie napraw po wyłączeniu maszyn z sieci,

−

właściwe zabezpieczenie włączników maszyn uniemożliwiające ich włączenie osobom

nieupoważnionym,

−

ogólny porządek na stanowisku pracy.

Rys.23. Przykład zbrojenia słupa ściskanego osiowo [2, s.100]

Podczas transportu i układania zbrojenia w deskowaniu należy szczególną uwagę zwrócić

na:

−

zasady bezpieczeństwa pracy przy podnoszeniu lub opuszczaniu szkieletów zbrojenia

dźwigiem,

−

używanie właściwej odzieży ochronnej (rękawic) przy ręcznym przenoszeniu zbrojenia,

−

porządek i zakaz gromadzenia na pomostach roboczych i deskowaniach dużych ilości

ciężkich materiałów,

−

zakaz zrzucania z góry prętów lub szkieletów zbrojenia,

−

przenoszenie długich prętów zbrojenia przez co najmniej dwóch robotników,

−

zakaz chodzenia po zbrojeniu ułożonym w deskowaniu,

−

przenoszenie długich prętów zbrojenia obok przewodów elektrycznych i możliwość

porażenia prądem w razie zetknięcia się przenoszonego pręta z przewodem.

Rys.24. Przykład zbrojenia belki [2, s.77]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są sposoby czyszczenia stali?
2. Jakimi narzędziami prostujemy pręty zbrojenia?
3. Od czego zależy wybór narzędzi do prostowania prętów stalowych?
4. Jaki sprzęt i narzędzia służą do cięcia stali zbrojeniowej?
5. Od czego zależy wybór narzędzi do cięcia prętów stalowych?
6. Jaki sprzęt i narzędzia służą do gięcia prętów stalowych?
7. Od czego zależy wybór narzędzi do gięcia stali zbrojeniowej?
8. Jakimi metodami łączymy pręty zbrojenia w szkielet?
9. Jakie są sposoby wiązania prętów zbrojeniowych w szkielet?
10. Wskaż podstawowe przepisy bhp przy wykonywaniu robót zbrojarskich?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oczyścić pręty stalowe zabrudzone farbą olejną i smarem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dokonać dokładnych oględzin podanych próbek stali,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad stosowania preparatu odtłuszczającego,
3) wykonać czyszczenie,
4) wytrzeć do sucha pręty zbrojenia,
5) posprzątać stanowisko pracy,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
– zestaw próbek stali zbrojeniowej,
– preparaty odtłuszczające,
– materiały do oczyszczenia i osuszenia
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj prostowanie kilku prętów zbrojeniowych różnej średnicy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sprawdzić płytę i klucze zbrojarskie,
4) oczyść pręty zbrojenia (jeżeli to konieczne),
5) przygotować pręty w kolejności od najmniejszej średnicy,
6) wykonać ćwiczenie, zaczynając od prętów najbardziej prostych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

zestaw prętów zbrojarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj cięcie kilku prętów zbrojeniowych różnej średnicy do określonej długości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dokonać pomiaru prętów, z zaznaczeniem miejsca cięcia,
4) sprawdzić nożyce ręczne do cięcia prętów zbrojenia,
5) przygotować pręty w kolejności od najmniejszej średnicy,
6) wykonać cięcie kolejnych prętów,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

zestaw prętów zbrojarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj gięcie kilku prętów zbrojeniowych różnej średnicy zgodnie z rysunkiem

roboczym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rysunkami roboczymi,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

3) zorganizować stanowisko pracy,
4) sprawdzić prawidłowość działania giętarki ręcznej,
5) przygotować pręty zbrojenia w kolejności przewidzianych prac, uwzględniając liczbę gięć

i średnice giętych prętów,

6) wykonać gięcie kolejnych prętów,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

zestaw prętów zbrojarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Wykonaj montaż szkieletu zbrojarskiego za pomocą druta wiązałkowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować materiał nauczania (poradnik dla ucznia, rozdz.4.2.1),
2) przygotować pręty zbrojenia i drut wiązałkowy,
3) wykonać montaż szkieletu zbrojeniowego,
4) posprzątać stanowisko pracy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

zestaw prętów zbrojarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Połącz przygotowane pręty zbrojenia belki spocznikowej, wg rysunku roboczego.

