Mikroekonomia
2011-10-16
Znaczenie dosłowne:
Rynek – to miejsce zorganizowane w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonuje się wymiany
dóbr, usług czy czynników wtórnych
Znaczenie ekonomiczne:
Rynek – całokształt procesów dostosowanych, podczas których nabywca i sprzedawca ustalają
warunki transakcji.
Mechanizm rynkowy
- ma charakter integralny – funkcjonuje równocześnie na wszystkich rynkach
- powstaje w wyniku działania 2 zasadniczych sił:
# konfliktu
# konkurencji
Wielkość popytu
- ilość towaru, jaką nabywcy są gotowi kupić
# przy danym poziomie ceny
# w danym miejscu
# w danym czasie
-
ilustracją graficzną jest punkt na krzywej popytu
Popyt
- całkowita zależność między wielkością zapotrzebowania na dany produkt, a jego ceną
(różnym poziomem cen odpowiadają różne wielkości popytu)
- suma zgłaszanego popytu indywidualnego
- zmienia się wraz ze zmianą czynników
- ilustracją graficzną jest cała krzywa popytu
Prawo popytu – wskazuje, że wielkość popytu zmienia się w przeciwnym kierunku niż cena,
przy założeniu ceteris paribus (inne warunki stałe)
- Cena rośnie to wielkość popytu maleje, ceteris paribus
(trzeba dodawać)
- Cena maleje to wielkość popytu rośnie, ceteris paribus
Funkcja popytu
XD=a-bP
b<0
np. XD=14-2P
Ilustracją graficzną prawa popytu jest przejście z punktu do punktu na tej samej krzywej
popytu.
Zmiany popytu
Przy niezmienionej cenie zmieniło się zapotrzebowanie na towar – oznacza to, że na
kształtowanie się popytu wpłynęły czynniki pozacenowe.
Czynniki pozacenowe kształtują popyt:
- ekonomiczne: poziom ceny dóbr substytucyjnych lub komplementarnych, dochody,
skłonność do oszczędzania
- psychologiczne: moda, gusta, preferencje, podatność na reklamę
- społeczne: wykształcenie, religia, tradycje, przynależność do określonej grupy społecznej
- demograficzne: przyrodnicze, liczba ludności, struktura ludności, ukształtowanie terenu,
klimat
- materialne; postęp naukowo techniczny; stan posiadania
- w prawo – wzrost popytu
- w lewo – spadek popytu
Zmiana czynników pozacenowych wywołuje zmiany popytu – ruch całej krzywej popytu.
Wyjątki od prawa – krzywa popytu ma nachylenie dodatnie:
1. Efekt spekulacyjny (oczekiwania co do przyszłych cen widocznych na giełdach)
2. Efekt naśladownictwa – owczego pędu – jest to manifestowanie swoich
przynależności do określonych grup społecznych
3. Efekt demonstracji – odwrotny do efektu naśladownictwa poprzez zakup usług itp.
chęć podkreślenia swojej odmienności
4. Efekt snobizmu – nie chce wyglądać tak jak wszyscy, kupować to co wszyscy, w
sezonie modny jest np. pomarańcz a kupuje np. zielony
5. Efekt veblena – pojawia się w grupie osób zamożnych, dotyczy dóbr prestiżowych,
wskazuje na status
6. Efekt giffena – dotyczy dóbr podstawowych, elementarnych np. ryż, ziemniaki, są to
dobra podrzędnie, w których udział w wydatkach jest istotny, dominujący – dot.
najmniej zarabiających
Wielkość podaży a podaż.
Wielkość podaży
- oferowane przez producentów na ilość określonego towaru
# przy danej jego cenie
# w danym miesiącu
# w danym czasie
- ilustracją graficzną jest punkt na krzywej podaży
Podaż
- całkowita zależność między wielkością oferty towarowej na rynku, a jego ceną (różnym
poziomem cen odpowiadają różne wielkości podażowej)
- suma podaży indywidualnej zgłoszonej przez wszystkich producentów
- zmienia się wraz ze zmianą czynników pozacenowych
- ilustracją graficzną jest cała krzywa podaży
Prawo podaży – wskazuje, ze wielkość podaży zmienia się w tym samym kierunku co cena
przy założeniu ceteris paribus (inne warunki stałe)
- cena rośnie to wielkość podaży rośnie
ceteris paribus
- cena maleje to wielkość podaży maleje
ceteris paribus
Funkcja podaży
Xs=a+bP
b>0
np. Xs=2+2P
Zmiana ceny dobra, zatem i wielkość podaży na dobra – ruch po krzywej podaży.
