Mikroekonomia

2011-10-16

Znaczenie dosłowne:
Rynek – to miejsce zorganizowane w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonuje się wymiany
dóbr, usług czy czynników wtórnych
Znaczenie ekonomiczne:
Rynek – całokształt procesów dostosowanych, podczas których nabywca i sprzedawca ustalają
warunki transakcji.

Mechanizm rynkowy
- ma charakter integralny – funkcjonuje równocześnie na wszystkich rynkach
- powstaje w wyniku działania 2 zasadniczych sił:
# konfliktu
# konkurencji

Wielkość popytu
- ilość towaru, jaką nabywcy są gotowi kupić
# przy danym poziomie ceny
# w danym miejscu
# w danym czasie
-

ilustracją graficzną jest punkt na krzywej popytu

Popyt
- całkowita zależność między wielkością zapotrzebowania na dany produkt, a jego ceną
(różnym poziomem cen odpowiadają różne wielkości popytu)
- suma zgłaszanego popytu indywidualnego
- zmienia się wraz ze zmianą czynników
- ilustracją graficzną jest cała krzywa popytu

Prawo popytu – wskazuje, że wielkość popytu zmienia się w przeciwnym kierunku niż cena,
przy założeniu ceteris paribus (inne warunki stałe)

- Cena rośnie to wielkość popytu maleje, ceteris paribus

(trzeba dodawać)

- Cena maleje to wielkość popytu rośnie, ceteris paribus

Funkcja popytu

XD=a-bP
b<0
np. XD=14-2P

Ilustracją graficzną prawa popytu jest przejście z punktu do punktu na tej samej krzywej
popytu.

Zmiany popytu

Przy niezmienionej cenie zmieniło się zapotrzebowanie na towar – oznacza to, że na
kształtowanie się popytu wpłynęły czynniki pozacenowe.

Czynniki pozacenowe kształtują popyt:
- ekonomiczne: poziom ceny dóbr substytucyjnych lub komplementarnych, dochody,
skłonność do oszczędzania
- psychologiczne: moda, gusta, preferencje, podatność na reklamę
- społeczne: wykształcenie, religia, tradycje, przynależność do określonej grupy społecznej
- demograficzne: przyrodnicze, liczba ludności, struktura ludności, ukształtowanie terenu,
klimat
- materialne; postęp naukowo techniczny; stan posiadania

- w prawo – wzrost popytu
- w lewo – spadek popytu

Zmiana czynników pozacenowych wywołuje zmiany popytu – ruch całej krzywej popytu.

Wyjątki od prawa – krzywa popytu ma nachylenie dodatnie:

1. Efekt spekulacyjny (oczekiwania co do przyszłych cen widocznych na giełdach)
2. Efekt naśladownictwa – owczego pędu – jest to manifestowanie swoich

przynależności do określonych grup społecznych

3. Efekt demonstracji – odwrotny do efektu naśladownictwa poprzez zakup usług itp.

chęć podkreślenia swojej odmienności

4. Efekt snobizmu – nie chce wyglądać tak jak wszyscy, kupować to co wszyscy, w

sezonie modny jest np. pomarańcz a kupuje np. zielony

5. Efekt veblena – pojawia się w grupie osób zamożnych, dotyczy dóbr prestiżowych,

wskazuje na status

6. Efekt giffena – dotyczy dóbr podstawowych, elementarnych np. ryż, ziemniaki, są to

dobra podrzędnie, w których udział w wydatkach jest istotny, dominujący – dot.
najmniej zarabiających

Wielkość podaży a podaż.

Wielkość podaży
- oferowane przez producentów na ilość określonego towaru
# przy danej jego cenie
# w danym miesiącu
# w danym czasie
- ilustracją graficzną jest punkt na krzywej podaży

Podaż
- całkowita zależność między wielkością oferty towarowej na rynku, a jego ceną (różnym
poziomem cen odpowiadają różne wielkości podażowej)
- suma podaży indywidualnej zgłoszonej przez wszystkich producentów
- zmienia się wraz ze zmianą czynników pozacenowych
- ilustracją graficzną jest cała krzywa podaży

Prawo podaży – wskazuje, ze wielkość podaży zmienia się w tym samym kierunku co cena
przy założeniu ceteris paribus (inne warunki stałe)


- cena rośnie to wielkość podaży rośnie
ceteris paribus
- cena maleje to wielkość podaży maleje
ceteris paribus








Funkcja podaży
Xs=a+bP
b>0
np. Xs=2+2P

Zmiana ceny dobra, zatem i wielkość podaży na dobra – ruch po krzywej podaży.