Przygotowanie szkieletu zbrojeniowego wykonaj poza miejscem wbudowania i umieść go
w deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rysunkiem roboczym,
2) dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej,
3) dobrać pręty zbrojeniowe,
4) dobrać narzędzia do wykonania szkieletu zbrojenia,
5) zorganizować stanowisko do montażu,
6) rozstawić część prętów głównych belki,
7) założyć strzemiona,
8) połączyć pręty zbrojeniowe ze strzemionami za pomocą drutu wiązałkowego,
9) umieścić szkielet zbrojenia w deskowaniu,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
– rysunki robocze belek spocznikowych,
– zestaw prętów zbrojeniowych,
– zestaw strzemion,
– drut wiązałkowy,
– cęgi,
– przymiar metrowy,
– kozły,
– przygotowane deskowanie,
– apteczka,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) oczyścić stal przeznaczoną na zbrojenie z błota, rdzy i smarów?

¨

¨

2) wykonać prostowanie stali sposobem ręcznym i mechanicznym?

¨

¨

3) wykonać cięcie prętów stalowych?

¨

¨

4) wykonać gięcie prętów za pomocą giętarki ręcznej zgodnie ze

schematem?

¨

¨

5) połączyć pręty zbrojeniowe w szkielet za pomocą węzłów?

¨

¨

6) stosować przepisy bhp dotyczące robót zbrojarskich?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4.3. Betonowanie

4.3.1. Materiał nauczania

Sposób przygotowania mieszanki betonowej, według różnych receptur, został omówiony

w jednostce modułowej 71206].Z1. 04. Przy betonowaniu elementów wysokich lub
znajdujących się na pewnej wysokości prace budowlane wykonuje się z rusztowań, które
również zostały omówione w poprzednich jednostkach modułowych.

Po wykonaniu mieszanki betonowej należy przetransportować ją na miejsce

wbetonowania, ułożyć w tymże miejscu i podczas dojrzewania betonu pielęgnować. Podczas
transportu mieszanki betonowej nie może wystąpić:

−

opadanie kruszywa i wypływanie zaczynu cementowego,

−

zmiana składu mieszanki,

−

początek wiązania cementu,

−

zanieczyszczenie mieszanki,

−

zamarzanie mieszanki,

−

zmiana konsystencji mieszanki.

Transport daleki, czyli przewożenie mieszanki betonowej na znaczne odległości, może

odbywać się w pojemnikach na samochodach ciężarowych, w mieszalnikach na samochodach
i wózkami szynowymi (kolebami). Samochody wywrotki mogą być stosowane przy
przewożeniu mieszanki betonowej na odległość do 2km.

Rys. 25. Samochód – wywrotka [7,s. 146] Rys. 26. Wywrotka wannowa [7,s. 146]

Rys.27. Betonomieszarka [8]

Transport bliski mieszanki betonowej dzieli się na: poziomy, pionowy i poziomo-

pionowy. Do transportu poziomego stosowane są taczki, wózki dwukołowe, japonki, wózki
wywrotki poruszające się po szynach, wózki z pojemnikami o napędzie spalinowym lub
elektrycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Rys.28. Wózek samowyładowczy [7,s. 14

7

]

Transport pionowy odbywa się najczęściej wyciągami budowlanymi. Transport poziomo

-pionowy odbywa się żurawiami, przy zastosowaniu specjalnych pojemników.

Rys. 29. Pojemniki do transportu mieszanki betonowej żurawiem [4,s. 148]

Coraz częściej mieszankę betonową transportuje się w specjalnych rurociągach, pod

działaniem sprężonego powietrza lub za pomocą pomp tłoczących mieszankę.

