10 www.gazetapodatkowa.pl
Rachunkowość dla każdego
Nabycie akcji własnych w celu umorzenia
Generalnie spółka akcyjna nie może nabywać wyemitowanych akcji własnych  stanowi Ujęcie w księgach rachunkowych operacji nabycia akcji własnych może przebiegać
o tym art. 362 ż 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. zapisem:
nr 94, poz. 1037 ze zm.). Jednocześnie w tym samym przepisie wyszczególniono przypadki, - Wn konto 14  Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: Akcje własne),
których zakaz nabywania akcji własnych nie dotyczy. Spółka może nabyć akcje własne - Ma konto 10  Kasa , konto 13  Rachunek bieżący lub konto 24  Pozostałe rozra-
m.in. w celu ich umorzenia. chunki (w analityce: Konto imienne akcjonariusza).
W Kodeksie spółek handlowych uregulowany został sposób wykazania akcji własnych W sposób analogiczny do przedstawionego wyżej należy ująć w księgach rachunkowych
w bilansie. Akcje te należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji kapitału własnego poniesione koszty związane z nabyciem akcji.
w wartości ujemnej. Równocześnie należy zmniejszyć kapitał rezerwowy na akcje Konto 14  Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: Akcje własne) może wy-
własne utworzony zgodnie z art. 362 ż 2 pkt 3 K.s.h. i odpowiednio zwiększyć kapitał kazywać tylko saldo Wn, które oznacza stan własnych akcji.
zapasowy.
Sprzedaż akcji własnych
Nabyte od akcjonariusza własne akcje zalicza się do krótkoterminowych aktywów finan-
sowych w cenie nabycia, która zdefiniowana jest w art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości Akcje nabyte w celu umorzenia mogą być zbyte. W takim zaś przypadku zasady roz-
(Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Cena nabycia własnych akcji to zazwyczaj cena liczania i ujmowania w księgach rachunkowych uregulowane są w art. 36a ust. 2 ustawy
zakupu powiększona o koszty ich zakupu. W przypadkach nabycia akcji własnych w drodze o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że w razie zbycia akcji własnych dodatnią różnicę
egzekucji za cenę nabycia uważa się cenę nabycia ustaloną w postępowaniu egzekucyjnym, między ceną sprzedaży, pomniejszoną o koszty sprzedaży, a ich ceną nabycia należy odnieść
powiększoną o koszty poniesione w toku postępowania egzekucyjnego, które nie zostały na zwiększenie kapitału zapasowego (Ma konto 81-1  Kapitał zapasowy ). Natomiast
spółce zwrócone. Natomiast w przypadku nieodpłatnego nabycia akcji własnych cena w przypadku odwrotnym, jeżeli na sprzedaży akcji własnych powstanie strata (wystąpi
nabycia obejmuje wszystkie koszty poniesione przez spółkę na ich nabycie. Stanowi o tym ujemna różnica) to należy ją ująć jako zmniejszenie kapitału zapasowego. W sytuacji gdy
art. 28 ust. 2a ustawy o rachunkowości. ujemna różnica przewyższa kapitał zapasowy, to niepokrytą kapitałem zapasowym różnicę
Akcje własne nabyte w celu umorzenia zalicza się do krótkoterminowych aktywów ujmuje się jako stratę z lat ubiegłych (Wn konto 82  Rozliczenie wyniku finansowego )
finansowych i ujmuje się w księgach rachunkowych na koncie 14  Krótkoterminowe ak-  tę sytuację należy opisać w informacji dodatkowej, stanowiącej integralną część rocznego
tywa finansowe . Do tego konta wskazane jest prowadzenie odpowiednio rozbudowanej sprawozdania finansowego, za rok, w którym nastąpiła sprzedaż. Taki sposób ujęcia nie
ewidencji analitycznej umożliwiającej ustalenie ilości nabytych akcji własnych według wpływa na wynik finansowy roku obrotowego.
cen nabycia.
ciÄ…g dalszy na str. 11
Przeliczanie walut obcych z faktur sprzedaży
Porady eksperta
Sprzedaliśmy kontrahentowi z UE towary naszej firmy w ramach we-
wnątrzwspólnotowej dostawy towarów. W jaki sposób przeliczyć wartość
Wynagrodzenia osób zatrudnionych
tej sprzedaży wyrażoną w euro dla celów bilansowych i podatkowych?
