Materiały pomocnicze

Ekorozwój, czyli rozwój zrównoważony

www.ceo.org.pl/aktywni

Projekt jest współfinansowany ze środków Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

Treści przedstawione na stronie wyrażają poglądy realizatora projektu

i nie mogą byd utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem sponsorów.

2

Obszar 1

Ekorozwój, czyli rozwój zrównoważony

Geneza ekorozwoju

Zanim zaczęliśmy myśled w praktyce o ekorozwoju, nad koncepcją zrównoważonego rozwoju
pracowała ONZ-owska komisja, zwana Komisją Brundtland (1983-1987). Opublikowany
został raport Nasza wspólna przyszłośd, w którym po raz pierwszy pojawiło się pojęcie
zrównoważonego rozwoju/ekorozwoju (ang. sustainable development). Kolejne wydarzenia
i inicjatywy, które skupione były wokół problemów globalnych i sposobów ich rozwiązywania
to: Szczyt Ziemi w Rio w 1992 roku, oraz przyjęte na nim Deklaracja z Rio i Agenda 21 –
globalny plan działao na XXI wiek. Następny światowy szczyt poświęcony przyszłości Ziemi
odbył się w 2002 roku w Johannesburgu. Idea ekorozwoju i towarzyszące mu praktyczne
działania zagościły w strukturach ponadnarodowych, takich jak ONZ czy UE. Zasada
zrównoważonego rozwoju została wpisana np. do Traktatu z Maastricht (1992 r.),
ustanawiającego Unię Europejską.

Idea ekorozwoju jest również silnie obecna w ostatnich latach. Zarówno w Polsce, jak i na
świecie powstają liczne inicjatywy – na skalę krajową i lokalną. Dobrym przykładem takiej
działalności jest nasz program „Aktywni z Natury”, czy organizacja „Zielone Mazowsze”,
świetnie wprowadzające w życie ideę „działaj lokalnie, myśl globalnie”.

Wyrazem tego jest również nacisk na korzystanie w coraz większym stopniu z odnawialnych
źródeł energii, i to pomimo ich wyższych obecnie kosztów. Również jeśli chodzi
o wykorzystanie wody i gospodarkę odpadami, kraje uprzemysłowione mają obowiązek
spełniad coraz bardziej wyśrubowane normy ochrony środowiska.

Co kilka lat powstają unijne programy działao w zakresie ochrony środowiska. Obecny, szósty
już program nosi nazwę „Środowisko 2010: Nasza przyszłośd zależy od naszego wyboru”.
Jako cel strategiczny przyjęto w nim „osiągnięcie takiej jakości środowiska, w którym
poziomy zanieczyszczeo spowodowanych przez człowieka nie prowadzą do znaczącego

wpływu na zdrowie człowieka
lub jego zagrożenia”. Drugą tego
typu inicjatywą podjętą przez
Unię Europejską jest program
„Natura 2000” polegający na
utworzeniu

sieci

terenów

objętych

ochroną

przyrody,

którego

celem

jest

zabezpieczenie

zagrożonych

typów siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków.

3

Czym jest ekorozwój?

Ekorozwój to inaczej rozwój zrównoważony, rozwój trwały bądź samopodtrzymujący się.
W ustawie z 27 kwietnia 2001 roku „Prawo ochrony środowiska” rozwój zrównoważony
definiuje się jako „taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces
integrowania działao politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi
przyrodniczej

oraz

trwałości

podstawowych

procesów

przyrodniczych,

w celu

zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych
społeczności lub obywateli, zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleo.”

1

W myśl tej definicji powinniśmy używad odziedziczonych przez nas zasobów naturalnych
w taki sposób, aby móc je przekazad następnym generacjom „bez większych istotnych
uszczerbków”

2

. A zatem nasze działania nie powinny prowadzid do wyniszczania świata roślin

i zwierząt oraz całego, otaczającego nas, naturalnego środowiska życia. Warto wspomnied, że
dotyczy to również materii nieożywionej, czyli zasobów naturalnych naszej planety,
a zwłaszcza nośników energii takich jak ropa naftowa i węgiel kamienny.

Myśląc o zrównoważonym rozwoju powinniśmy brad pod uwagę co najmniej trzy jego
aspekty: ekologiczny, społeczny i ekonomiczny. Niektórzy dodają również aspekt kulturowy,
jednak podstawowy model obejmuje trzy wyżej wymienione. To, na który aspekt położony
jest największy nacisk, zależy od kraju realizującego założenia ekorozwoju. W krajach
biedniejszych (Globalnego Południa) działania skupiają się na równoważeniu rozwoju
ekonomiczno-społecznego: dla żyjących tam ludzi nadal najistotniejsze jest zaspokojenie
podstawowych potrzeb. Na przykład prowadzony przez rząd Ugandy program “Dobrobyt dla
wszystkich” zakłada wsparcie wiejskich społeczności poprzez szkolenia z zakresu zarządzania
finansami, marketingu i rozwoju przedsiębiorczości dla rolników – przy równoczesnych
działaniach mających na celu poprawienie jakości dróg i zapewnienie dopływu energii.
W krajach wysoko rozwiniętych za przykład posłużyd może rozbudowane ustawodawstwo
związane z ochroną środowiska, które dzięki wysokiej świadomości społecznej jest w dużym
stopniu wprowadzane w życie.