Rys. 30.Schemat instalacji urządzenia do transportu pneumatycznego mieszanki betonowej rurociągiem

[6,s. 20]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 31.Schemat pompy do podawania mieszanki betonowej [9]

Do transportu poziomo-pionowego stosuje się również przenośniki taśmowe. Transport

mieszanki betonowej przenośnikami taśmowymi może być stosowany przy betonowaniu
elementów o dużej objętości, gdyż umożliwia przemieszczanie znacznych ilości mieszanki
w ciągu godziny (do 100m

3

). Przenośniki taśmowe stosuje się obecnie przede wszystkim do

transportu mieszanki w zakładach prefabrykacji, ponieważ w pomieszczeniach zamkniętych
mieszanka betonowa nie jest narażona na działanie szkodliwych czynników atmosferycznych
(wiatr, deszcz, mróz).

Układanie mieszanki betonowej w deskowaniu lub formach należy wykonywać

z jednoczesnym jej zagęszczaniem. Zagęszczanie ma na celu:

−

ściślejsze ułożenie ziaren kruszywa,

−

dokładne wypełnienie formy lub deskowania,

−

zmniejszenie porowatości betonu poprzez usunięcie powietrza z mieszanki betonowej,
a w efekcie zwiększenie wytrzymałości betonu.

Na sposób układania i zagęszczania mieszanki betonowej mają wpływ:

−

kształt i wymiary elementów,

−

zawartość stali (w elementach żelbetowych),

−

przeznaczenie i położenie elementów,

−

zakres robót betoniarskich,

−

konsystencja mieszanki.
Przed przystąpieniem do układania mieszanki betonowej w deskowaniu z wstawionym

szkieletem zbrojeniowym, należy sprawdzić czystość deskowania, prawidłowość wykonania
deskowania i zbrojenia, a także zabezpieczenia właściwej grubości otuliny zbrojenia.

Podstawową zasadą dobrego ułożenia betonu jest niedopuszczenie do rozsegregowania

składników i powstawania pustych miejsc, tak zwanych raków, w konstrukcji betonowej lub
żelbetowej.

Aby zapobiec rozsegregowaniu składników mieszanki betonowej należy przestrzegać

następujących zasad:

−

przy betonowaniu elementów znajdujących się l — 2m poniżej poziomu stanowiska, na
które dostarczana jest mieszanka betonowa, należy stosować rynny spustowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Rys. 32. Rynna blaszana do opuszczania mieszanki betonowej [3,s. 163]

−

przy betonowaniu elementów znajdujących się 2—3 m poniżej poziomu stanowiska, na
które dostarczana jest mieszanka betonowa, należy stosować rynny spustowe z lejami
zsypowymi,

Rys. 33. Rynna spustowa z lejem [6,s. 21] Rys. 34. Rura teleskopowa [6,s. 21]

−

przy betonowaniu elementów znajdujących się 3m i więcej poniżej poziomu stanowiska,
na które dostarczana jest mieszanka betonowa, należy stosować rury zsypowe
teleskopowe.
Ułożenie mieszanki betonowej w formie lub deskowaniu powinno nastąpić przed

początkiem wiązania cementu. Czas ten dla naszych warunków można przyjąć równy l h,
licząc od chwili wymieszania składników, przy temperaturze powietrza przekraczającej 20°C
oraz 1,5 h — przy temperaturze do 20°C. Przy betonowaniu elementów o dużych wymiarach
(fundamenty, ściany, filary mostowe) mieszankę betonową należy układać warstwami
prostopadłymi do kierunku działających sił. Grubość warstw zależy od sposobu zagęszczania
mieszanki.

Zagęszczanie mieszanki ma wpływ na właściwości beton po stwardnieniu takich jak

wytrzymałość, szczelność, mrozoodporność. Sposoby zagęszczania mieszanki betonowej
można najogólniej podzielić na ręczne i mechaniczne.

Zagęszczanie ręczne, np. ubijanie i sztychowanie, stosuje się tylko przy niewielkim

zakresie robot betoniarskich. Sztychowanie mieszanki należy stosować również przy
zagęszczaniu mechanicznym z zastosowaniem wibratorów

.