Zmiana podaży
Jeżeli przy niezmiennej cenie zmieniła się oferta dóbr czy usług oznacza to że na
kształtowanie się podaży wpłynęły czynniki pozacenowe

Czynniki pozacenowe kształtujące podaż:
- ilość przedsiębiorstw w gałęzi
- warunku naturalne
- zdarzenia losowe np. pożar, powódź, huragan, strajki, kradzieże
- cele firmy np. maksymalizacja zysku, wejście na rynek
- koszty produkcyjne danego towaru (np. zmiana cen surowców, czynników wytwórczych,
oprocentowanie kredytów, poziomów ceł, subsydia) lub towarów alternatywnych
- przewidywania co do przyszłych cen

Zmiany podaży
przekształcenie krzywej
- w prawo – wzrost podaży
- w lewo – spadek podaży



Zmiana czynników pozacenowych
wywołuje zmiany podaży – ruch
całej krzywej podaży.






Równowaga rynkowa
- stan, w którym siły na rynku równoważą się
- wielkość popytu jest równa wielkości podaży przy jednej określonej cenie
- nie występują tendencje do zmiany ceny ilości oferowanych lub nabywanych dóbr

Zmiany równowagi rynkowej pod wpływem zmiany popytu.

Popyt rośnie

Cena (P

E

) ↑

Wielkość transakcji (X

E

)↑

- ruch krzywej D (czynniki pozacenowe
wpływające na popyt)

Popyt maleje

Cena (P

E

) ↓

Wielkość transakcji (X

E

) ↓

Zmiany równowagi rynkowej pod wpływem zmiany podaży.

Podaż rośnie

Cena (P

E

) ↓

Wielkość transakcji (X

E

)↑

- ruch całej krzywej podaży
- zmiana czynników
pozacenowych wpływających
na ofertę
- nastąpił ruch po krzywej popytu
- działa prawo popytu

Podaż maleje

Cena (P

E

) ↑

Wielkość transakcji (X

E

) ↓

Dobra substytucyjne
- wymienne/zastępujące się

Dobra komplementarne
- uzupełniające się






















Interwencja Państwa – ceny gwarantowane.

Cena Maxymalna
- cena ustalona poniżej ceny równowagi, po wyżej której nie można oferować produktu
- korzystna dla konsumenta
- wywołuje niedobór rynkowy
- wielkość popytu > wielkość podaży

Cena Minimalna
- cena ustalona powyżej ceny równowagi, poniżej której nie można oferować produktu
- korzystna dla producenta
- wywołuje nadwyżkę rynkową
- wielkość podaży > wielkość popytu

Elastyczność (E)

Popyt (D) ← reakcja → Podaż(S)
zmiana ilość
pod wpływem siły


dochodowa (I) krzyżowa(C) cenowa (P) cenowa (P)

wielkość popyt

wielkość podaży

prawo popytu P

X

↑ prawo podaży P

X

↑

wielkość popytu X↓ wielkość podaży X↑
czynnik cenowy czynnik cenowy

b<0 b>0

X

SP

P

X

E

∆

∆

=

%

%

I

X

E

DI

∆

∆

=

%

%

Y

DC

P

X

E

∆

∆

=

%

%

X

DP

P

X

E

∆

∆

=

%

%

1

2

1

2

1

2

1

2

x

x

x

x

DP

P

P

P

P

x

x

x

x

E

−

+

×

+

−

=

x

bP

E

DP

=

x

bP

E

SP

=

1

2

1

2

1

2

1

2

x

x

x

x

SP

P

P

P

P

x

x

x

x

E

−

+

×

+

−

=

X

DC

P

Y

E

∆

∆

=

%

%

Elastyczność cenowa popytu




- procentowa zmiana popytu danego dobra względem procentowej zmiany ceny tego dobra.