Zmiana podaży
Jeżeli przy niezmiennej cenie zmieniła się oferta dóbr czy usług oznacza to że na
kształtowanie się podaży wpłynęły czynniki pozacenowe
Czynniki pozacenowe kształtujące podaż:
- ilość przedsiębiorstw w gałęzi
- warunku naturalne
- zdarzenia losowe np. pożar, powódź, huragan, strajki, kradzieże
- cele firmy np. maksymalizacja zysku, wejście na rynek
- koszty produkcyjne danego towaru (np. zmiana cen surowców, czynników wytwórczych,
oprocentowanie kredytów, poziomów ceł, subsydia) lub towarów alternatywnych
- przewidywania co do przyszłych cen
Zmiany podaży
przekształcenie krzywej
- w prawo – wzrost podaży
- w lewo – spadek podaży
Zmiana czynników pozacenowych
wywołuje zmiany podaży – ruch
całej krzywej podaży.
Równowaga rynkowa
- stan, w którym siły na rynku równoważą się
- wielkość popytu jest równa wielkości podaży przy jednej określonej cenie
- nie występują tendencje do zmiany ceny ilości oferowanych lub nabywanych dóbr
Zmiany równowagi rynkowej pod wpływem zmiany popytu.
Popyt rośnie
Cena (P
E
) ↑
Wielkość transakcji (X
E
)↑
- ruch krzywej D (czynniki pozacenowe
wpływające na popyt)
Popyt maleje
Cena (P
E
) ↓
Wielkość transakcji (X
E
) ↓
Zmiany równowagi rynkowej pod wpływem zmiany podaży.
Podaż rośnie
Cena (P
E
) ↓
Wielkość transakcji (X
E
)↑
- ruch całej krzywej podaży
- zmiana czynników
pozacenowych wpływających
na ofertę
- nastąpił ruch po krzywej popytu
- działa prawo popytu
Podaż maleje
Cena (P
E
) ↑
Wielkość transakcji (X
E
) ↓
Dobra substytucyjne
- wymienne/zastępujące się
Dobra komplementarne
- uzupełniające się
Interwencja Państwa – ceny gwarantowane.
Cena Maxymalna
- cena ustalona poniżej ceny równowagi, po wyżej której nie można oferować produktu
- korzystna dla konsumenta
- wywołuje niedobór rynkowy
- wielkość popytu > wielkość podaży
Cena Minimalna
- cena ustalona powyżej ceny równowagi, poniżej której nie można oferować produktu
- korzystna dla producenta
- wywołuje nadwyżkę rynkową
- wielkość podaży > wielkość popytu
Elastyczność (E)
Popyt (D) ← reakcja → Podaż(S)
zmiana ilość
pod wpływem siły
dochodowa (I) krzyżowa(C) cenowa (P) cenowa (P)
wielkość popyt
wielkość podaży
prawo popytu P
X
↑ prawo podaży P
X
↑
wielkość popytu X↓ wielkość podaży X↑
czynnik cenowy czynnik cenowy
b<0 b>0
X
SP
P
X
E
∆
∆
=
%
%
I
X
E
DI
∆
∆
=
%
%
Y
DC
P
X
E
∆
∆
=
%
%
X
DP
P
X
E
∆
∆
=
%
%
1
2
1
2
1
2
1
2
x
x
x
x
DP
P
P
P
P
x
x
x
x
E
−
+
×
+
−
=
x
bP
E
DP
=
x
bP
E
SP
=
1
2
1
2
1
2
1
2
x
x
x
x
SP
P
P
P
P
x
x
x
x
E
−
+
×
+
−
=
X
DC
P
Y
E
∆
∆
=
%
%
Elastyczność cenowa popytu
- procentowa zmiana popytu danego dobra względem procentowej zmiany ceny tego dobra.