Zabieg ten ma na celu nie tylko

zagęszczanie, ale przede wszystkim właściwe ułożenie mieszanki betonowej w narożach
deskowania i w miejscach występowania dużej liczby prętów zbrojeniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Rys. 35. Narzędzia ręczne do zagęszczania betonu [7,s. 164]

Jako zagęszczanie mechaniczne stosowane jest wibrowanie. Istota wibrowania polega na

przekazywaniu drgań z wibratora do mieszanki betonowej. Pod wpływem drgań następuje
zmniejszenie tarcia wewnętrznego w mieszance, co umożliwia przemieszczanie się ziarna
kruszywa i wypieranie powietrza.

Ze względu na sposób przekazywania drgań na mieszankę rozróżnia się wibratory:

−

powierzchniowe zagęszczające mieszankę betonową w wyniku bezpośredniego

przekazywania na nią drgań przez płytę lub listwę, na której jest zamocowany napęd
z mechanizmem wibrującym. Zagęszczanie mieszanki wibratorem powierzchniowym
rozpoczyna się po ustawieniu go na powierzchni mieszanki betonowej i prowadzi tak długo,
aż na powierzchni ukaże się szklista powłoka zaczynu cementowego. Nie należy zagęszczania
w danym miejscu nadmiernie przedłużać, gdyż może to wywołać opadanie kruszywa
grubego. Wibratory powierzchniowe stosuje się do zagęszczania płaskich elementów
betonowych lub żelbetowych, o grubości do 20cm. Przy stosowaniu wibratorów
powierzchniowych należy pamiętać, żeby ślady kolejnych położeń płyty wibratora zachodziły
na siebie pasami o szerokości 5cm.

Rys. 36. Wibrator powierzchniowy [7,s. 167]

−

Wibratory wgłębne zagęszczają mieszankę betonową przez bezpośrednie promieniste
przekazywanie drgań mieszance znajdującej się wokół zanurzonej końcówki. Stosuje się
je do zagęszczania betonu w fundamentach, słupach, dużych belkach i grubych płytach.

.

Rys. 37. Wibrator wgłębny [7,s. 165]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Zasięg (promień) działania wibratorów wgłębnych wynosi 20—80cm. Właściwe

zagęszczenie mieszanki betonowej uzyskuje się przez kolejne zanurzanie końcówki wibratora
w odległości około 1,5 promienia działania od miejsca poprzedniego zanurzenia.

SZEREGOWO W SZACHOWNICE

Rys. 38. Rozmieszczenie punktów zagłębienia wibratora. [7,s. 166]

−

Wibratory przyczepne zagęszczają mieszankę betonową w wyniku przekazywania drgań
formie lub deskowaniu, do którego są sztywno przymocowane. Obecnie stosowane są
dość często w zakładach prefabrykacji,

natomiast na budowach (do zagęszczania betonu

ułożonego w deskowaniu) bardzo rzadko, ponieważ wymagają deskowania o silnej
konstrukcji.

−

Stoły wibracyjne zagęszczają mieszankę betonową, przekazując na nią drgania przez
płytę stołu i formę, w której mieszanka się znajduje. Stoły wibracyjne są urządzeniami
stałymi i mają najczęściej zastosowanie w wytwórniach elementów prefabrykowanych.
Formy z prefabrykatami należy umieszczać na stole wibracyjnym symetrycznie, tak aby
środek ciężkości prefabrykatu znajdował się nad środkiem płyty stołu wibracyjnego.
Trzeba również pamiętać o dobrym przymocowaniu formy do płyty stołu wibracyjnego.

Rys. 39. Stół wibracyjny [6,s. 23]

Czas dojrzewania betonu zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są

marka i rodzaj użytego cementu, ewentualne domieszki, warunki cieplno-wilgotnościowe

,

w których odbywa się dojrzewanie, sposób układania i zagęszczania mieszanki oraz
dodatkowe czynności, zwane ogólnie pielęgnowaniem betonu.

