Procesy wydawnicze

Wykładowca:

mgr inż. Bernard Jóźwiak

Wykład 2

1

05-03-2011

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Jednoznaczna klasyfikacja jest trudna,

ze względu na rozmaite kryteria podziału:

edytorskie, technologiczne czy użytkowe

2

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Podstawowy podział:



Druki nieperiodyczne



Druki periodyczne



Akcydensy

3

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Wydawnictwa nieperiodyczne
(dziełowe):



książki (powyżej 48-stronic + okładka)



broszury (do 48-stronic z okładką)

4

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Wydawnictwa periodyczne (prasowe):



gazety (ukazują się częściej niż 1 raz w
tygodniu)



czasopisma (ukazują się 1 raz w tygodniu lub
rzadziej)

5

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Akcydensy



Wydawnicze



Informacyjne



Manipulacyjne



Opakowaniowe



Specjalne

6

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych



wydawnicze

np. mapy, nuty



informacyjne

np. ulotki, prospekty, afisze, plakaty, instrukcje obsługi, kalendarze,

katalogi, cenniki, spisy telefoniczne i adresowe, rozkłady jazdy



manipulacyjne

np. rachunki, faktury, formularze, papiery wartościowe, banknoty, bilety,

dyplomy, świadectwa, zaświadczenia, druki transakcyjne



opakowaniowe

np. opakowania, etykiety, metki, banderole, obwoluty i okładki książek



specjalne

np. koperty PIN, karbonizowane losy loteryjne, druki zintegrowane

7

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Podział ze względu na wykończenie

introligatorskie:



druki zwarte (oprawy), np. książki, broszury



druki odrębne (luźne), np. plakaty, ulotki, gazeta

8

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Wewnętrzny podział wydawnictw dziełowych

(z wyjątkiem nut i map) na potrzeby

wydawnictw i bibliotek:



literatura piękna;



literatura dla dzieci (do 8-miu lat));



literatura dla młodzieży (powyżej 8-miu lat);



literatura społeczno-polityczna;



literatura popularno-naukowa;



literatura naukowa;



literatura zawodowa;



podręczniki szkolne;



podręczniki akademickie

9

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Podział wg UNESCO ze względu na tematykę treści wydawnictw,
zgodny z Uniwersalną Klasyfikacją Dziesiętną (UKD).

10

1.

dział ogólny;

2.

filozofia;

3.

religia; religioznawstwo;

4.

socjologia; statystyka;

5.

polityka; nauki ekonomiczne;

6.

prawo; administracja;

akcja socjalna; ubezpieczenia;

7.

wojskowość;

8.

wychowanie i nauczanie;

9.

handel; transport; komunikacja;

10. etnografia;

11. językoznawstwo;

12. matematyka;

13. nauki przyrodnicze;

14. medycyna;

15. inżynieria; technika; przemysł;

budownictwo;

16. gospodarstwo wiejskie;

17. gospodarstwo domowe; hotelarstwo;

żywienie;

18. organizacja i technika handlu i

przemysłu;

19. sztuki piękne;

20. rozrywki; gry; sport;

21. nauka o literaturze;

22. literatura piękna;

23. geografia; podróże;

24. historia; życiorysy;

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Podział druków, uwzględniający jedynie ich

objętość, wynika z terminologii zawartej w normie

BN-73/7401-01, wg której wyodrębnia się

następujące produkty poligraficzne:



ulotki – druki luźne o objętości do 4 stronic,



foldery – druki luźne o objętości większej niż 4

stronice,



broszury – druki łączone o objętości do 48 stronic

łącznie z okładką,



książki – druki łączone o objętości ponad 48

stronic

11

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

Przyjmując jako kryterium podziału charakter

zamierzenia wydawniczo-poligraficznego,

wszelkie produkty poligraficzne nie będące

akcydensami, podzielić można na dwie

zasadnicze grupy:



