Zarządzanie systemem plików

mgr inż. Agata Skowrońska, CNA, NAI

2

Plan wykładu

1.

Elementy składowe sytemu plików NetWare

2.

Typy woluminów NetWare

3.

Odwoływanie się do woluminów

4.

Zabezpieczenia systemu plików

5.

Prawa do katalogów i plików

6.

Domyślne przypisania praw

7.

Dysponenci (trustees)

8.

Blokowanie uprawnień dziedziczonych

9.

Wyznaczanie praw efektywnych

10. Planowanie uprawnień do systemu plików
11. Planowanie zabezpieczeń na poziomie atrybutów plików i katalogów
12. Odzyskiwanie i likwidowanie usuniętych plików
13. Tworzenie systemu plikowego
14. Katalogi systemowe
15. Planowanie systemu plikowego
16. Katalogi proponowane do organizacji systemu plików
17. Struktury systemu plikowego

3

Elementy składowe systemu plików

Elementy składowe systemu

plików NetWare są

odpowiednikiem biurowego

porządkowania dokumentów:
• serwer NetWare: szafka na

dokumenty
• wolumin: szuflada w szafce
• katalog: skoroszyt

przechowywany w szufladzie
• podkatalog: foliowa koszulka

na dokumenty w skoroszycie
• pliki: pojedyncze kartki w

skoroszycie

4

Typy woluminów NetWare

Na dyskach fizycznych podłączonych do serwera mogą być tworzone dwa

rodzaje logicznych systemów plikowych:
•woluminy tradycyjne
•oraz NSS (Novell Storage System).
Struktura logiczna dysków obejmuje elementy związane z budową obszaru

przeznaczonego dla danego systemu operacyjnego. Pierwszym elementem jest

partycja, która wskazuje, w jakiej części dysku będzie zainstalowany dany

system operacyjny. Następnie, w trakcie instalacji systemu operacyjnego, na

partycji tworzona jest struktura, pozwalająca zapisać informacje o plikach

(nazwa, data utworzenia, wielkość, rozmieszczenie itd.) i w końcu powstaje

obszar, w którym pliki będą przechowywane.
W systemie NetWare strukturą utworzoną na bazie partycji są właśnie

woluminy, na których znajdują się foldery, podfoldery i pliki. W momencie

instalacji systemu powstaje partycja systemu NetWare oraz wolumin o nazwie

SYS oraz foldery zawierające pliki niezbędne do funkcjonowania samego

systemu.

5

Woluminy tradycyjne

Architektura woluminów tradycyjnych

bazuje na tabeli FAT (File Allocation Table)

oraz tabeli DET (Directory Entry Table). Dostęp

do zasobów plikowych za pośrednictwem tych

tabel jest bardzo podobny, jak w innych

systemach wykorzystujących tę technikę, np.

Windows lub DOS. Do znacznego

przyspieszenia zapisu i odczytu przyczyniają

się rozbudowane mechanizmy buforowania

oraz indeksowania zasobów plikowych.
Wolumin nie zastępuje partycji, ale jest

logiczną strukturą umiejscowioną na partycji.

Ze względu na takie rozwiązanie wolumin może

obejmować:
•cały dysk,
•fragment dysku,
•wiele dysków.

6

Woluminy typu NSS

Wzrastające wymagania dotyczące wydajności systemów dyskowych

wymusiły znalezienie wydajniejszych i bezpieczniejszych technik zapisu
danych. Wraz z systemem NetWare 5 firma Novell opracowała swój własny
system tego typu: Novell Storage Services.
Potencjalne możliwości NSS są ogromne:
•istnieje możliwość utworzenia do 255 woluminów,
•pojemność woluminu może osiągać 8 terabajtów,
•istnieje możliwość zapisania do 8 trylionów plików.
Takie możliwości daje wykorzystanie 64 bitów do adresowania danych
zapisywanych na dyskach.

W przypadku NetWare 6 NSS jest domyślnym systemem plikowym,

proponowanym przy tworzeniu nowych woluminów. W instalacji domyślnej
również wolumin systemowy jest definiowany jako NSS.

7

Struktura woluminów NSS

Struktura woluminów NSS opiera się na
następujących elementach:
•partycje,
•pula zasobów dyskowych (storage pools),
•woluminy.
NSS jest systemem plikowym bazującym na
architekturze 64-bitowych znaczników plików,
umożliwiającym przechowywanie danych dla
systemów Windows i DOS (długie nazwy, atrybuty),
oraz dla systemów UNIX, Macintosh oraz OS/2.
Istotnym elementem systemu plikowego NSS jest
storage pool - wolny obszar uzyskany z jednego lub
kilku urządzeń dyskowych. Storage pool powstaje już
po utworzeniu partycji systemu NetWare na
poszczególnych dyskach, które mają należeć do
danego obszaru. Można go rozbudować przez
dodawanie kolejnych obszarów z urządzeń dyskowych.