W początkowym okresie po ułożeniu i zagęszczeniu mieszanka betonowa ma w sobie

znaczną ilość wody, której odparowanie należy jak najbardziej opóźnić. Uzyskuje się to przez
nakrywanie świeżo zabetonowanego elementu matami słomianymi lub workami po cemencie.
Stosuje się również substancje chemiczne, tworzące na powierzchni świeżo ułożonej
mieszanki cienką warstwę, opóźniająca odparowanie wody. Począwszy od następnego dnia
po zabetonowaniu należy rozpocząć polewanie świeżego betonu wodą, 2 lub 3 razy na każdej
zmianie roboczą i kontynuować polewanie przez:

−

3 dni — betony z cementem glinowym,

−

7 dni — betony z cementem portlandzkim,

−

14 dni — betony z cementem hutniczym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Intensywność i częstotliwość polewania betonu zależy od warunków atmosferycznych.

W czasie upałów i suchego wiatru należy polewać częściej, a w czasie deszczu i w dni
wilgotne można nawilżanie ograniczyć.

Podczas robót betoniarskich należy zwrócić uwagę na stosowanie bezpiecznych metod

pracy, zapewniających ochronę zdrowia i życia robotnika.

Nieprzestrzeganie zasad bhp może prowadzić do nieszczęśliwych wypadków, a także do

rozwoju chorób zawodowych.

W zakresie robót przygotowawczych pracownicy powinni:

−

stosować właściwe środki ochrony osobistej,

−

ochraniać ciało i drogi oddechowe podczas robót związanych z transportem

i wyładunkiem cementu,

−

dokładnie sprawdzać stan techniczny drabin i rusztowania oraz deskowania, szczególnie

pod względem ich wytrzymałości,

−

przewozić mieszankę betonową ręcznymi środkami transportu (taczki, japonki) tylko po

specjalnie wyznaczonych torach; szczególną uwagę zwrócić na drogi transportowe na
pomostach i rusztowaniach,

−

utrzymywać w czystości stanowiska robocze, drogi transportowe i dojścia do nich,

szczególnie w okresie zimowym.

Podczas betonowania elementów:

−

nie należy dopuszczać do gromadzenia się dużych ilości mieszanki betonowej w jednym

miejscu; może to spowodować załamanie się deskowań,

−

pojemniki z mieszanką powinno się opróżniać z wysokości nie większej niż l m nad

deskowaniem, ponieważ spadanie mieszanki może spowodować załamanie deskowania.

Obsługa wibratorów ręcznych stwarza niebezpieczeństwo porażenia prądem. Należy

zwracać szczególną uwagę na:

−

izolację przewodu doprowadzającego prąd,

−

uziemienie - przy napięciu zasilającym powyżej 60 V, przewód powinien być

czterożyłowy,

−

ochronę przewodu doprowadzającego energię przed uszkodzeniami mechanicznymi; nie

można układać przewodu na drogach transportowych, nie wolno ciągnąć wibratora za
przewód zasilający,

−

wyposażenie robotników oraz izolację dodatkową przy napięciu prądu powyżej 60 V

(gumowe buty i rękawice; wszystkie uchwyty i wyłączniki powinny być izolowane),

−

wyłączanie wibratora w czasie pracy i przerw w pracy, a także w czasie przenoszenia

wibratora na następne stanowisko wibrowania.

Podczas obróbki termicznej przez elektronagrzew instalacje elektryczne powinny być

nadzorowane przez elektryka.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak dzielimy transport mieszanki betonowej?
2. Jakimi maszynami można transportować mieszankę betonową?
3. Jakie urządzenia stosujemy do transportu mieszanki betonowej?
4. Od czego zależy wybór środków transportu podczas prac betoniarskich?
5. Jakie są zasady układania mieszanki betonowej?
6. Ile czasu może upłynąć od wykonania do ułożenia mieszanki betonowej w formie lub

deskowaniu?