wydawnictwa jednorazowe



wydawnictwa ciągłe

12

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

wydawnictwo jednorazowe

Wynik zamkniętego, przewidzianego z góry

zamierzenia wydawniczo-poligraficznego,

stanowiący samodzielną jednostkę jedno- lub

wielotomową, określaną jako tytuł wydawniczy

13

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

tytuł wydawniczy

to każde kolejne wydanie tego samego dzieła,

niezależnie od tego, czy ulegało ono zmianom

merytorycznym lub edytorskim, czy też ukazało się

w postaci niezmienionej, a także każdy tom

wydawnictwa wielotomowego oraz odrębny numer

wydawnictwa periodycznego

14

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

tytuł wydawniczy

jest, obok wysokości nakładu i objętości dzieła

wyrażonej w arkuszach autorskich, jedną z

podstawowych miar działalności wydawniczej

15

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

wydawnictwa ciągłe



składają się z szeregu jednostek wydawniczo-

poligraficznych, których liczba i czas ukazywania

się nie są z góry ograniczone



zazwyczaj są związane wspólnym tytułem, zajmują

się tym samym lub zbliżonymi zagadnieniami oraz

zachowują jednolitą lub zbliżoną szatę edytorską

16

Podział i charakterystyka

publikacji wydawniczych

W obrębie grupy wydawnictw ciągłych można

wydzielić 3 podgrupy o nieco odmiennym stopniu

powiązania poszczególnych jednostek, ich

zawartości merytorycznej i cykliczności ukazywania

się:

1.

wydawnictwa seryjne,

2.

wydawnictwa zbiorowe,

3.

wydawnictwa periodyczne

17

Serie wydawnicze



serie wydawnicze związane są wspólnym

tytułem serii



każda jednostka stanowi odrębne dzieło,

przeważnie innego autora, posiada własny tytuł,

czasem również numerację i może być

rozpowszechniana niezależnie od innych

18

Serie wydawnicze



wspólnymi cechami wydawnictw

wchodzących w skład serii są:



jednakowy format



zbliżona tematyka i objętość



ujednolicona szata edytorska



materiały i technologia produkcji

19

Serie wydawnicze

Tytuł serii:

Mitologie świata

Tytuły poszczególnych pozycji:



Mitologia starożytnej Grecji



Mitologia starożytnej Italii



Mitologia starożytnego Egiptu



Mitologia czarnej Afryki



Mitologia Azteków



Mitologia Celtów

20

Serie wydawnicze

21

Serie wydawnicze

22



Serie zamknięte

mają z góry zaplanowane wszystkie pozycje

wchodzące w skład danej serii wydawniczej,



Serie otwarte

wydając nowy tytuł wydawnictwo można zdecydować

się na dołączenie go do istniejącej już na rynku

czytelniczym serii wydawniczej; należy wówczas

projektując publikację przestrzegać założeń

i sposobu składania charakterystycznego dla danej serii

Wydawnictwa zbiorowe

23



charakterystyczne dla publikacji naukowych



wspólny dla całości tytuł i często numerację



poszczególne jednostki mogą zawierać różną liczbę

dzieł różnych autorów na ten sam lub zbliżony temat



ukazują się zazwyczaj w jednakowej szacie

edytorskiej



w nieokreślonych z góry odstępach czasu

Wydawnictwa zbiorowe

24

Przykład:

Poradnik inżyniera,

Mechanika



t.1 Zagadnienia ogólne



t.2 Zagadnienia konstrukcyjne



t.3 Zagadnienia technologiczne

w każdym tomie rozdziały opracowane przez różnych

autorów

Wydawnictwa zbiorowe

25

Wydawnictwa periodyczne

Wydawnictwa periodyczne (prasowe) są

publikacjami:



o wspólnym tytule



datowanymi i numerowanymi



ukazującymi się w określonych jednakowych

odstępach czasu



ukazującymi się w niezmienionej szacie edytorskiej

26

Wydawnictwa periodyczne

Zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Instytut

Bibliograficzny Biblioteki Narodowej

wydawnictwa periodyczne można podzielić na

podgrupy według:



częstotliwości ukazywania się



zawartości merytorycznej

27

Wydawnictwa periodyczne

Podział ten można jeszcze rozbudować,

uwzględniając grupy tematyczne zgodnie z

Uniwersalną Klasyfikacją Dziesiętną czy też

np. zasięg danego czasopisma

(specjalistyczne, ogólne, regionalne, krajowe)

28

Wydawnictwa periodyczne

Podział wg częstotliwości ukazywania się:



gazety (ukazujące się 2-6 razy w tygodniu),



tygodniki,



dwutygodniki,



miesięczniki,



dwumiesięczniki,



kwartalniki,



półroczniki,



roczniki

29

czasopisma

Wydawnictwa periodyczne

Podział wg zawartości merytorycznej:



gazety informacji ogólnej,



czasopisma naukowe,



czasopisma zawodowe,



czasopisma informacyjne,



czasopisma ogólne,



czasopisma dziecięce i młodzieżowe,



czasopisma urzędowe,



czasopisma oficjalne,



czasopisma dla zagranicy

30

Materiały wydawnicze

Materiały wydawnicze są to opracowania

w postaci:



maszynopisów



pierwodruków



makiet



szkiców



oryginałów do reprodukcji



innych materiałów potrzebnych

do wytworzenia produktu poligraficznego

31

Materiały wydawnicze

Rękopis, manuskrypt – wszelki tekst

sporządzony ręcznie; potocznie: tekst autorski

pisany ręcznie lub na maszynie, przeznaczony

do druku

Pierwodruk – wydrukowany egzemplarz

poprzedniego wydania, służący za podstawę

do składania i łamania następnego wydania

przy wznowieniach

32

Materiały wydawnicze

Maszynopis wydawniczy – materiał

wydawniczy napisany na komputerze w

postaci wydruku, sprawdzony,

zaadiustowany, przeznaczony do składania

lub łamania, zawierający część tekstową,

tabele, wzory oraz załączniki (np. szkic,

makieta, wykaz znaków specjalnych)

potrzebne do wytworzenia produktu

poligraficznego

33

Materiały wydawnicze

Szkic wydawniczy – dyspozycja rysunkowa

określająca układ graficzny publikacji lub jej

części

34

Materiały wydawnicze

Makieta wydawnicza – dokładny plan

układu graficznego sporządzony w postaci

zbioru kart określonego formatu w skali 1:1,

rozrysowanych lub wyklejonych z odbitek

korektorskich składu oraz ilustracji,

uzupełniony adiustacją i dyspozycjami

technicznymi, stanowiący wzorzec do łamania

lub montowania stronic

35

Materiały wydawnicze

Oryginał reprodukcyjny – wzorzec w

postaci tekstu, rysunku, odbitki fotograficznej

lub drukarskiej przeznaczony do

reprodukowania metodami poligraficznymi

36

Maszynopis wydawniczy



papier: kolor biały, zadrukowany 1-stronnie



format A4 (ew. A5 dla słowników oraz A3 złamany do A4 dla

tabel)



marginesy: dla A3 i A4: górny = 25 mm, lewy = 35 mm;

dla mniejszych formatów marginesy mogą być zmniejszone o 10

mm



numeracja kartek: ciągła, jednolita (arabska), pośrodku

górnego marginesu



krój pisma: jedno- lub dwuelementowe,

bez wyróżnień

37

Maszynopis wydawniczy



stopień pisma: nie mniej niż 9/10 p.; dla słowników i

encyklopedii – 8/8 p.; dla tabel – 8/10 p., dla główki tabeli może

być – 6/8 p.



wcięcia akapitowe = 1,5 fireta; należy je stosować nawet,

gdy przewidywany jest skład bez wcięć akapitowych



odstępy między wierszami – podwójny, a przy tytułach –

poczwórny



liczba znaków na 1 str. maszynopisu –

30 wierszy po 60

znaków = 1800 znaków

licząc ze spacjami i znakami

interpunkcyjnymi

38

Adjustacja maszynopisu

Adiustacja – wprowadzenie na kartki

maszynopisu za pomocą umownych oznaczeń

(tzw. znaków adiustacyjnych) dyspozycji

technicznych podających sposób wykonania

składu

39

Adjustacja maszynopisu

Zasady wykonywania:



znaki adiustacyjne należy nanosić bezpośrednio w tekście

tabelach i wzorach, do których się odnoszą



objaśnienia i skróty – na lewym marginesie maszynopisu



adiustację wykonuje się kolorem:



czarnym – w odniesieniu do alfabetu łacińskiego



czerwonym

– w przypadku alfabetu greckiego



niebieskim

lub

zielonym

– dla pism gotyckich



wszystkie części maszynopisu należy oznaczyć za pomocą

odpowiednich znaków adiustacyjnych uzupełnionych

o odpowiednie objaśnienia i skróty

40

Szkic maszynopisu



dyspozycja rysunkowa wykonana odręcznie lub w

programie graficznym, która określa wygląd przyszłej

publikacji



ułatwia znacznie pracę operatorowi DTP objaśniając

szczegóły łamania, określa układ typograficzny oraz

rozmieszczenie kolumn, łamów, ilustracji i podpisów

do nich, tytułów, inicjałów, tabel itp.