Metoda łukowa:









- dla zmian ceny : Cena ↑ z … do … , ilość ↓ z … do …

Metoda punktowa:

x

bP

x

P

b

E

x

P

b

x

P

P

x

P

P

x

x

P

P

x

x

E

DP

DP

=

=

=

×

∆

∆

=

∆

×

∆

=

∆

÷

∆

=

- dla danej ceny (też dla ceny równowagi rynkowej)
x=a-

b

P

współczynnik kierunkowy

X

DP

P

X

E

∆

∆

=

%

%

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

x

x

x

x

DP

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

DP

P

P

P

P

x

x

x

x

E

P

P

P

P

x

x

x

x

P

P

P

P

x

x

x

x

P

P

P

P

x

x

x

x

E

−

+

×

+

−

=

−

+

×

+

−

=

−

+

×

+

−

=

−

+

÷

+

−

=

2011-11-05

Elastyczność krzyżowa

X P

X

rynek dobra X

Y P

Y

rynek dobra Y

1

2

1

2

1

2

1

2

Y

Y

Y

Y

DC

P

P

P

P

X

X

X

X

E

−

+

×

+

−

=

1

2

1

2

1

2

1

2

I

I

I

I

X

X

X

X

E

DI

−

+

×

+

−

=

Elastyczność cenowa popytu.

Zad. Funkcja popytu dana jest równaniem X=50-2P

a) przedstaw graficznie krzywą popytu i przychodu całkowitego

b) uzupełnij tabelkę

X

0

50

P

25

0

Y

DC

P

X

E

∆

∆

=

%

%

Współczynnik

Charakter popytu

Wielkość

popytu lub jej

przedmiot

Cena lub jej

przedział

Zależność

między E

DP

, P,

TR

|E

DP

|=∞

Doskonale elastyczny

punkt na osi rzędnych

X=0

P=25

TR=0

|E

DP

|>1

Elastyczny

%∆

X

>%∆P

X

0<X<25

12,5<P<25

P↑ TR↓
P↓ TR↑

|E

DP

|=1

Neutralny

Proporcjonalny

%∆

X

=%∆P

X

dokładnie

połowa

krzywej

popytu X=25

P=12,5

TR

max

=const

312,5

|E

DP

|<1

Nieelastyczny

%∆

X

<%∆P

X

25<X<50

0<P<12,5

P↑ TR↑
P↓ TR↓

|E

DP

|=0

Sztywny %∆

X

=0

punkt na osi odciętych

X=50

P=0

TR=0

|EDP|<1

TR=TE↑

P

X

↑ Wielkość popytu↓

|EDP|=1

TR=TE max const

|EDP|>1

TR=TE ↓

prawo popytu

odczyt z krzywą popytu wielkość wydatków konsumentów

przychodów producenta TR=TE=P

X

Metoda graficzna wyznaczania E

DP

CB

CE

OF

FE

AB

OA

E

C

DP

=

=

=

__

__

__

__

|

|

Dla typowej krzywej popytu (nachylenie ujemne) współczynnik elastyczności popytu E

DP

przyjmuje wartości ujemne.

Dla efektów giffera, verblena, snobizmu gdy krzywa popytu ma nachylenie dodatnie

przyjmuje wartości dodatnie E

DP

>0

Popyt doskonale elastyczny

- dobra posiadają bardzo dużą ilość substytutów








Stwierdzenie konsumenta:

- jeśli cena X choć nieznacznie wzrośnie nie będę kupować tego dobra X

Popyt neutralny – dokładnie połowa krzywej

TE=TR=X

1

P

1

X

2

P

2

const

X

3

P

3

X

4

P

4

%∆X=%∆P

Stwierdzenie konsumenta:

- niezależnie od ceny na dobro X wydaję zawsze tyle samo pieniędzy

Popyt sztywny

















Stwierdzenie konsumenta:

- niezależnie od ceny kupuję zawsze tyle samo dobra X

Brak bliski substytutów, konsument niewrażliwy

- dobro zaspokaja niezbędne potrzeby

Determinanty elastyczności cenowej popytu

Elastyczność cenowa maleje gdy:

- maleje liczba producentów danego dobra na rynku

- maleje dostępność substytutów

- skraca się czas na podjecie decyzji przez konsumentów

- zmniejsza się udział danego dobra czy usługi w całkowitych wydatkach

- akcja reklamowa danego produktu jest skuteczna

- dla danego konsumenta zwiększa się istotność danego dobra

Zadanie

1. Oblicz:

a) E

DP

dla P=10 oraz TE=TR

b) E

DP

gdy cena wzrośnie z P

1

=15 do P

2

=20. O ile zmieniły się wydatki

konsumentów/przychody producentów

2. Zinterpretuj wyniki

Ad.1.