Metoda łukowa:
- dla zmian ceny : Cena ↑ z … do … , ilość ↓ z … do …
Metoda punktowa:
x
bP
x
P
b
E
x
P
b
x
P
P
x
P
P
x
x
P
P
x
x
E
DP
DP
=
=
=
×
∆
∆
=
∆
×
∆
=
∆
÷
∆
=
- dla danej ceny (też dla ceny równowagi rynkowej)
x=a-
b
P
współczynnik kierunkowy
X
DP
P
X
E
∆
∆
=
%
%
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
)
(
2
1
)
(
2
1
)
(
2
1
)
(
2
1
x
x
x
x
DP
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
DP
P
P
P
P
x
x
x
x
E
P
P
P
P
x
x
x
x
P
P
P
P
x
x
x
x
P
P
P
P
x
x
x
x
E
−
+
×
+
−
=
−
+
×
+
−
=
−
+
×
+
−
=
−
+
÷
+
−
=
2011-11-05
Elastyczność krzyżowa
X P
X
rynek dobra X
Y P
Y
rynek dobra Y
1
2
1
2
1
2
1
2
Y
Y
Y
Y
DC
P
P
P
P
X
X
X
X
E
−
+
×
+
−
=
1
2
1
2
1
2
1
2
I
I
I
I
X
X
X
X
E
DI
−
+
×
+
−
=
Elastyczność cenowa popytu.
Zad. Funkcja popytu dana jest równaniem X=50-2P
a) przedstaw graficznie krzywą popytu i przychodu całkowitego
b) uzupełnij tabelkę
X
0
50
P
25
0
Y
DC
P
X
E
∆
∆
=
%
%
Współczynnik
Charakter popytu
Wielkość
popytu lub jej
przedmiot
Cena lub jej
przedział
Zależność
między E
DP
, P,
TR
|E
DP
|=∞
Doskonale elastyczny
punkt na osi rzędnych
X=0
P=25
TR=0
|E
DP
|>1
Elastyczny
%∆
X
>%∆P
X
0<X<25
12,5<P<25
P↑ TR↓
P↓ TR↑
|E
DP
|=1
Neutralny
Proporcjonalny
%∆
X
=%∆P
X
dokładnie
połowa
krzywej
popytu X=25
P=12,5
TR
max
=const
312,5
|E
DP
|<1
Nieelastyczny
%∆
X
<%∆P
X
25<X<50
0<P<12,5
P↑ TR↑
P↓ TR↓
|E
DP
|=0
Sztywny %∆
X
=0
punkt na osi odciętych
X=50
P=0
TR=0
|EDP|<1
TR=TE↑
P
X
↑ Wielkość popytu↓
|EDP|=1
TR=TE max const
|EDP|>1
TR=TE ↓
prawo popytu
odczyt z krzywą popytu wielkość wydatków konsumentów
przychodów producenta TR=TE=P
X
Metoda graficzna wyznaczania E
DP
CB
CE
OF
FE
AB
OA
E
C
DP
=
=
=
__
__
__
__
|
|
Dla typowej krzywej popytu (nachylenie ujemne) współczynnik elastyczności popytu E
DP
przyjmuje wartości ujemne.
Dla efektów giffera, verblena, snobizmu gdy krzywa popytu ma nachylenie dodatnie
przyjmuje wartości dodatnie E
DP
>0
Popyt doskonale elastyczny
- dobra posiadają bardzo dużą ilość substytutów
Stwierdzenie konsumenta:
- jeśli cena X choć nieznacznie wzrośnie nie będę kupować tego dobra X
Popyt neutralny – dokładnie połowa krzywej
TE=TR=X
1
P
1
X
2
P
2
const
X
3
P
3
X
4
P
4
%∆X=%∆P
Stwierdzenie konsumenta:
- niezależnie od ceny na dobro X wydaję zawsze tyle samo pieniędzy
Popyt sztywny
Stwierdzenie konsumenta:
- niezależnie od ceny kupuję zawsze tyle samo dobra X
Brak bliski substytutów, konsument niewrażliwy
- dobro zaspokaja niezbędne potrzeby
Determinanty elastyczności cenowej popytu
Elastyczność cenowa maleje gdy:
- maleje liczba producentów danego dobra na rynku
- maleje dostępność substytutów
- skraca się czas na podjecie decyzji przez konsumentów
- zmniejsza się udział danego dobra czy usługi w całkowitych wydatkach
- akcja reklamowa danego produktu jest skuteczna
- dla danego konsumenta zwiększa się istotność danego dobra
Zadanie
1. Oblicz:
a) E
DP
dla P=10 oraz TE=TR
b) E
DP
gdy cena wzrośnie z P
1
=15 do P
2
=20. O ile zmieniły się wydatki
konsumentów/przychody producentów
2. Zinterpretuj wyniki
Ad.1.
