Neuropsychologia kliniczna – wybrane zagadnienia 
dr Aleksandra Rutkowska 

W

W

Y

Y

K

K

Ł

Ł

A

A

D

D

 

 

8

8

 

 

(

(

0

0

9

9

.

.

1

1

2

2

.

.

2

2

0

0

0

0

9

9

)

)

 

 

 
1. ZESPÓŁ PSYCHOORGANICZNY W FORMIE CHARAKTEROPATYCZNEJ C.D. 
 
ZESPÓŁ CZOŁOWY ZE SKLEPISTOŚCI – ognisko uszkodzenia w wypukłych częściach płatów czołowych 
oraz  dysfunkcja  ogólnomózgowa.  Osiowy  zespół  objawów:  zespół  apatyczno‐akinetyczno‐abuliczny. 
Chorzy  mają  twarz  maskowatą,  bez  żadnego  wyrazu,  nie  sposób  ich  ani  rozśmieszyć  ani  zasmucić. 
Nastrój w granicy „zera emocjonalnego”. Część akinetyczna oznacza, że pacjent pozostaje bez ruchu 
(pomimo ruchowej sprawności!). Jak się go posadzi, tak siedzi itp. Część abuliczna oznacza zaburzenia 
sfery wolicjonalnej. Pacjent nie wygłasza swojej woli, ani nie zgłasza swoich potrzeb (do tego stopnia, 
że  nie  prosi  o  jedzenie,  picie  czy  zaspokojenie  innych  podstawowych  potrzeb  fizjologicznych).  Ten 
brak  aktywności  dotyczy  też  sfery  intelektualnej  i  psychicznej.  Nawet  jeśli  zespół  nie  jest  aż  tak 
bardzo  nasilony  obserwuje  się  zanik  inicjatywy  ze  skłonnością  do  bezczynności  (zanik  napędu 
psychoruchowego).  Jedyne,  co  chorzy  okazują,  to  bierny  opór  przy  próbie  przerwania  im  tej 
bezczynności. Nastrój tępy, jedynie przy zbytnich próbach aktywizacji występuje płaczliwość. Pacjenci 
z  masywnym  nasileniem  zespołu  nie  mówią  z  powodu  globalnej  inaktywności.  Występuje  afazja 
dynamiczna  –  chorzy  nie  podejmują  aktywności  werbalnej  spontanicznie,  przy  „wymuszaniu” 
słyszalne są maksymalnie dwie, trzy sylaby. Ponadto, gdy zadać pacjentowi pytanie, sperseweruje on 
ostatnie  słowo.  Przy  mniej  nasilonym  wyhamowaniu  mowy,  pacjenci  jedynie  lakonicznie  udzielają 
odpowiedzi.  Mowa  jest  cicha,  afoniczna,  lakoniczna,  ze  skłonnością  do  zamierania,  nie  jest 
spontaniczna, odpowiedzi pojawiają się z opóźnieniem. 
 
 
2. URAZY CZASZKOWO‐MÓZGOWE 
 

1974  –  1976  Teasdale  i  Jennett  wprowadzili  Glasgow  Coma  Scale  (Skala  Śpiączki  Glasgow). 

Składa się ona z trzech wskaźników: 

1) Otwieranie oczu: 

5pkt – wodzi wzrokiem 
4pkt – spontanicznie otwiera oczy 
3pkt – otwiera oczy na dźwięki 
2pkt – otwiera oczy na ból 
1pkt – nie otwiera oczu 

2) Kontakt werbalny: 

5pkt – pełny, swobodny kontakt słowny 
4pkt – niezrozumiały, splątany 
3pkt – pojedyncze słowa 
2pkt – pojedyncze artykułowane dźwięki 
1pkt – nie mówi 

3) Reakcje ruchowe: 

5pkt – spontaniczne, celowe ruchy 
4pkt – celowa reakcja obronna na ból 
3pkt – niezborna obronna reakcja na ból 
2pkt – wyprostna obronna reakcja na ból 
1pkt – brak reakcji 

 

1 

 

Neuropsychologia kliniczna – wybrane zagadnienia 
dr Aleksandra Rutkowska 

2 

 