8

Zalety woluminów NSS

•możliwość definiowania wielu woluminów na strukturze logicznej
typu storage pool,
•możliwość dynamicznego zwiększania wielkości woluminów (np.
przez dodanie nowego dysku lub przypisanie do niego dodatkowego
wolnego obszaru) - overbooking,
•bardzo efektywne wykorzystanie pamięci przy obsłudze woluminu i
zdecydowane przyśpieszenie czasów uruchamiania (mounting)
woluminów,
•stosowanie techniki transakcyjnej przy zapisie danych obejmującej
storage pool, zwiększającej pewność zapisu danych.

9

Odwoływanie się do woluminów

Każdy wolumin tworzony w systemie NetWare
posiada swoją nazwę, umożliwiającą odwoływanie
się użytkowników do zasobów dyskowych. Dostęp
do dowolnego zasobu dyskowego odbywa się przez
określenie ścieżki do danego serwera,
woluminu, a następnie katalogu.
Woluminy posiadają nazwę fizyczną oraz
nazwę obiektową, umieszczoną w eDirectory.
Tworząc wolumin podajemy jego nazwę fizyczną,
która nie może przekroczyć ośmiu znaków. System
tworzy w eDirectory obiekt odpowiadający
każdemu woluminowi fizycznemu. Nazwa
obiektowa woluminu składa się z nazwy serwera
oraz oddzielonej podkreśleniem nazwy
woluminu fizycznego.

10

Odwoływanie się do woluminów - przykład

Nazwa woluminu fizycznego: DANE (na serwerze DA1)

Nazwa obiektowa woluminu: DA1_DATA

W takim przypadku odwołanie do zasobów woluminu może się

odbywać przez podanie dwóch rodzajów ścieżek (np. dostęp do

aplikacji APP.EXE na serwerze DA1 na woluminie DANE w folderze

APLIKACJE):

Odwołanie fizyczne DA1\DATA:APLIKACJE\APP.EXE

Odwołanie obiektowe DA1_DATA:APLIKACJE\APP.EXE

Uwaga na zakończenie nazwy woluminu dwukropkiem!

Należy również pamiętać, że korzystając z odwołań do zasobów

eDirectory należy uwzględnić kontekst w przypadku podania nazwy

względnej lub podać pełną nazwę obiektu.

11

Dostęp do woluminów

Dostęp do woluminów w celu zapisu, odczytu danych bądź uruchomienia aplikacji
odbywa się ze stacji roboczej. Możemy zastosować jedną z trzech metod:
•przeglądanie otoczenia sieciowego: wykorzystując Eksplorator systemu Windows
mamy możliwość odwołania się do zasobów serwera poprzez wskazanie elementów w
otoczeniu sieciowym. Dostęp do woluminów może odbywać się przez zasób fizyczny
(serwer i następnie wolumin) lub przez obiekt eDirectory (wyszukanie w drzewie
eDirectory obiektu woluminu);
•zastosowanie ścieżek UNC (Universal Naming Convention): wpisanie ścieżki UNC w
linię poleceń powoduje wyświetlenie zawartości danego woluminu (np. wpisanie
polecenia: \\DA1\SYS: spowoduje wyświetlenie zawartości woluminu SYS: na serwerze
DA1);
•wykorzystanie mechanizmów mapowania dysków. Mechanizm ten przypisuje
odpowiednią literę dysku do zasobów sieciowych. W takim przypadku odwołanie do
zasobów sieciowych odbywa się poprzez wskazane odpowiedniej litery alfabetu, dzięki
czemu z zasobów sieciowych może korzystać aplikacja typu MS-DOS.

12

Mapowanie dysków sieciowych

W procesie dołączenia się użytkownika do serwera

system automatycznie przypisuje literę F: do folderu

LOGIN na woluminie systemowym SYS:
Litera ta może zostać zmieniona w konfiguracji

klienta do systemu NetWare. Użytkownik może sam

dokonać procesu mapowania dysków poleceniem

"mapuj dysk sieciowy" w systemie Windows lub

poleceniem map w MS-DOS lub linii poleceń systemu

Windows. Składnia polecenia MAP jest następująca:
•MAP [opcje] drive:=ścieżka

Przykład

Przy zamiarze przypisania dysku H: do woluminu

DATA: na serwerze DA1: zapis będzie wyglądał

następująco:

- zapis wykorzystujący nazwy fizyczne

MAP H:=DA1\DATA:

- zapis wykorzystujący obiekty eDirectory

MAP H:=DA1_DATA:

(przy założeniu, że jesteśmy w kontekście obiektu

woluminu).