a) E
DP
dla danej ceny X=a-bP
X
bP
E
DP
=
X=50-2P=50-2*10=30
P=10
67
,
0
3
2
30
10
2
−
=
−
=
×
−
=
DP
E
|E
DP
|=0,67<1
Popyt jest nieelastyczny
TE=TR=x*P=30*10=300
b) E
DP
dla zmiany ceny z P
1
do P
2
a w konsekwencji zmianę z X
1
do X
2
1
2
1
2
1
2
1
2
P
P
P
P
X
X
X
X
E
DC
−
+
×
+
−
=
X
1
=50-2P=50-2*15=20
P
1
=15
X
2
=50-2P=50-2*20=10
P
2
=20
33
,
2
3
7
6
14
5
35
30
10
15
20
15
20
20
10
20
10
−
=
−
=
−
=
×
−
=
−
+
×
+
−
=
DP
E
|E
DP
|=2,33>1
Popyt jest elastyczny|E
DP
|>1 P↑ TE↓
TR
1
=TE
1
=X
1
P
1
=300 TR
2
=TE
2
=X
2
P
2
=200
∆TR=TR
2
-TR
1
=200-300=-100
Cena wzrosła z P
1
=15 do P
2
=20; wielkość popytu zmalała z X
1
=20 do X
2
=10; wydatki
zmalały z TE
1
=300 do TE
2
=200, czyli o 100.
Jeśli cena wzrosła to wielkość popytu zmalała.
Interpretacja:
%
1
%
33
,
2
%
%
33
,
2
−
=
∆
∆
=
−
=
P
X
E
DP
Jeśli cena wzrosła o
1%
to wielkość popytu zmalała o
2,33 %.
Jeśli cena wzrosła o 5% to wielkość popytu zmaleje o 11,65%.
%
5
%
65
,
11
%
5
%
33
,
2
5
=
×
Elastyczność cenowa podaży.
X
SP
P
X
E
∆
∆
=
%
%
→ wielkość podaży
Dla zmiany ceny z P
1
do P
2
dla danej ceny i funkcji X=a+b
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
X
SP
P
P
P
P
X
X
X
X
E
−
+
×
+
−
=
X
bP
E
SP
=
b>0, X,P>0, E
SP
>0
S
1
: podaż doskonale elastyczna
E
SP
=∞
Linia równoległa do osi OX
Linie o stałej elastyczności:
S
2
: podaż sztywna
E
SP
=0
Linia prostopadła do osi OX
S
3
: podaż neutralna/proporcjonalna
E
SP
=1 %∆X
S
=%∆P
X
Linia wychodzi z początku układu współrzędnych
Linie o zmiennej elastyczności:
S
4
: podaż jest nieelastyczna
0<E
SP
<1
%∆X
S
<%∆P
X
P↑E
SP
↑
X↑
Linia przechodzi przez oś odciętych
S
5
: podaż elastyczna
E
SP
>1
%∆X
S
>%∆P
X
P↑E
SP
↓
X↑
Determinanty elastyczności cenowej podaży
Elastyczność cenowa maleje gdy:
- maleje czas jakim dysponuje producent na dostosowanie się do zmiennego poziomu cen
- maleje przydatność dobra na magazynowanie i przechowywanie
- rośnie poziom wykorzystania zatrudnionych czynników niezbędnych do produkcji
- szybko rośnie poziom kosztów wraz ze wzrostem produkcji
- rośnie specjalizacja aparatów wytwórczego i kadry do produkcji
0
5
10
15
20
25
X=-10+2P
-
0
10
20
30
40
S
1
-
2*5/0
0
2*10/10
2
2*15/20
1,5
2*20/30
1,33
2*25/40
1,25
X=2P
0
10
20
30
40
50
S
2
-
2*5/10
1
2*10/20
1
2*15/30
1
2*20/40
1
2*25/50
1
X=10+2P
10
20
30
40
50
60
S
3
0
2*5/20
0,5
2*10/30
0,67
2*15/40
0,75
2*20/50
0,8
2*25/60
0,83
X
bP
E
SP
=
X
bP
E
SP
=
X
bP
E
SP
=
Elastyczność krzyżowa popytu
X
DC
P
Y
E
∆
∆
=
%
%
dobra komplementarne
popyt dobro Y↓
E
DC
<0
P
X