7. Jakie są metody zagęszczania mieszanki betonowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

8. Co powoduje zagęszczania mieszanki betonowej?
9. Co rozumiesz pod pojęciem pielęgnacja betonu?
10. Jakie są zasady pielęgnacji betonu?
11. Wskaż podstawowe przepisy bhp przy wykonywaniu robót betoniarskich?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej dokumentacji dokonaj wyboru środków transportu dla

mieszanki betonowej na miejsce wbetonowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować przedstawioną dokumentację,
2) przeanalizować materiał nauczania (poradnik dla ucznia rozdz.4.3.1),
3) wykonać ćwiczenie, wybierając co najmniej dwa różne rozwiązania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru A4,

−

ołówek

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W danej formie wykonaj drobnowymiarowy element betonowy uwzględniając

zagęszczanie ręczne. Mieszankę betonową przygotuj metodą ręczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) przygotować formę,
4) wykonać mieszankę betonową, zgodnie z zadaną recepturą i przetransportować ją na

miejsce wykorzystania,

5) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem ręcznym,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) omówić zasady pielęgnacji świeżego betonu,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiały do wykonania mieszanki betonowej,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

sprzęt do transportu mieszanki betonowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

−

forma do zabetonowania,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

W danej formie wykonaj drobnowymiarowy element betonowy, uwzględniając

zagęszczanie mechaniczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) przygotować formę,
4) sprawdzić działanie dostępnych maszyn,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) przetransportować mieszankę betonową na miejsce wykorzystania,
7) wykonać betonowanie, a następnie zagęszczanie mechaniczne,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) omówić zasady pielęgnacji świeżego betonu,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

zestaw prętów zbrojarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

sprzęt do transportu mieszanki betonowej,

−

zestaw wibratorów mechanicznych

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Określ czynności przy pielęgnacji betonu, który został wykonany przy użyciu cementu

portlandzkiego, zakładając różne warunki atmosferyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) określić na czym polega pielęgnacja betonu,
2) wypisać czynności dla warunków atmosferycznych umiarkowanych,
3) wypisać czynności postępowania w przypadku upałów,
4) wypisać czynności postępowania przypadku pogody deszczowej,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

długopis, ołówek,

−

arkusz papieru A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać środki do przetransportowania mieszanki betonowej?

¨

¨

2) przetransportować mieszankę betonową zgodnie z zasadami (transportem

bliskim)?

¨

¨

3) ułożyć mieszankę betonową zgodnie z zasadami ?

¨

¨

4) zagęszczać mieszankę betonową sposobem ręcznym?

¨

¨

5) wykonać zagęszczanie mieszanki betonowej sposobem mechanicznym?

¨

¨

6) dokonać pielęgnacji betonu zależnie od jego rodzaju?

¨

¨

7) dokonać pielęgnacji betonu zależnie od warunków atmosferycznych?

¨

¨

8) zastosować przepisy bhp dotyczące robót betoniarskich?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania robót zbrojarskich i betoniarskich.

Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania
wielokrotnego wyboru (jedna odpowiedź jest prawidłowa) oraz zadania z luką. Zadania
z luką wymagają uzupełnienia luki.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zbrojenie główne stanowią pręty dolne w belce

a) wspornikowej.
b) swobodnie podpartej.
c) jednostronnie zamocowana.
d) jednostronnie utwierdzonej.

2. Maksymalna odległość transportu mieszanki betonowej za pomocą samochodu wywrotki

wynosi

a) do 2km.
b) do 300m.
c) do 5km.
d) do 80m.

3. Przy betonowaniu z wysokości 2-3m należy stosować

a) rury zsypowe teleskopowe.
b) rynny spustowe.
c) taśmociąg.
d) rynny spustowe z lejami zsypowymi.

4. Przy betonowaniu elementów o dużych wymiarach mieszankę betonową należy układać

……………………………….. prostopadłymi do kierunku działających sił.

5. Pręty pomocnicze mają zwykle na celu zapewnienie …………………………………
…………………………………….. zbrojenia głównego podczas montażu i betonowania.