a) E

DP

dla danej ceny X=a-bP

X

bP

E

DP

=

X=50-2P=50-2*10=30

P=10

67

,

0

3

2

30

10

2

−

=

−

=

×

−

=

DP

E

|E

DP

|=0,67<1

Popyt jest nieelastyczny

TE=TR=x*P=30*10=300

b) E

DP

dla zmiany ceny z P

1

do P

2

a w konsekwencji zmianę z X

1

do X

2

1

2

1

2

1

2

1

2

P

P

P

P

X

X

X

X

E

DC

−

+

×

+

−

=

X

1

=50-2P=50-2*15=20

P

1

=15

X

2

=50-2P=50-2*20=10

P

2

=20

33

,

2

3

7

6

14

5

35

30

10

15

20

15

20

20

10

20

10

−

=

−

=

−

=

×

−

=

−

+

×

+

−

=

DP

E

|E

DP

|=2,33>1

Popyt jest elastyczny|E

DP

|>1 P↑ TE↓

TR

1

=TE

1

=X

1

P

1

=300 TR

2

=TE

2

=X

2

P

2

=200

∆TR=TR

2

-TR

1

=200-300=-100

Cena wzrosła z P

1

=15 do P

2

=20; wielkość popytu zmalała z X

1

=20 do X

2

=10; wydatki

zmalały z TE

1

=300 do TE

2

=200, czyli o 100.

Jeśli cena wzrosła to wielkość popytu zmalała.

Interpretacja:

%

1

%

33

,

2

%

%

33

,

2

−

=

∆

∆

=

−

=

P

X

E

DP

Jeśli cena wzrosła o

1%

to wielkość popytu zmalała o

2,33 %.

Jeśli cena wzrosła o 5% to wielkość popytu zmaleje o 11,65%.

%

5

%

65

,

11

%

5

%

33

,

2

5

=

×

Elastyczność cenowa podaży.

X

SP

P

X

E

∆

∆

=

%

%

→ wielkość podaży

Dla zmiany ceny z P

1

do P

2

dla danej ceny i funkcji X=a+b

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

X

SP

P

P

P

P

X

X

X

X

E

−

+

×

+

−

=

X

bP

E

SP

=

b>0, X,P>0, E

SP

>0

S

1

: podaż doskonale elastyczna

E

SP

=∞

Linia równoległa do osi OX

Linie o stałej elastyczności:

S

2

: podaż sztywna

E

SP

=0

Linia prostopadła do osi OX

S

3

: podaż neutralna/proporcjonalna

E

SP

=1 %∆X

S

=%∆P

X

Linia wychodzi z początku układu współrzędnych

Linie o zmiennej elastyczności:

S

4

: podaż jest nieelastyczna

0<E

SP

<1

%∆X

S

<%∆P

X

P↑E

SP

↑

X↑

Linia przechodzi przez oś odciętych

S

5

: podaż elastyczna

E

SP

>1

%∆X

S

>%∆P

X

P↑E

SP

↓

X↑

Determinanty elastyczności cenowej podaży

Elastyczność cenowa maleje gdy:

- maleje czas jakim dysponuje producent na dostosowanie się do zmiennego poziomu cen