 

Urazy czaszkowo‐mózgowe dzielimy na: 

• lekki (15 – 12pkt GCS) 
• umiarkowany (11 – 8pkt GCS) 
• ciężki (poniżej 8pkt GCS) 

 
 
WSTRZĄŚNIENIE  MÓZGU  (LEKKI URAZ CZASZKOWO‐MÓZGOWY)  – dociekamy  jaki był powód urazu: 
czy  był  on  urazem  bezpośrednim  czy  pośrednim.  Próbujemy  ustalić  czy  nastąpiły  zaburzenia 
świadomości.  W  przypadku  wstrząśnienia  mózgu  zaburzenie  świadomości  może  trwać  od  kilku 
sekund  do  około  dwudziestu  minut.  Zaburzenia  pamięci,  w  postaci  amnezji  następczej,  nawet 
do kilku  godzin  po  urazie.  Amnezja  wsteczna  jest  krótka,  dotyczy  tylko  bezpośrednich  okoliczności 
urazu.  Zwykle  po  utracie  świadomości  pacjent  przechodzi  też  przez  krótki  okres  jakościowych 
zaburzeń  świadomości  (do  kilku  godzin).  Dochodzi  do  zaburzenia  ośrodkowych  mechanizmów 
wegetatywnych  (bladość  powłok,  potliwość,  nudności  czy  wymioty).  Nie  dochodzi  do  uchwytnych 
zmian w strukturze mózgu. Podczas urazu siła przyłożona powoduje tylko odwracalne odkształcenie 
tkanki  (ono  i  powrót  do  poprzedniego  kształtu  powoduje  objawy).  Rokowanie  jest  zwykle  bardzo 
pomyślne.  U  niektórych  chorych  występuje  cerebrastenia  pourazowa  (zespół  subiektywny, 
powstrząśnieniowy,  rzekomonerwicowy,  nerwica  pourazowa).  Objawy  te  mogą  być  czysto 
pragmatyczne  (chęć  wyłudzenia  odszkodowania)  lub  psychologiczne  (PTSD,  depresja).  Ostatecznie 
mogą  też  być  wynikiem  zmian  i  uszkodzeń  na  poziomie  komórkowym  (uszkodzenie  neuronów, 
synaps, naczyń włosowatych) – obecnie można to wykryć w badaniu PET. 
 
STŁUCZENIE  I  ZRANIENIE  MÓZGU  (URAZ  LEKKI  /  UMIARKOWANY  /  CIĘŻKI)  –  urazy  czaszkowo‐
mózgowe  dzieli  się  na  otwarte  (z  przerwaniem  powłok)  i  zamknięte.  Otwarte  mogą  być  powikłane 
zakażeniem  mózgu.  Zamknięty  uraz  czaszkowo‐mózgowy  może  również  skutkować  zranieniem 
mózgu.  Może  to  być  skutkiem  uszkodzenia  o  wewnętrzne  wyboistości  czaszki  lub  zranieniem 
odłamkami  kości  czaszki  oraz  wieloodłamowym  złamaniem  czaszki  z  wgłębieniem  / 
z przemieszczeniem. 
Stłuczenie  mózgu  oznacza,  że  mózg  uderzył  o  wewnętrzną  powierzchnię  czaszki  (lub  części  mózgu 
uderzyły  o  siebie  nawzajem).  Powstaje  w  tym  miejscu  ognisko  stłuczenia  –  dochodzi  do  drobnych 
wybroczyn  i  opuchlizny.  Dochodzi  tam  do  obumierania  neuronów.  Może  też  się  zdarzyć 
kontruderzenie  (contre  coup)  –  mózg  odbija  się  od  jednej  strony  czaszki  uderzając  w  drugą. 
Pojawiają się  wtedy  dwa  ogniska  stłuczenia.  Z  miejsca  ogniska  stłuczenia  dochodzi  do  zaburzeń 
ubytkowych  ze  względu  na  martwicę  neuronów.  Przy  stłuczeniu  mózgu  zanik  świadomości  może 
trwać nawet wiele godzin.