13

Rodzaje zabezpieczeń sieciowych systemu NetWare

W systemie NetWare nie ma

jednego systemu zapewniającego
pełne zabezpieczenie sieci.
Jest ono efektem działania wielu
systemów funkcjonujących po to, aby
chronić i nadzorować poszczególne
elementy sieci.

14

Zabezpieczenia systemu plików

Zabezpieczenia dostępne w systemie NetWare:

•

Zabezpieczenia procedury logowania – nadzorują, kto może

zalogować się do sieci. Dodatkowo można nałożyć ograniczenia na
sposób, czas i miejsce logowania.

• Zabezpieczenia systemu plików – regulują dostęp do aplikacji i
plików danych.

•

Zabezpieczenia serwera

•

Zabezpieczenia drukowania w sieci – regulują kto może korzystać

ze środowiska drukowania i zarządzać nim.

•

Zabezpieczenia eDirectory – nadzorują kto może korzystać z

Katalogu i nim zarządzać.

15

Zasady działania zabezpieczeń systemu plików

Zabezpieczenia systemu plików

określają, kto może mieć dostęp do
plików i katalogów na woluminach
sieciowych, a także jaki jest rodzaj
tego dostępu.
Mimo że zabezpieczenia systemu
plików i eDirectory są niezależne, i
jedne, i drugie używają podobnych
pojęć:

• prawa do katalogów i plików;
• dysponenci;
• dziedziczenie i filtry uprawnień
dziedziczonych (IRF);
• prawa efektywne.

16

Zabezpieczenia systemu plików

Pliki NetWare chronione są na dwa sposoby:

•użytkownicy muszą mieć zagwarantowane prawo do
korzystania z plików i katalogów

• atrybuty plików i katalogów posiadają ukryte
zabezpieczenia.

17

Prawa do katalogów i plików

Prawa określają typ dostępu użytkownika do

katalogów i plików w obrębie systemu

zabezpieczeń plików. Zalogowany użytkownik jest

identyfikowany przez system za pomocą numeru

ID. Jeżeli użytkownik nie ma nadanych żadnych

uprawnień, nie może przeprowadzać żadnej

operacji z danym plikiem lub folderem (nawet

przeglądać nazwy i inne elementy opisu pliku).
Prawa często są oznaczane skrótowo za pomocą

pierwszej litery nazwy prawa. Na przykład litera W

oznacza prawo zapisu (Write).
Na rysunku litery w nawiasach reprezentują

prawa użytkownika MJensen do katalogu MJensen.
Różne prawa umożliwiają różne rodzaje

dostępu do katalogów lub plików.
Prawa przypisywane do folderów i plików są

takie same.

18

Prawa do katalogów i plików

Daje prawo do zmiany przypisań dysponentów i filtrów IRF, co oznacza
możliwość nadania wszystkich praw z wyjątkiem prawa Supervisor.

Access Control (kontrola
dostępu)

Daje prawo do przeglądania struktury plików i katalogów.

File Scan (przeglądanie)

Daje prawo do zmiany atrybutów lub nazwy pliku bądź katalogu.

Modify (modyfikowanie)

Daje prawo do usuwania katalogu, jego plików i podkatalogów.

Erase (usuwanie)

Daje prawo do tworzenia nowych plików i podkatalogów.

Create (tworzenie)

Daje prawo do otwierania i zmiany zawartości plików.

Write (zapis)

Daje prawo do otwierania plików w katalogu i czytania ich zawartości
oraz do uruchamiania programów.

Read (odczyt)

Daje wszystkie prawa do katalogu i znajdujących się w nim plików oraz
do jego podkatalogów i znajdujących się w nich plików. Pozwala
nadawać dowolne prawa innym użytkownikom. Prawo Supervisor do
katalogu lub pliku nie może być zablokowane przez filtr IRF.

Supervisor
(nadzorowanie)

Opis

Prawo

Prawa opisane w tabeli są prawami jednostkowymi. Do wykonania kilku operacji

wymagane jest złożenie kilku praw jednostkowych, np. uruchamianie programów

wymaga uprawnień Read oraz File Scan. Do otworzenia i zmiany zawartości

istniejącego pliku niezbędne są uprawnienia Write, Create, Erase oraz Modify.