6. Na rysunku przedstawiona jest

a) rura teleskopowa.
b) rynna blaszana.
c) pompa.
d) rynna spustowa.

7. Na rysunku przedstawiony jest

a) wibrator wgłębny.
b) wibrator powierzchniowy.
c) stół wibracyjny.
d) wibrator przyczepny.

8. Celem zagęszczania mieszanki betonowej jest

a) ściślejsze ułożenie ziaren kruszywa.
b) lepsze wymieszanie spoiwa i wody.
c) jej napowietrzenie.
d) utrzymanie stałej wilgotności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

9. Stal zbrojeniową tnie się ręcznie, jeżeli jej ilość jest niewielka, a średnica nie przekracza

a) 50mm.
b) 20mm.
c) 40mm.
d) 32mm.

10. Jeżeli temperatura powietrza nie przekracza 20°C to czas od wymieszania składników

mieszanki betonowej do jej ułożenia w deskowaniu nie może przekroczyć

a) 1 h.
b) 1,5 h.
c) 2 h.
d) 2,5 h.

11. Urządzenie przedstawione na rysunku to

a) giętarka mechaniczna.
b) nożyce ręczne jednoręczne.
c) nożyce ręczne dwuręczne.
d) nożyce mechaniczne.

12. Do prostowania stali zbrojeniowej w kręgach zastosujesz

a) klucz zbrojarski.
b) wciągarkę ręczną.
c) płytkę zbrojarską.
d) giętarkę ręczną.

13. Pręty zbrojenia można giąć ręcznie za pomocą klucza zbrojarskiego, jeżeli ich średnica

nie przekracza

a) 32mm.
b) 40mm.
c) 28mm.
d) 24mm.

14. Pręty w szkielet zbrojeniowy łączy się za pomocą zgrzewania, spawania oraz …………
…………………………………………

15. Zasięg działania wibratorów wgłębnych wynosi

a) 20-80 cm.
b) 10-15 cm.
c) 100-120 cm.
d) 10 do 40 cm.

16.

Współpraca betonu i stali w konstrukcjach żelbetowych oparta jest na tym, że beton

pracuje

na

ściskanie

a

pręty

stalowe

pracują

przede

wszystkim

na

………...…………….oraz na ściskanie i ścinanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

17. Na sposób zagęszczania mieszanki betonowej maja wpływ następujące czynniki

−

kształt i ……………….. elementów,

−

zawartość stali zbrojeniowej,

−

przeznaczenie i położenie elementów,

−

zakres robót betoniarskich,

−

……………………mieszanki.

18. Rozmieszczenie prętów nośnych oraz ich liczba w przekroju zależą od

−

rodzaju elementu ………………………………. ,

−

obciążenia,

−

…………. stali zbrojeniowej,

−

klasy betonu,

−

kierunku betonowania elementu,

−

sposobu zagęszczania betonu.

19. Świeży beton należy polewać wodą przez …………. od momentu betonowania jeżeli

użyty był do jego wykonania cement portlandzki.

20. Do zagęszczania elementów prefabrykowanych służą najlepiej

a) wibratory przyczepne.
b) stoły wibracyjne.
c) wibratory powierzchniowe.
d) wibratory wgłębne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie robót betoniarskich i zbrojarskich.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakującą część zdania

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

5.

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

17.

18.

19.

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

6. LITERATURA

1. Abramowicz M.: Roboty betonowe. Arkady 1982.
2. Abramowicz M.: Roboty betonowe na placu budowy. Arkady 1992.
3. Adamiec B. Adamiec M:. Roboty betoniarsko zbrojarskie. WSiP. Warszawa 1993.
4. Kettler K: Murarstwo cz. 2. Warszawa 2002.
5. Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 1992.
6. Słowiński Z: Technologia budownictwa 2 WSiP. Warszawa 1996.
7. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią 1. WSiP. Warszawa 1997.
8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa

1997 z nowymi specyfikacjami uwzględniającymi nowe technologie wykonywania robót
w budownictwie.

9. Katalogi firm