przy budowie budynku
W księgach rachunkowych operacje gospodarcze wyrażone w walucie obcej przelicza
się według kursu średniego NBP na dzień ich przeprowadzenia. Wynika to z art. 30
Dla potrzeb prowadzonej działalności rozpoczęliśmy budowę budynku
ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Jednak ustawy o podatku dochodowym stano-
administracyjnego. Jak ująć w księgach rachunkowych wynagrodzenia
wią, iż przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego
wypłacane osobom zatrudnionym na umowę zlecenia wyłącznie do re-
ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania
alizacji zadań związanych z budową budynku oraz wynagrodzenia pra-
przychodu.
cowników zatrudnionych w wydziale pomocniczym, którzy wykonywali
W ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, jednostka może stosować uprosz-
prace na rzecz budowy budynku? Jednostka prowadzi ewidencję kosztów
czenia, jeśli nie zakłócają one rzetelnego i jasnego obrazu sytuacji majątkowej i finan-
w zespole 4 i 5 oraz sporządza rachunek zysków i strat w wersji porów-
sowej oraz wyniku finansowego (art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Bazując na tym
nawczej.
przepisie w zasadach (polityce) rachunkowości można przyjąć uproszczenie polegające
Koszt wytworzenia środków trwałych w budowie  stosownie do art. 28 ust. 8 ustawy na stosowaniu w księgach rachunkowych zasad wyceny przychodów wyrażonych w wa-
o rachunkowości obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, lucie obcej na podstawie ustaw o podatku dochodowym.
montażu, przystosowania i ulepszenia od dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, Dla celów VAT wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega co do zasady opo-
w tym również: datkowaniu według stawki 0%  jeśli spełnione są warunki określone w art. 42 ustawy
- niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.). Wartość wewnątrzwspólnotowej dostawy
- koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi towarów należy ująć w rejestrze VAT i wykazać w deklaracji VAT.
różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. W rozliczeniu podatku VAT kwoty wyrażone w walucie obcej wykazywane na fakturze
Do ewidencji i rozliczania wydatków ponoszonych na budowę środka trwałego służy przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez NBP bieżącego kursu śred-
konto 08  Środki trwałe w budowie . Na tym koncie gromadzi się wszystkie nakłady, niego waluty obcej na dzień wystawienia faktury, jeżeli faktura jest wystawiana w termi-
wchodzące do kosztu wytworzenia środka trwałego, który będzie stanowił wartość nie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia. Jednakże gdy na dany dzień
początkową tego składnika majątku. bieżący kurs średni waluty obcej nie został wyliczony i ogłoszony, do przeliczenia należy
Wynagrodzenia osób zatrudnionych wyłącznie do realizacji zadań związanych z bu- stosować kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony (ż 37 ust. 1 i 2 rozporządzenia
dową budynku administracyjnego na podstawie umowy zlecenia, podlegają zaliczeniu Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od to-
do kosztów wytworzenia środka trwałego w budowie, według wartości brutto wraz warów i usług  Dz. U. z 2004 r. nr 97, poz. 970 ze zm.). Daje to możliwość ujednolicenia
z narzutami. Ujęcie w księgach rachunkowych wynagrodzenia tych osób powinno zasad wyceny przychodów w walucie obcej nie tylko dla celów rachunkowości i podatku
przebiegać zapisem: dochodowego, ale również dla celów VAT.
1. Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia w kwocie brutto  na podstawie rachunku: Kursy średnie np. euro są ustalane na godz. 11. Wynika to z uchwały 51/2002 Zarządu
- Wn konto 08  Środki trwałe w budowie (w analityce: Budowa budynku), Narodowego Banku Polskiego z dnia 23 września 2002 r. w sprawie sposobu wyliczania
- Ma konto 23  Rozrachunki z pracownikami . i ogłaszania bieżących kursów walut obcych (Dz. Urz. NBP nr 14, poz. 39 ze zm.). Na-
2. Narzuty na wynagrodzenie: tomiast ogłaszane są w tym samym dniu (najczęściej ok. godz. 12). Jeśli na dany dzień
- Wn konto 08  Środki trwałe w budowie (w analityce: Budowa budynku), nie jest ogłoszony kurs średni, obowiązuje kurs ostatnio ogłoszony. Zatem do południa
- Ma konto 22  Rozrachunki publicznoprawne (w analityce: Rozrachunki danego dnia nie jest jeszcze znany kurs średni na ten dzień i należy stosować kurs po-
z ZUS). przednio ogłoszony, czyli z dnia poprzedniego.