41

Szkic maszynopisu

Zasady wykonywania szkicu:



skala 1:1, jednostronnie



czarnym ołówkiem lub długopisem



format kartki zgodny z formatem planowanej

publikacji przed obcięciem



na papierze o barwie jasnej i gramaturze powyżej

60 g/m

2



stosuje się umowne oznaczenia podane w normie

uzupełniane w miarę potrzeby objaśnieniami słownym

42

Szkic maszynopisu

43

Makieta wydawnicza

44



projekt graficzny przewidzianej do druku publikacji

w postaci wydruku lub kart wyklejonych wydrukami

komputerowymi i materiałem ilustracyjnym,

zawierającymi wszystkie elementy: teksty, ilustracje

wraz z podpisami, tabele itp. opatrzone odpowiednimi

komentarzami dotyczącymi składu



wykonywana dla publikacji z dużą ilością materiału

ilustracyjnego, tabel, wzorów matematycznych lub

chemicznych oraz innych dodatkowych elementów,

które mogą sprawiać problemy podczas składania w

programach DTP

Makieta wydawnicza

05-03-2011

45



obecnie może mieć postać pliku z danymi

cyfrowymi, powstałego w programie, w którym będzie

łamana publikacja



Na podstawie makiety można:



określić ostateczną objętość publikacji, co pozwala na

dokładne oszacowanie kosztów druku,



obliczyć ilość papieru,



sprawdzić miejsce występowania wakatów



zaplanować miejsce przeznaczone na spis treści i

metryczkę

Makieta wydawnicza

46

Makieta w postaci pliku cyfrowego dla publikacji

periodycznych oraz książek wydawanych w ramach

jednej serii wydawniczej może być wykorzystywana

wielokrotnie (do każdej pozycji serii, do każdego nr

periodyku), co eliminuje konieczność każdorazowego

jej projektowania od podstaw

Makieta wydawnicza

Makieta w programach DTP:

47



szablon (layout)



makieta mieszana



półmakieta



makieta cyfrowa

Szablon (layout)

zawiera informacje dotyczące położenia i
wyglądu poszczególnych elementów

planowanej publikacji, zapisane w

programie graficznym

48

Szablon (layout)

utożsamiany z makietą, ale bardziej
odpowiada szkicowi, gdyż przedstawia jedynie
ogólne założenia kompozycyjne:



dyspozycje dotyczące ustawienia paginy



linie definiujące łamy



sposób włamywania ilustracji



format podpisów pod rysunkami, przypisów



stylów akapitowych do tytułów i tekstu głównego



używanych znaków wypunktowania



przyjętej kolorystyki



wyróżnień w tekście itp.

49

Makieta mieszana

postać cyfrowa makiety połączona

ze sposobami konwencjonalnymi:



wstępna realizacja ma miejsce w systemach DTP



na wydruki komputerowe układu typograficznego

publikacji doklejany jest materiał ilustracyjny



następnie nanoszone są poprawki, adiustacja oraz

dyspozycje dotyczące dalszych etapów cyfrowego

przepływu prac

50

Makieta mieszana

51

Półmakieta

Półmakieta – realizowana jest jednocześnie z

wykonywaniem (łamaniem) publikacji, co znacznie

skraca czas przygotowania publikacji do druku, gdyż

nie występuje bierne makietowanie, które wymaga

późniejszej zgody szeregu osób uczestniczących

w procesach prepress:



publikacja powstaje w formie cyfrowej w programach

edytorskich



korekta dotycząca ustawienia lub obłamania ilustracji

dokonywana jest na wydrukach

52

Makieta cyfrowa

Cyfrowy zapis wszystkich elementów
projektowanej publikacji:



pozwala na dowolne przekształcanie poszczególnych

obiektów bez ryzyka ich ponownego przerysowywania



umożliwia wprowadzanie wszelkich poprawek

sugerowanych przez autora, wydawcę czy klienta

53

Makieta cyfrowa



wydruki makiet cyfrowych:



1- lub 2-stronne



podaje się:



dyspozycje określające wymiary publikacji, kolumn i

łamów oraz wszystkich elementów występujących w danej

publikacji, tj. ilustracji, tabel i tablic, znaków graficznych itp.



krój i stopień pisma oraz interlinię dla składanego tekstu



na wszystkich kartach wymiary podaje się w tych

samych jednostkach



szerokość składanego tekstu powinna odpowiadać

pełnym cycerom

54

Makieta cyfrowa



odstęp tekstu od obiektu obłamywanego (np.

ilustracji) powinien wynosić 1 cycero (= 4,5 mm)



min. szerokość składu dla tekstu obłamującego

ilustrację = 25 znaków (pozwala na poprawne

dzielenie i przenoszenie wyrazów)



elementy drukowane w kolorze obwodzi się linią

(jak na szkicu) dodając opis użytego koloru w postaci:



numeru katalogowego z wzornika np. Pantone lub



udziału poszczególnych składowych, np. C=0%,

M=100%, Y=100%, K=0%



ilustracje na spad powinny wystawać 3 mm poza

obrys stronicy

55

Makieta cyfrowa

56