19

Prawa niezbędne do wykonywania
poszczególnych zadań

Access Control

Modyfikowanie przydziału pamięci dyskowej katalogu
między poszczególnych użytkowników

Access Control

Zmiana przypisań dysponentów

Access Control

Zmiana filtru IRF

Modify

Zmiana nazwy pliku lub katalogu

Modify

Zmiana atrybutów pliku lub katalogu

Read i File Scan do pliku oraz
Create do katalogu

Odzyskiwanie usuniętych plików

Erase

Usuwanie pliku

Create

Tworzenie nowego katalogu

Write, Create, File Scan

Kopiowanie plików do katalogu

Read, File Scan

Kopiowanie plików z katalogu

Create

Tworzenie pliku i zapisywanie w nim

Read, File Scan

Wykonywanie pliku .EXE

Write, Create, Erase, Modify*

(nie

zawsze wymagane)

Otwieranie istniejącego pliku i zapisywanie w nim

File Scan

Wyszukiwanie plików w katalogu

File Scan

Obejrzenie nazwy pliku

Read

Otwierania i czytanie pliku

Wymagane prawa

Zadanie

20

Dysponenci (trustees)

Dysponenci w programie ConsoleOne i NetWare Administrator

21

Dysponenci (trustees)

Uprawnienia dysponenckie nadane do

danego folderu są dziedziczone do podfolderów

i plików znajdujących się na tym folderze.

Prawa te są nadawane dynamicznie (zwane są

one wówczas RIGHTS), co oznacza, że na listach

ACL podfolderów nie są wpisywani dysponenci

folderu nadrzędnego.
Użytkownik RTracy jest dysponentem folderu

SHARED (tam znajduje się wpis na liście ACL) i

nadano mu uprawnienia RWF. Uprawnienia te

dziedziczy do folderu ACCTNG. Gdybyśmy

jednak zajrzeli na listę ACL folderu ACCTNG,

okaże się, że nie ma tam żadnych wpisów

dotyczących użytkownika RTracy. System

wylicza jego uprawnienia do tego folderu.

Ponieważ uprawnienia do folderów i plików są

takie same, wszystkie prawa nadane do

folderów są dziedziczone również do plików.

22

Domyślne przypisania praw

Administrator sieci może w razie potrzeby zmienić domyślnie

przypisane prawa dla dowolnego użytkownika lub grupy.

1. Katalog własny użytkownika może być utworzony podczas

tworzenia w eDirectory obiektu typu User. Obiekt typu User

automatycznie otrzymuje prawa [RWCEMFA] do katalogu

własnego użytkownika.

2. Różne obiekty, wymienione dalej, otrzymują prawo Supervisor

do systemu plików
•

użytkownik, który utworzył obiekt typu Server;

•

dowolny obiekt mający w eDirectory prawo (do obiektów)

Supervisor do obiektu typu Server.

3.

Użytkownik znajdujący się w tym samym kontenerze, co
wolumin SYS: otrzymuje domyślnie prawa Read (odczyt) i File
Scan (przeglądanie) do katalogu SYS:PUBLIC. Pozostałym
użytkownikom te prawa, niezbędne do logowania, muszą być
nadane ręcznie.

23

Obiekty eDirectory jako dysponenci

Użytkownik może nabyć prawa do systemu plików,
jeżeli którykolwiek z obiektów następujących typów
zostanie dysponentem i otrzyma takie prawa:
• User (użytkownik);
• Group (grupa);
• Organizational Role (funkcja);
• Container (kontener);
• dysponent [Public];
• dysponent [Root].

24

Równoważność zabezpieczeń

Obiekt typu User może otrzymać prawa do

systemu plików po nadaniu mu równoważności

zabezpieczeń z innym obiektem typu User.

Równoważność zabezpieczeń jest przypisaniem

jednemu obiektowi typu User takich samych

uprawnień, jakie ma inny obiekt (zwykle inny

obiekt typu User).
Równoważność zabezpieczeń powinna być

stosowana z dużą ostrożnością i powinno się

ją stosować tylko tymczasowo.
Na przykład, dla obiektu RCIark można

określić równoważność zabezpieczeń z

obiektem EAlder, jeżeli obiekt EAlder ma

uprawnienia, których potrzebuje RCIark, i

prawa te są potrzebne obiektowi RCIark tylko

tymczasowo.

25

Dziedziczenie praw

Prawa nadane dysponentowi
katalogu są przenoszone w dół, czyli
dziedziczone, na wszystkie pliki i
katalogi znajdujące się w danym
katalogu lub poniżej w strukturze
katalogów.
Ponieważ prawa do katalogu i
plików są takie same, wszystkie
prawa do katalogu mogą być
dziedziczone przez pliki w tym
samym katalogu.