My a ekorozwój

Ekorozwój, chod obejmuje globalne zjawiska, jest ideą, która może byd (i jest) wdrażana na
poziomie lokalnym (gminy czy powiatu). Można to sprawdzid, przeglądając oficjalne strony
internetowe lokalnych samorządów. Każda gmina powinna uwzględniad zasady
zrównoważonego rozwoju podczas pracy nad strategią rozwoju, określającą cele i dążenia
lokalnej społeczności w perspektywie kilku czy kilkunastu lat. Należy dążyd do prowadzenia
takiej polityki, aby działalnośd gospodarcza sprzyjała zwiększaniu spójności społecznej
i zmniejszaniu rozwarstwienia oraz podnoszeniu jakości lokalnego środowiska naturalnego,
co w dalszej perspektywie oznacza bogacenie się społeczności np. dzięki rozwojowi
ekoturystyki.

1

Por. Dz. U. 01.62.627, cyt. za: T. Kiercel, Podstawy prawne ochrony środowiska w Unii Europejskiej, „Prawo

i Środowisko”, nr 4/2004, s. 73.

2

Por. K. Kafel, W. Lenart, Którędy po Ziemi? Jak kształcid zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego, wydanie

drugie, Warszawa 1995, s. 8-10.

4

Czy to jest zrównoważony rozwój?

Ekorozwój to taki rozwój, który pozwala na zaspokojenie racjonalnych potrzeb obecnych
mieszkaoców Ziemi, a jednocześnie nie zagraża zaspokojeniu tych potrzeb przez następne
pokolenia. Chod obejmuje globalne zjawiska, może byd realizowany na poziomie lokalnym.
Tylko świadome i aktywne włączenie się wszystkich członków społeczności lokalnej może
zapewnid skuteczne realizowanie zasad zrównoważonego rozwoju. Warto już w szkole
uczulid uczniów na problem nadmiernego wykorzystywania zasobów Ziemi – dlatego
proponujemy Paostwu cykl scenariuszy, który pomoże zaangażowad młodych ludzi
w działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego.

Pierwsze trzy scenariusze: Siedem obszarów – siedem wyborów, Uruchom wyobraźnię,
rozwio swoją miejscowośd oraz Podróż bez zbędnego bagażu mają wprowadzid uczniów
w tematykę ekorozwoju oraz uświadomid im, jaki jest związek pomiędzy ich codziennymi
zachowaniami a ogólnym stanem środowiska naturalnego na świecie. Chcemy, aby po
przeprowadzeniu proponowanych zajęd uczniowie mieli poczucie odpowiedzialności za
przyszłośd swojej lokalnej społeczności i potrafili zaplanowad oraz przeprowadzid we
współpracy z innymi takie działania, które mogą mied wpływ na tę przyszłośd.

Podczas zajęd uczniowie zapoznają się także z założeniami programu „Aktywni z natury”,
w ramach którego powstała niniejsza publikacja.

Uczniowie dowiadują się:

Co to jest ekorozwój?

Jakie są zasady zrównoważonego rozwoju?

Jakie ekoślady zostawia każdy z nas?

Jaki wpływ wywieramy na środowisko każdego dnia?

Jak rozsądnie korzystad z zasobów naturalnych?

Co możemy zrobid, aby przyszłe pokolenia też mogły cieszyd się naturalnym

środowiskiem?

Jak w mojej gminie przestrzega się zasad zrównoważonego rozwoju?

5

Zajrzyj do źródła...

www.ceo.org.pl/aktywni

Strona programu Aktywni z natury; podczas realizacji zajęd warto sięgad nie tylko po
zamieszczone na niej materiały programowe, ale także licznie publikowane artykuły,
materiały multimedialne (prezentacje, filmy itp.).

www.wwf.pl

Strona międzynarodowej organizacji ekologicznej WWF, na której znajduje się wiele
ciekawych informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju; inspiracją dla uczniów
mogą byd zamieszczane tam opisy realizowanych projektów i kampanii na rzecz
ekorozwoju – uczniowie mogą do wielu z nich się przyłączyd.

www.wearewhatwedo.org

Strona projektu Jesteśmy tym, co robimy, prezentująca ciekawe (i proste) rozwiązania
mające na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju.

footprint.wwf.org.uk

Tutaj znajdziecie wszystkie informacje dotyczące ekośladu oraz sposobów jego
pomiaru (wraz z odpowiednimi kalkulatorami).

www.guardian.co.uk/katine

Strona projektu rozwojowego prowadzonego w północno- wschodniej Ugandzie przy
wsparciu organizacji Amref i banku Barclays, w który za pośrednictwem strony
internetowej brytyjskiego dziennika the Guardian zaangażowani są również
mieszkaocy Wielkiej Brytanii.