Wynagrodzenie pracowników zatrudnionych w wydziale pomocniczym jednostki, Jeśli więc jednostka przyjmie w zasadach (polityce) rachunkowości dodatkowe za-
którzy wykonywali prace na rzecz budowy budynku, powinny być odnoszone również łożenie, że faktury sprzedaży w walucie obcej wystawiane są do momentu ogłoszenia
na konto 08  Środki trwałe w budowie . W tym celu można sporządzić kalkulację kosztu kursu na dany dzień, pozwoli to na stosowanie do przeliczania faktur sprzedaży tego
świadczeń wydziału pomocniczego, według ilości roboczogodzin przepracowanych przez samego kursu dla celów bilansowych, podatku dochodowego i VAT. Wówczas dane
poszczególnych pracowników na rzecz budowy budynku administracyjnego ujętych w rejestrze VAT będą zgodne z wykazywanymi w księgach rachunkowych na kontach
w kartach pracy. przychodów w zespole 7.
W sytuacji gdy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej W innym przypadku wystąpią rozbieżności między ewidencją VAT a księgami rachun-
w księgach rachunkowych powinna wyodrębnić konto 79-0  Obroty wewnętrzne oraz kowymi, ponieważ gdy w momencie wystawienia faktury znany jest już średni kurs NBP
konto 79-1  Koszty obrotów wewnętrznych . Za pośrednictwem tych kont jednostka może na dany dzień  dla celów bilansowych i podatku dochodowego stosuje się kurs z dnia
ewidencjonować koszty związane z budową środka trwałego w tym m.in. wynagrodzenia poprzedniego, a dla przeliczenia VAT kurs bieżący.
pracowników wydziału pomocniczego.
Ewidencja wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w wydziale pomocniczym, któ- Przykład
rzy w danym miesiącu wykonywali prace na rzecz budowy budynku administracyjnego, Jednostka (podatnik VAT) sprzedała towary kontrahentowi z Niemiec (podatnikowi
powinna przebiegać zapisami: VAT UE) w dniu 18 czerwca 2007 r. za kwotę 10.000 euro. W tym samym dniu jednostka
1. Lista płac  wynagrodzenie pracowników (ogółem): wystawiła fakturę VAT na dostawę wewnątrzwspólnotową towarów. W zasadach (polityce)
- Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Wynagrodzenia), rachunkowości znajduje się zapis stanowiący, że dla celów bilansowych jednostka stosuje
- Ma konto 23  Rozrachunki z pracownikami , zasady wyceny przychodów wyrażonych w walutach obcych określone w ustawach o podat-
oraz równolegle ku dochodowym, a faktury sprzedaży w walucie obcej wystawiane są do godziny 1200.
- Wn konto 53  Koszty działalności pomocniczej , W dniu 18 czerwca jednostka ujęła tę fakturę w ewidencji księgowej. Średni kurs
- Ma konto 49  Rozliczenie kosztów . NBP z poprzedniego dnia roboczego (ostatnio ogłoszony), tj. z dnia 15 czerwca 2007 r.
2. PK  rozliczenie kosztów świadczeń wydziału pomocniczego związanych z budową wynosił 3,8120 zł/euro. Wartość należnego przychodu w złotych wyniosła więc 38.120 zł
budynku: (10.000 euro × 3,8120 zÅ‚/euro). Jednostka zaksiÄ™gowaÅ‚a fakturÄ™ nastÄ™pujÄ…co:
- Wn konto 08  Środki trwałe w budowie , - Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
- Ma konto 79-0  Obroty wewnętrzne , henta),
oraz równolegle - Ma konto 73-0  Sprzedaż towarów .
- Wn konto 79-1  Koszty obrotów wewnętrznych , W rejestrze VAT i deklaracji VAT jednostka wykaże kwotę wewnątrzwspólnotowej
- Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej . dostawy towarów w wysokości 38.120 zł.
A.B. Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 60 " 26.07.2007 r.