26

Blokowanie uprawnień dziedziczonych

Istnieją dwie metody efektywnego zablokowania praw

dziedziczonych praw:
• ponowne przypisanie dysponenta na niższym poziomie
struktury katalogów systemu plików;
• utworzenie filtru IRF w celu zablokowania
dziedziczenia przez niższe poziomy w strukturze katalogów
systemu plików.

27

Nowe przypisanie dysponenta

Ponowne przypisanie dysponenta na
niższym poziomie struktury katalogów jest
najlepszą metodą umożliwiającą zablokowanie
dziedziczenia dla konkretnego obiektu.
Prawa dziedziczone przez obiekt są
anulowane, jeżeli ten sam obiekt staje się
dysponentem na niższym poziomie struktury
katalogów, o ile przypisanie nadane powyżej
nowego przypisania nie było prawem
Supervisor.
Na przykład przypisanie użytkownika LPang
jako dysponenta katalogu REP anuluje dowolne
prawa, które mogłyby wynikać z praw do
katalogu SHARED.

W zabezpieczeniach systemu plików

prawo Supervisor nie może być zablokowane
przez nowe przypisanie dysponenta.

28

Filtr uprawnień dziedziczonych (IRF)

Filtr uprawnień dziedziczonych IRF decyduje,

które prawa dysponent może dziedziczyć z
katalogów nadrzędnych. Za pomocą filtru IRF
można określić, które prawa, wynikłe z przypisań
tego dysponenta dokonanych powyżej pewnego
katalogu lub pliku, są dziedziczone.
Filtr IRF dla katalogu lub pliku nie blokuje
praw, które zostały nadane dysponentowi danego
katalogu lub pliku. Taki filtr wpływa wyłącznie na
prawa dziedziczone z przypisań dysponenta
dokonanych w katalogach nadrzędnych.

W zabezpieczeniach systemu plików prawo
Supervisor nie może być zablokowane przez
filtr uprawnień dziedziczonych (IRF).

Nowe przypisanie dysponenta jest najlepszą
metodą blokowania dziedziczenia praw dla
pojedynczych użytkowników, filtr IRF natomiast
jest stosowany do blokowania dziedziczenia dla
wszystkich użytkowników.

29

Prawa efektywne

Prawa efektywne są to takie prawa,
które w rzeczywistości obowiązują dla
użytkownika w stosunku do danego
katalogu lub pliku. Są one kombinacją
wszystkich praw nadanych
użytkownikowi w dowolny sposób
(prawa nadane obiektowi typu User,
prawa nadane obiektowi typu Group,
prawa wynikające z równoważności
zabezpieczeń itp.), z uwzględnieniem
zablokowania pewnych praw na skutek
działania filtrów IRF.
Na przykład „Prawa nadane grupie
powyżej" muszą przejść przez filtr IRF i
zostać dodane do „Praw nadanych
użytkownikowi tutaj", ponieważ zostały
one nadane dwóm różnym obiektom.

30

Wyznaczanie praw efektywnych

Aby wyznaczyć efektywne prawa użytkownika do pliku lub

katalogu, należy określić kombinację praw, które użytkownik

uzyskał, i odjąć od nich prawa zablokowane przez filtry IRF

umieszczone w katalogach i plikach znajdujących się powyżej w

strukturze eDirectory.
Do wyznaczenia efektywnych praw użytkownika do pliku lub

katalogu potrzebne są informacje na temat:
• obiektów (typu User, kontenerów nadrzędnych, o równoważnych

zabezpieczeniach itp.), przez które użytkownik otrzymuje prawa;
• praw, które zostały nadane przez te obiekty eDirectory powyżej

danego pliku lub katalogu;
• praw nadanych bezpośrednio do pliku lub katalogu, do którego

prawa są wyznaczane;
• filtrów IRF, które znajdują się powyżej w strukturze systemu

plików.

31

Wyznaczanie praw efektywnych

32

Planowanie uprawnień do systemu plików

Istnieją dwie metody planowania uprawnień do systemu
plików:

1. Planowanie uprawnień metodą kolejnych uściśleń.
2. Planowanie przypisań dysponentów na podstawie

obiektów typu Group.

33

Planowanie uprawnień metodą kolejnych

uściśleń

Planowanie uprawnień metodą kolejnych uściśleń

opiera się na wykorzystaniu dziedziczenia i filtrów

IRF do przypisywania praw.
Podczas planowania przypisań dysponentów plików i

katalogów należy pamiętać, aby:
• zaprojektować strukturę uściślania — od węższych

do szerszych praw dostępu;
• na każdym poziomie nadać tylko te prawa, które

są potrzebne dysponentowi w związku ze sposobem

korzystania przez niego z katalogu lub pliku;
• zaplanować sposób dziedziczenia i zablokować

niepożądane dziedziczenie za pomocą filtrów IRF;

należy pamiętać, że prawo Supervisor nie może być

blokowane;
• planować prawa rozpoczynając od katalogu

głównego i określając je dla kolejnych katalogów

znajdujących się poniżej; planować prawa do katalogu,

a następnie do jego podkatalogów i plików;
• unikać nadawania niepotrzebnych

praw w katalogach znajdujących się wysoko w

strukturze systemu plików.