↑ wielkość popytu X↓
substytuty
popyt dobro Y↑
E
DC
>0
niezależne
popyt dobro Y const
E
DC
=0
Elastyczność cenowa popytu
Elastyczność krzyżowa popytu
wielkość popytu
X
DP
P
X
E
∆
∆
=
%
%
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
X
DP
P
P
P
P
X
X
X
X
E
−
+
×
+
−
=
Popyt doskonale elastyczny |E
DP
|=∞
interpretacja:
Popyt elastyczny |E
DP
|>1
E
DC
<0 X i Y są komplementarne
Popyt neutralny |E
DP
|=0
E
DC
>0 X i Y to substytuty
Popyt nieelastyczny |E
DP
|<1
E
DC
=0 X i Y dobra niezależne
Popyt sztywny |E
DP
|=0
E
DP
Jeżeli cena P
X
↑ o …% to wielkość popytu X↓ o …%
E
DC
↓ o …%
komplementarne
Jeżeli P
X
↑ o …% to popyt na Y ↑ o …%
substytuty
bez zmian
niezależne
X
DC
P
Y
E
∆
∆
=
%
%
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
X
DC
P
P
P
P
Y
Y
Y
Y
E
−
+
×
+
−
=
Zad.
Na rynku dobra X cena wzrosła z P
X1
=2 do P
X2
=4, czego skutkiem była:
Zmiana zakupów
Wskaźnik
elastyczności
Charakter dóbr
interpretacja
a) dobra X z 6 do 2
X1 X2
Popyt na dobro X
jest elastyczny
Jeśli cena X ↑ o 1%
to wielkość popytu
na X ↓ o 1,5%
b) dobra Y z 60 do 40
Y1 Y2
P
X
↑ X
wielkość
↓ Y
popyt
↓
X i Y
komplementarne
Jeśli cena X↑ o 1% to
popyt na Y↓ o 0,6%
c) dobra Z z 40 do 60
Z1 Z2
X i Y substytuty
Jeśli cena X↑ o 1% to
popyt na dobro Z↑ o
0,6%
=
−
+
×
+
−
=
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
X
DP
P
P
P
P
X
X
X
X
E
5
,
1
2
4
2
4
6
2
6
2
−
=
−
+
×
+
−
=
=
−
+
×
+
−
=
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
X
DC
P
P
P
P
Y
Y
Y
Y
E
0
6
,
0
2
4
2
4
60
40
60
40
<
−
=
−
+
×
+
−
=
=
−
+
×
+
−
=
1
2
1
2
1
2
1
2
X
X
X
x
DC
P
P
P
P
Z
Z
Z
Z
E
6
,
0
2
4
2
4
40
60
40
60
+
=
−
+
×
+
−
=
Mikroekonomia 2011-12-03
I Prawo Gossena
Użyteczność całkowita dobra X (TU
X
) to zadowolenie/satysfakcja z użytkowania, posiadania,
konsumowania określonej ilości danego dobra lub usługi (wyrażona w utylach).
Kategoria abstrakcyjna (z drugiej strony subiektywna).
Użyteczność całkowita TU
XY
(koszyk dóbr) TU
XY
= TU
X
+ TU
Y
Użyteczność krańcowa
'
TU
X
TU
MU
=
∆
∆
=
II Prawo Gossena
Konsument jest w równowadze, czyli maksymalizuje użyteczność całkowitą z koszyka dóbr
gdy:
1.
W pełni wydatkuje dochód TU
maxXY
I
d
= I
w
= p
x
* X +p
y
*Y
I
d
– dochód dysponowany
I
w
– dochód wydatkowany
2.
Uzyskuje jednakową użyteczność krańcową w przeliczeniu na jednostkę pieniężną z
każdego zakupionego dobra.
Relacje użyteczności krańcowych są równe relacji ich cen.
y
x
Y
X
Y
x
y
Y
x
X
p
p
MU
MU
MU
p
p
MU
p
MU
=
=
/
Konsument nie posiada motywów (potrzeby) do zmiany koszyka dóbr.