- maleje przydatność dobra na magazynowanie i przechowywanie

- rośnie poziom wykorzystania zatrudnionych czynników niezbędnych do produkcji

- szybko rośnie poziom kosztów wraz ze wzrostem produkcji

- rośnie specjalizacja aparatów wytwórczego i kadry do produkcji

0

5

10

15

20

25

X=-10+2P

-

0

10

20

30

40

S

1

-

2*5/0

0

2*10/10

2

2*15/20

1,5

2*20/30

1,33

2*25/40

1,25

X=2P

0

10

20

30

40

50

S

2

-

2*5/10

1

2*10/20

1

2*15/30

1

2*20/40

1

2*25/50

1

X=10+2P

10

20

30

40

50

60

S

3

0

2*5/20

0,5

2*10/30

0,67

2*15/40

0,75

2*20/50

0,8

2*25/60

0,83

X

bP

E

SP

=

X

bP

E

SP

=

X

bP

E

SP

=

Elastyczność krzyżowa popytu

X

DC

P

Y

E

∆

∆

=

%

%

dobra komplementarne

popyt dobro Y↓

E

DC

<0

P

X

↑ wielkość popytu X↓

substytuty

popyt dobro Y↑

E

DC

>0

niezależne

popyt dobro Y const

E

DC

=0

Elastyczność cenowa popytu

Elastyczność krzyżowa popytu

wielkość popytu

X

DP

P

X

E

∆

∆

=

%

%

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

X

DP

P

P

P

P

X

X

X

X

E

−

+

×

+

−

=

Popyt doskonale elastyczny |E

DP

|=∞

interpretacja:

Popyt elastyczny |E

DP

|>1

E

DC

<0 X i Y są komplementarne

Popyt neutralny |E

DP

|=0

E

DC

>0 X i Y to substytuty

Popyt nieelastyczny |E

DP

|<1

E

DC

=0 X i Y dobra niezależne

Popyt sztywny |E

DP

|=0

E

DP

Jeżeli cena P

X

↑ o …% to wielkość popytu X↓ o …%

E

DC

↓ o …%

komplementarne

Jeżeli P

X

↑ o …% to popyt na Y ↑ o …%

substytuty

bez zmian

niezależne

X

DC

P

Y

E

∆

∆

=

%

%

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

X

DC

P

P

P

P

Y

Y

Y

Y

E

−

+

×

+

−

=

Zad.
Na rynku dobra X cena wzrosła z P

X1

=2 do P

X2

=4, czego skutkiem była:

Zmiana zakupów

Wskaźnik

elastyczności

Charakter dóbr

interpretacja

a) dobra X z 6 do 2

X1 X2

Popyt na dobro X

jest elastyczny

Jeśli cena X ↑ o 1%

to wielkość popytu

na X ↓ o 1,5%

b) dobra Y z 60 do 40

Y1 Y2

P

X

↑ X

wielkość

↓ Y

popyt

↓

X i Y

komplementarne

Jeśli cena X↑ o 1% to

popyt na Y↓ o 0,6%

c) dobra Z z 40 do 60

Z1 Z2

X i Y substytuty

Jeśli cena X↑ o 1% to

popyt na dobro Z↑ o

0,6%

=

−

+

×

+

−

=

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

X

DP

P

P

P

P

X

X

X

X

E

5

,

1

2

4

2

4

6

2

6

2

−

=

−

+

×

+

−

=

=

−

+

×

+

−

=

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

X

DC

P

P

P

P

Y

Y

Y

Y

E

0

6

,

0

2

4

2

4

60

40

60

40

<

−

=

−

+

×

+

−

=

=

−

+

×

+

−

=

1

2

1

2

1

2

1

2

X

X

X

x

DC

P

P

P

P

Z

Z

Z

Z

E

6

,

0

2

4

2

4

40

60

40

60

+

=

−

+

×

+

−

=

Mikroekonomia 2011-12-03

I Prawo Gossena

Użyteczność całkowita dobra X (TU

X

) to zadowolenie/satysfakcja z użytkowania, posiadania,

konsumowania określonej ilości danego dobra lub usługi (wyrażona w utylach).

Kategoria abstrakcyjna (z drugiej strony subiektywna).

Użyteczność całkowita TU

XY

(koszyk dóbr) TU

XY

= TU

X

+ TU

Y

Użyteczność krańcowa

'

TU

X

TU

MU

=

∆

∆

=

II Prawo Gossena

Konsument jest w równowadze, czyli maksymalizuje użyteczność całkowitą z koszyka dóbr

gdy:

1.

W pełni wydatkuje dochód TU

maxXY

I

d

= I

w

= p

x

* X +p

y

*Y

I

d

– dochód dysponowany

I

w

– dochód wydatkowany

2.

Uzyskuje jednakową użyteczność krańcową w przeliczeniu na jednostkę pieniężną z

każdego zakupionego dobra.

Relacje użyteczności krańcowych są równe relacji ich cen.

y

x

Y

X

Y

x

y

Y

x

X

p

p

MU

MU

MU

p

p

MU

p

MU

=

=

/

Konsument nie posiada motywów (potrzeby) do zmiany koszyka dóbr.
