34

Planowanie przypisań dysponentów na podstawie
uprawnień obiektów typu Group

Planowanie przypisań dysponentów na

podstawie praw grupowych znacznie ułatwia

wdrażanie zabezpieczeń systemu plików i

zarządzanie nimi. Przypisania dysponentów

należy planować rozpoczynając od

największych grup, poprzez mniejsze

grupy, a kończąc na przypisaniach dla

pojedynczych obiektów.

Podczas planowania użycia przypisań

dysponentów do określania praw należy

rozważyć następującą kolejność przypisań:

1. dysponent [Public];
2. obiekty klasy Container (włącznie z

obiektem [Root]);

3. obiekty typu Group i Organizational Role;
4. obiekty typu User;
5. równoważności zabezpieczeń (tylko dla

tymczasowych zastosowań).

35

Planowanie zabezpieczeń na poziomie atrybutów
plików i katalogów

System atrybutów jest elementem zabezpieczeń systemu plików.

Sprowadza się on do przypisania specjalnych cech poszczególnym

katalogom i plikom.

Atrybuty mają pierwszeństwo przed prawami

nadanymi przez przypisania dysponentów, uniemożliwiając

wykonywanie operacji, na które zezwalają prawa efektywne.

Atrybuty katalogu lub pliku określają, jakie operacje mogą być na

nim wykonywane przez użytkowników. Na przykład, jeżeli plik został

oznaczony atrybutem tylko do odczytu (Read Only, Ro), to żaden

użytkownik, niezależnie od jego praw do systemu plików, nie będzie

mógł zapisywać w takim pliku.
Wyróżniamy atrybuty: zarządzające (nie wpływają na

bezpieczeństwo, stanowią mechanizm zarządzania systemem

plikowym) i bezpieczeństwa (wpływają na bezpieczeństwo systemu

plikowego).

37

Atrybuty katalogów

Atrybuty katalogów i plików

można nadawać za pomocą
programów ConsoleOne,
NetWare Administrator, FILER i
FLAG.

Niektóre atrybuty nie są
dostępne w narzędziach
systemu DOS.

38

Odzyskiwanie usuniętych plików

Pliki można odzyskiwać za pomocą programów NetWare Administrator, FILER i w

nowej wersji ConsoleOne. Usunięte pliki mogą być odzyskane, aż do chwili ich

definitywnego zlikwidowania.
Aby odzyskać plik, użytkownik musi mieć nadane prawa Read (czytanie) i File Scan

(przeglądanie) do tego pliku oraz prawo Create (tworzenie) do katalogu.
Przy odzyskiwaniu plików należy mieć na uwadze, że:
• usunięte pliki mogą być odnalezione na podstawie nazwy pliku, daty usunięcia,

godziny usunięcia, wielkości i nazwy właściciela;
• w każdym odzyskanym pliku są przywracane pierwotne prawa dysponentów i

rozszerzone atrybuty;
• przy odzyskiwaniu kilku plików o takich samych nazwach trzeba zmieniać

powtarzające się nazwy plików;
• przy odzyskiwaniu plików można używać wieloznaczników.
Pliki, które można odzyskać, są przechowywane w katalogu, z którego zostały

usunięte. Gdy użytkownik usunie ten katalog, wówczas pliki będą przechowywane w

katalogu DELETED.SAV, w głównym katalogu woluminu.

39

Likwidowanie usuniętych plików

Usunięte pliki są przechowywane aż do chwili, gdy użytkownik celowo je zlikwiduje,
lub do chwili, gdy serwer systemu NetWare zajmie wszystkie bloki danego woluminu. Po
wyczerpaniu wolnego miejsca na woluminie serwer NetWare likwiduje kolejno usunięte
pliki zaczynając od tych, które zostały usunięte najdawniej.
Jeżeli operacja likwidowania plików jest wykonywana przez użytkownika bez prawa
Supervisor, to są likwidowane tylko pliki, których właścicielem jest ten użytkownik.
Można oznaczyć niektóre pliki jako przeznaczone do likwidacji natychmiast po
usunięciu. Takie pliki są w chwili usunięcia likwidowane automatycznie i nie można ich
odzyskać. Jeżeli katalog został zdefiniowany jako likwidowany natychmiast po
usunięciu, to znajdujące się w nim pliki również zostaną zlikwidowane natychmiast po
usunięciu.
Można również nadanie atrybut Purge Immediate (likwidacja natychmiastowa)
plikowi lub katalogowi. Na przykład można nadać go katalogom kolejki drukowania, tak
aby znajdujące się w tych katalogach zadania drukowania były likwidowane
bezpośrednio po wydrukowaniu.