→
x↑
y↓
(TU
maxXY
)
Brak równowagi:
1. a) I
d
> I
w
= p
x
* X + p
y
* Y Y↑X↑
b) I
d
< I
w
Y↓X↓
2. I
d
= I
w
|
|
|
|
|
|
|
|
Y↓X↑ Y↑X↓
y
Y
p
MU
x
X
p
MU
1
)
(
x
X
p
MU
1
)
(
y
Y
p
MU
y
Y
x
X
p
MU
p
MU
>
y
x
Y
X
y
Y
x
X
p
p
MU
MU
p
MU
p
MU
>
>
y
x
Y
X
y
Y
x
X
p
p
MU
MU
p
MU
p
MU
<
<
2011-12-18
Wynik ekonomiczny WE=TR-TC
Cj+Cu lub FC+VC
W krótkim okresie analizy :x
Sytuacja ekonomiczna
Na wielkościach
całkowitych
Na wielkościach
przeciętnych
Zysk Ekonomiczny ZE
WE>0 TR-TC>0
TR>TC>TVC
x
TVC
x
TC
x
TR
>
>
P>ATC>AVC
Zysk Normalny ZN
(próg rentowności)
WE=0 TR-TC=0
TR=TC>TVC
P=ATC>AVC
k. doskonała
P=ATC
min
Strata i kontynuacja SiK
WE<0 TR-TC<0
TR<TC
strata<TFC
TC>TR>TVC
ATC>P>AVC
Strata na granicy produkcji SnGP
(próg produkcji)
WE<0 TR-TC<0
TR<TC
strata=TFC
TC>TR=TVC
ATC>P=AVC
k. doskonała
P=AVC
min
Strata i zamykamy SiZ
WE<0 TR-TC<0
TR<TC
strata>TFC
TC>TVC>TR
ATC>AVC>P
Trochę dobrze trochę źle
ZE
ZN
SiK
SnGP
SiZ
TR
TR
TR
TR
TR
TC
>
TVC
WE>0
rentowna
granica
rentowności
WE<0 straty
nie jest rentowna
granica
produkcji
strata<FC
strata>FC
1)
FC
strata
≤
1) strata>FC
2)
AVC
P
≥
2) P<AVC
3)
TVC
TR
≥
3) TR<TVC
P
P
P
P
P
ATC
AVC
←
__________
__________
_
____
__________
produkuje
firma
→
produkuje
nie
firma
_
_
granica SnG
produkcji FC=LE
TR=VC
strata i SiZ
zamykamy Le>FC
TR<VC
strata i SiK
kontynuacja Le<FC
TR>TVC
Stan równowagi Firmy
Optimum
↓
MAKSYMALIZACJA ZYSKÓW
MINIMALIZACJA STRAT
MC=MR
MR – przychód krańcowy
doradzamy:
↓
ustalamy:
parametry równowagi
a) utrzymać X
e
, P
e
X
e
1) optymalna wielkość produkcji
ZE, ZN, SiK, SnG
(możemy produkować)
↓
b) zawiesić prod. SiZ
P
e
2) poziom ceny:
gdy strata >FC „cenodawca” → z krzywej popytu
(np. monopolista, konkurent monop., digopolista)
„cenobiorca” → obowiązująca na
(konkurent doskonały)
rynku konkurencji
doskonałej ustalona
przez mechanizm
rynkowy
x
TR
∆
∆
=
=
∆
∆
=
∆
∆
=
x
TC
x
VC
MPP
P
L
L
2012-01-15
Teoria porządkowa (krzywych obojętności)
– Zbiór kombinacji dóbr przynoszących konsumentowi to samo zadowolenie (użyteczność
całkowitą, satysfakcję). Typowa krzywa ma nachylenie ujemne i jest wypukła w stosunku do
początku układu współrzędnych (jest to kategoria subiektywna).
X
Y
TU
XY
(TU
X
+TU
Y
)
MRS
Y→X
=∆Y/∆X
1
8
100
-
2
5
100
3
3
3
100
2
4
2
100
1
5
1,5
100
0,5
Krańcowa stopa substytucji wyraża się wzorem:
konsumenta
dot
X
Y
MRS
konsumpcja
X
Y
.