→
x↑
y↓

(TU

maxXY

)

Brak równowagi:

1. a) I

d

> I

w

= p

x

* X + p

y

* Y Y↑X↑

b) I

d

< I

w

Y↓X↓

2. I

d

= I

w

|
|
|
|
|
|
|
|
Y↓X↑ Y↑X↓

y

Y

p

MU

x

X

p

MU

1

)

(

x

X

p

MU

1

)

(

y

Y

p

MU

y

Y

x

X

p

MU

p

MU

>

y

x

Y

X

y

Y

x

X

p

p

MU

MU

p

MU

p

MU

>

>

y

x

Y

X

y

Y

x

X

p

p

MU

MU

p

MU

p

MU

<

<

2011-12-18

Wynik ekonomiczny WE=TR-TC

Cj+Cu lub FC+VC

W krótkim okresie analizy :x

Sytuacja ekonomiczna

Na wielkościach

całkowitych

Na wielkościach

przeciętnych

Zysk Ekonomiczny ZE

WE>0 TR-TC>0

TR>TC>TVC

x

TVC

x

TC

x

TR

>

>

P>ATC>AVC

Zysk Normalny ZN

(próg rentowności)

WE=0 TR-TC=0

TR=TC>TVC

P=ATC>AVC

k. doskonała

P=ATC

min

Strata i kontynuacja SiK

WE<0 TR-TC<0

TR<TC

strata<TFC

TC>TR>TVC

ATC>P>AVC

Strata na granicy produkcji SnGP

(próg produkcji)

WE<0 TR-TC<0

TR<TC

strata=TFC

TC>TR=TVC

ATC>P=AVC

k. doskonała

P=AVC

min

Strata i zamykamy SiZ

WE<0 TR-TC<0

TR<TC

strata>TFC

TC>TVC>TR

ATC>AVC>P

Trochę dobrze trochę źle

ZE

ZN

SiK

SnGP

SiZ

TR

TR

TR

TR

TR

TC

>

TVC

WE>0

rentowna

granica

rentowności

WE<0 straty

nie jest rentowna

granica

produkcji

strata<FC

strata>FC

1)

FC

strata

≤

1) strata>FC

2)

AVC

P

≥

2) P<AVC

3)

TVC

TR

≥

3) TR<TVC

P

P

P

P

P

ATC

AVC































←

__________

__________

_

____

__________

produkuje

firma













→



produkuje

nie

firma

_

_

granica SnG

produkcji FC=LE
TR=VC

strata i SiZ
zamykamy Le>FC
TR<VC

strata i SiK

kontynuacja Le<FC
TR>TVC

Stan równowagi Firmy

Optimum

↓

MAKSYMALIZACJA ZYSKÓW

MINIMALIZACJA STRAT

MC=MR

MR – przychód krańcowy

doradzamy:

↓

ustalamy:

parametry równowagi

a) utrzymać X

e

, P

e

X

e

1) optymalna wielkość produkcji

ZE, ZN, SiK, SnG

(możemy produkować)

↓

b) zawiesić prod. SiZ

P

e

2) poziom ceny:

gdy strata >FC „cenodawca” → z krzywej popytu

(np. monopolista, konkurent monop., digopolista)

„cenobiorca” → obowiązująca na

(konkurent doskonały)

rynku konkurencji

doskonałej ustalona
przez mechanizm
rynkowy

x

TR

∆

∆

=

=

∆

∆

=

∆

∆

=

x

TC

x

VC

MPP

P

L

L

2012-01-15

Teoria porządkowa (krzywych obojętności)

– Zbiór kombinacji dóbr przynoszących konsumentowi to samo zadowolenie (użyteczność

całkowitą, satysfakcję). Typowa krzywa ma nachylenie ujemne i jest wypukła w stosunku do

początku układu współrzędnych (jest to kategoria subiektywna).

X

Y

TU

XY

(TU

X

+TU

Y

)

MRS

Y→X

=∆Y/∆X

1

8

100

-

2

5

100

3

3

3

100

2

4

2

100

1

5

1,5

100

0,5

Krańcowa stopa substytucji wyraża się wzorem:

konsumenta

dot

X

Y

MRS

konsumpcja

X

Y

.