40

Tworzenie systemu plikowego

Struktura systemu woluminów oraz systemu

folderów po części jest tworzona przez system

operacyjny NetWare, a po części - przez

administratora systemu planującego

wykorzystanie tego serwera.
Dobry system plikowy powinien być: łatwy w

użyciu i w administracji oraz zapewniać

poprawne funkcjonowanie mechanizmów

bezpieczeństwa.
Planując własny system plików powinniśmy

opierać się na następujących zasadach:
•Prostota obsługi
•Prostota administracji
•Prostota wdrażania bezpieczeństwa systemu

plików.
System plików powinien być zorganizowany

logicznie i intuicyjnie. Układ systemu plików i

nazwy katalogów oraz wolumenów powinny być

sugestywne.

41

Katalogi systemowe

Tworzenie systemu woluminów

należy rozpocząć od

zdefiniowania ich liczby. Na

pewno na serwerze musi istnieć

wolumin SYS. Wolumin ten,

tworzony w trakcie instalacji

systemu NetWare, przechowuje

pliki umożliwiające

funkcjonowanie całego systemu

oraz jego komponentów.
Katalogi systemowe nie

powinny być nigdy skasowane,

przenoszone i nie mieć zmienianej

nazwy.
Nie należy mylić wolumenu

SYS z katalogiem SYSTEM.

42

CDROM$$.ROM

Zawiera indeksy montowanych CD-ROMów

DELETED.SAV

Skasowane pliki, w przypadku gdy wraz nimi kasujemy folder. System NetWare nie umożliwia odzyskania skasowanego folderu, a jedynie plików, które się w nim znajdowały.

ETC

Pliki umożliwiające konfiguracje protokołu TCP/IP

JAVA

Pliki związane ze środowiskiem Java - głównie aplikacje

JAVASAVE

Informacje o konfiguracji aplikacji Javy oraz inne informacje o środowisku Javy

LOGIN

Programy umożliwiające autoryzowanie (logowanie) użytkownika do systemu NetWare. Folder dostępny dla użytkowników przed autoryzacją

MAIL

Folder wykorzystywany do przechowywania skrzynek pocztowych

NDPS

Pliki niezbędne do funkcjonowania systemu drukowania Novell Directory Print Services

NETBASIC

Pliki związane z funkcjonowaniem skryptów Basic na serwerze NetWare

NI

Pliki z informacjami o zainstalowanych komponentach

NOVONYX

Pliki związane z serwerem web firmy Novonyx

NSN

Skrypty dla systemu NetWare

ODBC

Pliki INI oraz sterowniki związane z wymianą informacji pomiędzy bazami danych w standardzie ODBC

PERL

Pliki związane z interpreterem języka PERL

PUBLIC

Pliki i programy przeznaczone dla wszystkich użytkowników, dostarczone wraz z systemem NetWare

PVSW

Pliki licencji

QUEUES

Podfoldery związane z kolejkowaniem drukowania

README

Opisy niektórych modułów systemu NetWare

SYSTEM

Pliki związane z funkcjonowaniem systemu NetWare - moduły NLM oraz inne pliki konfiguracyjne

TMP

Katalog tymczasowy

UCS

Różne moduły NLM

WEBAPPS

Pliki związane ze zdalnym administrowaniem systemem NetWare oraz z usługami typu NetStorage

Zawartość folderów woluminu SYS:

43

Planowanie systemu plikowego

Przy tworzeniu kolejnych woluminów powinniśmy brać pod uwagę następujące kwestie:

•nazewnictwo plików i folderów - system NetWare domyślnie umożliwia przechowywanie na

woluminach nazw przeznaczonych dla systemu DOS, Unix, Windows, OS2 bez konieczności

dokonywania jakichkolwiek zmian w konfiguracjach,
•bezpieczeństwo - jeżeli jest wymagane podwyższenie poziomu bezpieczeństwa, system

NetWare umożliwia realizację mechanizmów:

- mirroring (dyski lustrzane) - powoduje, że dane są przechowywane na dwóch dyskach.

Wszelkie operacje zapisu czy odczytu odbywają się na obu dyskach. Uszkodzenie jednego z

nich sprawia, że serwer pracuje dalej, wykorzystując nieuszkodzony dysk.