∆
∆
−
=
→
producenta
dot
X
Y
MRT
produkcja
X
Y
.
∆
∆
−
=
→
∆TU
XY
=∆TU
Y
+∆TU
X
=0
MRS
Y→X
jest malejąca → krzywa obojętności jest wypukła
Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji
MRS
Y→X
- Wskazuje z jakiej ilości jednego dobra należy zrezygnować aby konsumpcja drugiego dobra
wzrosła o jednostkę, a satysfakcja (użyteczność całkowita, zadowolenie) została na
niezmienionym poziomie.
- Jest miarą nachylenia krzywej obojętności w danym punkcie.
- Wyraża zmiany użyteczności krańcowych dóbr względem siebie.
Mapa krzywych obojętności.
- Zbiór nieskończonej ilości krzywych obojętności. Im krzywa położona dalej od początku
układu współrzędnych tym satysfakcja jest większa. Krzywe obojętności nie mogą się
przecinać.
Y
X
X
Y
Y
X
Y
Y
X
Y
X
MU
MU
X
Y
MRS
X
Y
X
MU
MU
MU
Y
MU
X
MU
Y
MU
X
MU
=
∆
∆
−
=
∆
∆
−
=
∆
×
∆
×
−
=
∆
×
=
∆
×
+
∆
×
→
/
/
0
Linia budżetowa
- Jest to zbiór punktów każdy stanowi kombinację dóbr na które konsument przeznacza tą
samą kwotę pieniędzy.
py
I
X
py
px
Y
Y
py
X
px
I
+
×
−
=
×
+
×
=
Linia budżetowa oddziela kombinacje dla konsumenta nieosiągalne (nad linią) od tych na
które konsument nie w pełni wydatkuje dochód (pod linią). Na linii punkty konsument w
pełni wydatkuje swoje dochody.
Konsumpcja jednorodna = dochód, cena, konsumpcja max (ilość)
Zadanie: Wykreśl linię budżetową wiedząc, że dochód wynosi 54 j.p. px=9, py=6
Przesunięcie linii budżetowej
1.
Zmiana dochodu nominalnego, przy założeniu stałych cen px i py.
py
I
X
py
px
Y
+
×
−
=
•
Brak zmiany kąta nachylenia → przesunięcie równoległe linii,
•
Zmiana przecięcia z osią OX i OY.
Y
py
X
px
I
×
+
×
=
2.
Zmiana ceny dobra X (dochód, cena dobra Y bez zmian)
py
I
X
py
px
Y
+
×
−
=
•
Zmiana kąta nachylenia też zmiana punktów przecięcia z OX,
•
Brak zmian w punkcie przecięcia z OY.
3.
Zmiana ceny dobra Y (dochód i cena dobra X bez zmian)
py
I
X
py
px
Y
+
×
−
=
•
Zmiana kąta nachylenia też punktów przecięcia z osią OY,
•
Brak zmian w punkcie przecięcia z osią OX.
Kategoria obiektywna: linia budżetowa
Kategoria wymierna: cena, dochód, ilość dóbr.
Równowaga konsumenta
Graficzny obraz równowagi konsumenta – punkt styczności linii budżetowej i krzywej
obojętności. Wówczas kąt nachylenia krzywej obojętności jest równy kątowi nachylenia linii
budżetowej w analizowanym punkcie styczności.
krzywa obojętności
py
px
X
Y
MRS
X
Y
=
∆
∆
−
=
→
linia budżetowa
w
d
Y
X
X
Y
I
Y
py
X
px
I
py
px
MU
MU
X
Y
MRS
=
×
+
×
=
=
=
∆
∆
−
=
→
Y
X
X
Y
MU
MU
X
Y
MRS
=
∆
∆
−
=
→
Zad. 2.1.
Zad. 2.2.
D→F
1) TU
D
=TU
F
TU=const
2) X↑ MU
X
↓ I prawo
Y↓ MU
Y
↑ Gossena
substytucja niedoskonała
3) MRS
D
> MRS
F
MRS↓
4) I
D
=I
F
I=const
Zad. 2.3.
F→E
1) TU
E
> TU
F
TU
XY
↑
2) X↓ MU
X
↑
Y↑ MU
Y
↓
nie leżą na tej samej linii obojętności
3) MRS
E
? MRS
F
4) I
E
=I
F
I=const