∆

∆

−

=

→

producenta

dot

X

Y

MRT

produkcja

X

Y

.

∆

∆

−

=

→

∆TU

XY

=∆TU

Y

+∆TU

X

=0

MRS

Y→X

jest malejąca → krzywa obojętności jest wypukła

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji

MRS

Y→X

- Wskazuje z jakiej ilości jednego dobra należy zrezygnować aby konsumpcja drugiego dobra

wzrosła o jednostkę, a satysfakcja (użyteczność całkowita, zadowolenie) została na

niezmienionym poziomie.

- Jest miarą nachylenia krzywej obojętności w danym punkcie.

- Wyraża zmiany użyteczności krańcowych dóbr względem siebie.

Mapa krzywych obojętności.

- Zbiór nieskończonej ilości krzywych obojętności. Im krzywa położona dalej od początku

układu współrzędnych tym satysfakcja jest większa. Krzywe obojętności nie mogą się

przecinać.

Y

X

X

Y

Y

X

Y

Y

X

Y

X

MU

MU

X

Y

MRS

X

Y

X

MU

MU

MU

Y

MU

X

MU

Y

MU

X

MU

=

∆

∆

−

=

∆

∆

−

=

∆

×

∆

×

−

=

∆

×

=

∆

×

+

∆

×

→

/

/

0

Linia budżetowa

- Jest to zbiór punktów każdy stanowi kombinację dóbr na które konsument przeznacza tą

samą kwotę pieniędzy.

py

I

X

py

px

Y

Y

py

X

px

I

+

×

−

=

×

+

×

=

Linia budżetowa oddziela kombinacje dla konsumenta nieosiągalne (nad linią) od tych na

które konsument nie w pełni wydatkuje dochód (pod linią). Na linii punkty konsument w

pełni wydatkuje swoje dochody.

Konsumpcja jednorodna = dochód, cena, konsumpcja max (ilość)

Zadanie: Wykreśl linię budżetową wiedząc, że dochód wynosi 54 j.p. px=9, py=6

Przesunięcie linii budżetowej

1.

Zmiana dochodu nominalnego, przy założeniu stałych cen px i py.

py

I

X

py

px

Y

+

×

−

=

•

Brak zmiany kąta nachylenia → przesunięcie równoległe linii,

•

Zmiana przecięcia z osią OX i OY.

Y

py

X

px

I

×

+

×

=

2.

Zmiana ceny dobra X (dochód, cena dobra Y bez zmian)

py

I

X

py

px

Y

+

×

−

=

•

Zmiana kąta nachylenia też zmiana punktów przecięcia z OX,

•

Brak zmian w punkcie przecięcia z OY.

3.

Zmiana ceny dobra Y (dochód i cena dobra X bez zmian)

py

I

X

py

px

Y

+

×

−

=

•

Zmiana kąta nachylenia też punktów przecięcia z osią OY,

•

Brak zmian w punkcie przecięcia z osią OX.

Kategoria obiektywna: linia budżetowa

Kategoria wymierna: cena, dochód, ilość dóbr.

Równowaga konsumenta

Graficzny obraz równowagi konsumenta – punkt styczności linii budżetowej i krzywej

obojętności. Wówczas kąt nachylenia krzywej obojętności jest równy kątowi nachylenia linii

budżetowej w analizowanym punkcie styczności.

krzywa obojętności

py

px

X

Y

MRS

X

Y

=

∆

∆

−

=

→

linia budżetowa

w

d

Y

X

X

Y

I

Y

py

X

px

I

py

px

MU

MU

X

Y

MRS

=

×

+

×

=

=

=

∆

∆

−

=

→

Y

X

X

Y

MU

MU

X

Y

MRS

=

∆

∆

−

=

→

Zad. 2.1.

Zad. 2.2.

D→F

1) TU

D

=TU

F

TU=const

2) X↑ MU

X

↓ I prawo

Y↓ MU

Y

↑ Gossena

substytucja niedoskonała

3) MRS

D

> MRS

F

MRS↓

4) I

D

=I

F

I=const

Zad. 2.3.

F→E

1) TU

E

> TU

F

TU

XY

↑

2) X↓ MU

X

↑

Y↑ MU

Y

↓

nie leżą na tej samej linii obojętności

3) MRS

E

? MRS

F

4) I

E

=I

F

I=const