- duplexing (podwojone dyski) - mechanizm bardzo podobny do dysków lustrzanych, z tym że

podwojone zostają kontrolery dyskowe oraz (ewentualnie) zasilacze.
•nazewnictwo woluminów - zalecane jest stosowanie w miarę krótkich nazw woluminów

opisujących treść przechowywanych danych. Przykładem nazwa woluminu APPS dla woluminów

przechowujących aplikacje, czy też USER dla woluminów przeznaczonych dla użytkowników do

przechowywania plików.
•wielkość woluminów - określenie liczby woluminów wiąże się z ustaleniem ich wielkości przy

posiadanych zasobach dyskowych. Możliwe jest wykorzystanie opcji Allow volume quota to

grow, która dynamicznie przypisuje woluminom pamięć aż do pełnej zajętości partycji.

44

Katalogi proponowane do organizacji systemu plików

•Katalogi domowe.
Każdy użytkownik powinien posiadać własny

katalog, w którym może przechowywać dane.

Nazwa takiego katalogu jest często taka sama jak

nazwa loginu użytkownika, co zapewnia

jednorodność i prostotę przy tworzeniu skryptów

logowania.
Zazwyczaj użytkownicy mają pełen dostęp do

swoich katalogów.
•Pliki konfiguracyjne.
W katalogach domowych użytkowników

możemy tworzyć pliki konfiguracyjne zawierające

specyficzne ustawienia dla użytkownika, np.

profil dl ZeWorks, zakładki Netscape, itp.
•Katalogi aplikacji.
Katalogi aplikacji zawierają pliki programów

(exe, bat, com). Żaden użytkownik nie powinien

przechowywać w nim własnych danych.
•Katalogi wspólne.
Tworzymy dla grup użytkowników

którzy mają korzystać ze wspólnych

zasobów.

45

Struktury systemu plikowego

System NetWare podczas instalacji tworzy wolumin
SYS. Ponadto tworzona jest struktura folderów dla
poprawnej pracy systemu. Tworzenie kolejnych woluminów
jest uzależnione od struktury systemu plikowego
wykorzystywanego w danej firmie. Możemy wyróżnić
dwa podstawowe sposoby realizacji dalszej części systemu
plikowego.

•Struktura zawierająca tylko wolumin SYS
•Struktura wielowoluminowa

46

Struktura zawierająca tylko wolumin SYS

Takie rozwiązanie ma następujące zalety:
•ścieżki dostępu do zasobów (folderów) są krótkie,
•do odwołania się do wszystkich zasobów można wykorzystać
mapowanie za pomocą jednej litery,
•nie ma problemów z podziałem miejsca na określone
woluminy, dzięki czemu nie pojawia się problem z brakiem
miejsca na niektórych woluminach i nadmiarem na innych.
Wady:
•wolumin SYS powinien być zarezerwowany tylko dla zadań
systemu. Należy stosować dodatkowe mechanizmy związane z
ograniczaniem miejsca dla użytkowników, aby pozostała
określona ilość wolnego miejsca dla zadań systemowych (np.
kolejkowanie wydruków, instalacja poprawek do systemu);
•użytkownicy uzyskują częściowe prawa do woluminu
systemowego, co może umożliwić, w przypadku
nieprawidłowego nadania uprawnień, dostęp do żywotnych
zasobów systemu operacyjnego;
•foldery domowe użytkowników nie powinny być bezpośrednio
w korzeniu woluminu SYS. Może to powodować trudności z
zarządzaniem systemem plikowym przy dużej liczbie
użytkowników.

47

Struktura wielowoluminowa

Zalety rozwiązania:
•możliwość definiowania administratorów do

zarządzania każdym woluminem,
•zasoby systemowe (wolumin SYS) są bardzo dobrze

oddzielone od zasobów aplikacji i folderów roboczych,
•miejsce na woluminie SYS jest wykorzystywane w

sposób efektywny. Liczba plików, która powstaje na nim

jest niewielka, dzięki czemu wolumin jest bardzo

stabilny,
•wydzielenie woluminu systemowego powoduje, że

trudno się pomylić i przydzielić uprawnienia do zasobów

systemowych zwykłemu użytkownikowi.
Wady:
•korzystanie z wielu woluminów przez danego

użytkownika wymaga zarządzania wieloma dyskami

sieciowymi oraz większego nakładu pracy

administratora w celu nadania odpowiednich

uprawnień;
•korzystanie z dostępów do wielu woluminów wymaga

większego nakładu pracy ze strony systemu

operacyjnego, co zwiększa obciążenie serwera.

48